امیرخسرو دهلوی

• امیرخسرو دهلوی

امیرناصرالدین ابوالحسن خسروبن امیرسیف الدین محمود دهلوی ازترکان ختایی ماوراء النهربوده که درزمان مغول پدرش به هند به دربار شمس الدین ایلتتمش رفت خسرودرسال 651 هجری دنیا آمد وی شاعری است که در غزل پیرو سعدی ودرمثنوی دنباله رو نظامی ودرمواعظ و حکم ، ناظرسنایی و خاقانی ودرقصاید متوجه رضی الدین نیشابوری و کمال الدین اسماعیل اصفهانی است.وی درسال 725 هجری ودرسن هفتاد و پنج سالگی دردهلی  درگذشت وی از موسیقی نیز بهره مند بود واز موسیقیدانان مشهور زمان خود به شمار می رفت وی علاوه بردیوان قصاید و غزلیات خمسه ی نظامی گنجوی را نیز استقبال کرده و آن را جواب گفته است .

غزلیات

***

«ا»

ابـر مـی بــارد و مـن مـی شـوم از یـار جـدا

چـون کنم دل بـه چـنین روز ز دلدار جـدا

ابــر و بــاران و مـن و یـار ســتــاده بــه وداع

مـن جـدا گـریه کـنان، ابـر جـدا، یار جـدا

سبـزه نوخیز و هوا خرم و بـستـان سرسبـز

بــلـبـل روی سـیـه مـانـده ز گـلـزار جـدا

ای مـرا در تـه هـر مـوی بــه زلـفـت بــنـدی

چـه کـنی بـند ز بـندم همـه یکـبـار جـدا

دیده از بـهر تو خونبـار شد، ای مردم چشم

مردمی کـن، مشـو از دیده ی خـونبـار جـدا

نعـمت دیده نخـواهم کـه بـمـاند پـس از این

مـانده چـون دیده ازان نعـمـت دیدار جـدا

دیده صد رخنه شد از بـهر تو، خاکی ز رهت

زود بــرگـیـر و بــکــن رخــنـه ی دیـوار جــدا

می دهم جان مرو از من، وگرت باور نیست

پیش ازان خواهی، بستان و نگهدار جدا

حـسـن تـو دیر نـپـایـد چـو ز خـسـرو رفـتـی

گل بـسی دیر نماند چو شد از خار جـدا

***

صـــد هـــزاران آفـــریـــن جــــان آفـــریـــن پــــاک را

کافرید از آب و گل سروی چو تـو چالاک را

تـلـخ مـی گـویی و مـن مـی بـیـنـمـت از دور و بـس

زهـر کـی آیـد فـرو، گـر نـنـگـرم تــریـاک را

غنچـه دل تـه بـه تـه بـی گلرخـان خـونسـت از آنک

بـوسـتـان زندان نمـاید، مـردم غـمـنـاک را

چون تـرا بـینم، هم از چشم خودم در رشک، از آنک

کرد تـردامن رخـت این چـشمهای پـاک را

گر بـه کویت خاک گردم نیست غم، لیکن غم است

کز سر کویت بـخواهد بـاد بـرد این خاک را

شـهسـوارا، عـیب فـتـراک اسـت صـید چـون مـنـی

گاه بـستن عذرخواهی کن ز من فتراک را

چـون دلـم زو چــاک شـد، ای پــنـدگـو، راضـی نـیـم

از رگ جان خود ار دوزی در این دل چاک را

چشمه ی عمرست و خلقی در پیش، حیفی قویست

آشنایی بـا چـنان دریا، چـنین خـاشـاک را

نـالـه ی جــانـسـوز خــســرو کـو بــه دلـهـا شـعـلـه زد

رحـمتـی ناموخت آن سنگین دل نابـاک را

***

مــرا در دی  ســت انــدر دل کــه درمــان نــیـســتــش یــارا

من و دردت، چـو تـو درمان نمی خواهی دل ما را

مـــنــم امـــروز و صـــحـــرایــی و آب نـــاخـــوش از دیــده

چو مجنون آب خوش هرگز ندادی وحش صحرا را

شبت خوش باد و خواب مستیت سلطان و من هم خوش

شـبــی گـر چـه نـیـاری یـاد بــیـداران شـبــهـا را

ز عـشـق ار عـاشـقـی مـیرد، گـنه بـر عـشـق نـنهد کـس

کـه بـهـر غـرقـه کـردن عـیـب نـتـوان کـرد دریـا را

بــمــیـرنــد و بــرون نــدهـنـد مــشــتــاقــان دم حــســرت

کــلـه نـاگـه مـبــادا کــج شــود آن ســرو بــالـا را

بــه نـومـیـدی بــه ســر شــد روزگــار مــن کــه یـک روزی

عـنـان گـیری نـکـرد امـیـد، هـم عـمـر روان مـا را

مـزن لاف صــبــوری خــســروا در عـشــق کـایـن صــرصـر

بـه رقـص آرد چـو نـفـخ صـور، کـوه پـای بـر جـا را

***

گـه از می تـلخ می کـن آن دو لعـل شـکـرافـشـان را

کـه تـا هر کـس بـه گـسـتـاخـی نبـیند آن گلسـتـان را

کــنـم دعــوی عــشــق یـار و آنــگــه زو وفــا جــویـم

زهی عشق ار به رشوت دوست خواهم داشتن آن را

بــران تــا زودتـر زان شـعـلـه خـاکـسـتـر شـود جـانـم

نـفـس بـگـشـایـم و دم مـی دهـم سـوزاک پـنـهـان را

بــریـدم زلــف او را ســر کــه هـنــگــام پــریـشــانــی

شـهـادت گـویـد آن زاهـد چــو دیـد آن کـافـرســتــان را

نهان با خویش می گویم که هست آن شوخ زآن من

مـگـر روزی دو سـه مـانـد، زبــانـی مـی دهـم جـان را

از او یــارب نــپــرســی و مــرا ســوزی بـــه جــای او

چـو سـیـری نـیـسـت از آزار خـلـق آن نـاپــشـیـمـان را

بـیـار آن نـامـه ی مـجـنـون کـه گـیـرد سـبــق رسـوایـی

بـه خـون دل چـو خـسرو شست لوح صبـر و سامان را

***

زمانه شـکـل دگـر گشـت و رفـت آن مهربـانیها

همه خونابه حسرت شدست آن دوستگانیها

عزیزانی که از صبـحت گران تر بـوده اند از جان

چـو بـر دلـها گـران گـشـتـنـد بـردنـد آن گـرانـیها

نشان همدمان جایی نمی بـینم، چه شد آری

زمـانـه مـحــو کــرد از ســر دگـر ره آن گـرانـیـهـا

کـنون در کـنج مهمان زمین اند آنکه دیدسـتـی

پــریــرویــان زیــور کــرده را در مــیـهــمــانــیـهــا

چـو مشـک ما همه کافور شـد از سـردی عالم

جـوانـان را ز مـا دل سـرد شـد کـو آن جـوانـیهـا

وگـر سـوزیم در عـالم کـسـی دلـسـوز ما نبـود

زبـس کـز مـهـربــانـان رفـت سـوز مـهـربــانـیـهـا

مخـند، ای کامران عشق، بـر تـلخی عیش من

کـه مـن هـم داشـتــم انـدازه خـود کـامـرانـیـهـا

کسی کامروز در شادیست فردا بینیش در غم

نــویــد مــاتــم غــم دان نــوا و شــادمــانــیـهــا

بـه نقد خـوشـدلی مفروش ده روز حـیات خـود

کـه خـواهـد رایـگـان رفـتــن مـتــاع کـامـرانـیـهـا

غـم آرد یـاد شـادیـهـای رفـتــه در دل خــسـرو

چــو یـاد تــنـدرســتــی و زمــان شــادمــانـیـهـا

***

بــیـم اسـت کـه سـودایـت دیـوانـه کـنـد مـا را

در شـهر بـه بـدنامی افسـانه کند ما را

بــهـر تــو ز عـقـل و دیـن بــیـگـانـه شــدم آری

ترسم که غمت از جان بیگانه کند ما را

در هجـر چـنان گـشـتـم ناچـیز کـه گـر خـواهد

زلفت بـه سـر یک مو در شانه کند ما را

زان سـلـسـلـه گـیـسـو مـنـشـور نـجــاتــم ده

زان پـیش کـه زنجـیرت دیوانه کـند ما را

زیـنـگــونـه ضــعــیـف ار مـن در زلـف تــو آویـزم

مشاطه بـه جـای مو در شانه کند ما را

مـن مـی زده ی دوشــم شــایـد کــه خــیـال تــو

امروز بـه یک سـاغر مسـتـانه کند ما را

چون شمع بتان گشتی پیش آی که تا خسرو

بــر آتــش روی تــو پــروانـه کــنـد مـا را

***

آن طـره بــه روی مـه بــنـهـاد ســر خــود را

از خـط غبـار آن رخ پـوشیده خـور خود را

چون دید گل رویش در صحن چمن، زان گل

ایـثـار قـدومـش کـرد از شـرم زر خـود را

مانند قدش بـستان چون دید سهی سروی

زیر قـدمـش سـبـزه بـنـهـاد سـر خـود را

دیدم بـه رقیب او بـنشـسـتـه سـگ کویش

گفتـم که فلان اکنون وایافت خر خود را

ای نـاصـح بـیهوده چـنـدین چـه دهی پـندم

بـگـذار مرا بـگذار، می خـار سـر خـود را

زان بـنـد قـبـا دارم پـیـوسـتـه بـه دل غـصـه

کاندر پـی جـان من بـربـست بـر خـود را

گفـتـا ز درم خـسـرو، منزل بـه دگـر جـا کـن

گفتم که سگ خانه نگذاشت در خود را

***

چـــنـــانــی در نـــظـــر نـــظـــارگـــان را

کـه رونق بـشـکـنی مه پـارگان را

چــنـان نـالـان هـمـی گـردم بــه کـویـت

که دل خون می شود نظارگان را

تو در خواب خوش و من بی تو هر شب

شـمـارم تــا سـحـر سـیـارگـان را

زبــس کـایـن رنـج مـن بــه مـی نـگـردد

ز من بـگرفـتـه دل غـمخـوارگان را

دوای درد مــن بـــر تـــســـت، لــیــکــن

تـو چـاره کـی کـنی بـیچـارگان را

روی گـــر، ای صــــبــــا، در خــــانـــه ی او

بـــگـــویـــی قـــصـــه ی آوارگـــان را

دل دیــوانــه ی خــســرو نــکــو نــیــســت

چـگـویـم بـد پـری رخـسـارگـان را

***

صـبــا نـو کـرد بــاغ و بــوســتــان را

پــیــالــه داد نــرگــس ارغــوان را

به خط سبز، صحرا نسخه برداشت

ســـواد روشــن دارالــجـــنــان را

سـحـرگـاهـان چـکـیـد از قـطـره ی ابـر

گلو تـر گشت مرغ صبـح خـوان را

مزاج از قطره ها خـشک کرد نرگس

چـو بـیـمـاری کـه یـابـد نـاردان را

بــنـفـشـه کـوژ پــیـش سـرو گـویـی

تـواضـع مـی کـند پـیر و جـوان را

مگر بـوسی نمی خواهد ز سوسن

که غنچه تنگ می گیرد دهان را

الــا ای بــلـبــل آخــر بــانـگ بــر زن

که سوسن گرد می نارد زبـان را

نـگـارا بـلـبـل اینـک مـی کـنـد بـانگ

روان کـن در چـمـن سـرو روان را

مرا گفتی مبـین در من بـه گل بـین

به گل نسبـت مکن روی چنان را

جـوانـی مـی رود از دسـت بــر بــاد

بــرو لـنـگــر بــنـه رطــل گـران را

گل اندک عمر و چـندان بـاد در سـر

چـگـونه خـنده ناید گـلـسـتـان را

بـه بـاغ مجـلس خود، همچـو بـلبـل

نگه کن خـسـرو شـیرین زبـان را

***

گــل مــن ســبــزه زاری کــرد پــیـدا

زمـانـه نـوبــهـاری کـرد پـیـدا

در ایـن مـوســم کـه از تأثــیـر نـوروز

جـهان نو روزگـاری کـرد پـیدا

ز کــوه ابـــر ســـنــگ ژالــه افــتـــاد

زر گـل را، عـیـاری کـرد پـیـدا

شـدم مـوی و فـرو رفـتـم بـه رویش

همـانـم خـارخـاری کـرد پـیدا

نـهانی خـارخـاری داشـت آن شـوخ

به حمدالله که باری کرد پیدا

ببین خسرو، اگر جانت به کارست

که جان را بـاز کاری کرد پیدا

***

چـو بـگـشـایـی لـب شـکـر شـکـن را

لبـالب در شـکـرگیری سـخـن را

لـبــت گـویـد دلـیـری کـن بـه بـوسـی

مرا زهره نبـاشـد، صد چـو من را

بــه دل آتــش زدی و مــی دمــی دم

بخواهی سوخت جان ممتحن را

شدی در بوستان روزی به گل گشت

نـمـودی روی خــوبــان چــمـن را

دو دیـده نـیسـت نـرگـس را کـه بـینـد

از آنگــه بــاز روی یـاســمــن را

دلــی از ســنـگ نـبــود چــون دل تــو

بـت سـنـگـیـن یـغـمـا و خـتـن را

دل خــسـرو شـکـســتــی آه، گـرمـن

کـنـم آگـاه شــاه بــت شـکـن را

***

درآمــد در دل آن ســـلــطـــان دلــهــا

دل من زنده شـد زان جـان دلـها

همی کارد بـه کویش تـخم جان خلق

کـه مـی بــارد ازان بـاران دلـهـا

ز بــس دلـهـا کـه در کـوی تــو افـتــاد

شـده زاغ و زغـن مـهمـان دلـهـا

بــه گـرمـا از سـواد چــشـم مـن کـن

سیه چتر خود، ای سلطان دلها

زهی مـهـتـاب عـالـم سـوز کـافـگـنـد

رخــت در عــرصــه ی ویـران دلــهـا

عـذابـی دارم از تـو گـر چـه هـسـتـی

ز رحــمـت آیـتــی در شأن دلـهـا

نگویم درد خـود کس را که نشـناخـت

طــبــیـب کــالــبــد درمـان دلـهـا

تو می خور گر چه مشتاقان کباب اند

بـــه روی آتــش ســوزان دلــهــا

دل خـسـرو شـد از نـو بـت پـرسـتـی

تـو تـا بـردی هـمـه ایـمـان دلـهـا

***

زهـی وصــف لــبــت ذکــر زبــانــهـا

دهانت در سـخـن اکسیر جـانها

چـو می خـندد لب شـکـر فـشـانت

ز حـیرت بـاز مـی مـانـد دهـانـها

ز عشقت کو بـه دل تخم وفا ریخت

مـرا در سـینه مـی ریزد سـنانها

فلک را آه مظلومی چو من سوخت

چــرا آتــش نـبــارد ز آسـمـانـهـا

مکـن عـیبـم، کـنم گر بـوسـه بـازی

بـه گـرد کـوی تـو بــر آسـتـانـهـا

مرا بـا شکل رسـوایی خـوش افتـاد

بـخـندید، ای رفـیقـان، از کـرانها

ز عشقت آب چشم من که بـی تـو

جــوان مــردی نــدارد نــاودانـهـا

شـبـی کـردم بـه بـسـتـان ناله ی درد

رهـا کـردنـد مـرغـهـا آشــیـانـهـا

از این ره رفت خـسـرو، خـلق گویند

چو بیند جابه جا از خون نشانها

***

بــهــر شــکــار آمــد بـــرون کــژ کــرده ابـــر و نــاز را

صـانـع خـدایی کـاین کـمـان داد آن شـکـار انـداز را

او مـی رود جــولـان کــنـان وز بــهـر دیـدن هـر زمـان

جـانـهـا هـمـی آید بـرون، صـد عـاشـق جـانـبـاز را

تـا کـی ز چـشـم نیکـوان بـر جـان و دل نـاوک خـورم

ای کــاش تــیـری آمــدی ایـن دیــده هــای بــاز را

خـلـقـی بـه بــنـد کـشـتـنـم ویـن دیـده در غـمـازیـم

من بـین کـه بـهر خـون خـود دل می دهم غـماز را

عاشق که می سوزد دلش از طعنه باکش کی بود

شـمعـی که آتـش می خـورد آتـش شـمارد گاز را

دل بــانـگ دزدیـهـا کـنـد کـش بــشـنـوی فـریـاد مـن

از نــالــه هــم غــیــرت بـــرم، دزدم بـــه دل آواز را

تـا پـاک جـان از حـد گـذشـت، افـتـادگـان را بــر درت

بـر نیم بـسـمـل کـشـتـگـان، دسـتـوریی ده بـاز را

سـوی تـو، ای طـاوس جـان، دل مـی پـراند این گـدا

ز انسان که سوی کبک و بط شاه جهان شهباز را

اعـظـم خـلـیفـه قـطـب دین آنـکـو هـمـای هـمـتـش

بــالــاتــر از هـفــتــم فــلــک دارد مــحــل پــرواز را

***

جــــانـــم از آرام رفـــت، آرام جـــان مـــن کـــجـــا

هجـرم نـشـان فـتـنه شـد، فـتـنه نشـان مـن کـجـا

آمـد بـهـار مـشـک دم، سـنـبـل دمـید و لـالـه هم

سـبــزه بــه صـحــرا زد قـدم، سـرو روان مـن کـجــا

از گریه ماندم پـا بـه گل وز دوستـان گشتـم خجل

جـان از جـهان بـگسـسـت و دل، جـان و جـهان من كجا

در کار غم شـد موریم، بـی پـرده شـد مسـتـوریم

تـلخ اسـت عـیش از دوریم، شـکرفـشـان من کـجـا

شخصم ضعیف و دیده تـر، زان ریسمان و زین گهر

ایـنـک مـهـیـا شــد کــمـر، لـاغــر مـیـان مـن کــجــا

هر دم جگر در سوز و تاب، از دیده ریزم خون ناب

ایـنـک مـی و ایـنـک کـبـاب، آن مـیهـمـان مـن کـجـا

دل رفـــت در مــهــمــان او گــفــت آن اویــم آن او

گــر هـســت ایـن دل زان او، آخــر از آن مـن کــجــا

مـن جـور آن نـامـهـربـان دارم ز خـامـوشـی نـهـان

اویـم نــیـارد بــر زبــان کــان بــی زبــان مــن کــجــا

جــان اسـت آن یـار نـکـو، رفـتــه دل خـسـرو در او

گر دل نرفته است این بگو، این گو که جان من کجا

***

بـشـکـفـت گـلها در چـمن، ای گـلـسـتـان من بـیا

ســرو ایـســتــاده مـنـتــظـر، سـرو روان مـن بیا

از گـریه ی مـن هر طـرف، پـر لـالـه و گـل شـد زمـین

وقتی به گلگشت، ای صنم، در گلستان من بیا

حیف است دیدن بی رخت، در بـوستان آخر گهی

ای گـل، نـهـان از بــاغـبـان در بـوسـتـان مـن بیا

هـر طــره تــو آفـتــی، هـر نـرگـس تــو فـتــنـه ای

گـرچــه بــلـای عـالـمـی، از بــهـر جــان مـن بیا

تـلخی که گویی نیست آن از تـلخی هجـرت فزون

بـا این همه تـلخـی خـود، شـکر فـشـان من بیا

دانی که هستم در جهان من خسرو شیرین زبان

گـر نـایـی از بــهـر دلـم، بـهـر زبــان مـن بـیـا

***

وقـت گـل اسـت نوش کـن بـاده ی چـون گلاب را

بـــلــبـــل نــغــمــه ســـاز کــن بـــلــبـــلــه ی شــراب را

سـاغـر لـالـه هـر زمـان بـاد نـشـاط مـی دهـد

بین که چه موسمی ست خوش نقل و می و کباب را

مـرغ چـو در سـرو شـد، بـال کـشـید در زمـین

ســبـــزه بـــســـاط ســبـــز و تـــر از پـــی رقــص آب را

نیسـت حـیات شکرین کاخـر شـب شکرلبـان

هـر طــرفــی بــه بــوی مــی تــلــخ کــنـنــد خــواب را

چـون بـه سؤال گویدم ساقی مست عاشقان

هـان قـدحــی، چــگـونـه ای؟ حــاضــرم ایـن جــواب را

چــنـد ز عـقـل و درد سـر بــاده بــیـار سـاقـیـا

درد تـــــرا و ســــر مــــرا عــــقــــل شــــراب نــــاب را

گــرد ســفــیـد بــرق را تــا بــنـشــانـد از هـوا

مــوج بـــلـــنــد مــی شـــود چـــشـــمــه ی آفـــتـــاب را

نـی غــلـطــم کـه آفـتــاب اوج ازان گـرفـت تــا

بــوســه زنــد بــه پــیــش شــه حــاشــیـه ی جــنــاب را

خورد خدنگ او بـسی خون ز دو دیده، پر نشد

ســیــر کــجـــا کــنــد مــگــس حــوصــلــه ی عــقــاب را

خانه ی خسرو از رخش هست صفا که هر زمان

از رخ فــــکــــر مــــدح تـــــو دور کــــنــــد نــــقــــاب را

***

شـکـل دل بــردن کـه تـو داری نـبــاشـد دلـبـری را

خـواب بـندی های چـشـمـت کـم بـود جـادوگـری را

چون ز هجران شد زحل در طالعم کی بوسم آن پا

ایـن سـعـادت دسـت نـدهـد جـز مـبـارک اخـتـری را

زین هوس مردم کـه وقـتـی سـر نهم بـر آسـتـانت

بین چه جایی می نهم من هم چنین مدبر سری را

چـند گـویی سـوز خـود روشـن کـن از داری زبـانی

چـون نخـیزد شـعـله تـا کی دم دمم خـاکسـتـری را

بـر من بـد روز بـس کز غم قیامت هاست هر شب

روز مــن روزی مــبـــادا تـــا قـــیــامــت کـــافـــری را

می زنندم طـعـنه کـاخـر دل کـه گم کـردی بـجـوی

من کـه خـود را کـرده ام گم چـون بـجـویم دیگـری را

دوســتــان گــویـنـد نـاگــه مـرد خــواهـی بــر در او

دولـتــم نـبــود کــه گــردم خــاک از آنـگــونـه دری را

کـی چـو من سـوزند یاران گرچـه دلسـوزند، لیکـن

عـود چـون سـوزد بـود دل گـرمـیی هم مـجـمـری را

آه پـنهانی خـود خـوردن که خـسرو راست زان بـت

بـوالـعـجـب تـر زیـن فـرو بـردن کـه یـارد خـنـجـری را

***

گـر چـه از مـا واگـسـسـتـی صـحـبـت دیرینـه را

جــا مـده بــاری تــو در دل دوسـتــان دیـنـه را

خـورد عاشـق چـیسـت پـیکانهای زهرآلود هجـر

وصـل چـون یـار تـو بــاشـد بــازجـو لـوزیـنـه را

بـسکه خـوشدل بـا غمم شبـهای درد خویش را

دوسـت مـی دارم چـو طـفـل کـور دل آدینه را

محتـسب گو تـا چو من صوفی رسوا را بـه شهر

گشت فرماید بـه گردن بـسته این پشمینه را

طعنه زد بر بیدلان خسرو که شد زینسان خراب

فرقتت از جان او خوش می کشد این کینه را

***

تــا نـظـر سـوی دو چــشـم تــســت یـاران تــرا

کـی بـود پـیـکـاری آن مـردم شـکـاران تـرا

تـا شدند اندر کشش دو چـشم تـو خـنجـر گذار

شـغـلـها فـرمـود اجـل خـنـجـر گـذاران تـرا

نوجـوان گـشـتـی و شـکـل نـاز را نـشـنـاخـتـی

جای تسکین نیست زین پس بیقراران ترا

هـر کـرا امـروز خــوانـدی بــاز فـردا کـشـتــیـش

بـارک الـله این چـه اقـبـال اسـت یاران تـرا

تـا دلـم خـوش کـردی از امـیـد پـیـکـان ریـخـتـن

نـام شـد بــاران رحــمـت تــیـر بــاران تــرا

شرمسار یک نظر گشتیم و هست از چشم تو

یـک نـظـر دیـگـر تــوقـع شـرمـسـاران تــرا

از لب تـو تـشـنگـان محـروم و سـاغـر بـهره مند

مـرهـمـی بــایـد هـم آخـر دلـفـگـاران تــرا

خـون تـیره می خـورند از چـشم تـو عشـاق تـو

نوش بـاد این می بـه یادت درد خواران ترا

شـاه حـسـنـی و بـلـا و فـتـنـه پـیشـت یـادگـار

شــرم بــادا قـتــل خــســرو کـارداران تــرا

***

این چـه روزسـت اینـکـه یار از در درآمـد مـر مـرا

وه چـه کار است اینکه از جـانان بـرآمد مر مرا

این چه بـویست اینکه جـا اندر دماغ جـان گرفت

این چه روزست اینکه در چشم تر آمد مر مرا

از گـلـســتــان وفـا بــرخــاسـت بــادی نـاگـهـان

مشـک در بـالـین و گـل در بـسـتـر آمد مر مرا

نــاگــهــان آمــد چــو آب زنــدگــانــی بــر ســرم

زنـده امـروزم کــه آب انـدر ســر آمــد مـر مـرا

گـردنم مـی خـواسـت تـا در چـنـبـر آرد زلـف تـو

ایـنـک ایـنـک گـردان انـدر چـنـبـر آمـد مـر مـرا

گو برو ساقی که جان از روی جانان مست شد

گو قدح بـشـکن که می در سـاغر آمد مر مرا

گر کـسـی را در جـهان از طـلعـت دیدار خـویش

طــالــعــی آمـد نـکــو نـیـکــوتــر آمـد مـر مـرا

خـسروم گر خـود سلیمانی کنم دعوی رواست

کــافــتــاب رفــتــه بــار دیــگــر آمــد مــر مــرا

***

گـنـج عـشــق تــو نـهـان شــد در دل ویـران مـا

می زند زان شعله دایم آتـشی در جـان ما

ای طـبــیـب از مـا گـذر، درمـان درد مـا مـجــوی

تـا کـند جـانان مـا از لـطـف خـود درمـان مـا

یوسـف عهد خـودی تـو، ای صـنم بـا این جـمال

می رسد شاهی ترا بـر دلبران، سلطان ما

دی خـرامان در چـمن ناگه گذشـتـی لاله گفـت

نیسـت مثـل آن صنوبـر در همه بـستـان ما

از تـب و تـاب غم هجـران چو ما را دل بـسوخت

خود نگفتی این گذر چونست در هجران ما

چشم ما می گوید از سوز غمت شب تا به روز

هـیـچ رحـمـی نـایـدت بــر دیـده گـریـان مـا

می کنم شـادی که گفتـا غـمزه ات از ناز دوش

خـسـروا، نزدیک آن شو تـا شوی قربـان ما

***

در خـــم گــیــســوی کــافــر کــیــش داری تـــارهــا

بــهـر گــمــره کــردن پــاکــانــســت ایـن زنــارهــا

پــرده بــردار از رخــی کــان مــایـه دیـوانــگــیـســت

کــز دمــاغ عـــاقــلــان بـــیــرون بـــرد پـــنــدارهــا

فــتــنـه و جــور اســت و آفــت کـارزار حــســن تــو

حــســن را آری بــود ایـنـگــونـه دســت افــزارهـا

آشــتــی ده بـــا لــبـــم لــب را کــه آزارم بـــه کــام

کـز پــس آن آشــتــی خــوش بــاشـد ایـن آزارهـا

خــارخــاری در دلـســت و غــنـجــهـای خــون بــران

چون کنم چون خود جز این گل نشکند زین خارها

هـسـت در کـوی تـو بــسـتـانـهـای غـم تـا بـنـگـری

ســبــزه هــا کــز گــریـه رســتــه از تــه دیـوارهــا

عاشق کاه و علف دل نیسـت، بـل نقل سـگانسـت

چــون دل گــاوان کــه بــفــروشــنــد در بـــازارهــا

نــالــه ای دارم کــش از دل گــر بــرآرم بــگــســلــد

بـــاربـــرداران مــهــار و بـــوســتـــان افــســارهــا

گفتمش جان می کنم خون می خورم بهر تو، گفت

خـسـروا، مـشـتــاق را جــز ایـن نـبــاشـد کـارهـا

***

گــم شــدم در ســر آن کــوی، مــجــویــیــد مــرا

او مـرا کـشـت شـدم زنده، مـمویید مـرا

عــمــری از گــم شــدنـم رفــت و نـمـی آیـم بــاز

چـون چـنین است، شما نیز مجـویید مرا

بــر درش مـردم و آن خـاک بـر اعـضـای مـنـسـت

هـم بـدان خـاک در آرید و مـشـویید مـرا

عاشق و مستم و رسوایی خویشم هوس است

هر چه خواهم که کنم، هیچ مگویید مرا

خــسـروم مـن گـلـی از خــون دل خــود رســتــه

بـوی من هسـت جـگر سوز، مبـویید مرا

***

ای شــده مــاه نـمــا دیـده ی بــدخــوی مـرا

دیده ای هیچـگـه آن مـاه جـفـا جـوی مرا

نـتـوانـد کـه کـسـی را نـکـشـد بـا آن روی

واگـذاریـد بــه مـن آن بــت بــدخــوی مـرا

اره گــر از پــی آن روی نــهـنــدم بــر ســر

شـانه ای دانم کـاو راسـت کـند موی مرا

گفتم این سر به یکی ضربـت چوگان بـنواز

گفت خواهی که تو معزول کنی گوی مرا

تـرسم از بـوی دل سوخـتـه ناخـوش گردد

می رسانی به وی، ای بـاد صبـا بوی مرا

شد ز من سوخـتـه خلقی و ز دود دل من

آتــشــی گــیـرد هـر روز ســر کــوی مــرا

گفتی افتاده به مان بردر من، چون خیزم؟

خـاک ناخـورده هنوز این سر و پـهلوی مرا

بـسـکه گرید ز غمت روی بـه زانو خـسـرو

بــیــم زنــگــار شــد آیـیــنــه ی زانــوی مــرا

***

وه کـه از سـوز درونـم خــبــری نـیـسـت تــرا

در غمت مردم و بـا من نظری نیست تـرا

بــر ســر کــوی تــو فــریـاد کــه از راه وفــا

خاک ره گشتم و بر من گذری نیست ترا

دارم آن سر که سرم در سر و کار تو شود

بـا من دلشده هر چـند سری نیست تـرا

دیگـران گـر چـه دم از مهر و وفـای تـو زنند

بـه وفای تو که چون من دگری نیست ترا

خـسـروا، نـالـه و فـریـاد بـه جـایی نـرسـد

یارب، این گـریه ی خـونین اثـری نیسـت تـرا

***

خبرت هست که از خویش خبر نیست مرا

گذری کـن که ز غـم راهگذر نیسـت مرا

گر سرم در سر سودات رود نیسـت عجـب

سر سودای تـو دارم غم سر نیست مرا

ز آب دیده کـه بـه صـد خـون دلـش پـروردم

هیچ حاصل بـجز از خون جگر نیست مرا

مـحـنت زلـف تـو تـا یافـت ظـفـر بـر دل من

بـر مـراد دل خـود هیچ ظـفـر نیسـت مرا

بی رخت اشک همی بـارم و گل می کارم

غـیر از این کـار کنون کار دگر نیسـت مرا

بـر سـر زلف تـو زانروی ظفر ممکن نیسـت

که تـواناییی چـون بـاد سحـر نیست مرا

دل پـروانه صفت گر چه پـر و بـال بـسوخت

همچنان ز آتش عشق تو اثر نیست مرا

غم آن شمع که در سوز چـنان بـی خـبـرم

که گرم سر بـبـرند هیچ خبـر نیست مرا

تـا کـه آمـد رخ زیـبــات بـه چـشـم خـسـرو

بـر گل و لاله کنون میل نظـر نیسـت مرا

***

قـدری بــخــنـد و از رخ قـمـری نـمـای مـا را

سـخـنی بـگوی و از لب شـکـری نمای ما را

سـخـنـی چـو گـوهـر تــر صـدف لـب تـو دارد

سـخـن صـدف رها کـن، گـهری نـمـای مـا را

بــه نـظـر نـدیـده ام مـن اثـر دهـان تــنـگـت

اگــرت بـــود دهــانــی اثــری نــمــای مــا را

مـنم اندر این تـمـنـا کـه بـبـینم از تـو بـویی

چـو صـبـا خـرامشـی کن، کـمری نمای ما را

ز خـیال طـره ی تـو چـو شـب اسـت روز عمرم

به کرشمه خنده ای زن، سحری نمای ما را

به زبان خویش گفتی که گذر کنم به کویت

مـگــذر ز گـفــتــه ی خــود گــذری نـمـای مـا را

چـو منت هزار عاشـق بـود، ای صنم، ولیکن

بـه همه جـهان چـو خسرو دگری نمای ما را

***

هــر کــه زیــر پــیـرهــن بــیـنــد مــرا

مـرده ی انـدر کــفــن بــیـنـد مـرا

خـویش را من خـود کسـی دانم ولی

یار اگـر از چـشـم من بـیند مرا

آرزو دارم قـصـاص از دســت دوســت

تا بـدانسان مرد و زن بـیند مرا

بـــر ســر راهــش کــشــیــدم زار زار

بو که آن پیمان شکن بیند مرا

بیدلی کش عیب می کردم کجاست

تـا بـه کام خـویشتـن بـیند مرا

نـازنـینـا، زین هوس مـردم کـه خـلـق

بـا تـو روزی در سخن بـیند مرا

بــاد هـر روزی بــه جــولــا نــگــاه تــو

خاک خواری بـر دهن بـیند مرا

گـــر بـــیــایــد بـــاز مــرغ نــامــه بـــر

طـعـمـه ی زاغ و زغـن بـینـد مـرا

جـوی خـون راند بـه جـای جـوی شیر

خـسروم، گر کوهکن بـیند مرا

***

ای جـهانـی بـنـده چـون مـن مـر تـرا

نیسـت چـون مـن بـنده ی دیگـر تـرا

دل چو نطفه در رحم خون می خورد

تــا چـرا زاد ایـن چـنـیـن مـادر تـرا

از بـــرای آفـــت جـــان مـــنـــســـت

شـانه گر ره می کند بـر سـر تـرا

لـشـکـر فـتـنـه بـکـش، عـالـم بـگـیـر

فتنه شد چون جملگی لشکر ترا

عـالـمـی را از تـو شـد پــیـمـانـه پــر

پـر نگشت از خون کس ساغر ترا

مــن ز جــورت مـو شــدم وز آه مــن

جـز مـیان چـیزی نشـد لـاغـر تـرا

نـامـسـلـمـانی مـکـن شـرمـی بـدار

چـنـد گـویم حـال خـسـرو مـر تـرا

***

بـاغـم عـشـق تـو مـی سـازیـم مـا

با تو پنهان عشق می بازیم ما

در هــوای وصـــل جـــان افــروز تـــو

پــای بـــنــد درگــه نــازیــم مــا

مـردمـی کـن بــرقـع از رخ بــرفـکـن

تـا دل و دین هر دو در بـازیم ما

یک زمان از سـر بـنه گـردن کـشـی

تـا بـه گردون سـر بـرافـرازیم ما

گـر نخـواهی گـشـت بـا ما مهربـان

خـانـه ی هـسـتـی بـرانـدازیـم مـا

بـعـد از این بـا کـس نه پـیوندیم دل

بـعد از این بـا خـود نپـردازیم ما

چون ز خسرو درد دل بشنید، گفت

غـم مـخـور روزیـت بـنـوازیم مـا

***

شـاخ نـرگـس را بـبـرد ایـنـک صـبـا

سـهل بـاشد بـردن از کوری عصا

از خـیـال سـبــزه خـاک بــوسـتـان

چـشـم می دوزم کـه گردد تـوتـیا

تـا عـروس گـل بـه دسـت آید مگـر

سـیم را چـون آب مـی ریزد صـبـا

یار سیم اندام من آخـر کجـاست؟

یارب، او سـیمـرغ شـد یا کـیمیا؟

غنچه ای ماند دلم پـر خون و تـنگ

ای نـســیـم زلـف تــو بــاد صــبــا

خـوش بــیـا کـز حـسـرت دیـدار تـو

زنـدگـانـی خـوش نـمـی آیـد مـرا

دیگران را شمع مجلس گشته ای

گر نخواهی سوخت خسرو را بیا

***

وه کـــه اگــر روی تـــو در نــظـــر آیــد مــرا

عیش زخـورشـید و مه روی نماید مرا

بـسـتـه ی تـسـت این دلـم بـا دگـرانم مـبـنـد

کـاش کـه بـا دیگران دل بـگشـاید مرا

جان من آن روز رفت کم رخت آمد به پیش

یـاربـم آن روز پـیش، پـیش نـیـاید مـرا

روی نمـا شـد ز اشـک چـهره ی مـن تـا هنوز

از تـو چـه خـونهای تـر روی نمـاید مرا

خـون مـرا آب کـرد گـریـه کـه در خـدمـتــت

پـیش ز مـن دور بـاد هـیـچ نـیـاید مـرا

دل بـشنیدم که دوش لعل تو بوسید و مرد

پیش چنین مردنی زیست نشاید مرا

سـینـه ی خـسـرو ز تـسـت آیینه ی زنـگ خـورد

مـصـقـل وصـل تـو کـو تـا بــزدایـد مـرا

***

ای بــه بـــدی کــرده بـــاز چــشــم بـــدآمــوز را

بـیـن بـه کـمـیـن گـاه چـرخ نـاوک دلـدوز را

هـر چـه رسـد سـر بــنـه زانـکـه مـسـیـر نـشـد

نــیــکــوی آمــوخــتـــن چـــرخ بـــدآمــوز را

سـوخـتـه ی غـم مـدار دل بـه چـنـین غـم، از آنـک

دل به کسی برنسوخت مرگ جگر سوز را

پـیر شدی کوژ پـشت دل بـکش از دسـت نفس

زانکه کـمان کـس نداد دشـمن کین تـوز را

چــون تــو شــدی از مــیــان از تــو بــه روز دگــر

جــمـلـه فـرامـش کـنـنـد یـاد کـن آن روز را

خـود چـو بــدیـدی کـه رفـت عـمـر بـسـان پـریـر

از پــــی فـــردا مـــدار حـــاصـــل امـــروز را

نقد تو امشب خوش است زانکه چو فردا به روز

قـدر نـبـاشـد بـه روز شـمـع شـب افـروز را

***

***

ای رخ زیـــبــــای تـــو آیـــنـــه ی ســـیـــنـــه هـــا

روی تــرا در خــیــال زیــن نــمــط آیــیــنــه هــا

غـمزه مزن کـان خـیال تـا بـه جـگرها نشـسـت

تـیغ بـلـارک دمـید وای کـه بـر سـر سـینـه هـا

یــاد تـــوام مــی کـــنــد کـــار جـــواب هــلـــاک

خـواب کـه بــیـنـد گـدا حــاصـل گـنـجــیـنـه هـا

بــس کـه ز رویـت نـمـود خــانـه مـرا پــر خــیـال

مـر هـمـه دیـوارهـاسـت پـیـش مـن آییـنـه هـا

صــبــر نـمــودی مــرا از نــظــری پــیـش از ایـن

حـسـن تـوام تـوبـه داد زان همـه پـیشـینـه ها

دل کـه ز دعــوی صــبــر لـاف هـمـی زد کــنـون

بین که چه خوش می کشد هجر از و کینه ها

شـــعــلــه ی دیــریــنــه را داغ ز دل رفــتـــه بـــود

نــوپــســری تــازه کــرد آن هـمــه دیـریـنـه هـا

توبه شکن صوفیا، خرقه به می شو که هست

بــر قـصـب شــاهـدان خــرقـه ی پــشـمـیـنـه هـا

چــرخ بــشــد، ســاقـیـا، دوش مـی بــاصــفــا

درد بـه خـسـرو رسـان، زان همـه دوشـینه ها

***

آن شه به سوی میدان خوش می رود سوارا

یا رب، نـگـاه داری آن شـهسـوار مـا را

غــارت نـمـود زلـفــش بــنـیـاد زهـد و تــقـوی

تـاراج کـرد لـعـلـش اسـبـاب پـادشـا را

جـولان کند سـمندش چـون سـم او بـبـوسـم

کـو بـر زمـین زمـانـی نـنـهـد ز نـاز پـا را

خـواهم کـه در رکـابـش بـاشـم و لـیک نتـوان

کز خـود عنان زلفش بـربـود این گدا را

گـفـتـی کـه یاد کـردم گـه گه ز حـال خـسـرو

کردی چرا فرامش زین گونه این گدا را

***

نـوشـین لـبـی کـه لـعـلـش نو کـرد جـام جـم را

هسـت از پـیش خـرابـی درویش و محـتـشـم را

من خـاک پـای مستـی کانجـا که ریخـت جـرعه

لــغــزیــد پـــای رنــدان، صـــد صـــاحـــب کــرم را

گـر در شــراب عـشـقـم از تــیـغ مـی زنـی حــد

ای مست محتسب کش، حدیست این ستم را

گفتی که غم همی خور، من خود خورم و لیکن

ای گــنــج شــادمــانـی، انـدازه ایـســت غــم را

صـوفی که لقمه جـوید مشـنو حـدیث عشـقش

کــز دل نــصــیــب نــبـــود درمــانــده ی شــکــم را

از حـــاجـــی بـــیــابـــان پـــرســیــد ذوق زمــزم

چـــه آگـــهـــی زکـــعـــبــــه پــــرنـــده ی حـــرم را

هـســت آرزوی جــانـان کــز خــلـق رو بــتــابــم

مــن اخـــتـــیــار کـــردم خـــلــوتـــگــه عـــدم را

چون کشتی است بـاری ور هست بـیش ور کم

تــسـلـیـم کـرد خـسـرو، بــگـذار بــیـش و کـم را

***

گفتـی ز دل بـرون کن غـمهای بـیکران را

تـو پـیش چـشـم و آنگـه جـای گـله زبـان را

تـا دل ز من بـبـردی از ناله شب نخـفتـم

ای دزد، بــشـنـو آخــر فـریـاد پــاســبــان را

بـگذشت از نهایت بـی خـوابـی من، آری

دشـوار صـبـح بــاشـد شـبـهـای بـیـکـران را

انـدیشـه ی جـهـانـی بـر جـان مـن نـهـادی

وانگه بـه لاغ گویی اندیشه نیسـت جـان را

رسوای شهر گشتم از بس که دیده ی من

دمــدم هـمــی تــراود خــونــابــه ی نــهــان را

از آه ســوزنـاکــم دود از جــهـان بــرآمــد

بـی تو جهان چه بـاشد، آتـش زنم جهان را

داغ غـلـامی از من هسـت ار دریغ بـاری

از بــیـع کــن مـشــرف مـمـلـوک رایـگــان را

آن روی نازنین را یکدم بـه سـوی من کن

تـا بــیـشـتـر نـبــیـنـم نـسـریـن و ارغـوان را

شـایـد اگـر بــخـنـدد بــر روزگـار خــسـرو

آن کس که دیده باشد رخساره ای چنان را

***

دیــدم بـــســـی زمـــانــه ی مـــردآزمـــای را

سـازنده نیسـت هیچ امیر و گـدای را

جـز بـاد و دم تـرنـم این تـنـگـنـای نـیسـت

چـون غـلغـل تـهی نفـس تـنگـنای را

چـندین مکن دماغ بـه کافـور و مشـک، تـر

بـر عاریت شـناس کف عطـرسـای را

در خود مبـین بـه کبـر که از بـهر عکس کار

اینها بـس است بهره تن خودنمای را

قـرب ملوک نیسـت مگر دون و سـفـله را

ایـنـجـا مـبـیـن تـو مـردم والـاگـرای را

جـایی که جـای بـر سر شاهان مگس کند

نـبــود مـحــل اوج پــریـدن هـمــای را

آنـان کـه گـفـتــه انـد طـلـاق عـروس کـون

کابین این عروس دهند این سرای را

ای تو سنی که همت عالی خطاب تست

بـشـکـن بـه یک لگد فـلک دیوپـای را

تـاریکـی زمـانـه چـو روشـن کـنـد بـه مـهـر

صفوت چـو نیست آدمی تـیره رای را

بـی زادن بـلـا چـو نبـاشـد، چـه سـاخـتـند

کشـت سـراب این فلک فـتـنه زای را

روزی که می رود مشـمر، خـسـروا، زعمر

الا همان قـدر که پـرسـتـی خـدای را

***

جــــان بــــر لـــب اســـت عـــاشـــق بــــخـــت آزمـــای را

دسـتـورییی بـه خـنـده لـب جـانفـزای را

خــــــون مـــــرا بــــــریـــــز و زخـــــونـــــابــــــه وا رهـــــان

خـیـریـسـت، این بـکـن ز بـرای خـدای را

گــفــتــی بـــه مــهــر و مــه نــگــر و تـــرک مــن بـــگــوی

این رو کـه داد مـهر و مـه خـودنمـای را؟

زان شـــوخ چـــون وفـــا طـــلـــبــــم مـــن کـــه بــــر درش

هـرگـز ز نـنـگ مـی نـگـرد ایـن گــدای را

واگــشـــتـــی، ای صـــبـــا، چـــو بـــر آن کـــوی بـــگــذری

آسیب بر چه می زنی آن بوسه جای را

مـــطـــرب، بـــزن رهــی و مـــبـــیــن زهــد مـــن، از آنــک

بـر سبـحه ی منست شرف چـنگ و نای را

نـــازک مـــگـــوی ســـاعـــد خـــوبــــان کـــه خــــرد کـــرد

چـــنـــدیــن هــزار بـــازوی زورآزمـــای را

ای دوست، عشق چون همه چشم است و گوش نیست

چـه جـای پـنـد خـسـرو شـوریـده رای را

***

هـنـگـام آشـتــی ســت بــت خــشـمـنـاک را

دل خــوش کـنـیـم لـذت روحــی فـداک را

از خــشــم بــود تــا بــه ســر ابــرویــش گــره

من زان شکنجـه ساخـتـه بـودم هلاک را

خـوش وقـت آنکـه گـفـت مرا پـای من بـبـوس

شـرمنده وار بـوسـه زد این بـنده خـاک را

جـانـا، مـبــر ز بـنـده از ایـن پـس کـه بــر درت

کرده ست پـر زخـون جـگر صحـن خـاک را

بــس کـز بــرای آشـتـی چـون تـو جـنـگـجـوی

آورده ام شـــفــیــع شــهــیــدان پـــاک را

چــنـد از مـژه اشــارت لـطــفــم، نـدانـی آنـک

سـوزن سـتــان بــود جـگـر چـاک چـاک را

خوشنود اگر به جان شود آن دوست، خسروا

عاشق به خویش ره ندهد ترس و باک را

***

آنکـو شـنـاخـت گـردش خـورشـید و مـاه را

جـویـد بــرای خـفـتـن خـود خـوابـگـاه را

از عـیـن اعــتــبــار بــبــیـنـم بــه گـلـرخــت

زیــرا قـــیــاس نـــیــســـت درازی راه را

ای ســرفـراز، تــیـغ اجــل در قـفــا رســیـد

سـر راسـت دار، کج چـه نهادی کلاه را

مردم همه نگون شـده جـسـتـند زیر خـاک

قـامـت ازان نـکـوسـت سـپـهر دو تـاه را

چـون رسـتـن گـیاه ز خـونهای مردم اسـت

مـن خــون دهـم ز مـردم دیـده گـیـاه را

من ماه را طلوع نخـواهم بـه خـاک، از آنک

گم کرده ام به خاک رخی همچو ماه را

خسرو چو بخت خویش جهان را کند سیاه

راه ار بــــرون دهـــد ز جـــگـــر دود آه را

***

بــاز آرزوی آن بــت چــیـن مـی کــنـد مــرا

معـلوم شـد که فـتـنه کـمین می کـند مرا

می خـواندم گـدای خـود و گـویی آن زمـان

مـلـک دو کـون زیـر نـگـیـن مـی کــنـد مـرا

از من مپرس کز چه دل دوست شد به باد

در وی ببین که بی دل و دین می کند مرا

نه من بـه اخـتـیار چـنین مست و بـیخـودم

چـیزیسـت در دلم که چـنین می کـند مرا

آه از تـو مـی کـنند همـه عـاشـقـان و مـن

از دست دل که سوخـتـه این می کند مرا

صد منت خیال تـو بـر خسرو است، از آنک

گه گه بـه خـواب بـا تـو قـرین می کند مرا

***

ز دور نـیـسـت مـیـسـر نـظـر بــه روی تـو مـا را

چه دولتی ست تـعالی الله از قد تـو قبـا را

از آنگهی که تو سلطان به ملک دل بـنشستی

نشاط و خواب به شبها حرام گشت گدا را

ز تـیـغ کـش بـه حـضـورم کـه پـادشـاه بــتـانـی

بـه دور بـاش فـراقـم مـکـش ز بـهـر خـدا را

اگــر چــه در دل مــا مــانــد یــادگــار جــفــایـت

مــبــاد آنــکــه رود از درونــه یـاد تــو مــا را

دریغ جان که یکی بیش نیست ورنه ز چشمت

بــه نـرخ نـیـک خـریـدن تـوان مـتـاع بــلـا را

خـرامشـی سـرکو کن گه از گهی بـه کـرشـمه

کـه زیر خـاک کـنی زنده کـشـتـگـان بـلا را

مـفـرحـی کـه طـبـیـبــان دهـنـد دوسـت نـدارم

کـــه بـــرد لـــذت دردت ز کـــام ذوق دوا را

چـو جـان دهم قـدمی سـویم آوری کـه عـزیزان

گــلــی دریـغ نــدارنــد خــاک اهــل وفــا را

نـه مـن اسـیـر بــتــانـم بــه اخــتــیـار و لـیـکـن

گسـسـت می نتـواند کسـی کمند قضا را

نـسـیم هـم نـرسـد زو گـهی کـه زنـده بـمـانـم

مگر کـه بـر سـر کـویش گـذر نماند صـبـا را

بـه چـشم خـسرو از آنگه که جـا گرفت خیالش

ز آب چشم به هر سوگلی شکفت صبـا را

***

زمـانـه حــلـه ی نـو بــســت روی صـحــرا را

کـشـیـد دل بــه چـمـن لـعـبــتــان رعـنـا را

هوای گل ز خـوشـی یاد می دهد، لیکـن

چه سود چون تو فرامش نمی شوی ما را

ز سرو بـستان چندین چه می پـرد بـلبـل

مــگـــر نــدیــد جـــوانــان ســـرو بـــالـــا را

چو می خوری به سرم نیز جرعه ی می ریز

کــه مــردمـی نـبــود بــاده نـوش تــنـهـا را

فروخـتـم بـه یکی جـرعه گنج عـقل، آری

شــرابــخــواره نــبــیـنـد کــســاد کــالــا را

نـســیـم بــاد صـبــا از بــرای جــلـوه ی بــاغ

کــشــیـد بــر رخ رنــگــیـن حــریـر دیـبــا را

زمین ز سـبـزه ی رنگـین بـه چـرخ می مـاند

بــه تــار مــوی بــیـاویـخــت جــان اعــدا را

ز فـر مدح تـو صـد منت اسـت بـر خـسـرو

ضـــمــیــر مـــدح ســـرا و زبـــان گـــویــا را

***

زهـی بـریخـتـه بـر لـالـه مـشـک سـارا را

شکسـتـه رونق خـورشید گوهر آرا را

اگــر ز روی تــو شــمـع هـدایـتــی نـبــود

ز تــیـرگـی کـه بــرون آورد نـصـارا را؟

بـه صیت حسن گرفت آن بـت سمرقندی

چــو کـشـور دل مـا خـطـه ی بــخــارا را

بـه روز کشتن ازان غمزه مهلتی جستـم

ولـی نـدیـد ز قـاتـل کـسـی مـدارا را

بـیـار سـاقـی ازان آب آتـشـین کـه فـلـک

بـه بـاد داد چـو جـمشید خاک دارا را

ز شـوق آن لـب شـیـرین و مـاتـم فـرهـاد

ز دیده می رود اینک شکر شکرخا را

دو بوسه از لب خود خسروا، خدا را خواه

بـود که بـشنود آن سـنگدل «خـدارا» را

***

شـفـاعـت آمدم، ای دوسـت، دیده ی خـود را

کـز او مـپـوش گـل نـودمـیـده ی خـود را

رسـیـد خـیـل غـمـت ورنـه ایـسـتــد جـانـم

کـجـا بـرم بـدن غـم رسـیـده ی خـود را

بـه گـوش ره نـدهی نـالـه ی مـرا، چـه کـنـم؟

چو ناشنیده کند کس شنیده ی خود را

بــه رو سـیـاهـی داغ حـبــش مـکـن پـر رو

مـر ایـن غـلـام درم نـاخـریـده ی خـود را

چنین که من ز تو لب می گزم کم ار گویی

کـه مرهمی بـرسـانم گـزیده ی خـود را

گـسـسـت رشـتـه ی صـبـرم چـگـونـه بـردوزم

شـکـاف دامـن ده جــا دریـده ی خـود را

بــه چــاه شــوق فـرو مـانـده ام، خــداونـدا

فـرو گـذاشـت مـکـن آفـریـده ی خـود را

پــریــدن دلــم ایــن بـــود کــز تــوام نــبـــرد

کنون بـه دام که جویم پریده ی خود را؟

درآی بـــاز بــه تــن، ای دل پــر آتــش مــن

بـسوز این تـن محنت کشیده ی خود را

ز بــاد زلـف تـو شـوریـده بـود، ازان خـسـرو

بـــه بـــاد داد دل آرمـــیــده ی خـــود را

***

بــهــار پــرده بــرانــداخــت روی نــیــکــو را

نمونه گشت جهان بـوستان مینو را

یکـی در ابـر بـهـاری نـگـر، ز رشـتـه ی صـبـح

چگونه می گسلد دانه های لؤلؤ را

سـفـر چـگـونه تـوان کـرد در چـنین وقـتـی

ز دست چون بـتوان داد روی نیکو را

به باغ غرقه ی خونست لاله، دانی چیست؟

ز تـیـغ کـوه بــریـدسـت روزگـار او را

بـه وقـت صـبــحـدم آواز مـی دهـد بــلـبـل

درون بـاغ تـرنـم کـنـان خـوشـگـو را

بـیـا کـه تـا بـه چـمـن در رویم و بـنـشـینیـم

به بـوی گل به کف آریم جام گلبو را

چو دست تـر شود از بـاده، آنگهی، خسرو

قـفـا زنیم مر این عـالـم جـفـاجـو را

***

شـنـاخــت آنـکـه غـم و مـحــنـت جــدایـی را

بــمـیـرد و نـبــرد ســلــک آشــنـایـی را

بــه اخــتــیــار نــگــردد کــس از عــزیـزان دور

ولـی چـه چـاره کـنم فـرقـت قـضـایی را

مکن بـه شمع مه و مهر نسـبـت رخ دوسـت

کـه فـرقـهاسـت بـسـی نور آشـنایی را

بــه تـیـغ پـاره کـه از تـن بــرنـد و خـون ریـزنـد

بـدان که گریه ی خـون می کند جـدایی را

ضـرورتـسـت کـه خـوانـیـم لـوح صـبـر و فـراق

چـو نیسـت نقش دگر خـامه ی خـتـایی را

بــه یـاد وصــل دل ســوخــتــه کــنــد شــادم

چــنـانـکـه مـژده ده بــاغ روسـتــایـی را

اگـر مـشـاهده ی نـقـد نیسـت، نقـد این اسـت

خزینه ای شمر، ای دوست، بینوایی را

مخر به نیم جو آن صحبتی که با غرض است

کـه راحـتــی نـبــود صـحـبــت ریـایـی را

وفــای یـار مــوافــق مــگــیـر ســهــل کــه آن

مفرحـی سـت عجـب بـهر جـانفزایی را

چـو عـاشـقی بـه خـرابـات مسـت رو، ای دل

بــه اهـل زهـد بــمـان تــوبــه ی ریـایـی را

چـو، خـسـروا، ز فـراق اسـت هر زمـان دردی

هـوس نــبــرد خــردمــنــد دیـرپــایـی را

***

گــذشــت عــمــر و هـنـوز از تــقــلــب و ســودا

نشـسـتـه ام مـتـرصـد میان خـوف و رجـا

چـــو خـــاک بـــر ســر راه امــیــد مــنــتـــظــرم

کــزان دیـار رســانـد صــبــا نـســیـم وفــا

بــرای کــس چــو نـگــردد فــلــک پــی تــقــدیـر

عـنـان خـویش گـذارم بـه اقـتـضـای قـضـا

مـیـان صـومـعـه و دیـر گـر چــه فـرقـی نـیـسـت

چو من به خویش نباشم، چه اختیار مرا؟

کـسـی کـه بـر در مـیخـانـه تـکـیه گـاهی یافـت

چــه الــتــفــات نـمـایـد بــه مـســنـد دارا

خوش آن کسی که درین دور می دهد دستش

حـریف جـنس و می صـاف و گوشـه ی تـنها

ز بــس کــه قــصــه ی دردم رود بــه هــر طــرفــی

چـو من ضعیف شد از بـار غم نسیم صبـا

درون پــرده ی رنـدان مـخــالــفــی چــون نـیـســت

بــیـار ســاقـی عـشــاق ســاغـر صـهـبــا

غــریـق بــحــر مـحــبــت اگـر شــوی، خــســرو

در یـقــیـن بــه کــف آور ز قــعــر ایـن دریـا

***

ای صــبـــا، بـــوســه زن ز مــن در او را

ور بــرنـجـد، لـب چـو شـکـر او را

چون کسی قلب بـشکند که همه کس

دل دهـــــد طـــــره ی دلـــــاور او را

زان نــمـــیــرنـــد کـــز نــظـــاره ی رویــش

چـشم پـر شد غلام و چـاکر او را

کـعـبـه گـر هـسـت قـبـلـه ی همـه عـالـم

چـه خـبـر زان شـرف کبـوتـر او را

تـو خـط مـن چـو تـو بـه سـبـزه خـرامی

خــاک ریـزد صــبــا خــط تــر او را

روی ســوی ســرو تــا فـرو بــنـشـیـنـد

زانکه بادیست هر زمان سر او را

دل مـده غـمزه را بـه کـشـتـن خـلـقـی

حاجـت سنگ نیست خنجـر او را

چون بسی شب گذشت و خواب نیامد

ای دل، اکـنـون بــجـو بــرادر او را

خــســروا، بــوسـی از لـبــت چــو در او

شـو بــه گـریـه آسـتـانـه ی در او را

***

مـهـر بــگــشــای لـعــل مـیـگـون را

مسـت کن عاشـقان مجـنون را

رخ نــمــودی و جـــان مـــن بـــردی

اثــر ایـن بــود فــال مـیـمــون را

دل مـن کــشــتــه ی بــقــای تــو بــاد

چه تـوان کرد حکم بـی چون را

از درونـــم نـــمــــی روی بــــیـــرون

کـه گـرفـتـی درون و بــیـرون را

نــام لــیـلــی بــرآیــد انــدر نــقــش

گـر بــبــیـزنـد خـاک مـجـنـون را

گـریـه کـردم بـه خـنـده بــگـشـادی

لـب شــکـرفـشــان مـیـگـون را

بــیـش شــداز لــب تــو گــریـه ی مـن

شـهد هر چـند کم کند خـون را

هر دم الحمد می می زنم به رخت

زانکه خـوانند بـر گل افسـون را

گـفــت خــســرو بــگـیـردت مـانـاک

خاصیت هست کسب افیون را

***

الـا دمـعــی ســارعــت والـهـوا

وقـــد ذاب قــلــبـــی هــو والــنــوا

اسیرست ازان میر خوبـان دلم

بــه دردی کــه هـرگــز نــدیـدم دوا

اذا اشرق الشمش من صدغه

فـنـعــم الـهـوا فـی جــنـاتــی هـوا

دلم خـون شـد و ناید ار بـاروت

بـر این مـاجـرا چـشـمـم اینک گـوا

ولـی الـمـوالـی عــلـی حــبــه

و لـــکــــنـــه فــــی بــــوادی لـــوا

بـتـا نا مسـلـمـانیی می کـنی

کـه در کـافـرســتــان نـبــاشــد روا

و قــد و قــدالــبــیـن نــیــرانــه

تـــرقــی دخــانــی بـــجـــوالــهــوا

بـماندم من اندر چـنین حالتـی

نگفتی که حالت چه شد، خسروا

***

بــگــذشــت و نـظــر نـکــرد مـا را

بـگـذاشـت ز صـبـر فـرد مـا را

بــا ایـن هـمـه شــایـد ار بــگـویـد

پـروانه چـو شمع سـرد ما را!

مـا بــی خــبــر از نـظــاره بــودیـم

جـان رفـت و خـبـر نکـرد ما را

گــر دیــده بـــه خـــاک در نــریــزد

از دور بــس اسـت گـرد مـا را

ای بـی خـبــران کـه پـنـد گـویـیـد

بـــهــر دل یــاوه گـــرد مـــا را

دانـنـد کـه نـی بـه اخـتـیار اسـت

چــشــم تــر و روی زرد مـا را

صـد شــربــت عـافـیـت شــمـا را

یـک چــاشــنـیـی ز درد مـا را

خــاکـسـتــری از وجــود مـا مـانـد

بس کاتش عشق خورد ما را

هر چند بسوخت خسرو از شوق

این شـعـلـه مبـاد سـرد ما را

***

ای زلــف چــلــیـپــای تــو، غــارتــگــر دیـنــهــا

وی کـرده گـمـان دهـنـت، دفــع یـقـیـنـهـا

کــافــر نـکــنـد بــا دل مــن آنـچــه تــو کــردی

یعـنـی کـه در اسـلـام روا بـاشـد از اینـهـا

زینسـان که بـکشتـی بـه شکر خـنده جـهانی

خواهم که به دندان کشم از لعل تو کینها

از نـــاصـــیــه ی مـــا نـــشـــود خـــاک درش دور

چـون صـنـدل بـت بـرهمـنـان را ز جـبـینـها

من خود شدم از کیش و گر خود صنم اینست

بـسـیـار شـود در سـر کـارش دل و دینـهـا

در کــعــبــه ی مــقــصــود رســیـدن کــه تــوانــد

در بــادیـه ی هـجــر تــو از فــتــنـه کـمـیـنـهـا

نـالـم بــه سـر کـوی تـو هـر صـبــح بــه امـیـد

چـون مـطـرب درهای کـرم پـاس نـشـینها

گـر مـهـر گـیـا بـایدت، ای دوسـت، طـلـب کـن

هر جـا که چـکد آب دو چـشمم بـه زمینها

دشــوار رود مــهــر تـــو از ســیــنــه ی خــســرو

ماندست چـو نقشی که بـماند بـه نگینها

***

ای بـــاد، بـــرقــع بــرفــگــن آن روی آتــشــنــاک را

وی دیـده گـر صـفـرا کـنـم آبـی بـزن ایـن خـاک را

ای دیده کـز تـیغ سـتـم ریزی همـی خـون دمـبـدم

یا جان من بستان ز غم، یا جان ده این غمناک را

ریزی تـو خـون بـرآسـتـان، شویم من از اشـک روان

کــالــو ده دیـده چــون تــوان آن آســتــان پــاک را

زان غـمزه عـزم کین مکن، تـاراج عـقـل و دین مکن

تـاراج دین تـلـقـین مـکـن، آن هنـدوی بـی بـاک را

آن دم کـه مـی پـوشـی قـبـا، مـخـرام از بـهـر خـدا

پـوشـیـده دار از چـشـم مـا، آن قـامـت چـالـاک را

سرهای سرداران دین بـسـتـی چـو بـر فتـراک زین

زیـنـسـان مـیـفـگـن بـر زمـیـن دنـبــالـه ی فـتـراک را

تـا شمع حـسـن افروخـتـی، پـروانه وارم سوخـتـی

پــرده دری آمــوخــتــی آن غــمــزه ی بــی بـــاک را

هرگز لبـی ندهی بـه من ور بـوسـه ای گویی بـزن

آیـم چــو نــزدیــک دهــن، ره گــم شــود ادراک را

جـانم چـو رفت از تـن بـرون وصلم چـه کار آید کنون

این زهر بـگذشـت از فسـون ضـایع مکن تـریاک را

گـویـی بــرآمـد گـاه خــواب، انـدر دل شـب آفـتــاب

آن دم کــز آه صــبــح تــاب آتــش زنـم افــلــاک را

خسرو کدامین خس بود گر سوز عشق از پس بود

یـک ذره آتـش بـس بـود صـد خـرمـن خـاشـاک را

***

ای شـهـسـوار، نـرم تـرک ران سـمـنـد را

بـیـن زیـر پـای دیـده ی ایـن مـسـتـمـنـد را

تــا مـردمـان تــرنـج نـبــرنـد و دسـت هـم

یوسف رخـا، کشیده ی تـرک ران سمند را

سـرو بــلـنـد را نـرسـد دســت بــر سـرت

این دست کی رسد بـه تو سرو بـلند را

پـای گریزم از شـکن گیسـوی تـو نیسـت

می کش چنانکه خواهی اسیر کمند را

چشم از تو دور، دانه ی دل گر ز تو بسوخت

از سـوخـتـن گـریـز نـبــاشـد سـپــنـد را

ز آمد شد خـیال تـو تـرسم که بـی غرض

قــصــاب پــرورش نـکـنـد گـوســفــنـد را

پـند کسـم بـه دل ننشیند که دل ز شوق

پـر شد چـنانکه جـای نماندسـت پـند را

در عـاشـقی ملامت خـسـرو بـود چـنانک

بــر ریـش تــازه داغ نــهـی دردمــنــد را

***

بــاز دل گـم گـشــت در کــویـت مـن دیـوانـه را

از کـجـا کـردم نـگـاه آن شـکـل قـلـاشـانـه را

گـاه گـاه، ای بـاد، کـانـجـاهات مـی افـتـد گـذر

ز آشــنـایـان کــهـن یـادی ده آن بــیـگــانـه را

هر شب از هر سوی در می آیدم در دل خـیال

از کـدامـین سـو نـگـهـدارم مـن این ویرانـه را

شمع گو در جان بگیر و سینه گو ز آتش بسوز

شمع از آنها نیست کو رحـمت کند پـروانه را

عـمـر بــگـذشـت و حـدیـث درد مـا آخـر نـشـد

شب بـه آخر شد کنون کوتـه کنیم افسانه را

جــان ز نـظـاره خــراب و نـاز او ز انـدازه بــیـش

ما به بویی مست و ساقی پر دهد پیمانه را

آخـر ای دل، وقـتـی اندر کـوی ما کـردی گـذر؟

این چـنین یکـبـارگی کـردی فـرامش خـانه را

حـاجـتـم نبـود کـه فـرمایی بـه تـرک ننگ و نام

زانـکـه رسـوایی نـیـامـوزد کـسـی دیـوانـه را

خـسـروسـت و سـوز دل وز ذوق عالم بـیخـبـر

مـرغ آتـشـخـواره کـی لـذت شـناسـد دانه را

***

آورده ام شــــفــــیــــع دل زار خــــویــــش را

پـندی بـده دو نرگس خـونخـوار خـویش را

ای دوسـتـی کـه هـسـت خـراش دلـم ز تــو

مـرهـم نـمـی دهی دل افـگـار خـویش را

مـردم کــه نـازکــی و گــرانـبــار مـی شــوی

جـانم کـه بـر تـو می فـگند بـار خـویش را

از رشـک چـشـم خـویـش نـبـینـم رخ تـو مـن

تـو هم مـبـین در آینه رخـسـار خـویش را

آزاد بــنـده ای کــه بــه پــایـت فــتــاد و مــرد

و آزاد کــرد جـــان گــرفــتـــار خــویــش را

بــنـمــای قــد خــویـش کــه از بــهـر دیـدنـت

سـر بـر کـنیم بـخـت نگونسـار خـویش را

سـرها بـسی زدی سـر من هم زن از طفیل

از ســـر رواج ده روش کـــار خـــویـــش را

دشــنـامـی از زبــان تــوام مـی کـنـد هـوس

تـعـظـیم کـن بـه این قـدری یار خـویش را

چون خسرو از دو دیده خورد خون، سزد، اگر

سازد نمک دو چشم جگر خوار خویش را

***

بـشکافت غم این جـان جـگرخـواره ی ما را

یـا رب، چــه وبــال آمـده سـیـاره ی مـا را

رفـتـنـد رفـیـقـان دل صـد پـاره بــبــردنـد

کــردنــد رهــا دامــن صــد پــاره ی مــا را

گر همره ایشان روی، ای بـاد، در آن راه

زنـــهـــار بـــجـــویـــی دل آواره ی مـــا را

شبـها به دل از سوز جگر می کشدم آه

آه ار خــبــرســتــی بــت عـیـاره ی مـا را

روزی نـکـنـد یـاد کـه شـبـهـای جـدایـی

چـون می گـذرد عـاشـق بـیچـاره ی ما را

بـوی جـگر سـوخـتـه بـگرفـت همه کوی

آتـش بـزن این کـلـبـه ی خـونخـواره ی مـا را

دیدند سرشکم همه همسایه و گفتند

این سـیل عـجـب گـر نبـرد خـانه مـا را

جـز خـستـه و افگار نخـواهد دل خـسرو

خویی ست بدین بخت ستمگاره ی ما را

***

بـاز خـدنـگ شـوق زد عـشـق در آب و خـاک ما

مـا نطع حـریف پـاک شـد دامن چـشم پـاک ما

هر طرفی و قصه ای، ورچـه که پـوشم آسـتـین

پــرده ی راز کـی شـود دامـن چــاک چــاک مـا

شاهد مست بـی خـبـر خـفتـه، چـه دارد آگهی

تـا همه شب چه می رود بـر دل دردناک ما

گـر کـشـتـیم بـه تـیغ کـش، نه بـه نمودن رخـت

زانـکـه نـبـاشـد این قـدر مـرتـبـه ی هلـاک مـا

جان و دلی ست در تنم، بذل سگان خویش کن

تـا نبـود بـه مـلـک تـو زحـمـت اشـتـراک مـا

ای کـه بـکـشـتـی از جـفـا خـسـرو مسـتـمند را

پای وفا چه، ار گهی رنجه کنی به خاک ما

***

بـس بـود اینکه سوی خود راه دهی نسیم را

چشم زد خسان مکن عارض همچو سیم را

مـا و نسـیم صـبـحـدم بـوی تـو و هلـاک جـان

نـیسـت امـیـد زیسـتـن سـوخـتـه ی جـحـیم را

من به هوای یک سخن، تو همه تلخ بـر زبـان

چـنـد نـمـک پــراکـنـی ایـن جـگـر دو نـیـم را

تو چو بـهشت در نهان، ما و دلی و سوزشی

دوزخــی از کــجــا خــورد مــائده ی نــعــیــم را

من نه به خود شدم چنین شهره ی کویها، ولی

شـد رخ نـیـکـوان بـلـا عـقـل و دل سـلـیـم را

شـیـفـتــه رخ بــتــان بــاز کـی آیـد از سـخـن

مسـت بـه گوش کی کند کن مکن حـکیم را

عشق چـو مرد را بـرد موی کشـان بـه میکده

مـوی سـفـیـد نـنـگـرد پــیـر سـیـه گـلـیـم را

چون بـه خم شراب در غرقه بـماند چون منی

هـم ز شــراب غـســل ده دردکـش قـدیـم را

قـصـه ی خـسـرو از درون گر بـه غـزل بـرون دمد

دشــنـه ی ســیـنـه هـا کــنـد زمـزمـه ی نـدیـم را

***

بـشـکفـت گل در بـوسـتـان آن غـنچـه ی خـندان کجـا

شـد وقـت عـیش دوسـتـان آن لـالـه و ریـحـان کـجـا

هر بـار کو در خنده شد چون من هزارش بـنده شد

صـد مـرده زان لـب زنـده شـد، درد مـرا درمـان کـجـا

گـویـنـد تـرک غـم بــگـو، تــدبــیـر سـامـانـی بــجـو

درمـانـده را تــدبــیـر کــو، دیـوانـه را ســامـان کــجــا

از بـخت روزی بـا طرب خضر آب خورد و شست لب

جـویان سـکـندر در طـلـب تـا چـشـمـه ی حـیوان کـجـا

می گفت بـا من هر زمان گر جان دهی، یابی امان

من می بـرم فرمان بـه جـان، آن یار بـی فرمان کجـا

گـفـتـم تـویی انـدر تـنـم یـا هـسـت جـان روشـنـم

گفتـی که آری آن منم، گر آن تـویی، پـس جان کجا

گفتی صبوری پیش کن، مسکینی از حد بیش کن

زیـنـم از آن خـویـش کـن، مـن کـردم، این و آن کـجـا

پـیدا گـرت بـعـد از مـهـی در کـوی مـا بـاشـد رهی

از نـوک مـژگـان گـه گـهی آن پـرسـش پـنـهان کـجـا

زین پـیش بـا تـو هر زمـان می بـودمی از همدمـان

خسرو نه هست آخر همان آن عهد و آن پیمان کجا

***

بــرو، ای بــاد و پـیـش دیـگـران ده جـلـو بـسـتـان را

مـرا بــگــذار تــا مـی بــیـنـم آن ســور خــرامــان را

گـرفـتـار خـیـالـات لـبــش گـشـتـم هـمـیـن بــاشـد

اثـر هر گـه مگـس در خـواب بـبـیند شـکـرسـتـان را

بـه این مقدار هم رنجـی بـر آن خـاطر نمی خـواهم

کـه از خـونـم پـشـیـمـانـی بــود آن نـاپـشـیـمـان را

سـیـه کـردی سـر خـط تــا نـخـوانـم نـامه ی حــسـنـت

مــرا بــگــذار تــا بــاری بــبــوســم مـهـر عــنـوان را

مپرس ای دل که چون می باشد آخر جان غمناکت

که من دیریسـت کز یادش فـرامش کرده ام جـان را

زنندم سنگ چون بهرت تو هم بـفرست یک سنگی

که میرم هم در آن ذوق و به جان بوسه دهم آن را

ورت بـدنامی است از من، بـه یک غمزه بـکش زارم

چـرا بـر خـویش مشـکل می کنی این کار آسـان را

چو خواهی کشتن،ای جان،زینهار یک سخن بـشنو

یک امـروزی شـفـیع مـن کـن آن لـبـهای خـنـدان را

بـدو گفـتـم که چـون کشـتـی مرا تـر کن زبـان بـاری

بـگفـت افتـاد چـون صـیدم چـه حـاجـت تـیربـاران را

نــبـــاشـــد دولــتـــی زلــف درازت را ازان بـــهــتـــر

کـه روبـد آسـتـان قـصـر سـلـطـان ابـن سـلـطـان را

خــلـیـفـه قـطـب دنـیـا آن مـبــارک شـاه دیـن پــرور

که او قـطـب یگانه سـت، ار بـود دو قـطـب دوران را

هـنـوز ایـمـان و دیـن بــســیـار غـارت کـردنـی داری

مـسـلـمـانی بـیامـوز آن دو چـشـم نامـسـلـمـان را

پــریـشــانـی کـه مـن دارم ز زلـفــت هـم مـرا بــادا

چـگـونـه گـوید این خـسـرو کـه آن زلـف پـریشـان را

***

بــرقـع بــرافــگـن، ای پــری، حــســن بــلـاانـگـیـز را

تا کلک صورت بـشکند این عقل رنگ آمیز را

شب خوش نخفتم هیچ گه زان دم که بهر خون من

شـد آشـنایی بـا صـبـا آن زلـف عـنبـربـیز را

دانـم قـیـاس بــخــت خـود کـم رانـم از زلـف سـخـن

لـیکـن تـمـنـا مـی کـنم فـتـراک صـید آویز را

بـگذشت کار از زیستـن، خیز، ای طبـیب خیره کش

بـیمار مسـکین را بـگو تـا بـشـکند پـرهیز را

پـر ملایک هیزم اسـت آنجـا که عـشـقت شـعـله زد

شرمت نیاید سوخـتـن خـاشاک دودانگیز را

چون خاک گشتم در رهت، چون ایستـادی نیستـت

بـاری چو بر ما بگذری آهسته ران شبدیز را

شـد عـشـق جـانم را بـلا، بـی غمزه ی چـشـم صـنم

قـصـاب مـا نـامـهـربـان چـه جـرم تـیغ تـیز را

عــیـاری مـا را رســن دور اســت ازان کـنـگـر، ولـی

این اشک شبرو را بگو، آن ناله ی شب خیز را

بـو کـز زکوة حـسـن خـودبـینی بـه خـسـرو یک نظـر

اینـک شـفـیع آورده ام این دیـده ی خـونـریـز را

***

بــهـر تــو خــلـقــی مـی کـشــد آخــر مـن بــدنـام را

بـس مـی نپـایم، چـون کـنم وه این دل خـودکـام را

یک شـب بـه بـامـی دیـدمـت، آنـگـه بـه یـاد پـای تـو

رنـگـین بـسـاطـی مـی کـنـم از خـون دل آن بـام را

خـواهم کـه خـون خـود چـو می در گردن جـامت کـنم

دانی چه دولت می دهی هر ساعت از لب جام را

تــا چــنـد هـر دم از صـبــا در جــنـبــش آیـد زلـف تــو

آخـــــر دمـــــی آرام ده دلـــــهـــــای بـــــی آرام را

گـر آب چـشـمـی نـیـسـتـت بــاری کـم از نـظـاره ای

ایــن دم کــه آتـــش در زدم بـــازار نــنــگ و نــام را

نگـرفـت در تـو سـوز من اکـنون کـه خـواهم چـاره ای

دوزخ مـگـر پـخـتـه کـنـد ایـن شـعـلـه هـای خـام را

مـن عـاشــقـم، ای پــنـدگـو، نـبــود گـوارایـم کـه تــو

از عــافــیـت شــربــت دهـی جــان بــلــا آشــام را

زینسان که دل در عاشقی بـگسست تقوی را رسن

نـتــوان لـگـام از شـرع کـرد ایـن تــوسـن بــد رام را

گر کشته شد خسرو ز غم، تهمت چه بر خوبان نهم

چـون چـرخ خـنجـر مـی دهد در کـشـتـنم بـهرام را

***

پــرده ی عــاشــقــان درد پــرده کــنـد چــو روی را

هر طرفی دلی فتـد شـانه کند چـو موی را

دل کـه ز خـلـق می بـرد نیسـت بـرای مردمی

طـعـمه فـراخ می کـند بـهر سـگان کـوی را

وه کـــه نــداری آگــهــی از دل بـــی قـــرار مــا

چـنـد بـه بـاد بـر دهی طـره ی مـشـکـبـوی را

بـر سـر پـای بـود جـان نـاز و کـرشـمـه های تـو

داد بـهانـه ها بـسـی جـان بـهانـه جـوی را

روی بــه مـا کــن و مـکــن دیـده ی مـا و خــاک در

سجده رواست هر طرف قبـله ی چار سوی را

گـر چـه غـبـار عـاشـقـان مـی ننشـینـد از درت

دور مـکـن بـدین گـنـه جـان بـهانـه جـوی را

هر چـه که بـیش بـینمت تـیره تـر است روز من

مــنــت آیـنـه مــنـه بــخــت ســیـاه روی را

قــصــه ی مــا مـگــر کــنـون آب دو دیـده گــویـدت

زانکه بـبـست حیرتـت حـقه ی گفت و گوی را

دارم امـید خـنده ای، بـو کـه بـگـنـجـدم سـخـن

تـنگ مگیر بـیش از این پـسته ی تنگ خوی را

خسرو اگر غمت خورد ناله بس است خدمتش

واجب چاوشان دهند از پی های و هوی را

***

بــسـی شـب بــا مـهـی بـودم کـجـا شـد آن هـمـه شـبـهـا

کنون هم هست شب، لیکن سیاه از دود یاربها

خوش آن شبها که پیشش بودمی گه مست و گه سرخوش

جـهانم می شود تـاریک چـون یاد آرم آن شـبـها

هـــمـــی کــــردم حــــدیـــث ابــــرو و مـــژگـــان او هـــر دم

چـو طفلان سوره ی نون والقلم خوانان بـه مکتـبـها

چـه بــاشـد گـر شـبــی پـرسـد کـه در شـبــهـای تـنـهـایـی

غـریبـی زیر دیوارش چـگـونـه مـی کـنـد شـبـهـا

بــیــا، ای جــان هــر قــالــب کــه تــا زنــده شــونــد از ســر

بـه کویت عـاشـقـان کز جـان تـهی کردند قالبـها

اگـــر چـــه دل بـــدزدیــدی و جـــان، ایــنــک نــگـــر حـــالــم

چـه نـیکـو آمـد آن خـنـده، درین دیده ازان لـبـهـا

مـرنـج از بــهـر جــان، خــســرو، اگـر چــه مـی کـشـد یـارت

که بـاشد خوبـرویان را بـسی زین گونه مذهبـها

***

چـو در چـمـن روی از خـنـده لـب مـبـنـد آنـجـا

کـه تــا دگـر نـکـنـد غـنـچــه زهـر خـنـد آنـجــا

رخ تــو دیـدم و گــفــتــی ســپــنـد ســوز مـرا

چو جان بجاست چه سوزد کسی سپند آنجا

کـسـان بـه کـوی تـو پـنـدم دهـنـد و در جـایی

کـه دیده روی تـو بـینـد، چـه جـای پـنـد آنـجـا

بـــه خـــانــه ی تـــو هــمـــه روز بـــامـــداد بـــود

کــه آفــتـــاب نــیــارد شــدن بـــلــنــد آنــجــا

به شانه شست تو می بافت زلف چون زنجیر

مـگـیر سـخـت کـه دیوانه ایسـت چـند آن جـا

کــجــا روم کـه ز کـوی تــو هـر کــجــا کـه روم

رســد زجــعــد کــمـنـدت خــم کــمـنـد آنـجــا

ز زلـفـش آمدی، ای بـاد، حـال دلها چـیسـت؟

چــگــونـه انـد اســیـران مــســتــمــنـد آنـجــا

بـر آستـان تـو هر کس بـه رحـمتـی مخـصوص

مـگـر کــه خــســرو بــیـچــاره دردمـنـد آنـجــا

***

جـانـا، بـه پـرسـش یـاد کـن روزی مـن گـم بــوده را

آخر به رحمت بـاز کن آن چشم خواب آلوده را

نـاخـوانـده سـویـت آمـدم، نـاگـفـتــه رفـتـی از بــرم

یعـنی سـیاسـت این بـود فـرمـان نافـرموده را

رفـتـی هـمـانـا وه کـه مـن زنـده بــمـانـم در غـمـت

یارب، کـجـا یابـم دگر آن صـبـر وقـتـی بـوده را

بـاز آی و بنشین ساعتی، آخر چه کم خواهد شدن

گـر شـاد گـردانی دمـی یاران غـم فـرمـوده را

کـشـتــی مـرا و نـیـسـتــم غـم جـز غـم نـادیـدنـت

گر می توانی باز بخش این جان نابخشوده را

نـاصـح بـه تـرک گـلـرخـان تـا چـند پـندم مـی دهی

چـون خـارخارم بـه نشد، بـگذار این بـیهوده را

پــیـمـوده سـاقـی در قـدح بــیـهـوشـی عـشـاق را

گویی فـزون بـا بـنده داد آن سـاغـر پـیموده را

دستی بسودم بر لبت، تلخی بگفتی چیست این؟

کز زهر دادی چـاشنی چـندین نبـات سوده را

سـودای خـسـرو هـر شـبـی پـایان نـدارد هـیچ گـه

آخـر گـره بـر زن یـکـی آن جـعـد نـاپـیـمـوده را

***

چـو خواهی بـرد روزی عاقبـت این جـان مفتـون را

گه از گاهی بـه من بـنمای بـاری صنع بـیچـون را

تـو می کن هر چـه خواهی، من نیارم دم زدن، زیرا

که گر چه خون کند سلطان، نیارند از پی خون را

نــخــواهــم داد دربـــان تــرا بــهــر درون زحــمــت

بـسنده ست آنکه بـوسم گه گهی دیوار بیرون را

دل مـن نـامـه ی دردســت و خــون دیـده عـنـوانـش

بـس از غـمـازی عـنوان بـرون بـر حـال مضـمون را

شـب آمد روز عیشـم را و من بـا سـوخـتـه جـانی

هـمـی جـویـم چـراغ افـروخـتـه آن روز مـیمـون را

نه شبـهای من بـد روز از اینسـان ست بـی پـایان

ولـی یـارب، مـبـادا روز نـیک آن زلـف شـبـگـون را

تــو آن مـرغــی کـه آزادی و در دامـی نـیـفــتــادی

سزد، گر شکرگویی روز و شب بـخـت همایون را

چو لیلی بیند آن مجنون شراب از خون خود نوشد

بـه از سـنگ سـتـمگاران نبـاشـد نقـل مجـنون را

همه کس فتـنه شد بـر گفته ی خسرو مگر چشمت

اثـر در جـاودان هرگز نبـاشـد سـحـر و افـسـون را

***

چـه اقـبـال اسـت این یارب کـه دولت داده رو ما را

کــه در کــوی فــرامــوشــان گــذر شــد یــار زیــبـــا را

کـمـر بـند مـن آمـد نزد مـن خـنده زنـان امـشـب

تــوقـف کـن کـه لـخــتــی بــنـگـرم پــرویـن و جــوزا را

بـحـمـدالـلـه کـه بـیداری شـبـهـایم نـشـد ضـایع

بــدیـدم خــفــتــه در آغــوش خــود آن ســرو بــالــا را

بـه تشویق دهل رنجه مشو، ای نوبـتی، امشب

کـه خــفــتــن در بــر یـار اســت بــیـداران شــبــهـا را

تـماشـا می کنم این قـد، قـیامت می کند، یارب

کـه خــواهـم تــا قـیـامـت یـاد کـردن ایـن تــمـاشــا را

کجاها بودی، ای گلبرگ خندان، راست گو با من

کــه چــون چــپ داده ای امــروز گــلــرویـان رعــنــا را

رسـیـدی هـمـچـو شـاخ گـل کـدامـین بـاد آوردت

کـه هرگـز مـی نـپـرسـیدی بـه یک شـاخ گـلـی مـا را

تـویی بـا مـن، مـعـاذالـلـه ز تـو کـی آید این یاری

مـنـم بــا تـو، عـفـاک الـلـه مـرا کـی بــاشـد ایـن یـارا

چـه گویی خـسـروا، چـندین حـدیث وصل نابـوده

خیال است این که ره دادی به سوی خویش سودا را

***

دیــوانــه مــی کـــنــی دل و جـــان خـــراب را

مشـکن بـه ناز سـلسـله ی مشـک ناب را

بــی جـرم اگـر چـه ریـخـتـن خـون بــود وبــال

تــو خــون مــن بـــریــز ز بــهــر ثــواب را

بــوی وصــال درخــور ایــن روزگــار نــیــســت

ضـایـع مـکـن بـه دلـق گـدایـان گـلـاب را

ای عشق، شغل تو چو به من ناکسی رسید

آخــر کـســی نـمـانـد جــهـان خــراب را

از چـــاشــنــی درد جـــدایــی چـــه آگــهــنــد

یک شب کسان که تلخ نکردند خواب را

طـوفـان فـشـان بـه دیده و قـحـط وفـا بـه دهر

تـقـویم حـکـم کی کند این فـتـح بـاب را

تـا گـفـتـمـش بــکـش، ز مـژه تـیـغ رانـده بــود

مـا بــنـده ایـم غـمـزه ی حــاضـر جــواب را

گر خاطرش بـه کشتـن بـیچارگان خوش است

یــارب کــه یــار نــاوک او کــن صــواب را

آفـت جـمـال شـاهـد و سـاقـی سـت بـیـهـده

بـدنـام کـرده اند بـه مـسـتـی شـراب را

خــونـابــه مـی چــکــانـدم از گــریـه ســوز دل

خوش گریه ایست بـر سر آتش کبـاب را

خــســرو ز ســوز گـریـه نـیـارد نـگـاهـداشــت

آری ســفـال گـرم بــه جــوش آرد آب را

***

دلــم در عــاشــقــی آواره شــد آواره تــر بـــادا

تـنـم از بـیدلـی بـیـچـاره شـد بـیچـاره تـر بـادا

بــه تــاراج عــزیــزان زلــف تــو عــیــاریـیـی دارد

بـه خـونـریز غـریبـان چـشـم تـو عـیاره تـر بـادا

رخت تـازه ست و بـهر مردن خود تازه تر خواهم

دلت خاره ست و بـهر کشتن من خاره تر بـادا

گـر ای زهد، دعـای خـیر می گـویی مرا این گـو

کــه آن آواره از کــوی بـــتـــان آواره تـــر بـــادا

همه گویند کز خونخواریش خـلقی بـه جـان آمد

من این گویم که بهر جان من خونخواره تر بادا

دل من پاره گشت از غم نه زانگونه که به گردد

وگر جانان بـدین شاد است، یارب، پاره تر بـادا

چو بـا تـردامنی خو کرد خسرو بـا دو چـشم تـر

بـه آب چـشـم پـاکـان دامـنش همواره تـر بـادا

***

رفت آنکه چشم راحت خوش می غنود ما را

عـشـق آمد و بـرآورد از سـینه دود مـا را

تــاراج خــوبــرویــی در مــلــک جــان درآمــد

آن دل کـه بـود وقـتـی گـویی نبـود مـا را

پـاسـنـگ خـویـش بـودم در گـوشـه ی صـبـوری

بــادی ز ســویـت آمــد انـدر ربــود مــا را

هر روز در شـب غـم خـوش می کند سـرایم

آن دیدنی کـه اول خـوش می نمود ما را

از خــاک هـســتــی مــا گــرد عــدم بــرآمــد

ای کـاشـکـی نـبـودی نـنـگ وجـود مـا را

مـمـکـن نـگـشـت تـوبـه مـا را ز روی خـوبـان

گیتـی بـه محـنت و غـم چـند آزمود ما را

امروز کو که بـیند سرمسـت و بـت پـرسـتـم

آن کو بـه نیکـنامی دی می سـتـود ما را

تــیـغـی ز درد بــایـد مـحــنـت زدای عـاشـق

کـز صـیـقـل مـحــبــت نـتــوان زدود مـا را

خسرو چـو نیست زانها کز تـو بـرد بـه کشتـن

این پندهای رسمی دادن چه سود ما را

***

رخـت صـبـوری تـمام سـوخـتـه شـد سـینه را

شـعـلـه فـروزان هـنـوز آتـش دیـرینـه را

غـم کـه مـرا در دل اسـت کـس نـکـنـد بــاورم

پیش که پاره کنم وای من این سینه را

رخ بــنـمـا بــر مـراد، گــر نـه بــه خــون مـنـی

آب بـه سـیـری مـده تـشـنـه ی دیـرینـه را

تـوبـه ز می کرده بـود دل که تو ساقی شدی

بـاز هـمـان حـال شـد احـمـد پـاریـنـه را

من چو ز سر خواستم، چشم تو پیکار جست

خنجر نو ده بـه دست ترک کهن کینه را

صوفی ما شد خراب دوش بـه یک بـانگ چنگ

پـیش بـریشم کشید خـرقه ی پـشمینه را

بــر سـر خـسـرو اگـر طـعـنـه زنـد هـر کـسـی

روی سـیـاه مـراسـت عـیب تـو آیینـه را

***

رســـیــد بـــاد صــبـــا تـــازه کــرد جـــان مــرا

نـهـفـتـه داد بــه مـن بــوی دلـسـتـان مـرا

بـخـفـت نـرگـس و فـریـاد کـم کـن، ای بـلـبـل

کـنون کـه خـواب گرفـتـه اسـت ناتـوان مرا

صـبـا سـواد چـمـن زا چـو نسـخـه کـرد بـر آب

بــه گـل نـمـود کــه بــنـگــر خــط روان مـرا

مرا گذر به گلستان بس است، لیک چه سود

که سوی من گذری نیسـت گلسـتـان مرا

گــمــان هــمــی بـــردم کــز فــراق او بــزیــم

غـم نـهـفـتـه یـقـین مـی کـنـد گـمـان مـرا

نشـان نمـانـد ز نقـشـم، کـجـاسـت عـارض او

که در کشد قلم این نقش بـی نشـان مرا

فـغـان من ز کـجـا بـشـنود بـه گوش آن شـوخ

کـه خـود نمی شـنود گوش من فـغـان مرا

پــریـد جــانـب او مــرغ روح و بــا مــن گــفــت

کـه مـن شــدم، تــو نـگـهـدار آشـیـان مـرا

خـوش آن دمـی کـه درآیـد سـپـیده دم ز درم

پـر از سـتـاره و مـه سـاخـت خـانمـان مـرا

سـرم بــریـد و بــه دسـتــم نـهـاد و راه نـمـود

که خیز و زو سر خود گیر و بخش جان مرا

نـهـاد بــر لـب مـن لـب، نـمـانـد جـای سـخـن

کـه مـهـر کـرد بــه انـگـشـتـری دهـان مـرا

رو، ای صـبــا و بــگـو ســرو رفـتــه را، بــاز آی

بــه نـوبــهـار بــدل کــن یـکــی خــزان مـرا

اســیــر زلــف ویــم بــا خــودم بــبــر، ای بــاد

وگــرنـه زاغ بــرد بــا تــو اســتــخــوان مـرا

ز رفــتــن تــو بــه جــان آمــدم، نــمــی دانــم

کـه رفـتـنت ز کـجـا خـاسـت بـهر جـان مرا

دل شکسـتـه ی خـسـرو بـه جـانب تـو شـتـافت

غـریـب نـیـســت، نـگـهـدار مـیـهـمـان مـرا

***

شبـم خـیال تـو بـس، بـا قمر چـه کار مرا

من و چـو کوه شبـی، بـا سحـر چـه کار مرا

من آسـتـان تـو بـوسـم، حـدیث لب نکنم

چو من به خاک خوشم، با شکر چه کار مرا

نـبـینم آن لـب خـندان ز بـیم جـان یک ره

ز دور سـنـگ خـورم، بــا گـهـر چــه کـار مـرا

پــدر بــزاد مـرا بــهـر آن کـه تــو کـشـیـم

وگـرنـه بـا چـو تـو زیـبـا پـسـر، چـه کـار مـرا

اگر قضاست که میرم بـه عشق تـو، آری

بــه کــارهـای قــضــا و قــدر چــه کــار مــرا

بـه طاعتـم طلبـند و بـه عشـرتـم خـوانند

مـن و غــم تــو، بــه کــار دگـر چــه کـار مـرا

طلاق داده دل و عقل و هوش را، خسرو

بـه گشت کوی تـو بـا این حشر چـه کار مرا

***

عـشـق از پـی جـان گـرفـت مـا را

خـلـقـی بـه زبـان گـرفـت مـا را

خــرســنـد بــه عـافـیـت نـبــودیـم

ایـنــک حــق آن گــرفــت مــا را

ســرو قــد او بـــه نــاز و فــتـــنــه

هـر لـحــظـه روان گـرفـت مـا را

ای دیـده، چـه ریـزی از بـرون آب؟

کاین شعله به جان گرفت ما را

هـمـچــون کــایـیـنـه گـیـرد آتــش

عـشـق تـو چـنان گـرفـت مـا را

ای خــواب، بــرو کـه بــاز امـشـب

ســودای فــلــان گــرفــت مـا را

گویند که مرگ طرفه خوابی ست

ایـن خــواب گـران گـرفـت مـا را

تــرســم کـه بــرون بــرد ز عــالـم

این غـم کـه عـنان گـرفـت ما را

خــنــدیــد بــر اهــل درد خــســرو

درد دل شـــان گـــرفـــت مــا را

***

گـر چـه بــر بــود عـقـل و دیـن مـرا

بــد مــگــویـیـد نــازنــیـن مــرا

گوشش از بار در گران گشته ست

نـشــنـود نــالــه ی حــزیـن مــرا

آخـر، ای بــاغـبـان، یـکـی بـنـمـای

بـه من آن سـرو راسـتـین مرا

کــرمـی مـی کـنـد رقــیـب خــنـک

کـه بــســوزد دل غـمـیـن مـرا

عــشــق در کــار خــوبــرویـان کــن

زهد و تـقوی و کفـر و دین مرا

دسـت در گـل هـمـی زنـم، لـیکـن

خـار مـی گـیـرد آسـتـیـن مـرا

چـشـم مـن بـود بـر نگـین دهانـش

داد انـگــشــتــری نـگـیـن مـرا

سـوخـتـه بـینـمـش، اگـر اثـریسـت

در ســحــر آه آتــشــیــن مــرا

خـسـروا، بـگذر از سرم که ز اشک

بیم غرق است همنشین مرا

***

سـری دارم کـه ســامـان نـیـسـت او را

بــه دل دردی کــه درمـان نـیـســت او را

بــه راه انـتــظـارم هـســت چــشــمـی

کـه خـوابـی هـم پـریشـان نـیسـت او را

به عشق از گریه هم ماندم، چه گیرم؟

بـر از کـشـتـی کـه بــاران نـیـسـت او را

فـــرامــش کــرد عـــمــرم روز را، زانــک

شــبــی دارم کـه پــایـان نـیـســت او را

تــرا مـلـکـیـســت، ای ســلـطـان دلـهـا

کــه جــز دلــهـای ویـران نــیـســت او را

خـطـت نـوخـیـز و لـب سـاده از آنـسـت

خوش آن مضمون که عنوان نیست او را

رخـــی داری یـــگـــانـــه در نـــکـــویــی

کــه ثــانــی مــاه تــابــان نـیـســت او را

کـدامـیـن مـور خـطـت را کـه در حـسـن

بــهـا مـلــک ســلــیـمـان نـیـســت او را

ز خـسـرو رو مـپـیـچ، ار گـشـت نـاچـیـز

خـیالـی هسـت، اگـر جـان نیسـت او را

***

گـیـرم کـه مـی نـیـرزم مـن بـنـده هـمـدمـی را

آخر به پرسشی هم جاییست مردمی را

غـمـزه زنـان چــنـیـن هـم بــی رحـم وار مـگـذر

دانی کـه هسـت آخـر جـانی هر آدمی را

آن دم کـه مـن بـه یـادت مـیرم بـه گـوشـه ی غـم

روح الـلـهـم نـبــایـد از بــهـر هـمـدمـی را

از جــان خــویـشــتــن هـم رازت نـهـفـتــه دارم

زیرا کـه مـی نشـاید بـیگـانه مـحـرمـی را

از شــاخ عــیـش مـا را بــرگــی نـمـانـد بــرجــا

گــویـی خــزان درآمـد گــلـزار خــرمـی را

بـا هر غـمی کـه آید راضـی شـو، ای دل، آن را

مـا را نـیـافـریـدنـد از بــهـر بــی غـمـی را

زان ره که تو گذشتی چون سرو خوش خرامان

خسرو بـه یاد پایت می بـوسد آن زمی را

***

گـذشـت آرزو از حـد بــه پــای بــوس تــو مـا را

سلام مردم چشمم که گوید آن کف پـا را

تو می روی و ز هر سو کرشمه می چکد از تو

که داد این روش و شکل سرو سبز قبا را

مراسـت یاد جـمـالـت بـه دل چـنانکـه بـه دیده

خـیال خـوان کـریمان بـه روز فـاقـه گـدا را

بـــرون خــرام دمــی تـــا بـــرآورنــد شــهــادت

چـو بـنگـرنـد خـلـایق کـمـال صـنع خـدا را

سـخـن ز خـواسـتـن خـط مشـکـبـار تـو گفـتـم

بــخـاسـت مـوی بــرانـدام آهـوان خـتــا را

چـو در جـفـات بـمیرم، بـخـوانی آنچـه نوشـتـم

بـر آسـتـان تـو از خـون دیـده حـرف وفـا را

فـلـک کـه مـی بــرد از تـیـغ بــنـدبـنـد عـزیـزان

گـمان مبـر کـه رسـاند بـهم دو یار جـدا را

دران مبـین تـو که شور اسـت آب دیده ی عاشق

که پـرورش جز از این آب نیست مهرگیا را

صـبــا نـسـیـم تـو آورد و تـازه شـد دل خـسـرو

چنین گلی نشکفته ست هیچگاه صبـا را

***

مـن بـه هوس همـی خـورم ناوک سـینه دوز را

تـا نـکـنـی مـلـامـتـی غـمـزه ی کـینـه تـوز را

دیـن هـزار پــارســا در سـر گـیـسـوی تــو شـد

چـند بـه ناکـسـان دهی سـلسـله ی رموز را

گـویـم وصــل، گـویـیـم رو کــه هـنـوز چــنـد گـه

وای که چون بـرون برم از دلت این هنوز را

قـصـه ی عـشـق خـود رود پـیش فـسـردگـان ولی

سـنگتـراش کـی خـرد گوهر شـب فـروز را

سـاقـی نـیـم مـسـت مـن جــام لـبــالـب آر تــا

نقـل معـاشـران کـنم این دل خـام سـوز را

بـس که ز آه ناکسـان تـیره شـده سـت روز من

نیست دو دیده بنگرم این شب تیره روز را

جان چو خسروی و بس زخم تو وه که برکسی

بــاری اگـر هـمـی زنـی تــیـر درونـه دوز را

***

مــن و پــیــچــاک زلــف آن بـــت و بــیــداری شــبــهــا

کجـا خسپـد کسی کش می خلد در سینه عقربـها

هـمـه شـب در تــب غـم مـی پــزم بــا زلـف او حـالـی

چه سوداهاست این یارب که با خود می پزم شبها

گهی غم می خورم گه خون و می سوزم به صد زاری

چـو پـرهیزی نـدارم، جـان نـخـواهم بـرد از این تـبـها

چـه بـودی گـر در آن کـافـر، جـوی بـودی مـسـلـمـانـی

چـنـیـن کـز یـاربــم مـی خـیـزد از هـر خـانـه یـاربـهـا

دعـای دوســتــی از خــون نـویـســنـد اهـل درد و مـن

بـه خـون دیده دشـنـامـی کـه نـشـنـیدم ازان لـبـهـا

ز خــون دل وضـو ســازم، چــو آرم ســوی او ســجــده

بـود عـشـاق را، آری، بــسـی زیـنـگـونـه مـذهـبـهـا

بــه نـالــه آن نـوای بــاربــد بــرمـی کــشــد خــســرو

کـه جـانـهـا پـای کـوبـان مـی جـهد بـیرون ز قـالـبـها

***

نـازکـیـی کــه دیـده ام آن رخ هـمـچــو لـالـه را

سـوزم و بـرنیاورم پـیش وی آه و نـالـه را

تـا چـو سگان فغان کنند از رخش اهل نه فلک

ساخت مه چهارده آن بـت هجده ساله را

عـقـل نمـانـد در سـری، صـبـر نمـانـد در دلـی

بـر گل و لاله کس چـنین کـژ ننهد کلاله را

سـوخـتــه ی رخـت اگـر سـوی چـمـن گـذر کـنـد

در دل خـود گمان بـرد شـعـله ی گـرم لاله را

بـوسه اگر همی دهی، بـر لب خود حواله کن

رشوت تست جان من از پی این حواله را

من به نظاره ای خوشم، وصل چه حد من بود

حـوصـلـه ی مگـس مدان کـو بـخـورد نواله را

دل خط و وام دادمت، هوش و خـرد سپـردمت

جـانست هنوز دادنی، پـاره مکن قبـاله را

تو ز پیاله می خوری من همه خون که دمبـدم

حـق لبـم همی دهی از لب خود پـیاله را

دل کـه فـسـرده تـر بــود هـم بـه گـدازش آورد

نالـه خـسـروش چـنان کـاتـش تـیز ژاله را

***

یـــا رب، کـــه داد آیـــنـــه آن بـــت پـــرســـت را

کـو دید حـسـن خـویش و زما بـرد دسـت را

خون می خورد، به سینه درون می رود،بلاست

یارب، کـه راه مـی دهـد آن تـرک مـسـت را

دیـوانـه ی بــتــان نــکــنــد رو بــه کــعــبــه، زانــک

تـعـظـیـم کـعـبـه کـفـر بــود بــت پـرسـت را

جــانـا، نـرفــتــنـی ســت چــو دلـهـا ز زلــف تــو

چـندین گره چه می زنی آن زلف شست را

مـخـرام ازین نـمـط کـه بـه شـهـر از خـرامـشـت

بــر جـا نـمـانـد یـک قـدم اهـل نـشـسـت را

چـنـدین چـه غـمـزه مـی زنی از بـهر کـشـتـنـم

صید تـو زنده نیسـت مکن رنجـه شسـت را

خسرو چو جـان نیافت بـه عشق تـو مرد نیست

زین ره به خون دیده چه شویی تو دست را

***

وقــتــی انــدر ســر کــویــی گــذری بـــود مــرا

ونــدران کــوی نــهــانــی نــظــری بــود مــرا

جـان بـه جـایـسـت، ولـی زنـده نـیم مـن، زیـرا

مـایـه ی عــمـر بــه جــز جــان دگـری بــود مـرا

مست گشتم که شبش دیدم و در خواب هنوز

بــه گـه صـبــح ز مـســتــی اثــری بــود مـرا

همه کس را خـور و خـواب و من بـیچـاره خـراب

ای خـوشا وقت که خوابـی و خوری بـود مرا

بــه ازیـن بــودم ازیـن پــیـش، اگـر هـیـچ نـبــود

بــاری از جــنـس صــبــوری قـدری بــود مـرا

بــاری از دیـده مـریـزیـد گـلـابــی کـه بــه عـمـر

لـذت از عـشـق هـمـین درد سـری بـود مـرا

هیچ یاد آمدت، ای فـتـنه کـه وقـتـی زین پـیش

عــاشــق ســوخــتــه ی در بــه دری بــود مــرا

خـواسـتـم دی کـه نـمـازی بـکـنـم پـیش خـیال

لــیـک آلــوده بــه دامــان جــگــری بــود مـرا

هـیـچ کـس نـبــود کــانـدک غــمـی او را نـبــود

لـیـکــن از دولـت تــو بــیـشــتــری بــود مـرا

نــروم پــیــش کــه یــاد آیـی و دیـوانــه شــوی

آنکـه گـه گـه بـه گـلـسـتـان گـذری بـود مـرا

پــاسـبــان روز هـم از قـصـه ی خــسـرو بــشـنـود

کامشب از گریه چه ناخوش سحری بود مرا

***

دیــوانــه کــرد زلــف تـــو در یــک نــظــر مــرا

فـریاد ازان دو سـلـسـلـه ی مـشـک تـر مـرا

سنگین دل تو سخت تر از سنگ مرمر است

کوه غم اسـت بـر دل ازان سـنگ، مر مرا

دی غـمـزه ی تــو کـرد اشـارت بــه ســوی لـب

تـا بـوسـه ای دهـد ز شـکـر خـوبـتـر مـرا

رویت گل و لبـت شکر و این عجب که نیست

جـز درد سر بـه حـاصل ازان گل شکر مرا

گـفــتــم لـب تــرا کـه مـرا عــشــوه ای بــده

از خـود نداد عـشـوه کـسـی را مگـر مـرا

چــون مــن تــرا درون دل خــویـش داشــتــم

آخـر چـه دشـنه داشـتـه ای در جـگر مرا

بـا خـسـروت شـمار وصال اسـت هر شـبـی

یک شب هم از طفیلی خسرو شمر مرا

***

کــه ره نــمــود نــدانــم قـــبـــای تـــنــگ تـــرا

که در کـشـید بـه بـر سـرو لاله رنگ تـرا

چـنین که چـشـم تـرا خـواب بـسـتـه می دارد

که بـاز دارد ازین خواب چشم شنگ تـرا

نـمــی گــذارد دنــبــال چــشــم تــو ســرمــه

قوی به گوشه نهاده ست نام و ننگ ترا

خــدنـگ غــمـزه ازان دیـده مـی کـنـد روشــن

کنون که دیده سپـر ساخـتـم خدنگ تـرا

چــه گــویـمـت کــه دل تــنـگ تــو کــرا مــانـد

اگـر تـو خـورده نـگـیـری دهـان تـنـگ تـرا

کـرشـمـه های تـو از بـس کـه هسـت نازآمـیز

نه آشتـی تـو داند کسـی، نه جـنگ تـرا

دل قـویـسـت مـرا در غـم و عـجــب سـنـگـی

کـه طـاقـت آرد زخـم دل چـو سـنـگ تـرا

ز مـن بـه پـاسـخ شـیرین و تـلـخ جـان می بـر

که در من اسـت اثـر شکر و شـرنگ تـرا

به بوسه عذر چه گویی، تنم مگر چوبی ست

کـه راهـوار کــنـد چــوب پــای لـنـگ تــرا

دو چشم خسرو ازین پـس خیال آن خط سبـز

کــزیـن دو آیـنـه نــتــوان زدود زنــگ تــرا

***

بــاز مــدار، ای پــســر، غــمــزه ی نــیــم خــواب را

تـا نـبـرد بـه جـادویـی جـان و دل خـراب را

از پـی نقـل مجـلـسـت هسـت بـر آتـشـم جـگـر

چـاشـنیی نمی کنی گوشـه ی این کبـاب را

از مـه و مـشـتـری چـرا دسـت نـشـوید آسـمـان

کـاب بـریـخـت روی تـو چـشـمـه ی آفـتـاب را

دوش بـه خـواب گـوییم در بـر مـن نشـسـتـه ای

معـذرتـی کنم کنون از دل و دیده خـواب را

بـوسـه بـده که می رود هجـرکشان بـه کشتـنم

مـنـتــظــر لــب تــوام، بــاز بــده جــواب را

کشتن ماست مستیت، ار چه شراب خورده ای

بـهر خـدا که سوی خـود راه مده شراب را

بـهر چه می کشی، چو هست آخر این ندامتـت

وه که رها نمی کند خوی تو این شتاب را

***

دلبـرا، عـمریسـت تـا من دوسـت می دارم تـرا

در غمت می سوزم و گفتن نمی یارم ترا

وای بر من کز غمت می میرم و جان می دهم

واگـهی نـیسـت از دل افـگـار بـیمـارم تـرا

ای بـه تو روشن دو چشم گر درآری سر به من

از عـزیزی همـچـو نـور دیده مـی دارم تـرا

داری انـدر سـر کـه بـگـذاری مـرا و مـن بـرآنـک

در جمیع عمر خویش از دست نگذارم تـرا

خــواری و آزار بــر مـن، گــر بــه تــیـغ آیـد ز تــو

خـارم انـدر دیـده، گـر بــا گـل بـیـازارم تـرا

یک زمان از پـای ننشینم بـه جست و جوی تـو

یا کنم سر را فدایت، یا بـه دسـت آرم تـرا

نیست شرط، ای دوست، بـا یاران دیرینت جـفا

شــرم دار آخــر کـه مـن یـار وفــادارم تــرا

***

جــان بــه خــامـوشــی بــرآمـد بــی زبــانـی چــنـد را

گه گهی می کن نوازش، میهمانی چـند را

دی چــو بــیـرون آمـدی خـوی کـرده رو، هـر قـطـره ای

گـشـت طـوفـان بـلای خـان و مانی چـند را

گـر زنی شـمـشـیر از غـمـزه تـو ای سـلـطـان حـسـن

این سیاست سخت تر پیر و جوانی چند را

من ز تو محروم و خلقی در گمان این هم خوش است

بــاد یـارب، روز نـیـکـو بــدگـمـانـی چــنـد را

دیـگ وصــل کـس نـپــخــتــی، ورنـه هـر دم وصـل تــو

آتـشـی بـر کـرد و هیزم کرد جـانی چـند را

چــنـد طــعــنـه عــاقـلـان را، یـک زمـان بــیـرون خــرام

سوختـه چـون می کنی نامهربـانی چـند را

یــک یــک انــدر کــوی تـــو بـــی داغ آه مــن نــمــانــد

وه که آخـر چـند سـوزم بـی زبـانی چـند را

گــر نــگــردد خــاک در کــویــت چــه کــار آیــد تـــنــم؟

بـهر این پـروردم آخـر اسـتـخـوانی چـند را

صد چـو خـسـرو می کند جـان پـیشـت آخـر خـنده ای

زانکـه شـد هنگـام یاسـین ناتـوانی چـند را

***

شـب بـه روز آمـد بـسـی کـز دل نـهادی یاد را

جـان ز تـن آمـد بـرون بـویـی نـدادی بـاد را

سـر بــه دیـوار سـرایـت مـی زنـم تـا بــنـگـری

زانکـه بـا بـاز شـکـاری خـوش بـود صـیاد را

بــازوی هـجـرت قـوی در کـشـتـن بــیـچـارگـان

چون قصاص افزون فتد عادت شود جلاد را

جـان بـه فـریـادم بــرآمـد، لـیـک صـد جـان آرزو

بـشـنوی و راه ندهی سـوی جـان فریاد را

ای که می گویی که وقتی لوح صبـرت بـاد برد

سـالـها شـد تـا فـرامش کـرده ام آن یاد را

این همه خـونابـه کـاشـامـم همی زین روز بـد

بـهـتـریـن روزی خـلـل انـدازد این بـنـیـاد را

چند گریم چون سیه رویی عشقم از قضاست

آب کـی شــســتــن تــوانـد داغ مـادرزاد را

تا بـه سوی گفت شیرین ست، دل خارا و کوه

کندن از ناخـن چـو گل چـیدن بـود فرهاد را

نوک مـژگـان تـو در دل مـاند خـسـرو را چـنانک

در رگ بـیـمـار نـشـتـر بــشـکـنـد فـصـاد را

***

من زبـهرت دوسـت دارم جـان عـشـق اندیش را

کـــز ســـگــان داغ او کـــردم دل درویــش را

وقت را خوش دار بر روی بتان، چون رفتنی ست

یـاد کـن آخـر فـرامـش کـشـتـگـان خـویش را

عقل اگر گوید که عشـق از سـر بـنه، معـذور دار

دور کن از سـر، ز هم عـقـل خـیال اندیش را

جـان فـدای دوسـت کن، کـم زان زن هندو نه ای

کز وفـای شـوی در آتـش بـسـوزد خـویش را

درد گـنـج راحـت اسـت، ار مـرده یـابـی طـبــع را

داغ عین مرهم است، ار پخته بینی ریش را

مـن دل و دیـده نـخــواهـم داشـتــن بــاری دریـغ

تـیـر تــا بــاقـی بــود تــرکـان کـافـر کـیـش را

خـسـروا، گر انگبـین می خـواهی از شـکـر لبـان

اول انـدر کـام شـیـریـن کـن زبـان خـویـش را

***

بی روی تو خوش کردم من تلخی هجران را

بــا شـربـت دیـدارت بـدخـو نـکـنـم جـان را

از بـس که دل خـلقی گم شـد بـه زنخـدانت

خـون پـر شـود ار کاوند آن چـاه زنخـدان را

دی شـانه زدی گـیسـو، افـتـاد بـسـی دلـها

گــرد آر دمـی آخــر دلــهـای پــریـشــان را

در جـیب وجـود کـس نگـذاشـتـه ای نـقـدی

یک لطف بکن زین پس مگشای گریبـان را

تــو مـی روی و دلـهـا دنـبــال دوان هـر سـو

چـون خـلق که بـشتـابـد نظاره ی سـلطان را

بــدبــخــت دلــی دارم، دیـوانــه ی بــت رویــان

یارب که مبـاد این دل هندو و مسـلمان را

گـوینـد کـه از خـوبـان بـدنـام شـدی خـسـرو

چون دل نکند فرمان، خسرو چه کند آن را

***

سـاقـیـا، پـیش آر جـام بـاصـفـای خـویش را

روی مـا بـین و بـه مـا ده رونـمـای خـویش را

کـف چـو گنبـدها کـند هر دم صـلای نوش کو

تـا زهـر گـنـبـد صـدا یـابـی صـلـای خـویش را

کبـک رفتـارا، یکی بـخـرام و پـا بـر لاله سای

بـی حـنا کن لعـل پـای لاله سـای خـویش را

دی شدی در باغ و گل از بهر گرد افشاندنت

کـرد صـد پــر کـالـه دامـان قـبــای خـویـش را

هـر طــرف بــهـر مــبــارک بــاد نــوروز بــهــار

می فرستد گل به کف کرده صبای خویش را

کبـک کهساری، بـرو ای لاله، بـر هر تیغ کوه

گام چندان زد که پـر خون کرد پـای خویش را

یک دم امروز از چمن ما را بـه مجـلس راه ده

تـا سـتـانـیم از تـو جـام بـاصـفـای خـویش را

***

بــس کـه انـدر دل فــرو بــردم هـوای نـیـش را

شـعـله افـزون تـر بـرآمد سـوز داغ خـویش را

دشـمـنی دارم کـه جـان قـربـانی او مـی کـنم

زانکه تیری درخور است این کافر بـدکیش را

چـاشـنی درد دل آنکس که نشـناسـد حـقش

بـردل مـجـروح خـود مرهم شـناسـد نیش را

اشک طوفان ریز، بهر جستن وصلم چه سود؟

شست نتوان چون ز بـخت مدبران درویش را

گر بـه یک غمزه نمردم من، مکن خـستـه دلم

ناوکی گر رفت کج، نتوان شکستـن کیش را

پـندگو کاید بـرین دل سوخته گویی خس است

کـو بـه اصـلـاح چـراغ آیـد بـسـوزد خـویش را

بـاز چـون از دسـت مقـبـل در هوا گـیرد شـکـار

مـرغ بـریـان ز آسـتـین بـیـرون بـرد درویش را

خـسـروا، دیـده فـرو بـنـد و مـبـین روی رقـیـب

زانکه مرهم خوش نباشد دیده های ریش را

***

بـهار آمد و سـبـزه نو شـد بـه جـوها

عـروسـان بــسـتــان گـشـادنـد روهـا

گـل کـوزه بـر شـاخ مـی گـویـد اینـک

کـه کـوزه ز مـا و ز مـسـتـان سـبـوها

چو گشت آبها شیشه گر گفت بلبل

قـــواریـــر مـــن فـــضـــة قـــدروهـــا

نـگــویـد ز آزادگــی هـیـچ ســوســن

چو بـلبـل ز مستـی کند گفت و گوها

ازین پـس پـیـالـه بـه کـف خـوبـرویـان

خـرامـنـده بـینـی بـه لـبـهـای جـوهـا

بـه هر شـاخ غـنـچـه دهن بـاز کـرده

ز خــوبـــان فــرو مــی خــورد آرزوهــا

مـعـطـر ازان مـی کـنـد گـل چـمـن را

کش از نظم خسرو ذخیره ست بوها

***

ای از مـژه ی تــو رخــنـه در جــانـهـا

وی درد تـو کـیمـیـای درمـانـهـا

بــادی کـه ز کـوی تـو هـمـی آیـد

می جنبد و می برد ز ما جانها

تـو جـیـب گـشـاده در خـرامـیـدن

دسـت همه خـلق در گـریبـانها

آن زیسـتـنی که داشـتـی بـا من

مـیـرم اگـر آیـدم بــه دل زانـهـا

جــز مــهـرگــیـا ز خــاک بــرنــایـد

جـایی کـه زنـم ز دیده بـارانـهـا

در بــــادیـــه ی فــــراق جــــان دادم

چون تشنه که مرد در بـیابـانها

خون ریز ز خسرو، ار میی ندهی

این کـن، اگـر نـمـی کـنی آنـها

***

بــاشـد آن روزی کـه بــیـنـم غـمـگـسـار خـویـش را

شــادمــان یــابـــم دل امــیــدوار خــویــش را

شــد دو چــشـمـم ز انـتــظـارش چــار در راه امـیـد

چـار جـانـب وقـف کـردم هر چـهـار خـویش را

شاید ار بـر خـاک خـسپـم همچـو گل پـر خـون کنار

کز چـنان سـروی تـهی کـردم کنار خـویش را

خـاک می بـیزم بـه دامان، چـون کـنم گـم کـرده ام

در مـــیـــان خــــاک در آبــــدار خــــویـــش را

مست گشتی چون ترا پیمانه پر داده ست دوست

خیز و بستان ساغر و بشکن خمار خویش را

مـی نـپــرسـد، گـر غـبــاری دارد آن خــاکـی ز مـن

تـا بـه آب دیـده بــنـشـانـم غـبــار خـویـش را

دل کـه از جـعـد تــو بــدخـو شـد نـمـی گـیـرد قـرار

ساعتـی بـفرست جـعد همچـو مار خویش را

***

ای بـی تـو گلهای چـمن شستـه بـه خون رخسارها

خــار اســت بــی رخــســار تــو در دیـده ی گــلــزارهــا

شد پوستم بر استخوان چون چنگ خشک و از فغان

رگـهـا نـگــر ایـنـک بــر آن افــتــاده هـمـچــون تــارهـا

تـــا آفـــتـــاب و روی مــه دیــدنــد آن زلـــف ســـیــه

در کـوی او رو هـمـچـو کـه مـانـده سـت بــر دیـوارهـا

هر گه که چوگان بـازد او، بـازم بـه راهش سر چو گو

آری، مــرا در عــشــق او بــاشــد ازیـن ســر کــارهـا

تـا چـنـد چـشـم پـر زنم در عـشـق خـون بـارم ز غـم

آری، که از غم شسته ام من دست ازین خون بارها

پـیـکـان کـه بـودی در درون بـا تـیـر خـود کـردی بـرون

خــرســنــدیـیـی دارم کــنــون در را بــدان زنــگــارهـا

از دیـده اشـک مـن روان، آن سـرو دلـجــوی کـســان

خـسـرو چـو بـلـبـل در فـغـان او همنشـین بـا خـارها

***

اشــکــم بــرون مـی افــگـنـد راز از درون پــرده را

آری، شـکـایـتـهـا بــود، از خـانـه بـیـرون کـرده را

چـون من بـه آزاری خـوشـم، تـرک دلـازاری مکـن

آخــر بــه دســت آور گـهـی ایـن خــاطـر آزرده را

صـد پـی مـرا تـیر جـفـا، بـر دل زد آن ابـرو کـمـان

روزی فـریـبــد از کـرم مـجـروح پـیـکـان خـورده را

دوش از بـرای مطبـخش هیزم بـه مژگان بـرده ام

گـفـت از کـجــا آورده ای ایـن خـاک بــاد آورده را

خسرو مران از کوی خود چون در غلامی پیر شد

چون پیر شد، آخر کسی نفروخت هر گز برده را

***

بــگـشــاد صــبــح عــیـد ز رخ چــون نـقــاب را

بــنـمــود ســاقــی آن رخ چــون آفــتــاب را

ایــنــک رســـیــد وقـــت کــه مــردان آب کــار

گــردان کــنــنــد هــر طـــرفـــی کــار آب را

ساقی، ازان دو چشم که در بند خفتن است

صد چشم بندی است که آموخت خواب را

عــیــد مــبـــارک آمــد و از بـــهــر دوســتـــان

سـاقـی نـکـرد شـیـشـه پــر و زد گـلـاب را

مطرب بـه پـرده ای که تـو داری بـگو بـه چنگ

کـای پـیر کوژپـشـت چـه کـردی شـراب را؟

***

شـبـی دیـدم چـو مـه بــر بــام او را

صراحی پیش و بـر کف جام او را

دعـا مـی کـردم و مـی نـامـدش یاد

ز مـسـتـی بـهر من دشـنام او را

نخواهد دل بـه خود دشنام ازان لب

ز لـعـل او هـمـین بـس کـام او را

به دل او را که عشقش خانه سازد

کـــجــــا مـــانـــد دگـــر آرام او را

کـسـی کـز عـارض و زلـف تـو گـوید

همین بس ورد صبح و شام او را

دلــم دارد هــوای پـــای بـــوســـت

بــبــیـن در سـر خـیـال خـام او را

چـو بـرگشتـی ز خسرو، کرد پـامال

جــــفــــای گــــردش ایــــام او را

***

رخ چــو عـیـد تــو دل بــرد بــهـر قـربــان را

ازین نشاط به یکجا دو عید شد جان را

مـرا تــو عـیـدی و از انـتــظـار تــو امـشـب

بـه دیده آب نبـود این دو طـفل گریان را

قـدم بــه تــهـنـیـت عـیـد رنـجـه فـرمـودی

اگـر نـه مـن کـنـم اظـهـار درد پـنـهان را

دو لب مبند یک امشب به روی من مست

شـکر فروش بـه شـبـهای عـید دکان را

اگر سـخـن نکنی، گوش کن که می گوید

ز دل… خـسـتــه… جــان را

***

ای خط خوش از مشک تر انگیخته مه را

بـر دفـتـر طـاعـت رقـمـی رانـده گـنه را

افــگـنـد دل مـا هـمـه در چــاه زنـخــدان

وانگاه بـپـوشـید بـه سـبـزه سـر چـه را

هر چند که زلف تو سپـاهیست جهانگیر

هـر روز پــریـشـان نـتـوان کـرد سـپـه را

پـیراهن یک شـهر ز دسـت تـو قـبـا شـد

یک بار چنین کج منه، ای شوخ، کله را

خـسـرو نگرفت از تـب عـشـق تـو قراری

چـه جـای قـرارسـت در آتـشـکده که را

***

«ب»

بــاز بــرقـع بــر رخ چــون مـاه بــربــســتــی نـقـاب

گــویــیــا در زیــر ابـــری رفــت نــاگــه آفــتـــاب

هــمــچــو لــالــه داغ دارم بـــر دل از هــجــران تــو

شد شکر بر آتش عشقت مرا، ای جان، کبـاب

حـسـرتـم زین قصـه می آید که من لب تـشـنه ام

بـی محـابـا از چـه می بـوسد کف پـایت رکاب؟

تــرک مـن تــا بــهـر رفـتـن بــسـتـه ای آخـر مـیـان

در کـنـارم سـیل دیده خـون همـی راند چـو آب

یک خـدنـگ از تـرکـشـت بـرکـش ز بـهـر جـان مـن

ناوک از مژگان چه حاجت بهر قتلم بی حساب

همچو غنچه ته به ته خون شد دل من، ای طبیب

شربـتـی فرما ازان لب، گر همی جـویی صواب

ای جـدا افـتـاده، از مـا، مـا بــه تـو پــیـوسـتـه ایـم

تـا بـه تـو پـیوستـه خسرو کرده از غیر اجـتـناب

***

روز عـید اسـت بـه من ده می نابـی چـو گـلـاب

کـه ازان جــام شـود تــازه ام ایـن جـان خـراب

جــان مــن از هـوس آن، بــه لــب آمــد اکــنــون

بــه لـب آرم قـدح و جــان نـهـم انـدر شـکـراب

روزه داری کـه گـشـادی ز لـبـش نکـهت مشـک

این زمان در دهنش نیسـت مگـر بـوی شـراب

آنکه خـیزان و فـتـان بـود بـه مسـجـد زین پـیش

هست در میکده خیزان و فتان مست و خراب

دف کـه او گـرد نـمـی گـشـت بـه دور مـجـلـس

مـی رود دور کـنـان جـانب مـجـلـس بـشـتـاب

می حلال است کنون خاصه که از دست حریف

در قــدح مـی چــکــد آب نـمـک آلــود کــبــاب

ســاقـیـا، نـوش چــنـان کـن کـه صـدا بــاز دهـد

بـر سـر شـارع مـی گـنـبـد سـیـمـیـن حـبـاب

هر کـه را بـوی گـل و مـی بـه دمـاغ اسـت او را

آن دمـاغـیـسـت کـه دیگـر نـکـنـد بـوی گـلـاب

بـنده خـسـرو بـه دعـای تـو کـه آن حـبـل متـین

دســت هـمـت زد و پــیـچــیـد طـنـاب اطـنـاب

***

زاد چــون از صــبـــح روشــن آفــتـــاب

ســاقـی خــورشـیـد رو در ده شــراب

لـعـل نـدهی آن عـرق در ده کـه چـون

گـل بـرآرد هم گـل سـت و هم گـلاب

خــرم آن کـو غـرق مـی بــاشـد مـدام

چـون خـیال دوسـت در می های ناب

عاشقی با پارسایی هم خوش است

هـمـچــنـان کـافــتــاد مـیـان بــاده آب

هـسـت مـا را نـازنـینـی مـی پـرسـت

کـو گـهـم بـریـان کـنـد گـاهـی کـبـاب

نــیـم شــب کــامــد مــرا بــیـدار کــرد

من همان دولت همی دیدم به خواب

بـیخـودی زد راهم از نـی تـا بـه صـبـح

خـانه خـالی بـود و او مسـت و خـراب

آخـــر شــب صــبـــح را کــردم غــلــط

زانـکـه هم رویش بـد و هم مـاهـتـاب

زلـف بـر کـف شـب همـی پـنداشـتـم

کــز بــنــاگــوشــش بــرآمــد آفــتــاب

خـاست از خواب و شرابـم داد و گفت

نــوش کــن بــر پــادشــاه کــامــیــاب

شـاه قـطـب الـدین، کـلید هفـت ملک

کــز درش دارد جــهـانـی فــتــح بــاب

***

قندی ست آتشین رو، شمعی ست انگبـین لب

مـاه سـپـهـر کـسـوت، مـهر هلـال غـبـغـب

قطران مشک و خالش از مشک و گل مسلسل

کـافـور آب و خـاکـش از شـیر و می مـرکـب

تــرک جــهـان فــروزش گــنــجــی ز نـیـمــروزش

موی طلسم سوزش مار مسلسل از شب

گــر پـــاســـبـــانــی وی در بـــرج مــه نــبـــودی

سـعـد زمـیـن گـرفـتـی از وی وبـال کـوکـب

خـسـرو ز شـوق لـعـلـش تــا چـنـد سـوزی آخـر

بـاری دمی بـرون آی از سـوزش تـب شـب

***

می ریزد از تـری ز تـو، ای جـان فزای آب

مـا تــشـنـه ایـم تــشـنـه ی خــود را نـمـای آب

خاک در تو بر سر و چشم پر آب ماست

پــیـوسـتـه گـر چـه خـاک شـود زیـر پــای آب

آب حــیـاتــی و نـشــوی آشــنــای مــن

تــا چــشــمـهـای مــن نـشــود آشــنـای آب

چــون در کـنـار آب خــرامـی، خـیـال تــو

گـویی کـه هسـت مـردمـک چـشـمـهای آب

ای چــشــمـه ی زلـال، مـرو کـز بــرای تــو

مــردم چـــنــانــکـــه مــردم آبـــی بـــرای آب

می نالم و بـرای تـو می ریزم آب چـشم

ایـن نــالــه ی مــن اســت بــگــو یـا صــدای آب

آب روان کـجـا رسـد انـدر سـرشـک مـن

خــواهــی بـــپــرس ز آب روان مــاجــرای آب

زین پـیشـتـر بـه دیده ی مـن جـای آب بـود

اکنون ببین که هست همه خون به جای آب

از آب چشم بنده بـگردد، اگر چه هست

سـنـگـیـن دل تـو سـخـت تــر از آسـیـای آب

بـگداخـتـم چـو آب و بـسودی مرا بـه دل

کس دل چنین بـه سنگ نساید بـه جـای آب

اکـنون که آب چـشـم بـلا گشـت مر مرا

چـــشــم مــرا کــه بـــاز خــرد از بـــلــای آب

خـسـرو ازین سـپـس نـگـذارد عـنـان تـو

گـــو بــــرق بــــار آتـــش و گـــو ابـــر زای آب

***

ای نــازنــیـن کــه مــاه مــنـی امــشــب

رحـمـی بـکـن چـو شـاه مـنی امـشـب

خــوش بــنـشــیـن، بــاده بــکــش پــاک

خــواب مـکـن چــو مـاه مـنـی امـشـب

بــر خــانـه چــه بــاشـد دمـی چــون تــو

همـچـو یوسـف بـه چـاه مـنی امـشـب

بــر فـرق مـن نـشـیـن کـه ز بــس عـزت

هـم تــاج و هـم کــلـاه مـنـی امـشــب

وصـــل بـــتـــان اگـــر ز گـــنــه بـــاشـــد

ایـمــن نــشــیـن ز آه مــنـی امــشــب

سیل چشمم چو ز خون است، بشناس

هر جا که گریه ی عشق راه منی امشب

فــــردا کــــه روی، نــــزیــــد خــــســــرو

بــس آتــش بــه کــاه مــنـی امــشــب

***

زهـی نـمــوده ازان زلــف و عــارض و رخ خــوب

یکی سـواد و دوم نقـطـه و سـیم مکتـوب

سـواد و نـقـطـه و مـکـتـوب اوسـت بـر دل مـن

یـکـی بــلـا و دوم فـتــنـه و سـیـم آشـوب

بــلا و فــتـنـه و آشـــوب او بــــود مـــا را

یکـی مراد و دوم مونس و سـیم مطـلـوب

مـراد و مونس و مـطـلـوب هر سـه از مـن شـد

یکـی جـدا و دوم غـالـب و سـیم مغـلـوب

جــدا و غــالــب و مـغــلــوب هـر ســه بــاز آیـد

یکـی غـلـام و دوم دولـت و سـیم مرکـوب

غلام و دولت و مرکوب با سه چیز خوش است

یکی حضور و دوم شادی و سیم محـبـوب

حـضـور و شـادی و مـحـبــوب مـن بـود خـسـرو

یکی شراب و دوم ساقی و سیم محبوب

***

چـه آفـت سـت نـمـی دانـم این بـه زیـر نـقـاب

کـه تـا نمـود نمـود آنچـه، سـینه گـشـت خـراب

تـو رخ بــپـوش كـه از هـفـت پــرده بــنـمـایـد

چـــو آفـــتـــاب فـــروزنـــده از چـــهـــارنـــقـــاب

تــو زلـف را ز کــلـه بــشــکـنـی عــجــب نـبــود

کـه دل بــه لـنـگـر خـورشـیـد پــرورد بــه نـقـاب

مـرا از ابــروی تـو شـبــهه می رود بـه نـمـاز

که سجده می کنم و صورت است در محراب

تو می کشی و کسی را که می شود بیهوش

ذبـیـحـه را چـه خـبــر تـا چـه مـی کـنـد قـصـاب

مـرا کـه ســوخــتــه گـشـتــم ز آفـتــاب رخــت

ازان لــب ار بــتــوانــی، بــه شــربــتــی دریــاب

ولــی ســـؤال مــرا در جـــواب مــی لــنــگـــی

مـگر کــه در شــکــر آلــوده گــشــت پــای دنـاب

شــتــاب مـی کـنـدم عــمـر در فــراق، مـکـوش

تــرا کـه از پــس عـمـری بــدیـده ام مـشــتــاب

چـه سـحـرهـا کـه بــه مـدح تـو کـرده ام پــیـدا

کـه خـسـروا سـخـنـم خـوانـده ای اولـواالـالـبـاب

***

اگر به گوشه نشینان نماید آن رخ خوب

بـه غـمزه دل بـر بـاید ز سـالـک مجـذوب

بــلـای مـردم اهـل نـظـر بـود چـشـمـت

به ناز اگر به در آیی ز مکتب، ای محبوب

دهـان یـار نـیـایـد رقــیـب را در چــشــم

کـه خـرده بـین نـبـود هـیچ دیده ی مـعـیوب

فراق روی چـو تـو یوسـفی کسـی داند

کـه روشـنـش شـود آب دو دیده ی یعـقـوب

چو نامه ی تـو گشایم شود پـر آبـم چـشم

بـه هیچ رو نتـوانم که خـوانم آن مکـتـوب

مـرنـج اگـر نـبـود در خـورت کـبــاب دلـم

تـو میهمان عـزیزی و هسـت این مرغوب

کشـد بـرای تـو خـسـرو جـفای مدعیان

که بـهر دوسـت ز کرمان جـفا کشد ایوب

***

ای تـمامی خـواب من بـرده ز چـشـم نیم خـواب

وی ســراســر تــاب مــن بــرده ز زلــف نـیـم تــاب

تــاب زلـفـت سـر بــه سـر آلـوده ی خـون مـنـسـت

گـر نـخـواهی ریخـت خـونم زلـف را چـندین مـتـاب

زلـف مـشـکـینـت کـمـنـد افـگـنـد بـر آهوی چـین

نافه را خون بسته شد در ناف ازان مشکین طناب

گل چـنان بـی آب شـد در عهد رخـسـارت که گر

خـرمـنـی از گـل بـسـوزی قـطـره ای نـدهد گـلـاب

خـط تـو نـارسـتـه مـی بـنـمـاید انـدر زیر پـوسـت

بـــر مــثـال سـبـزه ی نــورسـتـه انــدر زیــر آب

گـریـه را در دل فـرو خــوردم هـمـه خــونـاب شـد

چـون نمک در خـورد، بـی خـونابـه ای نبـود کـبـاب

مـسـت گـشـتـم زان شـراب آلـوده لـبـهای تـنـک

مست چون گشتم ندانم، چون تنک بـود آن شراب

روز مـن سـالـیسـت بـی تـو زانـکـه بـهـر دیـدنـت

عمرم از رفتن بـه جا مانده ست بـا چندین شتـاب

بــاز مــی گــیــری زبــانــم در سؤال بــوســه ای

یـا گـرفـتـه مـی شـود در لـب ز شـیـریـنـی جـواب

گـرم و سـردی دیـد ایـن دل کـز خـط رخـسـار تـو

نـیـمـه ای در سـایـه مـانـد و نـیـمـه ای در آفـتـاب

خـواهـم از زلـف تـو تـاب آرم کـه بـنـد جـان کـنـم

زلـف در بـازی درآمــد، چـــون تــوان آورد تــاب

گـر نـقـابـی بـر رخ رخـشـان کـشـی از روشـنـی

روی تــو پــیـدا شــود پــنـهـان شـود در وی نـقـاب

چـون شـدی در تـاب از من، داد دشـنامـم رقـیب

سـگ زبــان بـیـرون کـنـد، چـون گـرم گـردد آفـتـاب

شب زمستی چشم تو شمشیر مژگان برکشید

خواست بـر خسرو زند کش در میان بـگرفت خواب

***

مـاهـرویـا، بــه خــون مـن مـشــتــاب

کشـتـن عـاشـقـان که دید صـواب

چشمت، ار خون من بریخت چه شد

تـرک بـا تـیغ بـود مـسـت و خـراب

تـــا گــل از شـــرم رویــت آب شـــود

یک زمـان بـرفـگـن ز چـهره نـقـاب

مـثــل خـود در جـهـان کـجــا بــیـنـی

گـه در آیـیـنـه بــنـگـری گـه در آب

آرزو مــــی کــنـد مــــرا بـــا تــو

گـوشـه ی خـلـوت و شـراب و کـبـاب

وین تـمـناسـت در سـرم همـه عـمـر

زین هوس چشم من نگیرد خواب

وز غـــم روی شــاهــدان مــا را

تـا بـه کی پـند می دهند اصحـاب

هـر کـه دعـوی کـنـد ز خـوبان صـبـر

نـــشــــنـــود کـــل مـــدع کـــذاب

چــه مــلــامــت کــنــیــد خــســرو را

فــاتــقــوالـلـه یـا اولـی الــالـبــاب

***

ای ز تو خورشید چرخ در مرض تـف و تـاب

از مـن تـاریک روز، طـلـعـت روشـن مـتـاب

چــشـمـه ی خــورشـیـد را آب نـبــاشـد دگـر

چـون تـو ز تـف هوا خوی کنی، ای آفتـاب

زلـف تـو کـژ پـیچ پـیچ، هر سـر موی کـژت

کـژ بـنشـیند، ولـیک راسـت نگـوید جـواب

بـسـتـه زلف تـو گشت روی دل من سـیاه

گـور مـن آبـاد کـرد خـانه ی چـشـمـم خـراب

چـند بـه وهم و خـیال از لب تـو چـاشـنی

کام چه شیرین کند خوردن حلوا به خواب

مـن ز خـیال لـبـت نیسـتـم آگـه ز خـویش

مستـی نقدم نگر نسیه چو بـینی شراب

بـر من و رسـواییم، گر تـو کـنی خـنده ای

بـس بـودم از لـبـت تـا بـود ایـن فـتـح بـاب

جـان بـه فدای رخـی کش چـو نظاره کنی

صـبـر نـگـیرد قـرار، عـمـر نـجـویـد شـتـاب

دست نشوید ز تو خسرو اگر چه ز عشق

از پـی یا شسـتـنت خـون دل من شد آب

***

شـکـرت را شـد اگـر چــه سـپــه مـوران مـرکـب

مـگـسـی نیز نخـواهم کـه کـند سـایه بـر آن لـب

مـنـم و قـامـت شـاهـد، بــرو ای خــواجــه ی مأذن

تــو در مـســجــد خــود زن و الـی ربــک فـارغــب

ســر درویـش بــدارد خــبــر از تــاج ســلـاطــیـن

بـه رهـی کـان پـسـر آیـد سـر مـا و سـم مـرکـب

بـه کـرشـمـه سـر ابــرو مـکـن از بـهـر خـدا خـم

کـه ز مـحـراب تـو بــر شـد بــه فـلـک نـعـره ی یـارب

لـب لـعـل تـو بــه هـنـگـام شـکـر خـنـده ی پـنـهـان

ز پـی بــردن دلـهـا چـه فـسـونـی سـت مـجـرب!

مکن، ای شیخ، نصیحت که مکن سجده بتان را

چـو بـود مـذهب مـا این، نتـوان گـشـت ز مـذهب

بــه خــیـال ســر زلـفــت خــبــر از خــواب نـدارم

چه درازست شبـم، وه که سیه روی چـنین شب

اگـر این سـوخـتـه گـوید سـخـن بـوس و کـنـاری

مکنش عیب که هست این هذیان گفتنش از تب

که بـود خـسـرو مدبـر که دهد سـر بـه تـو بـاری

بــه ســر کــنـگـر زلــفــت ســر پــیـران مــقــرب

***

ای تـــرا در دیــده ی مــن جــای خــواب

دیـده ی بــی خـوابــم از تــو جــای آب

شب چـو خـوابـم نیسـت بـهر دیدنت

چند سازم خویش را عمدا به خواب

گل شد از عکس رخت در چـشم من

زاتـش دل می کـشـم زان گل گلاب

بــا خـیـال زلـف و رویـت چــشـم مـن

نـیـمـه ای ابــرســت و نـیـمـی آفـتــاب

زان لب میگون کـه هوش از من بـبـرد

خون همی گریم چو بـر آتـش کبـاب

از لــبــت دارم سؤالـی، چــون کــنـم

تــنـگ مــی آیـد دهـانــت در جــواب

مست گشتم بسکه خوردم خون دل

چون نگردم مست بـا چندین شراب

هـسـت خـورشـیـد قـیـامـت روی تــو

خـط مشـکـین دفـتـر یوم الحـسـاب

زان قـیامـت عـالـمی در جـنت اسـت

بـنـده خـسـرو تـا قـیـامـت در عـذاب

***

ای دل وامـانـده، خـیز، ره سـوی جـانـان طـلـب

وز نــفــس اهــل درد مــایـه ی درمــان طــلــب

پـرده ی اعلاسـت عشـق، گر ملکی، این گشـای

لجـه ی دریاسـت عـشـق، گر گهری، آن طـلب

چــنـد مـرادت ز فـقـر، کـشـف و کـرامـات چـنـد

چون خضرت آشناست، چشمه ی حیوان طلب

شــیـر شــو و صــیـد را در تــه چــنـگــال کــش

مـرد شـو و خـصـم را بـر سـر مـیـدان طـلـب

هــســـت مــراد کـــســـان دولـــت روز وصـــال

آنـچـه مـراد مـن اسـت در هجـران آن طـلـب

هر که شبی زنده داشت همدم روح الله است

نان چـه ربـایی ز خـوان چـاشنی جـان طلب

مست شو، ای هوشیار، لیک نه زین بـاده خور

از قـدح مـصــطــفـی بــاده ی احــســان طـلـب

***

«ت»

ای تــرک کـمـان ابــرو، مـن کـشـتـه ی ابــرویـت

ملک همه چین و هند، ندهم به یکی مویت

وقـتــی بــه طـفـیـل گـوی بــنـواز ســرم آخــر

تـا چند بـه هر زخمی حسرت خورم از کویت

گفتـی که بـدین سودا غمناک چه می گردی

آواره دلــی دارم در حـــلــقــه ی گــیــســویــت

مسجد چه روم چندین، آخر چه نمازست این

رویـم بـه سـوی قـبــلـه دل جـانـب ابــرویـت

شبـها همه کس خفته جز من که بـه بـیداری

افـسـانـه ی دل گـویـم در پــیـش سـگ کـویـت

گـه نـام گـلـی گـویـم، گـه نـام گـلـســتــانـی

زینـگـونـه در انـدازم هـر جـا سـخـن از رویـت

بــوی گـل ازیـن پــیـشــم در بــاغ نـمـودی ره

بــادی نـوزیـد از تــو گـمـره شــدم از بــویـت

جـان در طـلـبـت هـمـره تـا بـاز رهـد زیـن غـم

فـریـاد کـه بـادی هـم نـاید گـهـی از سـویت

پـیش تـو بـگـو کـای بـت سـوزنـد چـو هندویم

بــر آیـنـه ریـز آنـگـه خــاکــســتــر هـنـدویـت

سر در خم چـوگانت راضی ست بـدین خسرو

آن بــخــت کـرا کــارد ســر در خــم بــازویـت

***

امـشـب شـب مـن نور ز مهتـاب دگـر داشـت

وز گــریـه ی شــادی جــگـرم آب دگـر داشــت

دل هیچ بـه شـیرینـی جـان مـیل نـمـی کـرد

مـسـکـین سـر آرایـش جـلـاب دگـر داشـت

هـنـگـام سـحـر خـلـق بـه مـحـراب و دل مـن

ز ابـروی بـتـی روی بـه محـراب دگر داشـت

قربـان شوم و چون نشوم، وای که آن چـشم

بـر جـان من از هر مژه قـصـاب دگـر داشـت

نالـند بـه مهتـاب سـگـان وین سـگ شـبـگـرد

فــریـاد کــه فــریـاد زمـهـتــاب دگـر داشــت

گشـتـم بـه نظـر مسـت و نخـفتـم تـه پـایش

جـان از سـکـرات اجـلـم خـواب دگـر داشـت

جـــان مـــژده ی ذوق ابـــدی داد بـــه دل، زانــک

هـر غــمـزه ی او نـاوک پــرتــاب دگــر داشــت

زد صـد گـره سـخـت بــه دل بــسـتـگـی مـن

زلفش که به هر موشکن و تاب دگر داشت

نی داشت خبر از خود و نی از می و مجلس

خـسـرو کـه خـرابـی ز می ناب دگر داشـت

***

تـقدیر که یک چـند مرا از تـو جـدا داشـت

از جــان گـلـه دارم کـه مـرا زنـده چـرا داشـت

اندوه جـدایی ز کسی پـرس که یک چـند

دور فـلـک از صـبــحـت یـارانـش جــدا داشـت

دیــوار تــرا مــن حــلــه ی خــار نــخــواهــم

هجرت به دلم گر چه که صد رخنه روا داشت

داغی دگر اینسـت که از گریه بـشسـتـم

آن داغ کــه دامــانـت ز خــون دل مــا داشــت

صوفی که خرامیدن تو دیده به صد صدق

بــدریــد مــصــلــا و کــلــه در تــه پــا داشــت

خسرو بـه وفای تـو دهد جان که در آفاق

گـویـنـد هـمـه کـان سـگ دیوانـه وفـا داشـت

***

بـی شـاهـد رعـنـا بــه تـمـاشـا نـتـوان رفـت

بـی سرو خـرامنده بـه صحـرا نتـوان رفت

دی رفـت ســوی بــاغ و نـدانـســت غــم مـا

این نیز نداشـت کـه بـی مـا نـتـوان رفـت

صحرا و چمن پهلوی من هست بسی، لیک

همره شو ای دوست که تنها نتوان رفت

کـردیـم رهـا جـان و دل از بــهـر رخـت، زانـک

بـا غـمزدگـان سـوی تـماشـا نتـوان رفـت

مـایـیـم و سـر کـوی تـو کـز پـیـش نـخـوانـی

اینـجـا بـتـوان مـرد و ازینـجـا نـتـوان رفـت

گـفـتــم کـه ز کـویـت بــروم تــا بــبــرم جــان

گـفـتـن بـتـوان جـان من، اما نتـوان رفـت

ای قــافــلــه، در بــادیـه ام پــای فــرو مــانـد

بـگذر که در کعـبـه بـه این پـا نتـوان رفت

مـپـسـنـد کـه در پـیـش لـبــت مـرده بـمـانـم

تـا زیسـتـه از پـیش مسـیحـا نتـوان رفت

خسرو، پـس ازین مذهب خورشید پـرستـی

مؤمن شـده در قـبـله ی تـرسـا نتـوان رفـت

***

افـسـوس ازین عـمر کـه بـر بـاد هوا رفـت

کـاری بـه جـهان نـی بـه مـراد دل مـا رفـت

خـورشـیـد مـن از اوج جـوانـی چـو بـرآمـد

بـس ذره ی سـرگـشـتـه کـه بـر بـاد هوا رفـت

گفـتـم ز در خـویش مران، گفـت کـه بـگذر

زین کوچه که داند که چو تو چند گدا رفت؟

کس را چـه غـم ار رفت دل سـوخـتـه ی من

بــوده سـت از آن مـن، اگـر رفـت مـرا رفـت

آن صبر که می گفتم من کوه گران سنگ

بــادی بــوزیـد از تــو نـدانـم کـه کـجـا رفـت

گفتـم که زیم بـی تـو، دوری مکش اکنون

گـر از مـن درویش حـدیثـی بـه خـطـا رفـت

رنجـه نشوم گر بـه جـفا سر بـریم، ز آنک

بـسـیار چـنـین هـا بـه سـر اهـل وفـا رفـت

تـو دیر بـزی کز گل بـارانت نشـان نیسـت

هـر ذره کـه از کـوی تـو بــا بــاد صـبـا رفـت

ما را چه حد صبـر بـه هجر تـو، چو خسرو

آمـد بـه درت بـاز بـه سـر آنکـه بـه پـا رفـت

***

تـا بـر سر بـازار بـه مستی قدمش رفت

بـس خـرمن مردان که بـه بـاد ستـمش رفت

هر صبر و سلامت که دل سوخته را بود

اندر شـکـن سـلسـله ی خـم بـه خـمش رفـت

یوسـف چـو گـذر کـرد بـه بـازار جـمالش

هر مایه که او داشـت بـه هفده درمش رفت

یک روز بـه شـادی وصـالـش نـرسـانـیـد

آن عـمر گـرانمـایه کـه ما را بـه غـمش رفـت

آلـوده نـشــد هـیـچ گـهـی دامـن نـازش

زان خـون عـزیـزان کـه بـه زیـر قـدمـش رفـت

بـسیار سرافگنده بـه شمشیر سیاست

ای دولـت آن سـر کـه بـه تـیغ کـرمش رفـت

رفت از قلم حکم که در عشق رود جـان

الـقـصـه، همان رفـت کـه اندر قـلـمش رفـت

جـان دید چـو خـونریزی سلطان خـیالش

بـسـتـد کـفـن و تـیغ بـه زیـر عـلـمـش رفـت

بـر یاد وی امشب شب خسرو به درازی

کوتاه نشد، گر چه مهی بیش و کمش رفت

***

جز صورت تو ماه سما را چه توان گفت

جـز طـره ی تــو دام بــلـا را چـه تــوان گـفـت

آن روی که داده ست خـدایت صفت آن

هم خود تو بگو، بهر خدا را، چه توان گفت

چـون ماه نو انگشـت نمایسـت دهانت

آن خـاتـم انگـشـت نما را چـه تـوان گـفـت

شد بـستـه ی زلفین تـو خـون در دل نافه

دلبـستـگی مشک خطا را چـه تـوان گفت

هر لحـظه صبـا بـر سـر گل بـروزد از ناز

از کـرده ی تــو بــاد صـبــا را چـه تـوان گـفـت

شـب اشک و دم سـرد مرا دید خـیالت

پس گفت که این بـاد هوا را چه توان گفت

گـر چـشـم مرا ابـر گهربـار تـوان خـواند

خـاک کف شـمس الامرا را چـه تـوان گفت

***

در هجـر تـوام کار بـه جـز آه و فغان نیسـت

در پـیش تـوام دان کـه زبـانـم بـه دهـان نـیـسـت

بی دوست اگر خلق به جان می زید و سر

هم جـان و سـر دوسـت که ما را سر آن نیسـت

سـهل اسـت اگـر هر دو جـهان بـاز گـذارنـد

از بـهـر نـگـاری کـه چـو او در دو جـهـان نـیـسـت

مـا زنـده بــدویـیـم کـه جـان مـی رود از مـا

بـر وی کـه بـه مـعـشـوقـه زید مـنـت آن نـیسـت

مـشـنـو سـخـن عـاشـقـی از هرزه زبـانـان

کـاین کار دل سـت، ای پـسـر و کار زبـان نیسـت

گفتـی که هم آغوش خیالم بـه چـه سانی

خـواب خوش مجـنون بـه بـر دوست نهان نیست

خسرو ز تـو گر دل بـستـد صاحـب حـسنی

خوش باش که یوسف به یکی قلب گران نیست

***

آبـادتـر آن سینه که از عشق خـراب است

آزادی آن دل کـه در آن زلـف به تـاب است

کـو غـمـزده ای تـا کـند از نـالـه ی مـن رقـص

کـایـن نـامـه ی مـن زمـزمـه ی چــنـگ و ربــاب اسـت

جستـم بـه سؤال آب حیاتی ز لب دوست

او بـر شکنان گشت ز من کاین چه جواب است

ای آنکـه بـه فـردوس نـبـینی بـه لـطـافـت

مـن دانـم و کـز تـو بـر این دل چـه عـذاب اسـت

در پـیش دل خـویش هر افسانه که گفتـم

گفتی که فسونی ز پـی بـستـن خـواب است

گـر لـعـن تـو احـیا کـنـدم، دیر شـد این دیر

ز آمـد شـد سـلـطـان خــیـال تــو خــراب اســت

ده پــاره مـکـن از پــی نـقـل غــم خــود را

کاخر دل مسکین من است، این نه کباب است

خسرو که غریق است به تسلیم که ما را

کـشـتـی نه و مـقـصـود بـر آن جـانـب آب اسـت

***

خـرم دل آن کس که بـه رخـسار تـو دیده ست

یا زان لـب شـیرین سـخـن تـلـخ شـنـیده سـت

زان زلـف مـسـلـسـل کـه همـه بـرشـکـنـد بـاد

از روی تـو بـنـگـر کـه دران زیـر چـه دیـده سـت

بـــر قــافــلــه ی صــبـر مــرا نـیـسـت ولایــت

امـروز کـه مـژگـان تـو لـشـکـر نـکـشـیـده سـت

این اشک به چشم من از آن جای گرفته ست

کـانـدر طـلـب وصـل تــو بــســیـار دویـده ســت

شبـهاست چو گل غرقه به خونم که به سویم

از بــاغ وصــال تــو نــســیـمــی نــوزیـده ســت

آری، شـــب امــیــد هــمـــه غـــمـــزدگـــان را

صـبـحـی سـت کـه تـا روز قـیامت ندمیده سـت

طـاقـت چـو نـدارم کـه رسـانـم بــه تــو خـود را

فریاد رس، ای دوست، که طاقت برسیده ست

خــســرو تــن بــیـجــانــت بــه گــلــزار زمــانـه

مرغـیسـت کـه او از قـفـس سـینه پـریده سـت

***

ما را چه غم امروز که معشوقه به کام است

عــالـم بــه مـراد دل و اقـبــال غـلـام اســت

صـیدی کـه دل خـلـق جـهـان بـود بـه دامـش

المـنة لله کــه امــروز بــه دام اســت

چـون طـالع آن نیسـت کـه بـوسـم لب لعـلت

مـا را نـظــری از مـه روی تــو تــمـام اســت

از طـاق دو ابــروی تــو، ای کـعـبـه ی مـقـصــود

خـلقـی بـه گمانند که تـا کعـبـه کدام سـت

چشم تـو اگر خون دلم ریخت، عجـب نیست

او را چه توان گفت که او مست مدام است

خـسـرو کـه سـلامـت نکـنـد عـیب مـگـیرش

عاشق که تـرا دید چـه پـروای سلام اسـت

***

روی تـو بـه پـیـش نـظـر آسـایـش جـان اسـت

آزادگـی جـان من، ار هسـت، همـان اسـت

در شـهـر چـو تـو فـتـنـه و مـردم کـش و بـیداد

من زیسـتـن خـلق ندانم که چـسـان اسـت

کـو دل شــده ای کــت نـظــری دیـده و مـرده

جـانش بـه عدم رفتـه و سویت نگران اسـت

تـرکی که دو ابـروش نشسـتـه سـت بـه دلها

قربانش هزار است اگر چش دو کمان است

کی بر چو تو خورشید رسم من که به خواری

بــر خــاک در تــو سـر مـن نـیـز گـران اسـت

عشق است، ز بـابـل خرد افسونش، چه داند

هـر چـنـد کـه بـنـیاد خـرد از هـمـدان اسـت

گـر خـون جــگـر گـریـه کـنـد عـاشـق شـهـوت

آن دانش که حـیضـش ز ره دیده روان اسـت

***

زلـف تـو بــه هـر آب مـصـفـا نـتـوان شـسـت

الـا کـه بـه خـونـابـه ی دلـهـا نـتـوان شـسـت

هر شب من و از گریه سر کوی تـو شستـن

بـدبـختی این دیده که آن پـا نتوان شست

دریــا ز پــی بـــخــت بــد از دیــده چــه ریــزم

چون بـخت بد خویش به دریا نتوان شست

عشق از دل ما کم نتوان کرد که ذاتی ست

چـون مایه ی آتـش که ز خـارا نتـوان شسـت

از دردی خــم شـوی مـصـلـای مـن امـشـب

کـز آب دگـر ایـن لـتـه ی مـا نـتــوان شـسـت

نوشـیم می و بـر سـر خـود جـرعه فشـانیم

هر جای که جرعه چکد آنجا نتوان شست

ای دوست، به خسرو برسان شربـت دردی

کز زمزم کعبـه دم سـگ را نتـوان شـسـت

***

ای عـــیـــد دوم آمـــده روی چــــو نـــگـــارت

قربـان شـده زان عـید چـو من بـنده هزارت

مـه را چـه ولایـت کـه کـشـد لـشـکـر انـجـم

چـون تـافـتـه شـد طـره ی خـورشـید سـوارت

آن روز ز پـــرگـار بـشـد دایـره ی مــا

کــامــد بـــه در از پـــرده خـــط دایــره وارت

آمـوخــتــه شـد مـردمـک دیـده چــو طـفـلـان

بـا خـط خـوش از تـخـتـه ی سـیـمـین عـذارت

در یــک دگـــر آورد دو ابـــروی تـــو ســـرهـــا

هـشـدار مـگـر از پــی خــونـم شـده یـارت

نقشی ست کژ آن را که همی خوانیش ابرو

انـدر سـر آن نـرگـس پــر مـسـت خــمـارت

دی خـنـده زنـان سـوی چـمـن طـوف نمـودی

پـــیــغـــام گــل آورد مــگــر بـــاد بـــهــارت

نرگس همه تـن گل شد و در چشم تـو افتـاد

تــا روشــنــی دیــده بــیــابـــد ز غــبـــارت

لــیـکــن چــه کــنـم روی تــو دیـدن نــتــوانـد

چشمی که درو، نی بصرست و نه بصارت

خـانه مکـن، ای دوسـت، درین جـا گـه پـر نم

کـس بـر گـذر سـیل نـکـرده سـت عـمـارت

بـا آنـکـه بـه عـمـری بـچـشـد خـسـرو بـیـدل

یارب که چـه شیرینست لب نوش و کنارت

***

ای قـبـلـه ی صـاحـب نـظـران، روی چـو مـاهت

سرفتـنه ی خـوبـان جـهان چـشم سیاهت

تــو پــادشـه کـشـور حــســنـی و مـلـاحــت

خـوبـان جـهاننـد همـه خـیل و سـپـاهت

هــر گــه کــه ز بـــازار روی جـــانــب خــانــه

چون اشک روان گردم و گیرم سر راهت

نــزدیــک تــوام چــون نــگــذارنــد رقــیــبـــان

دزدیـده بــیـایـم، کــنـم از دور نــگــاهـت

خسرو چه کنی ناله و هر دم چه کشی آه؟

آن سـرو روان را چـه غـم از نالـه و آهت

***

دلـی کـش صـبــر نـبــود آن مـن نـیـســت

کسی کو دل دهد جـانان من نیسـت

کـبـابـم سـاخـت، ایـن خـونـابـه زانسـت

گـنـه بــر دیـده ی گـریـان مـن نـیـســت

همـه مـضـمـون مـن شـهـری فـرو خـوانـد

کـه مهر صـبـر در فـرمـان مـن نیسـت

تو می سوز، ای دل و مگری تو، ای چشم

که شعله درخـور طوفان من نیسـت

رخـش دیـدم بــه دل گـفـتـم چـه گـویـی؟

که یعنی این بـلا بـر جـان من نیست

نـصـیـحـت از خـرد جــسـتــم، خـرد گـفـت

کـه بـر دیوانـگـان فـرمـان مـن نیسـت

شـب دوشـینه جـان سـویش چـنان رفـت

که زان اوسـت گویی ز آن من نیست

چـــو تـــیــرم زد، کــشــیــد آلــوده ی خـــون

به خنده گفت کاین پیکان من نیست

بــسـوزد خـسـروا، دلـهـا چـه نـیـکـوسـت

که گوش خـلق بـر افغـان من نیسـت

***

دلی کـــازاد بـــاشـــد آن مـــن نــیــســـت

کسی کو شاد بـاشد جان من نیست

گـدایـان جـان نـهـنـدش، لـیک این سـهـل

خــراج دولـت سـلـطـان مـن نـیـسـت

خوش آن شوخی که تیرم زد، پس آن گه

کشید و گفت کاین پـیکان من نیست

کـدامـیـن مـنـت اسـت از سـوز شـوقـش

کـه بـر جـان و دل بـریان مـن نـیسـت

ز غـم هـم پـیـش غـم نـالـم کـه شـبــهـا

جـز از کـس مونس زندان من نیسـت

بـکش هر سان که خـواهی چـون منی را

که زان تست خسرو، زان من نیست

***

بـه بـالـین غـریـبـانـت گـذر نـیـسـت

ز حـال مـسـتـمـنـدانـت خـبـر نـیسـت

ز تـو پـروای هسـتـی نـیسـت مـا را

تـرا پـروای ما گـر هسـت و گر نیسـت

تـویی مـنـظـور مـن در هر دو عـالـم

مـرا بـر دنـیی و عـقـبـی نـظـر نیسـت

یـکـایـک تــلـخــی دوران چــشـیـدم

ز هجـران هیچ شربـت تـلخ تـر نیست

اســیـر هـجــر و نـومـیـد از وصــالـم

شـبـم تـاریک و امـیـد سـحـر نـیـسـت

هـمـی خـواهم کـه رویت بـاز بـینـم

جـز اینـم در جـهـان کـام دگـر نـیسـت

دلـی خــالـی نـمـی بــیـنـم ز دردت

کدامین دل که خونش در جـگر نیست

درین ره سرفرازی آن کسی راست

که او را بـیم جـان و خـوف سر نیست

رخ و زلف تـو شـد غـایب ز چـشـمم

من شوریده دل را خواب و خور نیست

مـکـن بــیـچــاره خـسـرو را ز در دور

کـه او را خـود جـز این در هیچ در نیسـت

***

دل مـا را ز دسـت غـم امـان نـیـسـت

نـشـان شـادمـانـی در جـهـان نـیـسـت

جـهـان پـر آشـنـا و مـن بـه غـم غـرق

کـه دریـای مـحــبــت را کـران نـیـســت

کسی کو یک زمان در عمر خوش بود

مـرا انـدر همـه عـمـر آن زمـان نـیسـت

فــلـک را دعــوی مـهـرســت، لـیـکـن

گـواهی می دهد دل کـانچـنان نیسـت

بـه یک جان خواستـم یک جام شادی

ز دور چــرخ، گـفــتــا، رایـگـان نـیـســت

دو شـش نقش کسـان، زین نرد ما را

دو یک بـر کعـبـتـین اسـتـخـوان نیسـت

نـدانـم کـاهـش جـان مـن ایـنسـت

سخن هم آن چنان هم آن زبان نیست

بــلای عـقـل عـشــقـم بــود، اکـنـون

بـلا این شد که از عشقم امان نیسـت

گر افتـد آشـتـی بـا بـخـت، ننگیسـت

اگـر نـقـد خـصـومـت در مـیـان نـیـسـت

حـدیـث خـوشـدلـی وانـگـه بـه عـالـم

زبـان کـردار خـسـرو، جـای آن نـیـسـت

***

مــرا در آرزویــت غــم نــدیـم اســت

به تو گر نیست روشن، حق علیم است

بـه خـاک پـای تـو خـوردیم سـوگـنـد

از آن معنی که سـوگندی عـظـیم اسـت

چـو دل بــا ابـرویـت پـیـوسـتـه بـودم

از آن بـیچـاره مسـکـین دل دو نیم اسـت

چـه دریاهـای خـون دارم بـه دل مـن

یـقــیـن در جــان مــن در یــتــیـم اســت

بـدان رو عـشـق می ورزم دگر فاش

مـرا از طــعــنـه ی مـردم چــه بــیـم اســت

اگر اشکم بـه هر سویی روان است

ولـی دل بــر سـر کـویـت مـقـیـم اســت

چو غنچه باش خسرو در جگر خون

اگـر مـقـصـودت از زلـفـش نـسـیم اسـت

***

گرفـتـه در بـر اندام تـو سـیم اسـت

بــرادر خــوانـده ی زلــفــت نـســیـم اســت

از آن زلـف سـیـه بـر مـشـکـن آن را

بـنـاگـوش تـــرا در یـتـیم اســـت

بـه رعـنـایی چـنین مـخـرام، غـافـل

کـه از چــشـم بــد انـدر راه بــیـم اســت

دل من در غمت نیمی نمانده ست

وز این یک غم دل صد کس دو نیم است

ز یــاد خـنـده ی مـردم فـریـبــت

مـرا دو دیـده پـر در یـتـیم اســـت

بــه عــهـد فـتــنـه و آشــوب زلـفـت

کـسـی کـو خـوش زید رند حـکیم اسـت

کـتـاب صـبـر خـوانـده بـنده خـسـرو

کـه هر شـب مجـلس غـم را ندیم اسـت

***

ز مـن نـازک مـیانی دور مـانده سـت

دلی رفته ست و جانی دور مانده ست

بــگــویـیـد از زبــان مــن کــه آن جــا

دلــی از بــی زبــانـی دور مـانـده ســت

پــر از خــونسـت جــوی دیـده ی مـن

کــه از ســرو روانـی دور مــانـده ســت

هــلاک جـــان مــن آن پـــیــر دانــد

کـه روزی از جــوانـی دور مـانـده ســت

خـــراشـــیـــده بــــود آواز مـــرغـــی

کـه او از گـلـسـتـانـی دور مـانـده سـت

غـم و درد غـریـبـی از کـسـی پـرس

کـه او از خـان و مـانی دور مـانده سـت

گـواهـی مـی ده، ای شـب، زاریم را

کـه از مـن بـدگـمـانی دور مـانـده سـت

شبی یادش دهی از خسرو، ای باد

کـزیـن در پـاسـبــانـی دور مـانـده سـت

***

دل مـسـکـین مـن در بـند مـانده سـت

اســیـر یـار شــکــر خــنـد مــانـده ســت

نــمـــانــد انــدر دل مـــن درد را جـــای

مـده پــنـدم نـه جـای پــنـد مـانـده سـت

نصـیحـت گـوی من، لخـتـی دعـا گـوی

کـه یک بـیچـاره ای در بـنـد مـانـده سـت

بــه جــان پــیـونـد کـردم عـاشــقـی را

کـنون جـان رفـت و آن پـیوند مانده سـت

مـن امــشــب بــاری از دوری بــمــردم

هنوز، ای پاسبان، شب چند مانده ست

رهـاوی ســاز کـن، ای مـطـرب صــبــح

که مطـرب هم بـه زیر افـگند مانده سـت

بـــتـــا، از در مـــران بـــیـــچـــاره ای را

کـه در کـوی تـو حـاجـتـمـند مـانده سـت

به می سوگند خوردم جرعه ای بخش

کـه مـا را در گـلـو سـوگـنـد مـانـده سـت

ز غم گفتـی که خسرو زنده چـون ماند

دروغـی گـفـتـه و خـرسـنـد مـانده سـت

***

مجـو صـبـرم کـه جـای آن نمانده سـت

مـران از در کـه پـای آن نمـانده سـت

مـبـین در سـجـده های زرقـم، ای بـت

که این طاعت سزای آن نمانده ست

بـــبـــوســم پــای بـــت را وان نــیــرزد

که در سـینه صـفای آن نمانده سـت

دلی دارم که مانده ست از پی عشق

خـرد جـویی، بـرای آن نـمـانـده سـت

دلا، بـگـذار جـان بــدهـم در ایـن کـوی

کـه هـنـگـام دوای آن نـمـانـده ســت

خـموش، ای پـندگـو، چـون من نمـاندم

ز من بـگذر کـه جـای آن نمانده سـت

کـســان در بــاغ و مـن در گـوشـه ی غـم

کـه خـسـرو را هوای آن نمانده سـت

***

نگارا، چون تو زیبا کس ندیده ست

چـنـان رویی، نـگـارا، کـس نـدیده سـت

نهان مـی دار از مـن خـویشـتـن را

چـنـین خـود آشـکـارا کـس نـدیده سـت

بــیـا امــروز تــا ســیـرت بــبــیـنــم

مـگـو فـردا کـه فـردا کـس نـدیـده سـت

تــمـاشـا مـی کـنـم در بــاغ رویـت

وزین خـوشتـر تـماشا کس ندیده سـت

ز آب دیـــده پـــیــدا گـــشـــت رازم

بـدینسـان آب صـحـرا کـس ندیده سـت

مرا گویی که دل بـر جـای خـود دار

دل عـشـاق بــر جـا کـس نـدیـده سـت

ز خـسـرو دل کـه دزدیـدی بـده بـاز

مگو دیده ست کس یا کس ندیده ست

***

مـــرا وقـــتـــی دلـــی آزاد بـــوده ســـت

درونم بی غم و جان شاد بوده ست

نـمـک زد شـوخــی انـدر جــان و نـو کـرد

جـراحـتـهـا کـه در بـنـیـاد بـوده سـت

چه خوش بوده ست عقل مصلحت جوی

کـه چـنـدی زین بـلا آزاد بـوده سـت

نـــگــــارا، هـــیـــچ گـــاهـــی یـــاد داری

کـزیـن بـیـچـارگـانـت یـاد بـوده سـت

شـب آمـد، بــاد بــرد از جــای خــویـشـم

کـه بـوی زلـف تـو بـا بـاد بـوده سـت

بـــه فــریــادت بـــخـــوانــدم دی و مــردم

کـه جـانـم هـمـره فـریـاد بـوده سـت

جـفا کش خـسـروا، گر دوسـت پـیوسـت

نـصـیب عـاشـقـان بـیداد بـوده سـت

***

مـنم امـروز و صـد تـیمـار در دسـت

نه دل در دست، نی دلدار در دست

بـیا ساقی دلم از دست رفته ست

همـی آید کـنـون دشـوار در دسـت

نــگـــارا، دســـت آزارم گـــشـــادی

چــه مـی آیـد از ایـن آزار در دسـت

تــویـی از روز تــا شـب در تــمـاشـا

چــمــن آیـیـنــه ی گــلــزار در دســت

منم از جست و جوی تو چو مرغی

گل اندر دیده مانده، خـار در دسـت

همـه شـب گـرد کـویت بـهر مـرهم

هـمـی گـردد دل افــگـار در دســت

مـده از دســت خــسـرو را کـه دارد

ز تـو مشتـی غم و تـیمار در دست

***

صبـا، گردی ازان زلف دو تـا خـاسـت

به هر سو بویی از مشک ختا خاست

بـلای خـفـتـه سـر بـرداشـت، گویی

مـرا مـویـی کـزان زلـف دو تـا خـاسـت

گـریبـان می درم هر صـبـح چـون گل

هـمـه رسـوایی مـن از صـبـا خـاسـت

نـظــرهـا از زکــوة حــســن مـی داد

ز هم افـتـاد کـز هر سـو گـدا خـاسـت

متاع عقل و جان و دل همه سوخت

من این آتـش ندانم کـز کـجـا خـاسـت

تـو تـار زلـف بــسـتـی بــنـد در بــنـد

ز هـر بــنـدی مـرا دردی جـدا خـاسـت

امـیـدم بــود کـز دسـتـش بــرم جـان

ولیکـن خـط مشـکـینش بـلا خـاسـت

کـنـون مـا و لـب لـعـل و خــط سـبــز

کـه تــقـوی را رقـم از کـار مـا خـاسـت

تــمـاشــا را بــیـا زیـن ســوی بــاری

کـنـون کـز گـریه ی خـسـرو گـیا خـاسـت

***

گل امشب آخر شب مست برخاست

بـه جـام لالـه گـون مـجـلـس بـیاراسـت

نشستـه سبـزه زین سو، پـای در بـند

سـتــاده سـرو ازان سـو جــانـب راسـت

صــبــا مـی رفـت و نـرگـس از غـنـودن

به هر سویی همی افتاد و می خاست

مـن انـدر بــاغ بــودم خــفــتــه بــا یـار

بـنامـیزد چـو مـاهی بـی کـم و کـاسـت

چـو رفتـن خـواسـت از پـهلوی خـسرو

بــرآمـد از دلــم فــریـاد بــی خــواســت

***

نسـیما، آن گل شـبـگیر چـونسـت

چـسانش بـینم و تـدبـیر چونست

نـگـویـی ایـن چـنـیـن بـهـر دل مـن

که آن بالای همچون تیر چونست

ز لـب، آیـد هـمـی بـوی شـرابــش

دهانش داد بـوی شـیر چـونسـت

من از وی نیم کشت غمزه گشتـم

هنوزم تـا بـه سر تـقدیر چـونست

اگر چشمش به کشتن کرد تقصیر

لبـش در عذر آن تـقصیر چـونست

نـپـرسـد هرگـز آن مـسـت جـوانی

کـه حـال تـوبـه ی آن پـیر چـونـسـت

بـه گاه خـفتـن تـشـویش عـشـاق

ز آه و نـالـه ی شـبــگـیـر چــونـسـت

ز زلفش سوخت جـان خسرو، آری

بـگـو، آن دام مردم گـیر چـونسـت

***

مـن و شـب زنـدگـانـی مـن ایـنـسـت

دل و غم شادمانی من اینست

همه شـب خـون دل نوشم بـه یادش

شـراب ارغـوانـی مـن ایـنـسـت

هـمـی نـالـم بـه شـب بـیداری هـجـر

سـرود مـیهمـانی مـن اینـسـت

مـن و کـنـج غـم و شـبــهـای تــاریـک

طـرب جـای نهانی مـن اینسـت

بـبـنـدد چـشـم مـن بـر مـن خـیـالـش

که شبـها یار جانی من اینست

نـبــایـد کــایـد از تــنـگــی مــن تــنـگ

بـرین دل بـدگمانی من اینسـت

ز عـشـقـش گـاه مـیـرم، گـه زیـم بـاز

طـریق زنـدگـانـی مـن اینـسـت

رهــا کــن تــا بـــمــیــرم زیــر پـــایــت

کـه عـمر جـاودانی من اینسـت

بس ست این قیمت خسرو که گویی

غـلام رایـگـانـی مـن ایـنـســت

***

بـه هر بـیتی که وصف آن رخانست

چـو نـیـکـو بــنـگـری شـه بـیـت آنـسـت

کـمـر کـه بـسـتـه ی او هسـت جـانـم

مـرا جـانـی سـت آن هـم در مـیانـسـت

نـدارم در مـیـان تــو ســخــن هـیـچ

ولـی جــان را سـخـن در آن دهـانـسـت

به ما گر می کند چشم تو شوخی

که شوخی شیوه های سرخوشانست

بـه هـر مـو زلـف تـو دارد دو صـد دل

چــه دزدی پــر دلــی نـامـهـربــانـســت

دلم را بـرد و جان را کشت چشمت

جـهانگیرسـت و هم صـاحـب قـرانسـت

***

بــیـا کـز رفـتــنـت جــانـم خــرابــسـت

دل از شـور نـمـکـدانـت کـبــابــســت

درنــگ آمــدن، ای دوســـت کــم کــن

که عمر از بـهر رفتـن در شـتـابـسـت

مـن آیم هـر شـبـی سـوی تـو، لـیکـن

همـه شـب خـانه ی مـن مـاهتـابـسـت

ســیـه شــد روی مـا از تــو کـه رویـت

زوال روز مــــا را آفــــتـــــابـــــســــت

نــدارد چــشــمــه ی خــورشــیــد آبـــی

کز آن چشمه تو بردی هر چه آبست

نـبــاشـد هـیـچ بــوی نـافـه از مـشـک

ولی موی تـو یکسـر مشک نابـسـت

چـو بـر شـیرین لبـت از رخ چـکد خـوی

تـمـامـی آب آن شـربــت گـلابــسـت

مـرا گــر یـک سؤالـی از لــب تــســت

ز چـشـمـت ده جـواب نـاصـوابــسـت

سخن گوید چو خسرو پیش چشمش

زبــون غــمــزه ی حــاضــر جــوابــســت

***

مــرا داغ تــو بـــر جــان یــادگــارســت

فدایش بـاد جـان چـون داغ یارست

اگر جان می رود گو، رو، غمی نیست

تو باقی مان که ما را با تو کارست

بـه صـف عـاشـقـان مـیـرم کـه گـوینـد

سـگ هـمـخـوابــه ی یـاران غـارسـت

شـدم بـیخـود، کـرشـمه کـمتـرک کـن

که من را بـاده و می مستکارست

ز ذوق مـن کـه در مـی پــیـر گـشـتــم

چـه داند پـارسا کین شیرخوارست

غـــلام آن بـــتـــم کـــز نــازنــیــنــی

نظـر هم بـر چـنـان انـدام بـارسـت

مـرا زندانسـت بـی تـو خـانه، هر چـند

در و بـام از خـیـالـت پـر نـگـارسـت

دو چـشـمـم را ز کـویـت راتــبــه خـاک

زیـادت کـن کـه مـزد انـتــظـارسـت

بــه کـویـت زرد رو شــد خــســرو، آری

هـوای نـیـکــوان نـاســازگــارســت

***

مرا از روی خـوبـان، قبـله پـیش است

مسـلمانان، ندانم کـاین چـه کـیش اسـت

بـزن سـنگ، ای ملامت گو، ز هر سـو

کـه مـا را چـشـمـهای عـقـل پـیش اسـت

نـگـنـجـد جــان درون سـیـنـه ی عـشـق

نگـنـجـد غـم کـه او هم زان خـویش اسـت

بــه خــون گـرم دل پــیـوســت بــا یـار

بس، ای گریه که می وصل سریش است

بـهم دردی تـوان گفـتـن غـمش، زآنک

دو هیزم چـون بـهم شد سوز بـیش اسـت

چـو مرهم هست خاک ره، چه رنجـم

کـه چـشـم از سـودن راه تــو ریـش اسـت

بـه اسـتـقـبــال روزی مـی کـشـد دل

بـزن، ای کـافـر، ار تـیـری بـه کـیش اسـت

خطت نارسته در جان می خلد، زانک

لــبــالــب انـگــبــیـنـت پــر ز نـیـش اســت

مگو خـسـرو کـه عـشـقـم آشـنا شـد

حـذر، کـان آشـنـایی گـرگ و مـیش اسـت

***

مـرا در سـر هـوای نـازنـیـنـی سـت

کز او تـاراج شـد هر جـا که دینی سـت

نـخــواهـد رفــت مـهـرش از دل مـن

اگر چـه بـا منش هر لحـظه کینی ست

پـریشـان حـالت اسـت از یاد زلفش

بـه گیتـی هر کجـا خلوت نشینی ست

هجـوم جـان مـشـتـاقـان بـر آن لـب

چـو غـوغـای مگس بـر انگـبـینی سـت

تنم چون خاک شد، رنجه مکن پـای

تــرا هـم زیـر پــا آخــر زمــیـنــی ســت

بـهار من تویی، زانم چه سود است

کـه در عـالـم گـلی یا یاسـمینی سـت

دل از پیشت سلامت چون توان برد

که در هر گوشه ی چشمت کمینی ست

مـجـو آخـر تـو هـشـیـاری ز خـسـرو

که عشق و عقل را دیرینه کینی سـت

***

نـگـارا، روز عـیش و شـادمـانیسـت

هــوای ســبــزه و صــوت و اغــانــیــســت

مرا بـی تـو چـه جـای زندگانیسـت

که دل بی عشق و جان بی شادمانیست

ز چـشم خـویش تـرسانم بـه رویت

کـه عـشـقـت سـرنـوشـت آسـمـانـیسـت

ز بـدخویی جـگر خون کرد چشمت

مــگــر بـــد خــوئیــش از نــاتــوانــیــســت

چـرا دل بـرد و منکـر گـشـت زلفـت

کـه بـر هـر مـوی او از خـون نـشـانـیـسـت

مــزن مــژگــان زهـرآلــوده بــر مــن

عــنـایـت کــن کـه وقــت مـهـربــانـیـســت

همه کس همنشین تست جز من

کــه مـرگـم هـمـنـشــیـن زنـدگــانـیـســت

کـمـر را بـا مـیانـت عـهد بـندیسـت

ســخــن را بــا دهـانــت کــامــرانــیـســت

فغـان من بـه گوش خـویش بـشـنو

کــه بــزمــت را نــوای خــســروانــیــســت

***

ندانسـتـم کـه اهلیت گناهسـت

ایا این ره که می پویم چه راهست

ز جــور روزگـار و طـعـن دشــمـن

جـهان پـیش جـهان بـینـم سـیاهت

نـه هـر مـردی تـوانـد کـرد مـردی

سـوار شیر دل پـشت سـپـاهسـت

کـسـان را بـر در هر کس پـناهی

مـرا بـر درگـه لـطـفـش پـنـاهـسـت

اگر آهی کشم درهم کشد روی

مــگــر آیـیـنـه را تــنـدی ز آهـســت

***

بـیا سـاقـی کـه ایام بـهار اسـت

سمن مست است و نرگس در خمار است

مرو مطرب که ایام نشاط است

بـده سـاقـی تـو جـامـی کـش بـهـار اسـت

سـواد بــوسـتـان از خـط سـبــزه

چـــو روی نــوخــطــان گــلــعــذار اســـت

بساط سبزه زان می گسترد بـاد

کــه شــاه شــاخ را هــنــگــام بـــار اســت

بـه پـای سـرو بـین کز لاله و گل

چــو دســت خــوبــرویـان پــر نــگــار اســت

***

***

دلـم زو شـب حـدیـث نـاز مـی گـفـت

همی گفـت آن حـدیث و بـاز می گفت

نـمـی آمـد مـرا خـواب از غـم دوسـت

ز هجـران سـرگذشـتـی بـاز می گفـت

خـــیــال غـــمــزه از پـــیــکــان دلــدوز

پــیــام تــرک تــیــرانــداز مــی گــفــت

نـهـان مـی مـردم و مـی زیسـتـم بـاز

که جان با من سخن زان ناز می گفت

مــرا مــی کــشــت یـاد آن کــه روزی

بـه غـمزه بـا من آن بـت راز می گفـت

خوش آن مرغی که می آمد از آن باغ

کــبــوتــر را ســلام بــاز مـی گــفــت

دل مـن مـسـت بــود و قـصـه ی دوسـت

گـهی زانجـام و گـه ز آغـاز مـی گـفـت

ز زلـفـش عـقـل می نالـید بـا چـشـم

جــفــای دزد بــا غــمــاز مــی گــفــت

چـو چــنـگ غـم زده در گـریـه خـسـرو

سـرود عـاشـقـان بـا سـاز مـی گـفـت

***

جـفـا کـز وی بــریـن جـان زبــون رفـت

نگـویم، گـر چـه از گـفـتـن فـزون رفـت

هـم اول روز کـامـد پــیـش چــشـمـم

ز راه دیـــده در جــــانـــم درون رفـــت

نه مـن مـرده نه زنده، زان کـه هر بـار

کـه او آمـد بــه دل جــانـم درون رفـت

خـطـش آغـاز شـد، بــیـچــاره جــانـم

نرفـت از پـیش، این خـواهد کنون رفت

دلم می گفت ازو شب سرگذشتی

همه شب تا به روز از دیده خون رفت

هـمـیـن دانـم خــبــرگــاه ســحــرگـاه

ز بـیهوشـی نمی دانم که چـون رفت

نـشـد از جــادویـی هـم زان خــســرو

همه عمرش بـه تـعویذ و فسـون رفت

***

تــمـاشــا گـاه جــانـهـا شـد خــیـالـت

تــمـنـاگــاه دلـهـا زلـف و خــالــت

بـه غـلطـم بـی خـبـر چـون قرعـه ی فال

چـو بـینم طـلعـت فـرخـنده فـالت

مدار این چـشـم من چـون دلـو پـر آب

کـه بــاشـد آفـتــاب مـن وبــالـت

اشــارت کــردی از ابـــرو بـــه خــونــم

مـرا بـاری مـبـارک شـد جـمـالـت

نـه جــان از لـب درون آمـد نـه بــیـرون

بـلا شـد عشق پـا بـوس خـیالت

چو خوش می می خوری از خون نابم

اگـر نـنـگـی نـیـاید زین سـفـالـت

چـو حـالـم شـد پـریشـان بـی تـو آخـر

بگو آخر که خسرو چیست حالت

***

بـیا، ای دیده ی شهری بـه سـویت

جـهانی گم شده در جـستـجـویت

بـلا و فـتـنه کار افـزای چـشـمت

جـفـا و کـینـه دسـت افـزار خـویـت

کـه بــاشــد آیـیـنـه آه و هـزار آه

کـه در آغـوش گـیـرد نـقـش رویـت

مبـادا بـگـسـلد یک مویت، ارچـه

جـهـان آویـخـت در یـک تـار مـویـت

کــنــم از آب دیـده لــب نـمــازی

چو پای هر سگی بوسم به کویت

بــده دل گـر تـوانـی بـی دلـی را

کــه خــواهـد داد جــان در آرزویـت

نیم عاشق چـو من از بـیم مردن

نـبـیـنـم ســیـر در روی نــکــویـت

چـو زنـبــور سـیـه گـرد سـر گـل

بـگـردم بـر سـرت بـیـخـود ز بـویـت

ز حیرت باز خسرو مانده بیهوش

خموشی بـودی اندر گفت و گویت

***

دریاب که جان خراب گشته ست

دل ز آتـش غـم کـبـاب گـشـتـه سـت

خـون جــگـر آب شـد ز عـشـقـت

زهره نـه کـه گـویم آب گـشـتـه سـت

پـیش کـه گشـایم این کـه زلفـت

در گـردن مـن طـنـاب گـشـتــه ســت

یک ره بـه من خـراب کـن گـشـت

دل بین که چسان خراب گشته ست

دانـم کـه ز مـهـر عـارض تــســت

اشکم که چـو لعل ناب گشـتـه سـت

زلـف تـو سـیـه چـراسـت مـانـاک

بــســیـار در آفـتــاب گـشــتــه ســت

در کــشــتـــن خـــســرو آرزویــت

بـشتـاب که بـس شتـاب گشته ست

***

بـازش هوس شکار بـرخاست

وز دلـشـدگـان قـرار بــرخــاسـت

او مـرکـب نـاز رانـد و از خــلـق

هـر سـوی فـغـان زار بـرخـاسـت

او پیش شکار مست بـگذشت

فـریـاد ازان شــکـار بــرخــاســت

مـن خـاک شـوم بـران زمینی

کـز تـوسـن او غـبــار بــرخـاسـت

صـبـر و دل و نام و ننگ ما بـرد

عشق آمد و هر چـهار بـرخاست

عاشق نه یکی، هزار جان داد

نـالـه نـه یکـی، هـزار بـرخـاسـت

خــواب دگـرش بــه دیـدن آمـد

شاد آمد و شرمسـار بـرخـاسـت

از رنـج مـنـش چـه شـد زیادت

وز کشتـن من چـه کار بـرخاست

ای عـقـل، بـرو، ز ما که نتـوان

زین میکده که هوشیار برخاست

بـا درد خـوشـم کـه نام مـرهم

از خــسـرو دلـفـگـار بــرخــاسـت

***

***

عشق تو بلای جان بـسندست

یک خـنده ازان دهان بـسندست

یک گردش چشم تو به مستی

فتنه به همان جهان بـسندست

بـیهوده بـه صـید مـی زنـی تـیر

آن چـاشـنی کمان بـسـندسـت

تیغ از پـی کشتـنم چه حاجت؟

یک ناز بـکـن همان بـسـندسـت

گــر مـن دل گـم شــده نـیـابــم

بر همچو تویی گمان بسندست

گفتی که دعای صبـر می خوان

نام تـو بـر این زبـان بـسـندسـت

ای چـرخ، بـلا چه می فرستـی

ما را غـم آن جـهان بـسـندسـت

گـر دولـت وصـل نـیـسـت مـا را

بـدنـامـی مـردمـان بـسـندسـت

انـدر تــب غـم طـپــیـد خــسـرو

آن نـرگـس نـاتـوان بـسـنـدسـت

***

مـا را دل زار مسـتـمند اسـت

و آویـخــتــه ی خــم کــمـنـد اســت

ای جـان کـسـی، دل رهی را

می پـرس که نیک دردمند اسـت

بـدگوی که سـرد گردد این دل

کـز آتـش شـوق بــر گـزنـد اسـت

تـلخـی نشـنیدم از لبـت هیچ

یا خـود مـی تـو هنوز قـنـد اسـت

خـامـان بـه نهان دهنـد پـنـدم

با سوخته ای چه جای پند است

جان در خم زلف تست، بنمای

تـا بـنگرمش که در چه بـند است

تــا خــط تــو نـودمــیـد گــل را

بـر سـبـزه هزار ریشـخـنـد اسـت

خــواهـم سـر سـرو را بــبــرم

کـز قـد تـو یک سـری بـلند اسـت

آن روی که چشم بـد ازان دور

بنمای که خسروش بـسند است

***

چشمم که بر روی تو فتاده ست

بــر آفــت خــود نــظــر نـهـاده ســت

راهــیــســت بـــرای بــردن جــان

ابــروی کـجـت مـیـان گـشـاده سـت

خــط تـــو درونــه ی مــرا ســوخــت

شـک نـیسـت کـز آفـتـاب زاده سـت

زلفت سر و پـا شکستـه زانست

کــز ســرو بــلــنــد اوفــتــاده ســت

انصـاف مـن شـکـسـتـه بـسـتـان

زان طــره کــه داد ظــلـم داده ســت

گــفــتــی ز لــبــم بــنــوش بــاده

خون می نوشم، چه جای باده ست

خـسـرو ز تـو بـی قـرار بـا تـسـت

دل را چـه کـنم کـه خـود مـرادسـت

***

آنجـاست دل من و هم آنجاست

کــان کـج کـلـه بــلـنـد بــالاســت

خـوابـش دیدیم دوش و مسـتـیم

کـان خـواب هنـوز در سـر مـاسـت

آهسـتـه رو، ای صـبـا، بـدان بـام

کان مسـت شبـانه ی من آنجـاسـت

رحـمـی نـکـنـد بــر ایـن دل پــیـر

یاری که چو بخت خویش برناست

از دوزخ، اگـر نـشـان بــپــرسـنـد

مـن گـویـم خـوابــگـاه تــنـهـاسـت

می کش که به هر چهار مذهب

خـونم هدرسـت و خـانه یغماست

گـفـتـند دلت خـوش اسـت، آری

در گــونـه ی روی بــنـده پــیـداســت

خـون مـی کـنـی و خـبــر نـداری

بـیچـاره کسـی که ناشـکیبـاسـت

خـسـرو، جـان ده کـه انـدرین راه

کاری بـه سخن نمی شود راست

***

زلــف تــو هــنــوز تـــابـــدار اســت

چشمت به کرشمه در خمار است

گــفــتــی کــه وفــا نــیـایـد از مــن

سـوگـند مخـور کـه اسـتـوار اسـت

خـون شـد دل من، بـگـوی، ای بـاد

کـان جـان عـزیـز در چـه کـار اسـت

کشتـش بـه کدام بـوسـتـانست

سـروش بــه کـدام جـویـبــار اسـت

مـن گــریـه ی خــویـش دوســت دارم

کــز درد کــســیـم یــادگــار اســت

کارم غم عشق و بی قراری است

تــا عــمــر عــزیــز بـــرقــرار اســت

ای شــــاهــــســـــوار، آهــــوان را

تــیـر تــو نـکـوتــریـن شـکـار اسـت

عـاشـق کـه غـم تــو خـورد وانـگـه

شـادی طـلبـت، حـرام خـوار اسـت

بــا تــو بــه مـثــل هـلاک خــسـرو

دیــوانــه و مــوســم بــهــار اســت

***

چــشــمـت کـه مـیـان خــواب نـازســت

یا رب که چه شوخ و دلنوازست

هــر لــحـــظـــه ز نــیــش غـــمــزه ی تـــو

صـد رخـنه بـه روزه و نمـازسـت

خونها همه خورد، این چه شکل است؟

دلها همه بـرد، این چه نازست؟

مــحـــمــود بـــه خــاک شــد هــنــوزش

دل ســوی کـرشـمـه ی ایـازســت

شــبــهـا غــم خــود بــه شــمـع گــویـم

کــو نـیـز ز مــحــرمــان رازســت

سـوزنـده کـسـیـم نـیـسـت جــز شـمـع

کـان سـوخــتــه ی سـر گـدازسـت

فـــریــاد رســـی کــه در هــمــه وقـــت

بــر غـمـزدگـان در تــو بــازسـت

جـانـا، تـو بــه خـواب شـو کـه مـسـتـی

افـســانـه ی عـاشـقـان درازســت

ســــوز دل و آب چــــشـــم خــــســــرو

بــپــذیـر کـه از ســر نـیـازســت

***

یـک مـوی تــرا هـزار دام اسـت

یـک روی تــرا هـزار نــام اســت

زان سرو به بوستان بلند است

کـز قـد تـو قـایم الـمـقـام اسـت

گـر مه بـه تـو ناتـمـام پـیوسـت

رخسار تـو، ماه من تـمام است

زلـف ســیـهـت فـتــاده در پــای

بــهـر دل خـلـق پـای دام اسـت

دانــا لــب تــو، اگــر بـــبــوســد

فتوی ندهد که می حرام است

مـی بــگـذارد دل از تــو، زیـراک

تـو آبـی و آن سفال خـام است

خسرو بـه تو هم عنان نخواهد

زین تـوسن چـرخ بـدلگام اسـت

***

زلـف سـیه تـو مـشـک چـین اسـت

بــالای تــو ســرو راســتــیـن اســت

لـعــل تــو نـگـیـن خــاتــم حــســن

وان خـط تــو نـقـش آن نـگـیـن اسـت

گـــر مـــوم بـــود مـــیـــان خـــاتـــم

در خــاتــم لــعــل انــگــبــیـن اســت

ماهست رخت در آن سخن نیست

قندی است لبت سخن درین است

هر لـحـظـه کـشـد بـکـشـتـنـم تـیغ

چـشـم تـو کـه شـوخ و نازنین اسـت

گـفــتــم کـه تــرا کــمـیـن غــلامـم

گـر هـسـت گـنـاه مـن همـین اسـت

مـا را ز لـب تــو نـیـسـت قـسـمـی

تـدبـیر چـه سود، قسـمت این اسـت

تـو غـمزه چـه می زنی بـه خـسـرو

کـیـن تـیـر سـپـهـر در کـمـیـن اسـت

***

مـی نـوش کـه دور شـادمـانـیسـت

خـوش بـاش که روز کامرانیسـت

ســر بــر مـکـش از شــراب کــایـام

از تـیغ اجـل بـه سـر فشانیسـت

این دل که ز عشق می خورد خون

با دشمن خود به دوستگانیست

مــغــرور مــشــو بــه بــانـگ نـایـی

کـــاواز درای کـــاروانـــیـــســــت

هـر دم کـه بــه خـوشـدلـی بــرآیـد

سـرمـایـه ی حــاصـل جــوانـیـسـت

ســـاقـــی دل مــرده زنــده گــردان

زان می کـه چـو آب زندگانیسـت

عشق آمد و عقل رخـت بـربـسـت

ایـن هـم ز کـمـال کـاردانـیـسـت

بـی خـوابـی و عـاشـقـیسـت کارم

سـگ بـهر وفـا و پـاسـبـانـیسـت

خــســرو بــه گــزاف چــنـد لافــی

بـانـگ دهـل از تـهی مـیانـیسـت

***

ای خوانده، بـتـان حـسن شاهت

وز قـلب شـکسـتـگان سـپـاهت

دودیـسـت بــر آتـش جـهـانـسـوز

آن سـبـزه ی خـط که شد سیاهت

شـد در زنـخـت هزار جـان عـرق

از خوی چو بـر آب گشت چاهت

هر لحظه جراحتی است در جان

بــیـنــم چــو ز دور گــاه گــاهـت

دزدم نـظـر از دو چـشـم خـود نیز

دزدیـده چـو بـنـگـرم بـه مـاهـت

تـفـسـیـده چـو پـر خـورد بـمـیـرد

زان روی نـمـی کــنـم نـگــاهـت

شـد گـریه ای، ار چـه پـای گیرت

بــردن نــتــوان بــدیــن ز راهــت

بـسـیـار شـد آه خـلـق، هـشـدار

کـیـن بــاد نـیـفــگـنـد کــلـاهـت

گر خـون ریزی ز صـد چـو خـسـرو

رخساره بس ست عذر خواهت

***

دیـــوانــــه شــــدم در آرزویــــت

ای چـشـم جـهـانـیان بـه رویت

جـان تـو که بـد شده ست حالم

وان بــد هـمــه از رخ نــکــویـت

دی روی تـــو دیــدم و نـــمـــردم

شـرمـنـده بــمـانـده ام ز رویـت

بـوی خـوشـم آید از تـو در جـیب

گل داری یا همینسـت بـویت

پرسی که چگونه ای ز من دور؟

دور از تو چه پرسیم، چو مویت

خاک تـن من سرشتـه چونست

درخـور نشد آب ازین سـبـویت

مـایـیـم و تــحــیـر و خــمـوشـی

وافـاق همه بـه گـفـت و گـویت

گـفـتــی تــو کـه آب خــوردن آور

امـروز بــه دیـده ام چـو جـویـت

خـسرو بـه کمند تـو اسیر است

بــیـچــاره کــجــا رود ز کــویــت

***

وقتـی غـبـاری زاسـتـان بـفـرسـت سـوی چـاکرت

تـا کـی تـهـی چـشـم کـنـد بـا دیده ام خـاک درت

دستی بده، ای آشنا، درماندگان را، چون که شد

غرقه به هر یک قطره خوی صد دل به رخسار ترت

دریــافــتـــم دل دزدیــت، از غـــمــزه ی غـــمــاز تـــو

آن پـرده ی مـا بـاز شـد، چـون گـشـت پـیدا گـوهـرت

ای ابـر، گـه گـاهی بـگـو آن چـشـمه ی خـورشـید را

در قـعـر دریا خـشـک شـد از تـشـنـگـی نیلـوفـرت

گـر چـه ز رحـمـت آیـتـی شـبـهـا عـذابـی بـر دلـم

از بـس کـه آیـات الـم خـوانـم هـمـه شـب از بـرت

آخـــر کــم از نــظـــاره ای از دور در نــخـــل قــدت

دسـت امـیدم کـوتـهـسـت از شـاخ سـبـز نـوبـرت

در بـنـد پـروازسـت جـان، بــگـذار سـیـرت بـنـگـرم

زینسان که بـینم حال خود مهمان که بینم دیگرت

مـیکـن جـفـا تـا پـیش تـو مـی ریزم از دیده گـهـر

زیـرا کـه تـو زیـبــا رخـی زیـن بــه نـبــاشـد زیـورت

گویی بـه خنده، خـسروا، زان تـوام، گر چـه نه ای

تــســکـیـن جــان خــویـش را نـاچــار دارم بــاورت

***

روز نـوروزســت و ســاقـی جــام صــهـبــا بــرگـرفـت

هر کسـی بـا شـاهد و می راه صحـرا بـر گرفت

گـرد ره بـر چـشـم خـود نرگس کـه دردش هم نکـرد

خـوبــرویـی را کـه پــا بــهـر تــمـاشـا بــرگـرفـت

سرو با خوبان خرامش کرد و نی می خواست، لیک

پــا نـکـردش پـا اگـر چـه بــیـشـتـر پـا بــرگـرفـت

هست صحـرا چـون کف دست و بـر او لاله چـو جـام

خوش کف دستی که چندین جام صهبا برگرفت

نرگس اندر پـیش گل، گـر جـام می بـر سـر کـشـید

بـاغـبـانش مـسـت و لایعـقـل از آنجـا بـرگـرفـت

لالـه را سـودای خـامـی بـود، بــا صـد شـربــت ابــر

از دمـاغ لالـه نـتــوانـســت ســودا بــرگــرفــت

در چـمـن رفـتـم کـه نـرگـس چـیـنـم از پـهـلـوی گـل

چـشـم نـتـوانـسـتـم از روهـای زیـبــا بــرگـرفـت

کــار بـــا دیــوانــگــی افــتـــاد خـــســـرو را، از آنــک

سـر ز می خـوردن نخـواهد سـاقی ما بـرگرفـت

***

شـهسـوارم آمد و از سـینه جـان را بـرگـرفـت

دولـت بــادی کـه آن ســرو روان را بــرگـرفـت

بار و جان هر دو درین تن بود و جان آمد درون

یار را گفت این چه باشد با تو جان را برگرفت

دی که کرد ابـر بـلند آن یار خـلقی را بـکشت

گوییا تـرکـی بـه خـونریزی کـمان را بـر گرفـت

سـرخ گل کز آب چـشـم من بـه کوی او دمید

گریه ی خـون کـرد بـر وی هر کـه آن را بـرگرفـت

گفتـمش گویم غم خود چون بـدیدم دم نماند

زانکـه حـیرت از لب خـسـرو زبـان را بـرگرفـت

***

هر قدم کاندر راه آن سرو خـرامان بـرگرفت

دیـده خـاک راه او دامـان بـه دامـان بــرگـرفـت

سـر بـه صـد زاری نـهـادم بـارها بـر پـای او

کـافـرم گـر هیچـگـاه آن نامسـلـمان بـرگـرفـت

جان به پنهانی ز ما بـربـود و پیدا هم نکرد

دل به دشواری به ما بربست و آسان برگرفت

دل که اندر زلف او گم گشـت نتـوان یافتـن

چـشـم کـان بـر روی او افـتـاد نتـوان بـرگرفـت

بـاد نوروزی که صـد نقـش آورد بـر روی آب

دیـد لـعـلـش را قـدم از آب حـیـوان بــرگـرفـت

خوی او خاص از پی ما بیوفایی شیوه کرد

یـا جــهـان رسـم وفـادراری ز دوران بــرگـرفـت

هر درافشانی که خـسرو کرد از نوک قلم

چـشم خون افشان او از نوک مژگان بـرگرفت

***

روزگـاری شــد کــه دل بــا داغ هـجــران خــو گـرفــت

از نصـیحـت بـاز کـی گـردد دلـی کـان خـو گـرفـت

مشـکـل سـت آزاد بـودن، دل کـه بـا دلـبـر نشـسـت

مردنست، از تن، جدایی دل که با جان خو گرفت

عقل بیرون شد ز من، پرسیدمش کین چیست،گفت

مـا کـه هـوشـیـاریم بـا دیوانـه نـتـوان خـو گـرفـت

مــن شــبـــی چــون کــوه دارم زیــن دل کــوتـــاه روز

خـرم آن ذره کـه بـا خـورشـیـد تـابـان خـو گـرفـت

طــاقــت رویـت نــدارم، گــر چــه مــی دانــم از آنــک

چـشـم بـی اقـبـال من بـا پـای دربـان خـو گرفـت

طــاقــت رویـت نــدارم، گــر چــه مــی دانـم، از آنــک

چـشـم بـی اقـبـال من بـا پـای دربـان خـو گرفـت

آگــهــی کــی دارد از اســـکــنــدر تـــشــنــه جـــگــر

خـضـر تـنـهـا خـوار کـو بــا آب حـیـوان خـو گـرفـت

دل بــه زلـفـت مـانـد، ازو بــوی مـســلـمـانـی مـجــو

زان که عـمری رفـت کاندر کافرسـتـان خـو گرفت

گــر خــیـالــت مــونــس دل شــد مــرا، بــازش مــدار

هم بـه من بـگذار کین یوسف بـه زندان خو گرفت

مردمـان گـویند خـسـرو چـونی از سـرکـوب عـشـق

چـون بـود، گویی که آن بـا زخم چـوگان چو گرفت

***

سـرو دید آن قد و رعنایی ازان بـالا گرفت

در چــمــنــهـا لاجــرم کــارش ازان بــالا گــرفــت

بـا قـدش نـسـبـت نـدارد قـامـت سـرو بـلـنـد

راست می گوییم و بر ما نیست این کس را گرفت

جــز حــدیـث تــیـر او در دل نــمــی آیـد مــرا

تـا خـیـال آن کـمـان ابــرو بـه چـشـمـم جـا گـرفـت

حـق آن قـرص رخ و آن لـب نمـی داند رقـیب

خـواهد آن نان و نمک روزی دو چـشـمش را گرفت

من که پـیچـیدم بـه فـکـر آن دو زلف عـنبـرین

عـاقـبــت زیـن فـکـر بــی پـایـان مـرا سـودا گـرفـت

دوش می گفتـم ز سوز دل حدیثـی بـا چراغ

در ســر شــمـع آتــش افـتــاد و ز ســر تــا پا گـرفـت

خسروا، تا یافت مأوا جان ما در کوی دوست

شــد مـقــیـم آن ســر کــو و دلــش از مـا گــرفــت

***

بــاز جـانـا، آتــش شـوق تـو در جـان جـا گـرفـت

خانه ی صبـر از غمت سر تا به سر سودا گرفت

سـرو نـازم رقـص رقـصـان دی درآمـد در سـمـاع

حلقه حلقه عاشقان را جان و دل یغما گرفت

آتـش سینه اگر چـه مدتـی می سوخـتـه سـت

عـاقـبـت شـعـلـه زد و از راه دل بــالا گـرفـت

مـن بـه نـقـد امـروز بـا وصـل بـتـانـم در بـهشـت

زاهــد بــیـچــاره در دل وعــده ی فــردا گــرفــت

هر مـحـبـی کـو قـدم در راه عـشـق از صـدق زد

پـیش مـحـبـوب او بـه آخـر پـایه ی اعـلا گـرفـت

دولت خسرو همین باشد که او در کوی دوست

بـا سـگانش همنشین شد منصب والا گرفت

***

ای کـه بـی خـاک درت در دیده ی مـن نـور نـیسـت

گر مثـل جـان می رود، تـرک تـوام مقدور نیسـت

روزی انـدر کـوی خـودبـیـنـی قـیـامـت خـاسـتـه

زانـکـه آه دردمـنـدان کـم ز نـفـخ صــور نـیـســت

رخ چه پوشی چون حدیث حسن تو پنهان نماند

گل به صد پرده درون از بـوی خود مستور نیست

گـر گـنـاهـم هـسـت در رویـت نـظـر، مـعـذور دار

زین گنه گر جـان رود، این نیز چـندان دور نیست

سنگ دربـان ار چـه مزد جـانسـت نیز از در مران

کـز پـی مردن رسـید اینجـا، ولـی مزدور نیسـت

پــرسـش مـن آمـدی، وز دیـدنـت جــان مـی رود

کشتـنت، ای جـان من، پـرسـیدن رنجـور نیسـت

در شـب تـاریـک هـجـرانـم بــه سـر شـد روزگـار

چون توان کردن چون شمع بخت ما را نور نیست

دل ز سـلطـان خـیال اقطـاع غم شـد، چـون کنم

شـحـنه ی جـان را ز سـلطان خـرد منشـور نیسـت

گریه گر لشـکـر کشـد ناله رهد گریه چـه سـود؟

چـون هزار امید، بـر یک کـام دل مـنصـور نیسـت

ای خــیــال یـار صــورت مــی کــنــی در دل مــرا

صـبــر خـسـرو را رقـم در دفـتـر شـاپـور نـیـسـت

***

ماه تـابـانست و همچون روی تـو تـابـنده نیست

ابـر بـارانسـت و همچـون چـشم من بـارنده نیست

پــیـش رفــتــارت نــیــایـد راه کــبــکــم در نــظر

گـر رونـده هسـت، لـیکـن همـچـو تـو آینـده نیسـت

حـور بـسـیار اسـت، دل بـردن نـیارد هـمـچـو تـو

شـوخ و عـیـار و مـقـام پــیـشـه و بــازنـده نـیـسـت

چون بلایی نیست چشمت را به کشتن باز کن

هر که در عهدت به مرگ خویش میرد، زنده نیست

دل کرا سـوزد در این غم بـر من دل سوخـتـه

جـز دل من چون کسی پـهلوی من سوزنده نیست

در وفـای یـار بــایـد بــاخـت بـاری جـان خـویـش

چـونـکـه جـان بـیوفـا بـا هیچ کـس پـاینـده نـیسـت

چـنـد دیـده بـر زمـیـن سـایـد ز عـشـق پـای تـو

چـشم خسرو، کاو بـه خاکی از درت ماننده نیست

***

چون به گیتی هر چه می آید، روان خواهد گذشت

خـرم آن کـس کـو نکـو نام از جـهان خـواهد گذشـت

نــاوک گـــردون کـــه آیــد از هــمــه نــظـــاره کـــن

کـز کـیان بـگـذشـت تـا نیز از کـیان خـواهد گـذشـت

جـز ز یک کـس نـگـذرد یک تـیر بـین در کـیش چـرخ

کش یکی تیر است، لیک از همگنان خواهد گذشت

آن کـه مـی گـویـد کـه خـواهـم دیـد پــایـان جـهـان

بـس کـه بـر بـالای ما پـیر و جـوان خـواهد گـذشـت

گـر جـوان گـر پـیـر، چـون مـا بـگـذریم از این جـهـان

گـر بـخـواهی دید گو تـا بـر چـسـان خـواهد گـذشـت

چــون گـریـزم از جــفـای آسـمـان، چــون عـاقـبــت

ســیـل کـز بــام آیـد انـدر نـاودان خــواهـد گـذشــت

کــاروان دوســتــان بــســیـار بــگــذشــت و هـنــوز

بـین کزین ره چـند ازینسـان کـاروان خـواهد گذشـت

هر کـه هسـت آخـر نه در زیر زمینش رفـتـن اسـت

خـود گـرفـتـم در بـلـندی ز آسـمان خـواهد گـذشـت

مـهر جـانی و بـهاری کـایدت، خـوش بـاش، از آنـک

چـنـد چـنـد از نـوبـهـار و مـهر جـان خـواهد گـذشـت

خــســروا، بــســتــان مــتــاعــی در دکــان روزگــار

کـایـن بــهـار عـمـر نـاگـه رایـگـان خــواهـد گـذشــت

***

دیدمش امروز و شـب در دل کـنون خـواهد گذشـت

بــاز تــا شـب بــر مـن بــیـچـاره چـون خـواهـد گـذشـت

گـفـتـیم جـان در مـیـان کـن، زو بـبـر دل، چـون بـرم

کـو مـیـان جـان شـبــی صـد ره فـزون خـواهـد گـذشـت

امـشـب، ای جـان کـهـن، بــیـرون گـذر بـیـگـانـه وار

کــاشــنــای دیــگــرم در دل درون خـــواهــد گــذشـــت

آن عــقــوبــت هـا کـه در روز قــیـامـت گـفــتــه انـد

انـدریـن شـبـهـای غـم بـر مـن کـنـون خـواهـد گـذشـت

جـام خـود بـاری بـه یک جـرعـه نگون کـن بـر سـرم

کـاش روزی چـون همـه عـمـرم نـگـون خـواهد گـذشـت

جـور می کن تـا بـه صد جـان می کشم کز آسـمان

هـر چــه آیـد بــر ســر خــاک زبــون خــواهـد گــذشــت

راز خـــون آلــود خـــود، ای دل، مــده دامــن بـــرون

کاین ورق خام است و حرف از وی برون خواهد گذشت

دیـده دل را در بــلا افــگـنـد و خــواهـی دیـد فــاش

در مــیــان دیــده و دل مــوج خــون خــواهــد گــذشــت

خسروا، گر عاشقی می سوز و لب مگشا، ازآنک

دود ایــن روزن ز چـــرخ آبـــگـــون خـــواهــد گـــذشـــت

***

با غمش خو کردم امشب، گر چه در زاری گذشت

یـاد مـی کــردم ازان شــبــهـا کــه در یـاری گـذشــت

خـواب هـم نـایـد گـهـی تـا دیـدمـی وقـتـی، مـگـر

زان شــب فــرخ کــه بــا یـارم بــه بــیـداری گـذشــت

بــر درش سـودم هـمـه شـب دیـده و چـشـم مـرا

عـزتـی بــود، ار چـه بــر خـاک درش خـواری گـذشـت

مــردمــان گــویــنــد چـــونــی در خـــیــال زلــف او

چـون بـود مرغـی کـه عـمرش در گـرفـتـاری گـذشـت

نوش بـادا بـر من و تـو شربـت عیش، ار چـه دوش

بـر تـو در می خـوردن و بـر من بـه دشـواری گـذشـت

گر چـه در هجـر تـوام جـز خـوردن غـم کـار نیسـت

هم فـسـوس من ز عـمری کـان بـه بـیکـاری گذشـت

ناخوش آن وقتی که بـر زنده دلان بـی عشق رفت

ضـایع آن روزی که بـر مسـتـان بـه هشـیاری گذشـت

ماجـرای دوش می پـرسی که چون بـگذشت حال

ای سرت گردم، چه می پرسی، به دشواری گذشت

دل گـران شـد ارچـه از بـار غـمـت خـسـرو، ازانک

شـخـص چـون مویش ز عـالم بـا سـبـکبـاری گذشـت

***

چون گذر بـر خاک داری بر سرت این بـاد چیست

چـون ز گـل بـنیاد داری دل بـر این بـنیاد چـیسـت

کار چـون تـقدیر دارد ز اخـتـران رنجـش چـراست

چـون کند سلطان سیاست ناله از جـلاد چـیست

یاسمینها چـون همه رخـسـار و زلف نیکوانسـت

نام این نسرین چرا شد، نام آن شمشاد چیست

چـون بـقا را در جـهان پـیش خرد سرمایه نیست

این بـه ریشت بـاد چـندین، در بـروتـت بـاد نیست

دولت و محنت چو هر دو بر کسی پابنده نیست

زین دلت غمگین چـرا شد، زان درونت شاد نیست

آفـت مـردم طــمـع شــد از خــود و مـردم مـرنـج

مـرغ را دانـه بـلا شـد، طـعـنـه بـر صـیـاد چـیسـت

خــون خــلـقـی ریـزی و نـاگـه گـرت ریـزنـد خـون

چـون ستـم خو می کنی از دیگران فریاد چـیست

چــنـد تــن پــروردن، ای از عـالـم دل بــی خـبــر

چـون دلت ویرانه است این آب و گل آبـاد چـیست

یارکی دارند که خسرو می خورد غم چـون شکر

بـر دل شـیرین چـه روشـن کانده فـرهاد چـیسـت

***

یار اگر برگشت در تیمار بودن هم خوش است

ور شـکـیبـایی بـود بـی یار بـودن هم خـوش اسـت

عزتی گر نیست ما را نزد خوبـان، عیب نیست

عاشقان را پیش خوبان خوار بودن هم خوش است

جـنگهای او خـوش اسـت ار آشتـی را جـا بـود

وزعـتـاب و خـشـم در آزار بــودن هـم خـوش اسـت

گر چه خفتن خوش بود بـا یار در شبهای وصل

لیک در شـبـهای غم بـیدار بـودن هم خـوش اسـت

انـدک اندک گـه گـهی بـا یار بـودن خـوش بـود

ور مـیسـر گـرددم بـسـیـار بـودن هـم خـوش اسـت

چون مسلمان بـود، می نتـوانم از دست بـتـان

پـیش بـت بـر بـسـتـه ی زنـار بـودن هم خـوش اسـت

گر چـه از من شیرمردی ناید اندر کوی عشق

چـون سـگانم شـهره ی بـازار بـودن هم خـوش اسـت

بـاخـبـر بـودن خـوش اسـت اندر مـقـام زاهدان

بـی خـبـر در خـانـه ی خـمـار بـودن هـم خـوش اسـت

خسروا، گر در نمی گنجی بـه خلوتگاه دوست

همنشـین بـا عـاشـقان زار بـودن هم خـوش اسـت

***

یـار دل بــرداشــت وز رنـج دل مـا غـم نـداشــت

زهـره ام کــرد آب و تــیـمــار مـن در هـم نـداشــت

گریه ها کردم که خـون شـد سـنگ خـارا را جـگر

سـنگدل یارم که چـشـمش قـطـره ای زان نم نداشـت

مـاجــرای درد خــود بــر روی او صــد بــار پــیـش

یک بـه یک گفـتـیم و او را ذره ای زان غـم نداشـت

دی بــرون رفـتـم فـغـانـهـا کـردم و بــگـریـسـتـم

بــود او در خــواب مـسـتــی و غـم عـالـم نـداشـت

دوش بـیخود بـوده ام در بـستر غم تا بـه چاشت

همچنان می سوخت شمع و دیده ی من دم نداشت

ای که گویی خوشدلی، یارب، همین در عهد ما

گشـت پـنهان یا کـسـی خـود از بـنی آدم نداشـت

صـبـر خـود یکـبـارگـی زانـگـونه از مـا بـرگـذشـت

هیچ گـه گـویی کـه بـا مـا آشـنـایی هـم نـداشـت

دیـر زی، ای عـشـق کـز اقـبــال تـو پـایـنـده بـود

این مـتـاع انـده و غـم، هـیـچ چـیـزی کـم نـداشـت

این دل خـسـرو که از عشق جـوانان پـخـتـه شد

همچـنان خـون ماند کز شیرین لبـی مرهم نداشت

***

رفــــت یـــار و آرزوی او ز جــــان مـــن نـــرفــــت

نقش او از پیش چشم خون فشان من نرفت

کی به هجرانش چو جان مستمند من نسوخت

کس بـه دنبـالش به جز اشک روان من نرفت

من بـدان بـودم که پایش گیرم و میرم بـه دست

چـون کـنم کـوگـاه رفـتـن در مـیان مـن نرفـت

اندران سـاعـت کـه از پـیش من شـوریده بـخـت

رفت آن بـدخو، چـرا آن لحـظه جـان من نرفت

دل ز مـن دزدید و سـرتـا پـای او جـسـتـم، نـبـود

زیر زلـفـش بـود و در آنـجـا گـمـان مـن نـرفـت

آن زمان کان قامت چـون تـیر بـر من می گذشت

وه چـرا پـیکـانی انـدر اسـتـخـوان مـن نـرفـت

بـس که مرغ نامه بـر از آه خـسـرو پـر بـسوخـت

نــامــه ی دردم بــدان نـامــهـربــان مــن نـرفــت

***

آن سـوار کـج کـلـه کـز ناز سـلـطـان مـنسـت

بـس خـرابـی ها کز او در جـان ویران منست

خــون مــن در گــردنــم، کــامــروز دیـدم روی او

چنگ من فردای محشر هم به دامان منست

هر کـه در جـا حـور دارد، خـانه پـنـدارد بـهشـت

مـن کـز او دورم ضـرورت خـانه زندان مـنسـت

تــا جـدا مـانـدم ز تــو جـز غـم نـدارم مـونـسـی

یار شـبـهـای فـراقـت چـشـم گـریان مـنسـت

بـس که صحـرا گیرم از غم، تـا درون خـالی کنم

هر گـیاهی مـونـس غـمـهای پـنهان مـنسـت

جان کشم از تو که هم خوابه نگردد، با تو، لیک

من ندانم کاین تـویی در سینه یا جان منست

شـاه عـشـقـم، خـاک گـوید مسـند جـمشـیدیم

دولـت و اقـبــال مـن حـال پـریـشـان مـنسـت

خـسـرو، نـظـمـم، ولـی از سـرنوشـت آسـمـان

نـامـه ی دردم کـه نـام دوسـت عـنـوان مـنسـت

***

سـرو بـسـتـان مـلـاحـت قـامـت رعـنـای تـسـت

نور چـشم عاشقان خستـه خـاک پـای تـست

من نه تـنها گـشـتـه ام شـیدای دردت جـان من

هر که را جان و دل و دینی بود شیدای تست

نـیـر اعـظـم کـه لاف از قـرب عـیسـی مـی زنـد

ذره ای از پـرتـو رخـسـار مـه سـیمـای تـسـت

در درون مـسـجــد و دیـر و خــرابــات و کـنـشـت

هر کجا، رفتـم، همه شور تـو و غوغای تـست

جـانم از غیرت ز دسـت جـاهلان سـوزید، ازانک

ســر و را گـویـنـد مـانـنـد قـد رعـنـای تــســت

تا به ملک دلبری سلطان شدی، ای شاه حسن

هر کجـا سلطانی و شاهی بـود لالای تـست

وعـده ی دیـدار خــود کـردی بــه فـردا، زان سـبــب

جـان خـسـرو منتـظـر بـر وعـده ی فردای تـسـت

***

خرم آن چشمی که هر روزش نظر بر روی تست

شـادی آن دل که هر دم در دماغش بـوی تـسـت

من ز تـنهایی بـه خـون غرق و تـو پـهلوی کسـان

خـون من در گردن آن کـس کـه در پـهلوی تـسـت

کــشــتــیـم زان زلــف و رخ کــآرایـش آن را مـدام

شـانـه بــر پـشـت تـو و آیـیـنـه بــر زانـوی تـسـت

بــر رخــت دنـبــالـه ی زلـف تــو پــایـان شـب اسـت

و آفـتــاب صـبــحـدم انـدر سـفـیـدی روی تــسـت

نافه خـود را گر چـه زاهو می کشـد، بـا این همه

پـوسـتـین پـوشـی ز زنجـیر خـم گیسـوی تـسـت

بـر شـکـر خـواننـد افـسـون بـهر دلـجـویی، ولـیک

شکری کو خود فسون خواند، لب دلجـوی تـست

مـوی ابــرو را گــره نـتــوان زدن، لــیـکــن ز کــبــر

صد گره پیش است بـر هر مو که در ابـروی تست

هیچ شـب از موی تـو تـاری نمی یارم گسـسـت

این درازی شـب من بـی گسـسـت موی تـسـت

هنـدوان را زنده سـوزند، این چـنین مـرده مـسـوز

بنده خسرو را که ترک است آخر و هندوی تست

***

آن که زلف و عـارض او غیرت روز و شـب اسـت

جـان من از مهر و مـاه روش هر دم در تـب اسـت

رشـک عـنـابسـت یا خـود پـسـتـه ی خـندان او

سیب سیمین است خود یا آن ترنج غبـغب است

بــاز ابـر چـشـم مـن بـسـیـار بـاران شـد، مـگـر

ماه خرمن سوز من امشب به قلب عقرب است؟

بـس که فریادم شب هجران بـه گردون می رود

قــدســیـان را از تــظــلـم کــار یـارب یـارب اســت

می شمارم هر شبی اختر از آب چشم و صبح

نیست روشن کاخـتـر بـختـم کدامین کوکب است

سـاقـیا، بـر لب رسـان جـامی و آنگـه ده بـه ما

زانکه ما را چون قدح از تشنگی جان بـر لب است

تـرک هـر مـذهـب گـرفـتـم، زانـکـه نـزد پـیـر دیر

ذکـر مـذهـب لاابــالـی زاخـتـلاف مـذهـب اسـت

مـا و مـجـنون در ازل نوشـیده ایم از یک شـراب

در مــیــان مــا ازان رو اتـــحـــاد مــشــرب اســت

لاف دانـایـی مــزن خــســرو مـگــر دیـوانـه ای

در دبـسـتـانی که پـیر عـقـل طـفـل مکتـب اسـت

***

دل ز انـعــامـت، مـهـا، بــا الـتــفــاتــی قــانـع اســت

دیـده در مـاهـی اگـر بـیـنـد، رخـت خـوش طـالـع اسـت

گر بـرفت از شـوق رویت دل ز دسـتـم، بـاک نیسـت

دل بـرفت و جـان بـرفت و عقل و دین خـوش قانع است

نقطه ی خالش به رخ منشور حسن است و نشانست

مـلـک لـطــف دلــبــری را روی خــوبــش جــامـع اســت

جــنـت و دوزخ بــهـشــت و مـردگــی عــیـن حــیـات

بــی تــو جــنـت دوزخ اســت و زنـدگـانـی ضـایـع اسـت

چـون بــنـفـشـه خـم گـرفـتــه قـامـتــم در هـجـر تــو

همچو نرگس چشم من باز است و اشکش دامع است

کـاکـل مـشـکـیـن پــریـشـان بــر رخ چـون مـه فـگـن

تـــا بـــپـــنــدارنــد کــابـــری بـــر رخ مــه واقـــع اســـت

هـمـچـو ابـر بـی حـیـا سـرگـشـتـه و بـرگـشـتـه بـاد

هـر کــه خــســرو را ز مــاه روی خــوبــت مـانـع اســت

***

شـربــت وصـلـت نـجــویـم کـار مـن خــون خــوردنسـت

مـن خـوشـم تـو مـرهم آنـجـاها رسـان کـازردنسـت

جـــان مـــن از مـــایــه ی غـمـهـای تـــو پـــرورده شـــد

خـلـق غـم گـویـنـد و نـزد بــنـده جــان پــروردنـسـت

کــشــتــن مـن بــر رقــیـب انـداز و خــود رنـجــه مــشــو

زانـکـه خــون چــون مـنـی نـه لایـق آن گـردنـســت

یــار مــحــمــل رانــد و ســرگــشــتـــه دلــم دنــبـــال او

دیـر کـردم مـن کـه جـان در رخـت بـیرون بـردنـسـت

چـــاک دامــن مـــژده ی بـــدنــامــیــم داد، ای ســـرشـــک

یـاریـش کــن کــو مــرا در بــنــد رســوا کــردنـســت

ای مــلامــت گــوی مــن، جــایــی کــه تــابـــد آفــتــاب

ذره ی ســرگــشــتــه را چــه جــای گــرد آوردنــســت

پــنـد گـو یـا گـفــتــگـو کـم کـن کـه پــیـکـان خــورده را

در کشیدن بیش ازان رنج است کاندر خوردنست

بس کن، ای مطرب که شهر از شعله های من بسوخت

روغــن خــود آتــشــی را ریـز کــانــدر مــردنســت

قصـه ی عـشـق از چـه بـر جـان می زند، محـرم چـو نیسـت

خـسروا، تـن زن که نه جـای سخن گستـردن است

***

هـر مـژه از غـمـزه ی خـون ریـز تــو نـاوک زنـی سـت

کــانــدرون هـر جــگــر زان زخــم نــاوک روزنــی ســت

چشمت آفت، غمزه فتنه، خط قیامت، رخ بـلاست

آشـنایی بـا چـینن خـصـمـان نه حـد چـون مـنی سـت

جـان که زارم می کـشـد از یاد چـون تـو دوسـتـی

جـان مـن از تـو چـه پـنـهـان آشـکـارا دشـمـنـی سـت

چشم ار بـی تو جهان بـیند، بـگیرش عیب، از آنک

خـــیـــره ی بــــی دیـــده ی آلـــوده ی تــــردامـــنـــی ســـت

ساقیا، گرمی خورم بـی تـو نگویی کان می است

مــردنــم را شــربـــتــی و آتــشــم را روغــنــی ســت

ای که در گریه زنی طعنم که این خونابـه چـیست

بـر گـذر زین سـیل تـنـد مـن، قـوی مـردافـگـنی اسـت

اندر آن مجلس که خود را زنده سوزند اهل عشق

ای بــســا مـرد خــدا کـو کـمـتــر از هـنـدو زنـی ســت

عــنــدلــیــبـــان را غــذای روح بــاشــد بــوی گــل

مرغ دشت است آن که عاشق بر جو و بر ارزنی ست

هر شبـی خسرو که کوبـد سینه در کویت بـه درد

زیـر دیوار تـو، سـلـطـان، پـاسـبـان چـوبـک زنـی سـت

***

تــا خــیـال روی او را دیـده در تــب دیـده اســت

مردم چشمم به خون در اشک ما غلتیده است

تــا چــرا بــا شـمـع رویـش آتــش تــب یـار شـد

دل چو دود زلف او بـر خود بـسی پـیچیده است

بـر لبش هر داغ جانسوزی که بـس تبـخاله شد

زان جـراحـت بـر دل و جـان مـن شـوریده اسـت

دوش بـر بـالـیـن یـارم شـمـع از غـم پـیـش مـن

تـا سحر بـیچاره بـر جان همچو من لرزیده است

چون به نوک غمزه آن بت از لب من خون گشاد

در تـن من هم ز غیرت خـون من شوریده اسـت

چــون نــدارد طــاقــتـــی کــز آب برخـیـزد دمــی

نـرگـس بـیمـار یـارم درد سـر چـون دیـده اسـت

دوش چـون آمـد خـیـال سـرو قـدش پـیـش مـن

تا سحر خسرو بـه جایش گرد سر گردیده است

***

تـا خـیال نـقـطـه ی خـالـت سـواد چـشـم مـاسـت

خـاک پـایت مردم چـشم مرا چـون تـو تـوتـیاسـت

حاجت کحل الجواهر نیست آنکس را که نیست

سـرمه از گـرد ره تـوسـن کـه نور چـشـم ماسـت

تــا گـل رخــسـار تــو بــشـکـفـت در بــاغ وجــود

عـشـقـبـازان را چـو بـلبـل کـار بـا بـرگ و نواسـت

تـــا بـــه طـــاق ابـــرویــت آورده ام روی نـــیـــاز

مـی نـپــنـدازم نـمـازم انـدر ایـن قـبــلـه رواسـت

نــافــه ی آهـوی چــیـنـی کــو بــه زلــفــت دم زنـد

نیست آهویی مر او را، زانکه در اصلش خطاست

جـعد مرغولت که در هر بـند او صد حـلقه اسـت

دام دلــهــای اســـیــران گــرفـــتـــار بـــلاســـت

هر کـه در کـوی تـو بـویی بـرد، از عـالم گذشـت

هر کـه از دردت نـصـیبـی یافـت، فـارغ از دواسـت

جام می از دست هشیاران مجلس تـیره گشت

مفردی از خـود گذشتـه دردی آشامی کجـاست؟

بــی رخ و زلـف سـیـاهـش از هـواداری خـویـش

خسرو دلخسته را همدم به روز و شب صبـاست

***

بـی رخـت از پـا فـتـادم، بـی لبـت رفـتـم ز دسـت

قـدر گـل بـلبـل شـناسـد، قـدر بـاده می پـرسـت

زاهـد، از بــدنـامـیـم دیـگـر مـتـرسـان، زانـکـه مـن

گـر بـرآرم نـام نـیـکـو، پـیـش بــدنـامـان بـد اسـت

آشـــنــایــی در وجـــود جـــوهــر فـــردم نــمــانــد

مشکل ما هست اکنون زان دهان نیست هست

سـوی چـشـمـانـش مـبـینـید، ای رقـیبـان، زینـهار

غــارت دیـن مـی کـنـنـد آن کــافــر نـیـم مـســت

حـلقـه های زلف تـرکـان بـوالـعـجـب دام بـلاسـت

هـر کـه افـتــاد انـدر آن دام از گـرفـتـاری بــرسـت

در مـیـان مـا و تــو حــایـل نـبــاشــد بــحــر و کـوه

رهـروان را کـی بــود انـدیـشـه از بــالا و پــســت

از وجـود خـاکی من گر چـه گردی خـاسـتـه سـت

عـاقـبـت خـواهد بـه آب دیده در کـویت نشـسـت

گر بـه قـدت سـرفـرازی می کـند طـوبـی بـه خـلد

روز حـشر از رشک خواهم شاخ های او شکست

همچو خسرو کی رهد از بند خویش و هر دو کون

هر کـه دل در حـلـقـه ی زنـجـیر گـیسـویی نـبـسـت

***

بـس که زلف سرکشت در کار دلها در نشسـت

هـیچ کـس در شـهـر از این سـودای بـی پـایان نـرسـت

عاشقان گشتـه بـه راحت خاک و من در غیرتـم

کــان غــبــار غــیـر بــر دامــان تــو خــواهـد نـشــســت

تـو سـنـت در سـیـنـه ی مـن نـعـل در آتــش نـهـاد

هـسـت از آنـجــا آتــشـی کـز نـعـل یـکـران تــو جـسـت

سوختی جان مرا و حال من پرسی که چیست

ای عفاک الله، چه گویم جان من هست، آن چه هست

آبــروی مـن کــه رفــت از تــو، اگـر خــون ریـزیـم

هــم بــه آب روی پــاکــان کــه نــشــویـم از تــو دســت

صـد هـزار امـضـای دسـتــور خــرد را مـحــو کـرد

زلـف تــو، گـر عـامـل دلـهـاســت یـا خــوان شــکـســت

مـن ز خـوان خـود خـراب و در کـمین جـان خـیال

دزد کــرد آن گــرد کــالا، بــاده نـوش افــتــاده مـســت

وه که کینش بود بـا خسرو که از خونش بگشت

وز پــی دشــواری جــان کــنـدنـش از غــمــزه خــســت

***

ســاقـیـا، مـی ده کـه امـروزم سـر دیـوانـگـی سـت

جـام پـر گردان کـه مرگم در تـهی پـیمانگی سـت

مـن بـه رغـبــت جـان دهـم تـا رحـمـت آری بـر تـنـم

این عـنـایـت در مـیـان دوسـتـان بـیگـانـگـی سـت

زاهـدا، تــعـویـذ خــود ضـایـع مـکـن بــر مـن، از آنـک

عشق من ضایع نخواهد شد که دیو خانگی ست

قـصـه های درد خـوانم هر شـبـی بـا بـخـت خـویش

وین همه بـیداری من، زین دراز افـسـانگـی سـت

بـس کـه در زنجـیر خـونابـم مسـلسـل شـد سـخـن

هـر غــزل از دفــتــر مـن مــایـه ی دیـوانـگــی ســت

شمع شیرینی چشیده ست، ار بسوزد باک نیست

لـذت از آتــش گـرفـتــن مـذهـب پــروانـگـی سـت

طـعـنه های دشـمـنان مـشـتـاق را تـاج سـر اسـت

نام رسـوایی بـه کـوی عـاشـقـان فـرزانگـی سـت

نـیـســت آن مـردانـگـی کـانـدر غــزا کـافــر کـشــی

در صف عشـاق خـود را کشتـن از مردانگی سـت

خـسروا، سلطان عشق، ار می کشد، یاری مخـواه

زانکه معزول است عقل و صبـر بـی پروانگی ست

***

خـانه ام ویران شـد از سـودای خـوبـان عـاقـبـت

گشت دل مدهوش و دل شیدای خوبان عاقبت

هشت سر بر دوش من باری و باری می کشم

تــا مـگـر انـدازمـش در پــای خــوبــان عـاقـبــت

رأی آن دارم کـه خـونـم را بـریـزنـد اهـل حـسـن

شـد مـوافـق رای مـن بــا رای خـوبـان عـاقـبـت

گر چه بی مهرند مهرویان بـه عشاق، ای رقیب

جـان عـاشـق می شـود مأوای خـوبـان عاقبـت

صـبـر و هوشـم از سـواد زلف جـانان گشـت کم

شد همین سـود من از سودای خـوبـان عاقبـت

بـارها گفـتـم کـه ندهم دل بـه خـوبـان، لیک دل

گـشـت از جـان بـنده و مولای خـوبـان عـاقـبـت

بـر دل مـجـروح خـسـرو دلـبـران را نیسـت رحـم

جـان بـه زاری داد از سـودای خـوبــان عـاقـبــت

***

روزی از دسـت جـفـا آخـر عـنـان بـسـتـانـمـت

داد خود دانم از این پس بر چسان بستانمت

رود اشـکـم گـر گـریـبــان گـیـردم از دسـت تــو

دامنت گیرم گهی و انصاف جـان بـسـتـانمت

عمر در کار تـو شـد، زین پـس من و لعـل لبـت

یـا بــمـیـرم یـا حـیـات جـاودان بــسـتــانـمـت

روی بــر خـاک درت مـالـم، وگـر فـرمـان دهـی

خـاک آن در هم بـه نرخ زعـفـران بـسـتـانمت

بر نمک می خواهم انگشتی زنم، لب را مدزد

هم به شرط چاشنی بویی ز جان بـستانمت

ور بـیـفـتـد جـان قـبــول و زر نـدارم چـون کـنـم

رنگ روی خـود، مگر زان آسـتـان بـسـتـانمت

یوسـف عـهدی، اگـر خـسـرو بـود قـیمت گـرت

ور دهم مـلـک دو عـالـم رایگـان بـسـتـانـمـت

***

بـــی قــرارم کــرد زلــف بـــی قــرار کــافـــرت

نــاتــوانـم کــرد چــشــم جــادوی افــســونـگــرت

رگ برون آمد مرا از پوست در عشقت، مگوی

کـز ز بــهـر آن خــط مـشـکـیـن بــبـایـد مـسـطـرت

گـر زنم جـامه بـه نیل و یا شـوم غـرقـه در آب

شــادیـم، زیـرا تــو خــورشـیـدی و مـن نـیـلـوفـرت

گـر بـر آیی بـر سـپـهـر و یا خـرامـی بـر زمـین

آفــتــاب کــشــورت خــوانـنـد و شــاه لــشــکــرت

بـا چنان خونین لبـی کاید همی زو بـوی شیر

خون من می خور، حلال است آن چو شیر مادرت

چـشـم من دور، ار بـگـویم مردم چـشـم منی

زانـکـه هـر سـاعـت هـمـی بـیـنـم بـر آب دیـگـرت

نوک مـژگـانت ز تـیری می شـکـافـد هر زمـان

سـیـنـه ام بـشـکـاف و بـنـگـر، گـر نـبـاشـد بـاورت

سـینه ی من بـر مثـال شـانه گـردد شـاخ، شـاخ

وه مــبــادا تــار مــویـی کــژ بـبـیـنــم بــر ســرت

مار زلفت حـلقه حـلقه در دل خسرو نشست

مـــردم، ار آگـــه نـــگـــردد غـــمـــزه ی جـــادوگـــرت

***

عاشق سوخته دل زنده بـه جانی دگر است

زین جهانش چه خبر کو به جهانی دگر است

بـس که از خـون دلم لاله ی خـونین بـشـکفـت

هر کـجـا می نگـرم لاله سـتـانی دگـر اسـت

ای طـبـیـب، از سـر بـیـمـار قـدم بــاز مـگـیـر

چـاره ای سـاز کـه بـیمـار زمـانـی دگـر اسـت

عاقبـت خـواستـی از من چـو دل من، آن نیز

در سر کوی تـو آن وصف و نشانی دگر اسـت

حـاصـل از دوسـت بـجـز گـریه نـدارم، لـیکـن

در دل یـار یـقــیـنـم کـه گـمـانـی دگـر اســت

یک سـر مـوی میان تـو عـجـب بـاریک اسـت

هر سـر موی تـو زان نکـتـه بـیانی دگر اسـت

آفـتــاب، ار چـه زاعـیـان جـهـانـسـت، ولـیـک

بــررخ خـوب تــو آن هـم نـگـرانـی دگـر اسـت

شد به بوسی ز لبت خنده چو خسرو جاوید

کز لطـافـت لب شـیرین تـو جـانی دگر اسـت

***

در شب هجـر که از روز قیامت بـتـر است

مردم دیده ی من غـرقـه بـه خـون جـگـر اسـت

ســاکــن از آب شــود آتــش و یـا از دیـده

غـرقـه آیـیـم و هـنـوز آتـش مـا تـیـزتـر اسـت

بـه طراوت رخ تـو رشک گل سیراب است

بـه تـبـسـم دهنت غـیرت تـنگ شـکر اسـت

ای صبـا، گر گذری بـر سر آن کو، بـرسان

خـبـر ما بـر آنکـس کـه ز ما بـی خـبـر اسـت

قـاصـد کـعـبــه ز مـقـصـود نـدارد خــبــری

گر چه در بادیه بیچاره به جان در خطر است

گـر خـیـال تـو، بـه مـهـمـان مـن آید روزی

جـگر سـوخـتـه ام در نظرش ماحـضر اسـت

بـی تـو از دسـت غـم هـجـر ز پـا افـتـادم

به سر من گذری کن که جهان بـر گذر است

مـردمـان منکـر عـشـقـند منم کـشـتـه ی او

شــیـوه ی مـا دگـر و شـیـوه ی مـردم دگـر اســت

گر بنوشد قدحی خسرو مسکین گه گاه

عیب او پـوش که این شـیوه ی اهل نظر اسـت

***

بــرگ ریـز آمــد و بــرگ گــل و گــلــزار بــرفــت

ســرخ رویـی رخ لالـه و گــلــنـار بــرفــت

سرو بشکفت و چمن سبز شد و نرگس خفت

گو، برو، از بر من این همه، چون یار برفت

نـــزد مـــن بــــاد خـــزان دوش غـــبـــار آلـــوده

آمـد و گـفـت کـه سـرو تـو ز گـلـزار بـرفـت

خـواسـتــم تــا بــروم در طـلـب رفـتــه ی خـویـش

یـادم آمـد رخ او، پــای مـن از کـار بــرفــت

در دویـد اشــک چــو بــاز آمـدن خــویـش نـدیـد

دل بـینـداخـت هم اندر ره و خـونـبـار رفـت

خـون دل گر چـه که بـسـیار بـرفـت، اندک ماند

صبـر هر چند که بـود اندک، بـسیار بـرفت

بــــاد خــــاری ز ره گـلـرخ مـــن مـــی آورد

جـانـم آویخـت دران خـار و گـرفـتـار بـرفـت

هر چـه از عـقل فزون شـد همه عمرم جـو جـو

اندر این غارت غم، جمله به یک بـار برفت

گله کـرد آن بـت شـیرین ز بـر خـسـرو جـسـت

خـله کـرد آن گـل نسـرین زبـر خـار بـرفـت

***

رفـتـی از پـیش من و نقش تـو از پـیش نرفـت

کیست کو دید بـه رخسار تـو وز خویش نرفت

تـــا تــرا دیــدم، کــم رفــت خــیــالــت ز دلــم

کم چه باشد که خود خاطر من خویش نرفت

هـیـچ گـاهـی بــه ســوی بــنـد نـیـایـی، آری

هــیـچ کــاری بــه مــراد دل درویـش نــرفــت

شــب کـنـی وعــده و فـردات ز خــاطــر بــرود

از تـو این نـاز و فـرامـوشـی و فـرویش نـرفـت

بـی سـبـب نیسـت گـذرهای خـیالـت بـر مـن

بی سبـب گرگ مکابـر بـه سوی میش نرفت

تـیـر مـژگـان تـرا جـسـتـن دلـهـا کـیش اسـت

عـالمی کشـتـه شـد و تـیر تـو از کیش نرفت

من رسـوا شده را خـودکش و مفگن بـه رقیب

کـه بـدین روز کـسـی پـیش بـداندیش نرفـت

دل بـه مـرهـم چـه گـذاریـم کـه بـر یـاد لـبــت

هـیـچ وقـتـی دل مـا را نـمـک از ریش نـرفـت

خسروا، تن زن و بنشین پس کار خود، از آنک

جـگـرت خـون شـد و کـار دلت از پـیش نرفـت

***

فتـنه ی اهل نظر چـون بـه جـهان طلعت اوست

نـظـر عـاشـق شـیدا همـه بـر صـورت اوسـت

عـشـق آن روی بـلایی و مـنش می طـلـبـم

هر که را معرفتـی هسـت، بـلا نعمت اوسـت

بـاغـبـان، سـرو سـهـی را مـکـن از بـاغ روان

کاین نظـرهای خـلایق همه بـر قـامت اوسـت

هوس زاهـد بـیچـاره بـهشـت اسـت و نـعـیم

طـلب عـاشـق شـیدا همگـی رحـمت اوسـت

بــر در پــیـر مـغـان رفـتـم و جـسـتـم نـظـری

این همه بخشش، ازان یک نظر همت اوست

خسرو از خاک کف پای بتان گشت، چه باک

هر که در کوی بـتـان خاک شود همت اوست

***

ترک من دی به رهی مست و خرامان بگذشت

حـال چـندین دل آسـوده ز سـامان بـگذشت

خـلـق دریافـت بـه بـویش کـه هـمـو مـی گـذرد

کرد غمازی خود، گر چه که پـنهان بـگذشت

دیدم آن روی چـو خـورشـید و زدم عـطـر کـه تـا

نرود او و شنید و خـوش و خـندان بـگذشـت

شـب ز خـونابـه ی دل خـاک درش مـی شـسـتـم

کـامـد اندر دل مـن ناگـه و گـریان بـگـذشـت

دی هـمـی گـفـت کـه جـامـه مـدر از دیدن مـن

گـریه افـتـاد، بـه دامـان و گـریـبـان بـگـذشـت

زیـسـتـن خـواسـتـمـی از پـی رویش زین پـیش

دیر زی تـو که کنون کار من آسـان بـگذشت

چـند گویی که کنون بـا تـو سخـن خواهم گفت

چه کنی مرهم ریشی که ز درمان بگذشت

خـسرو از گفتـه پـشیمانست که حـال دل گفت

که غمی در دلش آمد که پشیمان بـگذشت

***

شـد هوا سـرد، کنون موسـم خـرگاه کجـاسـت

بـاده ی روشـن و رخـسـاره ی دلخـواه کجـاسـت

آتـش ایـنـک دل و مـی گـریه ی خـونـیـن، تـن مـن

خـرگه گرم، ولی ماه سـحـرگـاه کـجـاسـت

دی همی رفت و ز بس دیده که غلتید به خاک

گفت، یا رب که کجا پای نهم، راه کجاست

هر شـب، ای دیده که بـر چـرخ سـتـاره شمری

جـان من عزم سفر کرد، بـگو راه کجـاسـت

مــن بــرآنـم ز زنـخــدانـت کــه بــر چــاه افــتــم

یک زمان تـرک زنخ گیر، بـگو راه کـجـاسـت

مـاه مـن کـور شــد ایـن دیـده زبــیـداری شــب

آخر از زلف نپـرسی که سحـرگاه کجـاست

دی همی رفت و زبـس دیده که غلتید بـه خاک

گفت، یارب که کجـا پـای نهم، راه کجاست

هر شـب، ای دیده که بـر چـرخ سـتـاره شمری

جـان من عزم سفر کرد، بـگو راه کجـاسـت

مــن بــرآنـم ز زنـخــدانـت کــه بــر چــاه افــتــم

یک زمان تـرک زنخ گیر، بـگو راه کـجـاسـت

مـاه مـن کـور شــد ایـن دیـده زبــیـداری شــب

آخر از زلف نپـرسی که سحـرگاه کجـاست

گــفــتــی از طــره ی کــوتــه شــب تــو روز کــنـم

ای بـریده سـرم آن طـره ی کـوتـاه کـجـاسـت

پــیــش ازیـن کــردمــی از آه دل خــود خــالــی

دل کزان مانده کنون طاقت آن آه کجـاسـت

عــزم ره دارد خــســرو ز پــی تــوبــه ی عــشــق

تـوشه اینک غم دل، بـارگه شاه کجـاسـت

***

بـند جـانم ز خـم سـلسـله ی موی کسـی سـت

زخم جانـم ز کـمـان خانـه ی ابـروی کسی ســت

شـب ز غـم چــون گـذرانـم مـن تــنـهـا مـانـده

ای خوش آن کس که شبش تکیه به پهلوی کسی ست

گـریـه امـروز نـمـی ایـســتــدم، کـانـدر خــواب

دیـده ام شـب کـه رخــم گـویـی بــر روی کـســی ســت

از کــجــا آمــدی، ای بــاد، کــه دیـوانـه شــدم

بـوی گـل نـیـسـت کـه مـی آیـد، این بـوی کـسـی سـت

پـند خـود بـیهده ضـایع مـکـن، ای صـاحـب پـند

کـز تـوام نیسـت خـبـر ز آنـکـه دلـم سـوی کـسـی سـت

دل مــن دور نـرفــتــه ســت، نـکــو مــی دانـم

بــاز جــویـیـد هـمـانـجــاش کـه در مـوی کــســی ســت

بــو کـه از گـم شـده ی خــویـش نـشـانـی یـابــم

روز و شـب گشـتـم هر جـا کـه سـر کـوی کـسـی سـت

از دل و دیده و جان هر چه دهم راضی نیست

یارب، این تـرک جـفـا پـیشـه چـه بـدخـوی کـسـی سـت

گر تـو منکر شـوی، ای شوخ، بـداند همه کس

کــایـن بــلای دلــم از نـرگــس جــادوی کــســی ســت

ســر ابــروی تــو گـردم، گـرهـش بــازگـشــای

کــه کــمــانــت نــه بـــه انــدازه ی بـــازوی کــســی ســت

هـمــه بــهــر دگــرانــســت زکــوة حــســنــت

آخــر ایـن خــســرو بــیـچــاره دعــاگــوی کــســی ســت

***

کشتـه ی تـیغ جـفایت دل درویش من اسـت

خــستـه ی تـیر بـلایـت جــگـر ریـش مـن اسـت

نیک خـواهی که کند منع ز عشـق تـو مرا

منکری دان بـه حـقـیقـت که بـداندیش من اسـت

هـر گـروهـی بــگـزیـدنـد بـه عـالـم دیـنـی

عاشـقی دین من و بـی خـبـری کیش من اسـت

صـبـر دارم کم و شـوق رخ او از حـد بـیش

غیر ازین نیست دگر هر چه کم و بیش من است

گفـتـم، از نوش لبـت کـام کـه یابـد، گفـتـا

آنکـه مـجـروح تـر از غـمـزه ی چـون نیش مـن اسـت

گر دل از ما ببرید و به تو پیوست، چه باک

آشـنـا بـا تـو و بـیگـانـه ز مـن، خـویش مـن اسـت

جان ازین بـادیه، خسرو، نتوان بـرد به جهد

آه ازیـن وادی خـونـخـوار کـه در پـیـش مـن اسـت

***

هر که را در سـر زلف صنمی دسـتـرس اسـت

بــرود گــر بــه ســر مـاه هـمـان رشــتــه بــس اســت

هیچ کس نیست که او را به جهان دردی نیست

وانـکـه دردیـش نـبـاشـد بـه جـهـان هـیـچ کـس اسـت

پــخــتــه شــد در هـوس دوســت دل بــریـانـم

بـجـز این هر چـه که پـخـت این دل بـریان هوس است

گــلـرخــا، روی تــو آن را کــه درآمـد در چــشــم

هر که را گل به دو چشم آیدش او هم چو خس است

عـاشـقـان راسـت شـب واپــسـی از روز حــیـات

زلــف کــز روی چـــو روزت قـــدری بـــاز پـــس اســـت

زلـف تــو در دلـم آمـد، نـفـسـم بــسـتـه بــمـانـد

زار مـی گــریـم و چــنـدیـن گــرهـم در نـفــس اســت

از لـب خـود شـکـری ده کـه ز حــسـرت خـسـرو

دسـت مالان و رخ آلـوده بـه خـون چـون مگـس اسـت

***

یارب، اندر سر هر موی تو چندان چه خم است

زیر آن موی رخت از گل خندان چـه کم است

چـنـد گـویی کـه مـکـن صـورت جـورم از چـشـم

مردم چشم تو خود صورت جور و ستم است

مـا چــو از زلـف تــو زنـار بـبـسـتـیـم، اکــنـون

هم بـه روی تـو اگـر روی مـرا بـر صـنم اسـت

گـاه گـاهی کـه دمی نیم دمی همـچـو مسـیح

زنـدگـانی اگـرم هسـت همـان نیم دم اسـت

ای لـب از خــون دلـم شـسـتــه ز بــهـر خـونـم

تا چه در دست که لبـهای ترا در شکم است

دل مـن سـوی عـدم رفـت بـه هـمـراهی صـبـر

از لب خـود خـبـری پـرس که راه عـدم اسـت

ماند بـا خـط تـو چـسـبـیده سـیاهی دو چـشـم

زان کـه خـط تـو تـر و دیـده ی مـن نـیز نـم اسـت

چــه ســبـــب خــط تــرا مــاه بـــود در فــرمــان

مـگـر از خــامـه ی دسـتــور عـطـارد رقـم اسـت

مـگـر از جــرعـه ی جــام کـرمـت شـســتــه شـود

دل خـسـرو کـه بـیالـوده ز اندوه و غـم اسـت

***

روزگاریست که در خاطرم آشوب فلانست

روزگـارم چــو ســر زلـف پــریـشـانـش از آنـســت

در همه شهر چـو افسانه بـگفتـند زن و مرد

قـصـه ی مـا کـه بــرانـیـم کـه از خـلـق نـهـانسـت

همـچـنـان در عـقـب روی نکـو مـی رودم دل

گر همی خواند، وگرنه، چه کند، موی کشانست

گنه از جـانب ما می کند و می شـکند عـهد

هر چـه فرماید، گر چـه نه چـنانسـت، چـنانسـت

حـاکم است، ار بـکشد، ور نکشد، یا بـنوازد

چـه کنم، بـر سـر مملوک خـودش حكم روانسـت

مـا هـمـانـیـم کـه بـودیم و ز یـادت بـه ارادت

یار مشـکـل همه آنسـت کـه بـا ما نه همانسـت

مـی رود غـافـل و آنـگـه نـکـنـد نـیز نـگـاهی

زان که خـسرو ز پـیش نعره زنان جـامه درانسـت

***

عشق با جان بهم از سینه برون خواهد رفت

تـا ندانی که بـه تـعویذ و فسون خواهد رفت

دل گـرفـتـار و جـگـر خـسـتـه و تـن زار هـنـوز

تـا چه ها بـر سر مسکین زبـون خواهد رفت

کافری بـر سـرم افـتـاد و دلم خـود شـده بـود

نیم جـانی که بـه جا بـود، کنون خواهد رفت

بــا تـوام دیـده بــرافـگـنـد چـو تـو بـرگـشـتـی

تـا میان مـن و او بـاز چـه خـون خـواهد رفـت

چـند پـویم بـه درت، وه کـه مـن گـم شـده را

جـان درآمد شـد کوی تـو بـرون خـواهد رفت

چـنـد خـونـابـه خـورم، هـیچ گـهی از دل مـن

یا رب، این سلسله ی غالیه گون خواهد رفت؟

چـند گـویی کـه فـرامـوش کـن او را، خـسـرو

آخـر این روی نـکـو از دل چـون خـواهـد رفـت

***

تــا نـدانـی ز دلـم یـار بــرون خــواهـد رفــت

گـر چـه بـر مـن سـتـم از شـرح فـزون خـواهد رفـت

تــرک مـن تــاخـتـن آورد بــریـن جـان خـراب

جـان که زین پـیش نرفتـه سـت، کنون خـواهد رفت

مست و دیوانه وش از خـانه بـرون می آیی

بـــاز تــا بــر ســر بــازار چــه خــون خــواهــد رفــت

مردمی کرد که می خواست بپرسم نامش

زانــکــه مــی دانــم در دیــده درون خـــواهــد رفــت

سـیر می بـینم و مـن مـردن خـود می دانم

وه کـه از پـیش دلـم شـکـل تـو چـون خـواهـد رفـت

می کنم شکر غمت کوست مرا همره بـس

جــان دران روز کـه از ســیـنـه بــرون خــواهـد رفـت

خـسـروا، چـنـد غـزل خـوانـی تـا غـم بــرود

این نه دیوی ست که از سحر و فسون خواهد رفت

***

بـاز شـب آمـد و خـواب از سـر مـن بـیرون رفـت

تـا شـبـم چـون گـذرد، روز نـدانم چـون رفـت

مونسم نیست بـه جز گوشه ی غم بی تو، از آنک

هـر کـه آمـد ز پـی دیـدن مـن مـحـزون رفـت

ســر بــه بــالـیـن نـنـهـادم ز فـراق تــو شـبــی

که نه تا روز به بالین ز دو چشمم خون رفت

ایـن نـثـاریـسـت کـه جـز خـاک قـبـولـش نـکـنـد

بـر درت هـر چـه ازین دیده در مـکـنـون رفـت

دو خــداونــد بــه یــک خــانــه مــوافــق نــبـــود

تــو درون آمـدیـم در دل و جـان بــیـرون رفـت

مــن نـه تــنـهـایـم در عــهـد تــو بــیـدل مــانـده

که دل شـهری ازان نرگس پـر افسـون رفـت

مــرگ فــرهــاد نــه آن بــود هــلاک شــیــریـن

که بـرایشـان ز جـدایی غم و درد افزون رفت

کشتن این بود که شیرین سوی فرهاد گذشت

مردن آن بـود که لیلی بـه سـر مجـنون رفت

هــمـــه را داغ کـــنـــد یــا رب و در او نـــرســـد

یا رب خـسـرو کـز دسـت تـو بـر گردون رفـت

***

بــاد نــوروز چــو دنــبــالــه ی جــان مــا داشــت

دل مـا را اثـری بـوی کـسـی شـیدا داشـت

از کـجـا گشـت پـدید، این همه خـوبـان، یارب

آسمان، این چه بـلا بـود که بهر ما داشت؟

عشق بنشست به جان، خانه ی دل کرد خراب

که من سوخته را بر سر این سودا داشت؟

خلق گویند که گر جـانت بـه کار است، مبـین

چه کنم چون نتـوانم دل خود بـر جـا داشت

نــرود بــاغ، کــزان دیـده کــه دیـدت خــســرو

نـتــوانـد بــه گــل و لالــه ی نــازیـبــا داشــت

***

دوش لـعـل تـو مـرا تـا بـه سـحـر مهمـان داشـت

مرده ی هجـر ز بـوی تـو همه شب جـان داشت

روی تــــو دیـــدم و شــــد درد فــــرامـــوش مـــرا

سینه کز ناوک هجـرت بـه جگر پـیکان داشت

دل مـن، گـر چـه بـه بـیداد شـد از زلـف تـو تـنـگ

ملک او شد که ز سلطان رخت فرمان داشت

بــاز بــا زلـف تـو بــدخـو شـد و ایـنـک پــس ازیـن

دل دیـوانـه بــه زنـجــیـر نـگـه نـتــوان داشــت

ســوزش ســیـنـه ی مــن دیـد و کــنــارم نـگــرفــت

کـه هنـوز این تـن بـد روز تـب هجـران داشـت

ای که گویی تو که در پیش صنم سجده چه شد

این بـدان گوی که آن دم خبـر از ایمان داشت

جـان که از کوی تـو بـگریخـت شبـش خـوش بـادا

جـای او یار نـگـهداشـت کـه جـای آن داشـت

نــظــری کــردم و دزدیـده مــرا جــان بــخــشــیـد

کـز رقـیبـان خـنـک دزدی مـن پـنـهـان داشـت

خـسـرو امـشـب شـرف بــنـدگـی جــانـان یـافـت

مـگـس امـروز ســر مـایـده ی ســلـطـان داشـت

***

تـا زید بـنـده غـم عـشـق بـه جـان خـواهـد داشـت

سـر بــه خــاک ره آن سـرو روان خــواهـد داشـت

چـشـم و ابـرو مـنـمـا، زانـکـه بـلا خـواهد خـاسـت

فـتـنه گر دسـت بـدان تـیر و کمان خـواهد داشـت

بــوســه ده، لــیــک بــه پــروانــه ی آن غــمــزه مــده

که ز شوخـی همه عمرم بـه زیان خـواهد داشـت

می کشی خلق که از حسن خودم این سوداست

مـکـن این سـود کـه روزیـت زیـان خـواهـد داشـت

تــوبــه کـردی ز جــفــا، نـیـســت مـرا بــاور، ازآنـک

نـاز خــوبــی و جــوانـیـت بــر آن خــواهـد داشــت

گــفــتــی، ار مــن بـــروم هــیــچ مــرا یــاد کــنــی

این حکایت به کسی گوی که جان خواهد داشت

عـــشـــق را گـــفـــتـــم، دل راز نــهــان مـــی دارد

گـفـت، مـن دانـم و او، چـنـد نهان خـواهد داشـت

خـسـروا، از تــو چــرا صـبــر گـریـزانـسـت چــنـیـن؟

چـند ازین واقـعـه خـود را بـه کران خـواهد داشـت

***

سـاقـیا، بـاده ده امـروز کـه جـانان اینجـاسـت

سـر گـلـزار نـداریـم کـه بــســتــان ایـنـجــاسـت

دگـرم نـقـل و شـرابـی نـبــود، گـو کـم بــاش

گـریـه ی تـلـخ و شـکـر خـنـده ی پـنـهـان ایـنـجـاسـت

ناله چندین مکن، ای فاختـه، کامشب در بـاغ

بـا گـلـی سـاز کـه آن سـرو خـرامـان اینجـاسـت

هــم ز در بــاز رو، ای بــاد و نــســیـم گــل را

بــاز بـر بــاز کـه آن غـنـچـه ی خـنـدان ایـنـجـاسـت

یــار در ســیـنــه و مــن در ســکــرات اجــلــم

دست در سینه ی من سای و ببین جان اینجاست

خواه، ای جان، برو و خواه همی باش که من

مـردنـی نـیسـتـم امـروز کـه جـانـان اینـجـاسـت

ای مگـس، چـند بـه گـرد لب آن مسـت پـری

کـنجـهای دهنش بـین شـکـرسـتـان اینجـاسـت

خـنده ضـایع مکن، ای کان نمک، در هر جـای

پــاره هـای جـگـر سـوخـتـه بــریـان ایـنـجـاسـت

سالها آن دل گم گشتـه که جـستـی، خسرو

هم همین جـاش طلب، زلف پـریشان اینجاست

***

هر کس آنجـا که می و شاهد و گلشن آنجـاست

مـن همـانجـا کـه دل گـشـمـده ی من آنجـاسـت

هر شـب، ای غم، چـه رسـی در طـلب دل اینجـا

آخـر آن سـوخـتـه ی سـوخـتـه ی خـرمـن آنجـاسـت

گم شده جان به شب تیره و چشمم به ره است

هم بـران بـام که خـود آن مه روشن آنجـاسـت

گفتـی، ای دوست که بـگریز و بـبـر جان زین کوی

چـون گریزم کـه گروگان دل دشـمن آنجـاسـت

شـب نـگـنـجـیدم در جـامـه کـه گـفـت از تـو صـبـا

کـه مـنـم جـان غـریـبــی و مـرا تـن آنـجـاسـت

مـانـد در نـالـه هـم انـدر غـم تــو خــسـرو، ازآنـک

بلبل اینجاست، ولیکن گل و سوسن آنجاست

***

گر بـگویم که درون دل من پـنهان چـیسـت

خـود بـگویی و بـدانی کـه غـم هجـران چـیسـت

خستـگان تـو که دور از تـو، نه نزدیک تـواند

تو چه دانی که همه شب به دل ایشان چیست

کشتـنم خـواهی، اینک سر و اینک خـنجـر

می کشـی یا بـزیم چـند گهی، فـرمان چـیسـت

درد تـو آتـش و آب از دل و چشمم بـگشاد

بـه جـز از سوختـن و غرقه شدن درمان چـیست

عشق داند که زمین را ز چـه شوید اشکم

نـوح دانـد کـه جـهان را سـبـب طـوفـان چـیسـت

دارم امـید کـه چـون بـخـت در آرم بـه بـرت

تـا ز تـو بـخت من بـی سر و بـی سامان چیست

آشـکـارا بـکـشـم زانـکـه بـمـردم بـه خـیال

کـان شـکـر خـنده بـه زیر لب تـو پـنهان چـیسـت

ور نخواهی به شکر کشت من مسکین را

لب شـیرین شـکنت را بـه شـکر دندان چـیسـت

زلف را پـرس، اگرت نیسـت یقین کز زلفـت

حـال خـسـرو بـه شـب تـیره ی بـی پـایان چـیسـت

***

آنکـه بـرده سـت دلم زلف پـریشـان اینسـت

آنکه کشته ست مرا نرگس فتـان اینست

آمد آن سـرو خـرامان و بـه خـاکم بـنشسـت

وه که با جان رود، از سرو خرامان اینست

ز آشـنایی خـطرم بـاشـد و می گفت حـکیم

دانم آن زود کـش و دیر پـشـیمان اینسـت

گر غـمی گیردت از کشـتـن من، عـیب مگیر

چـه کنم خـاصیت خـون مسلمان اینسـت

من همی گویم سـوز خـود و تـو می خـندی

آنکه بـر سوخـتـه ریزند نمک، آن، اینسـت

همه شب جان من است و غم خوبان تا روز

عاقبـت در سر ایشان رود ار، جان اینست

تـیغ عشق است، محـا بـاش نبـاشد خسرو

سـر تـسـلیم فـرود آر کـه فـرمان اینسـت

***

یا رب، اندر دل خاک آن گل خندان چـونست

مـاه تـابـان مـن انـدر شـب هجـران چـونـسـت

من چـو یعقوب ز گریه شـده ام دیده سـفید

آخـر آن یوسـف گمگشـتـه بـه زندان چـونسـت

مـن دریـن خــاک بــه زنـدان غـم از دوری او

او ز مـن دور بــه صـحـرا و بــیـابــان چـونـسـت

گـوهری بـود کـزین دیده بـغـلطـید بـه خـاک

دیده خود خاک شد، آن گوهر غلطان چونست

بــر تـن نـازک او بــرگ گـلـی بــودی، حـیـف

هسـت انـبـار گـل اکـنون، بـه تـه آن چـونسـت

همه جان بـود ز بـس لطف چو جان بـی تن

این زمـان در تـه گـل بـا تـن پـنـهـان چـونـسـت

سبزه چون خضر ز پیراهن خاکش برخاست

در هوای عـدم آن چـشـمـه ی حـیوان چـونـسـت

مـردمـان بـاز مـپـرسـید ز خـسـرو کـه کـنون

در غـم دوســت تــرا دیـده ی گـریـان چــونـســت

***

زلف شستش که به هر مو دل دیگر بسته ست

بـر دل مـن همـه درهای خـرد در بـسـتـه سـت

مژه ها آختـه چـشمش، بـه چـه سان زنده رهم

من ازان ترک که صد دشنه و خنجر بسته ست

ابـــلــهــی بـــاشــد بـــیــم ســـر و لاف بـــاری

بـا سواری که به فتراک بـسی سر بسته ست

زیـب اگـر آنـســت کـه بــر قـامـت او دیـدم، بــاغ

تـهمتـی بـیهده بـر سرو و صنوبـر بـسـتـه سـت

روزی آن نـرگـس پــر خــواب بــه رویـم بــگـشــاد

مردمی نیست که بـر غمزدگان در بـستـه ست

مــرد حــاجــی بــه بــیــابــان و خــبــر کــی دارد

کعبـه زان نامه که بـر پـای کبـوتـر بـسـتـه ست

***

ای خوش آن وقت که ما را دل بی غم بوده ست

خـاطـر از وسـوسـه ی عـشـق فـراهـم بـوده سـت

لـذت عــیـش و طــرب جــمـلـه بــرفــت از کـامـم

خـورشم گویی پـیوسـتـه همین غم بـوده سـت

دل نــدارم غــم جــانــان ز چــه بـــتــوانــم خــورد

پیش ازین گر چه غمی بود، دلی هم بوده ست

دوش مـن بــودم و تــنـهـایـی و در مـجــلـس درد

نـقـل یـاد تــو، دمـی اشـک دمـادم بــوده ســت

کس چـه داند که چه رفت از غم تـو بـر من دوش

از شـب تـیره خـبـر پـرس کـه محـرم بـوده سـت

صــبـــر را داد دل آواز، چـــو طــاقــت بـــرســـیــد

دم نـزد، گـویـی ازان جــانـب عـالـم بــوده ســت

دیـده ام خـوب بــسـی، لـیـک چـو تــو کـم دیـدم

عشق بـوده ست مرا، لیک چنین کم بـوده ست

عــیــســی جـــانــی و یــک رز دمــم مــی دادی

زندگـانیم کـه بـوده سـت، همـان دم بـوده سـت

یک شبـی شربـت لب بـخش بـه مسکین خسرو

صد شب از وسوسه ی هجـر تـو در هم بـوده ست

***

هر که راکن مکن هوش و خرد در کارست

مشنو، از وی سخن عشق که او هشیارست

ای کـه بـر جـان نـنـهی مـنـت تـیر خـوبـان

پــای ازیـن دایـره گـرد آر کـه ره پــر خــارســت

نامـه گـو بـاش سـیه روی هم از رسـوایی

دل کشیدن ز خـط خـوش پـسران دشوارسـت

ای مؤذن کـه مـرا جـانب مـسـجـد خـوانی

کـار خـود کن که مرا بـا می و شـاهد کارسـت

تن که بـر وی نوزد بـاد هوایی، مرده ست

دل کــه در وی نـبــود زنـدگــیـی، مــردارســت

غازی پـیر کند ریش بـه خـون سـرخ و منم

مفـسـد پـیر و خـضـابـم می چـون گـلـنارسـت

از پــی دارو در دیـده کـشـد خـلـق شـراب

داروی دیـــده ی مـــن خــــاک در خـــمـــارســـت

بـت پـرستـم من گمره که تـو زاهد خوانی

وین کـه تـسـبـیح بـه دسـتـم نگـری زنـارسـت

خـسـروا، در دل افسـرده نگیرد غم عشق

هـسـت جـایی اثـر سـوز نـمـک کـافـگـارسـت

***

در سـرم تـا ز سـر زلف تـو سـودایی هسـت

دل شــیـدای مــرا بــا تــو تــمــنـایـی هـســت

در ره عــشــق مــنــه زاهــد بــیـچــاره قــدم

گر ز بـیگـانه و خـویشـت غـم و پـروایی هسـت

دل کـه از غـمـزه ربـودی بـه سـر زلـف سـیاه

گر چـه دزدیسـت سیه کار، دل آسـایی هست

بــاغـبــان تـا گـل صـد بـرگ رخ خـوب تـو دیـد

در چـمـن بـیـش نـگـویـد گـل رعـنـایی هـسـت

هندوی خـال مـبـارک بـه رخـت مـقـبـل شـد

گـشـت پـرویز کـه در سـلک تـو لالایی هسـت

هر شـبـی در غم هجـرت شب یلداسـت مرا

که به سالی به جهان یک شب یلدایی هست

چوب خشک است به پیش قد تو هر سروی

گـر چـه او را بـه چـمن قـامت و بـالایی هسـت

مـردم از حــســرت دیـدار و نـگــفــتــی روزی

که مرا سـوخـتـه ای غـم زده رسـوایی هسـت

دعوی هستـی و ناموس مکن، خسرو، هیچ

تــا تــرا مــیـل نــظــر بــر رخ زیـبــایـی هـســت

***

سـتـمی کز تـو کشـد مرد، سـتـم نتـوان گفـت

نام بـیداد تـو جـز لطـف و کـرم نتـوان گـفـت

آرزوی تـــــو ز روی دگــــران کـــــم نــــشـــــود

حـاجـت کـعـبـه بـه دیدار حـرم نتـوان گـفـت

حــسـن تــو خـانـه بــرانـداز مـسـلـمـانـانـسـت

نـاز هم یارب و زنـهار کـه کـم نـتـوان گـفـت

تا چه سرهای عزیزان به درت خاک شده ست

وه که آن خـاک قدم خـاک قدم نتـوان گفـت

رشــکــم آیـد کــه بــرم نـام تــو پــیـش دگــران

ذکر انصـاف تـو در پـیش تـو هم نتـوان گفت

چــون مــنــی بــایـد تــا بــاورش آیـد غــم مــن

تو که دیوانه و مستی به تو غم نتوان گفت

ســخــن تــوبـــه و آنــگــه ز جــمــال خــوبـــان

بــه کـه دادنـد سـر زیـر عـلـم نـتـوان گـفـت

غـاریی از پـی دیـن بـرهـمـنـی را مـی کـشـت

گفـت از بـهر سـری تـرک صـنم نتـوان گفت

خـسروا گر کشدت یار، مگو کاین سـتـم اسـت

عدل خوبـان را بـه بـیهوده ستم نتوان گفت

***

سر آن قامت چـون سرو روان خـواهم گشت

خـاک آن سـلسـله ی مشک فشـان خـواهم گشت

دود دلــهـاســت دریـن خــانــه مــرا بــو آمــد

سـگ کویم همه شـب نعره زنان خـواهم گشـت

ســوخــتــه چــنــد کــشــم آه نـهـانـی آخــر

وه کـه دیوانـه شـده گـرد جـهـان خـواهم گـشـت

وقت تست اکنون، ای دیده و وقت ما نیست

که من امشب بـه سـر کوی فلان خـواهم گشت

بــنـده ی عـشـقـم، آنـان کـه دریـن غـم مـردنـد

تــا زیـم گـرد سـر تــربتـشـان خــواهـم گـشـت

آخـر این عـمر گرامی سـت کـه بـر می گذرد

وعـده تـا کـی نه دگـر بـار جـوان خـواهم گـشـت

مـن بـدین دیده گـهی سـیر تـرا خـواهم دید؟

تـا کـی آخـر بــه درت دیـدکـنـان خـواهـم گـشـت

حـد خـسـرو، اگـر اینسـت کـه پـیشـت مـیرد

جان چه باشد که ز بهرت من ازان خواهم گشت

***

خـبـری ده بـه من، ای بـاد کـه جـانان چـونسـت

آن گـل تــازه و آن غـنـچــه ی خـنـدان چــونـسـت

بـا کـه می می خـورد آن ظـالم و در خـوردن می

آن رخ پـر خـوی و آن زلـف پـریشـان چـونـسـت

چشم بد خوش که هشیار نباشد، مست است

لـب مـیـگـونـش کـه دیوانـه بـود، آن چـونـسـت

رخ و زلـفـش را مـی دانـم بــاری کـه خــوشــنـد

دل دیـوانـه ی مـن پــهـلـوی ایـشــان چــونـســت

روزهـا شــد کـه دلـم رفــت و دران زلـف بــمـانـد

یارب، آن یوسف گم گشته بـه زندان چونست

گـل بـه رعـنـایی و نـازسـت بـه مـجـلـس، بـاری

حـال آن بـلبـل آشـفتـه بـه بـسـتـان چـونسـت

هم بـه جـان و سـر جـانان که کم و بـیش مگوی

گو همین یک سخن راست که جانان چونست

خـشـک سـال اسـت درین عهد وفا را، ای اشک

زان حـوالـی کـه تـو مـی آیی، بـاران چـونسـت

پـسـت شـد خـسـرو مسـکین بـه لگدکوب فراق

مـور در خـاک فـرو رفـت، سـلـیمـان چـونـسـت

***

نه مرا خواب بـه چـشم و نه مرا دل در دست

چشم و دل هر دو به رخسار تو آشفته و مست

پـرده بـدریـد، کـس این راز نـخـواهـد پـوشـیـد

غنچـه بـشـگافت، سـرش بـاز نخـواهد پـیوسـت

ای که از سحر دو چشم تو، پری بسته شود

آدمـی نیسـت کـه چـشـم از تـو تـواند بـربـسـت

تـا بـه گـلـزار جـهان سـرو بـلـندت بـرخـاسـت

هر نهالی که نشـاندند بـه بـسـتـان بـنشـسـت

بـهر خـون ریز مرا دسـت چـه مـالـی چـندین؟

خـون مـن بـه کـه بــریـزی و بـمـالـی بــر دسـت

هـر کـه جـان در ره جـانـان نـدهـد مـرده بــود

مـرده هم بـدهـد، اگـر در تـن او جـانـی هـسـت

چشم خسرو نتوان بـست که در خواب مبـین

مـنـع هـنـدو نـتــوان کـرد کـه صـورت مـپــرســت

***

شب و روز می بـنالم ز جـفای چـشم مسـتـت

چــه کــنــم کــه در نــگــیــرد بــه دل ســتــم پــرســتــت

بــه خــم کـمـنـد زلـفـت هـمـه عـالـم انـدر آمـد

بــه چــه سـان رهـم ز بــنـدت، بــه کـجــا روم ز دسـتــت

دل مـن بـه خـاک جـویی و نـیابـیش از این پـس

کــه بـــمــانــد پـــای در گــل ز غــبـــار زلــف پـــســـتـــت

همه وقت شست زلفت من خسته را چو آتش

تو چه می کشی نگویی، که چنین خوش است شستت

چـو گشـایی و بـبـندی بـه خـمار چـشم نرگس

شـــکـــنــد هــزار تـــوبـــه ز یــکــی گــشـــاد دســـتـــت

ز دلـم بـه بـاغ حـسـنت همـه بـاد تـند خـسـپـد

تــویـی، ار چــه شـاخ نـازک، نـتــوان بــدیـن شـکـسـتــت

نـبــود فــســردگـان را ســر دوســتــکــامـی مـا

کــه ز خــون دیـده بــاشــد مــی عــاشــقــان مــســتــت

نـبـود هـمـیـشـه خـوبـی، ز بـرای چـشـم بـد را

تــو زکــوة حــســن بــاری بــده ایـن زمـان کـه هـســتــت

نفسـی نشین و دل ده که بـرفت جـان خـسـرو

بــگـشــاد چــشـم تــیـری کـه ز نـوک غـمـزه خــســتــت

***

صفتـی سـت آب حـیوان، زدهان نوشخـندت

اثـری ست جـان شیرین، ز لبـان همچـو قندت

بـه کـدام سـرو بـینم کـه ز تـو صـبـور بـاشـم

کــه دراز مــانــد در دل هــوس قــد بــلــنــدت

به خزان هجر مردم، چه کمت شود که ما را

بـه غـلط گلی شـکفـتـی ز دهان نوشـخـندت

مـنـم و هـزار پــیـچــش ز خـیـال زلـف در دل

بـه کـجـا روم کـه جـانـم رهد از خـم کـمـنـدت

بـه رهت فتـاده مردم روشـی نما بـه جـولان

که چو مردنی ست بـاری به ته سم سمندت

ز تــو دور چـنـد سـوزم بــه مـیـان آتــش غـم

همه غیرتـم ز عود و همه رشـکم از سـپـندت

کن اشارتـی چـو شاهی که بـرند بـند بـندم

کـه ز لطـف این سـیاسـت بـرهم مگر ز بـندت

بــزن، ای رفـیـق، آتـش کـه اثـر نـمـانـدم تــا

تـو رهی ز مالـش، من، من سـوخـتـه ز بـندت

مپز این خیال خسرو که بـه عشق در نمانی

بود ار چه زاهل شهری شب و روز ریشخندت

***

مـنـم و خـیـالـبــازی، شـب و روز بـا جـمـالـت

چه شود، اگر بپرسی نفسی که چیست حالت؟

خـط جـمـلـه خـوبـرویان کـه بـرای ملـک دلـها

ز قـضـاسـت حـجـت تـو، رقـمی سـت از جـمالـت

قد تـو نشستـه در دل همه خـون ناب خـورده

بـه چـنین خورش نگه کن که چه بـر دهد جـمالت

سـر من بـه گـاه جـولان ز درت مبـاد یک سـو

کـه خـوش آن بـلـند بـخـتـان کـه شـدند پـایمالـت

بــه کـدام نـقـد دهـرت بــتـوان خـریـد حـالـی

کـه بـه نـرخ نـیم کـنـجـد دو جـهـان خـریـد خـالـت

کــنــی ارچـــه ذره ذره تـــن مــن، روا نــدارم

چــو تــو آفــتــاب وش را کــه بــود گــهـی زوالــت

بـکـشـم ز چـشـم دیده ز بـرای آنـکـه جـان را

چـه کـنـد چـنـیـن کـلـوخـی بـه گـذرگـه خـیـالـت

ز فراق سوخت خسرو، نکند ز بخت خواهش

کـه غـرض بــود نـه یـاری کـه زنـم دم از وصــالـت

***

اثــری نــمــانــد بــاقــی ز مــن انــدر آرزویــت

چــه کــنـم کـه ســیـر دیـدن نـتــوان رخ نـکـویـت

همه روز گـرد کـویت همه شـب بـر آسـتـانت

غـرضـی جـز این نـدارم کـه نـظـر کـنـم بـه رویـت

پس ازین بـه دیده خواهم به طواف کویت آمد

کـه بـسـود تـا بـه زانـو قـدمـم بـه جـسـتـجـویـت

بـه وفـا کـه در پـذیری کـه مـن از پـی وفـایـت

دل خــون گـرفـتــه کـردم خـورش سـگـان کـویـت

خرد و ضمیر و هوشم، دل و دیده نیز هم شد

ز هـمـه خــیـال خــالـی بــه جــز از خـیـال رویـت

مـن اگـر نـمـی تــوانـم حــق خــدمـت زیـادت

کـم ازیـن کـه جــان شـیـریـن بــدهـم در آرزویـت

ز نـســیـم جــانـفـزایـت دل مـرده زنـده گـردد

ز کدام باغی ای گل که چنین خوش است بویت

بـه تن چو تـار مویت نهی ار دو صد جهان غم

نـدهـم بـه هـیچ حـالـی دو جـهـان بـه تـار مـویت

پـس ازین چه جای آنت که ز حال خود بـگویم

که فسانه گشت خسرو بـه جهان ز جستـجویت

***

گر چـه سرو بـاغ را بـالا خـوش اسـت

بــا قــد رعــنـای تــو مــا را خــوش اســت

زهر عـشـقـت کـام عـیشـم تـلخ کرد

هست تـلخ این چاشنی، اما خوش است

گر غـمت غیری خـورد، ناخـوش شـوم

خـوردن غمها همین این جـا خـوش اسـت

چون تو نایی، چیست این جور رقیب؟

خـار می دانی کـه بـا خـرمـا خـوش اسـت

بـی تو من بـاری نیم خوش هیچ وقت

وقت تو خوش که تو را بی ما خوش است

شـعـله در دل یار در جـان کـسـی زید

نـاتـوانـی کـش تـب و حـلـوا خـوش اسـت

جـان سـنـگـین مـی کـنـم تـا زنـده ام

مــردن فــرهــاد بـــا خـــارا خــوش اســت

گـفــت فــردا زلـف مـشــکــیـنـم نـگــر

امـشـبــم بــر بــوی آن فـردا خـوش اسـت

گـفـتــیـم نـاخـوش چـرایـی خـسـروا؟

چون کنم، چون شکل آن بـالا خوش است

***

بـار عشقت بر دلم بـاری خوش است

کار من عشق است و این کاری خوش است

جان دهم در پاش، ار چه بی وفاست

دل بــدو بــخـشـم کـه دلـداری خـوش اسـت

بــلـبــل شــوریـده را از عــشــق گــل

در چــمـن بــا صـحــبــت خـاری خـوش اسـت

راسـتـی را سـرو در نشـو و نمـاسـت

از قــــد یـــارم نـــمــــوداری خــــوش اســــت

هـیـچ بـیمـاری نـبـاشـد خـوش، ولـی

چــشـم جــادوی تــو بــیـمـاری خـوش اسـت

تـیر چـشـم او جـهان در خـون گـرفـت

لـیـک از دسـتــت کـمـان داری خــوش اسـت

***

عـاشـقان را درد بـی مرهم خـوش اسـت

بــیــدلان را دیــده ی پــر نــم خــوش اســت

گـر ســخــن در گـوش جــانـان مـی رسـد

گفت و گوی هر که در عـالم خـوش اسـت

گـــر بـــتـــان از درد عـــشـــاق آگـــهــنــد

هر کجـا دردیست بـی مرهم خـوش است

هـر کـسـی کـو غـم خــورد نـاخـوش بــود

من غم خوبان خورم کاین غم خوش است

جــــان مـــن آزار دل چـــنـــدیـــن مـــجـــو

خــود دریـن ایـام دلـهـا کـم خــوش اســت

زلــــف را بــــهـــر خــــدا شــــانـــه مـــزن

هـمـچـنـان آشـفـتـه و درهم خـوش اسـت

دیدنت خوب است، گر خود ساعتی ست

پـادشـاهی، گر همه یکـدم، خـوش اسـت

وصـل تــو خـوش بــود وقـتــی، ویـن زمـان

ناخـوشـی های فـراقـت هم خـوش اسـت

خــســروا، بــا بــیـدلـی خــو کــن کــه دل

هم دران گیسوی خـم در خم خوش است

***

کــار بــالای تــو تــا بــالا گــرفــت

در هـمـه دلـهـا خـیـالـت جـا گـرفـت

هـر کـه رفـتـار تـو دیـد از بـیـم جـان

هـم تـرا بــهـر شـفـاعـت پـا گـرفـت

تــا نـمــی دیـدم بــلای جــان تــرا

دیــده دنــبــال دل شــیــدا گــرفــت

می گـرفـتـم لذتـی از عـمر خـویش

کـامـدی تــو در دل مـن جــا گـرفـت

ما چـنین کـز دل گـرفـتـاریم هسـت

حق به دستت، گر دلت از ما گرفت

چـنـد سـوزم، وه کـه روی دل سـیه

کـز وی اندر جـانم این سـودا گرفـت

بیدلان را طعنه زد، خسرو بسوخت

تـــا کــدامــیــن آه دل او را گــرفــت

***

یـار بــی مـوجــب دل از مـا بــرگـرفـت

یـار دیـگــر کــرد و کــار از ســر گـرفــت

دل ز هجرش بـرگ درد و غم بـساخت

جان ز شوقش ترک خواب و خور گرفت

بـد همـی گـفـتـند و می نشـیند هیچ

عــاقــبــت گـفــت بــدانـش در گـرفــت

دل غـبــار ســوز خــود بــیـرون فـگـنـد

عـالـمـی در خـون و خـاکـسـتـر گـرفـت

پاک می کردم سرشک، آهم بجست

آتـــش انــدر آســـتـــیــن تـــر گــرفــت

لــعــل او در دلــبـــری اســتـــاد بـــود

خــط دکــان زاســتــاد بــالاتــر گـرفــت

مــردمــان گــویـنــد، دل بــرگــیــر ازو

روی، اگـر ایـنـسـت، نـتــوان بــرگـرفـت

جـان خسرو از پـی این این روز راست

کـو بـه خـون عـاشـقـان خـنجـر گـرفـت

***

مـردم از کـوی تـو چـون بـیدل نرفـت

هر که در میخـانه شـد عـاقـل نرفـت

عمر در سر شد به رسوایی عشق

وین هوس از جـان بـی حـاصل نرفت

مـهـر رویش در دلـم پـنـهـان نـمـانـد

آفــتــاب انــدر حــجــاب گــل نـرفــت

کـاروان بـگذشـت و محـمل ماند دور

وز دل مـن یـاد آن مــحــمــل نـرفــت

بـرکشـیدم تـنگ تـن را سـوی صـبـر

لاشــه لاغـر بــود تــا مـنـزل نـرفـت

ما و غرق بـحـر هجـران، چـون کنیم

کـشـتـی درویش در سـاحـل نـرفـت

بـا کسـی وقـتـی وصـالی داشـتـیم

سـالـها بـگـذشـت و آن از دل نـرفـت

شکر کن، خـسـرو، بـلای عشـق را

زانکه این فیض است، گر قابل نرفت

***

از تــو بــر خــاطــر مــرا آزار نــیـســت

بــی تــو در مـلـک جـهـانـم کـار نـیـسـت

گر بـه جـای من تـرا عـشـاق هسـت

جــز تــو در عــالــم مــرا دلــدار نـیـســت

تـا نـخـواهـی صـحـبـت اغـیار نـیسـت

ور بــه جــان جـویـی وصـال یـار نـیـسـت

فــتــنـه انـگـیـزی، بــلاجــویـی و کــژ

در جــهـان چــون آن بــت عـیـار نـیـسـت

در ســرابــســتــان فــردوس بـــریــن

مـثــل رویـت یـک گـل بــی خـار نـیـسـت

در هــمــه بـــازار صــرافــان عــشـــق

هـمــچــو روی زرد مــن دیـنــار نـیـســت

چـون لبـش از مصر شـکر بـرنخـاسـت

چـون دو زلفـش مشـک در تـاتـار نیسـت

چشم او را گفتم، ای خونخوار مست

در جهانی مستی چو تو خونخوار نیست

گفت تـرک مست چـون خنجـر کشید

جــز بــلاانــگــیــزی او را کــار نــیـســت

چــنــد بــار هـجــر بــر جــانــم تــهـی

بـر درش چـون عـاشـقـان را بـار نـیـسـت

ای دل بــیـچـاره، یـک چـنـدی بــسـاز

طـاقـتـم هـر بــار بـود، ایـن بــار نـیـسـت

غـم بـر احـوال جـهـان تـا کـی خـوری

خـسـروا، گـر مـر تــرا غـمـخـوار نـیـسـت

***

***

یــار مــا را عـــزم رایــی دیــگــر اســـت

بــاز در بــنـد جـفـایـی دیـگـر اسـت

در نــظــر مــی آیــدم گــلــهــا بــســی

چون کنم آن روی جایی دیگر است

گر یکی چشمم به رویش روشن است

خـاک پـایش تـوتـیـایی دیگـر اسـت

ســاقــیــا، مــی ده کــه بــر یـاد لــبــت

بـا می امروزم صـفـایی دیگـر اسـت

بـا رقـیـبـان سـاخـتـن بـیچـارگـی سـت

محـنت هجـران بـلایی دیگـر اسـت

دوسـتـدارانـت بـسـی هـسـتـنـد، لـیک

خـسرو مسکین، گدایی دیگر است

***

تـرک من طـره مـشـوش کـرده اسـت

لاله از مشـکش منقش کرده اسـت

روی هـم هـمـچـون آتـش او ز ابــروان

مـاه را نـعـلـی در آتـش کـرده اسـت

مــی گــشــایــد از نــظــر تــیــر بــلا

می کـند آنچـه که آرش کـرده اسـت

سـر خـوش از بــاده بـود پـیـوسـتـه او

لیک بـا باده سری خوش کرده است

غـمزه های چـشـم مـخـمورش مـدام

دل بـدان لعل شـکروش کرده اسـت

رشـتـه صـبـر مرا بـگـسـسـتـه اسـت

زلف تو بس که کشاكش کرده است

زان پریشان شد چون مو خسرو، مگر

یـاد آن زلـف مـشــوش کـرده اســت

***

مه غـلام تـسـت بـا رویی که هسـت

مشـک خـاک تـسـت بـا بـویی که هسـت

دسـت بـسـت آیینه پـیشـت ایسـتـاد

روی دیـگـر یـافــت بــا رویـی کـه هـســت

خــوی نـاســازت نـخــواهـد شـد دگـر

هم نخـواهد ساخـت بـا خـویی که هست

تـیـغ بــرکـش کـز پـی فـرمـان تـسـت

جـان و دل را پـشت و پـهلویی که هسـت

آبخـــورد آورد غــمــهــا ســـوی مــا

آب چـشـمم را بـه هر سـویی کـه هسـت

ای طبیب، از من برو کاین درد عشق

بـه نـخـواهـد شـد بـه دارویی کـه هـسـت

چـنـد مـسـتــوری کـنـی کـز بــهـر تـو

شهره شد خسرو به هر کویی که هست

***

روی خوبـت دلبری را پایه ایست

آرزو را خـــوبـــتـــر پـــیـــرایـــه ایســـت

چرخ با چندان ستم حسن تراست

کـه ز مـادر مـهـربـانـتـر دایـه ای ایسـت

چـون بــه عـهـد دولـت رخـسـار تـو

نـالـه را از چـرخ بــرتـر پــایـه ایسـت

لحظه ای بـا بنده بنشین کاین قدر

زنـدگـانـی را عـجــب سـرمـایـه ایسـت

در غـمـت از آه خـسـرو تــا سـحــر

شب نخسپد هر کجا همسایه ایست

***

آمد آن یاری که در دل جای اوست

راحـت جــان صـورت زیـبــای اوسـت

آشـنـایی تـازه کـرد ایـن سـرکـه او

ز آشــنــایــان قــدیــم پــای اوســت

یک قـبـا جـانم که از تـن رفـتـه بـود

دیـدم آنـگـه در تـه یـک تــای اوسـت

لـذت خــو کــرده ی خــود بــازیـافــت

دل که بـد خـو کـرده ی حـلوای اوسـت

خارها بـس نیش سختـم می زنند

گر چـه ناوک رسـتـه ی خـرمای اوست

بـر دلـم کـوه و غـم و دل بـر قـدش

وه چه بارست اینکه بر بالای اوست

خـسروا، گر دل ستـد، تـو در بـمان

گیتـی آن داند کـه آن کـالای اوسـت

***

رنگی از حسن تو در روی گل است

وز لـب لـعـلـت خـیـالـی در مـل اسـت

از خـــیــال نـــرگـــس جـــادوی تـــو

در چمن ها چشم نرگس بر گل است

از نـســیـم صـبــح کـی بــیـرون رود

بــوی گـل کـانـدر دمـاغ بــلـبــل اسـت

از کـمـنـد عـنـبــریـن گـیـســوی تــو

ملتـهب کی دل شـود، گر دلدل اسـت

رحـم کن بـر خـسرو، ار بـشنیده ای

کـز فـغـانش عـالمی در غـلـغـل اسـت

***

ای نسیم صبـحـدم، یارم کجـاسـت

غم ز حد بگذشت، غمخوارم کجاست

خواب در چشمم نمی آید بـه شب

آن چــراغ چـشـم بــیـدارم کـجــاسـت

دوست گفت آشفته گرد و زار باش

دوسـتـان، آشـفـتـه و زارم، کـجـاسـت

نـیـســتــم آســوده از کـارش دمـی

یـار، آن آســوده از کــارم، کـجــاســت

تـا بـه گوش او رسانم حـال خـویش

نـالـه هـای خــســرو زارم کـجــاســت

***

چـشـم فـتـانـت کـه دی بـر رو نخـفـت

فــتــنـه را بــیـدار کـرده او نـخــفـت

تـاز جـوی لـب خـط سـبـزت بـخـاسـت

سـبـزه ی تـر بـر لـب هـر جـو نـخـفـت

گــل بــرآمـد بــا تــو و بــادش بــه روی

پشت دستی زد که تو بر تو نخفت

مـن نـخــفــتــم در فــراقـت هـیـچ گـاه

چـشم من در حـسرت آن رو نخفت

نی خود آن نرگس به خونم راه داشت

بـخت من، کان غمزه ی بـد خو نخفت

هـر کـه پـهلـوی تـو خـود در خـواب دید

تـا قـیامت هم بـر آن پـهلـو نخـفـت

بـازویـت خـسـرو چـو زیـر سـر نـیـافـت

کـرد تـنـهـا زیـر سـر بــازو، نـخـفـت

***

صد دل اندر زلف شب گون سوخت ست

گوییا در شب چـراغ افروختـه ست

هــر کــه او ســودای زلــفــت مــی پـــزد

عود را چون هیزم تـر سوخت ست

دل بـه شـمشـیر جـفـا بـشـکافتـه سـت

وانگـه از تـیر مژه بـر دوخـتـه سـت

گــریـه چــنـدان شــد کــه در خــون دلـم

مردم چـشـم آشنا آموخـتـه سـت

ای مـســلــمــانـان، یـکــی بــازم خــریـد

کو مرا بر دست غم بفروخته ست

***

ای دهـانـت، چـشـمـه ی آب حـیات

شــمــع رویــت آفــتــاب کــایــنــات

تـا دلـم از شـادی وصـلـت نمـانـد

از کـمـنـد غـم نـمـی یـابــم نـجـات

گریه را مپـسند هر دم تا بـه کی

پیش چشم از گریه جیحون و فرات

زاتش هجرت تن خاکی بسوخت

تــا کــدامـیـن بــاد آرد ســوی مـات

هر که بـی تو زنده ماند مرده بـه

جـز وصالت نیست مقصود از حـیات

گر ندیدی سبـزه ای بـر آب خـضر

گـرد آن شـکـر بـبـین رسـتـه نـبـات

بـت پـرسـتـان گر ز تـو آگه شوند

یــاد نــارنــد از بــتــان ســومــنــات

از شـراب شـب نشینان در خـمار

هـات کأسـا یـا حـبـیـبـی بـالـغـدات

هـمــچــو ذره در هـوای مـهـر تــو

نیست خسرو را دمی صبـر و ثبـات

***

شـکرین لعـل تـو کـان نمک اسـت

گر چـه شـکر نه مکـان نمک اسـت

خود نمک از لب تو چاشنی است

وین سخـن هم ز زبـان نمک اسـت

حـسـن بـر لـعـل تـو خـط می آورد

زانـکـه او عـامـل کـان نـمـک اسـت

مـی گـدازد لـبــت از بــوســه زدن

چــه تــوان کـرد از آن نـمـک اســت

چـشـم مـن بـیـن ز خـیـال لـب تـو

کـه شـب و روز مـیان نـمـک اسـت

مـی بــیـنـدیـش ازیـن گــریـه ی مـن

آخـــر آن آب زیــان نــمـــک اســـت

بـاری انـدیـشـه ی خـسـرو مـی کـن

که به حق جمله جهان نمک است

***

نرگس مست تو خواب آلوده ست

لــب لــعــل تــو شــراب آلـوده ســت

آگـــه از نــالـــه ی مــن کـــی گـــردد

چشم مست تو که خواب آلوده ست

خویی کز عارض تـو بـاز شده ست

بــرگ گــل را بــه گــلاب آلـوده ســت

لب تـو در دل من بـنشسـتـه ست

نـمــکــی را بــه کــبــاب آلــوده ســت

از تــری خــواســت چــکــیــدن آری

لــب تــو کــز مــی نــاب آلــوده ســت

سـخـن تـلـخ تـو زان شـیـرینـسـت

کـه شـکـر را بــه جــواب آلـوده ســت

بـنده خـسـرو چـه گـنه کـرد امـروز

کـه حـدیـثـت بــه عـتــاب آلـوده سـت

***

ای کـه روی تـو حـیـات جـانسـت

دیـده جــایـت شــده جــای آنـســت

مــاه را از رخ چـــون خــورشــیــدت

در شــب چــاردهـم نـقــصــانــســت

ســخــن انــدر لــب تــو دل بـــبــرد

دل چه باشد، سخن اندر جانست

بـی لـبـت هر لـب لـعـلی کـه گـزم

ســنــگ ریـزه بــه تــه دنــدانــســت

نـاتــوانـم، کـه غــمـت بــا مـن کـرد

هـر چـه از جـور و جـفـا بــتــوانـسـت

سلک در گشت مرا ز آب دو چشم

تــار هـر رشـتــه کـه در دنـدانـســت

بــه گــه گــریـه ســواد چــشــمــم

تـیـره، گـویـی کـه شـب بــارانـسـت

گـفـتــیـم غـم مـخـور و آسـان گـیـر

این بـه گـفـتـن، صـنـمـا، آسـانـسـت

دور از شــــعـــلـــه ی آه خــــســــرو!

کـه دلـش سـوخــتــه ی هـجــرانـسـت

***

تـیر کدامین بـلاسـت کان بـه کمان تـو نیسـت

دسـت کدامین دل اسـت کان بـه عنان تـو نیسـت

وجــه هـمـه نـیـکــوان از دل مــا راجــع اســت

زانـکـه بـه خـطـهـایـشـان هـیـچ نـشـان تـو اسـت

عـشـقـم اگر می کـشـد تـو مکش، ای پـندگو

جـان منسـت آخـر این، وای که جـان تـو نیسـت

بـی دلـیم گـفـت از آن صـد دلـش افـزون زکـف

هر چه کشم سوی خویش، گوید، از آن تو نیست

نــام وفــا بـــرده ای، شــرم نــداری ز خـــلــق

عـرض مـتـاعـی مـکـن کـان بـه دکـان تـو نـیـسـت

غمزه زده استی چنانک می بکنم جان ز ذوق

تـوشه ی عشق اسـت این، زخـم سـنان تـو نیسـت

بـــاز مــدار، ار کــنــم رخــنــه ی دل پـــر ز خــاک

دودکـش ایـن دل اسـت، غـالـیـه دان تــو نـیـسـت

کـور شـد ایـن دل، فـتــاد در چــه تــاریـک غـم

بـــاد ازیــن کــورتـــر، گــر نــگــران تـــو نــیــســت

تـــیــغ زن و وارهــان خـــســـرو درمـــانـــده را

سـود ویـسـت ایـن و زان هـیـچ زیـان تــو نـیـسـت

***

درد ســر دوســـتـــان آه و فــغــان مــن اســـت

کـاهـش جـان طـبـیب درد نـهـان مـن اسـت

چــنـد تــوان دیـد وای بــر دل مـســکـیـن جــفـا

گـیـر کـه بـیگـانـه شـد آخـر از آن مـن اسـت

از دم ســرد فــراق بـــرگ حـــیــاتـــم نــمــانــد

آفــت ایـن بــرگ ریـز بــاد خــزان مـن اســت

گــریـه کــه از ســوز دل گــرم بــرون مـی دهـم

قطـره ی آبـسـت، لیک شـعـله ی جـان من اسـت

دل که ز من گم شده ست بر تو گمان می برم

هست ترا خود یقین هر چه گمان من است

شـوی هم از خـون دل خـاک سـر کوی خـویش

تــا بــرود هـر کـجـا نـام و نـشـان مـن اسـت

بــی خــبــر پــنـد گـو بــیـهـده جــان مـی کــنـد

از پـی مردن بـه عشـق کوه گران من اسـت

می رود آن شـوخ و من گـر چـه کـنم ناله بـیش

بــاز نـیـایـد، از آنـک عــمــر روان مـن اســت

دوش بـه خـسـرو ز لـطـف، گـفـت غـلام مـنـی

مـرتــبــه ی ایـن خــطـاب نـرخ گـران مـن اسـت

***

عمر به پایان رسید در هوس روی دوست

بـرگ صـبـوری کراسـت بـی رخ نیکوی دوسـت

گر همه عـالم شـوند منکـر ما، گو، شـوید

دور نـخــواهـیـم شـد مـا ز سـر کـوی دوســت

قـبـلـه ی اسـلامـیـان کـعـبـه بـود در جـهـان

قبـله ی عـشـاق نیسـت جـز خـم ابـروی دوسـت

ای نـفـس صـبـحـدم، گـر نهی آنـجـا قـدم

خـسـتـه دلـم را بـجـو در شـکـن موی دوسـت

جـان بـفـشـانـم ز شـوق در ره بــاد صـبــا

گـر بـرسـاند بـه مـا صـبـحـدمـی بـوی دوسـت

روز قیامت که خـلق روی بـه هر سو کنند

خسرو مسکین نکرد میل به جز سوی دوست

***

هر که نگه در تو کرد بـیش بـه بـستان نرفت

و آرزوی روی تـــو از گــل و ریــحــان نــرفــت

تـا تـو نـمـودی جـمـال، نـقـش همـه نیکـوان

رفـت بـرون از دلـم، نقـش تـو از جـان نـرفـت

خصم بسی طعنه زد، دوست بسی پند داد

چشم به سوی تو بود، گوش بدیشان نرفت

سـیل ملامـت رسـید، کـوه غـم از جـا بـبـرد

صـبـح قیامت دمید، وین شـب هجـران نرفت

وه کـه چـو نـرگـس چـرا کـور نـبــاشـد مـدام

دیـده کـه بــالای آن ســرو خــرامـان نـرفـت

مـسـتـی و بـدنـامـیم عـیـب نـگـیرم، از آنـک

عـاشـق بـیـچـاره را کـار بــه سـامـان نـرفـت

گر همه جـام بـلاسـت نوش کن و صبـر گوی

این کـه ز کـامت هنوز تـلخـی هجـران نرفـت

عـشـق بـه مـا ناکـسـان رحـم نیاورد، از آنک

کــن مــکــن پــادشــاه بــر ده ویـران نـرفــت

گـام زده بـر حـریـر کـی سـپـرد ایـن ره، آنـک

دیـده قـدم سـاخـتـه بـر سـر پـیـکـان نـرفـت

یار کـه بـگـشـاد شـسـت بـر دل مجـروح من

تـیر بـرون رفت، لیک چـاشـنی از جـان نرفت

رفتـن خـسـرو خـطاسـت بـر سر کوی بـتـان

مـورچـه بـهـر حـیـات بـر ره سـلـطـان نـرفـت

***

خوش بود آن بیدلی کز غم امانیش نیست

مـرده بــود آن دلـی کـاه و فـغــانـیـش نـیـســت

بــهـر خــدا، ای جــوان، تــا بــتــوانـی مـدار

حـرمـت پـیری کـه میل سـوی جـوانیش نیسـت

کـاش نـبــودی مـرا تـهـمـت جـایـی بـه تـن

کـش اگـر از یـار امـان، از غـم امـانـیش نـیـسـت

سینه که بـیدل بـماند آه و فغانیش هسـت

دل که ز هجران بسوخت نام و نشانیش نیست

بـوسـه بـه قـیمت دهد، جـان بـبـرد رایگـان

قـیمت بـوسـیش هسـت، منت جـانیش نیسـت

ســرو قــدا، رد مــکــن گــریـه ی زارم، ازآنــک

خـشـک بــود آن چـمـن کـاب روانـیـش نـیـسـت

گـر دم سـردی کـشـم، روی مگـردان ز من

نـیـسـت گـلـی کـانـدرو بـاد خـزانـیـش نـیـسـت

پـسـتـه ی بـسـتـه دهن پـیش دهانـت گـهی

لـب ز سـخـن تـر نـکـرد کـاب دهـانـیش نـیسـت

قـصـه ی خـسـرو بـخـوان، چـون تـو درون دلی

گر ز همه کس نهانسـت، از تـو نهانیش نیسـت

***

نـیـسـت دلـی کـانـدرو داغ جـفـای تــو نـیـسـت

کـیسـت کـه انـدر سـرش بـاد هوای تـو نیسـت

دل که ز جـان خـواستـه ست بـهر تـو بـیگانه وار

بــا هـمـه مـردانـگـی مـرد جـفـای تــو نـیـسـت

خـشـم کـنی بـی گناه، بـر شـکنی بـی سـبـب

کـوری بـخـت منسـت، ورنه خـطـای تـو نیسـت

بــر در تــو هـر کـسـی خـاص شـد، الا کـه مـن

هیچ کـسـان را مـگـر ره بـه سـرای تـو نـیسـت

صـبــر بــه امـیـد وصـل بــر در دل شـسـتـه بــود

هجر درون رفت و گفت، خیز که جای تو نیست

گـفـتـی، اگـر مـی خـری، نقـد حـیاتـم بـهاسـت

گر همه تـا محـشر اسـت نیم بـهای تـو نیست

خسرو اگر سوخته ست، نی ز پی دیگری ست

سـوخـتـه تـر بـاد ازیـن، گـر ز بـرای تـو نـیـسـت

***

در چـمن جـان من سـرو خـرامان یکـی سـت

نـرگـس رعـنـاش دو، غـنـچـه ی خـنـدان یـکـی سـت

گفت به غمزه لبش، جان ده و بوسی ستان

کاش دو صد جان بـدی، وه که مرا جان یکی ست

من ز غـم گـلـرخـی ژالـه فـشـانم چـو اشـک

ابــر دریـن واقــعــه بــا مــن گــریـان یـکــی ســت

طـرف چـمـن مـی روی طـعـنـه زنـان سـرو را

بــیـش خــجــالـت مـده، راه جــوانـان یـکـی سـت

خــســرو دلـخــســتــه را بــنـده ی صـورت نـگـر

چونکه به معنی رسی، بنده و سلطان یکی ست

***

آنـکـه مـزاج دلـش بــاز نـدانـم کـه چــیـسـت

رفتـن او کشتـن است، بـاز ندانم که چـیست

این منم از پـشـت کوژ چـنگ حـریفان عشق

زار بــنـالـم، ولـی خــار نـدانـم کـه چــیـســت

یـار بــهـانـه طـلـب بــا مـن شـوریـده بــخــت

نیست بـدانسان که بود بـاز ندانم که چیست

خـسـرو مـسـکـین ازو شـهره ی هر کـوی شـد

وان دل او را هـنـوز راز نـدانـم کــه چــیـســت

***

درد دلـم را طــبــیـب چــاره نـدانـســت

مرهم این ریش پـاره پـاره ندانست

راز دلـت را بــه صـبــر گـفـت بــپـوشـان

حـال دل غـرقـه را کـنـاره ندانسـت

خـال بـنـاگـوش او ز گـوشـه نـشـیـنـان

برد چنان دل که گوشواره ندانست

قـافـلـه ی عـقـل را بـه سـاعـد سـیـمـیـن

راه بـجـایی بـرد کـه یاره نـدانسـت

سختی ازان دیدی، خسروا، که به اول

قـاعـده ی آن دل چـو خـاره نـدانسـت

***

چـون غـم هـجـران او نـداشـت نـهـایت

عـاقبـت اندوه عـشـق کرد سـرایت

وقـت نـیـامـد بــتـا، کـه از سـر انـصـاف

سوی ضعیفان نظر کنی بـه عنایت

غــایـت آنـهـا کـه از جــفــای تــو دیـدم

نور یقین داشت در دلم بـه سرایت

گـر تــنـم از دسـت غـم ز پــای در آمـد

سـرنکشـم، تـا منم، ز قید وفـایت

گـر تـو بـه تـیغـم زنی خـلـاص نـبـاشـد

زخم تو خوشتر که از رقیب حمایت

شرح غم عشق بیش ازین ز چه گویم

شوق من و جـور او رسید بـه غایت

ای بــت نـامـهـربــان شـوخ سـتــمـگـر

از تــو کـنـم یـا ز روزگـار شــکــایـت

آنـچـه مـن از روزگـار سـفـلـه کـشـیدم

پـیـش تـو گـویـم ز روزگـار حـکـایـت

***

ای سر کشیده از من، سر کشم به پیشت

گـر از طـریق خـویشـی بـینم از آن خـویشـت

مـاییم و غـنـچـه ی دل مـوقـوف بـنـد عـشـقـت

کـو بــاد تـا بــگـویـد احـوال مـن بــه پــیـشـت

نـتــوان بــه شـرح دادن بــا صـد جـریـده ی گـل

حسنی ز وصف رویت، وصفی ز شرح پیشت

تــا داده از لــب تــو دل را گــل انــگــبــیـنـی

زنبـور جـان مـن شـد مـژگـان همـچـو نیشـت

چون بینمت بـه ناگه، خواهم که جای سازم

در ســـیــنــه ی فـــگـــارم انــدر درون ریــشـــت

لـطـفـی بـه بـنـده خـسـرو از تـیر غـمـزه ی تـو

آمـاج کـرد سـیـنـه، بـیـرون نـشـد ز کـیـشـت

***

چـون در سـخـن درآمد لعـل شـکـر مقـالت

آب حـــیـــات ریـــزد از چـــشـــمـــه ی زلالـــت

دانی که چـیسـت مه را اندر میان سیاهی

یک نسـخـه ایسـت مـظـلـم از دفـتـر کـمـالـت

بـیچـاره من بـمـاندم مـحـروم از چـنان روی

تـا چشم کیست، یارب، پـیوستـه در جـمالت

از شـام تـا سـحـرگه از گـریه می بـسـوزم

هـــر دم اگـــر نـــیـــایــد پـــروانـــه ی وصـــالـــت

از بـس که در فـراقت بـسـیار کرد پـرسـش

یـکــبــارگــی بــمــانـدم شــرمـنـده ی خــیـالــت

نـزدیک شـد هلاکـم، پـرسـیدنـی نـکـردی

کای دور مانده از من، در هجر چیست حالت؟

کـافــر دلا، اگـر چــه کـردی حــرام وصــلـم

بــادا چــو شـیـر مـادر خــونـهـای مـا حــلـالـت

چون می کشیم بـاری، از روی خود میفگن

بــگــذار تــا بــرآیـد جــانـم بــه پــیـش خــالـت

صـد سـاله قـصـه ی خـود گویم که کـم نگردد

والله، اگــر نــبــاشــد انـدیـشــه ی مــلــالــت

تو آن نه ای که گردی یکدم فرامش از جان

بــا آنـکـه مـی نـبــیـنـد خـسـرو هـزار سـالـت

***

چابک تر از تو در همه عالم سوار نیست

زیبـاتـر از تـو در همـه عـالـم نـگـار نیسـت

سـرو بــلـنـد نـیـسـت چـو قـد بــلـنـد تـو

یا آنکـه هسـت لایق بـوس و کـنار نیسـت

صبـرم بـه قدر دانه ی خـشخـاش هم نماند

زانم به دیده خواب و به شبها قرار نیست

آن را کــه صـــد هــزار دل آرمــیــده بـــود

در نـوبــت غـم تـو یـکـی از هـزار نـیـسـت

دادی نــویــد وصـــل، تـــوقـــف روا مــدار

دانـی کـه اعـتـمـاد بـرین روزگـار نـیـسـت

از وعـده در گـذر کـه شـکـیـبـاییم نـمـانـد

وز عشـق بـر شکن که گه انتـظار نیسـت

ایـنـهـا کـه کـرد بــردل خـسـرو فـراق تــو

از غـم بـپـرس، گر ز منت اسـتـوار نیسـت

***

خوش خلعتی ست جسم، ولی استوار نیست

خوش حالتی ست عمر، ولی پایدار نیست

خـوش مـنـزلـی سـت عـرصـه ی روی زمـین، دریغ

کـانجـا مـجـال عـیش و مقـام قـرار نیسـت

هـر چـنـد بــهـتــریـن صـور شـکـل آدمـی سـت

لیکـن همه چـو سـرو قـد گـلـعـذار نیسـت

دل در جــهـان مـبــنـد کـه کـس را ازیـن عـروس

جـز آب دیـده خـون جـگـر در کـنـار نـیسـت

مردی کـه در شـمـار بـود این زمـان کـجـاسـت؟

کـو را درین زمـانـه غـم بـیشـمـار نـیـسـت

غــره مــشــو ز جــاه مــجــازی بـــه اعــتـــبـــار

کـاین جـاه را بـه نـزد خـدا اعـتـبـار نـیسـت

زنــهــار اخـــتـــیــار مـــکـــن بـــهــر مـــنــزلـــی

کانجا بـه دست هیچ کسی اختـیار نیست

***

شب نیست کز تو بر سر هر کو نفیر نیست

و انـدیـشـه ی تـو در دل بــرنـا و پــیـر نـیـسـت

صـد سـر فدای پـای تـو بـاد، ار چـه در حـرم

تـو می روی و خـون کـسـت پـایگـیر نیسـت

بــی رحــم وار چــنـد زنـی غــمـزه بــر دلــم

وه کـاین دل اسـت آخـر و آمـاج تـیر نـیسـت

عـطـار، گـو بـبـنـد دکـان را کـه مـن ز دوسـت

بویی شنیده ام که به مشک و عبیر نیست

ای آنکـه کـوشـش از پـی سـامان من کـنی

بـگـذار کـاین خـرابـه عـمـارت پـذیـر نـیـسـت

زلـف بــتـان بــه گـردن شـیـران نـهـد کـمـنـد

آزاد آن دلـی کـه بـدین بـنـد اسـیـر نـیـسـت

در فــتــنـه و بــلـا چــه کـنـد، گـر نـه اوفـتــد

خـسـرو کـش از نظـاره ی خـوبـان گزیر نیسـت

***

بـیدار شو، دلا، که جـهان جـای خـواب نیست

ایـمـن درین خـرابـه نـشـسـتـن صـواب نـیـسـت

از خفتگان خواب چه پرسی که حال چیست؟

زان خواب خوش که هیچ کسی را جواب نیست

چـون هـیـچ دوسـت نـیسـت وفـادار زیـر خـاک

مـعـمور خـسـتـه ای کـه چـو گـور خـراب نیسـت

چــون مـسـت را خـبــر نـبــود از جــفـای دهـر

بــر هـوشــیـار بــه ز شــراب و کـبــاب نـیـســت

طیب حـیات خـواسـتـن از آسـمان خـطـاسـت

کـز شــیـشــه ای ذلـیـل امـیـد صـواب نـیـســت

سـاقی ز جـام عشق بـه خـسرو رسـان نمی

زیـرا کـه مـســت کـارتــر از وی شـراب نـیـســت

***

بـیرون میا ز پـرده کـه ما را شـکیب نیسـت

اینک بـلند گفتـمت، از کس حـجـیب نیسـت

تــا پــای در رکــاب لــطــافــت نــهــاده ای

اشـکـم کـدام روز کـه پـا در رکـیـب نـیـسـت

پـیش رخـت کـه بـر ورق لاله خـط کـشـید

گر دفتـر گل است که هم در حسیب نیست

دل بــا رخــت چــگـونـه نـگـردد فـریـفـتــه؟

از صورت تـو چـیست که آن دلفریب نیست؟

چـون دل ز دسـت رفـت کـه راه امـیـد بـود

بر چشم تست دیگر و بر کس عتیب نیست

میلی نمی کند سوی خسرو چو آب خضر

بـا آنـکـه مـیل آب جـز انـدر نـشـیب نـیسـت

***

مـسـت تـرا بـه هیچ مـیی احـتـیاج نیسـت

رنـج مـرا ز هـیـچ طـبـیـبـی عـلـاج نـیسـت

ای مه، مشو مقابـل چـشمم که بـا رخش

مـا را بـه هیچ وجـه بـه تـو احـتـیاج نیسـت

بـا من مگـو حـکـایت جـمشـید و افـسـرش

خـاک در سـرای مـغـان کـم ز تـاج نـیسـت

با دوست غرض حاجت خود چند می کنی

او واقف است، حاجت چندین لجاج نیست

نقـد دلی کـه سـکـه ی وحـدت نیافـتـه سـت

آن قـلـب را بـه هـیـچ ولـایـت رواج نـیسـت

تــاراج گـشــت مـلـک دل از جــور نـیـکــوان

ای دل، بـرو کـه بـر ده ویران خـراج نیسـت

خـسـرو نـدیـد مـثـل تــو در کـایـنـات هـیـچ

ز اهل نظر که جـز صفت چشم کاج نیست

***

نـاوک زنـی چــو غـمـزه ی او در زمـانـه نـیـسـت

چـون جـان من خـدنگ بـلا را نشانه نیسـت

دیوانه گشـت خـلق و بـه صـحـرا افتـاد، ازانک

در شـهر بـی حـکایت تـو هیچ خـانه نیسـت

جــز بــا خــط تــو عـشـق نـبــازنـد عـاشـقـان

در خــط دیـگـران رقـم عـاشـقـانـه نـیـســت

مـن در دم پـسـیـن، تـو بــهـانـه گـمـان بــری

معـلوم گرددت نفـسـی کـاین بـهانه نیسـت

صعب آتشیست عشق که گشتند صبر و دل

خـاکستـر و درون و بـرون شان زبـانه نیست

مـشـنـو حـدیث بـی خـبـران در بـیان عـشـق

دانی که احسن القصص اندر فسانه نیست

جـان خـاک آسـتــانـه کـه پــیـمـان عـاشـقـان

یـک ذره ی غــبــار بــر آن آســتــانــه نـیـســت

ای پـنـدگـو، چـه در پـی جـانم نشـسـتـه ای

انـگـار کـان پــرنـده دریـن آشـیـانـه نـیـســت

کــوه گــران ز نـالــه ی مـا گــم شــود بــه رقــص

خسرو، بـه نـای نغمه زنان این تـرانه نیست

***

ای دل، غمین مباش که جانان رسیدنی ست

در کام تـسـمه چـشمه ی حـیوان رسیدنی سـت

ای دردمـــنـــد هـــجـــر، مـــیـــنـــداز دل ز درد

کـاینـک طـبـیـب آمـده، درمـان رسـیدنـی سـت

ای آب دیــده، ریــخـــتـــنــی گــرد کــن گــهــر

کـان پــادشـا دریـن ده ویـران رسـیـدنـی سـت

ای گـلـســتــان عـمـر، ز ســر بــرگ تــازه کـن

کـان مرغ آشـیان بـه گلسـتـان رسـیدنی سـت

پـــروانــه وار پـــیــش روم بـــهــر ســوخــتـــن

کان شمع دیده در شب هجران رسیدنی ست

در ره بــســاط لــعــل ز خــون جــگــر کــشــم

کـان نازنین چـو سـرو خـرامـان رسـیدنی سـت

جـــانــی کــه از فـــراق رهــا کـــرد خـــانــه را

یــاد آوریــد کــارزوی جـــان رســیــدنــی ســت

بـا خـویـش مـی زدم کـه فـراق ار چـنـیـن بـود

این چـاشـنـیـت در بـن دنـدان رسـیدنـی سـت

آورد بــخــت مـژده کـه خـسـرو تــو غـم مـخـور

تـیـر بــلـا بــه سـیـنـه فـراوان رسـیـدنـی سـت

***

هر سـو کـه بـا هزار کـرشـمـه خـرام تـسـت

صـد دل فـتـاده پـیش بـه هر نـیم گـام تـسـت

وه آن تــویـی و یــا مــه گــردون و یــا خــیـال

مـاهـی کـه گـاه گـاه بــه بــالـای بــام تـسـت

جــانـم فـدای زلـف تــو آنـدم کـه پــرســمـت

کاین چیست موی بافته، گویی که دام تست

خــود را ز تــو ســلام کــنـم زان هـمـی زیـم

مـیرم ازین گـمـان نـبـرم کـاین سـلام تـسـت

مـسـتـی گـرم تــمـام بــسـوزد عـجـب مـدار

زینسان که دل بـه پـختـن سودای خام تـست

چون می کشی مرا ز کف خویش بیش ازین

یک جرعه ای بـریز که ای کشتـه شام تـست

خـونم نگین نگین که فرو می چـکد ز چـشم

بـر هـر نـگـین ز کـلـک وفـا نـقـش نـام تـسـت

جـانـی کـه هسـت در کـف انـدیشـه ها گـرو

بـر رخ ز خـون قـبـالـه نوشـتـم کـه نام تـسـت

خــسـرو کـه هـنـدوانـه سـخـن کـج کـج آورد

یک خـنده کن وظـیفـه ی او، چـون غـلام تـسـت

***

ای غـمزه زن که تـیر جـفـا در کـمان تـسـت

آهسته تر، که دست دلم در عنان تست

بــنــمــای رخ کــه شــاد بــرانــم ز دیـدنــت

روزی دو سـه که غـمزده ی میهمان تـسـت

جـانـها بـه بـاد داد کـه دایم شـکـسـتـه بـاد

آن گیسویی که بـر سر سرو روان تـست

داغــی ســت از شــراره ی آه کــســی مـگــر

خـال سیه که بـر رخ چـون ارغوان تـست

گـر هـر زمـان بـه خـانـه ی دیگـر شـوی بـه نـاز

می زیبـدت که مر همه عالم از آن تست

زان مـی زیم کـه بـر دهن انـگـشـتـری نـهم

شبـها و این خـیال بـرم کان دهان تـست

گـفــتــم بــکــش کـه بــاز رهـم، نـاوک مـژه

بـنمود و گفت این همه از بهر جان تست

فریاد خسرو ار شنوی شب به کوی خویش

رنجـه مشو که فاخـتـه ی بـوسـتـان تـسـت

***

ای آرزوی دیــده، دلــم در هــوای تـــســـت

جـانم اسیر سـلسله ی مشک سـای تـسـت

هـسـتـنـد در دعـای رهی جـمـلـه مـردمـان

بـهر نجـات عـشـق و رهی در دعـای تـسـت

گه خشم و گه کرشمه و گه عشوه گاه ناز

مسکین کسی که شیفته و مبـتلای تـست

تـا چـنـد تـیغ بـرکـشـی و سـر طـلـب کـنی

اینک سـری که می طـلبـی زیر پـای تـسـت

مـا جـان فـدای خـنـجـر تـسـلـیـم کـرده ایم

خواهی ببخش و خواه بکش رای رای تست

گفـتـی کـه ابـر گشـت فـلانی ز آب چـشـم

این ابـر مـدتـی سـت کـه اندر هوای تـسـت

دل رفت و نیز سینه تـهی شد ز آب چـشم

ای صـبـر، بـاز گرد که آن جـای جـای تـسـت

ای خـط سـبـز، بـر لـب جـانـان خـضـر تـویی

مـا را مـکـش چـو آب خـضـر آشـنـای تـسـت

ای قــرص آفــتــاب کــه دوری ز دســت مــا

آخـر لبـی بـبـخـش که خـسرو گدای تـسـت

***

جـانا، کرشـمه ی تـو ره عـقل و دین زده سـت

فـریاد ازان کـرشـمه کـه راهم چـنین زده سـت

فتنه بـه گوشه های دو چشمت نهان شده

آفـت بـه کـنـجـهـای دهـانـت کـمـین زده سـت

ماری ست گرد عقرب زین حلقه جستـه ای

آن جعد حلقه حلقه که در زیر زین زده ست

تــا بــاد بــرد بــوی تـو در بــاغ پــیـش سـرو

از یــاد لالــه زار کــلــه بــر زمــیــن زده ســت

از بــهـر آن کــه لاف جــمــال تــو مـی زنـد

صـد بــار بــاد بــر دهـن یـاســمـیـن زده ســت

گـفـتـم بـه دل کـه بـر تـو کـه زد نـاوک جـفـا

سـوی تـو کرد اشـارت پـنهان که این زده سـت

چـشم تـو رای زد که کشد بـنده را بـه ظلم

انصـاف می دهم کـه چـه رای متـین زده سـت

خسرو، تو کیستی که درآیی در این شمار

کاین عشـق تـیغ بـر سـر مردان دین زده سـت

***

خونخوار چشم تو كه ره مرد و زن زده ست

هر شب به خوابگاه من ممتحن زده ست

من خاك راه بوسم و از خود به غیرتم

آه از صبا كه بوسه ترا بر دهن زده ست

دل دامنت گرفت و رها چون كند كسی

پیری كه بوی یوسفش از پیرهن زده ست

گه گه بیامدی به سوی كاروان صبر

لیكن بلای غمزه ی تو راه من زده ست

ساقی بیا كه شب به میان كرد زهد و رفت

زان یك غزل كه صبحدم آن راهزن زده ست

ای پارسا، ‌چه سر زنیم تو، ‌كه می فروش

صد كوزه بر سر من توبه شكن زده ست

دی گفتی، آه می زنی از مات شرم نیست

آتش زده ست در من و زان یك سخن زده ست

روزم چو بی ویست شبش خواب دیده ام

كان جان پاك تكیه به پهلوی من زده ست

بر كوه باد ناله ی خسرو نه بر دلت

كاین تیشه ایست سخت كه آن كوهكن زده ست

***

تـا دیده در جمال تـو دیدن گرفتـه است

خونابـه ها ز چـشم چـکیدن گرفتـه است

مهر و مه اسـت در نظـرم کم ز ذره ای

تـا خـاک آب دیده کـشـیدن گرفـتـه اسـت

چـون کرده ایم نسبـت گل بـا جـمال او

دل هم ز شوق جامه دریدن گرفتـه است

کی پـند واعظم بـنشیند بـه گوش دل

گوشم که خواری تـو شنیدن گرفته است

در جـان هزار گـونه جـراحـت پـدید شـد

لب را بـه قهر ما چـو گزیدن گرفـتـه اسـت

دل را هوای شـربـت و آب زلال نیسـت

در عاشقی چو زهر چشیدن گرفته است

تا گفته ای که جانب خسرو همی روم

اشکش ز دیده پـیش دویدن گرفتـه اسـت

***

بـنگـر کـه اشـک دامن ما چـون گـرفـتـه اسـت

کـو تـیغ غـمزه ای کـه مـرا خـون گـرفـتـه اسـت

زلفش به دیده، مشت خیالش به طرف چشم

شستی فگنده خوش، لب جیحون گرفته است

ما می خـوریم دم بـه دم از اشـک، جـام خـون

تـا بـر لـب آن صـنم می گـلـگـون گـرفـتـه اسـت

در گــریــه یــافــت دیــده خــیــالات ابــرویــت

دل گـیـر بـود زلـف تـو، وین خـون گـرفـتـه اسـت

بـــهــر خــیــال خــاک قــدوم تــو چــشــم مــا

بــر هـر مـژه دو صـد در مـکـنـون گـرفـتـه اسـت

از عشق دوسـت سینه ی خـسرو شده بـه سوز

یـعـنـی درون در آتــش و بــیـرون گـرفـتـه اسـت

***

لشکر کشید عشق و دلم ترک جان گرفت

صـبــر گـریـزپــای سـر انـدر جــهـان گـرفـت

گفـتـی کـه تـرک من کـن و آزاد شـو ز غـم

آسان بـه تـرک همچو تویی چون توان گرفت

ای آشـنـا کـه گـریه کـنـان پـنـد مـی دهی

آب از بـرون مـریـز کـه آتـش بـه جـان گـرفـت

نــظــاره هـم نــکــرد گــه ســوخــتــن مــرا

آن کـس که آتـشـم زد و از من کـران گرفـت

در طـوق بــنـدگـیـش رود دل بــه عـاقـبــت

هـر فـاخـتـه کـه خـدمـت سـرو روان گـرفـت

اکـنـون کـه تــازیـانـه ی هـجــران کـشــیـد دل

جــان رمـیـده را کـه تــوانـد عــنـان گـرفــت؟

خـسـرو کز اوسـت تـشـنه ی شـمشـیر آبـدار

ز آتش چه غم که دشمنش اندر زبان گرفت

***

چشمت به عشوه جان دو صد ناتوان گرفت

گر عشوه اینست جان و جهان می توان گرفت

رویت بـه زلف، بـس دل و جانها که صید کرد

این گل به دام خویش چه خوش بـلبـلان گرفت

هـر تـیـر غـمـزه ای کـه بـیـنـداخـت بـر دلـم

دل چــون الــف مــیـانـه ی جــانـش روان گــرفــت

در گـریـه نـام زلـف تــو بــگـذشـت بــر زبــان

گـریـه گـره بــبــسـت و ز حــیـرت زبــان گـرفـت

جـانم زبـان تـسـت درو هسـت هم سـخـن

گفـتـی نمی تـوان که نبـاشـد، بـه جـان گرفـت

خـلـق رقـیـب بــسـتـه شـد از رغـبــت تـنـم

ای وای بـر سگی که بـه حلق استخوان گرفت

سلطان ملک عشق تو خسرو بـه حکم شد

تـا سـوی بــی نـشـانـی رویـت نـشـان گـرفـت

***

زلـفت بــه ظـلـم گـر چــه جــهـانـی فـرو گـرفـت

نتـوان همه جـهان بـه یکـی تـار مـو گـرفـت

در مــاهـتــاب دوش خــرامــان هـمــی شــدی

ماهت بـدید و چـادر شـب پـیش رو گـرفـت

مـن چـون کـنم کـه روی دگـر خـوش نمی کـند

این چشم رو سیه که به روی تو خو گرفت

وقــتــی زبــان طــعــن گــشــادم بــه بــیـدلـی

ایــنــک دل خـــراب مــرا حـــق او گــرفـــت

بـوسـیدم آن لـب و ز شـکـر مـی كنـد سـخـن

یعـنی بـخـواهد این نمـکـم در گـلـو گـرفـت

ساقی، بیار می که چنان سوخت دل ز عشق

کـز سـوز این کـبـاب همـه خـانه بـو گـرفـت

ای پــرده پــوش قــصــه ی مــن، بــگــذر از ســرم

کاین سرگذشت من همه بـازار و کو گرفت

بــس پــارســا کـه از هـوس شـاهـدان مـسـت

در مـیـکـده درآمـد و بـر سـر سـبـو گـرفـت

جـان بــرده بــود خـسـرو مـسـکـیـن ز نـیـکـوان

عـشـق تـو نـاگـهانش درآمـد، فـرو گـرفـت

***

امشب که چشم من به ته پای او بخفت

جـان رخ نـهـاده بـر رخ زیبـای او بـخـفـت

شـب تـا بـه صبـح دیده ی من بـود و پـای او

چشمم نخفت هیچ، ولی پای او بخفت

مـردم ز دیده در طـلـبـش رفـت و آن نـگـار

از راه دیـگـر آمـد و بــر جـای او بــخـفـت

بـا هـر مـژه عـتـاب دگـر داشـتـم، و لـیـک

سرمست بود، نرگس رعنای او بـخفت

از رشـک تـا بـه صبـح نخـفتـم که جـعد او

پـیچـیده در مـیانش و بـالـای او بـخـفـت

آن جعد تیره پشت به من کرد و رو بـتافت

کاندر رهش ز بـهر چه مولای او بـخفت؟

نــومــیــد بـــاد دیــده ی خـــســـرو ز روی او

گر چشم من شبی به تمنای او بـخفت

***

آب حـیـات مـن کـه نـم از مـن دریـغ داشـت

خــاک رهـش شـدم، قـدم از مـن دریـغ داشـت

من هر شبی نشسته ز هجرش به روز غم

او پـرسـشـی بـه روز غـم، از مـن دریغ داشـت

گـه گه بـه بـوی او شـدمی زنده پـیش ازین

آن نــیــز بــاد صــبــحــدم از مــن دریـغ داشــت

گشتـم ز فرق تـا بـه قدم حـلقه چـون رکاب

وان شـهـســوار مـن قـدم از مـن دریـغ داشــت

بــر دیـگــران نـوشــت بــســی نــامــه ی وفــا

بــر حــاشـیـه سـلام هـم از مـن دریـغ داشـت

صد دوست بـیش کشت، نه من نیز دوستم

آخـر چـه شـد کـه این کـرم از مـن دریغ داشـت

مـــن در ســـر قـــلـــم زدم آتــــش ز دود آه

او دوده ی ســــر قـــلـــم از مـــن دریـــغ داشـــت

کـاغـذ مـگـر نـمـانـد کـه آن نـاخــدای تــرس

از نـوک خــامـه یـک رقــم از مـن دریـغ داشــت

کــردنـد اگـر وفــا کـم و گـر بــیـش نـیـکـوان

او هر چه هست بیش و کم از من دریغ داشت

خـسـرو چـگـونـه بـنـد کـنـد صـبـر را کـه یـار

مـویی ز زلـف خـم بـه خـم از مـن دریغ داشـت

***

زیـر کــلــه نـمــونـه ی روی تــو مـه نـداشــت

کــس مــاه را نـمــونـه بــه زیـر کــلــه نـداشــت

بـگرفـت چـارسـوی رخـت زلف و هیچ وقت

یک شـب جـهان چـو روی تـو در چـارده نداشـت

در ضــبــط آفــتــاب نـشــد مـلـک نـیـم روز

کــز زلـف عــنـبــریـن تــو قــیـر ســیـه نـداشــت

دوش آتـشی بـه سینه همی زد هوای تـو

بگریخت اشک و سوخته شد دل چو ره نداشت

خونم بـخورد و چشم تو لب تر نکرد، ازآنک

دود دگــر نــوشـــت و خـــط تـــو نــگــه داشــت

بــا ایـن هـمـه وفـای تــو دارد مـیـان جــان

دل خـود ز دسـت رفت، چـو او کس نگه داشـت

از خون نوشته ام به دو رخ ماجرای عشق

از بــس کـه در ســفـیـنـه ی دل جــایـگـه نـداشـت

یک وعده ی تـو در حـق خـسرو بـه سر نشد

گــویـی کــه بــاد بــود کــه بــار گــنـه نـداشــت

***

ای بـاد، ازان بهار خبـر ده که تا کجاست

دزدیده زان نگار خـبـر ده که تـا کجـاست

گـر هـیچ در رهـی گـذرانـش رسـیده ای

یک ره ازان سوار خبـر ده که تـا کجاست

من همچـو گل بـسـوخـتـم از آفتـاب غـم

آن سرو سایه دار خبـر ده که تا کجاست

من ز آب دیده شربـت غم نوش می کنم

آن لعل خوشگوار خبـر ده که تا کجاست

خونم ز غم چو نافه بـماند اندرون پوست

آن زلف مشکبـار خبـر ده که تـا کجاست

جانم چو سرمه سوده شد از سنگ آرزو

آن چشم پر خمار خبر ده که تا کجاست

ای پـیـک تـیـز رو، بـرو، آن یـار را بــپـرس

کز من بـرفت یار، خبـر ده که تا کجاست

ای مرغ نامه بـر، پـر تـو گـر نوشـتـه شـد

بـاز آی زینهار خـبـر ده کـه تـا کـجـاسـت

خـسرو که این حـدیث ز یاری شنیده ای

بـر پـر، وزان دیار خبـر ده که تـا کجـاست

***

آن تـرک نـازنـیـن کـه جـهـانـی شـکـار اوسـت

دلـها اسـیر سـلـسـلـه ی مـشـکـبـار اوسـت

انـدیشـه نـیـسـت گـر طـلـب جـان کـنـد زمـن

انـدیـشــه ی مــن از دل نـااســتــوار اوســت

بـــادا بــقــای زلــف و رخ و قــامــت و لــبـــش

یک جـان من که سوختـه ی هر چـهار اوست

آن نــاخــدای تــرس، هـمــه روز مــســت نـاز

دیوانه ی چـو من همه شب در خـمار اوسـت

گـر دل بـرد ز دسـت بـبـر گـو کـه حـق اوسـت

ور جـان کند شـکار بـکن گو که کار اوسـت

دل شد ز دست و سوز دلم ماند، هم خوشم

کــایـن داغ در درونـه ی مـن یـادگــار اوســت

خـونم که آب می کنی، ای دیده، رنج نیسـت

لـیکـن مـیـا ز دیـده کـه آنـجـا گـذار اوسـت

مــا را ز آرزوی لــبــت جــان بــه لــب رســیــد

ای بخت، آنکه همچو تویی در کنار اوست

خــسـرو، گـرت خـیـال پــرسـتــش امـان دهـد

زنـهـارش اســتــوار نـداری کـه یـار اوسـت

***

مـایـیـم کـافـتــاب غــلـام جــمـال مـاســت

صـد عـید نو در ابـروی همچـون هلـال مـاسـت

روشـن کـه مـی نـمـایـد از آیـیـنـه ی سـپـهـر

آن آفـتــاب نـیـســت، خــیـال جــمـال مـاسـت

تــا چــشـم اخــتــران نـرسـد در کـمـال مـا

چــرخ کــبــود پــرده ی عــیـن الــکــمـال مـاســت

در پـیش مـا بـهای جـهان اسـت کـنـجـدی

آن نیست کنجـد و اگر آن هست، خـال ماست

از عـشـق مـا کـسـی نزید وانکـه مـی زید

از کــاهـلــی غــمـزه ی مـردم شــکــال مـاســت

عـاشـق کـشـیم و سـایه ی رحـمت نیفـگنیم

کاین مرحـمت بـه مذهب خـوبـان وبـال ماست

عشاق پیش ما دو جهان می کشند، لیک

این پـیشکش چـه در خـور عز و جـلال ماسـت

آن عـاشـقـی کـه گشـت گم اندر خـیال او

او خـود نمـانـد، وانـکـه بـود هم خـیال مـاسـت

خـاک تـنی که پـخـتـه شد از سـوز ما، درو

هم خون او خوریم چو می، کان سفال ماست

پــامـال گـشــت در ره مـا خــســرو و دیـت

او را همین بـس اسـت کـه او پـایمـال مـاسـت

***

ای پــیـر، خـاک پــای تــو نـور سـعـادت اسـت

مــقــراض تــوبـــه ی تــو چــو لــای شــهــادت اســت

هـسـتــی تــو آن نـظـام کـه نـون خــطـاب تــو

مــحـــراب راســـت کــرده بـــرای عــبـــادت اســت

دیـد آنـکــه طــلــعــت تــو و بــیـداریـش نـبــود

هست آن سگی که خفتن صبحش به عادت است

تو شمع صبح، شعله ی شوقی که از تو خاست

زان هــر یــکـــی شـــراره چـــراغ هــدایــت اســـت

عـلـامـه ای کـه مـعــرفـت انـبــیـاش هـســت

او را بـــه پـــیــش تــو مــحــل اســتــفــادت اســت

در عــهـد تــو قـیـام جــهـان از وجــود تــســت

مـانـنـد صــورتــی کــه قــیـامـش بــه مـادت اســت

هـر یـک مـریـد تـو چـو هـلـالـی سـت از رکـوع

هـــر شــــب هـــلــــال وار ازان در زیـــادت اســــت

بــتــوان مـریـد گـفــت مـریـد تــرا کــه اوســت

آن مــردمـی کــه فــتــنـه ی عــیـن ســعــادت اســت

امـیـد کــز تــو واصــل گــردد چــو خــرد و پــیـر

خــســرو کـه بــی وصــال چــو حــرف ارادت اســت

***

از لـعـل آتــشـیـن تـو دل کـان آتــش اسـت

زان لعل سوخته ست دل و جان آتش است

بـــشــکــن بـــتــان آزر ازان رو خــلــیــل وار

کـان روی تـو نه روی گـلسـتـان آتـش اسـت

سرگشته عاشق از تو، بگو، گوی چون برد

دل اسـپ روم و روی تـو مـیدان آتـش اسـت

دی تـیر می گشـادی و می سـوخـتـی مرا

بــر تـیـر نـی ز غـمـزه و پـیـکـان آتـش اسـت

ایـن تـن کـه سـوز عـشـق بــرآورد داد از او

کشـتـی چـوب بـر سـر طـوفـان آتـش اسـت

خـسـرو، تـنی چـو کاه و فراقی درونه سوز

درویـش خـانـه از خـس و بـاران آتـش اسـت

***

از بـند زلف غـمزدگـان را سـبـب فـرسـت

وز قـند لعـل دلشـدگان را طـرب فـرسـت

از من بـه فـن لـب آمـده جـانی ربـوده ای

یک بوسه نامزد کن و بازم به لب فرست

تو ماه و من چو تار قصب در غمت ضعیف

ای مـاهتـاب، نور بـه تـار قـصـب فـرسـت

امروز چون بـه خنده رطب لب گشوده ای

ما را خـبـر از آن رطـب بـوالعجـب فرسـت

سلطانی از پـی تـو فرستـاد جـان، تـو نیز

از وعـده ی وصـال بـه جـانش طـرب فرسـت

***

بـاز آن حـریف بـر سـر سودای دیگرسـت

هر ساعتـی بـه خون منش رای دیگرست

دل بـرده رخ بـه پـرده نهان می کند ز من

این وجـه جـز بـه مرده تـقاضـای دیگرسـت

راضی نمی شـود بـه دل و دیده هجـر او

ایـن دزد در تــفــحــص کـالـای دیـگـرســت

پندم مده که نشنونم، ای نیکخواه، ازآنک

من با توام، ولی دل و جان جای دیگرست

خـارادل اسـت یار، دلی کـاندهش کشـد

آن را تـو دل مـگـوی کـه خـارای دیگـرسـت

دیوانه گشت خلق که از سحر چـشم او

هر دم بـه شـهر فتـنه و غوغای دیگرسـت

از بـهـر آنـکـه دسـت نـمـایـد بـه جـاودان

هـر سـاعـدیـش را یـد بـیضـای دیگـرسـت

بـه گـر بـه بــوسـه ای بــخـرد زرد رویـیـم

کین زعفران نه در خـور حـلوای دیگرست

خـسرو بـه یک نظاره ی رویش ز دست شد

ویـن دیـده را هـنـوز تــمـنـای دیـگــرســت

***

یارب، که این درخـت گل از بـوستـان کیست

وین غـنـچـه ی شـکـر شـکـن از نـقـلـدان کـیـسـت

بـاز آن پـسـر کـه می گذرد از کـدام کـوسـت

بـاز آن بـلـا کـه مـی رسـد از بـهـر جـان کـیسـت

از خـون نشـان تـازه همـی بـینمـش بـه لـب

تـا خـود که بـازگشـتـه و آن خـود نشـان کیسـت

مـی گـفـت دی کـه بـر مـن آواره بـرگـذشـت

کـافـگـار کـرد پـای مـن این اسـتـخـوان کـیـسـت

شـب نـالـه ام شـنـیـد و بـپـرسـیـد از رقـیـب

من شب نخفته ام، همه شب این فغان کیست

خـون مـی رود ز دیـده و جـان مـی رود ز تـن

آن زخــمــهــا ز غــمــزه ی نــامــهـربــان کــیـســت

ایـن ســوزشــی کـه در دل آواره ی مـن اســت

داغ کـسـی ســت، لـیـک نـدانـم از آن کـیـسـت

ای بـــاد، اگـــر بـــرای مــن آورده ای پـــیــام

بـــار دگــر بـــگــو بـــه خــدا از زبـــان کــیــســت

جــانـا، اگـر شــبــی دهـنـت بــر دهـن نـهـم

خـود را بـه خـواب ساز و مگو کاین دهان کیست

بیدار از آنست مه که به شب پاسبان تست

خـسـرو کـه خـواب می نکـند پـاسـبـان کـیسـت

***

لعل لبـت بـه چـاشنی از انگبـین بـه اسـت

رشـک رخـت بـه نازکـی از یاسـمین بـه اسـت

وه فـرق در مـیـان تــو و آفـتــاب چــیـســت

دید آسمان بـه سوی تـو و گفت این بـه اسـت

در بـاغ سـرو راسـت بـسـی دیده ام، ولـی

چیزی که سرور است همین راستین به است

بـی شـمـع خـویش روشـنـی خـانـه بـایدم

آتـش درون زنـیـد کـه روشـن چـنـین بـه اسـت

مـایـیـم سـر زده قـلـمـی کـز پــی خـطـش

نـامـه سـیـاه پــیـرهـنـی کـاغـذیـن بــه اســت

از آب تیغ، شسته شود هر گنه که هست

بــر جـرم عـشـق غـمـزه ی آن نـازنـیـن بـه اسـت

ای شـوخ تــا تـو در دل مـن جـای کـرده ای

این اسـت دوزخـی کـه ز خـلد بـرین بـه اسـت

یـک تــلـخـی آرزوسـت مـن تـلـخ عـیـش را

آلـوده ی لـبــت کـه ز صــد انـگـبــیـن بــه اســت

گفتـی تـنت نگون و دلت خونست، خسروا

مـا را همـین نـگـینه بـر انـگـشـتـرین بـه اسـت

***

گر بـاغ پـر شـکوفه و گلزار خـرم اسـت

مـا را چـه سـود، چـون دل ما بـسـتـه ی غـم اسـت

چـون بـاد صـبـح کـرد غـم آبـاد کـاینـات

بـسـیـار جـسـتـه ایم، دلـی شـادمـان کـم اسـت

جـز سیل غم نبـارد ازین سقف نیلگون

مسکین کسی که سـاکن این سـبـز طارم اسـت

جـز خـون دل مـدام نـبــاشـد شـراب او

هـر جــا یـکــی فــقــیـر در اطــراف عــالـم اســت

اهل تـمـیز خـوار و حـقـیرنـد نزد خـلـق

جـاهل بـه نـزد خـویش بـه غـایت مـسـلـم اسـت

چشم طرب چگونه توان داشتن ز چرخ

کـایـن خــیـره گـرد نـیـز ز اصـحــاب مـاتــم اســت

زابــنــای روزگــار وفــایـی نــدیـد کــس

رحمت بر آن کسی که به ایشان نه همدم است

حـقـا کـه یک پـیـالـه ی دردی و پـای خـم

خـوشـتـر بــسـی ز جـام و سـراپــرده ی جـم اسـت

خـسـرو، بـرو، بـه کنج قناعـت قرار گیر

می نوش و سـر مـتـاب ز یاری کـه مـحـرم اسـت

***

آن خـط پـر بـلا کـه در آغـاز رسـتـن اسـت

بـا او چـه فتـنه ها که در انبـار رستـن است

ساکن تری که می دمد آن سبزه بر گلت

نی کاهلی که سبزه ات از باز رستن است

آغـاز خـط بــه مـا مـنـمـا و مـکـش، ازانـک

هر آفتـی که هسـت، در آغاز رستـن است

بــا مـا روا مـدار کـه آیـد بــرون ز پــوسـت

آن دشمن کشنده که بـر ساز رستن است

تـرسم که راز خـسرو از این دل بـرون دمد

خـط بـا لبـت نهفتـه که در راز رسـتـن است

***

از عشق اگر دلت چو کبـابی بـه تابه ایست

دل بـاشـد ار ز نـرخ کـبـابـت کـبـابـه ایـسـت

هر دل کـه در تـنی بـه هوایی مـقـید اسـت

دل نیست آن که شاهدی اندر نقابـه ایست

ناخـوش تـر اسـت بـوی تـو هر چـند کز غرور

بـر گلخـنت ز مشک و ز عنبـر گلابـه ایسـت

ای آنکه آب خـوش خوری از تـشنگی فسق

بــاقـی ز آبـخـورد تـو بـانـگ شـرابـه ایـسـت

وه وه کـه تــا بــلـنـد کـنـی ز اطــلـس فـلـک

در پــای آن بــلـنـد قـدم پـای تـابــه ایـسـت

رهبـر ز شـوق گیر که جـایی رسـی، از آنک

دنیاسـت غول رهزن و عـالم خـرابـه ایسـت

در زنده عیب زنده دلان نیست خود به نقص

در آب خـضـر، اگر چـه گلش آفـتـابـه ایسـت

از شـیشـه ی سـپـهر طـلب می که در صـفـت

بر وی فرشته هم چو مگس بر قرابه ایست

خـسـرو کـجـات صـورت مـعـنی دهد جـمـال

ز آیینه ی دلـی کـه سـیه همچـو تـابـه ایسـت

***

من کیستم که این غم تو با چو من کسی ست

طــوفـان آتــشــی چــه بــه دنـبــالـه ی خــســی ســت

خــود را بـــبــیــن در آیــنــه و انــصــاف مــا بـــده

کـز چــون تــویـی جــدا شــدن انـدازه ی کـســی ســت

گـر زانـکــه بــاد هـجــر مـرا بــرد هـمـچــو خــس

زینسان به خاک کوی تو خاشاک و خس بسی است

ای بــاد، چــون رســد هـمـه را زو زکـوة حــسـن

یـادش دهـی کــه از هـمـه وامـانـده واپــســی ســت

آنـجــا کــه دوســت جــلـوه ی طــاووس مـی کــنـد

هـر پــشــه پــیـش دیـده ی عـشــاق کـرکـســی ســت

چـون گویمش بـه روی کـه از نسـبـت اسـت دور

خــط عــذار او چــو گــلـیـمـی بــر اطــلــســی ســت

بـی سرو خـود چـه جـای گلستـانست، خـسروا

بــاغ و بــهـار بــی رخ مـعــشــوق مـحبـســی ســت

***

ای آفـــتـــاب تــافـتــه از روی انـــورت

وی کـوفـتـه نبـات ز لعـل چـو شـکـرت

شکل صـنـوبـر قد تو چون پــدیــد شــد

بـشکفت سرو از قد همچون صنوبـرت

خــواهـد کـه بــوی تــو بــکـشـد بــاد صـبــح، اگـر

بـاید نسـیمـی از سـر زلـف مـعـنـبـرت

موی تو سر به سر همه مشک است و هر دمی

از نافه پـوسـت بـاز کند مشـک اذفرت

ای کــوه حلـم، حلـم تـرا چــون بـــدیــد کــوه

بـی سـنگ شـد ز غـیرت ذات موقـرت

تـا صـیــت گـوهـر تــو بــه دســت صــدف فـتــاد

دریـا تـمـام آب شـد از شـرم گـوهـرت

ســرگــشــتــه انــد خــاک تـــرا خــســروان دهــر

زان خاک گشت خسرو بیچاره بر درت

***

گـیرم کـه نـیسـت پـرسـش آزادگـان فـنـت

کــم زانـکـه گـاه آگـهـیـی بــاشــد از مـنـت

خـورشـیـدوار یـک نـظـری کـن کـه بـر درنـد

ســرگـشــتــه صــد هـزار چــو ذرات روزنـت

تـرکـی و بــهـر رزم زره نـیـسـت حـاجـتــت

بــس بــاشـد آب دیـده ی عـشـاق جـوشـنـت

تـو دانی و کـسـان، بـحـلـت بـاد خـون مـن

بــــاری ز بــــار مـــن بــــود آزاد گــــردنـــت

افـتـادگـان کـه بـر سـر کـویت شـدند خـاک

دامـن کــشــان مـرو کــه نـگــیـرنـد دامـنـت

تـو آفـتــاب حـسـنـی و مـن در شـب فـراق

ویـن تـیـره روزیـم شـده چـون روز روشـنـت

مردم ازین هوس که چو جان در برت کشم

کز جانست زنده هر کس و جان من از تنت

پـیـکـان درون دل مـکـن، ای پــنـدگـو، زیـان

نـی خـار پـاسـت اینـکـه بـرآید بـه سـوزنـت

بــهـر خـدای چـهـره ز نـامـحـرمـان بــپـوش

خـسرو بـس است بـلبـل نالان بـه گلشنت

***

ز آنگهی کـه دل من بـه سـوی یار من اسـت

زهی دراز کـه شـبـهای انتـظـار من اسـت

ز مـن نمـانـد نشـان و دلـم بـه زلـف تـو مـاند

بـه گوش داری، جـانا، که یادگار من اسـت

مگـر تـو خـود کـنی این لطـف، ورنه می دانم

که آن جـمال نه در خـورد روزگار من اسـت

مـرا بــه مـســتــی مـعـذور دار، ای هـشـیـار

که این زمام نه در دست اختـیار من است

چو لاله غرق بـه خونم، چو گل گریبـان چـاک

زهی شکفتـه که امسال نوبـهار من است

هـزار بــار هـمـی گـفــتــم، ای دل بــدخــوی

که عـشـق بـازی بـا نیکوان کـار من اسـت

نشان خاک ستم کشته ایست در ره عشق

هر آن غـبـار کـه بـر دامـن نگـار مـن اسـت

بــه تــیـغ در حـق خـسـرو حـق جـفـا بــگـذار

خدای خیر دهادش که حق گزار من است

***

ز بـس که گوش جهانی پـر از فغان من است

بــه شـهـر بــر سـر هـر کـوی داسـتـان مـن اسـت

ز بــیـدلــی، اگــرم جــان رود، عــجــب نـبــود

چــو دل نـمـی دهـدم آنـکـه دلـسـتــان مـن اسـت

دعــای عــمـر کــنـنـدم، ولــی قــبــول مـبــاد

مـرا چـو زنـده نمـی خـواهد آنـکـه جـان مـن اسـت

ز زخـم چـابـک هجـران دمـی رسـم بـه عـدم

اگر نـه پـنـجـه ی امـیـد در عـنـان مـن اســت

چو شمع سوختم، ار نام گفتمش همه شب

مــرا زبـــانــه آتـــش هــمــیــن زبـــان مــن اســت

مــیـان جــان و تــنـم دوری افــتــد و تــرســم

ز دوریــی کـــه مــیــان تـــو و مــیــان مــن اســـت

تـو در مـیـان مـن از جـان خـسـتـه تـنـگ مـیـا

کـه یـک دو روز دریـن خــانـه مـیـهـمـان مـن اسـت

مـبــیـن گـدایـی مـن بــر درت کــه در هـمـت

تــوانـگـرم کـه غـمـت گـنـج شــایـگـان مـن اســت

درون مـن همه شـب چـون چـراغ می سـوزد

مـگــر فــتــیـلـه ی آن مـغــز اســتــخــوان مـن اســت

تـو زان من نشوی، گر چـه بـخـت آنم نیسـت

همین بس ست که گویی که خسرو آن من است

***

ز خون دل که به رخسار ماجرای من است

بـخـوان بـه لطف که دیبـاچـه ی وفای من اسـت

نفس رسیده بـه آخـر، هوس نماند جـز این

که بشنوم ز تو کاین مردان از بـرای من است

بـه جـای دعـای غمت می کنم که دیر زیاد

کـزو فــزایـش ایـن درد بــی دوای مـن اســت

درون جـان تـویی از بـهر آنش دارم دوسـت

وگـرنه جـان مـرا بـی تـو یک بـلـای من اسـت

فضول بـین تـو که جـایی همی نهم خود را

که زیر پای سگ کوی دوست جای من است

چــه حـد دعـوی نـیـلـوفـر آنـکـه لاف غـرور

زند که چـشـمه ی خـورشـید آشـنای من اسـت

بـسـوخـتـم ز دل و هم بـه پـیش دل گفتـم

کـه روز ایـن دل بـد روز مـن بـلای مـن اسـت

کــجــا روم کــه مــرا کــرد بــوی او گــمـراه

که هر سـپـیده دم آن بـوی آشنای من اسـت

بـنال پـیش درش، خـسـروا، که آن سلطان

شـناخـتـه سـت که این ناله ی گدای من اسـت

***

رخـت ولایت چـشـم پـر آب را بـگرفـت

غــمـت درونـه ی جــان خــراب را بــگـرفـت

چـگونه خـواب بـرد دیده را ز هجـرانش

چـنین که خون جـگر جـای آب را بـگرفت

گـرفـت خـط لـب چـون آب زندگـانی او

بـسـان سـبـزه که لبـهای آب را بـگرفـت

سؤال کردم بوسی ازان لب چو شکر

سـخـن در آمـد و راه جــواب را بــگـرفـت

ز غـیرت رخ او آفتـاب خـواسـت ز چـرخ

فـرو فـتـد، کـه ذنـب آفـتــاب را بــگـرفـت

رواست گر بـزند خیمه بـر فلک خسرو

که آن کمند چو مشکین طناب را بگرفت

***

مهی گذشت که آن مه به سوی ما نگذشت

شبـی نرفت که بـر جـان ما بـلا نگذشت

مـرا ز عــارض او دیـر شــد گـلـی نـشــکـفـت

چو گلبنی که بر او هیچ گه صبا نگذشت

گــذشــت در دل مــن صــد هـزار تــیـر جــفــا

کـه هیچ در دل آن یار بـی وفـا نگـذشـت

مــســیـح مــن چــو مــرادم نـداد، جــان دادم

ولـیک عـمـر نـدانم گـذشـت یا نگـذشـت

بــریـخــت چــشـم مـرا آب آن بــت بــدخــوی

چه آب ریختـگی کان بـه روی ما نگذشت

کـبــوتــری نـبــرد ســوی دوســت نـامـه ی مـن

کـز آتـش دل مـن مـرغ در هوا نـگـذشـت

چـه سود ملک سلیمانت، خسروا، بـه سخن

چو هدهد تـو گهی جـانب سبـا نگذشت

***

مـرا کـرشـمـه ی آن تـرک گـلـعـذار بــکـشـت

مرا شـکـنجـه ی آن جـعـد همچـو مار بـکـشـت

سوار می شد و یک شکل و صد هزار نظر

هم اولـین نـظـرم شـکـل آن سـوار بـکـشـت

مـگـر کـه بـاد صـبـا بـرد رخـش گـلـگـونـش

کـه جـان سـوخـتـگـان را چـراغ وار بــکـشـت

طـلب کـه می کـند امروز خـون من که مرا

کـمـان عـشـق بــه پـیـکـان آبــدار بــکـشـت

بـه آشکار و نهان چـونکه ز آن خویشم دید

نـهـانـیم بـر خـود خـوانـد و آشـکـار بـکـشـت

هـزار بــار، ازان تــرک خــیـره کـش، فـریـاد

که همچو من نه یکی بلکه صد هزار بکشت

چـو ماهیی که در افـتـد بـه دام خـسـرو را

بــه قـیـد زلـف در افـگـنـد و زار زار بــکـشــت

***

چو چشم مست تو در خوابـگاه ناز بـخفت

بـر آستـانت مرا سخت حـیله ساز بـخفت

ز نـاز بــازی چــشــمــت امــیـدوار شــدم

ولی دریغ که چشمت به خواب ناز بخفت

درین هوس که بـبـیند بـه خواب چشم ترا

بـخفت نرگس و بیدار گشت و بـاز بـخفت

بـه بـاغ بـا تـو همـی کـرد سـر و پـای دراز

به یک طنابـچه که بـادش بـزد دراز بـخفت

تـصـور تـو بـه خـوبـی نـگـنـجـدم بـه خـیال

حـقیقت اسـت که در پـرده ی مجـاز بـخـفت

رخ آن گهیم نمودی که من ز دست شدم

چـه سود جـلوه ی محـمود چـون ایاز بـخفت

ز خاک پای نمانده ست چشم خسرو بـاز

به خاک پات که این چشمهای بـاز بخفت

***

شـب فـراق سـیـاه و مـرا سـیـاه تــر اســت

کــه شــام تــا ســحــرم زلــف یـار در نــظــر اســت

چـگـونه تـیره نبـاشـد رخـم کـه شـمـع مـراد

نـمـی فــروزد ازیـن آتــشــی کــه در جــگــر اســت

مگو که چند شوی بی خبر ز مستی عشق

کسی که مستیش از عشق نیست بی خبر است

هـر آن بـلا کـه رسـد از بـدان رسـد هـمـه را

ز نـیـکـوانـســت مـرا هـر بــلا کـه گـرد ســر اســت

نـفــیـر و نـالـه ی خــلــق از جــفــای خــار بــود

اگــر ز بــلـبــل پــرســی جــفــای گـل بــتــر اســت

بـه تـشـنـگـی بـیابـان عـشـق شـد مـعـلـوم

کـه سـایه شـین سـلـامت نه مرد این سـفـر اسـت

بــه پــای بــوس هـوس بــردنـم فـضـول بــود

هـمـیـن بـس اسـت کـه بـالـیـنـم آسـتـان در اسـت

مگو که گر بـکشـد عـشـق مات، عـیب مگیر

چـه جـای عیب که خـود عشق را همین هنر اسـت

تـو مست بـودی و خسرو خـراب تـو سحـری

گـذشـت عـمـر و هـنـوزم خــمـار آن ســحــر اســت

***

هنوز آن رخ چـون ماه پـیش چـشم من است

شـکـنـج جـانـم ازان زلـف در هم و شـکـن اسـت

چه سود پختن سودا چو شمع جانم سوخت

ز آتــشــی کـه مـرا در درونـه شــعـلـه زن اســت

شبـم که تـا بـه قیامت امید صبـحـش نیست

نه این شب اسـت که بـخـت سیاه روز من است

بـه طعن و سرزنش، ای پـندگو، چه تـرسانی

ســر مـرا کـه قـدمـگـاه سـنـگ مـرد و زن اســت

هــزار نــامــه ی اســلام پــاره کــرد خــطــیــب

کــه بـــاز نــامــه ی کــفــر هــزار بــرهــمــن اســت

مـگـو کـه بــر لـب تـو لـب نـهـاده ام در خـواب

مرا که جان به لب آمد چه جای این سخن است

نه آنچـنـانسـت کـه جـایت نگـه تـواند داشـت

لـطـافـتــی کـه بــه بــالـای سـرو و نـارون اســت

چـه خـوانـیم سـوی گـلـزار تـرک خـسـرو گـیر

کـجــا اسـیـر رخــت را سـر گـل و سـمـن اســت

***

کـسـی کـه عـشـق نبـازد نه آدمـی سـنگ اسـت

بــلـای عـشـق کـشـد هـر کـه آدمـی رنـگ اســت

چه نقش بندی از اندیشه ای که بی عشق است

چــه روی بــیـنـی از آیـیـنـه ای کـه در زنـگ اسـت

هــزار پـــاره کــنــم جـــان مــگــر کــه در گــنــجــد

که چـشم خـوبـان همچـون دهان شان تـنگ است

رهــا کــنــیــد کــه تـــن در دهــم بـــه بـــدنــامــی

کــه نـام نـیـک در آیـیـن عــاشــقــی نـنـگ اســت

سـمـاع در دل مـن کـار کـرد و سـیـنـه بــسـوخــت

هــنــوز مــطــرب مــا را تـــرانــه در چــنــگ اســت

تــو، ای صــنـم، کــه مـرا در دلـی چــه ســود ازان

کــه در مــیـان مــن و دل هـزار فــرســنــگ اســت

بــه جـنـگ تـیـغ مـکـش، سـر بــه آشـتـی بــرگـیـر

که حاصل است به صلحت هر آنچه در جنگ است

بــه خـشـم مـی روی و در تــو کـی رسـد خـسـرو

کـه ره دراز و قـدم سـسـت و بـارگـی لـنـگ اسـت

***

شکوفه غالیه بو گشت و باغ گل رنگ است

هـوای بــاده ی ســاقــی و نــفــحــه ی چــنــگ اســت

بــیـا و بــنـد قـبــا بــاز کـن دمـی بــنـشـیـن

کـه عـقـل در بـر مـن چـون قـبـای تـو تـنـگ اسـت

اگــر ز غــمـزه بــدآمـوز مـی کــنـد، مـشــنـو

از آنــکــه در ســر او صــد هــزار نــیــرنــگ اســـت

شـمـایـل تـو مـرا کـشـت ویـن هـمـه فـتـنـه

ازان کــلاه کــژ و تـــکــمــه ی شــکــر رنــگ اســـت

مـکـن ز سـنـگـدلـی جـور بـر مـن مـسـکـین

که آخر این دل مسکین دل است، نه سنگ است

ز دسـت خـسرو مسکین پـیاله ای بـسـتـان

کـه او غــلام شــهـنـشــاه هـفــت اورنـگ اســت

***

چـه داغهاسـت که بـر سـینه ی فگارم نیست

چـه دردهاست که بـر جـان بـی قرارم نیست

دلم ز کوشش خون گشت و کام دل نرسید

چه سود دارد بخشش، چو بخت یارم نیست

بـه خـاک کـوی بـسـازم، چـو خـاک یـار نـیـم

بـر آسـتـانـه بـمـیـرم چـو پـیش بـارم نـیسـت

خـوشـم بـه دولـت خـواری و مـلـک تـنهایی

کـه الـتـفـات کـسـی را بـه روزگـارم نـیـسـت

مـرا مـپـرس کـه دردم نـهان نـخـواهد مـانـد

کـه اعـتـماد بـرین چـشـم اشـکـبـارم نیسـت

نـفـس بـه آخـرم آمـد، ازان دهی سـخـنـی!

کـه بـهـر کـوی عـدم هـیـچ یـادگـارم نـیـسـت

ملامتـش رسـد از خـونم، این همی کشـدم

وگـرنـه بــیـم ز شــمـشـیـر آبــدارم نـیـســت

ز بـس که در دل خسرو سواریش ننشست

بـه عـمر یک نفـسـی بـر پـی غـبـارم نیسـت

***

مرا بـه عشق دل خـویش نیز محـرم نیسـت

کـه می زند دم بـیگـانگـی و همـدم نیسـت

تــو رخ نـمـودی و عـشــاق را وجــود نـمـانـد

که پیش چشمه ی خورشید روز شبنم نیست

بـه زلـف تـو همـه دلـهای سـرد راسـت گـذر

وگـرنه حـالـش ازین گـونه نیز در هم نیسـت

هــزار ســال تــرا بــیــنــم و نــگــردم ســیــر

ولـی دریغ کـه بـنـیاد عـمـر مـحـکـم نیسـت

یکـی ز تـیغ و یکـی از سـنـان همـی تـرسـد

مـگـوی هیچ کـزینـها غـم و ازان هم نیسـت

به جان خسرو، اگر زانکه صد هزار غم است

درون جـان تـو اینسـت غم، دگر غم نیسـت

***

بـیا بـیا کـه مـرا طـاقـت جـدایی نیسـت

رها مـکـن کـه دلـم را ز غـم رهایی نـیسـت

دلم بـبـردی و گر سـر جـدا کـنی ز تـنم

بـه جـان تـو کـه دلـم را سـر جـدایی نیسـت

بـریز جرعه که هنگامه ی غمت گرم است

بـگـیـر بـاده کـه هـنـگـام پـارسـایی نـیـسـت

اگر ربـوده بـه زلف تو شد دلم چه عجب

چـو کـار زلـف تـو، الـا کـه دلـربـایی نـیـسـت

بــر آب دیـده روانـی تـو هـمـی خـواهـم

اگــر چــه آب مــرا بــر درت روایـی نـیـســت

مرا بـپـرسی کاخـر مرا ز تـو غم نیسـت

اگـر نـیـایـی هـسـت و اگـر بـیـایـی نـیـسـت

به بنده خسرو بوسی بده مکن حکمت

که بنده نیز حکیم است، اگر سنایی نیست

***

کـدام ســنـگـدلـت شـیـوه ی جــفـا آمـوخــت

کـه ناز و شـوخـیت از بـهر جـان مـا آموخـت

کـتـاب صـبـر همان روز، من فـرو شـسـتـم

کـه خـوبــی تــو تــرا تــخـتـه ی جـفـا آمـوخـت

فلک نگر که چـه خط کرد بـر جـریده ی حسن

جــفـا درسـت و وفـاداریـت خــطـا آمـوخــت

جـراحت جـگر خستـگان چـه می پـرسی؟

ز غمزه پرس که این شوخی از کجا آموخت

دلـی نـمـانـد کـه از تــن نـبــردیـش عـمـدا

معلم تـو که بـوده ست، کاین دعا آموخـت؟

ز من که عاشق و مستم صلاح کار مجوی

چـه جـای زرگـری آن را کـه کـیمـیا آمـوخـت

چـه روز بـود کـه آمـد خـیال تـو در چـشـم؟

کـه غـرق کـرد مـرا و خــود آشـنـا آمـوخــت

دل رقــیـب نـســوزد ز آه مـن، چــه کـنـم؟

نـمـی تــوان ســگ دیـوانـه را وفـا آمـوخــت

نیافت خـسرو گمگشتـه خویش را، بـا آنک

ز گـرد نـامـه ی تــو خــط والـضــحــی آمـوخــت

***

سپـیده دم که زمانه ز رخ نقاب انداخـت

بـه زلـف تـیره ی شـب نور صـبـح تـاب انـداخـت

کـلـیـد زر شـد و بـگـشـاد آفـتـاب فـلـک

به دیده ها که شب تیره قفل خواب انداخت

سـحـر جـواهـر انـجـم یگـان یگـان دزدید

چـو صـبـح پـرده دریدش بـر آفـتـاب انـداخـت

چـگونه صبـح بـخـندد که روی ابـر سیاه

سـفـیده کـرد و ز دیبـا بـر او نـقـاب انـداخـت

بــدیـد از دل دیـر ســیــا شــب روشــن

کـمـان چـرخ همـان تـیر کـز شـهاب انداخـت

بـه کنج روزن و در گذشت ماهتاب نهان

چـو مهر خنجـر کین سوی ماهتـاب انداخـت

به آخر آمده شب را به وقت صبح نفس

که تـیغ خورد و ز خورشید خون ناب انداخـت

بـرفت شـب ز پـی زنده داشتـن خـود را

بــه پــرتــو نـظــر شــیـخ کـامـیـاب انـداخــت

فـلـک جـنـابــا، بـپـذیـر بـنـده خـسـرو را

چـه خویش را بـه جـناب فلک جـناب انداخت

***

چه تیر بود که چشم تو ناگهان انداخت؟

کـه بـر نـشـانـه ی دلـهای عـاشـقـان انـداخـت

شــمـایـل قـد رعـنـا و طــبــع مـوزونـت

هـزار فـتــنـه و آشـوب در جــهـان انـداخــت

کمال حـسـن تـو جـایی رسـید در عـالم

که خلق را به دو خورشید در گمان انداخت

وفــا و مـهـر تــو، ای یـار بــی وفـا، مـا را

جـدا ز خـدمـت یـاران و دوسـتــان انـداخـت

بـه هر نفس غـم عـشـقت هزار تـیر بـلا

بـه نزد خـسـرو مـسـکـین نـاتـوان انـداخـت

***

رخ تــو رشــتــه ی زلـف از بــرای آن آویـخــت

کـه آفـتـاب بـدان رشـتـه مـی تـوان آویـخـت

روان شـدی و مـرا از مـیان همـچـون مـوی

بــه آشـکـار بــبــسـتـی و در نـهـان آویـخـت

چه کرد پـیش رخت گل که گل فروش او را

به دست خود به گلو بسته ریسمان آویخت

دلم چـو رشـتـه ی قندیل از آتـش رخ خـویش

بــسـوخـتـی و بــه مـحـراب ابــروان آویـخـت

بــمـانـد تــا بــه قــیـامـت بــه مـوی آویـزان

کسی که یک سر مویی در آن میان آویخـت

عـنان گشـاده بـه دنبـاله ی تـو آب دو چـشـم

دو دسـتـه مـردمـک دیـده در عـنـان آویـخـت

دلـم ز دیده بـرون شـد، بـمـانـد در مـژگـان

گــزیــر کــرد ز بـــاران بـــه نــاودان آویــخــت

ز چشم و ابروی او گوشه گیر شو، خسرو

ز تـرک مست حـذر بـه چـو در کمان آویخـت

***

کـجــاسـت دل کـه غـمـت را نـهـان تــوانـد داشـت

به صبر کوشد و خود را بر آن تواند داشت

بــه کـام دشـمـنـم از هـجـر و دوسـتــی نـه کـه او

دلـی بـه سـوی مـن ناتـوان تـواند داشـت

کـشــیـد خــصــم تــو تــیـغ و مـرا شــفــیـعــی نـه

که دست مصلحتی در میان تـواند داشت

بــــبــــرد دزد غــــم دل کــــه یـــار خــــواب آلــــود

چـگـونه پـاس دل دوسـتـان تـواند داشـت

خراب چشم خودم وین نه آن می است که چشم

شـراب خـوار مـرا مـیهمـان تـوانـد داشـت

بــســوزم و نــزنــم دم کــه نــیــســت هــمــدردی

که راز سـوخـتـه ای را نهان تـواند داشـت

همی کـشـند کـه نامش مبـر، چـو در دلـم اوسـت

زیان چـگـونه زبـان در دهان تـوانـد داشـت

نــمـــانــد از مـــه و خـــورشـــیــد نـــازنــیــن مـــرا

حـیات بـاد کـه او جـایشـان تـوانـد داشـت

مــتـــاع عــمــر کــه بـــر بـــاد مــی رود از دســـت

مگـر کـه لشـکـر رطـل گران تـواند داشـت

عـنـایـتــی بــکـن، ای دوســت، بــنـده خــســرو را

سـر نـیـاز بــر آن آســتــان تــوانـد داشـت

***

نگار من که ز جـنبـیدن صبـا خـفتـه ست

بـگوی بـهر دلم، ای صبـا، کجـا خفتـه ست؟

دریـن غـمـم کـه مـبــادا گـره بـه تـار بـود

بـر آن حـریر که آن یار بـی وفـا خـفـتـه سـت

بـیا بـگوی کـه بـاز از چـه زنده ای و هنوز

مگر که فتـنه ی آن چـشم پـر بـلا خفتـه ست؟

مـخـسـپ ایـمـن کـز گـور عـاشـقـان آواز

همی رسد که مپـندار خـون ما خـفتـه سـت

کسی که دعوی بیداری خرد کرده ست

بـه یک نظاره ی تـو دیده ام بـه جـا خفتـه ست

بـه خـانمان همه کس خواب زندگی دارد

جز آنکه او ز هم آغوش خود جدا خفته ست

حـساب وصل مدان، خسروا، اگر شیرین

بـه خـواب در بـر فـرهاد مبـتـلا خـفـتـه سـت

***

تــرا بــه دیـن و دیـانــت درون بــپــایـد راســت

کـه کـارهـاسـت چــو دیـن و دیـانـت آیـد راسـت

نماید ار کم خویشت فزون، مشو خوش، زانک

یـکـی بــه دیـده ی احــول دو مـی نـمـایـد راســت

تـو دیده راسـت کـن، از کـج روی مرنج کـه پـیر

نه جمله راست رود، گر چه کس گشاید راست

رفـیـق راسـت گـزیـن کـادمـی مـیـان کـســان

اگـر چـه راسـت در آیـد بــدان کـه بــایـد راسـت

حـکـیـم پــهـلـوی بــدخـو چـنـان شـد از ره دور

کـه در مـیـان مـخــالـف کـسـی سـرایـد راسـت

تـو هم خـطـا کنی، ار بـاشـدت در اصـل خـطـا

کــه از مــشــیـمــه ی کــژ آدمــی نـیـایــد راســت

مـرو بــه وادی ســر گـم کـه عــاقــبــت ره دور

رسـد بــه جــایـی، خـسـرو، اگـر گـرایـد راسـت

***

هلال عـید جـهان را بـه نور خـویش آراسـت

شراب چـون شفق و جـام چون هلال کجـاست

مگر شراب شفق خـورد شـب ز جـام هلال

کـه هر گهر که در او بـود جـمله در صـحـراسـت

نگـر نـثـار جـواهر کـه شـب کـند بـر چـرخ

هلال خم شد و جنبید، از آنش پشت دوتاست

بــه نــیـم دایـره مــانــد هــلال در گــردش

هـزار نـقـطـه ز نـقـش ســتــارگـان پــیـداســت

شـراب شـد، بــه عـمـل آر مـایـه ی عـمـلـش

کـه هم مـقـاطـعـه ی پـیکـرش بـخـواهـد سـوخـت

کـمر بـبـند و گره زن بـه جـعـد و روشـن کن

کـه کـوتـه اسـت شـب و آفـتــاب در جـوزاسـت

نه دایره ست ز می در میان شیشه که آن

خـیـال حـلـقـه ای از گـوش شـاهـد رعـنـاسـت

***

بـیا که بـی تـو دل خسته غرق خوناب ست

مـرا نه طـاقـت صـبـر و نه زهره ی خـواب سـت

شــب امـیـد مـرا روز روشــنـایـی نـیـســت

جز از رخ تو که در تیره شب چو مهتاب ست

یکـی بـبـین کـه دل من چـگـونه می سـوزد

درون زلف تـو گویی که کرم شب تـاب سـت

دو چشم تو که همی کعبتین غلطان است

مقامرسـت، ولی معـتـکف بـه محـراب سـت

ز جـور چـشـم تـو تـن در دهـم بـه بـیمـاری

چــو نـقـد عـافـیـت انـدر زمـانـه نـایـاب سـت

رخ چــو آب حــیـات تــو آب بــنـده بــریـخــت

هـنـوز دوسـتـی بـنـده هـم بــر آن آب سـت

گر آب دیده کـنم، طـعـنه های سـخـت مزن

کـه همـچـو خـشـت زدن در مـیانه ی آب سـت

حـکـایـت مـن و تـو پــوسـت بــاز کـرد ز مـن

مـگـر شـنو مـثـل گـوسـفـند و قـصـاب سـت

تـو قـلـب مـی زنـی و بـد نـگـویـدت خـسـرو

چو نیست آن ز تـو، این از سپـهر قلاب ست

***

بـهار غـالـیه در دامـن صـبـا سـوده سـت

بـه بـوسـتـان ز گل و لاله تـوده بـر تـوده ست

ز شرم بـخشش ابـر آفتاب رخ بـنهفت

چنان که پیش کسی پیش روی بـنموده ست

میان غـنچـه و گل هیچ کس نمی گنجـد

مگر صـبـا که بـسـی در میانشـان بـوده سـت

بـیـار بــاده ی پـیـمـانـه ی گـران، کـه بـه عـمـر

کسی که باده نخورده ست، باد پیموده ست

بریز خون صراحی که این جهان صد خون

بـریخـتـه ست که دستـش گهی نیالوده ست

***

بـر آن لبـی که شـکر بـا حـلاوتـش شـور اسـت

هـزار مـلـک سـلـیـمـان بـهـای یـک مـور اسـت

یـقـیـن کـه صـورت جـانـهـا تــمـام بــتــوان دیـد

ازان صـفـا کـه در آن سـیـنـه ی چــو بــلـور اسـت

به کوی تو نه عجب گور عاشقان، عجب است

که هم خود از گل عشاق خشت بر گور است

دکــان زهـد بــبــســتــنــد عــاشــقــان امــروز

کـه از سـواریـت آفـاق پــر شـر و شـور اســت

هــزار جــلــوه ی مــقــصــود مــی کــنــد گــردون

ولی چـه سـود کـه چـشـم امید ما کـور اسـت

فـــراز کـــنــگــره ی وصـــل کـــی تـــوان رفـــتـــن

که رشتـه کوتـه و بـازوی بـخـت بـی زور است

ربــوده چـشـم تـو هـم دیـن و هـم دل خـسـرو

مـگـر کـه عـادت آن تــرک غـارت و عـور اســت

***

مرا بـه سوی تـو پـیوند دوستـی خام است

بـــه آفـــتـــاب ز ذره چـــه جـــای پـــیـــغـــام اســـت

هـزار جــان مـقــدس شــدنـد خــاکــســتــر

هــنــوز پـــخـــتـــن ســودات از آدمــی خـــام اســـت

بـیار سـاقـی دریای می که جـانم سـوخـت

زجـــاجـــه ی دل مـــن گـــر چـــه دوزخ آشـــام اســـت

ازان چــراغ کـه دلـهـای خــلـق مـی ســوزد

چــراغــهـا بــه ســر کــوی تــو بــه هـر شــام اســت

خطاست نسبت بالای تو به سرو، که سرو

نه شوخ و شنگ خرام است و مست و خودکام است

دلم کـه بـسـتـده ای بـاز ده که لاف زنم

کـه ایـن خــرابــه ز ســلـطـان خــویـش انـعـام اســت

زکـوة حــســن کـم از یـک نـظـاره آخــر کـار

گــدای کــوی تــوام، گــر چــه خــســروم نـام اســت

***

رسـید فـصـل گـل و بـاد عـنـبـرافـشـان اسـت

نـگــارخــانـه ی جــانــان بــهـشــت رضــوان اســت

بـه سـرو بـاغ کـه بـینـد کـنـون کـه در هـر بـاغ

هـزار سـرو بــه هـر گـوشـه ای خــرامـان اسـت

کـنـون بـه سـوی چـمـن بـی بـهشـتـیان نـروم

که هر چه ذوق بهشت است روی خامان است

عـجـب کـه جــام نـمـی افـتــد از کـف نـرگـس

چـنـانـکـه او بــه غـنـودن فـتـان و خـیـزان اسـت

حـریف مـعـنی گـل را بـه جـان خـرد، هر چـنـد

کـه ســهـل قـیـمـت و کـالـای دهـر ارزان اســت

بـه گوشه های چـمن بـرگ گل چو نرمه ی گوش

درو ز قــطــره نـگـر تــا چــه در غــلـطــان اســت

ز خـــــاره بـــــودی دامــــان کـــــوه از لالــــه

کـنون ز اطـلـس لـعـلـش نـگـر کـه دامـان اسـت

زمــیـن بــه بــاغ نــدیـد آفــتــاب از پــی شــاخ

نـگـر ز خـانه کـه در سـایه های بـسـتـان اسـت

چنین که نرگس و گل چشم را به صحن چمن

هـمـی نـهـنـد، مـگـر آســتــان سـلـطـان اسـت

شــکــفــتــه بــاد گــل دولــت تــو تــا بــه ابــد

گـلـی کـه بــلـبــل او خــسـرو ثــنـاخـوان اسـت

***

هـنـوز آن کـه نـشـیـنـیـم بـا تـو در سـینـه سـت

هـنــوز در دل مــن آن هـوای دیـریـنـه ســت

هــنــوز مــســتـــم ازان مــی کــه روزیــم دادی

هـنـوز در دل مـن آن خــمــار دیـریـنـه ســت

مــیـی کــه پــیـش تــو بــا خــون دل بــیـفــزودم

بدیدم آن می و آن خون هنوز در سینه ست

گـذشـت آن مـه و این لـحـظـه بـیش می گـویی

تـصـوری سـت که در خـواب یا در آیینه سـت

نگر که چند شده ست تا بنات نعش شده ست

ز بـهر چـرخ که بـا او همیشـه در کینه سـت

کـسـی کـه حــاصـل فـردا شـنـاخــت بــر امـروز

نـبسـت دل که اگر بـسـت کودک دینه سـت

چـو حـال اینسـت بـده سـاقی آن سـفال شراب

کـه نـرخ آن بــه تـرک هـزار گـنـجـیـنـه سـت

مــی مــغــانـه بــه رســم قــلــنـدر آر و بــبــیـن

کــه مــاه روزه و وقــت نــمــاز آدیـنــه ســت

حــذر ز پــنـبــه ی بــی پــشــم امــردان، خــســرو

که پنبـه گشته از او صد هزار پـشمینه ست

***

شـوق تـوام بــاز گـریـبــان گـرفـت

اشـک دوان آمـد و دامـان گـرفـت

سـهـل بــود تـرک دو عـالـم، ولـی

تـرک رخ و زلـف تـو نـتـوان گـرفـت

جان منی، بـی تـو نفس چون زنم

زانکه مرا بی تو دل از جان گرفت

هر که چنین فرصتی از دست داد

بـس سر انگشت به دندان گرفت

عــــارض او تــــا بــــدر آورد خــــط

خـرده بـسی بـر مه تـابـان گرفت

خـال تـو بـر لعل لبـت دست یافت

مورچـه ای ملک سـلیمان گرفـت

دل طــلـب کـعــبــه ی روی تــو کــرد

حـلـقـه ی آن زلـف پـریشـان گـرفـت

مـا و می و طـرف گـلـسـتـان و یار

بـاد صـبـا طـرف گلسـتـان گـرفـت

بــی مـه رخـسـار و شـب زلـف او

خاطرم از شمع شبـستـان گرفت

خـسـرو بـیدل ز دو عـالـم بـرسـت

وز دو جـهان دامـن جـانان گـرفـت

***

جان که چنین تب کش سودای تست

نعل بـهای سم شهبـای تـست

دل کـه سـراسـیـمـه ی کـوی غـم اسـت

نـامــزد زلــف مـطــرای تــســت

عـقـل که او خـوبـتـرین جـوهری سـت

پیشکش نرگس شهلای تست

پــرده بــرافــگـن کــه هـزاران چــو مـن

مـنـتـظـر عـارض زیـبـای تـسـت

آنــچــه ز تــو حــاجــت خــســرو بـــود

در بـرش انداز که مولای تـسـت

***

آنــکــه دلــم شــیــفــتـــه ی روی اوســت

شیفته تر می کندم این چه خوست؟

دوش بــگـفـتــم کـه دهـانـیـت نـیـسـت

گـفـت کـه بـسـیار درین گـفـتـگوسـت

بــه کـه رخ از خــلـق بــپــوشــد، ازآنـک

دیـــده ی بـــد آفـــت روی نـــکـــوســـت

هـسـتـی مـن رفـت و خـیـالـش نـمـانـد

این که تـو بـینی نه منم، بـلکه اوست

عـاشـقـم، ار گـریه کـنـم عـیب نـیسـت

آب که بـر روی من اسـت آب جـوست

بـس کـه دل گـمـشـده جـویم بـه خـاک

قـامت من بـین که چـگونه دو تـوسـت

تــرک جــهــان بــیـنــیــم بــا وصــل یــار

کـار جـهـان بــیـن کـه چـهـا آرزوسـت

خسرو از این گونه که در خود گم است

عاقبـتـش در طـلب و جـسـتـجـوسـت

***

حسن تو کاندیشه به کارش گم است

کـی بــه حـد مـعـرفـت مـردم اسـت

پـرده بـرافـگن کـه گه والضـحـی اسـت

زانکه رهی در تو و در خود گم است

بــارگـی آهـســتــه تــر، ای هـوشـیـار

زانـکـه صـف مـور بـه زیر سـم اسـت

ایـن تـن چـوبـیـن کـه بـه صـد پـاره بـاد

پــخـتــن سـودای تــرا هـیـزم اسـت

خــواب بــه افـسـون مـگـر آریـم، زآنـک

خــوابــگـه غــمـزه ی پــر گــزدم اســت

بــخـت بــدم بــه نـشـود ز آب چــشـم

زانکه سعادت نه در این انجـم اسـت

مـن بــه صـفـا کـی رســم از درد خــم

فـتـنـه ی سـاقـیم چـو دم در دم اسـت

ای کــه نــهــی مــرغ حـــرم نــام مــن

حـسرت من بـر مگسـان خـم اسـت

خــسـرو از عـشـق زیـد نـه بــه طـبــع

عـنصـر عـشـاق مـگـر پـنـجـم اسـت

***

شـاخ گل از نسـیم جـلوه گـر اسـت

وقــت گــلــبـــانــگ بـــلــبــل ســحــر اســت

خــار پــهـلـوی گــل نـشــانـد، ازآنـک

خــون بـــســتــه ز بـــهــر نــیــشــتــر اســت

بـاغ در رقص و جـنبـش اسـت، ازآنک

بـــانــگ بــلــبــل بــه گــوشــهــای در اســت

چـون که پـیوند تـوست گل، ای خـار

نـــیـــش در حــــق او نـــه از هـــنـــر اســـت

آخـر، ای گـل، نـگـر ز چـنـدین سـیم

کــه تـــرا یــک دو ســـه قـــراضـــه زر اســـت

لــالــه از مــی پــیـالــه مــی گــیـرد

آنــکــه پـــیــمــانــه پـــر شـــود دگــر اســـت

چشم مستت کشنده ایست عجب

خــواب مـسـتــیـش ازان کـشـنـده تــر اسـت

ســـاقـــی مــن روانــه کــن از کــف

کــشــتــی مـن کــه عــمــر بــر گــذر اســت

بــاغ داد از نـشــاط و عــیـش خــبــر

ای خوش آن کس که مست و بی خبر است

بـــاغ در رقــص آمــد، ای خـــســـرو

بـــانــگ بــلــبــل بــه گــوشــهــای در اســت

***

دامـن گـل ز ابــر پــر گـهـر اســت

بـــاغ را زیــب و زیــنــت دگــر اســت

غنچـه بـر بـاد داد دل، چـو گشـاد

چشم بـر گل که مو به روی فر است

بـه یکـی جـام کـش رسـید از دور

نرگس افتاده مست و بی خبر است

هـمـه از ســرو مـی بــرد بــلـبــل

نـیـک یـکــبــارگـی بــلـنـد پــر اســت

هر چه تسخیر کیف یحیی الارض

خواند بـلبـل بـه خـط سبـزه در است

گـل ورق راسـت کـرده از شـبـنـم

مــهــره ی آن ورق هـمــه گــهـر اســت

دوسـتـان را کـنـون ز بـهـر نـشـاط

جـانـب بــاغ و بــوسـتـان گـذر اسـت

ورق گــل اگــر لــطــیــف افــتـــاد

خــط سـبــزه ازان لـطـیـف تــر اسـت

نـرود سـوی بــاغ خـسـرو، ازآنـک

بـــاغ او بـــزم شـــاه نــامــور اســـت

***

شب گذشته ست و اول سحر است

بــانـگ بـلـبـل بـه مـی نـویـدگـر اسـت

وقـت او خـوش کـه در چـنـیـن وقـتـی

بـاده بـر دسـت و نـازنین بـه بـر اسـت

کــشــتــی بــاده نـه بــه کـف، بــاری

عـمـر ازینسـان رود چـو بـر گـذر اسـت

چـند گویی کـه مسـت و بـی خـبـری

هر که او مست نیست بی خبر است

ســـاقــیــا، غــوطــه ده مــرا در مــی

کـه می آشـام شـعـله در جـگر اسـت

گر چـه بـد مستـی است عیب حریف

کـنـدن ریـش مـحـتــسـب هـنـر اسـت

گـر بــه مـیـخــانـه مـفـسـدان شـراب

پــادشـاهـنـد، بــنـده خــاک در اســت

خــســروا، چــنــد از گــنــه تــرســی

رو کـه عـفـو خــدای مـعــتــبــر اســت

***

موی را نیست این میان که تراست

پسته را نیست این دهان که تراست

قـــامــت راســـت ســـرو را مـــانــد

سرو بـاشد چـنین روان که تـراسـت؟

جـان بـبـردی و خـوش هنـوز نـه ای

دست بـر دل نه این زمان که تـراست

تــا چـهـا بــر تــو کـردمـی مـن، اگـر

حـسـن بـودی مرا چـنان که تـراسـت

بـــر رخ زرد مــن بـــخـــنــد و بـــگــو

خــنـده انـگـیـز زعـفـران کـه تــراسـت

گــویـیـا بــیـشــتــر بــرای زر اســت

این سخـن بـر سر زبـان که تـراسـت

کشـتـه گشـتـم ز ابـروی تـو، مکش

بـر دل خـسرو، این کمان که تـراسـت

***

هر که در پیش چشم روشن ماست

گــویـیـا آفــت دل و تــن مــاســت

چــشـم مـا گـر نـمـی شـود، مـانـاک

آن هـمـان آفـتـاب روشـن مـاسـت

لـالـه ها می دمـد ز خـون دو چـشـم

گرد من آن بـهار و گلشـن ماسـت

غــمــزه زن جــان مــن و گــر مــیــرم

غم مخور خون ما به گردن ماست

مـا چـو هندوی سـومنات بـه عـشـق

بـت پرستیم و دل بـرهمن ماست

گفتـم از مهر سوخـت خـسـرو، گفت

چـند ازین ذره ها بـه روزن ماسـت

***

عشق اگر چه نشان بخت بد است

نـزد عـاشـق سـعـادت ابـد اسـت

هـر کـه جـویـد مـرادی از مـعـشـوق

گـویی او عـاشـق مرا خـود اسـت

گر چـه صد روز نیک عاشـق راسـت

بـهـر این روز اسـیـر روز بـد اسـت

دیـگــران بــهــر تــو چــرا مــیــرنــد؟

مردنم این که اندرین حسد است

صوفی ما که مسـت می زده است

جـرم بـر سـاقیان سـرو قـد اسـت

هـمـه عـیـب اسـت بـاده و هـنـرش

شـسـتـن مـا ز مـایـه ی خـرد اسـت

پـرسـیـم تـوبـه شـد ز مـی خـسـرو

شد، ولی آرزو یکی بـه صد است

***

با غمت شادی جهان هوس است

شادی من همین غم تو بـس است

از دهـان تــو چــون نــفــس نــزنـم

مـر مـرا بــیـم تـنـگـی نـفـس اسـت

نــیــم خــال لــب تــوام بـــکــشــد

زهر اگـر خـود همه پـر مگس اسـت

از سـر خـشـم، اگـر بــخــایـی لـب

بـر لبـت بـوسـه دادنم هوس اسـت

گـر کــســی بــر در تــو جــویـد بــار

چند گویی که بـار او چه بـس است

هـمـه شــب گــرد کــوی او گــردم

هر که بیند گمانش بر عسس است

بـنده خـسـرو بـه ناله در ره عشق

کـــاروان غـــم تـــرا جـــرس اســـت

***

این جفا کاریت که نو به نو است

مـگـر این جـان کـشـتـه را درو اسـت

چـون تـرا نیسـت نیم کنجـد شرم

گـفـت مـن نزد تـو بـه نیم جـو اسـت

چـشم بـر کشـتـنم گماشـتـه ای

چـه کنم گوش تـو سخـن شنو است

شد عنانم ز دست چه تـوان کرد؟

تــوسـن صـبــر نـیـک تــیـز دو اســت

عـقـل بـا مـرهمی فـروخـتـه شـد

جان مسکین به یک نفس گرو است

سر بـه خاکت بـبـینم و پـس ازین

زنـده مـانـم بــدانـک عـمـر نـو اسـت

خـسـروا، لـشـکـر خـطـش بـدوید

دل نــگــهــدار، وقـــت زاغ رو اســـت

***

رخ تــو نــور دیــده ی قــمــر اســت

لـب تــو ســرخ رویـی شــکـر اســت

بـا تـو، ای یکـسـر آمـده بـه دلـم

که کند شـرکـتـی، گدا و سـر اسـت

کـار دیگـر مکـن، مکـن شـوخـی

زانـکـه، ای شـوخ کـار تـو دگـر اسـت

گـر ز پــای خـودم دهـی خـاکـی

خـاک پــای تــو سـرمـه ی بــصـر اسـت

زار زار از غــم تـــو مــی مــیــرم

چون نه زور است بنده را نه زر است

نظری کن کز آن دو چشم سیاه

دیـده در انــتــظــار یـک نـظــر اســت

بــنـده خــســرو در آرزوی لـبــت

نـمـک تــو کـه نـیـش در جـگـر اسـت

***

تـن پـاکـت که زیر پـیرهن اسـت

وحــده لا شــریـک لـه، چــه تــن اســت

هسـت پـیراهنت چـو قـطـره ی آب

کـه تـنک گـشـتـه بـر گل و سـمن اسـت

بــا خــودم کـش درون پــیـراهـن

کـه تــو جــانـی و جـان مـن بــدن اسـت

تــازیـم، در غــم تــو جــامـه درم

وز پـــس مــرگ نــوبـــت کــفــن اســـت

دل بسی برده ای، نکو بشناس

آنـکـه خـسـتـه تـرسـت از آن مـن اسـت

انـدر آی و مـیـان جـان بـنـشـیـن

کـه تــو جــانـی و جــان تــرا بــدن اسـت

گفته ای، تـرک تـو نخواهم گفت

تـرک من گو چـه جـای این سخـن اسـت

دهــن تـــنــگ را حــدیــث فــراخ

چون همی گویی، آخر این چه فن است

دل خسرو خوش است بـا تنگی

کـــه مـــرا یـــادگـــار ازان دهـــن اســـت

***

روی نیکـوی تـو ز مـه کـم نیسـت

جـز تــرا نـیـکـویـی مـسـلـم نـیـسـت

دهــنــت ذره و کــم از ذره اســت

رخ ز خــورشـیـد ذره ای کـم نـیـسـت

بــی دهـانـی و مـلـک خــوبــی را

چون سلیمان شدی که خاتم نیست

نسبـتی هست در دهان تـو، لیک

در مـیـان تـو نـسـبـتـی هـم نـیـسـت

چشم من خاک جسم من تـر کرد

گر چـه یک قطره هم در او نم نیست

گـر جـهانی غـم اسـت در دل مـن

چـون تـو انـدر دل مـنـی غـم نـیسـت

تازه کن جان خسرو از غم خویش

کـاین جـراحـت سـزای مرهم نیسـت

***

سرو را بـا قد تـو هستـی نیست

میلش الا بـه سـوی پـسـتـی نیسـت

در دهـان و مــیـانـت مـی بــیـنـم

نیستـی هست، لیک هستی نیست

گـاه گـاهم بـه قـبـلـه بـودی روی

تـا تـو در پـیش من نشستـی، نیست

زهــد بــا عــشــق در نــیـامــیـزد

بـت پـرسـتـی خـداپـرسـتـی نـیـسـت

بـرگ صبـری که پیش از اینم بـود

سرو من تـا تـو بـرشکسـتـی، نیسـت

تـا تـرا دست جـور بـر سر ماست

کـار مـا جـز کـه زیـردسـتــی نـیـسـت

مستی گفتی ز عشق خسرو را

عشق دیوانگی ست، مستی نیست

***

یار ما دل ز دوسـتـان بـرداشـت

مــهـر دیـریـنـه از مــیـان بــرداشــت

من نخواهم کشید هر چـه کند

دل کـه از وی نـمـی تـوان بـرداشـت

دی بـه تـنـدی بـلـنـد کـرد ابــرو

از پــی کـشـتـنـم کـمـان بــرداشـت

خواستم جان به عذر پیش برم

هجر خود رفت و پیش ازان برداشت

عـهـد کـردم کـه درد دل نـکـنـم

درد دل مــهــر از زبـــان بـــرداشـــت

در دل او نــکـــرد کـــار، ار چـــه

سـنگ از افغان من، فغان بـرداشـت

چـشم او هیچ کم نخواهد شد

دل بــیـامـد، مـرا ز جــان بــرداشــت

رفـتـم امروز تـا نخـواهد کشـت

سـر نـخـواهـم ز آسـتـان بــرداشـت

تـرک سودای خـام کن، خـسرو

کـه وفـا رخـت ازین دکـان بـرداشـت

***

ترک مستم که قصد ایمان داشت

چــشـم او مـیـل غـارت جــان داشـت

خون من چـون شراب می جـوشد

وز دلــم هــم کــبــاب بــریـان داشــت

دیـده در مـی فــشــانـد در دامــن

گــویـیــا آســتــیــن مــرجــان داشــت

در بــاغ بــهــشــت بــگــشــادنــد

بــاد گــویـی کــلــیـد رضــوان داشــت

غـنـچـه دیـدم کـه از نـسـیم صـبـا

همچـو من دسـت در گـریبـان داشـت

رازم از پـــرده بــــرمـــلا افـــتـــاد

چـنـد شـاید بـه صـبـر پـنـهـان داشـت

خـسـروا، تـرک جـان بـبـاید گـفـت

که به یک دل دو دوست نتوان داشت

***

از رخــت ارغــوان نـمـودار اســت

وز رخـم زعـفـران نمودار اسـت

نقش سـودا که هسـت بـر جـانم

لب و خطش ازان نمودار است

آن سـتــاره کـه ریـخــت مـژگـانـم

از زمین آسـمـان نمودار اسـت

ز آتـــش و دود و شـــعــلــه ی دوزخ

سـینه ی عـاشـقان نمودار اسـت

نـــرگـــس نـــاتـــوان جـــادویـــت

از فـریب جـهـان نـمـودار اسـت

سر زلفت ز دود دل نقشی ست

لب لعـلت ز جـان نمودار اسـت

دیــدم از تـــوتــیــای بـــیــنــایــی

خـاک آن آسـتـان نمودار اسـت

لاله زار و سـرشـک خـسـرو بـین

از بـهـار و خـزان نـمـودار اسـت

***

تـرک من دی سخـن بـه ره می گفت

هر که رویش بـدید، مه می گفـت

او هـمـی رفـت و خــلـق در عـقـبــش

وحــده لا شــریـک لـه مـی گـفـت

دل به صد حیله می گریخت ز عشق

دل سـخـن از درون چـه می گفـت

غــلـغـلـی مـی شــنـیـدم از دهـنـش

دیده از خـویش صـد گنه می گفت

دل خـطـش را زوال جـان مـی خـوانـد

نـیـم شــب را زوالـگـه مـی گـفـت

گــفــتــمــش تــیـر مـی زنـی بــر دل

خنده می زد به ناز و نه می گفت

خــسـرو از دور هـمـچــو مـدهـوشـان

نظـری می فـگـند و وه می گـفـت

***

آنچه بر جان من ز غم رفته ست

همه از دسـت آن صـنم رفـتـه سـت

می نویسـد بـه خـون من تـعـویذ

چـه تـوان کرد، چـون قلم رفتـه ست

پـای در ره نـهاد و مـهر گـذاشـت

زانـکـه در راه مـهـر کـم رفـتــه سـت

بـه سـتـم مـی رود ز مـن، یا رب

برکسی هرگز این ستم رفته ست؟

جــان بــه دنــبــال او روان کــردم

گـر نـیـایـد، حـیـات هـم رفـتـه سـت

خـسـروا، بــا شـب فـراق بـسـاز

کـافـتــاب تــو در عـدم رفـتــه ســت

***

گل ز رخساره تو بـی آب است

مــه ز نــظــاره ی تــو بیتاب اســت

مـــژه هـــای کــــژ دلاویـــزت

کـجــه هـای دکــان قــصــاب اســت

بــا خـیـال تــو مـردم چــشـمـم

گـاه هم خـانه گاه هم خـواب اسـت

امشـبـی کـامدی بـه خـانه ی من

شمع را می کشم که مهتاب است

گـر گـذاری بــبــوسـم ابــرویـت

بـهـر تـعـظـیـم را کـه مـحـراب اسـت

ای دل خسته، غرق خون از تو

همـچـو هسـتـه مـیان عـناب اسـت

غـرق شـد ز آشـناییت خـسـرو

زانکـش از دیده تـا بـه لب آب اسـت

***

هر کـه روی تـو دید جـان دانسـت

لـب شـیرینت، را همـان دانسـت

حسن تو عالمی بخواهد سوخت

هـم در آغـاز مـی تــوان دانـسـت

نـرخ کـردی بـه بـوسـه ای جـانی

بـنـده بـخـریـد و رایـگـان دانـسـت

ذقـنـت چـه نـمـود و دل بـه خـیال

بـوسه ای زد، مگر دهان دانسـت

دل ز هجـر تـو بـس کـه تـنگ آمـد

مـرگ را عـمـر جــاودان دانـســت

دی بــه کـویـت تــن ضـعـیـف مـرا

زاغ بـربـود و اسـتـخـوان دانـسـت

غــمـزه ی تــو زبــان کـشــیـد ز مـن

کـه مـرا نیک بـی زبـان دانسـت

کــرد بــر مــن دلــت بــه نــادانـی

هـر چـه از جـور بـیکـران دانـسـت

پـیـش ازیـن غـم نـبـود خـسـرو را

غم که دانست این زمان دانست

***

بـنده را بـا تـو دوسـتـداری خـوست

گـر چــه تــو بــنـده را نـداری دوسـت

آن نه چشمی ست کز کرشمه ی ناز

دیده را هر نظر که هسـت در اوسـت

گــرد ابــروی تــســت جــای نـمــاز

بــاز در چــشـم بــنـده آب وضـوســت

بـا من از زلف تو بد است، چه باک؟

هر چـه بـد نیست، روی تـو نیکوست

فـتــنـه ی چـشـم تـو نـمـی خـسـپــد

زانـکـش از غـمـزه خـار در پـهلـوسـت

چـون تـو بـر لـب نـمـی نـهـد لـب را

شـکـر انـدر لـب تــو تــو بــر تــوســت

وصف زلف تـو کرد خسرو، از آنست

که ز لطفش همه جهان خوشبوست

***

سـر زلـف تـو تـا بـجـنبـیده سـت

بـوی مشک ختـا بـجـنبـیده ست

بــوی خـون آمـد از صـبــا مـانـاک

عاشـقی را هوا بـجـنبـیده سـت

تــا بــجــنــبــیــد زلــف او از بـــاد

نـاف آهـو ز جـا بـجـنـبـیـده سـت

مـا و دیـوانـگــی دگــر کــان زلـف

بـاز بـر جـان مـا بـجـنـبـیده سـت

جــوش دلـهـا بــه گـرد او گـویـی

قـلـب صـد یاد را بـجـنبـیده سـت

گر جگر گوشه نیست چشم مرا

خون چشمم چرا بـجنبـیده ست

مـی رود ذکـر رفـتـنـش بــسـیـار

بــاز جـای بـلا بــجـنـبـیـده سـت

دی شــنـیـدم ز آه ســرد مـنـش

دل چـون آسـیـا بـجـنـبـیده سـت

یـاد خــسـرو نـمـی کـنـد، یـا رب

کاین سخن از کجا بجنبیده ست

***

نگـار من امـشـب سـر ناز داشـت

بـر افتـادگان چـشم بـد ساز داشت

بـه یک جـام بـاده بـه صـحـرا فگند

دلــم هـر چــه در پــرده ی راز داشــت

بـه سویش نمی دیدم از بیم جان

که در چشم او مستی آغاز داشت

ره مـن زد این بـازمـانده سـرشـک

کـه چـشـم مـرا از نـظـر بــازداشـت

همه شب چو پروانه می سوختم

کـه شـمع من از دیگران گاز داشـت

بــه عـذر ار دلـم بــرد مـعـذور بــود

که چشمی به غایت دغابـاز داشت

دل مـن کـه تـیری درو مـانـده بـود

بــه نـالـه خــراشـی در آواز داشـت

کـنـون یـاد دارد ز خــســرو گـهـی

کـه مـرغـی درین بـاغ پـرواز داشـت

***

دلـم بــرد و بــوی وفـایـی نـداشــت

دلـش راز غـم آشـنـایـی نـداشـت

تــحـمـل بــسـی کـرد گـل در بــهـار

ولی پـیش رویش بـقایی نداشـت

زهی جـان بـه جـانان سپـرده، دریغ

که در خورد همت صلایی نداشت

صـبــوری بــرون شـد ضـروری ز مـن

که در سـینه ی تـنگ جـایی نداشـت

کـنـون شـیـشـه را بـر طـبـیـب آورم

کـه زاهـد قـبـول دعـایی نـداشـت

فلک عاشقی را چو بر من گماشت

جـز این در خـزینه بـلـایی نداشـت

چـه بـینـم بـه بـیهوده در بـاغ دهـر؟

کـه هرگـز نسـیم وفـایی نداشـت

فـراهـم نـشـد ریـش عـشـق کـهـن

که پـیکان خوبـان خـطایی نداشت

بـه زنـجـیـر او، خـسـروا، دل مـبــنـد

که سلطان نظر بـر گدایی نداشت

***

گـلـسـتـان نسـیم سـحـر یافـتـه سـت

صبـا غنچـه را خـفتـه دریافتـه سـت

چنان خواب دیده ست نرگس به خواب

که گویی که او جـام زر یافتـه سـت

خــبــر نـیـسـت مـر بــلـبــل مـسـت را

که از مستیش گل خبـر یافته ست

نـسـیم چـمن مـشـک در خـاک ریـخـت

مگر بـوی آن خوش پسر یافته ست

خــیــال قــدت ســر و گــم کــرده بــود

ولـی نـاگـهان نیشـکـر یافـتـه سـت

چـه گویم که سـنگین دلش هیچ وقـت

ز ســوز دل مـن اثــر یـافـتــه ســت

بــه پــای خـیـالـت فـرو ریـخـت چـشـم

دری کان بـه خون جـگر یافتـه ست

بـسـا شب که بـیدار خـسـرو نشسـت

که شام غمش را سحر یافته ست

***

دل مـن بـه جـانـانـی آویخـتـه سـت

چـو دزدی کز ایوانی آویخـتـه ست

فــدا بــاد جــانـهـا بــدان زلـف کـش

بـه هر تـار مو جـانی آویختـه ست

چــه زنـار کــفــرســت هـر مــوی او

که در هر یک ایمانی آویختـه ست

بــتــان را مـزن سـنـگ، ای پــارســا

به هر بت مسلمانی آویخته ست

غمم سهل گیرید و مسکین کسی

که در زلف جـانانی آویخـتـه سـت

زهـی دولــت صــیـد جــانــم کــه او

بـه فتـراک سلطانی آویختـه ست

نـبــیـنـم جـهـان جـز جـگـر پــاره ای

بـه هر نوک مژگانی آویخـتـه ست

خــراشــیـده بــاشــد دل بــلـبــلـی

که در شاخ بـستانی آویخته ست

چـو خـسـرو اسیر تـو شد رحـمتـی

که دردی بـه درمانی آویختـه ست

***

صبا کو به بوی تو جان پرور است

دل خــلـق را سـوی تــو رهـبــر اسـت

بــه دنـبــالــه ی زلــف مــگــذار کــار

دلـی را کـز آن زلـف در هـم تــر اسـت

بـرون بـر ازین چـشم پـر خون من

کـه از خـون چـرا آسـتــانـت تــر اسـت

ســرانــدازیـم بــه کــه رانـی ز در

که سر بـی در دوسـت درد سر اسـت

دریـغ اسـت خـاک درت بــر سـرم

که این سر نه لایق بـدان افسر اسـت

زهـی طـعـن جـاویـد خـورشـید را

کـه گـوینـد مـعـشـوق نـیـلـوفـر اسـت

مـگـس قـنـد و پـروانه آتـش گـزید

هـوس دیگـر و عـاشـقـی دیگـر اسـت

بـمـیـرم درین سـوز مـن عـاقـبـت

که هیزم پس از شعله خاکستر است

کـجـا یـابـم آن خـانـه ویران شـده

که هر شب بـه جـان خـراب اندر است

چه داند ملک خفتـه، در خواب ناز

کـه نالان کـدامیش در پـیش در اسـت

ز در بــاری دیـده خــســرو مـرنـج

که خـود عاشـقان را همین زیور اسـت

***

کـجـا دولـت وصـلش آرم بـه دسـت

که جـز بـاد چیزی ندارم بـه دست

ســـر زلــف او تـــا نــگـــیــرد قـــرار

کـی آیـد دل بـیـقـرارم بــه دسـت

گهش می فشانم سر خود به پای

چه چـاره نبـود اختـیارم بـه دست

ســــر آمــــد دریـــن آرزو روز غــــم

که افتد شبی زلف یارم بـه دست

نـه بــد بــر کـفــم بــاده بــر یـاد آن

که باد است ازو یادگارم به دست

بـبــازم سـر خـویـش، خـسـرو، اگـر

گهی دامن وصلش آرم بـه دسـت

***

بـتـی کـز ویم رو بـه دیوانگی سـت

اگـر جــان تــوان بــرد فـرزانـگـی ســت

زدم دی بـه زنجـیر گیسوش دسـت

مرا گـفـت، بـاز این چـه دیوانگـی سـت

دلــم بــرد بــر بــوســه پــروانــه وار

ستـد جـان که این حـق پـروانگی ست

درونــم پــر از یـار گــشــت و هـنـوز

ازان سـو کـه یارسـت بـیگـانگـی سـت

نـگــارا، خــیـال تــرا مـدتــی ســت

کـه بـا مـردم دیـده هـمـخـانـگـی سـت

مرا کـشـتـی آخـر تـرا کـس نگفـت؟

که بـیچـاره کـشـتـن نه مردانگی سـت

شد از عشق خال تو خسرو هلاک

چو مرغی که مرگش زبی دانگی ست

***

خـم تـهی گشت و هنوزم جـان ز می سـیراب نیسـت

خون تو هست آخر، ای دل، گر شراب ناب نیست

نــالــه ی زنـجــیـر مــجــنـون ارغــنـون عــاشــقــانـســت

ذوق آن انــدازه ی گــوش اولــواالــالــبــاب نــیـســت

عشق خصم من بس ست، ای چرخ، تو زحمت مکش

هـر کـجـا جـلـاد بــاشـد حـاجـت قـصـاب نـیـسـت

پــادشــا گــو خــون بــریـز و شــحــنـه گـو گــردن بــزن

بـهر جـانـی تـرک جـانـان مـذهب احـبـاب نـیسـت

هـان و هـان، ای عــاقــل، از غــم خــواری مـا در گــذر

کـانـدریـن ره بـهـتـر از دیوانـگـی اسـبـاب نـیـسـت

گـر جـمـال دوسـت نـبــود، بــا خـیـالـش هـم خـوشـم

خـانـه ی درویش را شـمـعـی بـه از مـهتـاب نـیسـت

کــافــرا، مــردم شــکــارا، یــک زمــان آهــســتــه تـــر

کـاهـوی بـیـچـاره را بــا تـیـر تـرکـان تـاب نـیـسـت

دل کــز آن مــن نـشــد چــنـدیـن چــه گــردد گــرد تــو

آخــر انـدر تــرکـشـت یـک نـاوک پــرتــاب نـیـسـت

گـفــتــی انـدر خــواب گـه گـه روی خــود بــنـمـایـمـت

این سـخـن بـیگانه را گو، کآشـنا را خـواب نیسـت

تـشـنـه خـواهی مـردن، ای دل، زان زنـخـدان بـاز گـرد

کـان چـه او گـر بــکـاوی خـون بــرآیـد آب نـیـسـت

خــســروا، زنـار بــنـد اول پــس آن گــه ســجــده کــن

پـیش آن ابـرو که بـتـخانه ست آن، محراب نیست

***

صد بـلا افتـاد و صد فتـنه بـخاست

عـاشـق بـیـچـاره را عـبــرت کـجـاسـت

دی دل دیوانه ی مـا گـم شـده سـت

بـر درش آن خـون که بـینی آشـناسـت

زلـف پــسـتــش کـارفـرمـای اجــل

چـشم مستـش چـاشنی گیر بـلاست

کــافــرا، مـحــراب ابــرو کـج مـکـن

که بـه زاری چـشم خـلقی در دعاست

نرخ جـانها سخت ارزان شد، بـلی

عـهـد تــســت و روز بــازار جــفـاســت

بـا چـنان بـادی که خوبـان داشتـند

پـیش تـو از هیچ کـس گردی نخـاسـت

بــیـدلان را طـعـن رســوایـی مـزن

هیچ کس دانی که خود را بد نخواست

عاشـق و رندسـت از تـشـویق تـو

هر کـجـا گوشـه نشـین و پـارسـاسـت

هر زمان گویی که حـال دل بـگوی

آن کـسـی را گوی، کو را دل بـجـاسـت

گفتی اندر سینه ی تنگ تو چیست؟

داغــهــای دوســتــان بـــی وفــاســت

خسروا، مشغول یاران شو بـه زود

کز بـرای شـب همه غم پـیش ماسـت

***

گـر تـرا نـاز و بـدخـویی این اسـت

وای بــر دل، اگـر چــه ســنـگـیـن اســت

عـیشـم ار بـد رود بـلایی نیسـت

تــو، نــکــو، مــی روی بــلا ایــن اســت

مــــی روی و نـــمـــی روی از دل

این چه شکل است و این چه آیین است

گـر دل من کـبـاب شـد، تـو بـخـند

کـان نـمـک شـور نیسـت، شـیرین اسـت

من بمیرم که آب چشمی نیست

خـنـده ای کـن کـه وقـت یـاسـیـن اسـت

هـر شـب از آب چــشـم پــنـداری

چــشــم مــن آشــنــای پـــرویــن اســت

از خـیالـت بـه سـجـده جـای دلـم

اول شـــب نــمـــاز پـــیــشـــیــن اســـت

نــکـــنــی گــر نــگــاه مــعـــذوری

کـت چـو خـسـرو هـزار مـسـکـیـن اسـت

***

بــهـار آمـد و گـلـهـای بــوســتــان بــشــکـفــت

بـه خوش دلی و طرب روی دوستان بـشکفت

بـدان صـفـت کـه گـل از بـاد نشـکـفـد بـه چـمن

ز بـاده بـاده کـشـان را بـهـار جـان بـشـکـفـت

بــه دیـده پــرس کـه آبــش چـو آب در غـلـطـیـد

ز می چـو عـارض خـوبـان دلسـتـان بـشـکفت

گـل از شـراب بـدانـسـان کـه بـشـکـفـد در جـام

به کوی دوست گل از خون عاشقان بشکفت

بــتــان بــتــرس قــدم مــی نــهــنــد بــر لــالــه

که همچو شعله ی آتـش بـه بـوستـان بـشکفت

ز بــس کـه غـنـچـه ی دم بــسـتــه از صـبــا دم زد

درون پـوسـت نگـنجـید و در زمـان بـشـکـفـت

چنان که گل به خوی مصطفی شکفت به خاک

رخــم ز ســوزن خــاک ره بــتــان بــشــکـفـت

نسـیم مـشـک جـهان گـیر شـد، چـو خـسـرو را

ز یاد مـدحـت تـو غـنـچـه در دهان بـشـکـفـت

***

یار چـون بـا ماست بـهر دیدنش تـعجـیل چیست

یوسـف اندر مصـر دل، در دیده رود نیل چـیسـت

آن بــت انـدر سـیـنـه و سـوزان دلـم قـنـدیـل وار

چون دلم بـتـخانه شد، بـتخانه را قندیل چیست

کـشـتـن خـود خـواسـتــم از غـمـزه ی خـون ریـز او

گفت صید انداز ساکن، صید را تـعجـیل چـیست

رهـروان صـدق را از راحــت و مـحــنـت چــه غـم

عاشقان کعبـه را پـرسش ز راه و میل چـیسـت

مـرد چـون شـد عـاشـق جـانـان، نتـرسـد از بـلا

مور چون شد بـر در شه، بـیم پـای پیل چیست

تـقـوی و پــرهـیـزگـاری نـیـسـت کـار عـاشـقـان

صوفی میخـواره را سـجـاده در زنبـیل چـیسـت؟

چـون جـمالت آیت رحـمت شـد اندر شـان خـلق

آخـر این چـندین ز بـهر کـشـتـنم تأویل چـیسـت

خط شد آغازت، چو دورست از رخت چشم بـدم

وه که این زیبـا بـناگوشت، نشـان نیل چـیسـت

ای که خسرو را نصیحت می کنی از بهر عشق

پند چون می نشنود، بیهوده قال و قیل چیست

***

بـدان بـهانه که حـسنی سـت بـس فراوانت

جـفـا بـکـن که هر آن کـرده نیسـت تـاوانت

مهی که چـاک بـه دامان جـانم افگنده سـت

همان مهی سـت که طالع شد از گریبـانت

کسی که جان به سر یک نظاره خواهد داد

رهـاش کــن کـه نـگـه مـی کـنـد فــراوانـت

بـه نـزد تـسـت دلـم بــاژگـونـه کـن کـه در او

کـنـی نـظـاره کـه چـنـدسـت داغ پـنـهانـت

نـگـر کـه از زنـخـت چـنـد دل بــه چـاه افـتـاد

کـه تـا لـب اسـت پـر از جـان چـه زنخـدانت

درونـت در جـگـر سـوخـتـه کـشـم هـر چـنـد

که سر به سر ز نمک ساخته ست یزدانت

بـه نیم خنده چو صد جان دهی تـو خسرو را

بــه نـیـم جـان چـه تــوان داد مـزد دنـدانـت

***

بـاز مـسـت آمـدنش نـازکـنان از جـایی سـت

زان یـکـی کـار در آن کـنـج دهـان از جــایـی سـت

دل سـبـک می شـودم، دوش مگر غایب بـود

این زمان در سرش، این خواب گران از جایی ست

بـاز دیوانه ام و سـلسـله ی صـبـر کسـی سـت

آب چـشمم بـه چـپ و راست دوان از جـایی ست

مـن ز تــو صــبــر نـدارم، تــو نـکـو مـی دانـی

این همـه نـاز تـو، ای جـان جـهان، از جـایی سـت

چــنـد خــونـابــه ی مـن بــیـنـی و نـادان گـردی

اشـک مـن آخــر ازیـن گـونـه روان از جــایـی سـت

من چه زهره که دل گم شده جویم ز تو لیک

مـردمـان را کـه رود بـر تـو گـمـان، از جـایـی سـت

بـر رهت، هیچ گلی نشـکفـد، ای بـاد، ازانک

بـا تـو امـروز نـسـیـم اسـت کـه آن از جـایی سـت

خـود گرفتـم که بـپـوشـد غم خـود را خـسـرو

نامـت آخـر شـب و روزش بـه زبـان از جـایی سـت

***

کس را به دور حسن تو پروای خواب نیست

کـو دل کـزان دو نـرگـس رعـنـا خـراب نیسـت

ای مـحـتـسـب کـه مـنـع سـر انـدازیـم کـنـی

بـگـذر ز مـا کـه مسـتـی ما از شـراب نیسـت

بــر جــان مــا ز غــمــزه مــزن تــیــر دمــبــدم

بــر بــی گـنـاه ظـلـم پــیـاپـی ثـواب نـیـسـت

دل خـواست بـوسه ای ز لبـت، بـر دهان زدی

در روزگـار مـثــل تــو حــاضـر جــواب نـیـسـت

کــــردم مــــقــــابـــــل رخ تـــــو آفــــتـــــاب را

چـیزی سـت در رخ تـو کـه در آفـتـاب نـیسـت

تــا چـنـد قـصـد خـسـرو بــیـچــاره مـی کـنـی

یک شیوه کن که حاجت چندین عتاب نیست

***

از من آن کامیاب را چه غم است

زین شب آن ماهتـاب را چه غم است

ذره هــا گــر شــونــد زیــر و زبـــر

چــشـمـه ی آفـتــاب را چـه غـم اسـت

گر مرا نیست خوابـی اندر چـشم

چشم آن نیم خواب را چه غم است

گـــر بــــســـوزد هـــزار پـــروانـــه

مشـعل خـانه تـاب را چـه غم اسـت

ور کنم من سؤال کشتـن خویش

تـرک حـاضر جـواب را چـه غم اسـت

خـسرو ار جـان دهد، تـو دیر بـزی

مـاهی ار مـرد آب را چـه غـم اسـت

***

هر عـاشـقی که تـرسـد از طـعنه و ملامت

دعـوی عـشـقبـازی بـر وی بـود غـرامـت

قــد قــامــت مؤذن در گــوش در نـگــنــجــد

آن را که شد ز خوبـان مشمول قد و قامت

سـاقـی، بــده شـرابـی زیـن تـوبــه ی ریـایـی

کـز جـام مـی بــشـویـد دیـبــاچـه ی کـرامـت

ای شـوخ، نـیـسـت فـرقـی از آفـتـاب تـا تـو

از بـهر فـرق گـویی زلـف تـو شـد عـلامت

نـظـارگـی نـدانـد هـول و هـلاک مـحــشــر

کـو بـینـدت بـه نـاگـه در سـاحـت قـیـامـت

عـاشـق که پـاره دامن در کـوچـه ها نیفـتـد

گــو گــرد پــا درآور دامــان اســتــقــامــت

جز تو بـه هر که دادم دل را شدم پـشیمان

جان زان تست بستان بر شکر این ندامت

در عشق کز سلامت جان بر لب آمد اکنون

مـن خـیـر بـاد کـردم تـو دیرمـان سـلـامـت

غـمـهـات در دل شـب پـیـش خـیـال گـویـم

ای آنکه خفتـه ای خوش در منزل سلامت

***

یارب، چـه شـد کان تـرک ما تـرک محـبـان کرده اسـت

آســودگـان وصـل را رنـجــور هـجــران کـرده اســت

گـردون مـگـر آن یـار را بــر مـن دگـر ســان ســاخــتــه

با بخت بی سامانم از مهرش پشیمان کرده است

غمگین مشو،ای دل،اگر در ششدری از نقش دوست

کـین مـهره بـاز آسـمـان اینـها فـراوان کـرده اسـت

روزی گــرم از دولــت وصـــلــش درونــی شـــاد شـــد

روز فـراق دوسـتـان چـون بـیت احـزان کـرده اسـت

بـر هر مـژه عـشـاق را بـشـکـفـت نـسـرین سـرشـک

تـا آن گـل از اهل نظـر رخـسـار پـنهان کـرده اسـت

در حــلــقــه ی شــوریـدگــان آشــوب و غــوغــا مـی رود

گویا مگـر هندوی من کـاکـل پـریشـان کـرده اسـت

زاهـد کـه دامـن مـی کــشــد از رنـدی تــو، خــســروا

بـاری ندانم یک نفـس سـر در گریبـان کـرده اسـت

***

زلف مشکینش که گویی را به چوگان یافته ست

گو بـه صحن دیده بـازی کن که میدان یافته ست

تــا تـو گـوی چـرخ بــردی زان زنـخ چـوگـان چـرخ

ای بـسـا بـازی که آن گوی زنخـدان یافتـه سـت

گــرد بــر گــو در زنـخــدان گــر دمـی آرد خــطــت

مشک زلفت را که بر هر سو پریشان یافته ست

تــشــنـه ای را بــا دهـانـت آشــنـایـی ده کــه او

تـا بـه لـب چـاه زنـخ پـر آب حـیـوان یـافـتـه سـت

خــنـده ی تــو یـافـتــه ســت انـدر دهـان کـان گـهـر

گوهر خـود را خـجـل بـیرون دهد کان یافتـه سـت

در بـناگوشـت دلم گم شـد کسـی حـاضـر نبـود

جـز خط و زلفت کسی احضار ایشان یافتـه ست

روز وصـلـم هـســت کـوتــاه و شـب هـجــرم دراز

گر دم سـرد جـهان رسـم زمسـتـان یافـتـه سـت

شـهـســوارا، گـوی در مـیـدان زیـبــایـی فـگـن

خـاصه کاعظم بـاربـک از شاه جـولان یافتـه ست

هر گهر کان غـیر مدحـت در دهان خـسـرو اسـت

سنگ ریزه سـت، آنکه اندر زیر دندان یافتـه ست

***

خـنـده هرگـز دهنی همـچـو دهان تـو نیافـت

سـخـن ار آب نـشـد طـعـم زبـان تـو نیافـت

دیده بـاریکـی عـالـم هـمـه مـوی انـدر مـوی

دید، لـیکـن سـر مـویی چـو میان تـو نیافـت

با چنین حسن و لطافت که تویی، دیده ی دهر

سـوی کـه دید کـه آن را نـگـران تـو نـیافـت

پـسته کو تنگ دهان بـود دهان بـسته بـماند

خویش را دید که هم سنگ دهان تو نیافت

بـه گه صـبـح چـو گل خـنده زنان می رفـتـی

بـاد هر چـند که بـشتـافت نشـان تـو نیافت

گل بـه گلزار در از تـابـش خورشید بـسوخـت

زان که او سـایه ای از سـرو روان تـو نیافت

پـای خـسـرو خـلش از خـار جـفا بـار نداشت

تـا سـرش ریخـتـه در پـای عـنـان تـو نیافـت

***

یک سـخـن گـر مـن ازان جـان و جـهـان خـواهم یافـت

ره سـوی آرزوی خـویـش بــدان خـواهـم یـافـت

گــر بـــه گــرد قـــد زیــبـــاش نــگــردم، چـــه کــنــم؟

در کـدامین چـمن آن سـرو روان خـواهم یافـت؟

جـــان عـــاشـــق، اگـــر از بـــهــر رخ زیــبـــا راســـت

مـن کـدامـین رخ زیـبـا بـه ازان خـواهـم یـافـت؟

دل بــرفــت از مــن و یـارب کــه گــهـی خــواهـد بــود

که ازان گم شده ی خـویش نشـان خـواهم یافت؟

بــیـدل و غــمــزده ام کــیـســت کــه دل خــواهـد؟

داد عاشق و سوخته ام از که ضمان خواهم یافت؟

عشق ازین گونه که بیش است به دل تا جان هست

نـه هـمـانـا کـه ازین فـتـنـه امـان خـواهم یافـت

از گـــلـــه پـــا بـــه گـــلـــم ده کـــه مـــن بـــدخـــو را

روزی از دیـده ی اغــیــار نــهــان خــواهــم یـافــت

ای کــه گــفــتــی بـــه دعــا آرزوی خــویــش بـــیــاب

بـاری آنـچ آرزویم هـسـت هـمـان خـواهم یافـت

ســـاقــیــا، جـــان عـــزیــزســـت بـــهــای رطـــلــت

دفـع غـم را بـخـرم، گـر چـه گران خـواهم یافـت

***

یا رب، آن زلف تو هیچ اشکنه ی بی دل هست؟

دیر بـاز اسـت که اندر دلم این مشـکـل هسـت

حـیف بـاشـد کـه بـگویم که مه و خـورشـیدی

هم تو بنگر که بدان هر دو کسی مایل هست؟

منزلـت گـفـتـم مـانا کـه همین در دل مـاسـت

چو بـبـینیم که بـه هر جـات همین منزل هست

گــر بــه خــاک در خــویـشــم نـگـری افــتــاده

خـود بـگـویی کـه چـنـین آدمـیی از گـل هسـت

روسـیـاهـم، حـبـشـی گـوی مـن سـوخـتـه را

وگــرم داغ درون نــیـســت، بــرون دل هــســت

چـشمم از هجـر تـو دریا شد و در خـیل خـیال

ای بـسـا مـردم آبـی کـه درین سـاحـل هسـت

چـنـد شـمـشـیر چـنـان بـر مـن بـیـچـاره زنـی

بـاری این مـرتـبـه ی همـچـو مـنـی قـابـل هـسـت

دردم آنــکــس کــه نــدانــد دهـدم پــنــد، آری

در جـهان نیز بـسـی بـی خـبـر و غـافل هسـت

از پـی عـشـق نصـیحـت چـه کـنی خـسـرو را

بـاری آن کس که نصـیحـت شـنود عاقل هسـت

***

دردا که بـا من آن بـت نامهربـان نسـاخـت

دردی نـهـاد بـر دل و درمـان آن نـسـاخـت

بـــاران مـــهــر او بـنـبـاریــد بـــر دلـــم

تـا چـشـم مـن زهر مـژه ی ناودان نسـاخـت

از شـمـع وصـل دوده ی امـیـد بــرنـخــاسـت

تـا دود آه من بـه فلک سـایبـان نسـاخـت

از ما مگرد، ای دل، اگر غمگسـار گشـت

با ما بساز، جان، اگر آن دلستان نساخت

بـیـمـار مـانـد جـان مـن انـدر لـب و لـبـش

جـان دارویی ز بـهر مـن نـاتـوان نسـاخـت

مویی ستم نکرد کم آن مومیان به حسن

تـا مر مرا بـه حیف چو موی میان نساخت

سـلـطـانی از فـراق کـمـنـدش ندید امـان

تـا دل نشـانه گاه خـدنگ غمان نسـاخـت

***

بـا این جـمال روی صـنم دیدنم خـطاسـت

کــایینه ی مــراد نــه بـهـر جــمــال مــاســت

درویش بـین بـه کلبـه ی خود می بـرد هوس

زان شــمـع کــش مـلـایـکـه پــروانـه ی ضــیـاســت

عقل اسـت و لاف صبـر یکی پـرده بـرفگن

تــا بــنـگـری کـه فــایـده ی عــقــل تــا کــجــاســت

چشمش برون کشم ز سرش آنکه بیندت

صـدق اسـت این مثـل کـه گدا دشـمن گداسـت

هر کـس ز بـاد بـوی تـو جـوید، من آن نیم

ما را همین بس است که این باد ازان هواست

رویم بـه قـبـله و دل گـمره بـه سـوی بـت

بـــاری چـــرا کــنــیــم نــمــازی کــه نــارواســت

شـبـهای خـویش روز کنم ز آه شـب فـروز

بــد روز چـون مـنـی کـه بـدیـن روز مـبــتـلاسـت

ضایع مکن دعای خـود، ای پـارسـای وقت

در حـق بــیـدلـی کـه نـه در خـورد ایـن دعـاسـت

خـسـرو، مـنـال بـهر دل گـم شـده بـه درد

کــالاش کــن مــلال کــه درد تــو آشــنـاســت

***

خـــیـــال روی تـــو چـــون در نـــاب در نـــظـــر اســـت

ز اشـک دمـبـدمـم صـد حـبـاب در نظـر اسـت

چــو مـسـت روی تــو مـن، روی مـهـوشـان چــه کـنـم؟

بــه دزدکـی نـگـرم کـافـتــاب در نـظــر اســت

اگــر دلــت بـــه لــب بـــحـــر مــی کــشــد، ای ســرو

نشین به گوشه ی چشمم که آب در نظر است

خـــیـــال زلـــف تـــو در دیـــده ام شـــبــــی گـــردیـــد

ازان خــیـال مـرا اشــک نـاب در نـظــر اســت

شـــبـــی بـــه خـــواب نــظـــر بـــازیــی بـــه او کــردم

مرا همیشـه ازان لحـظه خـواب در نظر اسـت

بــــه نـــور روی تــــو در زلـــف مـــی تــــوان رفـــتــــن

شب است و شعشعه ی ماهتـاب در نظر است

ز عشق چشم تو خسرو چو سرخوش و مست است

بــه یـاد لـعـل تــو او را شـراب در نـظـر اسـت

***

رخـت کـز آتـش تـبـها بـه تـاب در عـرق اسـت

چــو نـیـک مـی نـگـرم آفــتــاب در عــرق اســت

بـه خـونـش گـر شـد آن روی و در عـرق افـتـاد

همـیشـه شـمـع مـنـور بـه تـاب در عـرق اسـت

بــه گــرد عــارض و روی تــو خــط خــوی آلــود

محقق است که چون مشک ناب در عرق است

چـو عکس روی خوی آلوده اش بـه جـام افتـاد

قـدح چـو بـا دل پـر خـون شـراب در عـرق اسـت

ز رشـک آنـکـه عـرق بــر رخـش چـرا غـلـتــیـد

سـرشـک دیده ی مـا چـون حـبـاب در عـرق اسـت

ز غیرت این تن خسرو چو در تب و سوز است

دلش بـر آتـش غـم چـون کـبـاب در عـرق اسـت

***

جمال دوست مرا تا به چشم دیده شده ست

خــیـال او بــه دل تــنـگـم آرمـیـده شـده سـت

ز زلـف پــرده در او کـه پــرده پــوش دل اســت

بـیـا کـه پـرده ی پـوشـیـدگـان دریده شـده سـت

کـشـیـد عـارض او خـط، پــنـاه چــو، ای صـبــر

کنون که لشکر سـودای از جـریده شده سـت

هنـوز مـی کـشـدم دل بـه زلـفـت، ار چـه مـرا

هزار گونه گشـایش ازان کـشـیده شـده سـت

رقـیب گفـت، شـنیدی چـه لطـف می گفـتـند؟

سخن ز گفتن من می کند شنیده شده ست

نــمــی تـــوان کــه دلــم را ز تـــیــر او بـــبـــرم

ز تـیرش ار چه دلم چـند جـا بـریده شده ست

مـگــر ســیـاه ازان گــشــت مـردم چــشــمـم

کـه آفـتــاب جـمـالـش درون دیـده شـده سـت

نـیامـده سـت بـر مـن دو روز، دانـی چـیسـت؟

لبـش بـه دندان بـگرفتـه ام گزیده شـده سـت

بــه دســت شــوق کــمــنـد نـیـاز مـی تــابــم

کـه بـاز آهـوی صـیـادکـش رمـیده شـده سـت

گـهر ز دیده بـه دامـن همـی کـشـم بـه رهش

ز کـار خـسـرو بـیچـاره دانه چـیده شـده سـت

***

دو اسپه پیک نظر می دوانم از چپ و راست

بـه جـسـت و جـوی نگـاری کـه نور دیده ی مـاسـت

تـــرا کــه جــز رخ تــو، در نــظــر نــمــی آیــد

دو دیــده در هــوس روی تـــو بـــر آب چـــراســت

ز روی روشــنــت هـر ذره شــد مــرا روشــن

کـه آفــتــاب رخــت در هـمـه جــهـان پــیـداســت

نـــگـــاه در دل خــــود کـــردم و تــــرا دیـــدم

نظـر چـنین کند آن کـس که او بـه خـود بـیناسـت

چــو غـرق آب حـیـاتــم، چـه آب مـی جــویـم

چو با من است نگارم، چه می روم چپ و راست

***

لطافت تـو چـنان در خـیال ما بـنشـسـت

که تـا بـه حـشـر نخـواهد دل از کمند تـو رسـت

زبـون چشم زبون گیر تو شدم، چه کنم؟

چـه حـیلـه سـازد هـشـیار پـیش مـردم مـسـت

ز کشته پر شده شهر و کشنده پیدا نی

دهان تـنگ تـو پـیدا شـده سـت، میری هسـت!

مــرا نـگــیـنـه ی دل کــز گــزنـد ایـمـن بــود

فتـاد و سـنگ جـفـای تـو بـاز خـورد و شـکسـت

شکسته طره ی تـو از کجاست، از دل من؟

چـنـین بـود، چـو کـنـد کـس خـرابـه را دربـسـت

چـرا پـیـالـه ی خـون مـی دهـی مـرا هـردم

چنین که می رسد از جور چرخ دست به دست

بــیـا چـو آب خـضـر تـا ببینیم در پـای

بــســان خــاک کــه در پــای آب گــردد پــســت

اگــر ز خــســروت آزار بــود، تــازه مـکــن

مـکـاو ریـش کـهـن را چـو سـر بــهـم پــیـوسـت

***

بــیـا کـه دل بــشــد از انـتــظـار آمـدنـت

نگـاه داشـتـه ام جـان نثـار آمـدنـت

ز بــعـد رفـتـن تـو جـان قـرار کـی کـردی

دل ار نـدادی بـا جـان قـرار آمـدنـت

یـکـی بــه یـاد بکـن کــار جــان مـن آخــر

وگرنه من بـکنم جان بـه کار آمدنت

هـنـوز تـا ز رخـت بـشـکـفـد گـلـم بــاری

خراش یافت دل از خـار خـار آمدنت

بـه چـار روز نکو آمدت که مهلت نیسـت

دو روزه عـمـر مـرا بـا چـهار آمـدنت

سـتـاره ریـز کـنـم از دو دیـده بـر تـقـویم

حـکـیم را کـه کـند اخـتـیار آمـدنـت

دو دیده غلتـان غلتـان رود بـه استـقبـال

اگـر ز دور بــبــیـنـد غــبــار آمـدنـت

زنم به زلف تو انگشت و بر دو دیده نهم

اگـر سـفـید شـود ز انتـظـار آمدنت

ز جـام وصل خمار اشکنی که خـسرو را

برون همی رود از سر خمار آمدنت

***

چــــه وزن مـــاه ســــمـــا را بــــرابــــر رویـــت

کـه آفــتــاب فـلـک نـیـســت هـم تــرازویـت

بـــرابـــری نـــکـــنـــد بـــا تـــو آفـــتـــاب، اگـــر

هـــزار بـــار بـــرابـــر کـــنـــنـــد بـــا رویـــت

دو زلـف تـو ز پـس گـوشـهات دانـی چـیسـت؟

دو زاغ، لـــیـــک از آن کــــمـــان ابــــرویـــت

ز تــشــنــگــان لــبــت شــربــتــی دریـغ مــدار

کـنون کـه آب لـطـافـت روانـسـت در جـویت

شـــب فــراق درازســـت، مــن نــمــی دانــم

کـه مـبــتــلـای شـبــم یـا از آن گـیـسـویـت

شــبــم چــگــونــه نــبــاشــد دراز از هــجــران

کـه هیچ مـی نـتـوانـم گـسـسـت از مـویت

برون جه از کف غم، خسروا، چو تیر از شست

کمان عشق مکش، نیست چون به بازویت

***

به خود مبین که چو روی من آفتابی هست

به من نگر که چو من در جهانی خرابی هست؟

ز روشــنـی رخ تــو گــر بــه صــد نـقــاب رود

کــســی نـدانـد بــر روی تــو نـقــابــی هـســت

دلــم ز نــاوک چــشــمــت هــزار روزن شــد

ز صــورت تــو بــه هــر روزن آفــتــابــی هـســت

شب من از چـه سـبـب تـیره تـر بـود هر روز

چــو از رخ تــو بــه هـر خـانـه آفـتــابــی هـسـت

مهت بـه عقرب و اینک رهی بـه عـزم سـفر

ولی خـوشـم کـه دران عـقـرب انقـلابـی هسـت

خـط تـو فتـوی نوشـت این چـنین و فتـوی را

جـز آنکـه گـفـتـم مـن بـا تـواش جـوابـی هسـت

پــریـر بــر ســر بــامـش بــدیـدم و گــفــتــم

هــنــوز بــر ســر بــام مــن آفــتــابــی هــســت

لــب تــو در دلـم آمـد بــپــرس هـم زان لــب

کـه پـر نمک تـر ازان هیچ دل کـبـابـی هسـت؟

ازیـن هـوس کـه نـشـانـی بـبـایـد از دهـنـت

وجـود را بــه عـدم هـر زمـان شـتــابــی هـسـت

بـر آب دیده ی خـسـرو همه جـهان بـگـریسـت

تـــبـــارک الله در دیــده ی تـــو آبـــی هــســـت

***

رخـش بـدیدم و گفتـم که بـوسـتـان این اسـت

لبـش به خنده درآمد که قوت جان این است

سخن کشیدم ازان لب که در دهان تو چیست

شـکـر بـریخـتـن آمد کـه در دهان این اسـت؟

دهـان او بــه گــمــان افــگــنـد، یـقــیـن کــردم

که کس یقین نکند آن دهان، گمان این است

گـــذر ز دیــده گــشـــادم مــیــان بـــاریــکـــش

بـه پـیچ پـیچ درآمـد کـه ریسـمـان این اسـت

کـمر گرفـتـم و گفـتـم که در میان چـیزی سـت

بـه پـیچ زد سـخـنم را کـه در میان این اسـت

بــگـفـتـمـش کـه بـه خـورشـیـد بــر تـوان رفـت

نمود زلف مسـلسـل کـه ریسـمان این اسـت

بــه عـجـز چـهـره نـمـودم کـه رنـگ رویـم بــیـن

بـه ناز خـنده بـه من زد که زعفران این اسـت

خـطش بـدیده ای، ای سـبـزه، بـعد ازین گل را

بـه ریش خند بـخندان که بـوستـان این است

جـمـال او بـه فـلـک عـرضـه کـردم و خـورشـیـد

نـمـود چـهـره کـه پـرکـالـه ای ازان این اسـت

زبـان کـشـیـد کـه شـمـع بـتـان شـدم، گـفـتـم

هزارخـانه بـه خـود خـواند کاسمان این اسـت

روان چـو بــاد بــدادی بـه بـنـده خـسـرو اسـپ

چـو بـاد اسپ دهی بـخشش روان این است

بـــه نـــام نــیــک تـــرا عـــمـــر جـــاودان بـــادا

تـو نـام نـیـک طـلـب عـمـر جـاودان این اسـت

***

دو زلف تو که سر اندر زمین رسانیده ست

بـه لاله بـوی گل و یاسمین رسانیده ست

دهان تـسـت چـنان تـنگ یا کسی بـر موم

نشـان حـلقـه ی انگشـتـرین رسـانیده سـت

رواسـت در حـق شـهـد او هـزار نـیش زنـد

بران مگس که لبت زانگبین رسانیده ست

خوش است خنده ی پـروین، اگر چـه دندان را

ز رشک خـنده ی پـروین بـرین رسـانیده ست

هزار نقش بـه یک تـخـتـه ایسـت نوک قلم

که تـخت تـو بـر نقاش چین رسانیده ست؟

***

«ج»

ای داشــتــه بــه ســر ز رعــونـت کــلـاه کــج

سـر کـج مکن که کـج بـودش جـایگاه کـج

سـیلی بـاد بـین که چـسـان افـگند بـه خـاک

غنچـه که می نهد دو سـه روزی کلاه کج

از چـشـم راسـت بـین همـه را، کـز کـژی بـود

کــردن بــه مـردمـان ز تــکــبــر نـگـاه کــج

در نیک کوش کت بد و نیک ار به طینت است

کـز خـاک راسـت اسـت بـر آیـد گـیـاه کـج

گــمــراهـیـت بــه بــادیـه هـای کــج افــگــنـد

تـو راه راسـت گیر و رو، ار هسـت راه کـج

دنــیــا بــه عــهــد تــو نــشــود بـــر مــراد تــو

کـز زور دسـت تـشـنه نـشـد راه چـاه کـج

خـسـرو حـسـاب خـویش تـرا داد راسـت پـنـد

تو خواه راست دان سخنش را و خواه کج

***

تـوانگری بـه دل است، ای گدای بـا صد گنج

چــو راحـتــی نـرسـانـی، مـشـو عـذاب الـنـج

همانست گنج که دیدی چو خاک هر گنجی

کـه زیـر خــاک نـهـی، خـاک بــر سـر آن گـنـج

خــرد ز بــهـر کــمــال و کــنـیـش آلــت مــال

چـو ابــلـهـان بــه تــرازوی زر سـفـال مـسـنـج

مـدو چـو مـور تـهـیگـه تـهـی کـه در سـالـی

نـخـورد یـک جـو و پـامـال شـد بــه بــردن رنـج

ز خوی زشت پـس از مردن تو هم چه عجب

که استـخـوانت کند سنگ چـون صف شطرنج

نـه زنـده، مـرده بـود آنـکـه سـنـگ پـیوسـتـه

تــنـش بــه رنـگ بــه ســودا و روح در افــرنــج

ز بــهـر ســنـگ مـلـمـع کـه آیـدت در دســت

بسا کسان که شکستی به سنگ شان آرنج

ز بـهر سـیم و درم صد شـکنجـه بـیش کنی

کـه ایـسـتــاده نـمـاز اوفـتــد بــرانـت شـکـنـج

دو پـنجـه بـا تـو زده شـیر چـرخ و تـو بـا خـود

گرفتـه راسـت سـه پـنجـاه در سـرای سـپـنج

چـنان بـه لذت نفـسـی، که گر شـود ممکـن

بـه حـرص حـس شـشـم در فـزایی انـدر پـنـج

خـویـی چـکان که شود خـونت آب در ره دین

نه آن خـویی که چـکد از رخـت کرشمه و غنج

بـه بــاغ گـل ز خـوی بــاغـبـان دمـد نـه ز آب

گـمـان مـبــر تــو کـه بــی رنـج بــردمـد نـارنـج

اگـر چــه نـاخـوشـت آیـد نـصـیـحـت خـسـرو

شـفـاسـت آن همه، از تـلـخـی هلـیلـه مـرنج

***

«چ»

بــه غـیـر جـام دمـادم مـجـوی هـمـدم هـیـچ

بـه جـز صـراحـی و مـطـرب مـخـواه تـو هـم هیچ

بـیار و بـاده ی نـوشـین روان بـنوش کـه هسـت

بــه جــنـب جــام مـی لـعـل مـلـکـت جــم هـیـچ

مـجـوی هیچ کـه دنـیا طـفـیل همـت اوسـت

کـه پـیش هـمـت او هـسـت مـلـک عـالـم هـیـچ

غم اسـت حـاصلم از عمر و من بـدین شادم

که گر چه هست غمم، نیست از غمم غم هیچ

غـمم بـه خـاک فـرو زد و نیسـت غـمـخـوارم

دمـم بـه کـام فـرو رفـت و نـیسـت هـمـدم هـیچ

دلم ز عشـق تـو شـد ذره ای و آن هم خـون

تــنـم ز مـهـر تـو شـد سـایـه ای و آن هـم هـیـچ

تـنم چـو موی پـر از تـاب و پـیچ و در وی خـم

ولــی مــیـان تــو یـک مــو و انــدر آن خــم هـیـچ

از آن دوای دل خـستـه در جـهان تـنگ است

کـه نـیسـتـش بـه جـز از پـسـتـه ی تـو مـرهم هیچ

دم از جهان چه زنی، همدمی طلب، خسرو

بـه حـکم آنکه جـهان یکـدم اسـت و آن هم هیچ

***

«خ»

ای دسـتـت از نگار سفید و سیاه و سرخ

وی چشمت از خمار سفید و سیاه و سرخ

از بـرگ و از سـپـاری و از رنگ چـونه شـد

دنـدان آن نـگـار ســفـیـد و ســیـاه و ســرخ

رفتی و در فراق تو چشمم ز گریه گشت

چـون ابـر نـوبـهـار سـفـید و سـیـاه و سـرخ

ســـازم نــثـــار آن رخ زیــبـــا، گــرم بـــود

در کیسـه صد هزار سـفید و سـیاه و سـرخ

خـسـرو ردیـف این غـزل از بـهـر امـتـحـان

آورده در قـطــار ســفـیـد و ســیـاه و ســرخ

***

«د»

ز مـــن در هــجـــر او هــر دم فـــغـــان زار مـــی آیــد

خوش آن چشمی که آن هر دم بران رخسار می آید

بـه بـازی سوی من آمد، بـه شوخی دل ز من بـستد

بـدو گـفـتـم، چـه خـواهی کـرد؟ گـفـتـا، کـار می آید

چو رفتـم بـر درش بـسیار، دربـان گفت کاین مسکین

گـرفـتـار اسـت گـویی، کـاین طـرف بـسـیـار مـی آید

گـر از نـادیـدنـش روزی بــمـیـرم، نـیـســت دشـواری

ولــی رویـش نــخــواهــم دیـد، آن دشــوار مــی آیـد

نشـسـتـی در دل و گویی که دل در من نهان کـردی

نــمــی دانـی کــه آخــر بــر دلــم ایـن بــار مــی آیـد

سحرگاهان شنید افغان من همسایه، گفت این سو

کـه خــواهـد بــود یـارب، کــایـن فــغــان زار مـی آیـد

کـجـایی، ای کـه طـعـن بـیـدلان کـردی کـنـون دل را

نــگــهـدار، ار تــوانــی، کــایـنــک آن عــیـار مــی آیـد

رقــیـبــا، یـک عــنــایـت کــن، خــرامــیـدن مــده او را

کـه بــر مـن هـر چــه مـی آیـد ازان رفــتــار مـی آیـد

صـفـای سـاعـدش دیدی، کـف دسـتـش نـگـر اکـنون

کـه گـل چـیده سـت و بـر کـف کـرده از گلزار می آید

مرا می گفـت دی هر کس چـو رفـتـم از درت بـیخـود

کــه ایـن صــوفــی مـگــر از خــانـه ی خــمـار مـی آیـد؟

مـگـو بـاری کـه در بـنـدم تـو بـیـزاری شـدی خـسـرو

کـسـی آسـان ز جــان خــویـشـتــن بــیـزار مـی آیـد

***

شد از عشقت دلم خـون و جـگر افگار و جـان بـر بـاد

کـجـا یـا رب مـرا ایـن چـشـم خـونـین بـر رخـت افـتـاد

مـرا گـر بــود روزی طــاقـت و صــبــری، بــشــد از دل

اگـر مـی داشــتــم دانـایـی و عــقـلـی بــرفـت از یـاد

مــجــو غــیــر خــرابــی زیــن دل ویــران مــن دیــگــر

کـه آن معـموره کـش وقـتـی تـو می دیدی نماند آبـاد

کـسـی تـلـخـی مـن دانـد کـه بـینـد خـنـده ی شـیـرین

کـسـی خـون خـوردنـم دانـد کـه بـیـنـد گـریـه ی فـرهـاد

غـمـت خـواهـد دهـد بــر بــاد جـانـم را بـه رسـوایـی

بـخـواهـم داد جـان بـر بـاد ازین غـم، هـر چـه بـادابـاد

مــرا تـــا کــی غــم هــجــر تـــو پـــامــال جــفــا دارد

بــرس فـریـاد مـظـلـومـی کـه از دسـت غـمـت فـریـاد

شب است و بزم عشرت ساز شد بی وهم با محرم

به مجلس باده گردان گشت و ساقی در شراب افتاد

چو شب سلطان بیدار است، خسرو داد خود بـستان

کـه فـردا روز خـواهد شـد، کـسـی دادت نخـواهد داد

***

ندانم تـا چـه بـاد اسـت این کـه از گـلـزار مـی آید

کـزو بـوی خـوش گیسـوی آن دلدار می آید

بیا ساقی و پیش از مردنم می ده، که جان از تن

به استقبال خواهد شد که بوی یار می آید

مگر بـیدار شـد بـخـتـم که آن رویی که در خـوابـم

نـبــود امـیـد، پــیـش دیـده ی بــیـدار مـی آیـد

زبـاده خـونبـهای خـویش می نوشم که بـاز از وی

مرا در سـینه غـمهای کـهن در کـار می آید

بـلا گـر بـر سـرم بـسـیـار آیـد، زان نـمـی تـرسـم

بـلا این اسـت کـاو اندر دلم بـسـیار می آید

چـو تـو بـا دیگـرانـی، مـردن آسـان شـد مـرا، زیـرا

بـه جـان دیگـرانـم زیسـتـن دشـوار مـی آید

بـه یاد پـایت از مـژگـان همـی روبـد رهت خـسـرو

نـدارد آگـهی، ار دیده خـود بـر خـار مـی آید

***

نـگـارم در گـلـسـتـان رفـت و خـارم پـیـش مـی آیـد

ز خـارا هم کـنـون بـر مـن هـزاران نـیش مـی آید

رقیبـت مهربـانی هشـت و ما را دشـمن جـان شـد

دلم را، ای پسر، بنگر، چه محنت پیش می آید؟

بلا و محنت هجران، چه حال است این که پیوسته

نـصــیـب جــان مــجــروح مــن درویـش مــی آیـد

ز بـیـگـانـه نـمـی نـالـم، مـرا مـعـلـوم شـد، ای مـه

که غـمهای جـهان یکـسـر مرا از خـویش می آید

منال از جـور و محـنتـها، خـموش و دم مزن خـسـرو

که بـر بـی صـبـر در عالم مصـیبـت بـیش می آید

***

صـبــا مـی جــنـبــد و آن مـسـت مـا را خـواب مـی آیـد

کـه از دمـهـای سـرد مـن جـهـان بـیـتـاب مـی آیـد

ازان مـهـتــاب جــان افــروز کــان شــب بــود مـهـمـانـم

جهان تـیره ست بـر من چون شب مهتـاب می آید

مـن ایـنـجـا زار مـی سـوزم بــه تــاریـکـی و تــنـهـایـی

وه، ای همـسـایه ی غـافـل، تـرا چـون خـواب می آید

غـم لـیلـی جـز از جـان دسـت شـسـتـن می نفـرمـاید

نه بـیهوده ست کاندر چشم مجـنون خواب می آید

گـریبـانم مگیر، ای محـتـسـب، چـون می پـرسـتـم من

کــزیــن دامــان تـــر بـــوی شــراب نــاب مــی آیــد

شبانگه بر سرم بگذشت و چشمش تر شد، ای قربان

چه بخت ست این که رحمت در دل قصاب می آید

نـبــیـنـی دامـن، ای زاهـد، نـگـویـی تـلـخـم، ای واعـظ

کـه آن دردی کــش دیـریـنـه در مـحــراب مـی آیـد

خــرامـیـدن نـگـه کــن آن بــهـشــتــی را کــه پــنـداری

ز جـوی انگـبـین سـیلـی سـت کـز جـلـاب مـی آید

فـرو پــوشـیـد جـانـهـا را کـه آن بــی مـهـر مـی بــیـنـد

نــگــهــداریــد دلــهــا را کــه آن قـــلاب مــی آیــد

همه ناز اسـت و شـوخـی و کرشـمه، خـسـروا، دل نه

کـه بـهـر کـشـتـنـت بـا این همـه اسـبـاب مـی آید

***

زمــســتــان مــی رود، ایــام گــلــهــا پــیــش مــی آیــد

ز بــاد صــبــح مـا را بــوی آن بــدکـیـش مـی آیـد

صـبــا مـی جــنـبــد و بــازم پــریـشـان مـی کـنـد از سـر

دل بـدبـخـت اگر وقـتـی بـه حـال خـویش می آید

رسـیـد ایـام گـل وان شـوخ خــواهـد رفـت در بــســتــان

ازان روزی کـه مـی تـرسـیدم اینک پـیش می آید

ســر دیــوانــگــی را مــژده ده، ای ســنــگ بـــدنــامــی

کـه بـاز آن فـتـنـه بـهـر عـقـل دورانـدیش مـی آید

ازیـن خــرمـن نـمـانـد کــاه و بــرگـی، مـگــری، ای دیـده

که بیش است آتشم هر چند باران بیش می آید

چه غم می داردت،بخرام خوش خوش، جان من، چندان

رهـا کـن تـا نـمـک بـر سـینـه های ریش مـی آید

بــه جــان زن تــیـر نـه بــر دیـده تــا ایـن یـک دم بــاقــی

کـنـم نـظـاره ای تــا از کـدامـیـن کـیـش مـی آیـد

مــکــن نــازی کــه مــی خــواهــد بــرای تــیــر بــارانــت

دران حــضــرت کــجــا یـاد دل درویـش مــی آیـد؟

نــیــارم بـــرد نــام لــب، بـــه دزدی غــمــزه زن گــه گــه

کـه خـسـرو نـه ز بـهر نـوش، بـهر نـیش مـی آید

***

مـگـر غـنـچــه ز روی یـار مـن شـرمـنـده مـی آیـد؟

کـه بـا چـندان نکـورویی نقـاب افـگـنده مـی آید

نگار من که دی گیسوکشان رفته ست در بـستـان

کـنـار لالـه را اینـک بـه مـشـک آگـنـده مـی آید

مـبــارک روی جــانـان دیـد خـواهـم عـاقـبــت روزی

چه فال است اینکه، یارب، بر زبان بنده می آید

مـن امـروز از طـریـق اشـک خــون آلـود خـود دیـدم

کـه بـنـیـاد دل پـر خـون مـن بــرکـنـده مـی آیـد

به عاقل عشق ندهد جان، ز مرده کس نریزد خون

هـمـه پـیـکـان خـوبــان بــر درون زنـده مـی آیـد

الا، ای ابــر نـوروزی، اگـر عـاشـق نـه ای بـر کـس

مکن بـی موجبـی گریه که گل را خنده می آید

نگویی آخـر، ای بـلبـل، کـه گـل بـا سـیم تـو بـر تـو

چـرا در بـزم سـلـطـان بـا لـبـاس ژنده مـی آید؟

خـجـسـتـه آفـتـاب در شـرف سـلطـان جـلال الدین

کـزو هـر دم جـهـان را طـالـع فـرخـنـده مـی آید

***

مــرا بــاز از طــریـق ســاقــی خــود یــاد مــی آیــد

غـــم دیــریــنــه بـــازم در دل نــاشـــاد مــی آیــد

از این سو می رسد هجرش کشیده تیغ در کشتن

وزان سـو بـخـتـم از بـهـر مـبـارکـبـاد مـی آیـد

بـسوز، ای عاشق خـستـه که آن بـی مهر می آید

بـنـال، ای بـلـبـل مـسـکـین کـه آن صـیاد مـی آید

فـرو خــوردن نـمـی آرم فـغــان زار خــود پــیـشــش

کـه سـگ چـون دزد را دریـافـت در فـریـاد مـی آید

بـرو، ای خـواب، یار من نه ای، زیرا کـه من امشـب

ســر زلــف پــریـشــان کــســی ام یـاد مــی آیـد

ز بـیـش مـی کـشـد بــادم، رواقـم بــاش گـو،بـاری

من این روزن نمی خواهم که این سو باد می آید

فـراموشـم نمی گـردد سـر زلـف چـو شـمـشـادش

کـه بـوی غـایب خـویشـم ازان شـمـشـاد می آید

خـرابـم کـرده بـود و رفـتـه بـود او، ای مـسـلـمـانان

کـه بــاز آن یـار بــدخـویـم بــر آن بــنـیـاد مـی آیـد

چـنانت دوسـت می دارم که غـیرت می بـرد جـانم

ز تـو بــر دیـگـری گـر خـود هـمـه بــیـداد مـی آیـد

جـگر سوز است مشنو، جـان من، افسـانه ی خـسرو

کـــز او بـــوی دل شـــوریــده ی فـــرهــاد مــی آیــد

***

چـه شد کان سـرو سیم اندام سوی من نمی آید

دلـم پـژمرده شـد بـویی ازان گـلـشـن نمی آید

کدامین کس ره من زد که در ره شـد عـنان گیرش

که آن سـرمسـت جـعـدانداز مردافگن نمی آید

زمـانـی نیسـت جـان مـن گـریبـان گـیر هجـرانـش

کـه جـان عـاشـقـان از جـیب تـا دامـن نمی آید

خـیالـش بـی دریغـم مـی کـشـد گـویا نمـی دانـد

که چون جان رفت از تـن بـاز سوی تن نمی آید

نـبـیـنـد چـشـم ظـاهـربـین جـراحـتـهـای پـنـهـانـم

که بر جان می رسد این زخم بر گردن نمی آید

مگـویید، ای مـسـلـمـانان کـه منگـر در رخ خـوبـان

بـدیـن مـعـذور داریـدم کـه این از مـن نـمـی آیـد

خـرامـان می رود در چـشـم و صـد خـار مـژه در ره

کـه دامـنگـیرش آنها یک سـر سـوزن نمی آید

قبا پوشیده هوشم می برد، چون خواهدم کشتن

چـرا یـک بـار بـا یـک تـوی پـیـراهـن نـمـی آیـد؟

از آنـــم روزن دیــده ازان تـــاریــک مـــی بـــاشـــد

کـه هـیـچ آن آفـتــاب مـن ازیـن روزن نـمـی آیـد

مـه مـن، خـود بـگـو، تـاریـک نـبـود چـون مـرا دیـده

که در چـشـم من آن رخـسـاره ی روشن نمی آید

دل دیـوانـه ی خــســرو کـه در زنـجــیـر زلـفــت شــد

بـه صـد زنـجـیر آن دیوانه در مـسـکـن نمـی آید

***

بـه گل گشـت چـمن چـون گلسـتـان من بـرون آید

بــه هـمـراهـی او اشــک روان مـن بــرون آیـد

فـغــان مـن بــرون آیـد چــو گـیـرم نـام او، تــرســم

کـه ناگـه جـان من هم بـا فـغـان من بـرون آید

چـو در محـشـر بـهم آرند خـاک هر کـس از هر جـا

مرا بـس کـز سـر کـویش نشـان من بـرون آید

فسون خـواب بـندی من اسـت این تـا سـحـرگویی

حـدیـث او کـه شـب هـا از زبـان مـن بـرون آید

مرا گویند در دل کیست آن کت می کشد چندین؟

خــیـالــت آشــکــارا از نــهــان مــن بــرون آیـد

چـنانم سـوخـت هجـرانت که چـون گل ار فـرو ریزم

هـنـوز آن دود درد از اسـتـخـوان مـن بـرون آید

مـرا گـویند بـا تـو مـی رود عـشـقـش، زهی دولـت

کـه سـلـطـانی ز عـالم همعـنان من بـرون آید

مـشـو دور از بـرم جـانـا و یا نزدیک خـویشـم خـوان

که نزدیک است از دوری که جان من برون آید

ز بـهـر فـال، اگـر خـسـرو کـتـاب عـشـق بـگـشـاید

ز اول صـفـحــه ی غـم داســتــان مـن بــرون آیـد

***

چـه فـرخ سـاعـتـی بــاشـد کـه یـار از در درون آیـد

بــه گــلــزار خــزان دیــده بــهــار از در درون آیـد

جـوانی خـاک کـردم بـر درش، روزی بـگفـت آن مه

کــه آن پــیـر پــریـشــان روزگــار از در درون آیــد

بـمان، ای گریه، این ساعت، همان لحظه فروریزی

کـه آن سـنـگـیـن دل نـااسـتــوار از در درون آیـد

در خود بیش ازان می بـوسم و شادم بـدین سودا

کـه روزی عـاقـبـت آن شـهسـوار از در درون آید

نوید کشتـنم داده سـت و من خـود کی زیم آن دم

کـه آن سـرمسـت من دیوانه وار از در درون آید

ز من عذری بـخـواهی، ای رقیب، آن ناپـشیمان را

که چون من مرده بودم شرمسار از در درون آید

به هجران رفت عمرم، وه که آسان چون رود از دل

کـسـی کـز بـعـد چـندین انـتـظـار از در درون آید

غم عشق آمده ست و رخت جانم می نهد بـیرون

هنوزم نیسـت غم، گر غمگسـار از در درون آید

دلا، بـیهوده مـی سـوزی، مـپـز مـاخـولـیا چـندین

که داد آن بـخت خسرو را که یار از در درون آید؟

***

مـبــادا کـز شــکــار آن خــیـره کـش یـکـســر درون آیـد

کز آن رخـسـار گردآلود شهری در جـنون آید

مـرا کــشــت آن ســواریـهـا، پــســیـنـه ی دم حــســرت

بـرو گه گه مگر لخـتـی غـبـار از در درون آید

چه لطف است آنکه بـر سر می کند خاک آب حیوان را

بـه زیر پـاش غـلطـان و دوان و سـرنگون آید

مـخــنـد، ای درد نـادیـده، ز آب چــشــم مـشــتــاقــان

مبـادا هیچ کـس را کـاین بـلا از در درون آید

دو روزی مــیـهــمــانــم، از درم بــیــرون مــران، جــانــا

کـه بـز در خـانه ی قـصـاب نـز بـهر سـکـون آید

ز من پرسی و بس گوئی که خون بهر چه می گریی؟

نمی دانی که آخـر هر کجـا بـرند خـون آید؟

تـو خـود دانی که نتـوان زیسـت بـی تـو، لیک حـیرانم

که ترک دوستان مهربان از دوست چون آید

کــدامـیـن ســگ بــود خــســرو کـه تــاب زلـف تــو آرد

که گر شیر اندر آن زنجیر بـربـندی، زبون آید

***

سـحـرگاهان که بـاد از سـوی گل عـنبـرفشـان آید

چـو گـل جـامه درم کـانم ز گل بـوی نشـان آید

نــگـــارا، دیــده در ره مـــانـــده ام ویــن آرزو در دل

که یارب، نازنین یاری چو تو بـر من چسـان آید

حــذر کــن از دم ســرد گــرفــتــاران، مـبــاد آن دم

کـزینسـان، تـنـدبـادی بـر چـنـان سـرو روان آید

غمت هر شب رسـد در کشتـنم، وانگه امان یابـم

کـه از بـهـر شـفـاعـت را خـیـانـت در مـیـان آیـد

بـدینسـان چـون زید عـاشـق که از بـهر خـراش آن

زبـان خـنجـر شود در دل چـو نامت بـر زبـان آید

مکش چندین مسلمان را که جانی مانده در قالب

نه آن مرغی ست جان کو باز سوی آشیان آید

بـه رسم بـندگی بـپـذیر، خسرو را، چـه کم گردد؟

بـه سـلـک بـنـدگـانـت گـر غـلـامـی رایگـان آیـد

***

مـرا هـر شــب زدیـده خــون دل غــلــتــان فــرود آیـد

چـه پـنداری شـراب عـاشـقـی آسـان فـرود آید؟

دل و عقل، آنگهی عشق، این کجـا بـاشـد روا آخـر؟

کـه مـرغ کـعـبــه در بــتخــانـه ی ویـران فـرود آیـد

سـحـرگه خـشـک دیدی ز آه من، ای مرغ بـسـتـانها

شـبـانگـه بـاش تـا از چـشـم من بـاران فـرود آید

مـرا گـوینـد دل گـرد آر، مـن بـسـیار خـواهـم

که از دل یک دم آن بـدعـهد بـی فـرمان فرود آید

عــنــانـگــیـری نــکــرد آن بــیـوفــا یـک ره مــرا روزی

کــه در ویـرانـه ی بــیـچــارگــان مـهـمـان فــرود آیـد

چو حد حسن خود بشناخت، قانع شو ز دور، ای دل

که آن یوسف نمانده ست آنک در زندان فرود آید

گــهـی جــولان او در جــان، گـهـی مـیـدان او در دل

غــلام آن ســوارم مـن کـه انـدر جــان فـرود آیـد

نـمـی یـابـم چـو خـار پـاش، بــاری بــاشـمـش در ره

مـگـر بـر فـرق مـن گـردی ازان جـولان فـرود آیـد

نمک بـارد بـه هر سـو کـان جـگـر گـوشـه رود، وانگه

هـمـه بــر جــان ســوزان و دل بــریـان فــرود آیـد

بـدینسـان کـز بـلندی گفـت خـسـرو رفـت بـر گـردون

چـه بـاشـد یک سـخـن گر در دل جـانان فرود آید

***

کـه می آید چـنین، یارب، مگر مه بـر زمین آمد

چه گرد است اینکه می خیزد که با جان همنشین آمد

که میراند جـنیبـت را که میدان عنبـرآگین شد

کـدامـیـن بــاد مـی جــنـبــد کـه بــوی یـاسـمـیـن آمـد

چنان نقاش چین حیران بماند از پیچش زلفش

کــه تــاریـکــی بــه پــیـش دیــده ی نــقــاش چــیـن آمــد

بـیامد پـیش ازین یکـبـار و دل تـسـلیم او کردم

کـنـون تـسـلـیم شـو، ای جـان، کـه بـاز آن نـازنین آمـد

صـبـوری را دلم در خـاک می جـوید، نمی یابـد

غـبــار کـیـســت ایـن، یـارب، کـه در جــان حــزیـن آمـد

ز چـنـدین آب چـشـم آخـر بـر آن آیینه زنـگـاری

بــرآ، ای ســبــزه ی رنـگــیـن، کــه بــاران بــر زمـیـن آمــد

بـتـی و آفـت تـقـوی و دین، آخـر نـمـی دانی؟

کـه در شــهـر مـســلـمـانـان نـبــایـد ایـن چــنـیـن آمـد

خـیالـش بـاز گـرداگـرد دل می گـرددم امشـب

الا، ای دوســتــان، یـاری کـه دشـمـن در کـمـیـن آمـد

ز بـهر چاک دامانی چه جـای طعن بـر خسرو؟

کــه او را تــیـغ در دســت و ســر انــدر آســتــیـن آمــد

***

پـــس از مـــاهــیــم دوش از وعـــده ی دیــدار خـــواب آمـــد

گهی بـرخـاسـتـم کـاندر سـر من آفـتـاب آمد

پــس از بــیــداری بــیـســار دیـدم، لــیـک نــی ســیـرش

کز اول دیدنش هم راحـتـم افزود و خـواب آمد

رخــش پــژمـرده دیـدم، پــرسـش از گـرمـاش مـی کـردم

لـبـش خـاموش بـود و گـونه ی رخ در جـواب آمد

مــهـش را ســلــخ کــرد از نـازکــی مـهـتــاب در شــبــهـا

اگــر چــه آفــتــاب مـن مـیـان مـاهـتــاب آمـد

ز شـادی گـریـه گـویـنـد و بـه چـشـم خـویـش مـی دیـدم

که دیدم روی آن خورشید و اندر دیده آب آمد

روان شــد مــردم دیــده کــه بــوســد ســم شــبــدیـزش

که آن ماه سـریع السـیر در عین شـتـاب آمد

نه گرد است این، که هست آن گرد دولت گرد رخسارش

کـه زیر رایت مـنصـور چـون جـان کـامیاب آمـد

***

نـه از نـقـاش چـیـن هـرگـز چـنـیـن صـورتـگـری آمـد

نــه ایــن نــاز و کــرشــمــه از بــتــان آزری آمــد

مکـن ناز و مکـش ما را مسـلـمانی سـت این آخـر؟

اگر عـاشـق شـدم جـایی، چـه کردم کافری آمد

چـو بـیهوش خـیالم دید، شـب می گفـت همسـایه

کــه امــشــب بــاز آن دیـوانــه ی مــا را پــری آمــد

چه شد کام روز آب چشم من بی خواست می آید

دگرگون می شود این دل، مگر آن لشکری آمد؟

ز خـوبــان داغـهـا دارم بـریـن دل، وای مـسـکـیـنـی

کـه بـا این دشـمـنـان دوسـت رویش داوری آمـد

غـلـام عـشـق شـو، خـسـرو، بـه زیر تـیغ گـردن نـه

حـدیث عـقل را مشـنو که کارش سـرسـری آمد

***

چه پنداری که من از عاشقی بیگانه خواهم شد

ز رسـوایی، اگـر چـه در جـهان افـسـانه خـواهم شـد

رســیـد آن آدمــی رو بــاز و آمــد در نــظــر، دانـم

بــه پــای دیـگـران امـروز مـن در خــانـه خـواهـم شـد

ز بـس زیبـاست لاف عشقبـازی خودپرستان را

چـو بـا عشق آشنا گشتـم ز خود بـیگانه خواهم شد

گهی پـیش رقـیبـان سـتـمگـر گـریه خـواهم کـرد

گــهـی در راه مـرغــان خــبــر پــروانـه خــواهـم شــد

نگـارا، مسـت بـگذشـتـی بـه کـوی زاهدان روزی

برون شد صوفی از مسجد که در میخانه خواهم شد

مگر لعل لبـت بـوسم، چو می در شیشه جـا آرم

مگـر جـعـد تـرت گیرم، چـو مو در شـانه خـواهم شـد

چـو آتـش می زنی در من، سـپـند روی تـو گـردم

چـو شمع جـان شدی، گرد سرت پـروانه خـواهم شد

الا، ای بـاد شـبگیری بـه گلبـرگ بـناگوشـش

مـجـنبـان زلـف زنجـیرش کـه مـن دیوانه خـواهم شـد

سر اندر آستـین و تـیغ در دست است خـسرو را

گـر اکـنـون بـر سـر کـویـت روم، دیـوانـه خـواهـم شـد

***

به پیران سر به کوی عاشقی رندانه خواهم شد

بــه ســودای پــری رویـی ز ســر دیـوانـه خــواهـم شـد

چـنین کـاندر زبـان خـلـقـی گـرفـتـندم بـه بـیهوده

بـه شـهر و کـو بـه بـدنامـی دگـر افـسـانه خـواهم شـد

بـرو، نـاصـح، چـه تـرسـانی مـرا از طـعـنه ی مـردم؟

صلاح از من چه می جویی که در میخانه خواهم شد

بـه خـاک پـای او پـیمان بـبـستـم بـا سگ کویش

رود گـر سـر دریـن پـیـمـان ازیـن پـیـمـانـه خـواهـم شـد

بــه دام زلـفـش افـتــادم ز دسـت خــال و خـط او

چـو من مرغی چـه دانسـتـم که صید دانه خـواهم شـد

به شهر امروز آن دلبـر چو شد شهره به دلجویی

بـه عشقش داده دین و دل کنون مسـتـانه خـواهم شد

بـه رسوایی و قلاشی چـو خـسـرو آشنا گشتـم

ز عـقـل و مـصـلـحـت آخـر بـه کـل بـیگـانـه خـواهم شـد

***

من از جور و جـفای دلبـران دیوانه خواهم شد

ز خـویش و آشنا از دسـت دل بـیگانه خـواهم شـد

ز بـس کافـسـانه ی خـود بـا در و دیوار می گویم

بـه رسـوایی مـیان مـردمـان افـسـانه خـواهم شـد

چو دیدم خال و خط آن پری رو را بـه دل گفتم

گـرفـتـار ار شـوم در دام او، زین دانـه خـواهـم شـد

ملامت گو، به رسوایی مترسان هوشیاران را

که من بی پا و سر در کوی او مستانه خواهم شد

بـه دل گفـتـم چـرایی بـیوفـا، گفتـا بـرو، خـسـرو

گـذر از من کـه من در خـدمت جـانانه خـواهم شـد

***

مرو زینسان که هر سو جـامه ی جـان چـاک خواهد شد

جــهـانـی در سـر ایـن غـمـزه ی بـیـبــاک خــواهـد شـد

خـــدا را، زو نــپـــرســی و مــرا ســـوزی بـــجـــای او

کـه کـشـتـه عـالـمی زان نرگـس بـیبـاک خـواهد شـد

روید، ای دوستـان، هر جـا که می بـاید، من و کویش

که این تـن خاک این جایست و اینجا خاک خواهد شد

تو میزن غمزه تا من می خورم خوش خوش سنان تو

چـه غـم دارد تـرا، گـر سـینـه ی مـن چـاک خـواهـد شـد

زهـی شـادی کـه او آیـد، بــبــیـنـد حـال مـن، لـیـکـن

من این شادی نمی خواهم که او غمناک خواهد شد

بـسـوزم خـویـشـتـن از جـور بـخـت بـد، ولـی تـرسـم

که آتـش سـوخـتـه از ننگ این خـاشـاک خـواهد شـد

مـبـین زین سـو کـه جـانـم از خـیال مـهـره ی چـشـمـت

چـو گـنـجـشـک گـروهه کـرده در تـابـاک خـواهـد شـد

خــیــال خــط تــو هــمــراه جــانــم بـــاشــد آن روزی

کــه نـام مـن، ز لــوح زنـدگــانـی پــاک خــواهـد شــد

ازان لـب تـلـخ مـی گـویی، مـتـرس از خـنـده ی خـسـرو

کـه هر زهری کـه مـی آید بـر آن، تـریاک خـواهد شـد

***

شبـی، ای بـاد، سوی آن رخ گلگون نخـواهی شد

بـه کـوی آن فـریب انـگـیز پـر افـسـون نـخـواهی شـد

مــرا بــاری بــرآمــد جــان ز بــیـداری و تــنــهـایـی

بر آن بدگو که خواهی شد هم از اکنون نخواهی شد

رسـید آن نـازنـین اینـک، الا، ای صـبـر تـرسـان دل

سـتـادی کـرده ای نـیکـو، اگـر بـیـرون نـخـواهـی شـد

من امشب فرصتـی دارم که سـیرش بـنگرم، لیکن

هـم انـدر دیـدن اول، دلا، گـر خــون نـخــواهـی شــد

بـلای جـانست آن زنجیر جعد، ای عاشق مسکین

چه می بـینی درو، یعنی که تو مجنون نخواهی شد؟

نگارا، ز آب چشم من دلت گشته است، می دانم

کـه از بــخـت بــد مـن بــاز دیـگـرگـون نـخـواهـی شـد

دل و دین بـیهـده بـر بـوی زلـفـت مـی کـنـم ضـایع

از آن خـویش خـسرو را، تـو کافر، چـون نخواهی شد؟

***

سـخـن می گـفـتـم از لبـهاش در کـامم زبـان گم شـد

گـرفــتــم نـاگـهـان نـامـش حــدیـثــم در دهـان گـم شــد

دل گـم گـشـتـه را در هر خـم زلـفـش همی جـسـتـم

که ناگه چشم بد خویش سوی جان رفت و جان گم شد

ندانم دی کـی آمد، کی ز پـیشـم رفـت، کـان سـاعـت

هـنـوز او بـود پـیش مـن کـه هوشـم پـیش ازان گـم شـد

نـهـادنـد اهـل طــاعــت دســت پــای زهـد را، لــیـکــن

چـو دیدند آن کـرشـمه، دسـت و پـای همگـنان گـم شـد

چــه جــای طــعــنـه، گـر از خــانـه نـارم یـاد در کـویـی

کــه در هـر ذره ی خــاکــش هـزاران خــان و مـان گـم شــد

من اندر عشق خواهم مرد، کی جان می برد هر کس

ازان وادی کــه در وی صـــد هــزاران کـــاروان گــم شـــد

در مـقـصــود بــر عــشــاق مـســکـیـن بــاز کـی گـردد

چــو در خــاک در خـوبــان کـلـیـد بــخــت شـان گـم شـد

قــدم تــا کـی دریـغ آخــر کـنـون از حــال مـســکـیـنـان

که عاشـق خـاک گشـت و جـانش اندر خـاکدان گم شـد

مـرا گـوینـد بـدگـویان جـهان خـور، غـم مـخـور چـندین

چـو خـسرو گم شد اندر خود، حـساب آن جـهان گم شد

***

ز عارض، طره بـالا کن که کار خـلق در هم شد

عـلـم بـرکـش کـه بـر خـوبـانت سـلـطـانی مسـلم شـد

فـگـندی بـرقـع از روی و ز یعـقـوبـان بـشـد دیده

گـذشـتـی بـر سـر بــازار و حـسـن یـوسـفـان کـم شـد

دلم می خواستـی پـاره، عفاک الله چنان دیدی

مرا می خـواسـتـی رسـوا، بـحـمدالله کـه آن هم شـد

که داند خـاک من دور از سـر کویت کجـا افـتـد؟

خــوش آن ســرهـا کـه راه تــو خــاک نـعـل ادهـم شـد

تـرا دادم دل و تـن خال را و جـان دو چـشمت را

من و عشقت کنون، کز سوی خویشم سینه بیغم شد

گریبـان گیری، ای زاهد، چه فرمایی رقیبـان را؟

کـز و در عـهـد حـسـنـش دامـن صـحـبــت فـراهـم شـد

بـرون افـتـاد چـون نـامـحـرمـان از پـرده ی دل جـان

از آنـگـه کـانـدریـن پــرده خــیـال دوســت مـحــرم شــد

عنانش گیر و مگذار، ای رقیب، از خانه بیرونش

کـه از دمـهـای سـرد عـاشـقـان در تــاب و در هـم شـد

زبــان گـر تــیـشـه ی فـرهـاد گـردد پــنـدگـویـان را

چـه غم، چـون در دل خـسرو بـنای دوسـت محـکم شد

***

کسی را کاین چنین زلف و بناگوش آن چنان باشد

اگـر در دیـده و دل جــای دارد و جــای آن بــاشــد

بـلایی گشت حسنت بـر زمین و همچـو تـو ماهی

اگـر بــر آسـمـان بــاشـد، بـلای آسـمـان بــاشـد

مرا چـون هر دمی سالی ست اندر حسرت رویش

درین حسرت اگر صد ساله گردم، یک زمان باشد

بـسـی خـواهم میانت را بـگـیرم، وه همی تـرسـم

که تـنگ آبـی زمن بـی آنکه چیزی در میان بـاشد

چـو از غـم پـاره شـد جـانت، رها کـن از لـب لعـلت

بـه دندان بـر کنم چـیزی که آن پـیوند جـان بـاشد

به بـوسی می فروشم جان به شرط آنکه اندر وی

اگـر جـز مهر خـود بـینی، مرا جـان رایگـان بـاشـد

مـرا هر بـنـدی از تـن، بـسـتـه ی هر بـند زلـفـت شـد

بـبـندم دل بـه جـایی، گـر ازین بـندم امـان بـاشـد

دل خـود را بـه زلـف چـون خـودی بــربـنـد تـا دانـی

که جان چون منی اندر دل شب بـر چسان بـاشد

درونـم ز آتـش انـدیـشـه بــنـد از بــنـد مـی سـوزد

عفاء الله گو کس را که تـب در اسـتـخـوان بـاشـد

***

تــرا از وجــه دل بــردن ورای حــســن آن بـــاشــد

کـه دیـگـر خـوبـرویـان را نـدانـم آن چـنـان بــاشـد

لـبـانـت آن چـنـان بـوسـم کـه جـانـم بـر لـبـان آیـد

کـنارت آن زمـان گـیرم کـه عـمرم در میان بـاشـد

تـو خود کی بـر سرم آیی و این دولت دهد دستـم

نـثـار خـاک پـایت را کـمـینـه تـحـفـه جـان بـاشـد

بیفشان جرعه ای، ساقی، که آیی بر سرم روزی

که خـشـت قـالبـم خـاک سـر کوی مغـان بـاشـد

خـــیــال قـــد و رویــش را درون دیــده جـــا کــردم

که جـای سـرو و گل آن بـه که در آب روان بـاشد

ز حــال زار بــیـمـاران و زلـف شــام شــبــگــیـرش

کسی داند که چون خسرو ضعیف و ناتوان باشد

***

مــرا تـــا آشــنــایــی بـــا بـــتـــان دلربـــا بـــاشـــد

محال است این که جانم با صبوری آشنا باشد

نخواهد مرده کس خود را، ولی من زین خوشم، زیرا

ز جـان خویش در رنجـم که پـهلویت چـرا بـاشد

نـپــنـداری ز بــهـرش رنـجــهـا دیـده سـت ایـن دیـده

حقش بـگذارم، ار یک شب تـرا در زیر پـا بـاشد

صـبــا گـو بــویـت آرد تــا زیـد بــیـچــاره مـسـکـیـنـی

کـه او را زنـدگـی زیـنـگـونـه بـر بـاد هـوا بـاشـد

ز هجـرش بـس کـه در خـود گم شـدم، آگاهیم نبـود

که هر شب من کجـا و او کجـا و دل کجا بـاشد

گـرفـتــاری مـن در گـیـســوی جــانـان کـســی دانـد

که در دام بـلایی همچـو خـسـرو مبـتـلا بـاشد

***

مبـارک بـامدادی کـان جـمـال اندر نظـر بـاشـد

خـجـسـتـه طـالعـی کان ماه را بـر ما گذر بـاشـد

گـرت بـینـد کـسـی کـز زنـدگـی دل خـبـر دارد

عجـب نبـود، اگر تـا زنده بـاشد بـی خـبـر بـاشد

نـظـر از دور در جـانـان بـدان مـانـد کـه کـافـر را

بـهـشـت از دور بـنـمـاید، کـان سـوز دگـر بـاشـد

ندانم چـون شـود حـالم که می میرم ز نادیدن

وگر وقتـیش بـینم، آن خـود از مردن بـتـر بـاشد

مکن عیب از پـی تـردامنی شاهدپـرستی را

کـه از خـونابـه سـر تـا پـای او همواره تـر بـاشـد

مرا گفتی، بـه دست خود عقوبـتـها کنم بـا تـو

بـه کشـتـن راضـیم، گر خـونبـهایم اینقدر بـاشـد

نه من آنم کـه بـرگیرم سـر از خـاک درت هرگز

مگر وقتـی که زیر خـاک، خـشتـم زیر سر بـاشد

مگـو، ای پـندگـو، اندوه بـیهوده مـخـور چـندین

چه خار از پا کشی آن را که پیکان در جگر باشد

بدینسان کز رخت روزی ندارد چشم مشتاقان

نپـندارم گهی شـبـهای خـسـرو را سـحـر بـاشد

***

سخن در پرده می گویی، زبان دانی همین باشد

دلم از غمزه می جویی، فسون خوانی همین باشد

اگـر فـرمـان دهـی بــر مـن، طـریـق بـنـدگـی دارم

چـو مـی دانی طـریق بـنـده فـرمـانی همـین بـاشـد

مرا کشتـی بـه تـیغ غم، نمی گویم پـشیمان شو

سـری ز افسوس در جـنبـان، پـشیمانی همین بـاشد

سلیمان دولتـی از رخ، چرا خط می کشی بـر من

بـه موران می دهی خـاتـم، سلیمانی همین بـاشد

زهر مو بـسـتـه ای زنار و می گـویی مـسـلـمـانم

بـگـویید، ای مسـلـمانان، مسـلمانی همین بـاشـد؟

در خـوبـان زدی، خـسـرو، همـی دانم سـزا دیدی

سـزای آنـچـنـان کـاری، نـمـی دانی همـین بـاشـد؟

***

خـوشـم کردی بـه دشـنامی تـوقع بـیش می بـاشـد

بــحــق آنـکـه در ذکـرت زبــانـم ریـش مـی بــاشـد

بـه بـازی گوئیم گه گه کـه سـویم بـاز کـن چـشـمی

کسی را این بگو کش دیده وقتی پیش می باشد

نـدانـم تــا چـسـان بــیـرون روی از جـان مـشـتــاقـان

که هر چت پـیش می بـینم تمنا بـیش می بـاشد

گه از لب شربتی ندهی، به کشتن همی نمی ارزم

چـرا در کـارهات آخـر چـنـین فـرویش مـی بـاشـد؟

مــرا گــویـنــد بــر جــا دار دل، تــا کــی پــریـشــانـی

کجا این دل که من دارم بجای خویش می بـاشد؟

بـرو، ای جـان نـاخـشـنـود، کـاینها نیسـت جـا اکـنون

کـه بـدخـو پـادشـاهـی در دل درویش مـی بـاشـد

بـرهـمـن را بــت انـدر خـانـه بــاشـد، مـن بــتـر زویـم

که بـت پـوشـیده در جـان من بـدکیش می بـاشـد

کــجـــا آن بـــخـــت دارد کـــارزویــش در کــنــار آیــد؟

گـدایی کـو شـبـی تـا روز کـج اندیش مـی بـاشـد

ز غـیرت سـوخـتـم، ای جـان، مـزن بـر دیگـران غـمزه

که خسرو را همیشه در جگر این ریش می بـاشد

***

بـه چـشـمـم تـا خـیال لـعـل آن قـصـاب می گـردد

دمـادم در اشــک مـن بــه خــون نـاب مـی گـردد

دمـادم سـجـده می آرم من بـیدل بـه هر سـاعـت

خــیـال طــاق ابــروی تــوام مـحــراب مـی گــردد

هـمـی گـردد خـیـال رویـت انـدر خــانـه ی چــشـمـم

مــثــال مــاهـیـی کــانـدر مــیـان آب مــی گــردد

سـر زلـفـت سـرش بـر بـاد خـواهـد داد مـی دانـم

که رسوا می شود دزدی که در مهتاب می گردد

تو سلطان وار بنشین و مترس از خسروی چون من

کـه او از گـریـه ای در پــای مـا نـایـاب مـی گـردد

***

هــنــوزت نــاز گــرد چـــشــم خــواب آلــود مــی گــردد

هنوز از تـو شـکـیب عـاشـقـان نـابـود مـی گـردد

چــــرا دیـــوانـــگــــی نـــارد مــــرا در گــــرد کــــوی او؟

که در هر گوشه چندین جان ناخشنود می گردد

بـه صـد جـان بـنـده ام آن غـمـزه را بـا آنـکـه مـی دانـم

کـه مـرگـم گـرد آن پـیـکـان زهـرآلـود مـی گـردد

چه پرسی حال شبهای کسی کش چون تو غمخواری

همه شـب از درون جـان غـم فـرسـود می گـردد

جـگـر مـی سـوزدم، جـانـا، مـشـو نـاخـوش ز بـوی مـن

اگــر در گــرد دامــان تــو بــوی عــود مــی گــردد

مناز از روی چـون خـورشید خود چـندین، چـو می دانی

کـه روز حـسـن را سـایه بـغـایـت زود مـی گـردد

تــو مـعـذوری، اگـر در روی خـسـرو چــشـم نـگـشـائی

چـنـین کـز آه او هر دم چـهـان پـر دود مـی گـردد

***

همـه شـب در دلـم آن کـافـر خـونخـوار می گـردد

حـریـر بــسـتـرم در زیـر پــهـلـو خـار مـی گـردد

سـرم را خــاک خــواهـی دیـدن انـدر کـوی او روزی

کـه دیـوانـه دلـم گـرد بـلا بــسـیـار مـی گـردد

مـشـو رنجـه بـه تـیر افـگـندن، ای تـرک کـمـان ابـرو

که مسکین صید هم از دیدنت مردار می گردد

نـپـنـدارم کـه هـرگـز چـون گـل رویـت بـه دسـت آرد

صـبـا کو روز و شـب بـر گرد هر گلزار می گردد

چـرا صـد جـا نگـردد غـنچـه ی دل پـاره همـچـون گـل؟

که آن سرو روان در دل دمی صد بـار می گردد

تـو بـاری بـاده ده، ای دل، کـه آنجـا مـدخـلـی داری

کـه مسـکـین کـالبـد گـرد در و دیوار می گـردد

اســیـر عـشــق را مـعـذور دار، ای پــنـدگـو، بــگـذر

که چون ساقی بـه کار آید خرد بیکار می گردد

ز شـهـر افـغـان بــرآمـد، در خـرابــیـهـا فـتـم اکـنـون

کـه از فـریاد من دلهای خـلق افـگـار می گـردد

چه غم او را که در هر شهر رسوا می شود خسرو

ببین تا چند سگ چون او به هر بـازار می گردد

***

کسی کش چون تویی در دل همه شب تا سحر گردد

تـعالی الله چـگونه خـونش اندر چـشم تـر گردد

کـه گـوید حـال مـن پـیشـت، کـجـا یاد آورد سـلـطـان؟

ز سرگشته گدایی کو به خواری در به در گردد

بــیـابــان گــیـرم از غــم هـر دم و مــهـمــانــی زاغــان

که از خونهای چشمم روی صحرا پـر جگر گردد

خـــیـــالـــت گـــر در آب آیــد کـــنـــد آب حـــیــات آن را

بـدانـگـونه کـه هم در وی خـیالـت جـانور گـردد

گــل رویــت نــزارم کـــرد زان گــونــه کـــه ایــن تـــن را

اگـر آسـیـب بــوی گـل رسـد، زیـر و زبــر گـردد

اگـر نـازم بـه وصـل، آخـر نـگـاهـی سـوی مـسـکـینـی

نـظـر بــازی رهـا کـن تـا مـقـابــل بــاز بــرگـردد

سـیه روزی چـو من کـی روشـنی بـیند چـنین، کـاینک

شـبــم تــاریـک و از دود دلـم تــاریـک تـر گـردد

سـرت گـردیـده خـسـرو بــر سـر کـوی تــو سـرگـردان

بدین حیلت مگر بـا عاشقانت سر به سر گردد

***

سـپـهـر هـفـتـمـیـن کـانـجـا بــسـی بــرج روان گـردد

بـه هـر بـرجـی خـیـالـی ده کـه خـورشـیـد روان گـردد

چـه شـکل اسـت آن ز بـهر کـشـتـن خـلقـی بـنامیزد

گـه از دزدیـده بــنـمـایـد گـه از شــوخــی نـهـان گـردد

ز حسن خود چه در سر می کنی باد، ای درخت گل

نــهــان نــیــم خــیــزش بـــاش تـــا ســرو روان گــردد

کـه گـرد آرد ز شــادی جــان گـمـره را دران ســاعـت

کــه جــان گـرد خــیـال او، خــیـالـش گـرد جــان گـردد

نـیـایـد کـوه جـور از وی گـران، لـیک این گـران جـوری

کـه در پــیـشــش نـیـارد دم زدن کـش دل گـران گـردد

مـگـر ز دیـدنـم مـگـری کــه رســوا مـی کــنـی مـا را

چه بندم حیله چون بی خواست چشم من روان گردد

رخــی ســویـم نـه و در مـا نـگــاه حــیـرتــی افــگــن

ازان پــیـشــم کــه زیــر خــاک مــهــره رایـگــان گــردد

کـجـا گردد بـه کـام من فـلک کـان مه رسـد زین سـو

وگـــر گــردد هــم از فـــرمــان شـــاه کـــامــران گــردد

وصـال، اهل هوس جـویند، خـسـرو را بـس این دولت

کـه او در کـوی او بــدنـام و خــلـقــی بــدگـمـان گـردد

***

دلـم را گــاه آن آمـد کــه کــام از عــیـش بــرگــیـرد

ز دسـت سـاقـی دوران چـو گردون جـام زر گیرد

مـلامـت مـی کـنـد مـا را خــرد در عـشـق ورزیـدن

دل عـاشـق کـجـا قـول خـود را مـعـتـبــر گـیـرد؟

بـه عیاری کسـی آرد شـبـی معشـوق خـود در بـر

که جان بر کف نهد تا روز ترک خواب و خور گیرد

ز راز خــلـوت مـا شـمـع چــون روشـن کـنـد رمـزی

بــگـو پــروانـه تــا خــادم زبــان شـمـع بــرگـیـرد

اگر لشگر کشد سلطان به ویرانی، چه غم باشد؟

گدایی را که صـد کـشـور بـه یک آه سـحـر گیرد

گر از دسـت غـمت خـسـرو شـود فانی، ندارد غـم

بـه پـایت گـر دهد جـان را، حـیات نو ز سـر گیرد

***

بـسـنـد اسـت آنـکـه زلـف اندر بـنـاگـوشـت عـلـم گـیـرد

مفرما عارض چـون سیم را کز خـط حـشم گیرد

چـو سـبـزه خـویـش را خـط تـو خـوانـد جـای آن دارد

که گل از خنده بر خاک افتد و غنچه شکم گیرد

پـس از مـاهیت مـی بـینم، مـه مـن کـج مـکـن ابـرو

گره مفگن بـه پـیشـانی که مه در غره کم گیرد

دلـم سـوی دهانت مـی رود، چـون در تـو مـی بـینم

مـگـر مـی خـواهـد از بـیم فـنـا راه عـدم گـیـرد؟

خــیـالـت بــیـشــتــر مـی بــیـنـم انـدر دیـده ی پــر نـم

اگـر چـه روی در آیـیـنـه نـنـمـایـد چــو دم گـیـرد

ستم در عهد تو زان گونه خونین شد که هر ساعت

اجـل بـهـر شـفـاعـت آیـد و دسـت سـتـم گـیرد

مـرا بــر تــخــت وصــلــت نـاخــن پــایـی نـگــردد تــر

اگر اطـراف عالم سـر بـه سـر سـیلاب غم گیرد

حـدیـث دیده و دل چـون نـویسـد سـوی تـو خـسـرو

کـه کـاغـذ تـر شـود از گـریه، آتـش در قـلم گـیرد

***

خـوشـم کـاب دو چـشـم مـن همـه روی زمـین گـیرد

مــبــادا گــرد غــیـری دامــن آن نــازنــیـن گــیـرد

ز تــیـر غـمـزه اش خــود را نـگـه داری، چــو آن کـافـر

کــمـان را زه کــنـد، ز ابــرو ره مـردان دیـن گـیـرد

ازان افسانه های خوش که دل می گوید از عشقش

مـن بـدبـخـت را تـرسـم کـه روز واپـسـیـن گـیـرد

چـو بـر مالی بـه خـونم آسـتـین، جـانا، کـه من بـاری

ز خـون خـویـش بــیـزارم، تـرا گـر آسـتـیـن گـیـرد

نشـاندی فـتـنه را در گـوشـه ی چـشـم، آنگهت گـفـتـم

که عالم کفر و گمراهی ازان گوشـه نشـین گیرد

چـو نیکو نیسـت چـشـم مسـت را اغرا بـه خـون من

مـرا خـود کـشـتـه گـیر، امـا نبـاید کـو یمین گـیرد

چـه بـاشد حال من جـایی که همسایه شود بـیهش

چـو آیی مست و خـانه بـوی ورد و یاسمین گیرد

چـو در تـابـاک جـانم دید، شـب، گفـتـا مکن مسـکین

چه شیرین جان کند، چون پاش اندر انگبین گیرد

مـیا در پـیش چـشـم کـس سـپـنـد روی تـو خـسـرو!

روا داری کــه آتــش در مــن انـدوهـگــیـن گــیـرد

***

ســوار چـــابـــک مــن بـــاز عــزم لــشــکــری دارد

دل مـن پــار بــرد، امـسـال بــا جــان داوری دارد

مـن اندر خـاک میدانش لـگـدکـوب سـتـم گـشـتـم

هنـوز آن شـهـسـوار مـن سـر جـولـانـگـری دارد

به هر لشکر که می آید ز من جان می بـرد، بـاری

کـه می گـوید کـه این شـیوه ز بـهر دلبـری دارد

مـســلـمـانـان، نـگـه داریـد بــی چــاره دل خــود را

که تیرانداز من مست است و کیش کافری دارد

نـدارم آنـچـنـان بـخـتـی کـه خـوانـد بـنده ی خـویشـم

غـــلام دولــت آنــم کــه بـــا او چـــاکـــری دارد

تـویی دیوانـه اش، جـانـا، کـه داری سـایه ی گـیـسـو

دلــم دیـوانــه تــر از تــو کــه آســیـب پــری دارد

مـثـل گـر یک سـخـن بـا مـن بـگـوید عـاقـبـت آن را

نـیـارد بــر زبــان و سـرزنـش چـون بــربــری دارد

مرا چون می کشی، جانا، شفاعت می کند جانم

نمی گـوید، مکـش، امـا سـخـن در لاغـری دارد

بــه بــدنـامـی بــرآمــد نـام خــســرو از پــی دیـده

نـه یک تـردامـنی دارد کـه صـد دامـن تـری دارد

***

مــه روزه رســیــد و آفــتـــابـــم روزه مــی دارد

چـه سـود از روزه کـز گـرمـی جـهـانـی را بـیازارد

بـه دندان روزه را رخـنه کند، پـس از لب شیرین

لـبــالـب رخـنـه هـای روزه زان شـکـر بـه بــار آرد

دهـانـش را کـه بـوی مـشـک مـی آید گـه روزه

ازان خـط اسـت کز پـیراهن لب مشـک می کـارد

به شب هم فرض شد بر عاشقان کوی او روزه

که هر کان روی چـون مه دید شـب را روز پـندارد

نـگـارا، روزه ی چــنـدم قـضــا شــد در ره هـجــرت

مـپــوشـان روی تــا جــانـم قـضـای روزه بــگـزارد

هلـالـی گـشـتـم از روزه کـمـند زلـف را بـفـگـن

کـه تــا خـورشـیـد بــربــنـدد، ازان بــالـا فـرود آرد

مرا صـوم وصـال اسـت از تـو و کافـر کند خـلقـم

کــه ابــرویـت نـمـازی در دو مـحــرابــم فــرود آرد

بـه روزه مؤمنان رغبـت کنند حـلوا بـه شـیرینی

به کویت زان رسد خسرو که آنجا شهد می بارد

***

اگـر آن جـادوی خـونـخـواره نـرگـس در فـسـون آرد

بــا آسـوده را کـز دسـت بــیـخـوابــی زبــون آرد

مـرا بــاری بــرآمـد جــان ازیـن جــان درون مــانـده

کسـی بـاشـد که دل بـشـکافد و او را بـرون آرد

گـلـه از بــاد مـی کــردم کـه نـارد زو بــجــز گـردی

بــه دیـده آرزومــنــدم کــه آن دولــت کــنـون آرد

ز بـس دلـها کـه ماند آویخـتـه در زلـف مشـکـینش

گهی زو بـوی مشک آرد صبـا، گه بـوی خون آرد

مــرا گــویــنــد ســـودا و جـــنــون آرد رخ نــیــکـــو

به جان درمانده ام، ای کاش، سودا و جنون آرد

ز بـــهــر آزمــودن را چـــنــان دیــدم، ســـزد آن دم

مــبــادا هـیـچ دشــمــن را دل انــدر آزمــون آرد

نمودی سـیرم و کـشـتـی، ولی از تـشـنگی مرده

بـه یکبـار آنچـنان بـد شـربـتـی را تـاب چـون آرد

به جای جوی شیر از چشم خسرو جوی خون آید

چـو فـرهـاد ار ز خـانـه رو بـه کـوه بـیسـتـون آرد

***

مـیـا غـمـزه زنـان بــیـرون کـه هـویـی در جـهـان افـتـد

دلـی بــی خـانـمـان را آتـش انـدر خـانـمـان افـتـد

اگـر مـن از سـجــود آســتــانـت کـشـتــنـی گـشـتــم

هم آنجـا کش که تـا بـاری سـرم بـر آسـتـان افتـد

پـــس از مـــردن بـــه زاغـــان ده تـــن انــدوه پـــروردم

نـخـواهم تـا سـگ کـوی تـرا این اسـتـخـوان افـتـد

چـنین کو مسـت و غلطان می رود وه کای رقیب او را

مده رخصت که می تـرسم خرابـی در جهان افتـد

دلـم پـر خـون و می نازم بـه رویش، گـر چـه می دانم

کـزین سـیلاب روزی رخـنـه بـر بـنـیـاد جـان افـتـد

همه کس در دریغ من که چون می میرد این مسکین

مـرا ایـن آرزو کـو را نـظـر بــر مـن چــســان افـتــد

ز بــدمــهـری نـمــی افــتــد نـظــر بــر رویـم آن مــه را

مـبــادا در جــهـان کـس را مـه نـامـهـربــان افــتــد

بـه کـویش گـر چـه می نالم بـه درد، اما بـدین شـادم

کـه وقـتـی نـالـه ام در گـوش آن نـامـهربـان افـتـد

اگـر بــادام تــر گـویـد کـه بــا چــشــم تــو مـی مـانـم

چنان سنگش زنم بر سر که مغزش در دهان افتد

اگـر بـیـنـد جــمـالـش را بــه روز جـنـگ اسـپــاهـی

چنان بـیخود شود ناگه که از دستـش کمان افتد

همه کس دوسـت پـیش رو، و لیکن دوست آن را دان

کـه یـاد آرد ز تــو، چــون روزگـاری در مـیـان افـتــد

متـرس از بـیم جـان، خـسرو، اگر در عشق می لافی

که بـاشـد سـهل عاشـق را، اگر جـانی زیان افتـد

***

بــه روی چـون گـلـت هـر گـه کـه ایـن چـشـم تــرم افـتــد

همه شب تا سحر خار و خسک در بسترم افتد

مرا هم چشم من کشته است و هست اینها همه از من

کـه لعـلی دم بـه دم زین دیده ی پـر گـوهرم افـتـد

ز گــریــه زیــر دیــوار تـــو هــم غــمــنــاک و هــم شـــادم

غـم آن کافـتـد و شـادی آن کان بـر سـرم افـتـد

چـه سـوزی هـر دمـم، یـکـبــاره سـوز و هـم بــه بــادم ده

که تـرسم شعله افتـد هر کجـا خاکستـرم افتـد

چــو نـیـلـوفـر کـبــودم شـد رخ از کـرب و مـحـالـسـت ایـن

کـه روزی تـاب آن خـورشـیـد بـر نـیلـوفـرم افـتـد

نـگـشــتــی نـالـش کــس بــاورم و اکـنـون کـه غــم دیـدم

بـه تـزویر ار کـسـی نالش کـند هم بـاورم افـتـد

بـدیـنـسـان، خـسـروا، چـون زنـده مـانـم، وه کـه گـر روزی

نـبــیـنـم نـاگـهـش، ســودای روز دیـگـرم افــتــد

***

چو زلفش فتـنه شد بـر جـان، دلم آبـاد کی ماند

غـم هجـران ز حـد بـیرون، درونم شـاد کـی مـانـد

مکن عیب، ار بـنالد جان چو نقد تـن همه بـردی

کسی کش خانه غارت گشت بی فریاد کی ماند

مـلـامـت بـیهـده سـت آزادگـان را بـر سـر کـویت

کـســی کــان روی بــیـنـد از بــلـا آزاد کـی مـانـد

دلی داری کـه دردی نازموده سـت از بـلـا هرگـز

من ار چـه درد خـود گـویم، بـران دل یاد کـی ماند

خـرابـی هاسـت بـر جـان من از دست خـیال تـو

چو سلطان تیغ کین برداشت، ملک آبـاد کی ماند

در آن دم کز کرشمه ناز در سـر می کند شیرین

صــبــوری در دل شــوریـده ی فــرهــاد کــی مــانــد

به قلاشی و رسوایی چه جای طعن بر خسرو؟

چـو عـشـق افتـاد در سـر، عقل را بـنیاد کی ماند

***

مهش گویم، و لیکن مه سخـن گفتـن نمی داند

گـلش گویم، ولیکـن گـل گهر سـفـتـن نمی داند

ز شب بـیداری من تـا سحر چشمش کجا داند؟

که او شب تا سحر کاری به جز خفتن نمی داند

اگـر گـویم کـه حـال من کـسـی آنجـا نمی گوید

صـبـا دانم کـه مـی داند، ولـی گـفـتـن نمی داند

به پاش افتاد زلف و یافت دستی بر لبش، لیکن

زمین رفته ست پـیوسته، شکر گفتـن نمی داند

همـه آشـفـتـگـی خـواهد سـر زلـف پـریشـانش

ز خـسـرو، گـو، بـیامـوزد، گـر آشـفـتـن نمی داند

***

چـه پـوشی پـرده بـر رویی که آن پـنهان نمی ماند

وگـر در پـرده مـی داری، کـسـی را جـان نـمـی مـانـد

مـن درویـش رسـوای جـهـان گـشـتـم، بـحـمـدالله

چه شبهه، عشق و درویشی بسی پنهان نمی ماند

بـه یـاد روی تـو چـنـدان کـه سـوی مـاه مـی بـینـم

همـی مـانـد بـه تـو چـیزی، ولـی چـنـدان نمـی مـاند

مگو کای دیده در روی من حـیران چـه ماندسـتـی؟

کــدامــیـن دیـده کــانـدر روی او حــیـران نـمـی مــانـد

ز چـشم کافرت کز غمزه لشکر می کشـد هر سـو

بـه هـفـت اقـلـیـم تـن یـک مـنـزل آبـادان نـمـی مـانـد

نه ای با بنده چون اول، بدین خوش می کنم دل را

کـه پــیـوســتــه مـزاج آدمـی یـکــســان نـمـی مـانـد

کـرم کـن در حـق خـسـرو کـه جـاویدان همی ماند

چـو مـی دانـی کـسـی در دهر جـاویدان نـمـی مـانـد

***

زهـی از درد خـود یـک چـشـم را بـینـم نـمـی بـینـد

کـه هیچ آن سـهل گـیر بـی وفـا را غـم نـمـی بـینـد

چـنین کز خـواب او هر شب پـریشانست چـندین دل

خـدایـا، هـرگـز او خـواب پـریـشـان کـم نـمـی بـیـنـد

نـمـی خـواهـد رهـی روی تــو بــیـنـد از جـفـا، جـانـا

ولـی دیوانـه مـی گـردد، گـرت یـک دم نـمـی بـیـنـد

بــگــویـش تــا بــپــرهـیـزد ز آه ســرد مــشــتــاقــان

رقـیب آن زلـف را کـز خـود پـریشـان هم نمـی بـینـد

سـخـنهای تـو در دل مـانـد مـا را، پـاس آنـسـت این

که شبها رفت و کس را چشم بر هم هم نمی بیند

من مسـکین غلام عشـقم، ای عقل، از سـرم بـگذر

کـه این سـلـطـان تـرا در کـار خـود محـرم نمی بـیند

ز بی سنگی به خشت گور شد کارم، هنوز ای دل

بــنـا و عــهـد و پــیـمـان تــرا مـحــکـم نـمـی بــیـنـد

اگر بـینی که خـسـرو نیم کشتـه گشت از چـشمت

ز بـیم جـان در آن گـیسـوی خـم در خـم نمـی بـینـد

***

بـت مـحـمـل نـشـیـن مـن مـگـر حـالـم نـمـی دانـد

که می بـندد بـرین دل بـار و محـمل تـند می راند

جــمــازه در ره و آویــخــتــه دل چــون جــرس بــا او

نــفــیــر و نــالــه ی دل هــم بــه آواز جــرس مــانــد

سـگـی دنبـال آن مـحـمل، طـفـیل او دوان من هم

منش لبیک می گویم، چو او سگ را همی خواند

شــتــربــانـا، فــرود آور زمــانـی مــحــمـلــش ورنـه

ز آب چـشـم مـن تـرسـم شـتـر در گـل فـرو مـاند

کـجــا در دل بــمـانـد جــان، اگـر جــانـان بــرون آیـد

کسی کز هم تـگی دیدن زمام از دسـت بـستـاند

چو من مردم درین وادی، رو، ای سیلاب چشم من

زمین را گرد بـنشـانی، شتـر جـایی که بـنشـاند

دم سـرد مـرا، ای بـاد، لـطـفـی کـن، مـبـر هر سـو

هم آن سـو بـر، مگر گردی ازان رخـسـار بـنشـاند

دریـن ویـرانـه خـواهـم داد جــان، ار بــر سـرم نـایـد

بــگـو، ای ســاربــان، بــاری سـر نـاقـه بــگـردانـد

خــروش اشــتــر او هـســت از بــار گـران خــســرو

کـه ریـزد کـاروان دل، گـر او مـحــمـل بــجــنـبــانـد

***

چـو جـان عاشـقان آن ماه را سـلطان و خـان سـازد

جـهـانـی پــیـش او خـود را غـلـام رایـگـان سـازد

خـرامان می رود آن شـوخ و در وی عـالـمی حـیران

بــزرگ آن صـانـعـی کـز آب آن سـرو روان ســازد

بـــر ابـــرو خـــال دارد آن بـــت و جـــانــم فـــدای او

در آن دم کو بـسی دل طعمه ی زاغ و کمان سـازد

سر آن چـشم گردم، چون بـه ناز و شیوه و شوخی

گـهی مسـتـی نماید، گـاه خـود را ناتـوان سـازد

هـزاران را بــبــیـن چـون خـاک در کـویـش پـراگـنـده

که آن بازنده شطرنج هوس زین استخوان سازد

بود معشوق چون شمعی، خوش آن پروانه ی عاشق

که مهمانش رسـد وز شعله نقل میهمان سـازد

امـان هـرگـز نـبــاشــد عـاشــق بــیـچــاره را از غـم

مگـر آنگـه کـه کـوی خـویش را دارالـامـان سـازد

بــه بـیـمـاری غـم خـسـرو، بــرای زیـسـتـن هـر دم

نـوای خـویش را از خـون دل تـعـویـذ جـان سـازد

***

دمی نبـود که آن غمزه جـهانی خـون نمی سازد

ولی دعوی خـون اشـکم بـه رخ گلگون نمی سـازد

نـمـی گـردد بـه چـشـم او خـیال مـن بـه پـیراهن

یقـینم شـد کـه او جـامه دگـر گـلـگـون نمی سـازد

منم یک قطـره خـون دل، ولی این چـشـم از آهم

دمی در عشق تو نبـود که چون جیحون نمی سازد

مباش از لاله ی خونین کم، ای عشاق خون افشان

نـگـردد سـرخ تــا او از جــگـرهـا خـون نـمـی سـازد

خـــیــال تـــیــر قـــدش را کـــه او از دل گــذر دارد

دلـم همچـون الـف هرگـز ز جـان بـیرون نمی سـازد

مرا گفتی، بـه تو سازم ولی وقتی که سوزی دل

ازان وقتی است دل سوزم، ولی اکنون نمی سازد

نگه می دار چـشمت را ز گریه بـر درش، خـسـرو

کـه گـر دریا شـود روزی بـدان در چـون نمـی سـازد

***

زمانی نیسـت کز دست تـو جـان من نمی سوزد

کـدامـین سـینه را کـان غـمـزه ی پـر فـن نمی سـوزد

مگر تـرکیب فانوس اسـت، جـانا، اسـتـخـوان من

درون می سوزدم، چـون شمع پـیراهن نمی سوزد

ز هجرم بـر جگر داغی، ز عشقم هر نفس دردی

من از غم سوخـتـم، جـانا، دلت بـر من نمی سوزد

مگو چـندین، کز این سوزاک بـیهوده بـکش دامن

که دل می سـوزم و جـان کسی دامن نمی سوزد

بـدینـسـان کـز تـب هـجـران تـنـم در زیر پـیراهـن

همی سـوزد، عـجـب دانم که پـیراهن نمی سـوزد

همه شـب زار می سـوزم بـه تـاریکی و تـنهایی

که بـا من هیچ دلسوزی درین مسـکن نمی سوزد

چـراغ من نمی سـوزد شـب از دمهای سـرد من

چـراغ خـانـه ی هـمـسـایه هـم روشـن نـمـی سـوزد

چو تو در باغ می آیی، هم از لطف و رخ خود دان

که پیشت زاتش خجلت گل و سوسن نمی سوزد

غم خـسرو همی دانی و نادان می کنی خـود را

مرا این سـوخـت، ورنه طـعنه ی دشـمن نمی سـوزد

***

همه مـسـتـی خـلـق از سـاغـر و پـیمـانه می خـیزد

مـرا دیـوانـگـی زان نـرگـس مـســتــانـه مـی خــیـزد

خـوشم بـا آه گرم امشـب، مده تـشویشم، ای گریه

که خوش می سوزدم این آتشی کز خانه می خیزد

همـه شـب بـا خـیال، افـسـانه های درد خـود گـویم

مـرا از جـمـلـه بـیـخـوابـی ازان افـسـانـه مـی خـیزد

خیالش در دلم می گشت، پرسیدم، چه می جویی

گـیـاه دوســتــی، گـفـتــا، ازیـن ویـرانـه مـی خــیـزد

عـسـس کـز نالـه ام دیوانه شـد می گـفـت بـا یاران

کـه بــاز آمـد شــب و افـغـان آن دیـوانـه مـی خــیـزد

من از خـود سـوخـتـم، نه از تـو، ای شـمـع نکـورویان

هـلــاک جــان پــروانــه هـم از پــروانــه مــی خــیـزد

لـبـت گـر مـی خـورد خـونم گـنهکـارم بـه یک بـوسـه

چـه کردم کان خـطت از گرد لب خـصمانه می خـیزد

مـــپـــوش آن خـــال را بـــهــر خـــدا از دیــده ی مـــردم

کـه مـسـکـین مـرغ غـافـل را بـلـا از دانه مـی خـیزد

چـه یاری بـاشـد این آخـر کـه ناری رحـم بـر خـسـرو

چـنـیـن کـز درد او فـغـان ز صـد بـیـگـانـه مـی خـیـزد

***

هـوایـی مـی رسـد کـز سـر گـریـبـان چـاک خـواهـم زد

کـلـاه عـافـیـت بــا سـر بـهـم بــر خـاک خـواهـم زد

بـر آن گلرخ چـو راهم نیسـت، سـوی بـاغ خـواهم شـد

بـه یادش پـیش هر سروی گریبـان چاک خواهم زد

مـرا ایـن بــس کــه بــر خــاکــم ســواره بــگـذری روزی

گذشته ست آنكه من دست اندر آن فتراك خواهم زد

به تلخی فراق، ای پندگو، بگذار جان بدهم

گذشته ست آنکه من این زهر را تریاک خواهم زد

همی گفت از تو شویم دست ازین غم، گر رسم روزی

بـسـا گریه که پـیشـش زین دل غمناک خـواهم زد

بــه جــان تــو کــه جــان تــابـــاک بـــاشــد در دم آخــر

دم مـهـر و وفــایـت هـم در آن تــابــاک خــواهـم زد

ز خونم، گر چـه ناپـاک است آن، در شوی هم کامشب

مـن آبـی بــر درش زیـن دیـده ی نـمـنـاک خـواهـم زد

بـه شـبـهای غمم بـی تـو چـه جـای عقل و جـان و دل

بیا، ای شمع جان، کاتش درین خاشاک خواهم زد

ازیـن پــس، خــســروا، دیـوانـگــی، زیـرا نـمـانـد آن دل

کـه لـاف شـیـر پــیـش آن بــت چـالـاک خـواهـم زد

***

دلـت هر لـحـظـه مـی گـردد کـجـا روی وفـا روید؟

غلط خود می کنم، در سنگ غلطان کی گیا روید؟

ز بـس دلها که در کـویت فـرو شـد، هر زمان آنجـا

هـمـه بــاران خــود بــارد، هـمـه مــردم گــیـا رویـد

دلت سنگ است و من از تو زبان گندمین خواهم

چـــگــونــه خــوشــه ی گــنــدم ز روی آســیــا رویــد

بـناگوش بـنفشه سرکش اسـت از نالش سـبـزه

کـه تـا آن سـبــزه در زیـر بــنـاگـوشـش چـرا رویـد؟

بـسـی دیدم کـه گـلـهای معـین روید از بـسـتـان

نـدیـدم بــوسـتــانـی کـانـدران مـشـک خـتــا رویـد

خـطـی بـاشـد بـه خـون ز اقـرار دل از بـندگـی او

هـر آن سـبـزه کـه بــر خـاک درت از خـون مـا رویـد

بـود از غـصـه هـای دل بـهـم پـیـوسـتـه تـو بـر تـو

گـلـی کـز آب چـشـم مـا بـه کـویت جـابـه جـا روید

دل خــســرو کـه از بــاد حــوادث دانـه ی غــم شــد

نـمـی دانـد کـه در کـشــت وفــاداری کـجــا رویـد؟

***

مـشـو پـنـهـان بــرون آ، عـالـمـی را جـان بــیـاسـایـد

زهی آسـایش جـانی کـه از جـانان بـیاسـاید

مکن منعم چو سیری نیست از رویت، چه کم گردد؟

اگر بـی تـوشه ای از نعمت سلطان بـیاساید

نـگـه کـن تــا چــه لـذت بــاشــد ار بــنـوازیـم، جــانـا

که گر پـیکان زنی بـر سینه ی من جان بـیاساید

مرا دردی سـت کـاسـایش، نیابـد، جـز بـه یک تـیرت

عجب دردی که جان خسته از پیکان بیاساید

چـو من زین درد بـی درمان نخـواهم گـشـت آسـوده

طـبـیب آن بـه بـود کـز کـردن درمان بـیاسـاید

از آن بــدخــو کـرشـمـه بــارد و غـم بــر دهـد جــانـم

همین بـار آورد کشـتـی کز آن باران بـیاسـاید

بـه راه عشـق کانجـا صـد سـکندر جـان دهد تـشـنه

زهی بـخت خضر کز چـشمه ی حـیوان بـیاساید

تــن نــازک کــجــا تــاب خــرابــیـهــای عــشــق آرد؟

چـگـونـه مـرغ خـانـه در ده ویـران بـیـاسـایـد؟

دل و جــانـم کــه نــاســایـد بــجــز از دیـدن خــوبــان

نپـنداری که خـسـرو تـا زید زیشـان بـیاسـاید

***

رخـی داری که وصـف آن بـه خـاطـر در نمی گنجـد

شــراب لــذت دیـدار در ســاغــر نــمــی گــنــجــد

کسـی را در دهان تـنگ خـود چـندین شـکـر گنجـد

که تـو می خـندی و اندر جـهان شـکر نمی گنجـد

کـجــا چـیـده بــود آن مـو هـمـه کـز لـب بــرون آری

ز تـنـگـی در دهان تـو چـو مـویی در نمـی گـنـجـد

خیالت چون به چشم آمد، برون شد مردم چشمم

کـه در یـک دیـده ی مـردم دو مـردم در نـمـی گـنـجـد

مرا سودای آن خـط همچـو دفتـر ساخـت تـو بـر تـو

بـگـردانـم ورق اکـنـون کـه در دفـتـر نـمـی گـنـجـد

در آ در چـشـم و بـیـرون کـن خـیـالـات دگـر کـانـجـا

نگنجد مو که دو سلطان بـه یک کشور نمی گنجد

مـرا گـویی کـه دل بـر یـار دیـگـر نـه، نـهـم، لـیـکـن

همین در دل تو می گنجی، کس دیگر نمی گنجد

ز هجـرت موی شد خـسـرو، ولی از شـادی وصلت

بـبـین آن موی را بـاری کـه در کـشـور نمی گنجـد

***

چـو تـرک مست من هر لحظه ای سوی دگر غلتـد

شــود نـظــارگـی دیـوانـه و زو مـســت تــر غـلـتــد

به چوگان بازی آن ساعت که توسن را دهد جولان

بـه میدان در خـم چـوگانش از هر سوی سـر غلتـد

ز گــرد آلــوده روی آن ســوار مــن هـمـی خــواهـد

کـه افـتـد در زمین خـورشـید و اندر خـاک در غـلـتـد

شبـش خـوش بـاد، روز از دیده ی بـی خواب پـر خونم

چو او بر فرش عیش خویش مست و بی خبر غلتد

نغلتـد کس چو من در شیوه های عاشقی در خون

مگـر مجـنون دگر زنده شـود زینسـان کـه در غـلتـد

بـسی غلتـید خـسـرو بـهر خـواب و نامدش، اکنون

تـو بـنما چـشـم غـلتـانش کـه در خـواب دگر غـلتـد

***

چـه خـوش صـبـحـی دمید امـشـب مـرا از روی یار خـود

گـلـسـتــان حـیـاتـم تــازه گـشـت از نـوبــهـار خـود

بــحـمـدالله کـه کـشـت بــخـت بــر داد و نـشـد ضـایـع

هـر آنـچ از دیـده بــاران ریـخــتــم بــر روزگــار خــود

مـگـر هـجـران قـیامـت بـود کـان بـگـذشـت خـود بـر مـن

در فــــردوس دیـــدم بــــاز از روی نــــگــــار خــــود

شــمـار غــم نـمـی دانـم کــه پــیـش دوســتــان گـویـم

کـه مـن چـیـزی نـمـی دانـم ز درد بـیـشـمـار خـود

دل و جــان کــز پــی مــن رنــجــهـا دیـدنــد در هـجــران

نـمـودم هـر دو را آن روی، کـردم شـرمـســار خــود

مـرا آســوده بــاری دیـده، گـر چــه رنـجــه شـد پــایـش

کـه مـالـیـدم هـمـه شـب دیده را بـر پـای یـار خـود

چـو مـن بــی دولـتـی، آنـگـه نـظـر در چـون تــو دلـداری

چه بخت است این و چه اقبال، حیرانم به کار خود

دو بـوسـم لـطـف کـردی و شـدم هـم در یـکـی بـیهـش

رها کـن تـا ز سـر گیرم کـه گـم کـردم شـمار خـود

مـن ایـنـک رفـتـم، آن پـا بــر سـرم رنـجـه کـنـی گـه گـه

کـه در کـوی تــو خــاکـی مـی گـذارم یـادگـار خـود

به خواب ست اینکه می گویی به پیش مردمان، خسرو

تــرا کـو خـواب تــا بــیـنـی ازیـنـهـا در کـنـار خـود

***

دروغ و راســتــی کــان غــمـزه ی غــمــاز پــیـونـدد

درد صـد پـرده ی عـاشـق ز لـب وان بـاز پـیونـدد

بــلـا را نـو کـنـد رسـم و طـریـق فـتـنـه نـو سـازد

چـو او اول کـرشـمـه بــا طـریـق نـاز پــیـونـدد

بـه سـینـه نـارسـیده بـگـذرد ونـدر جـگـر شـینـد

خـدنگـی بـا کـمان کـان تـرک تـیرانداز پـیوندد

بـه خـون گـرم دل پـیـوسـت بــا او گـر بـری دل را

چو خون گرم است هر صد بار دیگر باز پیوندد

مرا چه حد وصلست، این قدر بس قرب او بـاشد

ســخــن بــا یـکــدگـر کــاواز بــا آواز پــیـونـدد

چه باشد حال من جایی که هر شب بهر تاراجم

خـیالـش سـاخـتـه بـا این دل نـاسـاز پـیونـدد

همی گویند جان خواهی، مجو پـیوند ازو، خسرو

ز بـهر زیسـتـن گـنجـشـک بـا شـهبـاز پـیوندد

***

بــتـی کـو هـر دمـم دشـنـامـهـای شـکـریـن بــخـشـد

بـه از دشـنـام نـبـود، گـر نبـات و انگـبـین بـخـشـد

بـه غـیری گـر جـفـا گـوید بـرنجـم، کـانسـت حـق مـن

بــتــر رنـجـم اگـر جـای جـفـایـم آفـریـن بــخـشـد

خـوش آن دزدیـده خـنـدیـدن بـر ایـن دیوانـه ی مـسـکـین

که موری را همه ملک سلیمان زان نگین بـخشد

قدش خون می خورد در دل، من از وی در جگر خوردن

نهالی کاین خورش یابد، ضرورت بر همین بخشد

چــو سـنـگ نـازنـیـنـان گـل بــود بــر روی مـشـتــاقـان

مـن از دیده بـریزم هر گـلـی کـان نازنین بـخـشـد

چـه بـاشـد، گـر چـو می مهر مـسـلـمـانی بـود در وی

خـدا آن نامسـلـمان را مگـر ایمان و دین بـخـشـد

عجـب بـخشنده ای شد چـشم خسرو بـر سر کویش

کـه خــاک در کـنـد دریـوزه و در ثــمـیـن بــخـشـد

***

دلم بـرون شـد از غـمت، غمت ز دل بـرون نشـد

زبـون شـدم که بـود کو ز دسـت غم زبـون نشـد

بـه جـلـوه گـاه نـیـکـوان کـه هـسـت جـلـوه ی بــلـا

کـسـی درون پـرده شـد کـه از بـلـا بـرون نـشـد

ز آب چــشـم عـاشــقـان کـجــا ز دیـده تــر کـنـد

ز شوخـی شـکرلبـان دل کسـی که خـون نشـد

چـه نـالـه ها کـه کـرد دل کـه یار از آن خـود کـند

رخ نکـویی مـرا چـه حـیلـت اسـت چـون نـشـد؟

چو مردنی شدم ز غم، چه جویم از کسی دعا؟

کـه از دعـای مـردمـان حـیات کـس فـزون نـشـد

ندانم این که چـون زیم، حـیات دل چـسـان بـود؟

ز جادویی که خسرو از دلت به صد فسون نشد

***

دل بــاز بـه جـوش آمـد، جـانـان کـه مـی آیـد

بـیمـار بـه هوش آمـد، درمـان کـه می آید

وه جان کسان هر سو، صد قلب روان از پس

خوانیش چنین لشکر، سلطان که می آید

ای دل، تـو نمی گـفـتـی کـاینک ز پـی مردن

اسـبــاب مـهـیـا کـن آن جـان کـه مـی آیـد

زان خـال و خـط مشـکـین بـا جـمله بـلا دیدم

این آیت رحـمت بـین در شـان کـه می آید

ای تــرک، مـگـو آخــر بــهـر دل مـســکـیـنـی

کـز سـوی تـو بـر جـانم پـیکـان که می آید

خـود نـامـه ی خـویش آورد از بـهـر قـصـاص مـن

سـر خـاک ره قـاصـد فـرمـان کـه مـی آیـد

ســیـل مـژه را رخــنـه انـبــاشـه شـد، یـارب

کـان آب بـه چـشـم مـن تـازان کـه می آید

خسرو به رهش بـاری قربان شد و بریان هم

تـا بـاز بـبـین کـان مه مهمـان کـه می آید

***

مـا را تـو صـنم بـاشـی، دیگـر بـه چـه کـار آید

بـا لعـل جـگر سـوزت، شـکـر بـه چـه کـار آید

خنجر کشی از مژگان بر سینه ی من، چون من

بـی تـیغ شدم کشتـه، خنجـر بـه چـه کار آید

کـافـر خـط هـنـدویـت جـایی کـه کـشـد مـا را

یارب که بـه هندسـتـان کافـر بـه چـه کار آید

دل از پـی آن خواهم تـا خون شود از عشقت

گـر کـار بــدیـن نـایـد، دیـگـر بــه چـه کـار آیـد

از گـوهـر عـشـق خــود زیـور کـنـمـت، بــنـگـر

خـوبـی چـو فزون بـاشـد، زیور بـه چـه کار آید

شـد خـسـتـه درون من از بـیم جـفـا کیشـان

چـون مـی نـدهـد دادم، داور بـه چـه کـار آیـد

اخـتـر شـمرم هر شـب در طـالع خـود، لیکـن

چـون کـار قـضـا دارد، اخـتــر بــه چـه کـار آیـد

بـر جـان و دل خـسـرو هر لـحـظـه نـهد بـاری

کاین عاشق مسکین هم دیگر به چه کار آید

***

شـمـع مـن اگـر یـک شـب از خـانـه بــرون آیـد

از هر طـرفی صـد جـان پـروانه بـرون آید

صـد جـامـه قـبــا گـردد از هـر طـرفـی، چـون او

کژ کرده کلاه از سـر مسـتـانه بـرون آید

من بی خبر و طفلان سنگی به کف از هر سو

شسته به کمین تا کی دیوانه برون آید

فـریـاد کـه از یـاری عـمـری بــه جــفـا بــاشــم

چـون گـاه وفـا بـاشـد بـیگـانـه بـرون آید

هر روز بـری جـویم از بـخـت، محـال اسـت این

خوشه ز پی شش ماه از دانه بـرون آید

گــر وجــه قــرار مـن هـســت از رخ تــو مــردن

وه کـز خـط تـو نـاگـه پــروانـه بــرون آیـد

در کشـتـن خـود یارم، من از تـو چـه غـم دارم؟

گر جان ز پـی خسرو خصمانه بـرون آید

***

***

گــفــتــم کــه تــرا آخــر دل خــانـه نـمــی بـایــد

گـفـتـا کـه پـی گـنجـم ویرانه نمـی بایـد

گـفــتــم کـه بــســوزم جــان بــر آتــش روی تــو

گـفـتـا کـه چـراغـم را پـروانه نـمـی بایـد

گفتم که به چشمم شین، یک گوشه دگر مردم

گـفـتـا مـن تـنها را هم خـانه نمـی بایـد

گـفـتـم کـه شـوم مـحـرم در مـجـلـس خـاص تـو

گـفـتـا کـه حـریف مـا دیوانـه نـمـی بایـد

گـفـتـم کـه بـه دام غـم هر لـحـظـه مـرا مـفـگـن

گفتا که چنین مرغی بی دانه نمی باید

گــفــتـــم کــه ز عـــشـــقــم ده پـــروانــه ی آزادی

گفتـا خط عارض بـس، پـروانه نمی بایـد

گـفـتـم کـه بــود مـونـس در هـجـر تـو خـسـرو را

گـفـتـا کـه خـیال مـا بـیگـانه نـمـی بایـد

***

آن دل بــه چـه کـار آیـد کـان خـانـه ی تـو نـبــود

وان موی چه بندد دل، گر شانه ی تو نبود

آنـکـو سـر تـو دارد، پـس از سـر خـود تـرسـد

دیـوانـه ی خـود بــاشـد، دیـوانـه ی تـو نـبــود

خــواب اجــلـم گـیـرد از غــایـت بــیـخــوابــی

گر مونس من هر شب افسانه ی تـو نبـود

مـحـروم تـریـن مـرغـم، خـال لـب خـود بـنـمـا

حـسرت نخـورم بـاری، گر دانه ی تـو نبـود

از سـیـنـه بــرون کـردم آتــش زده جـان خـود

تـا سـوخـتـه ی دردی هـمـخـانـه ی تـو نـبـود

از شعله چه ترسانی، ای شمع دل، ار جانم

دوزخ نـکـنـد لـقـمـه، پــروانـه ی تــو نـبــود

دیــوانــه بـــقــا نــدهــد ده روزه بـــرات جــان

گر خـسـرو مسـکـین را پـروانه ی تـو نبـود

***

چشمت گهی از غمزه هشیار نخواهد شد

ویـن دل ز خــراش او بــی خــار نـخـواهـد شـد

گـر تـیغ زنـی بـر تـن، ور نیش زنی بـر جـان

نــاگــاه رود جــانـش، بــیـمــار نـخــواهـد شــد

عـشـقـت ز پـی کشـتـن مردانه بـه کار آمد

شـادم ز غـمـت بــاری بــیـکـار نـخــواهـد شـد

بـر ما فتد ار تابـی زان رخ، چه شوی رنجه؟

مــهــتــاب ز افــتــادن افــگــار نــخــواهـد شــد

بـیهوده چـه گـریم خـون اصـلاح دل خـود را؟

تــقـویـم چــو از جــدول طـومـار نـخـواهـد شـد

خونخوار بـود، خـسرو، عاشق ز چـنین بـاده

مست است که تا محشر هشیار نخواهد شد

***

آن را کـه سـر و کـاری بـا چـون تـو نـگـار افـتـد

سر پـیش تو دربـازد چون کار بـه کار افتد

سنگ است نه دل کو را با زلف تو افتد خوش

بـس طرفه بود سنگی کو بـر سر مار افتد

افتـد چـو تـو بـرخـیزی در پـای تـو صـد عاشـق

زین جـمله چه بـرخیزد، بـا آنکه هزار افتـد

جـان خـاک شـود زین غـم کـز زلـف تـو وامانده

گل خـشـک شـود بـرجـا گر یاد بـهار افتـد

صــد گـریـه کـنـد مـردم تــا تــو بــه کـنـار آیـی

صـد مـوج زنـد دریـا تــا در بــه کـنـار افـتـد

از نــاوک مــژگــانــت افــغــان نــکــنــم هـرگــز

گـه گه گـذر بـلبـل هم بـر سـر خـار افـتـد

الــقـــصـــه بـــرآوردی گـــردی ز دل خـــســـرو

هم دیده نمی خواهد کش با تو غبار افتد

***

دردا کــه دگــر مــا را آن یــار نــمــی پــرســد

احـوال دل پــر خـون دلـدار نـمـی پـرسـد

می پرسم و می جویم در هر نفسی صد بار

او در همه عمر خـود یک بـار نمی پـرسد

یار از سـر یاریـها بـا مـا سـخـنـی مـی گـفـت

امسال به دشنامی چون یار نمی پرسد

بــیـمــار تــب هـجــرم آن مــاه طــبــیـب مـن

دردا کـه طـبـیب مـن بـیمـار نمی پـرسـد

گـر یار نمـی پـرسـد خـسـرو چـه کـنـد آن را؟

شاه است و گدایان را از عار نمی پـرسد

***

ماهی که بـه سوی خود صد دل نگران بـیند

از شوخی و رعنایی کی سوی کسان بیند

گوید که نخوابم من، می میرم ازین حسرت

کس را نبـود خوابـی، او خواب چسان بیند؟

بـیش اسـت غـم یعـقـوب از دیـدن پـیـراهـن

کــز حــســرت آیـیـنــه در آیـنـه دان بــیـنــد

یاری کـه هوس دارد، مـنـمـا رخ مـردم کـش

بـگـذار کـه بـیـچـاره یـک چـنـد جـهـان بـینـد

از حـسـن بـتـان وعـده خـونریز جـفـا بـاشـد

بـر تـو چـو کـنـد رحـمـت قـصـاب زیـان بـینـد

در جـوی رود هر کس، چشم من و خون دل

کــان کـو دل خــوش دارد در آب روان بــیـنـد

عـذرش بــه چــسـان کـانـدر دلـش آیـد غـم

از خون دو چشم من هر جـا که نشان بـیند

تـو بـاز جـوان خـواهی، فریاد که این خـسرو

شـد پـیر کنون، خـود را کی بـاز جـوان بـیند

***

چـون بـهـر خـرامـیـدن یـارم ز زمـین خـیـزد

بـس دشـنه که یاران را اندر دل و دین خـیزد

سـر و قـد نـوخـیـزش بــنـشسـت مـرا در دل

نه دل که به جان شیند سروی که چنین خیزد

شـبـها کـه کـنم نالـه بـر یاد قـدش، از من

قـامـت شـنود مؤذن چـون بـانگ پـسـین خـیزد

گویی که صبـا دل را بـرداشت ز جـای خود

چـون در تــگ اسـپ خـود آن مـاه ز زیـن خـیـزد

بس کز حسد چشمش بیمار شود نرگس

از شــاخ عــصــا ســازد، آنـگـه ز زمـیـن خــیـزد

گر تیغ کشد بـر من، من سر نکشم از وی

کـز مـن همـه مهر آید، وز وی همه کـین خـیزد

تـرسـان گذرم سویش کز گوشه ی چـشم او

بـا تـیـر و کـمـان نـاگـه تـرکـی ز کـمـیـن خـیـزد

من سـوخـتـه ی عشقم، تـو دم دمیم، ای دل

ایـن سـوخــتــه را آتــش آخـر هـم ازیـن خـیـزد

گـر لعـل لبـش یابـد زان گونه گـزد خـسـرو

کـز کـار بـر آن خـاتـم صـد نـقـش نـگـین خـیـزد

***

دولت نه به زور است و به زاری چه توان کرد

بــا بــنـده نـداری ســر یـاری چــه تــوان کـرد

مـن بــر سـر آنـم کـه کـنـم جـان بـه فـدایـت

آری سـر وصـلـم چــو نـداری، چـه تــوان کـرد

صــبــر اســت دوای دل بــیــچــاره ی مــحــزون

ای دل، چو تو بی صبر و قراری، چه توان کرد

ای مــردمــک دیــده، اگــر تـــیــغ فـــراقـــش

خـون جـگـرت ریـخـت بـه زاری چـه تـوان کـرد

بـی یاد تـو یک لـحـظـه نفـس مـی نزنم مـن

ای دوسـت، گـرم یـاد نـداری چــه تــوان کـرد

گـــر بـــنــده ی بـــیــچـــاره نــوازنــد، تـــوانــنــد

وز نــیــز بــرانــنــد بــه زاری چــه تــوان کــرد

جــان در سـر و کـار تــو کـنـد خـسـرو بــیـدل

لیکن تـو بـه آن سر چـو نداری، چـه تـوان کرد

***

حــاصــل اگــر از زلــف تــو یــک بـــار تــوان کــرد

صــد زاهـد دیـن، بــســتــه ی زنـار تــوان کــرد

دیـوانــه شــود زنــده، ولــی خــلــق بــمــیــرنــد

گـر نـقـش جـمـال تــو بــه دیـوار تــوان کـرد

آن تـــیــز نــگــه کــردن تـــو جـــانــب عــشـــاق

نیشی ست کز آن صد جـگر افگار تـوان کرد

داری چـــو هـــوس بــــردن دل، پـــیـــش در تـــو

دلــهــا بــتــوان بــردن و انــبـــار تــوان کــرد

عشق چو تویی، گر چه که سوزنده بلایی ست

کاری ست که جان در سر این کار توان کرد

آن دم کـه بــگـریـیـم ز هـجــران تــو بــا خــویـش

مــاتــم زده ای چــنــد در آن یـار تــوان کــرد

بـــر خــســرو بـــیــچـــاره ز انــدوه دل خــویــش

بــر مـورچــه گـر کــوه گـران بــار تــوان کــرد

***

تــا غـمـزه ی خــونریـز تــو قـصــد دل مـا کـرد

بـــیــچــاره دلــم را هــدف تـــیــر بـــلــا کــرد

در خـــواب نـــبــــیـــنـــد رخ آرام دگـــر بــــار

هر دل کـه طـمع در طـلـب وصـل شـمـا کـرد

چـون نـیسـت دلـم را ز غـمـت روی رهـایی

دل مـصـلـحـت خـویـش بـه روی تـو رهـا کـرد

چندین چه کنی جور و جفا بر من مسکین؟

بــا یـار وفــادار کـســی جــور و جــفــا کــرد؟

هرگـز بـه جـهان نیک نـدیده سـت و نـبـینـد

آن کـس کـه مـرا دور چـنـیـن از تــو جـدا کـرد

دیـروز چــو مـن شــکـر وصـال تــو نـگـفـتــم

امـــروز مـــرا ســـوز فـــراق تـــو ســـزا کـــرد

بـا جـان و دل خـسـرو بـیـچـاره و مـسـکـیـن

هجران تو، ای دوست، چه گویم که چها کرد

***

زلفین تـو سرگشتـه چـو بـاد سحـرم کرد

خـاک سـر کـویـت چـو صـبـا دربـدرم کـرد

من خـود ز تـو دیوانه ی مطـلـق شـده بـودم

زنـجــیـر ســر زلـف تــو دیـوانـه تــرم کـرد

گفتم به من افگن نظری، چشم ببستی

تا چشم خوشت بسته ی آن یک نظرم کرد

انـدر نـظـرم داشـت خــیـال تــو و اشـکـم

ســر تــا قــدم آلـوده ی خــون جــگـرم کــرد

بـفـروخـت مـرا بـر کـف انـدیشـه خـیالـت

مـن اینـقـدر ارزم کـه خـیـال تـو کـرم کـرد

آسوده دلی داشتم و بـی خبـر از عشق

نـاگــاه درآمـد غــم تــو بــیـخــبــرم کــرد

خسرو طلب وصل تـو می کرد که هجرت

زین جـای حـوالـت بـه سـرای دگـرم کـرد

***

یــک دل بــه ســر کــوی تــو آبــاد نــیــابــنــد

یک جـان ز خـم زلـف تـو آزاد نـیابـنـد

از بـس کـه گـرفـتـار غـمـت شـد هـمـه دلـهـا

آفـاق بـگـردنـد و دلـی شـاد نیابـنـد

روزی کـه روی مسـت و خـرامـان سـوی بـازار

در شـهر یکـی صـومـعـه آبـاد نیابـند

می کش که به تسلیم نهادم سر خود، زانک

در کشتن خوبان ز کسی داد نیابند

گـفـتـی خـبــرت گـه گـهـی از بــاد بــپــرسـم

از خاک طلب، کین خبر از بـاد نیابند

جـان مـی کـن و از بـهـر وفـا دم مـزن، ای دل

کـاین مـزد ز خـوبـان پـریزاد نـیـابـنـد

نـاخـورده خــراشـی ز سـر تــیـشـه ی هـجــران

سنگی بـه سر تـربـت فرهاد نیابـند

بــا بــخـت چـه کـارم ز پـی وصـل، کـه هـرگـز

مدبـر صـفـتـان گنج بـه بـنیاد نیابـند

خـسـرو، ز بـرای دل گـم گـشـتـه چـه نالـی؟

دانی کـه دل رفـتـه بـه فـریاد نیابـند

***

عـشـاق حـیات از لـب خـنـدان تـو یابـنـد

خـوبـان عـمـل فـتـنه ز دیوان تـو یابـنـد

بـینیم مه از جـیب سـپـهر و نکـشـد دل

کـان مه که بـرد دل ز گریبـان تـو یابـند

شـاید که بـه شـکرانه دهندت سـر دیگر

آنان که سر خویش بـه چوگان تو یابـند

ای بخت کسانی که به رغم من محروم

بـوسـیدن پـای سـگ دربـان تـو یـابـنـد

گـر خـاک وجـودم، ز پـس مـرگ بـبـیـزنـد

زنـگـار گـرفـتـه هـمـه پـیکـان تـو یابـنـد

فردای قیامت که بـه انصـاف رسـد خـلق

بـس دست تظلم که به دامان تو یابند

هـر جــا کــه گــریـزد دل ســودازده ی مــن

بـازش بـه سـر زلف پـریشـان تـو یابـند

عشق ار کشدم، منت هجران تو بـر من

کاین مرتـبـه از دولت هجـران تـو یابـند

بـر سوختـگان کم ز یکی خنده که بـاری

داد جـگـر خـود ز نـمـکـدان تــو یـابــنـد

دریوزه ی جـان می کند از لعل تـو خـسـرو

کان چاشنی از چشمه ی حیوان تو یابند

***

شــب دلــشــدگــان دیـده ی بــیـدار نـبــنـدنـد

الا که به خون چشم گهربار نبندند

چـون من ز دل خویش شوم سوختـه، زنهار

این تـهمت بـیهوده دران یار نبـندند

مـن عـاشـق و مـسـتـم، ره زهدم منمـایید

کابـریشـم طنبـور بـه طومار نبـندند

بـر من که در توبـه بـبـستـند، غمی نیست

بـاید کـه روم تـا در خـمـار نـبـنـدنـد

آنـان کـه حـق خـدمـت تــو بــاز شـنـاسـنـد

نـاکـرده وضـو رشـتـه ی زنـار نـبـنـدنـد

پـر پـیچ و شکسـتـه دل عاشق نبـود، زانک

دل کان به تو بـندند به گلزار نبندند

خسرو نکند نسبت عشق تو به خود، زانک

شاهی و به فتراک تو مردار نبـندند

***

صــد جــان بــه یـکــی دانــگ بــه بــازار فــروشــنــد

خوبان به دل و جان ز چه رخسار فروشند؟

جان می کشدش سوی خود و دل به سوی خویش

بـر دسـت گـر این هر دو خـریدار فـروشـنـد

بــا آنــکــه ســتــانــیـم بــه صــد جــان مــکــن آخــر

نی اشکنه، ای دوست، بـه خروار فروشند

بــا غــمــزه بــگــو کــز دگــران پــیــشــتــرش کــش

یـاران بــه مـحــلـی کـه بــود یـار فـروشـنـد

ایـــن دل چـــو ز ســـودای تـــو افـــتـــاد بـــه بــــازار

آنجـا طـلـب این جـیفـه کـه مردار فـروشـند

نـــایـــنـــد بـــه بــــازار بـــتـــان اهـــل ســـلـــامـــت

کـانجـا همـه جان و دل افـگـار فـروشـند

بــاری ســخــن عــاشــقــی از بــهـر چــه گــویـنـد؟

آنان که چـو خـسـرو همه گفـتـار فـروشـند

***

مــن بــنـده ی آن روی کــه دیـدن نـگــذارنـد

دیـوانــه ی زلــفــی کــه کــشــیــدن نــگــذارنــد

از تـشـنگـیم شـعـلـه زنان سـینه و از دور

شــربــت بــنـمــاینـد و چــشــیـدن نــگــذارنــد

چـون زیسـتـنی نیستـم، ار بـینم و ار نی

ای دوست، چه وقت است که دیدن نگذارند؟

صـد دیـده و دل مـنـتــظـر تـیـر تـو، فـریـاد

کــش بــا مــن بــیـچــاره رســیـدن نـگــذارنـد

یارب، چه عذابـی ست بـرین مرغ گرفتار؟

بــســمــل نــپــســنـدنـد و پــریـدن نـگــذارنـد

گفتـم سخنی بـشنوم و جان دهم اکنون

مـحــروم بــمـیـرم، چــو شــنـیـدن نـگــذارنـد؟

صد چاک شده سینه و صد پاره شده دل

ایـن بــی خــبــران جــامــه دریـدن نـگــذارنــد

امـروز صـبـا از جـگـرم بـوی گـرفـتـه سـت

زنــهــار کـــزان ســـوش وزیــدن نـــگـــذارنـــد

صد خـار جـفا خـورد ز هجـران تـو خـسـرو

آه، ار گــلــی از روی تـــو چــیــدن نــگــذارنــد

***

مـایـیـم درون سـوخـتـه، بـیـرون شـده ای چـنـد

در سـلـسـلـه ی لـیلـی و مـجـنون شـده ای چـند

خـوردیـم بــسـی خـون دل از تــو، تــو هـم آخـر

یک می بخور از دست جگر خون شده ای چند

چــون حــال دگــرگــون شــده زانـدوه تــو مــا را

تــو روی مـگــردان ز دگـرگـون شــده ای چــنـد

ای مرغ، چه خوانی سوی باغ، از خسک هجر؟

بــگــذار دریـن بــادیـه بــیـرون شــده ای چــنـد

در عـشـق فـدا شـد دل و جــان و تــن خــسـرو

ایـنـک نـگـر از بـخـت هـمـایـون شـده ای چـنـد

***

ای کز رخ تـو دیده همه جـان و جـهان دید

در حـیـرت آنـم کـه تـرا چـون بـتـوان دیـد

بـا قـد تـو بـلبـل سـخـن سـرو همی گفـت

آن دیـد گـل سـوری و در سـرو روان دیـد

بـیچـاره دلم در شـکـن زلـف تـو خـون شـد

آری، چـه کند، مصـلحـت وقت در آن دید

جان از شکر وصل تو بی بـهره نمانده ست

زیرا که در آن خوردن زهری به گمان دید

ما را به دهانت نرسد دست، خوش آنکس

کز چاشنی لعل تو دستی بـه دهان دید

***

هــنــدوی مــرا کــشــتــن تــرکــانــه ببینید

زو سینه ی من چون بت و بتخانه بـبینید

گه خشم و گهی عشوه و گه شوخی و گه ناز

بـدمسـتـی آن نرگـس مسـتـانه بـبـینید

آبــاد بــر آن بــت، نــکــنــم زو گــلــه، لــیــکــن

لـب تـا جـگـرم زو هـمـه پـروانـه بـبـینـید

خونهاست گره بـستـه بـه چشم من ازان خاک

این خوشه برم می دهد، آن دانه ببینید

ای ســیــمــبــرانــی کــه شــمــاریــد گــدایــم

از قطب زمان بـخـشش شاهانه بـبـینید

خــسـرو نـکـنـد جــز ســخــن آن لـب شـیـریـن

شـیرینی این گـفـتـه و افـسـانه بـبـینید

***

بـــاد آمــد و بــویــی ز نــگــارم نــرســانــیــد

پـنهان سـخـنی از لب یارم نرسـانید

فـریـاد مـن خــسـتــه رسـانـیـد بــه کـویـش

فـریاد کـه در گـوش نگـارم نـرسـانید

افسوس که بگذشت همه عمر به افسوس

بـخـت آرزوی دل بـه کـنارم نرسـانید

ایــام جــوانــی بــه ســر زلــف بــتــان شــد

اقبـال بـه سـررشتـه ی کارم نرسـانید

چــون بــلـبــل دی بــا نـفـس سـرد بــمـردم

ایـام بـه گـلـهـای بـهـارم نـرسـانـیـد

چـه سـود ازین لـاف عـیـاری کـه سـیـاسـت

سـر بـر شـرف کـنگـر دارم نرسـانید

گفتـم که خـورم تـیری و ایمن شوم، آن نیز

آن کـافـر دیـوانـه سـوارم نـرسـانـیـد

مـشـتـاق مـلـک خـاک شـدم بـر در دهـلـیـز

دولـت بـه سـراپـرده ی یـارم نـرسـانـید

صد شربـت خون داد بـه خسرو ز غم عشق

یک جرعه ی می وقت خمارم نرسانید

***

بــویـی ز ســر زلـف نـگـاریـن بــه مـن آریـد

یک تـار ازان طـره ی مشـکین بـه من آرید

مخمورم و جانم به سوی می نگران است

آن بـاده که در داد نخستین به من آرید

خـواهید که از خـاک بـرآیم پـس صـد سـال

از میکـده بـوی می رنگـین بـه مـن آرید

هر گه که غمی گشـت پـدید از دل، گفتـم

غم را نخورد جز دل غمگین به من آرید

جـان می سـپـرد از غم هجـران تـو خـسرو

روزی خبـر عاشق مسکین بـه من آرید

***

بـــاد آمــد و زان ســرو خــرامــان خــبــر آورد

در کـالـبــد ســوخــتــه، جــانـی دگـر آورد

امروز هم از اول صبـحـم سـر مسـتـی سـت

این بوی که بوده ست که باد سحر آورد؟

صـد مـنـت بــاد اسـت بــریـن دیـده کـزان راه

من سـرمه طـلب کردم و او خـاک درآورد

هـــرگـــز نـــرود از دل مـــن گـــریـــه ی آن شــــب

کـش در تـه پـهلـو شـد و از خـواب درآمد

ای دیـــده، فـــرو ریــز هـــر آن آب کـــه داری

کـــیــن آتـــش انــدوه ز مــن دود بـــرآورد

مـن آب طـلـب کـردم ازیـن دیـده دریـن ســوز

او خــود هـمـه پــرکـالـه ی خـون جــگـر آورد

هان، ای دل عاصی، چه شود حال تو کاینک

سـلطان بـه غزا آمده بـر جـان حـشر آورد

یارب، چـه شـد او، در تـن نالان کـه جـا کـرد؟

آن جـان بـرون رفتـه که در جان سقر آورد

زان مرغ که شـب ناله همی کـرد، بـپـرسـید

جــایـی گــل خــنــدان مــرا در نـظــر آورد

خــون مـن دل ســوخــتــه در گــردن قــاصــد

کـــان نــامــه کـــه آورد از او دیــرتـــر آورد

خـسـرو نگهش دار که اکـسـیر حـیات اسـت

گـردی کـه صــبــا دوش ازان رهـگـذر آورد

***

یک خـنده بـزن، زان لـب لعـل شـکـرآلود

بـر عـاشـق مسـکـین کـه رخ از خـون تـرآلود

یک شب ز برای دل من محرم من بـاش

بــشــنـو ز دلــم چــنـد حــدیـث جــگــرآلــود

مانا که بپرسی ز دل من که چه کردی؟

در کـوی تــو کـز خــون هـمـه دیـوار و در آلـود

جـانها که گرفتـار لبـت گشت چه دانی؟

پـــرواز مــجـــو از مــگــســـان شـــکــرآلــود

عـاشـق کـه نـمیرد ز رخ زرد چـه خـیزد؟

عشق است دروغش که مسی را به زر آلود

نـزل غـم تــو بــاد حــرامـم بــه فـراغــت

گـر چـشـم دلم هیچ گه از خـواب و خـور آلود

آسوده بـه خـاک درت، اینک سر خـسرو

زان صـنـدل راحــت کـه بــریـن درد ســر آلـود

***

ای هم نفـسـان، یک نفـسـم بـاز گذارید

دست از من دیوانه ی سرگشته بـدارید

بـی نام و نشـانم بـه خـرابـات بـبـخـشید

بیگانه ز خویشم، بر خویشم بگذارید

یا مـعـتـکـفـم بـر سـر سـجـاده نـشـانـید

یا مسـت و خـرابـم بـه در میکده آرید

گـر زانکـه صـلاح از من آشـفـتـه بـجـویند

در خــانـه کـنـیـد و در خـمـار بــرآریـد

دسـت من و دامان شـما جـمله رقـیبـان

گر دامن معشوق به دستم بـسپارید

در عشق علم گردم و در مذهب عشاق

منصـور شـوم، گـر بـه سـر دار بـرآرید

وقت اسـت، اگر خـسـرو مسـکین گدا را

از خـیل گـدایـان در خـویش شـمـارید

***

دل رفت به سوی تو، همان سوی که شد ماند

جـان کـرد بـه ره حـمـلـه و آن نـیـز بــرون مـانـد

از کـوی تــو بــاز آمـد و بــر آتــش دل ســوخــت

هـر نـامـه ی صـبـری کـه ازیـن پـیـش دلـم خـوانـد

انـدر دلـم ایـن بـود کـه بــگـذشـت هـمـه عـمـر

ویـن دیـده نـثــاری بــه تــه پــای تــو افـشــانـد

آب از جـــگــرم خــورد و بـــرم نــیــز جـــگــر داد

بــالــات نـهـالــی کــه در آب و گــل مـا شــانـد

پــرسـنـد عـزیـزان و نـخــوانـم بــر خــود، زانـک

کـس بـر جـگـر سـوخـتـه مـهمـان نـتـوان مـانـد

آن یـار بــه دل در شــد و تــن خــدمــت او کــرد

بــســتــنـد در دل، خــرد و هـوش بــرون مــانـد

کــــردیـــم بــــحــــل نـــرگـــس بــــازنـــده ی او را

خسرو همه هستی که به یک داد لبش خواند

***

ای زلـــف تـــو دام دل دانــا و خـــردمــنــد

دشـوار جـهد دل که درافـتـاد درین بـند

انــدر دل مــن بــود نــهــالــی ز صــبــوری

بــادی بـوزیـد از تـو و از بـیـخ بــرافـگـنـد

بـودیم خـردمـند، کـه زد عـشـق تـو بـر مـا

دیـوانـگــی آورد و نـمـانـدیـم خــردمـنـد

شیرینسـت دروغ تـو، ز هم ارچـه زنی لاغ

حلوا نتوان خورد ازینسان که تو سوگند

ای بـاد، بـجـنبـان سر آن زلف و بـبـخشای

بـر حال پـریشان پریشان شده ای چند

در آرزوی یــک ســـخـــن تـــلــخ بـــمــردم

روزی نشـد از دولت آن لعل شـکر خـند

اصحاب هوس چاشنی عشق، چه دانند؟

لـذت ندهد تـشـنه ی می را شـکـر و قـند

بـــگــذار کــه بـــیــرون رود از پــرده ی دل راز

کاین پرده نمانده ست کنون قابـل پیوند

هـرگـز نـرود نـقـش رخــت از دل خــســرو

زان گونه کـه از ران سـگان داغ خـداوند

***

عـاقـل نـدهد عـاشـق دل سـوخـتـه را پـنـد

سـلـطـان ننهد بـنده ی مـحـنـت زده را بـند

ای یـار عــزیـز، انــده دوری تــو چــه دانـی؟

مـن دانـم و یـعــقـوب، فــراق رخ فــرزنـد

عیبـم مکن، ای خـواجـه که در عـالم معنی

جـهل است خـردمندی و دیوانه خـردمند

تـا جـان بـود، از مـهـر رخـش بــر نـکـنـم دل

گـر مـیر نـهـد بـنـدم و گـر پـیر دهـد پـنـد

آن فـتـنـه کـدام اسـت کـه بـنـیـاد جـهـانـی

چـون پـرده ز رخـسـار بـرافـگند، بـرافگند

بر من مفشان دست تعنت که به شمشیر

از لعل تو دل بر نکنم، چون مگس از قند

در دیـده ی مـن حـسـرت رخـسـار تـو تــا کـی

در سـینه ی مـن آتـش هجـران تـو تـا چـند

نـاچـار چـو شـد بــنـده ی فـرمـان تــو خـسـرو

چـون گردن طـاعت ننهد پـیش خـداوند؟

***

روزی مـگـر این بـسـتـه در مـا بـگـشـاینـد

وز لـطــف مـن گـشــمـده را راه نـمـایـنـد

گر خـلق جـهان حـال من خـسـتـه بـدانند

از عـیـن تــحــیـر سـر انـگـشـت بــخـایـنـد

عمری ست که از جور فلک با غم و دردم

زیـن بـیـش مـگـر درد بـه دردم بـفـزاینـد

تـا کـی در بــخـت مـن بـیـچـاره بــبـنـدنـد

وقتـی سـت که از روی تـرحـم بـگشـایند

زنـهـار کــه دل در فــلــک و دهـر نـبــنـدی

کایشان ز جهان یکسره بی مهر و وفایند

***

آن سرو خرامنده که جستم، به بـر آمد

وان بخت که پیش آمده بد، پیش تر آمد

شـادی همـه غـم بـود ز بـر نامـدن کـار

آن غم همه شـادی شد و آن کار بـرآمد

بــر لـالـه ی گـلـبـرگ دمـاغـم رسـد امـروز

کـز زلـف تـوام بـوی نـسـیـم سـحـر آمـد

آیینه ی جـان روی نما می کشـمت پـیش

کــایـیـنـه ی رخــســار تــوام در نـظــر آمــد

شــیـریـنـی لـعـلـت نـرود از بــن دنـدان

کـز لـعـل تـوام در بـن دنـدان شـکـر آمـد

در مـردم مـن مـردمـک دیـده نـگــنـجــد

اکـنون که مرا روی تـو در چـشـم تـر آمد

در پای تو خسرو چه کند، گر نکند جان

اکـنون که مرا روی تـو در چـشـم تـر آمد

***

هـر سـر کـه بــه سـودای تـو از پــای در آمـد

از خـاک کـف پــای تــواش تــاج سـر آمـد

دست از همه خوبـان جهان شست به پاکی

چـشـمم کـه خـیال تـواش از دیده در آمد

هـمـچـون نـفـس بــاد صـبــا غـالـیـه بـر شـد

هر دم که بـه سـودای تـو از سینه بـرآمد

سـیلاب سـرشـک از غم هجـران تـوام دوش

تـا دوش بــد، امـروز بـه بــالـای سـر آمـد

گـفـتـم کـه غـم عـشـق تـو بـیرون رود از دل

دردا کــه نـرفــت آن غــم و بــار دگـر آمـد

یارب، چـه تـوان کـرد کـه می خـواری و رندی

پیش همه عیب است و مرا این هنر آمد

گر عادت بـخـت من و خـوی تـو چـنین اسـت

مشـکـل بـود از کـلـبـه ی احـزان بـه در آمـد

سنگ است و سبو عشق تو و قلب سلیمم

بـشکسـت چـو زلف تـو که بـر یکدگر آمد

خـسـرو ز دم بــاد سـحـر مـی طـلـبــد جــان

کـز بـوی تـو جـان در دم بــاد سـحـر آمـد

***

تـــرســم کــه از اطــراف جـــهــان دود بـــرآیــد

گـر آه مـن از جـان غـم انـدود بــرآیـد

بـــر بـــوی تـــو آتـــش زده ام مـــجـــمـــره ی دل

از وی چه عجب، گر نفس عود بـرآید

آتـــشــکــده ی دل بـــر مــا، چـــنــد بـــپـــوشــم

شک نیست که از آتش ما دود برآید

دل خود چه متاع است که از ما طلبد دوست؟

حـقـا کـه اگـر جـان طـلـبـد زود بـرآید

هــر دل کــه نــدارد خــبـــر از حـــســن ایــازی

شرط است که گرد دل محمود بـرآید

بــعــد مـن اگـر گـوش نـهـی بــر ســر خــاکــم

از خــاک هـمــه نـغــمـه ی داود بــرآیـد

خــســرو نــتــوانـد کــه کــنـد فــکــر وصــالــت

کاری ست که بـا طالع مسعود برآید

***

گـــر بـــار دگـــر مـــاه مـــن از بـــام بـــرآیــد

بـس فـتـنـه کـه از گـردش ایـام بـرآید

فــریـاد اســیـران هـمــه شــب پــیـش در او

چـون بـانگ گدایان که گه شـام بـرآید

زنـهـار کـه آن بــنـد قـبــا چــســت نـبــنـدی

کـز نـازکـیـش بـخـیـه بـر انـدام بـرآیـد

او کـرده تــرش گـوشـه ی ابــرو ز سـر خــشـم

من منتـظر لب که چـه دشنام بـرآید؟

ای سـاقـی بـدمسـت، مزن تـیغ، که در تـن

خـون آنقدرم نیست که در جـام بـرآید

ای رنـد خــرابــات، ســبــو بــر ســر مـن نـه

تـا در همه شـهرم بـه بـدی نام بـرآید

آن را که بـهشـتـی صفتـی داغ نکرده سـت

گـر از تـه دوزخ کـشـیـش خـام بـرآیـد

بـرنامد، اگر جـان من، ای هجـر، مکـن جـهد

گـر یار همـین اسـت بـه نـاکـام بـرآید

در کـنـگـره ی عـشـق، گـر افـتــد کـلـه از ســر

صاحب قدمی کو که به یک گام برآید

جـانا، چـه بـه افـسـانه گذاری غـم عـشـاق

این نیست مهمی که بـه پیغام بـرآید

خسرو، اگرت نیست مرادی، مخور افسوس

زیرا کـه هـمـه کـار بـه هـنـگـام بـرآید

***

سـروی چـو تــو در خـلـخ و نـوشـاد نـبــاشـد

این نازکـی اندر گل و شـمشـاد نبـاشـد

چون تو خوشی، ای دوست، به ویرانی دلها

آبــادتــر آن ســیـنـه کــه آبــاد نـبــاشــد

غـمـهـا خـورم و نـالـه بـه گـوشـت نـرسـانـم

کـاســوده دلـان را ســر فـریـاد نـبــاشـد

گفـتـی که سـرت خـاک کـنم بـر سـر این کو

ای خاک بر آن سر که بدین شاد نباشد

آن روز مــبـــادا کــه کــنــم از تــو فــرامــوش

هـر چـنـد کـه روزیت ز مـن یـاد نـبـاشـد

مـعـذور همـی دارمـت، از جـور کـنـی، زانـک

در مـذهـب خــوبــان روش داد نـبــاشــد

مــگـــریــز ز درمــانــدگــی جـــان اســـیــران

کانجـا که تـو بـاشی، دلی آبـاد نبـاشـد

طـعـنه مزن، ای زاهد، اگر تـوبـه شـکـسـتـم

صـد تـوبـه کـند عـاشـق و بـنیاد نبـاشـد

جان بـر تو فرستم که ازان سوی که دل رفت

در بــردن اگـر کـاهـلـی از بــاد نـبــاشـد

هر چـند که خـسرو بـه سـخـن می نبـرد دل

چـون نرگس جـادوی تـو اسـتـاد نبـاشـد

***

یـک روز بــه عــمــری ز مــنــت یــاد نــیــایـد

یک شب رهی از کوی غمت شاد نیاید

از بــوی تــوام سـوخــتــه شـد، وه دلـم آخـر

کـمتـر شـود این شـعـلـه، اگـر بـاد نیاید

یــارب کــه مــی خــوشــدلــیــت بــاد گــوارا

هـر چـنـد کـه از مـات گـهـی یـاد نـیـاید

فـرداش مـخـوانـیـد بـه بـالـینـگـه مـن، زانـک

شـیـریـن بـه سـر تـربـت فـرهـاد نـیـایـد

جـانـم کـه بــه ویـرانـه ی غـم مـانـد مـخـوانـیـد

کـاین بـاغ خـرابـه سـت، ورا بـاد نـیـایـد

دشـــوار نــبـــاشـــد دگـــرم بـــنــدگـــی دل

آزاد کـــس از جـــان خـــود آزاد نــیــایــد

نـــوروز در آیـــد ز بـــرای هـــمـــه مـــرغـــان

بــلــبــل ز پــی رفــتــن صــیــاد نــیـایـد

دیـوانـه بــگـردم مـن ازیـن کـوی بـه آن کـوی

دیـوانــه وش آن تــرک پــریـزاد نــیــایــد

خسرو چو کند ناله چو فرهاد، شبی نیست

کــز نــالــه ی او کــوه بــه فــریــاد نــیــایـد

***

بـر آب رخـت یـک گـل سـیـراب نـیـایـد

آنــچ از لــبــت آیـد ز مــی نــاب نـیـایـد

دانم که لبـت بـنده نواز اسـت، ولیکـن

آن بـه کـه مگـس بـر سـر جـلـاب نیاید

معـذوری، اگـر نیسـت دلت را اثـر مهر

کاین معجز عیسی ست، ز قصاب نیاید

نـاآمـدنت را گـلـه از بـخـت کـنم، زانک

در کـلـبــه ی درویـش تـو مـهـتــاب نـیـایـد

شبها من دیوانه و یار و دو سه همدم

مـن نـالــم و یـاران مــرا خــواب نـیـایـد

از دل نـگـشــایـد گــره گــریـه ام، آری

ماتم چو بـود سخت به چشم آب نیاید

مـا بــهـر صـلـاح رخ سـاقـی نـگـذاریـم

کـان را كه بـتـی هسـت بـه مـحـراب نیاید

چه عیش بود آنکه کنی بـر دل خسرو

از چـشـم تـو یـک نـاوک پـر تـاب نـیـاید

***

روزی اگـر آن مـاه بـه مـهـمـان مـن آید

دوران فـلـک در تــه فــرمـان مـن آیـد

دیوانه دلـی داشـتـم، آواره شـد از من

کـی بـاز درین سـینـه ی ویـران مـن آیـد

هر صبـحدم از گریه شود خون دلم آب

کـز بـاد نـسـیم گـل خـنـدان مـن آیـد

من دانم و من، چـاشنی درد تـو، جـانا

حاشا که طبیب از پی درمان من آید

جانم تـو ستـان، بـاز تـنم خاک ستـاند

آن دم که اجـل در طلب جـان من آید

در کوی تو نایم که پریشان شودت دل

گر چشم تو بـر حال پـریشان من آید

دانی که چـها می گذرد بـر دل خسرو

در گوش تـو گـر ناله و افـغـان من آید

***

گر چشم من از صورت تو دور نبـاشد

دور از تـو دلم خـسـتـه و رنجـور نبـاشد

مهجـور شوم از تـو و جـز آه سحرگاه

سـوزنده کسی بـر من مهجـور نبـاشد

آن دیده چه آید که بـه روی تـو نیاید؟

آن چشم چه بیند که در او نور نباشد؟

صد رنگ برانگیخت ز خون دل خسرو

نقـش تـو که در خـامه ی شـاپـور نبـاشـد

***

سـروی چـو تـو در اچـه و در تـتـه نبـاشـد

گل مثـل رخ خـوب تـو البـتـه نبـاشد

دوزیـم قــبــا بــهـر قــدت از گــل ســوری

تـا خـلعـت زیبـای تـو از لتـه نبـاشـد

این شکل و شمایل که تو کافر بچه داری

در چین و ختـا و ختن و خته نبـاشد

بـدخـواه تـرا در دو جـهـان روی سـیـه بـاد

در دیده ی خصم تو بـه جز مته نبـاشد

در جــنـت و فـردوس کـسـی را نـگـذارنـد

تـا داغ غـلـامی تـواش پـتـه نبـاشـد

سـلطـانی مسـکـین نکـند میل بـه جـنت

در صحن بهشت ار طبق بته نباشد

از پـشـت رقیب تـو کشم تـسـمه ی چـندین

تـا گنجـفه ی اسـپ تـو از پـتـه نبـاشد

چـون موی شد از فکر میانت تـن خـسـرو

تا همچو رقیبـت خنک و کته نبـاشد

***

بـی نـرگـس تـو خـواب نـدانـم کـه چـه بــاشـد

زلفت کشم و تـاب ندانم که چـه بـاشد

آن شـب کـه بـتـا، چـشـم تـو در خـواب بـبـینم

در دیده ی خود خواب ندانم که چـه بـاشد

تــا طـاق دو ابــروی تــو مـحــراب بــتــان شــد

بـت جویم و محراب ندانم که چه بـاشد

چـــون چـــاه زنــخــدان تـــو از دور بـــبـــیــنــم

تـشـنه شوم و آب ندانم که چـه بـاشـد

از زلـف تـو چـون نـیـسـت مـرا سـوی رخـت ره

شب گردم و مهتاب ندانم که چه باشد

گــویــنــد کــه دریــاب دریــن واقــعــه خـــود را

می گویم و دریاب ندانم کـه چـه بـاشـد

باغی ست عجب وصل تو، می پرس ز خسرو

من بنده در آن بـاب ندانم که چه بـاشد

***

دل بــسـتـه ی بــالـای یـکـی تـنـگ قـبــا شـد

بـاز ایـن ز بـرای دل تـنـگـم چـه بـلـا شـد؟

دل خـون شد و اندر سـر آن غمزه شود نیز

جانی که بـه صد حیله ازان طره جدا شد

یــاران مــوافــق هــمــه فــارغ ز غــم و درد

هر جـا کـه غـمی بـود نصـیب دل مـا شـد

دی کرد سلامی سوی من آن نه چنان بود

دردی که چنین کش به ره افتاد دو تا شد

نـی روز قــرار و نـه شــبــم، هـیـچ نــدانــم

کان صبـر که وقتی به دلم بـود، کجا شد؟

پـامـال شـد آن دل کـه ز مـا بــرد بــه رفـتـار

خود بـین که چنین چند دلش در ته پا شد

می رفـت سـوار او و بـه نظـاره ز هر سـوی

شد جـامه قبـا، جـامه ی جـان نیز قبـا بـاشد

بــر بــاد هـوا داد بــسـی چـون دل خـسـرو

هــر ذره کــه از گــرد ره او بــه هــوا شــد

***

تــا جــان مـرا از لــب لــعــل تــو خــبــر شــد

قـوت دل ریـشـم هـمـگـی خـون جــگـر شـد

گلگون شـده بـد روی من از اشـک عـقـیقـی

از خــاک درت کــاه رخــم بـــاز چـــو زر شــد

صاحب نظری هست مسلم به من، ای جان

کـز خـاک کـف پــای تــوام کـحـل بــصـر شـد

هر سر که نشد خـاک در دوسـت، بـه معنی

در راه یــقــیـن ســرمــه ی اربــاب نــظــر شــد

تـا گـشـت پـریشـان سـر زلـفـت چـو دل مـن

دیـوانــگــیـم در هـمــه ی شــهـر ســمــر شــد

خـسرو، اگر آن لعل تـو خـواهد، مکنش عیب

چون قسمت طوطی سخنم گوی شکر شد

***

***

مـا را غــم آن شــوخ، اگــر بــنـده نـســازد

ایـن غــمـزده بــا حــال پــراکـنـده نـســازد

شـیـریـن دهـنـش نـازده صـنـع خـدایـسـت

ورنـه لـب مـردم ز شــکـر خــنـده نـســازد

سـر تـا بـه قـدم جـملـه هنر دارد و خـوبـی

عیبـش همه آن است که بـا بـنده نسـازد

اکـنون کـه مـرا کـشـت، بـگـوینـد کـه بـاری

خود را به ستم غمکش و شرمنده نسازد

جــانـا، ز غـمـت مـردم و از جـور بــرسـتــم

گــر بــار دگــر لـعــل تــوام بــنـده نـســازد

گفتی که به افتادگی خویش دلت سوخت

خـود را که بـود پـیش تـو کافگنده نسـازد؟

آخــر ز دل خــســرو بــیــچــاره بــرون شــو

کـاین خـانـه درین آتـش سـوزنـده نـسـازد

***

جــــانـــا، اگـــرم درد تــــو دیـــوانـــه نـــســــازد

خلقی همه از حال من افسانه نسازد

از خـون مـن خـسـتـه نـشـانـی تـو همـی زلـف

کـان مـوی پـریشـان تـرا شـانه نسـازد

چیزی ست درین دل که چـنین می شوم از نی

عـاقل بـه سـتـم خـود را دیوانه نسـازد

خــون مــنـی، ای دل، ز جــگــر هـم بــده آبــی

کاین سوختـه را شربـت بـیگانه نسازد

بــاده بــه ســفــال آر کــه مــا درد کــشــانــیـم

کس از پـی ما سـاغر و پـیمانه نسـازد

خــــاک ره عــــشــــاق نـــیـــرزد ســــرم، آری

دولت بـه سر هیچ کسان خـانه نسازد

چون عاشق صادق شدی، ایمن منشین، زانک

شـمـشـیر بـلـا بـر سـر مـردانه نسـازد

آن را کـه بــود سـوخـتـگـی چـشـم و چـراغـش

چون سرمه ز خاکستـر پـروانه نسازد؟

سـودای بـتـان از سـر خـسـرو شـدنـی نیسـت

کاین مرغ وطن جز که بـه ویرانه نسازد

***

جـان تـشنگی از شـربـت عناب تـو دارد

دلبـسـتـگی از سنبـل پـرتـاب تـو دارد

شـبـها همه بـیدار بـود مـردم چـشـمـم

تا چشم بر آن نرگس پر خواب تو دارد

چـون دفتـر گل بـاز کند مرغ سحرخوان

شــرح شــکـن طـره ی پــرتــاب تــو دارد

مسکین چه کند بر گل صد برگ نیازی؟

گر دست دگر نی همه از ناب تـو دارد

در عـشـق نماز آنکـه درو نیسـت نیازی

سر بـر خط ابـروی چـو محراب تـو دارد

خـورشـید جـهانتـابـی و من ذره ی خـاکی

هر ذره ی سرگشتـه کجـا تـاب تـو دارد؟

***

دیــوانــه دلــم زلـــف پـــریــشـــان کـــه دارد

جـانـم شـکـن طـره ی پـیـچـان کـه دارد

شبهاست که رفته ست ز من خواب و ندانم

کـان خـواب مرا غـمزه ی فـتـان کـه دارد

خـالی سـت بـه کـنج لب خـونخـواره ی او، وای

کــان داغ بــرای دل بــریـان کــه دارد

خـلقـی بـه سـر کـوی وی، از شـوق بـمردند

آن مست شبانه خبر از جان که دارد

هـر صـبــح رود هـوش مـن خـسـتــه و یـارب

این بـاد گذر بـر سر بـسـتـان که دارد

در خـــانــه ی دل آمــد و بـــیــرون نــرود هــیــچ

زین تـرک بـپـرسید که فرمان که دارد

یـک شـهـر پـر از فـتـنـه و تـو بـی خـبــر، آری

کـافـر صـفـتـان را غـم ایمان کـه دارد

بـیچـاره دلـم این جـگـر سـوخـتـه کـز تـسـت

نزد کـه بـرد، پـیش نمـکـدان کـه دارد

این سر که لگدکوب تـو شد، گر تـو نخـواهی

خسرو چـه کند در ره جـولان که دارد

***

رویی کـه تـو داری گـل سـیراب ندارد

شـیـرینـی لـعـلـت شـکـر نـاب نـدارد

قـدی که تـو داری نبـود سـرو روان را

چون زلف تو چین سنبل پر تاب ندارد

در خـواب تـوان دید خـیـال رخ خـوبـت

امـا چـه کـنم، دیده ی مـن خـواب ندارد

زان لحظه که زاهد خم ابروی ترا دید

پــروای نـمــاز و ســر مـحــراب نـدارد

خسرو بـه خیال خط و لعل تـو شب و روز

جـز فلک لب کشـت و می ناب ندارد

***

دل نـیـسـت کـه در وی غـم دلـدار نـگـنـجــد

سندان بود آن دل که در او یار نگنجد

در دل چـو بـود عـشـق، نگنجـد خـرد و عـقل

در مجـلس خـاص ملک اغـیار نگنجـد

آن را سخن عشق رسد کو به دل از دوست

صـد تـیـر بــلـا گـنـجـد و آزار نـگـنـجـد

جـانـا، بــه دل تــنـگ مـن انـدوه تـو بــسـیـار

در گنجد و صبـر اندک و بسیار نگنجد

گـفـتـی کـه غـم دیده و دل خـور، مـگـری زار

خـویشی دل و دیده درین کار نگنجـد

گر حـسـن فـروشـی بـه دگر جـلوه بـرون آی

تــا در هـمـه بــازار خـریـدار نـگـنـجــد

خـواهـیم کـه نـقـلـی ز دهـان تـو بـخـواهـیم

بـیهوده چه گوییم، چـو گفتـار نگنجـد

دیــوار و درت در دل مــن خــانــه گــرفــتــنــد

هر چـند کـه در دل در و دیوار نگـنجـد

کـوشـد که رهد خـسـرو بـیدل ز غـمت، لیک

بـا حـکم قضـا حـیله و هنجـار نگنجـد

***

چــون مـرغ ســحــر از غــم گـلـزار بــنـالـد

از غـم دل دیوانه ی مـن زار بـنـالـد

هر گـه کـه بـه گـوشـش بـرسـد ناله ی زارم

بـر درد من سوخته دل زار بنالد

بــر سـوزش مـن جـان زن و مـرد بــسـوزد

وز نـالـه ی زارم در و دیـوار بــنـالـد

ای آنکه ز دردت خبری نیست، مکن عیب

گر سوخته ای از دل افگار بنالد

خـسرو، اگر از درد بـنالد، چـه تـوان گفت؟

عیبـی نتوان کرد که بیمار بـنالد

***

یـارم چــو بــه خــنـده شــکـر بــســتــه گـشــایـد

وای آنکه به سویش نظر بسته گشاید

مـردیـم بــه کـویـش، گـهـی آن نـرگـس پـر خـواب

بـر ما چه شود، گر بـصر بـسته گشاید

آن کس که کمر بسته به خون همه شهری ست

در کـلبـه ی ما کـی کـمر بـسـتـه گشـاید

گـر مـن بــه چــمـن نـالـه کـنـم، غـنـچــه ازان درد

هرگـز نـتـواند کـه سـر بـسـتـه گـشـاید

بــنـدی در خــود بــر مـن و حــلــقــه نـزنـم، زانـک

آن بـخـت ندارم کـه در بـسـتـه گشـاید

از خـــار بــــبــــنـــدد گـــذر چــــشـــم و نـــدانـــم

جـز تـو دگری کاین گذر بـسـتـه گشاید

از گــریــه جــگــر بــســت دلــم اهــل دلــی کــو؟

کز چـهره ی خـسـرو جـگر بـسـتـه گشاید

***

جــایـی گـذرت، ای بــت چــالـاک، نـیـفــتــد

کز هر طـرفی در جـگری چـاک نیفـتـد

در عـرصـه ی بـسـتـان جـهان، سـرو قـبـاپـوش

خیزد بـسی، اما چو تـو چـالاک نیفتـد

گـر در تـه پـای تـو نـخـواهـد کـه کـنـد فـرش

نور مـه و خـورشـید بـر افـلـاک نیفـتـد

خـون ریز ز عـشـاق و فـگـن لعـل بـسـاطـی

تـا سـایه ی بـالـای تـو بـر خـاک نـیـفـتـد

هـر بــار مـیـا پــیـش مـن خــســتــه ی بــیـدل

تـا این دل بـدبـخـت بـه تـابـاک نیفـتـد

خـواهم که ز سـر خـیزم و در پـای تـو افـتـم

جان باز چو من عاشق بی باک نیفتد

ای شوخ، مکن لاغ که خوش کرد ترا عشق

شـعله ز پـی لاغ بـه خـاشـاک نیفتـد

رحـمت مکن، ار گریه کند عاشق بـد چـشم

کــز دیـده ی نــاپــاک در پــاک نــیـفــتــد

خـوش می گذری بـی خـبـر از گریه ی خـسـرو

هـشـدار کـت آه دل غـمـنـاک نـیفـتـد

***

آن را کــه غــمـی بــاشــد و گـفــتــن نـتــوانـد

شب تا به سحر نالد و خفتن نتواند

از مـا بــشــنـو قـصـه ی مـا، ورنـه چــه حــاصـل؟

پـیغـام کـه بـاد آرد و گـفـتـن نـتـواند

بــی بــوی وصــالــت نــگــشــایـد دل تــنـگــم

بـی بـاد صبـا غنچه شگفتـن نتـواند

از اشـــک زدم آب هــمــه کــوی تـــو تـــا بـــاد

خـاشاک سـر کوی تـو رفتـن نتـواند

شـوریـده تــوانـد کـه کـنـد تــرک سـر خـویـش

تـرک سـر کـوی تـو گـرفـتـن نـتـواند

انـدر دل مـا عـکـس رخ خــوب تــو پــیـداســت

زآیینه کسـی چـهره نهفـتـن نتـواند

جوینده چه سهل است که بر خود نکند سهل

فرهاد چـو خـسـرو ره رفـتـن نتـواند

***

مـن سـرو نـدیدم کـه بـه بـالـای تـو مـانـد

بالای تو سروی ست که گل می شکفاند

بـگذار که این عاشـق دلسـوخـتـه بـی تـو

یک لـحـظـه نمـاند کـه بـه یک جـای نمـاند

تـرسـم کـه بـه کـام دل دشـمن بـنشـینم

بـا آنـکـه فـلـک بـا تـو بـه کـامـم بـنـشـانـد

فـریاد کـه از تـشـنـگـیم جـان بـه لـب آمـد

کس نیست که آبـی بـه لب تشنه رساند

فــریــاد کــه بــیـداد ز حــد بــردی و از تــو

فـریـادرسـی نـیـسـت کـه دادم بـسـتـانـد

دیـوانـه ی در سـلـسـلـه، گـر بـوی تـو یـابــد

دیوانه شـود، سـلـسـلـه در هم گـسـلـاند

وقـت اسـت کـه بـیـدار شـود دیده ی بـخـتـم

وز چــنـگ غــم و درد و عــذابــم بــرهـانـد

آسان شود این مشکل درویش تو امشب

کـاحـوال جـهان جـملـه بـه یک حـال نماند

ما بـنده ی خـسرو که بـه سخـتـی بـنهد دل

هم عـاقـبـتـش بـخـت بـه مقـصـود رسـاند

***

هـر کـس کـه تـقـرب ز وصـال تـو نـجـویـد

وانــدر ره ادراک جــمــال تــو نــپــویــد

فــردا کــه شــب وعــده ی دیــدار ســر آیـد

رهبـر نبـود سوی تـو چندان که نجـوید

فـردا کـه تـو در گـلشـن فـردوس خـرامی

طـوبـی، ادب آنسـت، کـه در راه نروید

شک نیست که چرخ از پی صد دور بـیاید

مـهـر تـو ز هـر ذره ی خـاکـم کـه بــبـویـد

فـریـاد ز غـوغــای رقـیـبــان کـه نـمـانـنـد

تـا بـا تـو کسی درد دل خـویش بـگوید

دیدار حرام است کسی را که چو خسرو

از دیده به خون دل خود دست بشوید

***

کــجـــا بـــودی، بـــگــو، ای ســرو آزاد؟

کــه رویــت دیــدم و اقــبــال رو داد

بـه هر جـانـب همـی رفـتـم ز مـسـتـی

که ناگه چشم مستت بر من افتاد

لـبـت هـمـشـیره شـد بـا جـان شـیرین

بـدانگونه که عشـق و فتـنه همزاد

مــگــردان روی، گــر چــه مــن خــرابــم

که بوده ست این خرابه وقتی آبـاد

بـــگـــردان روی از مـــن، گـــر تـــوانــی

کـه مـن پـابــسـتـم و تـو مـرغ آزاد

تــو نــازک چــون ز افــغــانـم نــرنــجــی

کـه از فــریـاد کــوه آیـد بــه فــریـاد

نــصــیـحــت گــو، تــو درد مــن نــدانـی

کـه من در بـسـمـلـم، تـو مـرغ آزاد

بـدم چـندین، چـو خاکستـر شد این دل

که گرما خوردگان را خوش بـود بـاد

چو با جان خواست رفتن یادش، ای دل

رهـا کـن تـا بـمـیـرم هـم درین یـاد

بـه کـویش خـاک شـد بـیـچـاره خـسـرو

فــدای خــاک پــای آن صــنــم بــاد

***

نـدانـم تــا تــرا در دل چــه افـتــاد؟

کـه دادی صـحـبـت دیـرینـه از یـاد

بـمـردم، ای ز رویت چـشـم بـد دور

کـجـا این دیده بـر روی تـو افـتـاد؟

تـغافل کردنت بـی فتـنه ای نیست

فـریـب صـید بـاشـد خـواب صـیـاد

مـرا گـرد ســر آن چــشــم بــیـمـار

بـگـردان، لیک قـربـان کـن، نه آزاد

چــو یـاد عـاشــقـان در دل غـم آرد

نـمـی دارم روا کـز مـن کـنـی یاد

چو ذوق عشق بازی می شناسم

من از تـو جور خواهم، دیگران داد

مسـلمانان، بـه سـلطـان بـازگـویید

کـه ره مـی افـتـد اندر شـهر آبـاد

تـو از مـن کـی بـری، گـر مهربـانی

بــنـامـیـزد دلـی داری چــو فـولـاد

اگر من شـاد خـواهم بـی تـو دل را

مـبـادا هـیـچ گـه یـارب دلـم شـاد

دلـا، وقــت جــفــا فــریـاد کــم کـن

که هنگام وفا خوش نیست فریاد

مکن خسرو حـدیث عشق شیرین

اگـر بـا خـود نـداری سـنگ فـرهاد

***

بـرفـت آن دل کـه بـا صـبـر آشـنا بـود

چه می گویم، نمی دانم کجـا بـود؟

همه شب دیده ام خفتن نداده ست

کـه بــوی گـلـرخ مـن بــا صـبــا بــود

ازان بـــر گــل زنــد فــریــاد بـــلــبـــل

کـه او سـالی تـمام از گـل جـدا بـود

مـنـال، ای بـلـبـل، از بــدعـهـدی گـل

که تا بـوده ست خوبی، بی وفا بـود

ز مـا یـادش دهـی گـه گــاه، ای بــاد

گـذشـت آن وقـت کـاورا یـاد مـا بـود

غـنیمت دان وصـال، ای همنشـینش

خوش آن وقتی که آن دولت مرا بود

تــو، ای زاهـد کــه انــدر کــوی اویـی

چــگـونـه مـی تــوانـی پــارسـا بــود

ز در بـــیــرون مــران بــیــگــانــه وارم

کـه ایـن بـیـگـانـه وقـتـی آشـنـا بـود

غمت بس بود، بـد گفتن چه حاجت؟

تــرا گـر کـشـتـن خـسـرو رضـا بــود

***

مـرا بـا تـو کـه شـب بـیـداریـی بـود

ز تــو نــازی و از مــن زاریـی بــود

نـبــد جـای دلـیـری در غـم عـشـق

که بـخـت خـفـتـه را بـیداریی بـود

صـبـوری گر چـه بـس دیوانگی کـرد

شـبـش بـا آشـنـایـان یـاریـی بـود

بـه شـغل دیدنت خـوش بـود جـانم

اگـر چـه خـلـق را بـیـکـاریـی بــود

جـمالت آشـتـی داد، آنکه یک چـند

مـیـان جـان و تـن بــیـزاریـی بــود

جـز از خـون دلم شربـت نمی خورد

که چشمت را عجب بیماریی بود

فـراوان گـرم پــرسـی کـرد، آن هـم

ز آب دیـــده ام دلـــداریـــی بــــود

غنیمت داشت خسرو عزت خویش

که بـخـت خـفـتـه را بـیداریی بـود

***

شـکـر پـیـش لـبــت شـیـریـن نـگـویـنـد

رخـت را لـالـه و نـسـریـن نـگـوینـد

ز دیـده مــی کــنــم شــکــر خــیــالــت

اگـر چـه ظـلم را تـحـسـین نگویند

من از تـو گشته گشتـم وای و صد وای

گـرت حـال مـن مـسـکـین نگـوینـد

دل گـم گـشـتــه، گـر یـابــم نـشـانـش

دران گیسوی چین در چین نگویند

دلا، گر جان ستد، خواهش مکن، زانک

بـه تأخـیری سخـن چـندین نگویند

چــنـانـش لـطـفـهـا کـرده ســت زنـهـار

کـه بـا آن کـافـر بـی دیـن نـگـوینـد

کـنـد خــلـقـی دعـای صـبــر و عـاشـق

ز کـیـن عـاشـقـان آمـیـن نـگـوینـد

بـر او مـن عـاشـقـم، ور پـرسـد آن مـاه

همـه چـیزش بـگـویند، این نگـویند

کـسـان کـاین قـصـه ی خـسـرو شـنـیدنـد

حـدیث خـسـرو و شـیرین نگـوینـد

***

سـخـن پـیش رخـش زیـبـا مـگـوییـد

حـدیـث لـالـه خـود آنـجــا مـگـویـیـد

همی گویند کان یکتا چه نیکوست؟

در او شرحی ست کان یکتا مگویید

من از غم گر بـمیرم، خـود کسـان را

بـگـویـیـد ایـن خـبــر، او را مـگـویـیـد

پـیـامـی بــشـنـویـد از مـن، ولـیـکـن

نـبــاشــد یـار تــا تــنـهـا، مـگــویـیـد

من از تـیغ کرشـمه کشـتـه گشـتـم

کـشـنده حـاضـر اسـت، اما مگـویید

دهـن نـزدیـک رخــســارش مـیـاریـد

سـخـن در گـوش آن از مـا مـگـوییـد

بــگــویـیـدش غــم و رنـج مــن و دل

و لــیــکــن از زبــان مــا مــگــویـیــد

چـه بـاشد ابـر پـیش چـشم خـسرو

بــه بــازی قـطــره را دریـا مـگـویـیـد

***

رخ آن شــوخ پــنــهــانــی بـبـینید

کـمـال صـنـع یزدانـی بـبـینید

در آن شـکل و در آن چـشـم و در آن رو

همه عالم بـه حیرانی بـبینید

دلـم بــرد و چــو گـفـتــم، کـافـری کـرد

مسلمانان مسلمانی بـبـینید

زنـخ را تــا بــپــوشــیـده ســت از خــط

در آن چه حال زندانی بـبـینید

من بیچاره را کشته ست خوش خوش

همی خندد پشیمانی ببینید

ببیـنیـد آشــکــارا رویــش، آن مــاه

دلـم را داغ پـنـهانـی بـبـینـید

چـه داریدم ز عشق، ای دوستـان، بـاز

رخ آن دشـمن جـانی بـبـینید

مــــــرا از نـــــالــــــه وز آه دم ســــــرد

ز دل تـا سینه ویرانی بـبـینید

هــمــی جـــویــد وفــا از خــوبـــرویــان

دلـم را حـد نـادانـی بـبـیـنـیـد

رخ خــســرو غــبـــار آلــوده مــی دیــد

بـر آن در نقش پیشانی بینید

***

لـب از تــو وز شــکـر پــیـمـانـه ای چــنـد

رخ از تـو وز خـتـن بـتـخـانه ای چـنـد

چــو در پــیـمـودن آری خــرمــن حــســن

روان کـن سـوی مـا پـیمانه ای چـند

درازی هــســـت در مــوی تـــو چـــنــدان

که می باید به هر مو شانه ای چند

بـــیـــازارد گـــرت زان شـــانـــه مـــویــی

بـه پـیشـت بـشکنم دندانه ای چـند

ســـــر آن روی آتـــــشـــــنــــاک گــــردم

بــیـایـد شــمـع را پــروانـه ای چــنـد

بــه زلــف و عــارضــت دلــهــای ســوزان

شب است و آتـش و دیوانه ای چـند

مخسپ امشب که از بی خوابی خویش

بـگـویم پـیش تـو افـسـانـه ای چـنـد

ز چــشــمــم دانـه دانـه مــی چــکــد آب

چـو مـرغـان قـانعـم بـا دانه ای چـند

خوشم بـا عشق تو بـی عقل و بـی جان

نـگـنـجـد در مـیـان بـیگـانـه ای چـنـد

بـــرآ گــرد دلــم کــز جـــســـتـــجـــویــت

مرا هم کشـتـه شـد ویرانه ای چـند

بــراتــم کــن ز لـب بــوســی و بــنـویـس

هـم از خـون دلـم پــروانـه ای چــنـد

وگــر نـیـشــی زنــد از غــمــزه ی مــســت

ز خـسـرو بـشـنود افـسـانه ای چـند

***

ز اهـل عــقـل نـپــســنـدد خــردمـنـد

کــه دارد رفــتــنــی را پــای در بــنــد

نـصــیـب امـروز بــرگــیـر از مـتــاعــی

کــه فــردا گـرددش غــیـری خــداونـد

لـبـاس زنـدگـی بـر خـود مـکـن تـنـگ

که چـون شـد پـاره، نتـوان کرد پـیوند

بـه صورت خوش مشو، از روی معنی

نــی خــامــه نــکــوتــر از نــی قــنــد

نـصـیـحـت گـوهـری دان کـان نـزیـبــد

مــگــر در گــوش دانــا و خـــردمــنــد

مـخــور غــم بــهـر فـرزنـدی و مـالـی

که مالت دین بس است و صبر فرزند

اگـر خـواهـی نـبــیـنـی رنـج بــسـیـار

بـه اندک مـایه راحـت بـاش خـرسـند

بـه رعـنـایـی مـنـه بــر خـاکـیـان پـای

که ایشـان همچـو تـو بـودند یک چـند

شنو، ای دوست، پند، اما چو خسرو

مـشـو کـو گـوید و خـود نـشـنود پـنـد

***

مـرا تــا بــا تـو افـتــاده سـت پــیـونـد

نه در گوشـم نصـیحـت رفت و نه پـند

دل من می جـهد هر لحـظـه از جـای

بـــه دیــدارت چـــنـــانـــم آرزومـــنـــد

نـــدارم صـــبـــر، اگـــر بـــاور نـــداری

بـگـیر، اینک بـیا، دسـتـم بـه سـوگـند

کـه نـی رسـم مـحــبــت مـن نـهـادم

که رفته ست اول این حکم از خداوند

ز بــــام آســـمـــان فـــراش فـــطـــرت

بــرآمـد، زیـر پــا ایـن طـشـت افـگـنـد

دلـم خــون اســت از شـوق وصـالـت

چــو مـادر در فــراق کـشــتــه فـرزنـد

هزاران چشمه از چشمم روان است

کـه سـنگـین تـر غـمـی دارم ز الـونـد

نـبــاشــد جــان مـشــتــاقــان بــیـدل

ز جـانان بـیش ازین مهجـور و خرسند

بـــرو ایــن خــســرو بــیــجــان دل زار

تـن بـیـچـاره بـیـجـان بـیش مـپـسـنـد

***

از آن اهـل نـظــر در غـم اســیـرنـد

کـه منظـوران بـغـایت بـی نظـیرند

دیـت از خـوبــرویـان جـسـت بــایـد

به هر جایی که مشتاقان بـمیرند

نـیاینـد اهل دل در چـشـم خـوبـان

که اینان تنگ چشم، آنان حقیرند

کسان کز دست دل خونی نخوردند

اگـر پـیرنـد هم طـفـل بـه شـیرند

زهـی عــمـر دراز عــاشــقـان، گـر

شب هجـران حـسـاب عمر گیرند

بــه دیـداری کــه بــنـمـایـدم از دور

پـذیرفتـم بـه جان، گر جان پـذیرند

درون دیــده شـــانــم نــیــکــوان را

اگـر چـه راسـت در بـالا چـو تـیرند

بـه دردت مردمـان چـشـم خـسـرو

در آب دیــده مـــرغ آبـــگـــیــرنـــد

***

لـبــت را جـان تـوان خـوانـدن، ولـیـکـن

نمی دانم که آن خط را چه خوانند؟

مـرنـج، ای پــاک دامـن، عــاشــقـانـت

اگـر بــر چـشـم تـر دامـن نـشـانـنـد

نخواهم زیست، زخم عشق کاریست

رقــیـبــان را بــگـو، تــیـغــم نـرانـنـد

بـگو پـیشـش، صبـا، گه گه پـس از ما

کـه اهل خـاک خـدمت می رسـانند

بـه جـایـی کـز گـل رویـت چـکـد خـوی

دو چـشم خسرو آنجـا خون فشانند

***

چو نقش صورتش در آب و گل ماند

دلــم در بــنـد خــوبــان چــگــل مـانـد

بـدان مـیم دهان زد غـنـچـه لـافـی

بـه صـدرو پـیش آن رو مـنفـعـل مـانـد

گل سـیراب من در بـاغ بـشـکـفـت

گـل صـد بـرگ از رویـش خـجـل مـانـد

خــدنـگ غــمـزه ی تــرکـان شــکـاری

گذشت از دل، ولی پیکان به دل ماند

چـو دید آن قـد و آن قـامـت صـنوبـر

ز حـیرت در چـمن پـایش بـه گـل ماند

بـه شهر عشـق هر کو رفت، روزی

گــرفــتـــار هــوای مــعــتـــدل مــانــد

بـه قربـان خون خسرو ریز، مندیش

کـه قـتـل او مبـاح و خـون بـحـل مـاند

***

بـه هر درد و غـمی دل مبـتـلـا شـد

چـرا یـکـبــاره یـار از مـا جـدا شـد؟

بــریـد از دوسـتـان خـود بــه یـکـبــار

دریـغـا، حــاجــت دشـمـن روا شـد

بــگـفـتــم عـاشـقـان را نـاســزایـی

کنون عاشق شدم، اینم سزا شد

بـه رندی و بـه شوخی و بـه صد ناز

دل از مـن بـرد و آنگـه پـارسـا شـد

شب از همسایه ها فریاد برخاست

مـرا نـالــیـدن شــبــهـا بــلــا شــد

گـرفـتـارش شـدم بــا یـک نـگـاهـی

ز یـک دیـدن مـرا چـنـدین بـلـا شـد

وفــا و مـهـربــانـی کــرد بــا خــلــق

چـو دور خـسـرو آمد، بـی وفا شـد

***

دلـم زینسـان کـه زار و مبـتـلـا شـد

ازان نــامــهــربـــان بـــیــوفــا شــد

مـبــاد از آه کــس آن روی را خــوی

اگـر چـه جـان مسـکـینان فـنا شـد

بـیا بـر دوسـتـان، ای جـان، ربـا کـن

هر آن تیرت که بر دشمن قضا شد

مـرادت، گـر هلـاک چـون مـنی بـود

بـحـمدالـله کـه آن حـاجـت روا شـد

مرا وقتی خوشی بوده ست در دل

مـسـلـمـانـان ندانم تـا کـجـا شـد؟

دم ســردم خــزان را ســکـه نـو زد

چمن بی بـرگ و بـلبـل بی نوا شد

چـرا مـی نالـد این مـرغ چـمـن زار؟

مــگــر او نـیـز از یـاران جــدا شــد؟

مکن بـر خـسـرو دلخـسـتـه جـوری

اگــر او لــطــف نــاکــرده رهـا شــد

***

چــــو مـــاه روزه از اوج ســــمـــا شــــد

ز نور روزه دوران بـی ضـیا شـد

بـــر ابـــروی هــلـــال عـــیــد بـــنـــگـــر

هـلـال ابــروم از مـن جـدا شـد

ازان آبــی کـه بــگـذشــت از ســر خــم

پـیالـه بـا صـراحـی آشـنـا شـد

مرا کاب دو چـشم از سرگذشتـه سـت

عجب بنگر که گل باد صبا شد

گـلـش را سـبــزه نـارسـتـه گـیـا رسـت

چـنان مردم مگر مردم گیا شـد

ازان مــــحـــــراب ابـــــرو یــــاد کـــــردم

نمازی چـند نیز از من قضا شد

مگر مجنون شناسد، حال من چیست؟

که در هجران لیلی مبـتـلا شد

هـمـه گـل مـی دمـد از دیده در چـشـم

خــیـال روی او مـا را بــلـا شـد

در آب دیده سـرگردان چـه مانده سـت؟

مگر سـنگین دل من آشنا شد

دو چـــشـــم خـــســـرو از بـــاریــدن در

کف شـاهنشه بـاران عطا شد

***

بـه ملک فتـنه تـا زلفش علم شد

ز جـانها عارض او را حـشم شـد

فرشـتـه گر گناهی می نوشـتـی

رخت چون دید مرفوع القلم شد

ز خاموشی بخواهی کشت ما را

دو لعـلت بـهر جـان ما بـهم شـد

نشـین یکـدم که یابـد نیم عـمری

گرفتـاری که عـمر او دو دم شـد

نمی دیدی بـه من، ار ننگ دیدی

مرنج ار زین قدر قدر تـو کم شـد

کسی بـدروزی خـسـرو شناسـد

که او درمانده ی شـبـهای غم شد

***

دل عـاشـق چــرا شـیـدا نـبــاشــد

به عشق اندر جهان رسوا نباشد

نگـویی تـا بـه کـی، ای شـوخ دلبـر

تــرا پــروای حــال مــا نــبـــاشــد

بـه بـسـتـان لـطـافـت سـرو بـاشـد

ولـی چــون قـد او رعـنـا نـبــاشـد

کدامین دیده در وی نیست حیران؟

مگر چـشـمی که او بـینا نبـاشـد

نه دل بـاشـد که غافل بـاشـد از یار

نه سر بـاشد که پر سودا نبـاشد

بـه نوعی دل ز خسرو در تو بـستم

کـه بــا غـیـر تــوام پــروا نـبــاشـد

***

دل مـا را شـکـیـب از جـان نـبــاشـد

ور از جان باشد، از جانان نباشد

مــرا دشــوار ازو بـــاشــد صــبــوری

ز جـانان دل صبـور آسـان نبـاشد

نـبــاشــد نـالـه عـیـب از دردمـنـدی

که دردش بـاشد و درمان نباشد

مرا چون عشق مهمان است حاکم

فضـولی تـر ازین مهمان نبـاشـد

غـمت شـد در دل شـوریده سـاکـن

کـه جـای گنج جـز ویران نبـاشـد

نــدارد مــه جـــمــال روی خــوبـــت

وگـر این بـاشـد، امـا آن نـبـاشـد

خـیـالـت، گـر بــه مـهـمـان مـن آیـد

دلم را جـز جـگـر مهمان نبـاشـد

***

وفـــا در نــیــکـــوان چـــنــدان نــبـــاشـــد

تـرا خـود هیچ بـویی زان نبـاشـد

مـــرا گـــویـــیـــد مـــنـــگـــر در جـــوانـــان

که خوبـی جز بـلای جان نبـاشد

نــظـــر در روی تـــو خـــود کـــرده ام مـــن

بـلی، خود کرده را درمان نبـاشد

دلـم بـر بــت پـرسـتـی خـو گـرفـتـه سـت

مسـلـمان بـودنم امکـان نبـاشـد

مــرا بــهـر تــو کــافــر مــی کــنـد خــلــق

خود اهل عشق را ایمان نبـاشد

مــرو از ســیـنــه بــیـرون، گــر چــه دانــم

که یوسـف را سـر زندان نبـاشـد

ز هجران سوخت خسرو، وه که در عشق

چه نیکو باشد، ار هجران نباشد

***

کـسـی کـز عـاشـقـی بـیزار بـاشـد

اگـر طـاعـت کـنـد بـیـکـار بــاشـد

مــفــرح خـــاطـــری کــازار بـــیــنــد

مبـارک سـینه ای کـافـگار بـاشـد

دلــی کـــز نــیــکـــوان دردی نــدارد

چو سنگی دان که در دیوار باشد

وگـر عـاشــق هـوای نـفـس جــویـد

ســگـی انـدر پــی مـردار بــاشـد

قــلـنـدر گــر شــراب تــلــخ نـوشــد

بـه از صوفی که حلوا خوار بـاشد

جـگـر خـواری کـن آنـجـا، گـر تـوانـی

کـه مهمان شـکـر بـسـیار بـاشـد

تـو خـفتـه، حـال بـیداران چـه دانی؟

کـسـی دانـد کـه او بـیدار بـاشـد

غلط کردم، ستم می کن که خوبی

تـــرا از داد کــردن عـــار بـــاشـــد

نوازش کن که خسرو عاشق تـست

که آسانش کشی، دشوار بـاشد

***

بــتــا، مـانـنـد تـو مـهـوش نـبــاشـد

وگر بـاشد چو تـو سرکش نبـاشد

تـویی طرفه سواری زانکه خـورشید

بـود بـر ابـر و بـر ابـرش نبـاشـد

ز آهـم تـیر بـسـتـان، هم مـرا کـش

تــرا گـر تـیـر در تــرکـش نـبــاشـد

خوشم من، گر کشی زارم، اگر چه

کس در کشتن خود خوش نباشد

نـدانـم زیـسـتــن در خــون خــسـرو

اگـر آن چـشـم کـافـروش نبـاشـد

***

چـمـن را رنگ و بـو چـندین نبـاشـد

چـمـن را جـعـد مـشـک آگـیـن نـبــاشـد

لـبـت را جـان نخـواهم حـاش لله

کـه جـان هرگـز چـنـین شـیرین نـبـاشـد

بــه زیـبــایـی رخــت را مـه نـگـویـم

کـه مـه را مـشـتــری چـنـدیـن نـبــاشـد

جـمـال خـوب کـی بـاشـد پـری را؟

کـه شــب بــا روز هـم بــالـیـن نـبــاشـد

ترا هرگز خود، ای بد عهد و بد مهر

غــم حــال مــن مــســکــیـن نــبــاشــد

مسلمانان من آن بـت می پـرستم

کـه در بــتخـانـه هـای چـیـن نـبــاشـد

شـمـا دیـن از مـن بـیـدل مـجـوییـد

کــه هـرگــز بــیـدلــان را دیـن نــبــاشــد

مـرا گـویید در هـجـران، مـخـور غـم

کسی بی دوست چون غمگین نباشد؟

***

دلـی دارم کـه جـز جـانـان نـخـواهد

همین معشوقه خواهد، جان نخواهد

اگـر جـان خـواهـد از وی خـوبـرویـی

روان بــدهـد، ز مـن فـرمـان نـخـواهـد

مــرا گــویـنــد، ســامــانـی نـداری؟

کسـی از عـاشـقان سـامان نخـواهد

گـذر در کـوی ما آن دوزخـی راسـت

کـه جــا در روضــه ی رضــوان نـخــواهـد

سر من زین پس و شمشیر خوبـان

کسـی تـا خـون من ز ایشـان نخـواهد

مفرما صبر کان را هر که دیده ست

صــبــوری از مــن حــیـران نــخــواهـد

غـم آمـد در دل تــنـگـم، نـدانـسـت

که در تـنگی کـسـی مهمان نخـواهد

بـرنجـم، گر تـو خـسـرو را نخـواهی

تـو خـواهی، لیک این حـرمان نخواهد

***

دلم بـی وصل جـانان جـان نخواهد

که عاشق جان بی جانان نخواهد

دل دیــوانــگــان عـــاقـــل نــگــردد

سـر شـوریدگـان سـامـان نخـواهد

طـبـیـب عـاشـقـان درمـان نـسـازد

مـریض عـاشـقـی درمـان نخـواهد

اگر صـد روضـه بـر آدم کـنی عـرض

بـرون از گـلـشـن رضـوان نـخـواهد

ورش صد ابن یامین هست یعقوب

بـغـیر از یوسـف کـنـعـان نـخـواهـد

اگـر گـویـم، خــلـاف عـقـل بــاشـد

که مفلس مملکت خوبـان نخواهد

کـجـا خـسـرو لـب شـیرین نـجـوید

چـرا بـلـبـل گـل خـنـدان نـخـواهد؟

دلـم جــز روی و مـوی گــلـعــذاران

تـمـاشـای گـل و ریحـان نـخـواهـد

ز رویش می گـریزد زلـف مشـکـین

که پـند و صحـبـت خـاقان نخـواهد

از آن خـسـرو ز دهلی رفـت بـیرون

که ملک هندویی سلطان نخـواهد

***

از آن ســنـبــل کــه گـل ســر بــار دارد

گــل طــبــع مــرا پــر خــار دارد

نــدارد گـــویــیــا قـــطـــعـــا ســـر مــن

سـر زلفش که سر بـسیار دارد

خط شیرین به زیر لب چو طوطی ست

کـه شـکـر پــاره در مـنـقـار دارد

تـــو خــورشــیــدی و جــانــم ذره آســا

هوای عـشـقت، ای دلدار، دارد

خـطـا بـاشـد کـه زلفـت مشـک خـوانم

که در هر چین دو صد تاتار دارد

نــیــم بـــلــبــل، چــرا آن زاغ زلــفــت؟

نـشــیـمـن گــاه در گــلـزار دارد

ز بـــار هــجـــر خـــســـرو بـــرنــگـــردد

کـه بــا روی وصــالـش کـار دارد

***

ســوار مــن کــه ره در ســیـنـه دارد

زبـان پـر مهر و دل پر کینه دارد

خــیـال اســپ او، شــطــرنـج بــازی

همه بـا اسـتـخـوان سینه دارد

ز ســم بــوســیـدن شــکـر دهـانـان

سـمـنـد او بـه پـا شـیرینه دارد

ازین پس ما و درویشی، چو درویش

هوس پـوشیدن پـشـمینه دارد

کــنــد بـــر مــا جـــفــاهــا و نــدانــد

کـه حـق صـحـبـت دیرینـه دارد

ازین مـه نـیسـت امـروزینـه این جـور

که دل بر دوستان پر کینه دارد

دل خــسـرو بــه پــا مـالـد نـتــرسـد

مـگـر پـا بـر سـر گـنـجـینه دارد

***

فــلـک بــا کـس دل یـکــتــا نـدارد

ز صـد دیده یکـی بـینـا نـدارد

درخت دهر سر تا پای خار است

تـو گل جـویی و او اصلا ندارد

جـهـان از مـردمـی ها مـردمـان را

نـویدی مـی دهـد، امـا نـدارد

کسی از هفت بـام چرخ بگذشت

که باغ هشت در مأوا ندارد

کسی کاین جا مربـع می نشیند

در ایـوان مــثــمـن جــا نـدارد

چـرا خسرو، نیندیشی تـو امروز؟

از آن فردا که پـس فردا ندارد

***

بـتـی کز دیدنش جان مست گردد

درون جــان مـن پــیـوسـت گـردد

مگو کز دیدن من، چیست حالت؟

چو دیوانه که از می مست گردد

چو در گیسو گره بـندی، بـسا دل

کـه اقـطـاع تــرا دربــســت گـردد

دلی کـز سـنگ صـد بـار آهنین تـر

ز یک پیکان چشمت پـست گردد

بـبـین در جـان من، مـخـرام، جـانا

کـه دیده زیر پـایـت پـسـت گـردد

اگـر خـامـه کـنـد وصـف جــمـالـت

که خـسرو را قلم در دست گردد

***

جـفـا کـن بـو کـه ایـن دل بــازگـردد

دمی بـا جـان من دمساز گردد

بـه رعنایی چـنین مخـرام و مستـیز

که شهری نیم کشت ناز گردد

چــو نــامــت گــویـم و نـالــه بــرآرم

دل و جــان هــمــره آواز گــردد

نگـویم حـال خـود بـا کـس نخـواهم

کـه کـس بـا درد من انبـاز گردد

چـو ما مردیم بـگـشـا روی و بـگـذار

کـه درهـای قـیـامـت بـاز گـردد

چه حد هر خسیسی لاف عشقت

مگس نبـود کـه صـید بـاز گـردد

چـه جـای عـافـیت بـاشـد دلـی را؟

کــه گـرد غــمـزه ی غــمـاز گـردد

گــر آهـو چــنـد تــگ دارد، نـشــایـد

کـه گـرد تــرک تــیـرانـداز گـردد

کــنــد افــســانــه ی روز بــد خــویـش

شبـی گر خسروت همراز گردد

***

زهـــر تـــن چـــشـــم او جـــان را بـــدزدد

زهر دل زلـفـش ایمـان را بـدزدد

هــزاران عـــمـــر بـــایــد مـــزد دزدیــش

چـو آن عـیـار مـا جـان را بــدزدد

بـت محـمل نشین زان ره که رفتـه سـت

رهـی خـواهـد بـیابـان را بـدزدد

گــــرم نـــاوک زنـــد خــــواهـــد دل مـــن

که از بس شوق پیکان را بدزدد

خوش آن ساعت که از وی بوسه خواهم

وی آن لـبـهای خـندان را بـدزدد

چـــو دزدانـــم کـــشـــد آن در و گـــوهـــر

چـو گـاه خـنـده دنـدان را بـدزدد

غـمـت دزدیـده عـقـلـم را کـه دیـده سـت

کـه دزد آیـد نـگـهـبــان را بـدزدد

ز شــرم مــردمــان تــا چــنـد چــشــمــم

بـه دیده اشـک غلطان را بـدزدد

نـخـسـپــد کـس شـب از افـغـان خـسـرو

اگـر چـه در دل افـغـان را بـدزدد

***

زمـانـه چـون تـو دلـجـویی نـدارد

فـلـک مـثـل تـو مـهرویی نـدارد

بـنامـیزد نسـیمی کـان تـو داری

گـل سـوری ازان بــویـی نـدارد

چو بدخویی کند چشم تو با من

دلـم گـوید کـه بـدخـویی نـدارد

تـن مـن مـوی شـد بـهر مـیانـت

چـو بـهره از مـیان مـویی نـدارد

سـر مـن بـر سـر زانوسـت از تـو

ســر مـن هـیـچ زانـویـی نـدارد

سخن بـشنو مگر از بنده خسرو

جهان چون او سخنگویی ندارد

***

دلــی کــو چــون تــو دلــداری نـدارد

بـر اهل عشـق مقداری ندارد

ز سر تا پای زلفت یک شکن نیست

کـه در هر مو گـرفـتـاری ندارد

نــدانــم زاهـدی کــز کــفــر زلــفــت

بــه زیـر خــرقــه زنـاری نـدارد

کـدامین گل بـه بـسـتـان سـرخ روید

که از تـو در جـگر خـاری ندارد

دهـان پــســتــه مــانـد بــا دهـانــت

ولـیـکـن نـغـز گـفـتـاری نـدارد

کسی کو روی تـو دیده سـت، هرگز

نظـر بـر پـند غـمخـواری ندارد

مـن از خــمـخــانـه ی دردی کـشــیـدم

که آنجا محتـسب کاری ندارد

که آب خـوش خـورد از عـقل آن کس

کـه ره در کـوی خـماری ندارد

بــیــا و دســت گــیــر افــتــاده ای را

که جز تو در جهان یاری ندارد

مگو کز هجـر من چـون است خسرو

امـیـد زیـســتــن بــاری نـدارد

***

دل مـن خــون شــد و جــانـان نـدانـد

وگـــر گـــویــیــم قـــدر آن نـــدانـــد

مسـلـمانان، کـرا گـویم غـم عـشـق؟

کـه کـس کـار مـرا ســامـان نـدانـد

مــســیـحــا مــرده دانــد زنـده کــردن

ولــــی درد مـــرا درمـــان نـــدانـــد

چه سود این رنج دیدن چون منی را؟

کــه انــدوه مــن ایـن نــادان نـدانـد

دل دیـــــوانــــــه ی خــــــودکــــــام دارم

کــه فــرمــان مــرا فــرمــان نــدانـد

کـسـی کـاشـفـتـه ی او گـشـت، زنـهار

کـه کـار عــیـش را ســامـان نـدانـد

نـبــاشـد عـشـقـبــازان را سـر عـقـل

کـه درد عـاشــقـی چــنـدان نـدانـد

یـکـی سـرو روان هـمـسـایه ی مـاسـت

کـه رفـتــن جـز مـیـان جــان نـدانـد

گهی بـاشـد که در مسـتـی لبـش را

بـبـوسـم کـایـن خـبـر دنـدان نـدانـد

تـو چـشـم و غـمزه را کشـتـن میاموز

که کس این شیوه به زیشان نداند

خـیالـت بـین بـه چـشـمـم تـا نگـویی

که گل رستـن بـه شورستـان نداند

نــگــاریـنــا، دل ســنــگــیــت هــرگــز

حــــق آزرده ی هـــجــــران نــــدانــــد

نـدانـد رفـت خـسـرو جــز بــه کـویـت

کـه بــلـبـل جـز ره بــسـتـان نـدانـد

***

دلــم جــز کــوی تــو مــســکــن نــدانــد

تــمـاشــای گـل و گـلـشــن نـدانـد

هــر آن نــظـــارگــی کــان روی بـــیــنــد

بــه پــای خـود ره مـسـکـن نـدانـد

به هر چشمی دریغ است آن چنان روی

کــه نــامــحــرم در او دیـدن نــدانـد

چـو جـرعه ریخت هجـران خون من، وای

کـه آن ســاقـی مـرد افـگـن نـدانـد

گــر آن بــدخــشــم را دریـابــی، ای بــاد

بــگـویـی آنـچــنـان کــز مـن نـدانـد

فــرو خــور آه را، ای جــان و مــی ســوز

کـــــه دود مــــا ره روزن نــــدانــــد

بـرو، ای سـر، تـو هـم بــا عـقـل دلـگـیـر

که ما مستیم و عقل این فن نداند

حــدیـث درد بــا افــســردگــان نـیـســت

کـه این ره دل شـناسـد، تـن نداند

خــدایـا، دوسـت کـامـش دار، هـر چــنـد

کـه درد خـسـرو آن دشـمـن نـداند

***

اگـر چـشـم تـو روزی بــر مـه افـتـد

مه از خورشید بـاشد، در ته افتـد

وگــر شــکــل زنـخــدانـت بــبــیـنـد

روانـی آب حـیـوان در چــه افـتــد

چــو در خــنــدیـدن آیـد بــاغ رویــت

گـل انـدر دیـده ی مـهـر و مـه افـتــد

کـنـد پــیـونـد عـمـر از صـبــح رویـت

چـو روز عـمـر گـل را کـوتـه افـتــد

نـخـواهـم بـعـد ازیـن مـه را بـبـینـم

گـذر گر بـر منت بـعـد از مه افـتـد

بـه رویت خواهم، الحـمدی بـخوانم

غلط، ترسم که در بـسم الله افتد

دلــم را در ســر زلــفــت ره افــتــاد

غریبـان را بـه هندستـان ره افتد

چو خواهد عارضت عشاق را عرض

نظر بر من پس از چندین گه افتد

فغان، ای جـان که در خسرو فراقت

چـنان افـتـاد کـاتـش در کـه افـتـد

***

مهی چـون او بـه دسـت من نیفـتـد

وگر افتـد، چـنین روشـن نیفتـد

نمی دانم چـه سـر دارد، که تـیغش

مرا خـود هرگز از گـردن نیفـتـد

ز بـخـت خـود پـریشانم که یک شب

سر زلفش به دست من نیفتد

نـبـیـنـد کـس دگـر گـل را شـکـفـتـه

اگـر بـوی تـو در گلشـن نیفـتـد

تـو نـاوک مـی زنـی از غـمـزه و مـن

بـرو لرزان که بـر دشمن نیفتـد

مـرو دامـن کـشــان تــا گـرد غـیـری

ز خـاک ره بـر آن دشمن نیفتـد

چو خسرو از توام، ای چشم روشن

نظر بـر هیچ سیمین تن نیفتـد

***

گـر او بــی یـاد مـا در مـی نـیـفــتــد

فراموشیش پـی در پـی نیفتد

نصـیحـت مـی کـنم دل را کـه بـازآی

ولـیکـن دل ازینـها پـی نـیفـتـد

بــریـزم خــون خــود بــر آســتــانــت

اگر چـه از رخت هر پـی نیفتـد

گهی بـر من نیفتـد چـشم مسـتـت

نگویی بـا منت تـا کـی نیفـتـد

درآمد عشق و تقوی خانه بگذاشت

که زهد و توبه را بـا می نیفتد

چه پـرسی بـا تن و جانی پر از درد؟

همان دان آتش اندر نی نیفتد

اگـر چ افـتـاد خـسـرو زو بـه صـد رنج

خـدایا، رنج مـن بـر وی نیفـتـد

***

خـطـی از لعـل جـانان می بـرآید

که دود از روزن جان می برآید

سر زلفش بنفشه دسته بـسته

ز اطـراف گـلسـتـان می بـرآید

بـرآمد مـاه تـابـان در شـب اینجـا

شبـی از ماه تابـان می بـرآید

ز کافـور تـو سـنبـل می زند سـر

ز یاقـوت تـو ریحـان مـی بـرآید

مـسـلـمـانـان، نـگـهدارید خـود را

که کفـر کج ز ایمان می بـرآید

دل خسرو در آن زلف است دانم

از آن خاطر پریشان می بـرآید

***

بـه سالی کی چنین ماهی بـرآید؟

وگـر آیـد، ز چـه گـاهـی بــرآیـد

ز رخسارش ز حسن جعد مشکین

کجا از تـیره شب ماهی بـرآید؟

اگـر آیـیـنـه ی حــسـن اسـت روشـن

بـگـیـرد زنـگ، اگـر آهـی بـرآیـد

بـسـا خـرمن کـه در یکـدم بـسـوزد

از آن آتـش کـه نـاگـاهـی بـرآید

همه شـب تـا سـحـر بـیدار بـاشـم

بـود کان مه سـحـرگاهی بـرآید

گـدایـی گـر بـه کـویی دل فـروشـد

که از جان بگذرد، شاهی برآید

عـجـب نبـود در آن میخـانه خـسـرو

گـر از پـیـکـار گـمـراهـی بــرآیـد

***

مـه او چـون بـه مـاهـی بـرنـیـاید

شهی زینسان به گاهی برنیاید

چــو زلــف کــافــر هــنــدونــژادت

ز هنـدسـتـان سـپـاهی بـرنـیاید

بـه اورنگ ملاحـت تـا بـه محـشر

چـو او گـلچـهره شـاهی بـرنیاید

دل افروزی چو او خورشید تـابـان

ز طــرف بــارگــاهــی بــرنــیـایـد

گـر او را سـرو گـویم راسـت نـاید

کـه بـا قـدش گـیـاهـی بـرنـیـاید

زمـانـی نـگـذرد کـز خـاک کـویش

نــفــیـر دادخــواهــی بــرنــیـایـد

گنه کارم چرا کان آتشم نیست؟

کــز دود گــنــاهــی بــر نــیــایـد

بــرو خــسـرو کـه آهـنـگ درایـی

دریـن کـشـور ز راهـی بـرنـیـایـد

***

ســـر زلـــف تــــو یـــاری را نـــشـــایـــد

که دشمن دوست داری را نشاید

اگـــر چــــه زلـــفـــت آرد تــــاب بــــازی

ولــی بـــاد بــهــاری را نــشــایــد

دلـا، خـود را بــه چــشـم او مـده، زانـک

مــقــام اســتـــواری را نــشــایــد

حریفش بوده ام شب مگری، ای چشم

که این شـربـت خـماری را نشـاید

بــه جـان کـنـدن رهـا کـن نـیـم کـشـتـه

کـه این تـن زخـم کـاری را نشـاید

خـرابـم کـرد چـشـمـت، راسـت گـفـتـند

کـه تـرک مـسـت یـاری را نـشـاید

مـران از در کـه خــسـرو بــنـده ی تــســت

عـزیزش کـن که خـواری را نشـاید

***

گـــهــیــت از آشـــنــایــان یــاد نــایــد

چـنین بـیگـانـه بـودن هم نـشـاید

که داد آن بـخـت خوش روزی که ما را

ز در همچون تو خورشیدی در آید

شـبـم کـابـسـتـن اسـت از قـید اندوه

نـپــنـدارم کـزو صــبــحــی بــرآیـد

مخوان در بوستان و باغم، ای دوست

که آنجـا هم دلم کم می گشـاید

زبــانــی مــی دهــم دل را، ولــیـکــن

نـهـد بـر جـان ز دیـده چـنـد بــایـد

مـرا گـفـتـی کـه جـان مـی بـاید از تـو

مـن بــیـچـاره را دیـگـر چـه بــایـد

ســـر آن نــاز بـــازی کـــردم، ای بـــاد

کـه مـرگ مـن تــرا بــازی نـمـایـد

رهی بـنمـا کـه نتـوان زیسـت بـی تـو

ولـیـکــن خــویـش را مـی آزمـایـد

نـــگـــیـــرد جـــز گـــرفـــتــــاران دل را

غزلهایی که خـسـرو می سـراید

***

بـبـین تـا دیـده چـنـد افـسـون نـمـاید

که خود را چون تویی بیرون نماید

چــو طـالـع شـد رخ مـیـمـونـت مـا را

زمــانـه طــالــع مـیـمــون نـمــایـد

چو خورشید رخش بـینم، مرا چـشم

بـه هر دم نقـش دیگـرگـون نمـاید

بـه خـرمـنـهـا سـخـن سـنـجـد تـرازو

لـبـت چـون خـنـده ی مـوزون نـمـاید

اگـــر در روی زرد مـــن نـــبـــیـــنـــی

زهی این رو کسی را چـون نماید

مبین در چشم من چندین که بسیار

چـو انـدر شـیر بـینی خـون نمـاید

***

صــبــا آمــد، ولــی دل بــازنــامــد

غـریـب مـا بــه مـنـزل بــاز مـانـد

بـه دریا غرقه شـد رخـت صبـوری

که کشتی سوی ساحل بازماند

دل مـا رفـت بـا مـحـمـل نشـینی

رود جـان هم که محمل بـاز نامد

گرفتار است دل، ای پـندگو، بـس

کـزین افـسـانـه هـا دل بـازنـامـد

بـه عشقم مست بـگذارید، زیراک

کـس از مـیخـانه عـاقـل بـازمـانـد

خـلـاص غـیر کـن، ای زلـف لـیلی

کـه مـجـنـون را ازان دل بـازمـانـد

نـصــیـحــت زنـدگـان را کـرد بــایـد

کز افسـون مرغ بـسـمل بـازنامد

به وادی غمش گم گشت خسرو

کـه کـس از راه مشـکـل بـازنامد

***

نگارا، از من مسکین چه خیزد؟

چرا هجـر تـو بـا ما می ستـیزد؟

هـمـی خـیزد ز زلـفـت نـالـه ی دل

چــو آن آواز کــز زنــجــیـز خــیـزد

مپوشان روی را بـگذار، کز شرم

شـود گل آب و در پـیشـت بـریزد

منم خاک تو چندینم چه بـیزی؟

کسی خود خاک را چندین نبیزد

چو جـا در سینه ی خسرو گرفتـی

درون او ز جــان بــیــرون گــریــزد

***

غــم مــن شــادی کــس را نـپــرســد

نمـد گـر نـرخ اطـلـس را نـپـرسـد

چـه می پـرسـی؟ مپـرس از آتـش من

به وقت سوختن خس را نپرسد

بــه صـد جـان پــیـش او مـیـرم، اگـر او

فـرامـوشـان واپــس را نـپــرسـد

رقــیــب گــفــت، کــی آیــم بـــر تـــو؟

بــلـا در آمـدن کـس را نـپــرسـد

مپرس از خسروان، خسرو، دم عشق

که بـلبـل نام کـرکس را نپـرسـد

***

از یـاد تــو دل جـدا نـخـواهـد شـد

وز بــنـد تـو جـان رهـا نـخـواهـد شـد

دل را بــه تــو دادم و نـمـی دانـی

چــون مـی دانـم مـرا نـخـواهـد شـد

پـیـونـد تـو از تـو نـگـسـلـم هـرگـز

تــا جـامـه ی جـان قـبــا نـخـواهـد شـد

تـیر مژه می زنی که کس پـیشت

چـون مـن هـدف بـلـا نـخـواهـد شـد

در بوسه دمی شمار، گو می کن

من می شـمـرم، دغـا نخـواهد شـد

یـارب، بــه کـجـا گـریـزم از تـیـرت؟

هر جـا کـه روم خـطـا نـخـواهـد شـد

می گو سـخـنی، متـرس از غمزه

مست است و برین گوا نخواهد شد

دردی دارم بـه سـینه از عـشـقت

کــان درد کــهـن دوا نـخــواهـد شــد

گفتـی که غلام من نشد خـسـرو

هم خـواهد شد، چـرا نخـواهد شد؟

***

امشـب بـت ما بـه نزد ما بـود

مـاهـش بــه وبــال مـبــتــلــا بــود

در بــاغ وصـال مـی گـذشـتـم

گـل در چــپ و سـرو راســتــا بــود

بـیگـانه کـسـی نبـود، گر بـود

دل مــحــرم و دیــده آشــنــا بــود

هـوش و دل و صـبــر بــاز آمـد

این هر دو سه چند گه کجا بود؟

از بـیخـودی آن زمان کـه دیدم

در یـوســف خــود پــی بــهـا بــود

آورد خـطـی کـه تــو غـلـامـی

بــالــاش بــه راســتــی گــوا بــود

آن عـیسـی، اگـر دمـم ندادی

امــیــد بــه زیـســتــن کــرا بــود؟

در قــبــلــه ی طــاق ابـــروانــش

حـاجـت کـه بــخـواسـتـم روا بــود

می رفت، ولی از آب چـشمم

زنـجـیـر مـسـلـسـلـش بـه پـا بـود

هنگام سـحـر کشـیده گیسـو

شـب رفـت، هنوز مـه بـه جـا بـود

ناگه به چمن روان شد آن مه

چـون سـرو کـه بــر سـر گـیـا بـود

در خـواب غـلط بـماند خـسـرو

کــایـن خــواب مــرا نـبــود یـا بــود

***

وقـــتـــی دل مـــا ازان مـــا بـــود

وانــدر دل یـار مــا وفــا بــود

بـیگـانه چـنان شـد آن دل از مـن

گویی تو که سالها جدا بـود

صد شکر که هم به کوی او ماند

آن دل که ز من هزار جا بود

دید آنکه خـمار چـشـم مسـتـش

خمار شد، ار چه پارسا بـود

دی دیـد مـرا و زیـســتــم، لـیـک

تـا دیـد کـه گـرد آن بـلـا بـود

هـر مـور خــطــش مـرا فــرو بــرد

آن مورچـه گـویی اژدها بـود

خـسرو که درو گم اسـت، گویی

افسانه ی اوست، بـود و نابـود

***

عشق آمد و دل ز دست ما برد

تـدبـیر ز عـقـل مـبـتـلـا بـرد

عـیش و طـرب و قـرار و تـمکـین

یک یک ز دلم جـدا جدا بـرد

هر دل که بـه سینه ی کسی دید

یا در کف غم سپرد و یا برد

یار آمـد و سـاخـت خـانـه در دل

شـاه آمـد و خـانـه ی گـدا بـرد

ما را کـه ز غـم خـیال گـشـتـیم

بــاد سـر زلـف او ز جـا بــرد

سـیلاب غـمش درآمد از شـهر

بـــازار هــزار پـــارســا بـــرد

شـب صـورت او بـه خـواب دیدم

تا چشم زدم بـهم، مرا بـرد

دل را مــی بــرد ســیــل دیــده

اشکم بـدوید و خواب را برد

ایـن دیـده ی، مــن کــه کــور بــادا

پـیش هـمـه آبـروی مـا بـرد

مـسـکـیـن دل بــیـقـرار خـسـرو

غم هیچ ندانمش کجا بـرد؟

***

یــاری دل مــا بـــه رایــگــان بـــرد

تــا دل طـلـبــیـم بــاز جـان بــرد

عــشـــق آمــد و گــردن خـــرد زد

دزد آمـد و سـر ز پـاسـبــان بــرد

آن کـس کـه رهـم زد آشــنـا بــود

بـر شحـنه خـبـر نمی تـوان بـرد

مـــانــدیــم ازان حـــریــف دل دزد

زد قـلـعـه و مـهـره رایـگـان بــرد

ای تــرک، کـه جــنـبــش رکـابــت

از پـنـجـه ی چـابــکـان عـنـان بــرد

بـــگــذار کــه در وحــل بـــمــیــرم

ایـن لـاشـه کـه آب کـاروان بــرد

دل بر تو به کشتنم گمان داشت

شـد عاقبـت آنچـه او گمان بـرد

عاشـق نه خـود از در تـو شـد دور

با زاغ چه حیله کاستخوان برد؟

لــیــکــن ز جــفــای تــو تــظــلــم

خـواهـم بــر شـاه کـامـران بــرد

جـمـشـیـد زمـان کـه در بــلـنـدی

ایـوانـش سـبـق ز آسـمـان بـرد

جـــان دادم و درد تــــو خـــریـــدم

این را تـو بـیر که خـسرو آن بـرد

***

تـــــاب رخــــت آفــــتـــــاب نــــاورد

ذوق لــب تـــو شـــراب نــاورد

آن خــال چــو ذره هـوش مــن بــرد

خشخاش تو هیچ خواب ناورد

دل دعــوی صــابــری هـمــی کــرد

چـون روی تـو دید، تـاب نـاورد

دی بــر تــو صــبــا پــیــام مــن بــرد

چــون بــاز آمـد، جــواب نـاورد

از گریه که چون سرم به درد است

چـشـمـم قـدری گـلـاب نـاورد

ایـــن دیـــده، کــــدام راز دل بــــود

کـز گـریـه بــه روی آب نـاورد؟

زلــــف تــــو دل مــــرا بـــــدزدیــــد

رحـمـت بــه مـن خـراب نـاورد

افـسـوس کـه خـسـروش گـرفـتــه

پــیـش شــه کــامــیـاب نـاورد

***

ای همنفـسـان که پـیش یارید

این شکر چرا نمی گذارید؟

مـا را مـکـشـید چـون غـریـبـان

هر چـنـد شـمـا ازین دیارید

جــان خـواهـم داد زیـر پــایـش

امـروز مـرا بــه مـن گـذاریـد

گـر مـی کـشــدم، فـدای اویـم

زنـهـار بــه روی او مــیـاریـد

بـر دوسـت بـرید جـان و عـقلم

کالا همه خـصم را سـپـارید

ای دیـده و دل، اگــر بــگــریـیـد

شـاید کـه شـما گناهکـارید

ای محنت و غم، سگ شمایم

کـز دوسـت مرا بـه یادگارید

ای طایفه ای که دردتـان نیست

هیهات که در کـدام کـارید؟

گـر در دل تـان غـمـی نگـنـجـد

بـر سینه ی خـسروش گمارید

***

بــا یــار ز مــن خــبــر بــگــویـیـد

وین راز نـهـفـتـه تـر بـگـویید

مـا را دل و دیده بـنـدگـی گـفـت

در خـدمت آن پـسـر بـگویید

تـرک رخ خـوب گـفـتـنـی نیسـت

هـر چـیز کـزان بـتـر بـگـویید

جـان می رود و مرا خـبـر نیست

جـانـان مـرا خـبــر بــگـویـیـد

چشمش من مستمند را کشت

در گوش وی این قدر بگویید

گــر هـیـچ رخ و لـبــش بــدیـدیـد

نرخ گـل و گـلشـکـر بـگـویید

پــنـهـان چــو نـمـانـد راز خـسـرو

در کوچـه و بـام و در بـگویید

***

از رنـگ رخـت قـمـر تـوان کـرد

وز لعـل لبـت شـکـر تـوان کرد

گـر از دهنت خـبـر تـوان یافـت

در راه عـدم سـفـر تـوان کـرد

مــایـیـم دو دیـده وقــف کــرده

سـویت نظـری مگر تـوان کرد

بــردار ز روی طــره کــایــن دم

شام غم ما سـحـر تـوان کرد

خسرو چو اسیر گشت بر وی

می کن که ازین بتر توان کرد

***

فــریـاد، ز غــمـزه ی تــو فـریـاد

کـز وی شــغـبــی بــه عـالـم افـتــاد

فریاد رسی که رفت بر چرخ

مـــا را ز کـــرشـــمـــه ی تـــو فـــریـــاد

تـو مـردم چـشـم مـا و مـا را

بـــر گـــوشـــه ی دل نـــیـــاوری یـــاد

دریـاب مـرا کـه آهـم از غــم

چـــون صــور صــدای حـــشـــر درداد

گـر واســطــه ی وصــال نـبــود

آن کیست که نیست با غمت شاد؟

***

خـطـی که قـرین حـال بـاشـد

شک نیست که بی مثال باشد

سـروی کـه بـه قـامت تـو ماند

در قــامــت اعــتـــدال بـــاشـــد

آندم کـه تـو شـرح حـال گویی

دانی کـه مرا چـه حـال بـاشـد؟

افسوس بـود که چون تویی را

بـا هـمـچـو مـنـی وصـال بـاشـد

آن را که به یاد تست مشغول

از هـر دو جــهـان مـلـال بــاشـد

هـرگـز نـکـنـم خـیـال خـوابــی

تــا در ســرم آن خــیـال بــاشـد

دیـگـر نـکــنـد نـشــاط و پــرواز

مرغی که شکستـه بـال بـاشد

گـویـنـد کـه بـنـده مـی نـوازی

خـسـرو بـه صـف نـعـال بــاشـد

***

گر مه چـو تـو بـا جـمال بـاشـد

خـورشید کم از هلال بـاشد

بــر روی زمــیـن نــظــیـر رویـت

در آیـنـه هـم خـیـال بــاشـد

مـا را کـه بـه دیـدنـت هـلـاکـیم

نادیدن تـو چـه حـال بـاشد؟

در عـهد تـو، وانـگـهی صـبـوری

ای دوست، کرا مجال باشد

مـی خـواهم سـیر بـینم آن رخ

گر دسـتـوری ز خـال بـاشـد

می کن ستم و جفا که خوبـی

گـر لطـف کـنی وبـال بـاشـد

بـنمـای بـه گـاه کـشـتـنم روی

تـا خـون منت حـلـال بـاشـد

کوته عمر است عاشق، ار چه

روزیـش هـزار سـال بــاشـد

تــا کـی سـخـن وفـا، رهـا کـن

خـوبـی و وفـا محـال بـاشـد

بـوسی سـت طمع دل رهی را

انــدازه ی ایــن سؤال بـــاشــد

بـشـنـو ز کـرم حـدیـث خـسـرو

هـر چـنـد تـرا مـلـال بــاشـد

***

آن را كه غـــــم تــــــو یـــــار بــــــاشــــــد

با خوش دلیش چکار باشد؟

صـوفـی چـو شـکسـت تـوبـه، سـاقـی

مـگـذار کـه هـوشـیار بـاشـد

مـسـتــی کـه سـبــو کـشـد، مـپــنـدار

کـورا قـدم اســتــوار بــاشـد

مـی حــاجــت نـیـســت مـســتــیـم را

در چـشم تـو تـا خمار بـاشد

جــــان دادم و داغ عــــشــــق بـــــردم

کـانـجـا ز تــو یـادگـار بــاشـد

مـــعــــذور بــــود ز نـــالـــه بــــلـــبــــل

جـایی که گل و بـهار بـاشـد

شک نیست که نشتری چشیده ست

جـنگی که فغانش زار بـاشد

مــرهــم چــو نــمــی پــذیــرد ایــن دل

بــگـذار کـه تـا فـگـار بــاشـد

خــســرو بــه غـلـامـیـت عــزیـز اســت

گر خـوار کنیش، خوار بـاشد

***

گـر یـار بــه دل درون نـبــاشــد

صبـر از دل من بـرون نبـاشـد

بـی خـواب و قـرار مـاندم، آری

دل گمشده را سکون نباشد

گر صـبـر کـنیم، جـان تـوان بـرد

لیکن چه کنیم چون نبـاشد؟

ای دوست، ز گریه هم بماندم

کاندر تـن مرده خـون نبـاشـد

دل بـــرد ز خـــســـرو آرزویـــت

جـان بـرد، ولی کنون نبـاشد

***

آن دوست که بود خصم جان شد

آن صـبـر که داشـتـم نهان شـد

مـا خـود بـه حـصـور مـرده بـودیـم

خـاصـه کـه فـراق در میان شـد

افــســوس کـه شــادیـی نـدیـدم

ویـن عـمـر عــزیـز رایـگـان شــد

ای دوســت، نـیـافــتــیـم کــامـی

دشـمن بـه دروغ بـدگـمان شـد

گـفـتـم کـه اسـیـر گـردی، ای دل

دیدی که به عاقبـت همان شد

دل بــر دگــری نــهــم، ولــیــکــن

عاشق به ستم نمی توان شد

دی دلـبــر مـن سـواره مـی رفـت

اشـکـم بـدوید و همـعـنان شـد

مطـرب غـزلی ز شـوق بـرخـواند

خـونابـه ز چـشم من روان شـد

از گــریــه ی مــن رقــیــب بــدخــوی

بـا آن همه خشم مهربـان شد

از بــســکـه عــلـاج درد مـن کــرد

بــیـچـاره طـبــیـب نـاتـوان شـد

خـسـرو بـه کـجـا بـبـسـت راهـی

گیرم همه خـلق یک زبـان شـد

***

فریاد که عشق کهنه نو شـد

جـان در کف عاشقی گرو شد

آزرده دلی که بود، گم گشت

دیرینه غـمی که بـود، نو شـد

یاری کـه ز مـا حـدیث نشـنود

اندر حـق ما سـخـن شنو شد

رویـش دیـدم، دلـم بــیـفـتــاد

پـایش بـه چه ذقن بـه گو شد

بــاد سـر زلـف او بــجــنـبــیـد

صد خرمن صبر جو به جو شد

آورد صــبــا نــشــان کــویــش

اشـکـم بـدوید و پـیشـرو شـد

دادم بـه قـضـا عـنـان خـسـرو

چـون اسپ نشاط  تـیزدو شد

***

جــانـا، چـو تــویـی دگـر نـیـایـد

مـردم ز تـو خـوبــتــر نـیـایـد

هم رنـگ رخـت سـمـن نـگـیرد

هم تـنـگ لـبـت شـکـر نیاید

روزی که تـو بـرنخیزی از خـواب

خـورشـیـد بــلـنـد بــرنـیـایـد

هر ماهی، اگر چو تو شود ماه

بــا روی تــو در نـظـر نـیـایـد

یک دل نرود ز شـسـت زلـفـت

کـز غـمـزه ی صــد دگـر نـیـایـد

تـیری کـه گـشـاید اشـتـیاقـت

جـز بـر دل بـی سـپـر نـیـاید

سـنگی کـه از آسـمان بـیفـتـد

جـز بـر خـر شیشه گر نیاید

بــا خــاک درت رواســت مــا را

گر سرمه به چشم در نیاید

خـسـرو ز غـمـت عـنـان نتـابـد

تـا مـرکـب عـمـر سـر نـیـاید

***

هـنـگـام گـل اسـت و بــاده بـایـد

سـاقـی و حـریف سـاده بـایـد

گـر غـنـچـه گـره بــر ابـرو افـگـنـد

پـیشـانـی گـل گـشـاده بـایـد

ســاقـی بــرخــیـز و یـار بــنـشـان

کاین شسته و آن ستاده باید

جــان اســت پـــیــام اهــل دل را

جـانی کـه بـه کـف نهاده بـاید

وانـگـاه حــریـف سـاده و مـسـت

در دسـت مـن اوفـتــاده بــایـد

خسرو، ز بتان کرشمه بد نیست

مـعـشـوقـه ی خـود مـراده بــایـد

***

چــون ســرو تــو از قــبـــا بـــرآیــد

آه از مــن مــبــتــلــا بــرآیـد

بـــا یــاد خـــط تـــو زنـــده گـــردم

گــر از گـل مـن گـیـا بــرآیـد

جـایی کـه تـو هـمـچـو مـه بـرآیی

مه پـیش رخت کجـا بـرآید؟

مــــه بــــرنـــایــــد بــــرابــــر تــــو

گــر فــرمـایـی، بــرابــر آیـد

از قــبــلــه ی ابــروی تــو هــر شــب

بس دست که در دعا برآید

پــیــش آی کــه بــهــر دیــدن تــو

جـان منتـظر است تـا بـرآید

تـــا چــنــد در انــتـــظــار داریــش

مــی آریـی زود یــا بــرآیـد؟

چــنـگـم کـه ز دسـت تــو نـفـیـرم

از هـر سـو مـو جـدا بــرآیـد

بـــا تــو دل مــن چــو بـــرنــیــایــد

بیم است که جان ما بـرآید

یـک لـحــظـه بــه کـار او فـروشــو

تــا کــام یـکـی گـدا بــرآیـد

خسرو که در آب دیده غرق است

بــازآ کـه بــه آشـنـا بــرآیـد

***

گــر دلــبـــر مــن بــر مــن آیــد

دل در بـــر و روح در تـــن آیــد

شـبــهـا ز هـوا گـرفـتـه ام بــاز

وقت است که در نشیمن آید

تــرسـم کـه در انـتـظـار رویـش

رویـم بــه نـمـاز خــفـتــن آیـد

شـد موسـم آنکه در گلسـتـان

بـلـبـل بـه نـوا بـه گـفـتـن آیـد

ابــر آب زنــد ز دیـده بــر خــاک

فـراش صــبــا بــه رفـتــن آیـد

وز نــالــه ی مــرغ و گـــریــه ی ابـــر

گل خـندد و در شـکـفـتـن آید

سـاقـی کـشـد انتـظـار بـلـبـل

تـا بـاز گـلـی بـه گـلـشـن آید

چون شمع ستاده ام به یک پا

پــروانـه اگـر بــه کـشـتـن آیـد

***

یـــاری کــــه طــــریـــق نـــاز دارد

گـر دل بـبـرد، کـه بـاز دارد؟

آن شــوخ ز بــهــر کــشــتــن مــا

صـد شـیـوه ی جــانـگـداز دارد

در زلــف بــتــان مــپــیـچ، ای دل

کاین رشته سری دراز دارد

بــیـچــاره کـســی کـه بــر در تــو

یک سـینـه و صـد نـیاز دارد

در گــریــه ی شــوق، آســـتـــیــنــم

از خــون جـــگــر طــراز دارد

نی نی غـلطـم، خـوش آنکه یاری

عـاشـق کش و دلنواز دارد

کـــو بـــاده و یـــار ســـاده امـــروز

صـوفـی نـه سـر نـمـاز دارد

جـانـا، دل مـن بـه جـانـب تـسـت

گـنـجـشـک هـوای بـاز دارد

یک تـوبـه ی کـس درسـت نگذاشـت

چـشـمـت کـه هزار ناز دارد

مـحـمـود سـزد کـه نـشـنـود پـنـد

زیــرا کـــه دلــش ایــاز دارد

بشنو که به وصف عشق، خسرو

گـفـت خـوش و دلـنواز دارد

***

گـــل رنـــگ نـــگـــار مـــا نـــدارد

بـوی خـوش یار ما ندارد

مــایــیــم و دیــار بـــی نــشـــانی

کـس میل دیار مـا ندارد

مــا کــار بــه کــار کــس نـداریـم

کس کار به کار ما ندارد

بــا مـا سـخـن سـمـن مـگـویـیـد

کـو بـوی بـهار مـا نـدارد

بــا مـا صـفـت چـمـن مـخـوانـیـد

کـو نقـش نگـار ما ندارد

لاله ز چه سرخ گشت، گر شرم

از لـالـه عــذار مـا نـدارد

خـون بــار چـو خـسـرو از کـنـارت

کـو مـیل کـنـار مـا ندارد

***

بــی یـاد تـو غـم جـهـان نـسـوزد

بــی آه مـن آسـمـان نـسـوزد

پــیـش رخ آتــشــیـن تــو شــمـع

سـوزنـد، ولـی چـنـان نسـوزد

گـر شـمع نخـوانمـت مـشـو گـرم

زاتــش گـفـتـن زبــان نـسـوزد

بـــی رنــگ رخ تــو زآتـــش غــم

سـرمـایـه ی دوســتــان نـسـوزد

یـــاد تــــو چـــو در دلـــم در آیـــد

جـز مـغـز اسـتـخـوان نـسـوزد

ســوزد دل خــود، اگــر بــگــویــم

دل نیست که در زمان نسوزد

آتــش بــه چـنـان دلـی درافـگـن

کـانـدر غـم دوسـتـان نـسـوزد

از غــمــزه مــســوز عــالــمـی را

تـا بـنـده در آن مـیـان نـسـوزد

زینسان که بسوخت خسرو از آه

نبـود عجـب، ار جـهان نسـوزد

***

چــشـمـم هـمـه روز خــون تــراود

من دانم و دل که چون تراود

نـــتـــراوم پـــیــش هــیــچ مـــردم

کـز مـردم دیـده خـون تــراود

دل گر ز تـو لختـه شد محال است

کـایـن حـال بـه آزمـون تـراود

بــا دیـده مـگـوی راز، ای دوســت

زیــرا کــه روان بـــرون تــراود

من دسـت بـشویم از تـو هر چـند

لــیـکــن دیــده فــزون تــراود

گــر عــقــل مـرا کــســی بــکــاود

دانـم کـه از او جـنـون تــراود

افسون چه کنی به ریش خسرو؟

کاین بـیشتـر از فسون تراود

***

آن کـیسـت کـه از خـدا نـتـرسـد؟

وز شـسـت ید قضا نتـرسـد

فـرعـون چـو دید دسـت مـوسـی

کور است که از عصا نترسد

آن را که چو مصطفی دلیل است

در قـافـلـه از بــلـا نـتــرســد

یوسـف بـه دو کون می فـروشـند

کـو مـرد کـه از بـها نـتـرسـد

خـورشید که چـتـردار شاه است

از سـایـه ی هـر گـدا نـتــرسـد

آتـش همگی گل اسـت و ریحـان

آن را که جـز از خـدا نتـرسد

خـسـرو بــه طـواف کـوی جــانـان

گـر سـر بـرود، ز پـا نـتـرسـد

***

بــیــداد غــم، ار دلــم بــگــویــد

در مـاتــم مـن فــلـک بــمـویـد

اشـکم چـو زند بـر آسـمان موج

در خــرمـن مـاه خـوشـه رویـد

بـل کـز مـدد سـرشـک خـونـین

بــر صـفـحــه ی دیـده لـالـه رویـد

هــر صـــبـــح طــلــایــه دار آدم

در راه فـلـک دو اسـبــه پــویـد

از غــصــه ی هـجــر او بــه جــانـم

کــز دیـده ی مــن دیـت نــجــویـد

سلطانی دست شست از پای

ترسم که ز دیده دست شوید

***

نـالـه بـرآید هـر طـرف کـان بـت خـرامـان در رسـد

فریاد بـلبـل خـوش بـود چـون گل بـه بـسـتـان در رسـد

من خود نخواهم برد جان از سختی هجران، ولی

ای عمر، چـندان صبـر کن کان سسـت پـیمان در رسـد

آمد خیالش نیم شب، جـان دادم و گشتـم خجـل

خـجـلـت بــود درویـش را، یـکـدم چـو مـهـمـان در رسـد

شـب در مـیان کـشـتـگـان بـشـنید چـون نالـیدنم

گفتا که می کن، یک دو شب این هم به پایان در رسد

ای دل که بـدخـو می کـنی از دیدنش چـشـم مرا

مـعـلـوم گـردد، بــاش تــا شـبــهـای هـجــران در رسـد

امــروز مـیـرم پــیـش تــو تا شــرمـســار دل شــوی

بــر تـو چـه مـنـت جـان مـن، فـردا کـه فـرمـان در رسـد

آزرده تـر زان است دل پـیشت که بـود اول بـسی

ویـرانـه ویـران تـر شـود جـایـی کـه سـلـطـان در رسـد

بـر پـنـج روز نـیـکـویـی چـنـدیـن مـنـاز و بـد مـکـن

تـا چـشـم را بـر هـم زنـی، بـیـنـی کـه پـایـان در رسـد

گر خـسـروا، می سـوزدت از خـامیش رنجـه مشو

بــســیــار بــایـد تــا هــنــوز آن شــوخ نــادان در رســد

***

در ره بماند این چشم تر، کان شوخ مهمان کی رسد

لب تـشنه را خون در جـگر، تـا آب حیوان کی رسد

شبها که من خوار و زبـون بـاشم ز هجران بی سکون

غلتان میان خاک و خون تا شب به پایان کی رسد

شب مونسم زهره سـت و مه وین روز تـنهایی رسید

روزم دو دیده سـوی ره مانده که جـانان کی رسـد

چـند، ای صـبـا، بـر روی او گویی گـل خـوشـبـوی من

این گو کـه در پـهلوی من سـرو خـرامان کی رسـد

ز انـدوه و غـم بـیچـاره مـن مـانـده اسـیر و مـمـتـحـن

این دسـت تـیغ و آن کفن تـا از تـو فرمان کی رسد

هـان، ای خــیـال فــتــنـه جــو، جــانــم بــرآمــد ز آرزو

کـافـر دلـا، آخـر بـگـو، کـان نامسـلـمان کـی رسـد

پـیـچـان چـو جـعـدم از جـفـا، لـاغـر چـو مـویـم از عـنـا

درهم چـو زلفم از صبـا کان مو پـریشـان کی رسـد

بــردی دل حـیـلـت گـرم تــا بــخـشـی از لـب شـکـرم

این رفت بـاری از سرم تـا خود هنوز آن کی رسد

سر بـر سر شمشیر شد، جـان و دل از تـن سیر شد

رفتـند یاران، دیر شد، خـسـرو بـدیشـان کی رسـد

***

بـرنامد آهی از دلـم، زلـفـت پـریشـان از چـه شـد

پـیشـت نکـردم گـریه ای، لبـهات خـندان از چـه شـد

تــیـری زدی و نـنـگــری، گـیـرم کــه من نـدهـم بــرون

هم خود بـگو کاخـر مرا صد رخنه در جـان از چـه شد

بـی من نبـودی یک زمان، اکنون نیایی سـوی من

کـان آشـنا بـود آنچـنان، بـیگـانه زینسـان از چـه شـد

روشن شد اندر شهر و کو، این سوزش پنهان من

دور اسـت بـاری شمع دل، پـروانه بـریان از چـه شـد

خـوابـم نـه از مـهر لـبـت، بـینـم پـریشـان خـوابـهـا

بـادی ز تـو نـامـد بـرم، خـوابـم پـریـشـان از چـه شـد

از داغ خـسـرو در جـگـر خـلـقـی کـجـا دارد خـبـر؟

عاشق شناسد کاین چنین بیمار و حیران از چه شد

***

دیــریــنــه دردی داشــتــم، بــازم هــمــان آغــاز شــد

بـود آسـمـان بـر خـون مـن، بــا او غـمـت انـبـاز شـد

دوش آمد آن شمع بـتـان، من خـود ز غیرت سـوخـتـم

کـــز بـــهــر مــردن گــرد او پـــروانــه را پـــرواز شـــد

از بــعـد عـمـری دیـدمـش، گـفـتـم بـگـویـم حـال خـود

از بـخـت بـی اقبـال من چـشمش بـه خـواب ناز شد

زلـفــش دلـم دزدیـد و زد از بــوی زلـفـش بــوی خــون

من چون کنم پنهان که خود هم دزد و هم غماز شد

دی خـنده زد بـر زخـم من، من خـود ز شـادی گم شد

گـویـی کـه بــر اهـل گـنـه درهـای رحـمـت بــاز شـد

مـی رفـت جـان از دیدنـش، او دید و گـفـت، ای بـیوفـا

من حـاضـر و تـو می روی، شـرمنده در تـن بـاز شـد

چون جان ز تیرش خسته شد، گفتم که شد جان دگر

کـردنـد اشـارت ســوی او کـان تــرک تــیـرانـداز شـد

شـب مـرده بـودم، پـاسـبـان، گـر زو نگـفـتـم قـصـه ای

ای پـاسـبـان، فـریادرس کـامشـب همـان آغـاز شـد

گـه گـه شـنیدی نالـه ام، خـسـرو، نمـاند آن نالـه هم

مـی سـوزم و اینـش سـزا، عـودی کـه بـی آواز شـد

***

ما را چه جـان بـاشد که تـو بـر ما فشانی ناز خود

بـر شـیرمردان تـیز کن چـشـم شـکارانداز خـود

صـد جـانـسـت نـرخ نـاز تـو از بـهر جـان سـوخـتـه

بـر چـون منی ضـایع مکن بـشـناس قدر ناز خـود

جان باختم در کوی تو رنجه شدی، چه کم شود؟

گـر طـاقـت آری بـازییی از عـاشـق جـانـبـاز خـود

هـر گـاه گـاهـی از دلـم خــواهـم بــرآرم نـالـه ای

گه خود بـه حیرت گم شوم، گه گم کنم آواز خود

بـسته نمی گردد شبی چشمم بـه جز خون جگر

بـستـه چنین بـینم مگر شبـها دو چشم بـاز خود

در دست اندر جان من، کس چون منی بـاور کند؟

چون کس ندارد درد من، پیش که گویم راز خود؟

خود کشت خسرو خویش را کافتـد ترا بـر وی نظر

بـیهوده تـهمـت مـی نهی بـر غـمـزه ی غـمـاز خـود

***

سـیـمـیـن تــن و خـارا دلـی، گـر گـفـتــنـم یـارا بــود

گر بت نه ای، کی در بشر تن سیم و دل خارا بود؟

عـنبـر چـسـان نسـبـت کـنم بـا زلف تـو، کـز زلف تـو

بــوی دل آیــد ویـن کــجــا در عــنــبــر ســارا بــود؟

نـاز و کـرشـمـه آفـت اسـت از بــهـر دلـهـا در بــتـان

ورنه بـه زیبـایی چـه کـم نـقـشـی کـه بـر دیبـا بـود

گفتم که گر همتای خود خواهی مه و خورشید بین

گـفـتـا کـه بـیـنـم آیـنـه، گـر ایـن هـوس بــا مـا بـود

خـفـتـن نـه تـنـهـا در لـحـد راحـت بــود، فـریـاد از آن

خـوابـی کـه دور از دوسـتـان مـشـتـاق را تـنها بـود

خـسـرو، گر از عـشـقت بـود رنجـی، مرنج از نیکوان

بــاشــد گــنــه چــشــم مــرا نـه روی زیـبــا را بــود

***

آرام جـــانم مــی رود، دل را صــبـــوری چـــون بـــود

آن کس شناسد حال من کو هم چو من در خون بود

بـربـسـت چـون جـوزا کـمـر، آمـد بـه جـوزا زان قـمر

یـعـنـی کـه ایـن عـزم سـفـر بـر طـالـع مـیـمـون بـود

گـویند حـال خـود، بـگـو پـیشـش مـگـر تـابـد عـنـان

ایـن بــا کـسـی گـفـتـن تـوان کـو از دلـم بـیـرون بـود

این در که از چـشم افگنم بـگسـسـت جـیب دامنم

چـون ریـسـمـانـی شـد تـنـم کـانـدر در مـکـنـون بـود

لیلی و موی او بـر او، آن کـس کـه دیدش مو بـه مو

دانـد کـه زنـجـیـر از چـه رو بــر گـردن مـجـنـون بــود؟

جعد و خطش جویم همی زین تار موی چون خمی

خـود عـاشـقـان را در دمـی سـودای گـونـاگـون بــود

رنـجـم مـبـادا بـر تـنی، چـون مـن مـبـادا دشـمـنی

مـن دانم و همـچـون منی کـاندوه هجـران چـون بـود

وه کـان پـری وش نـاگـهان، زین دیده ی تـر شـد نـهان

از خــســرو آمـوزد فـغــان، فــرهـاد، اگـر اکـنـون بــود

***

بــاز آن بــلـای عـاشـقـان ایـنـک بــه صـحــرا مـی رود

دیـوانـه بــاز آیـد هـمـی آنـکــو تــمـاشــا مـی رود

کشته کسان را سو به سو، خصمان خود در جستجو

مــن در نــهــان لــرزان ازو، او آشـــکــارا مــی رود

او در ره و بــر مـن ســتــم، کـای مـن هـلـاک آن قـدم

ور خود نخواهد کشتـنم، هیچـش مگو تـا می رود

از مـــا زمــانــی یــاد کـــن، ویــران دلـــی آبـــاد کـــن

امـروز بـاری شـاد کـن، جـانـی کـه فـردا مـی رود

گـر مـی بــپـوسـم در کـفـن، ای بــاد گـلـبـوی چـمـن

آنجـا فشـانی خـاک من کان سـرو رعـنا می دهد

دل را بـه حـیلـه هـر زمـان دل مـی دهم تـا بـی تـوان

چون بـاز از دستـم عنان بـسته همان جا می رود

نظـارگـی را از بـرون سـهل اسـت دسـتـی پـر ز خـون

ای یوسف، اینجا بین که چون خون زلیخا می رود

ای پــاســبــان آن ســرا، تــو نــیـز پــنــداری چــو مــا

لیکن چـه آگاهی تـرا زان شب که بـر ما می رود؟

گـر چــه شـدم شـیـدا ازو، هـم نـیـسـت کـام مـا ازو

بـیهوده خـسـرو را ازو عـمـری بـه سـودا مـی رود

***

مـی خــواهـد آن ســرو روان کـامـروز در صــحــرا شــود

تــا چـنـد پــیـراهـن چـو گـل هـر جــانـبــی یـکـتــا شـود

صــد چــشــم پــاکــان در رهــش ویـن دیـده ی آلــوده هـم

آن بــخــت کــو کــان شــوخ را ایـن دیــده زیـر پــا شــود

گـفـتـم، فـلـان دیوانـه شـد، گـفـتـا، چـه غـم دارد مـرا؟

عاشق چـرا می شـد، کنون چـون شـد رها کن تـا شود

بـد خـوی مـن تـو آن نه ای کـاسـان ز دل بـیرون شـوی

عــمــرم دریــن انــده رود، جـــانــم دریــن ســودا شــود

تــقــوی فــروشــد پــارســا تــا تــو نــیــایـی در نــظــر

آن دم کــه تـــو پـــیــدا شـــوی بـــازار او پـــیــدا شـــود

چــه جــای آن کـم عــاقـلـان گـویـنـد بــا خــود وارهـش

دل کان به عشق از جای شد، از عقل چون برجا شود؟

سرمست و غلتان می به کف در پیش مسجد کن گذر

صــوفــی کــه لــاف زهــد زد، بــگــذار تــا رســوا شــود

مـنـگـر کـه خـسـرو پـیش تـو بـیهـوده گـویی مـی کـنـد

بــلــبــل چــو بــیـنــد روی گــل دیـوانـه و شــیـدا شــود

***

جــانــم فــدای قــامــتـــی کــافــاق را حــیــران کــنــد

از نـاز چــون گــردد روان، رو در مـیـان جــان کــنـد

گـر جـور و گـر رحـمـت کـنـد مـن راضـیـم از جــان و دل

بـگـذار خـود کـام مـرا تـا هـر چـه خـواهـد آن کـنـد

جــانـا، بــر آب چــشــم مـن خــنـده بــه رعــنـایی مـزن

هر قطره کز چـشمم چـکد، صد خانه را ویران کند

آن نیم جانی که از غمش مانده ست آن هم رفته دان

یک ره بـه زیر هـر دو لـب گـو خـنـده ی پـنـهـان کـنـد

مــن بــر درش جــان مــی کــنــم در آرزوی یـک نــظــر

بــا آنـکــه دشــوار آیـدش کــار مــرا آســان کــنــد

بـاری طـبـیب از بـهر مـن زحـمـت چـه مـی بـیند دگـر؟

عـیـسـی بـه جـان آیـد، اگـر درد مـرا درمـان کـنـد

ای آن کـه پــنـدم مـی دهـی کــز دل بــرون کــن راز را

از دیده فـرمـانت کـشـم، گـر دل مـرا فـرمـان کـند

بــیـهـوده چـنـدیـنی بــتـا، خـون در مـسـلـمـانـی مـکـن

اسـلـام کـی دانـد کـسـی کـو غـارت ایمـان کـنـد

گـر خـسـروا، خـون ریزدت پـرسـش مـکـن، گـردن بـنـه

کز مصلحت نبود برون هر خون که آن سلطان کند

***

شـب کـان مه من بـر دلم از غـصـه پـیکـان بـشـکند

از چـشـم طـوفـان بـار من، از گـریه طـوفـان بـشـکـند

هر لحـظه زد غم حـاصلم در خـاک و در خـون منزلم

آن روزنـی کــانـدر دلـم از غــمـزه پــیـکـان بــشــکـنـد

گر عاشقان را از ستم بشکست، او را عیب نیست

امـیـدوارم کــان صــنـم مـا را بــدیـنـســان بــشــکـنـد

بـا آنکه زو دلخـسـتـه ام خـود را بـر او بـربـستـه ام

چون عهد او بشکسته ام خواهم که پیمان بشکند

زان سنگ جـان ممتـحن مسکین دل بـی سنگ من

آن شـوخ از سـنگ محـن جـز جـوهر جـان بـشـکـند

خـسـرو بـه جـسـت و جـوی او، آید همیشه سوی او

پــایـش اگـر در کـوی او دســت رقــیـبــان بــشــکـنـد

***

خـاطـر بـسـوی دلبـری هر لحـظـه ما را می کـشـد

آنجـا که ما را می کشـد، این دل هم آنجـا می کشد

یـاری کـه از خـاطـر مـرا هـرگـز دمـی غـایـب نـشـد

خــط فــرامـوشــی چــرا در دفــتــر مـا مـی کــشــد؟

جــانــا، دگــر در کــوی خــود بــاد صــبــا را ره مــده

کـو زلـف مـشـکـین تـرا هر لـحـظـه در پـا مـی کـشـد

آمـد بـهار مـشـک بـو، در خـانه مـنـشـین، ای صـنم

کز بـهر عشـرت هر گلی خـیمه بـه صحـرا می کشـد

ای دل، چه ترسانی مرا؟ طعنه که دشمن می زند

هر کس که عاشق می شود بسیار ازینها می کشد

ای دل، اگــر افــتــد تــرا نـاگـه بــر آن مـهـر و نـظــر

در زلف او مسـکن مکن کان سـر بـه سودا می کشد

بـر جـان خسرو رحم کن کاندوه هجران سر بـه سر

از فـرقـت رخــســار تــو بــیـچــاره تــنـهـا مـی کـشـد

***

شـمشـیر کین بـاز آن صنم بـر قصـد دلها می کشـد

جـان هم کشـد بـار غمش، دل خـود نه تـنها می کشد

خـطـی کـه از دود دلـم بـر گـرد آن لـب سـبـزه شـد

مـا را ازان سـبـزی همـه خـاطـر بـه صـحـرا مـی کـشـد

مـایـل بــه ســرو قــد او بــاشــد دل خــســتــه مـرا

عاشق که صاحب همت است میلش به بالا می کشد

آن غــمــزه ی خــونــریــز او خــونــم بــریـزد عــاقــبــت

ســخـتـی دل قــصــاب را در زیـر خــونـهـا مـی کـشــد

در عـاشـقـی ثــابــت قـدم هـرگـز نـبــاشـد آنـکـه او

از کـوی یـار دلـســتــان از بــیـم جــان پــا مـی کــشــد

عشقت چو کالای من است، جور رقیبان می کشم

تـــاجـــر جـــفــای دود را از بـــهــر کــالــا مــی کــشــد

چشمم که از هجر رخت، زین پیش چون قلزم بـدی

اکنون چـو جـیحـون شد روان، میلش بـه دریا می کشد

***

نــازک رخ جــانــان مــن بــوی گــل خــنــدان دهــد

خوش وقت بـاد صبـحدم کو بوی آن بـستان دهد

دی بنده زان سرو روان چون عشوه بستد داد جان

نـاچـار پـیش نـیکـوان هر کـاین سـتـانـد، آن دهد

دردی کـه از جــانـان بــود، راحـت فـزای جــان بــود

یـک درد دیـگـر آن بــود، کــو وعــده ی درمـان دهـد

بــگــشــاد از لـب خــنـده را، بــهـر مـن افــگــنـده را

آری، خـدا چـون بـنده را دولـت دهد، آسـان دهد

دل از تـنـم گـشـتـه جـدا تـا خـود کـیش گـوید، بـیـا

جان بـهر رفتن بـر دو پـا تا خود کیش فرمان دهد

کـرد آن سـوارم بـی سـپـر وز دل کـشـیـدم اینـقـدر

ندهم عنان دل را اگر زین پـس خدایم جـان دهد

چـون بـر سـرم آن بـوالـهوس، ناوک زنان راند فـرس

دل زنده بـاید آن نفـس تـا بـوسـه بـر پـیکان دهد

یک لـحـظـه ی مـقـصـود مـن، بـشـنو زیان و سـود من

تـا اشـک خـون آلـود من شـرح غـم هجـران دهد

خـسـرو شبـی و یار نی پـیدا، گرش ندهی بـه من

کم زانکه برباید شبی بوسه دو سه پنهان دهد

***

گر گشـت آن سـرو روان روزی سـوی گلشـن فتـد

هم گل بـه غنچـه در خـزد، هم سـرو در سوسن فتـد

خاک رهش بر سر کنم، مقصودم آن کان خاک اگر

افــتــد ز ســر بـــاری هــمــه در دیــده ی روشــن فــتــد

مــنــت پــذیـرم، گــر زنــد تــیـغ رقــیـبــت گــردنـم

آن سـر کـه نـبــود بــر درت، آن بــه کـه از گـردن فـتـد

تـیـغ تـو بـهـر عـاشـقـان، تـیـر تـو بـهـر مـخـلـصـان

مسکین کسی کش دوستی با همچو تو دشمن فتد

چـون خاک گردم در ره وصلت همین بـس بـاشدم

کــایـی و از تــو ســایـه ای بــالــای قــبــر مــن فــتــد

بـاشـد هـوس نـه عـاشـقـی یا از بـرای شـهـرتـی

رعـنـای عـاشـق پـیشـه را چـاک ار بـه پـیـراهـن فـتـد

روزی ز بــخـت مـن نـگـر کـز وصـل گـیـرد داسـتـان

نـامــت کــه بــا نـامـم بــهـم در کــار مــرد و زن فــتــد

خـسـرو طفیل عاشقان می سـوزد از سـودای تـو

سـوزد طـفـیل دانـه خـس، آتـش چـو در خـرمـن فـتـد

***

شـبـهای عـاشـق را گـهی صـبـح طـرب کـمتـر دمد

کـز نـاوک غـمـزه زنـان پـیکـانش در بـسـتـر دمـد

شـیرین نبـاتـی خـاسـتـه گـرد لب شـکـرفـشـانش

شیرین چـرا نبـود، بـگو، آن سـبـزه کز شـکر دمد

هـر شــب کــه آیـد بــر دلـم آن غــمـزه ی خــونـریـز او

هر موی من خاری شود، زان غنچه خون تر دمد

من کشتـه ی یک پـاسـخـش، او در سـخـن بـا دیگران

مـن مـرده ی روح اللهـم، دم جــانـب دیـگــر دمـد

از بـسـکه سـرها خـاک شـد، دلها هم اندر کـوی او

نبـود عـجـب، گـر از زمین دل روید و یا سـر دمـد

تـا سـوخـتـه نـبــود دلـی، در وی نـگـیـرد سـوز مـن

آتـش کجا خیزد کسی، گر دم بـه خاکستـر دمد

گفتم که، ای خورشید حشر، آخر ازین سو تابشی

گفـتـا که خـسـرو، بـاش تـا صـبـح قیامت بـردمد

***

چــنــد ز دور بــیــنــمــت، وه کــه دلــم کــبــاب شــد

چند ز غصه خون خورم، وای که خونم آب شد

شـورش بـخـت هسـت خـود، خـنـده نمـی زنی دگـر

چـند هنوزت این نمک، چـون جـگرم کبـاب شد

دی کـه کـلـه نهاده کـژ، مـسـت و خـراب می شـدی

در نـظــر کــه آمـدی، خــانـه ی مـن خــراب شــد

سـوخــتــه بــود دل ز تــو حــسـن رخ تــو شـد فـزون

سوختـه تـر شود کنون، چون مهت آفتـاب شد

رخــت وجــود مـن هـمـه غــارت فــتــنـه گـشــت تــا

هنـدوی طـره ی تـوام رهـزن خـورد و خـواب شـد

گر غم خویش گویمت، خشم کنی، چه حیله، چون؟

قـصـه ی مـن ز روز بــد درخــور ایـن جــواب شـد

خـسرو خـسـتـه درد خـود گفت شبـی بـه مجـلسی

دیده ی روشـنان همـه غـرقـه بـه خـون ناب شـد

***

سال نو است و عشق نو عشرت یار من چه شد

بین که ز زاری و فغان شخص نزار من چه شد

گـر فــلـک ســتــیـزه گـر، مـهـر نـمـای کــیـنـه گـر

بـسـت بـه کین من کمر مهر نگار من چـه شد

گـر تـن من ز خـشـم تـو خـسـتـه ی تـیر غـمزه شـد

بــاد فـداش گـو بــرد جـان فـگـار مـن، چـه شـد

آه مـن ار ز بــیـخــودی مـی نـرســد بــه گـوش او

تـا خـبـرش کـنـد ز مـن نـالـه ی زار مـن چـه شـد

غـــم رخ چـــون زر مـــرا ســـود بـــر آســـتـــان او

گیر که خاک شد زرم، سنگ عیار من چـه شد

خـسـروم و چـو طـوطـیان، در هـوس شـکـر لـبـان

تـا شکری بـه من دهد، خـنده ی یار من چـه شد

***

چـون ز نسـیم صـبـحـدم زلف تـو در هوا شـود

سـنگ بـود نه آدمـی، هر کـه نه مـبـتـلـا شـود

هر سـحـری که تـرک من سـر ز خـمار بـر کند

بـس کـه نمـاز مردمـان هر طـرفـی قـضـا شـود

حسن تو هم به کودکی آفت شهر گشت اگر

زین چـه که هسـت ذره ای بـرگذرد، بـلا شـود

این همـه نسـخـه کـاینه مـی بـبـرد ز روی تـو

گرنه به مهر و مه رسد پس تو بگو، کجا شود؟

بـاد خـزان کـه بـشـکـنـد شـاخ جـوانی چـمـن

بــر سـر زلـف، ار شـبـی بـرگـذرد، صـبــا شـود

سـبـزه ی خـط نـهان مـکـن تـا بـکـنـم نـظـاره ای

پـیـش کـه در مـیـان گـل سـبـزه ی تـو گـیـا شـود

بـر سـر کویت از طرب، گو چـه غلط شود مرا؟

وعـده ی وصـل تـو شـبـی، گر بـه غـلط وفـا شـود

طعنه زنند هر کسی شادی بـزی و غم مخـور

خـسرو خـستـه می زید، گر ز غمش رها شود

***

شـاه سـوار مـن نـگـر مـســت و خــراب مـی رود

هــر کــه رخ چــو مــاه او دیـد، ز تــاب مــی رود

کــرده خــراب خــانــه هـا جــان مــن خــراب هـم

خـلـق دوان کـه اینـک آن خـانـه خـراب مـی رود

چـشـم رسـیدنش مـبـاد، ار چـه ز بـهر کـشـتـنم

چـشم بـدو نمی رسـد بـسـکه شتـاب می رود

او بـه کـمـیـن کـشـتـنـم، مـن بـه غـم جـوانـیـش

بـسـکه هزار خـسـتـه را چـشم پـر آب می رود

تـیـر مـژه کـه بــی خـطـا بــر دل خـلـق مـی زنـد

هست خطای مطلق آن، گر چه صواب می رود

سـیر نبـینمش گهی، زانکـه نخـفـتـه یک شـبـی

چونش ببینم، از خوشی دیده بـه خواب می رود

جـان بـه هوس بـه سوی او چـرخ زنان همی دود

چـون مگسی که بـوکنان سوی شراب می رود

وه چـه حـیات بـاشـد این کـز غـم تـو بـهـشـتـیی

او ز مـیـان شـام غـم شـب بـه عـذاب مـی رود

گـریـه بــه یـاد تــو مـرا مـسـت خــراب مـی کـنـد

خـون من اسـت یارب، این یا می ناب می رود؟

دی به سؤال بوسه ای خواست مرا کشد، کنون

خـسـرو خـون گـرفـتـه بـین بـهر جـواب می رود

***

هر که چـو تـو بـه نیکویی آفـت عـقـل و جـان بـود

خــون هــزار بـــی گــنــه ریــزد و جـــای آن بـــود

مــانـد زبــان و دل بــشــد از غــم تــو مـرا و خــود

عـاشـق خـسـتـه تـا بـود بـیـدل و بـی زبــان بـود

تـو بـه کـمین آنکه من کـشـتـه شـوم بـه کوی تـو

مـن بــه دعـای آنـکـه تــا عـمـر تــو جـاودان بــود

تـو بـه عـتـاب حـاضـری، چـون بـه مـنت نظـر فـتـد

مـن بــه قـصــاص راضـیـم، گـر ز تــوام امـان بــود

مـن ز عـتـاب چـشـم تـو بـد نـکـنـم کـه در جـهـان

تـنـدی و خـشـم و بـدخـویی عـادت نـیـکـوان بـود

در سر و کار عاشقی، هر که نبـاخـت خـان و مان

عاشق دوست نیست او، عاشق خان و مان بود

دولــت اگــر نـمــی کــنـد ســوی مــن گــدا گــذر

تـو گـذری کـن ایـن طـرف دولـت مـن هـمـان بـود

چـون تـو بـه بـاغ بـگـذری گـل نـرسـد بـه بـوی تـو

لـیـک رســد بــه قــامـتــت، ســرو اگـر روان بــود

زلـف گـذشـت بـر لـبـت تـیره شـدی بـه روی مـن

بـوسـه کـسـی اگـر زند، سـوی منت گـمـان بـود

خسرو خسته را چو جان در سر و کار عشق شد

بـوسـه مضـایقـه مکـن، تـاش بـه جـای جـان بـود

***

زلـف تــو بــاز فـتــنـه را رشــتــه دراز مـی دهـد

خـط تـو اهل عـشـق را سـبـق نیاز مـی دهد

می کش و میزبان مرا، زین روشی که هر زمان

چشم تو جان همی برد، لعل تو باز می دهد

کـشـتـن نقـد از تـو بـه تـا دم نـسـیه از کـسـان

کــاب حــیـات نـطــق را عــمـر دراز مـی دهـد

کـی محـل سـگ چـو من لـاف وفـای آن شـهی

کـز دل شـیـر و اژدهـا طـعـمـه ی بـاز مـی دهـد

ناز کـه گویمش مکـن، کـی غـم جـان من خـورد

آنـکـه دمـی هـزار جــان را تــب نـاز مـی دهـد

کـشـت شـب سـیه مـرا، کـرد فـراق بـسـمـلـم

طـرفـه مؤذنـی کـه او بـانـگ نـمـاز مـی دهـد

چــهـره ی مـن هـمـی کـنـد مـایـه ی عـشـق نـامـهـا

گریه ی خـون کـش از دلم سـبـحـه ی راز می دهد

همچـو گیاه خسرو است آنکه فسوس می کند

گـر پـسـر سـبـکـتـگـین دل بـه ایاز مـی دهـد

***

هر کـه دمـی بـه یاد آن دلـبـر مـه لـقـا زند

شـاه پـیـاده بـر درش آیـد و مـرحـبـا زنـد

در همه عمر یک نفس روی نتـابـم از درش

گر دو هزار مدعـی طـعـنه ام از قـفـا زند

بـر گـل تـازه رنگ و بـو بـرگ و نوا اگـر نبـود

لاف محبـت از چه رو بـلبـل خوش نوا زند

همـنفـسـی ز کـوی او غـیر صـبـا ندیده ام

کو نفسـی بـه پـیشم از رهگذر صفا زند

ناله ی زار شـد روان جـانب دوسـت، ای صبـا

زود رسـان که حـلقه ای بـر در آشنا زند

سیل سرشک و خون دل چند بود روا، بگو

تا که ز روی مردمی دیده به روی ما زند

***

بـه چـه کـار آیـدم آن دل کـه نـه در کـار تـو آیـد؟

گـل در آن دیـده هـزاران کـه نـه بـر خـار تـو آیـد

آنچـه مـن دیدم از آن غـمـزه ی بـی مـهر تـو، یارب

پــیـش آن نـرگـس خـونـریـز جـگـرخـوار تـو آیـد

کـشـت بـیـمـاری شـبـهـام سـزا ایـن بـود آن را

کــه بـــســان مــن بـــدروز گــرفــتـــار تــو آیــد

گـریـه هـا در تــه دیـوار تــو ریـزم کـه گـر افــتــد

بــر مـن افـتــد نـه کـه غـیـری تـه دیـوار تـو آیـد

مـنـت سـنـگ زنـان بـر سـر و بـر دیـده ی عـاشـق

بــا چــنـان کـوکـبــه گـر بــر ســر بــازار تــو آیـد

جـان که بـگریخـت بـه تـلخـی فـراق تـو مرانش

کــه بــه دریـوزه ی لـبــهـای شــکــربــار تــو آیـد

نیسـت افسوسی، اگر چـرخ بـسوزد همه دلها

سر به سر سوخته است آنچه نه در کار تو آید

نیست غم، گر به شکنجه رودم جان به جز آنم

کــیـن مـلــامــت بــه ســر طــره ی طــرار تــو آیـد

جـان خـراش است سخنهای خـراشیده ی خسرو

مـا نـخـواهـیـم کـه ایـن مـرغ بـه گـلـزار تـو آیـد

***

خـــرم آن روز کــه دیــدار تـــو پـــیــش نــظــر آیــد

ضایع آن عمر که بی دیدن رویت به سر آید

چــه خــبــر مـرده دلـان را ز خــراش جــگــر مـن؟

درد جـایی ست که پـیکان بـه دل جانور آید

دل گم گشته ی ما را خبر، ای دوست، چه پرسی؟

دل نه زانگونه ز ما رفـت که از وی خـبـر آید

هدف تـیر تـو جـانـی سـت بـه جـای سـپـر اینـجـا

چـو گـنـهکـارم مـنـم، نـیز مـرا بـر سـپـر آید

چـون نـگـه در تـو کـنـم، ای دو جـهان هدیه ی رویت

حـاش لله کـه مرا هر دو جـهان در نظـر آید

مــن شــبـــی دور ز رویــت، خـــبـــر از روز نــدارم

آفـتـاب، ارچـه هـمـه روز درین خـانـه بـرآیـد

منم و گـوشـه ی کـوی تـو همه شـب، مگـر آن سـو

روزی آلـوده بـه بـوی تـو نـسـیم سـحـر آیـد

چـنـد گـریـم بــه سـر کـوی تـو چـون ابــر بــهـاری

این نه آبـی ست کزو یک گل مقصود بـرآید

گـریـه ی خــسـرو بــیـچــاره، بــتــا، سـهـل نـگـیـری

که خرابـی کند آن سیل که از چشم تر آید

***

چـند گـاهی دگر ار چـشـم تـو در ناز بـماند

ای بــسـا دل کـه در آن طـره ی طـنـاز بــمـانـد

کعبـتـینی تـو که غلتـانی ازان چشم مقامر

ای بـسـا سیل کز آن چـشم روان بـاز بـماند

خـاتـم اندر دهن انگـشـت بـگـیرد ز دهانـت

ور دهانش ار کشی انگشت دهان باز بماند

روی تو دیدم و خط دود رسانید به چشمت

تــرسـم آن دود بــه دنـبــالـه ی غـمـاز بــمـانـد

زر نـدارم ز پــی وصـل، تــنـی دارم چـون زر

لـیکـن آن تـیـر بـه دنـدان بـه تـه گـاز بـمـانـد

ناز کـم کـن که نکویی بـه کـسـی دیر نماند

زشـت بـاشـد کـه نـکـویـی بـرود نـاز بـمـانـد

دل خسرو به جفا سوختی و راز بـرون شد

پــرده ی دل چـو بــسـوزد ز کـجــا راز بــمـانـد؟

***

بـاز شـب افـتـاد و مـا را دل هـمـان جـا شـد کـه بـود

بـاز جـانـم را هـمـان آغـاز سـودا شـد کـه بـود

عشق کهنه نو شد، ای دل، شغل غم نو کن که باز

فتنه در جان هم بـدانسان کارفرما شد که بود

ما و بـت را سـجـده زین پـس، آن هم ار افـتـد قبـول

کان همه زهد و نماز رسمی از ما شد که بود

پــایــمــال مــرکــبــم کــن، ویــن بــگــو بــهــر دیــت

آنـکـه شـبـدیز مـرا خـاک قـدمـها شـد کـه بـود

تـــوبـــه ی آلــوده خــســرو کــرد یــک چـــنــدی و بـــاز

منت ایزد را که هم زانگونه رسـوا شـد که بـود

***

ای خـوش آن وقتـی که آن بـدعـهد بـا ما یار بـود

ایـــن مـــتــــاع درد را در کـــوی او بــــازار بــــود

بـوسـتـانـها کـانـدر او بـودیم خـوش بـا دوسـتـان

آن هـمـه گـلـهـا تـو پـنـداری سـراسـر خـار بــود

بــارهـا بــیـنــم بــه خــود آن عــیـش را یـاد آورم

کاین همان مرغی ست یارب کاندر آن گلزار بود

می کـه گفـتـم چـاشـنی کـن نی گمانی بـود بـد

لــیـک مــقــصــودم دوای ســیـنــه ی افــگــار بــود

گـر دلم دشـمن گـرفـتـی اینچـنینش هم مسـوز

کـاخـر ار امـروز دشـمن گـشـت، وقـتـی یار بـود

دوش بـیرون ریـخـتـم خـونـابـه ی دل پـیش چـشـم

عــقـل را مـحــرم نـکـردم کـانـدر آن اغــیـار بــود

دیـده گـر فـردا مـرا خـصـمـی کـنـد بــر حـق بـود

زانکه مسـکین بـهر من بـسـیار شب بـیدار بـود

تـا نگویی، ساقیا، کز می چـنین بـی خـود شدم

داروی بــیـهـوشـیـم آن شـکـل و آن رفـتـار بــود

بـیم تـیغـم نیسـت، لیکـن این سـر کـم بـخـت را

دوسـت مـی دارم، کـه زیر پـای تـو بـسـیار بـود

شب همی گشتم عسس، بگرفت در کویت مرا

درد کــردش دل، ز بــس نـالــیـدن مــن زار بــود

خــســروا، دل بــد مــکــن از نـامــرادیـهـای دهـر

کـاسـمـان را کـین هـمـه بـا مـردم هـشـیار بـود

***

ای خوش آن وقتی که ما را دل به جای خویش بود

کـام کـام خـویـش بـود و رای رای خـویش بـود

در هـوای نــیـکــوان مــی بــود تــا از دســت رفــت

چـون کند مسـکین، گرفتـار هوای خـویش بـود

خـلق گوید تـرک دل چـون کـردی، آخـر هر چـه بـود

دیـده و دانـسـتـه بـود و آشـنـای خـویـش بـود

چـون نـگـهـدارم کـه بـی خـوبـان نـبـودی یـک زمـان

حاش لله دل نبوده ست، این بلای خویش بود

مـن بــه غــیـبــت بــد نـگـویـم آن غــریـب رفـتــه را

زانکه گر بـد بـود و گر نیکـو، بـرای خـویش بـود

دی مــرا در خــون بــدیـد و رخ بــگــردانــیـد و رفــت

من چنین دانم، پشیمان از خطای خویش بـود

ای مسـلـمـانان، بـه جـایی کـان پـسـر حـاضـر بـود

کیست بـاری دل که بتواند به جای خویش بود

یـار مـن ارچـه بــد مـن بــر زبــانـش مـی گـذشـت

لیک می دانم دلش سـوی گدای خـویش بـود

از کـجـا مسـت آمدی، ای مه، کـه غـارت شـد نماز

پـارسـایی را که مشـغـول دعـای خـویش بـود

بـنـده خـسـرو جـان شـیـرین در سـر و کـار تـو کـرد

کامده پـیش بـلا مسکین بـه پـای خویش بـود

***

تـا جـهان بـود، از جـهان هرگـز دلم خـرم نبـود

خـرمـی خـود هیچـگـه گـویی کـه در عـالـم نبـود

گر چه کار عاشقان پیوسته سامانی نداشت

ایـنـچـنـین یـک بـارگـی هـم ابـتـر و در هـم نـبـود

غم بـرون ز اندازه شد ما را و دل بـر جـا نماند

ای خوش آن وقتی که دل بر جای بود و غم نبود

غـم همه وقـت و طـرب یکـدم بـود، بـاری مـرا

در تــمـام عـمـر مـی انـدیـشــم آن یـکـدم نـبــود

چرخ اگر بـد بـا دل خرم بـود، بـا من چراست؟

تــا دل مـن بــود، بــاری هـیـچــگــه خــرم نـبــود

بــا دل مـجـروح رفـتـم دی بــه دکـان طـبـیـب

حـقـه را چـون بـاز کـرد، از بـخـت من مرهم نبـود

گـفـتـم این غـمهای دل بـیرون دهم تـا وارهم

در همـه عـالـم بـجـسـتـم هیچ جـا مـحـرم نـبـود

آدمی خـوشدل نبـاشد، گر چـه در جـنت بـود

آدمـی خــود کــی تــوانـد بــود، چــون آدم نـبــود

دهر بـا مـردم نـسـازد، زان خـران دارنـد گـنـج

ورنـــه ایــن مـــردار در ویــرانــه ی او کـــم نـــبـــود

گر تـوانی، خـسـروا، دل را عمارت کن، از آنک

در جـهان کـس را بـنـای آب و گـل مـحـکـم نـبـود

***

چشم یارم دوش بی هنگام خواب آورده بود

وز تـکـبـر غـمزه ی شـوخـش عـتـاب آورده بـود

تـاب زلفش بـرده بـود از چـهره ی شب تـیرگی

وز فـروغ مـهـر رویـش مـاهـتــاب آورده بــود

صبـح صـادق از سـر اخـلاص بـر رویش دمید

هر دعایی را که از حق مستجاب آورده بـود

شـد گـریزان از خـیـال روی او مـهـر از هـلـال

دوش دیدم بـی گهان پـا در رکاب آورده بـود

در درون دیـده دارم روشـنـایـی را بــه خـواب

چـون خیال روی او در دیده خـواب آورده بـود

تـا بـه گـوش او رسـانـد چـشـم دریـابـار مـن

هر دو صحـن دیده ی پـر در خوشاب آورده بـود

نـام خـسـرو شـهره ی ایام شـد، کـز بـهر عـام

همچو دولت رو در آن عالی جناب آورده بود

***

شب رسید آن شمع کو عمری درون سینه بود

شـعـلـه مـی زد هر چـه در دل آتـش دیرینـه بـود

مـن نـدانـم زار زارم ایـن چـنـین بـهـر چـه کـرد؟

وه گدایی وه که شاهی را چه خشم و کینه بود

رشـکـم از آیـیـنـه کـو نـقـش تـرا در بـر کـشـیـد

زانـکـه در صـافـی رخـت هم نـقـش آن آیینه بـود

صوفی ما دی بـتـی دید و پـرستـیدش، چـنانک

الصـنم شـد ذکـر هر مویی کـه در پـشـمینه بـود

کرد بـر نوک قلم، بـس نسـخـه از خـطت گرفت

سـوخـتـه خـونی که خـسـرو را درون سـینه بـود

***

من ز جـانان گر چه صد اندوه جـان خواهم کشید

تـا نپـنداری که خـود را بـر کـران خـواهم کـشـید

مردمان، از من چـه می خـواهید آخـر، وه کـه من

پـای از کویش بـه گفـت مردمان خـواهم کـشـید

بیش ازین نبود که بکشندم، بخواهم مست رفت

آشـکـارا در بـرش گیسـوکـشـان خـواهم کشـید

مـن نـیم زانـهـا کـه از خـوبـان بـتـانـم سـر بـه تـیغ

هر چـه آید بـر سـرم از بـهرشـان خـواهم کشید

آب چـشـم عـاشـقان تـا می رود خـواهم فشـاند

کـبـر نـاز نـیکـوان تـا مـی تـوان خـواهـم کـشـید

گـر تـرا بـینم مگـو، جـانا کـه چـشـمـت بـرکـشـم

هم مرا فـرما کـه من از دیدگـان خـواهم کـشـید

ای خــروس گـنـگ، آخـر روز خـواهـد شـد گـهـی

هم سرت خواهم برید و هم زبان خواهم کشید

دل که گم کرده ست خـسرو، پـیش او آخـر گهی

خـنده ای خـواهد از آن کنج دهان خواهم کشید

***

بـاز از رندی علم بـر آسمان خـواهم کشید

روز پــیـری جــام بــا یـار جــوان خــواهـم کــشــیـد

تـیر غـمزه تـرک چـشـمش از کمان ابـروان

سوی سینه گر گشاید، من به جان خواهم کشید

پیشکش آرند هر یک سیم و زر در پیش او

مـن دل پــر خـون و جـان نـاتــوان خـواهـم کـشـیـد

بـگذر، ای ناصح، ز من امروز بگذارم که بـاز

جـام مـی بـر روی یار مـهـربـان خـواهم کـشـید

گـر مددگـاری رسـد از اخـتـرا مسـعـود من

امـشـب از لـعـل لـبــش راح روان خـواهـم کـشـیـد

سـوی خـسـرو التـفاتـی گر نماید آن سوار

زیر پـایش سـر چـو خـاک آسـتـان خـواهـم کـشـید

***

صبحگه، یارب، حدیثی زان دو لب خواهم کشید

یا شـبـی از دسـت تـو جـام طـرب خـواهم کشـید

گـر بـر آن خـمخـانه ی جـان دسـت خـواهم یافـتـن

سـاغـری از آب حـیوان تـا بـه لـب خـواهم کـشـید

گفتی امشب زلف بـر دستت نهم تا می کشی

ده که من تاری ازینسان تا به شب خواهم کشید

گـر کـشـم جــعـد تــرا، گـویـی مـکـن تــرک ادب

عـاشـق و مسـتـم ز من ناید ادب، خـواهم کشـید

سـوز دل تـا کـی نهان دارم، بـرون خـواهم فـگند

دود از جـانـم بــرآمـد، چـنـد تـب خـواهـم کـشـیـد

بــوالـعــجــب شــد کـار مـن از نـالـه ی زارم، هـنـوز

من درین غم ناله های بـوالعـجـب خـواهم کشـید

عـاشـقی درد سـر اسـت و کی رود این دردسـر

تا ز خسرو هر شبـی شور و شغب خواهم کشید

***

از لبـت گـر خـط میگـون سـر بـرون خـواهم کـشـید

از یکی کنج دهن شـد دل فـزون خـواهد کـشـید

گـر بــرون خـواهـی خــرامـیـدن یـکـی بــنـمـایـمـت

آنکـه پـا در دامن عـصـمـت درون خـواهد کـشـید

روی اگـر آن اســت، ره سـوی بــلـا خــواهـد نـمـود

عشق اگر این است تـا حد جـنون خواهد کشید

گــام دل بــگــذار در دنــبــال زلــفــت، از بــهـر آنـک

موکشان در خاک راهش سرنگون خواهد کشید

سـالـهـا بـگـذشـت و غـمـهـای نـوت کـهـنـه نـشـد

من ندانسـتـم که این غم تـاکنون خـواهد کشید

بر من امشب شحنه ی هجران قوی شد، آمده است

غـصـه ی دیـریـنـه را دانـم بــرون خــواهـد کـشــیـد

جـان خـسـرو بـر لب آمد، تـا کی این مسکین هنوز

محـنت عشق و جـفای چـرخ دون خواهد کشید

***

خـوبـرویان چـون بـه سـلطـانی عـلم بـالـا کـشـند

شـیـرمـردان را بـه زیـر تـیـغ جـانـفـرسـا کـشـنـد

جان کنان شب زنده دارند اهل عشق و در سخن

صــبــح وار از آفــتــاب خــود دمـی بــالـا کـشــنـد

پـیـر عـاشـق پـیـشـه ام، بـه کـایـن مـصـلـای مـرا

خــدمـتــی را زیـر پــای شــاهـد رعــنـا کــشــنـد

بـسکه از رفتـار خـوش پـای تـو در جـانم نشسـت

رخــنـه گـردد جــانـم، ار خــار تــرا از پــا کـشــنـد

از کـرشـمـه لـام الـف کـن زلـف را بـالـای خـویـش

تــا از آن بــر نــام هـر مــهـروی نــام لا کــشــنـد

وصـل مـن این بـس کـه خـون من بـریزند و ز خـون

نقـش من بـا نقـش آن صـورتـگـران یکـجـا کـشـند

بــا وجـود خـویـشـتــن مـا را دویـی بــاشـد، ولـیـک

بــاک نـبــود گـر کـسـان اره بـه فـرق مـا کـشـنـد

خـسـتـه حـال خـسـرو از شیرینی عیش و نشـاط

برکشیدی راست همچون هسته کز خرما کشند

***

بـاز گل بـشکفت و گلرویان سوی بـسـتـان شدند

مطرب و بـلبـل بـهم در نغمه و دسـتـان شدند

مـیهـمـان دیگـری بـود او بـه بـاغ و مـن بـه رشـک

جـمـلـه مـرغـان چـمـن از آه مـن بـریان شـدند

چـون گـلـی بـینـم، تـو یاد آیـی و جـان پـاره شـود

این همه سرهای غنچه بهر جان پیکان شدند

باغ حاجت نیست هم در کوی خودبین کاهل دل

خـاک گـشـتـند اول و آنگه گل و ریحـان شـدند

دولـت حــســنـت فـزون بــادا کـه نـیـکـوتــر شـود

این همـه دلـهـا کـه از اقـبـال تـو ویران شـدنـد

مـی شـدند اهل وفـا مـهمـان رویت بـلـکـه شـان

بـر جـگرهای کـبـاب خـویشـتـن مهمان شـدند

لاف عـشـق و وصـل یـاران، ایـن بـدان مـانـد بـدان

حاجیان در کعبـه ماندند و بـه ترکستـان شدند

خـسـروا، بـا مـا بـیا تـا بـا خـیالـش خـوش شـویم

زانکه هر کس بـا نگار خویش در بستان شدند

***

گر نظـر بـر چـشـم کـافـر کیش او خـواهد فـتـاد

آتشی بـر عاشق بـی خویش او خواهد فتاد

خـنـده خـواهـم از لـبـت بـهـر دلـم، بـیـچـاره دل

وه کزان خـنده نمک بـر ریش او خـواهد فتـاد

یار تـرکش بـسـت و مرکب راند بـر عـزم شـکـار

تـا کدامین خون گرفتـه پـیش او خواهد فتـاد

کشـتـه ی شـسـت ویم، یارب، بـه روح من رسـان

هر خدنگی کان برون از کیش او خواهد فتاد

گـر نـیـنـدیـشــد رقـیـب او، بــلـای عــاشــقــان

هم بـر آن جـان بـلا تـشویش او خواهد فتـاد

چـنـد ازین در کـار مـن فـرویـش ده، زین آه گـرم

هیچـگه آتـش دران فرویش او خـواهد فتـاد؟

آنکه می گوید که دل ندهم بـه کس، آخر گهی

پـیش چشم شوخ کافر کیش او خواهد فتـاد

خون خسرو می خورد، ترسم که آن رعنا سوار

نـاگـهـان ز آه دل درویـش او خــواهـد فــتــاد

***

بــاز گـل مـی آیـد و دل در بــلـا خــواهـد فــتــاد

شورشی در جـان بـی سامان ما خـواهد فتـاد

بــاز آن یـار پــریـشــان کــار در خــواهـد رســیـد

عـقل و جـان و دل ز یکدیگر جـدا خـواهد فـتـاد

بـاز آن سـرو خـرامان در چـمن خـواهد گـذشـت

ای بـسـا دلـهـا کـزان زلـف دو تـا خـواهد فـتـاد

تــازه خـواهـد شـد ز سـوز بــلـبــلـان داغ کـهـن

آتـشـی هر دم بـه جـان مـبـتـلـا خـواهـد فـتـاد

انـدک انـدک مـی رود آن دزد دلـهـا ســوی بــاغ

بــاز بــنـگـر تــا ز ره چـنـد آشـنـا خـواهـد فـتـاد

تا ز مستی بر که خواهد اوفتاد آن چشم مست

تـا کـدامین خـون گـرفـتـه در بـلـا خـواهد فـتـاد

جز صبـا کس می نبـوسد پای او زین پس رهی

خـاک گـشـتـه در ره بــاد صـبــا خـواهـد فـتــاد

نیست آن بـخـتـم که یابـم نیم خـورده زو شراب

لیک می ترسم که آن جرعه کجا خواهد فتاد؟

چـند ازین سـودای فـاسـد، کان بـت آمد در کنار

خـسـروا، گوهر نه در دسـت گدا خـواهد فـتـاد

***

دل ز دســـت مــن بـــرفـــت و آرزوی دل بـــمــانــد

وز مـن اندر هر سـر کـو گـفـتـگـوی دل بـمـاند

هـر کــجــا بــیـنـم غــم دل گــویـم و گـویـم ازانـک

بــر زبــان افــســانـه هـای آرزوی دل بــمــانـد

کی خـورد دربـانش آبـی خـوش کنون کـز چـشـمها

بــر در آن آشـنـا سـیـلـی ز جـوی دل بــمـانـد

چـشـم تـو مـی کـرد چـوگـان بــازی از ابــرو، ولـی

عقل و جـان لاف حریفی زد، ز بـوی دل بـماند

نرخ جـانم یک نظر شـد، بـین یکی زین سـو، ازانک

دیر شد کاین رخت کاسد پیش روی دل بماند

شــرمـســارم از ســگـان کــوی تــو زان کــز رهـی

دل تـو بـردی و بـه گـرد کـوی بـوی دل بـمـانـد

بـر سـر کـوی تـو می تـرسـم که جـان هم گم کـند

عاشق گم گشتـه کاندر جستـجوی دل بـماند

دل به زلفت خو گرفت و عشق غم بر من گماشت

یادگـار این فـتـنه ها بـر من ز خـوی دل بـمـاند

خـسـروا، گر دل کشـی، سـهل اسـت، از بـند قضا

کـاین رسـن ناید بـرون کـاندر گـلوی دل بـماند

***

رفـتــیـم از چــشـم و در دل حــســرت رویـت بــمـانـد

بـر شکسـتـی و بـه جـانم نقش گیسویت بـماند

سـرگـذشـتـی بـشـنـو از مـن، داشـتـم وقـتـی دلـی

سـالـهـا شـد در فـرامـشخـانـه ی مـویـت بــمـانـد

دی خـرامـان مـی گـذشـتــی خـلـق بــیـدل مـانـده را

گریه ها پیشت روان شد، چشمها سویت بماند

مـردن مـن بــیـن کـه چـون شـب بــازگـشـتــم از درت

کـالـبــد بــاز آمـد و جـان بــر سـر کـویـت بـمـانـد

گــــردنــــت آزاد بـــــاد و خــــون مــــن در گــــردنــــم

چون بـه کشتن خو گرفتی و همان خویت بـماند

رفـــت جـــان پـــر هــوس تـــا بـــوســـد ابـــروی تـــرا

هـم در آن بــوسـیـدن مـحـراب ابــرویـت بــمـانـد

زان شبی کین سو گذشتی گیسوی مشکین کشان

تـاکنون مستـم که تـو بـگذشتـی و بـویت بـماند

بــــو کـــه بــــاز آیـــد دل و جـــان گـــرفـــتـــارم ز تـــو

از بـدت گـفـتـن زبــان در کـوی بـدگـویـت بـمـانـد

این بـه گفتـن راست می آید که خـسرو، خـوش بـزی

چـون زیـد بــیـچــاره ای کـز دیـدن رویـت بــمـانـد

***

عــاشــقــان نـقــل غــمـت بــا بــاده ی احــمـر خــورنـد

گر چه غم تـلخ است، بـر یاد تـو چون شکر خورند

رفــت عــمــر و خــارخــار نــخــل بـــالــایــت نــرفــت

ای خـوش آن مرغان کز آن شاخ جـوانی بـرخـورند

مــرده ی آن قــامــتــم کــانــدم کــه بـــخــرامــد بــه راه

مـردگـان در خـاک هر دم حـسـرتـی دیگـر خـورنـد

روزهــا بـــگـــذشـــت و از مـــا یــاد نــامــد در دلـــت

ای عــفـاک الـلـه غـم یـاران ازیـن بــهـتــر خــورنـد

خـون فرو خـوردم، پـس آنگه سـاقیت گشـتـم، ازانک

چـاشـنی ناکـرده شـاهان شـربـتـی کمتـر خـورند

گـر مـرادی نـیسـت، بـاری طـعـنـه هم چـنـدین مـزن

کس ندیده ست اینکه پیش از انگبین شکر خورند

مــا ز بــهـر ســوز هـجــرانــیـم، کــی یـابــیـم وصــل

دوزخ آشــامـان چــگـونـه شــربــت کـوثــر خــورنـد

ای ترا خاری به پا نشکسته، کی دانی که چیست؟

جـان شـیرانی کـه شـمـشـیر بـلـا بـر سـر خـورند

سـوی خـسـرو هـان و هـان بـویـی بـیـاری، ای صـبـا

هر کجـا مستـان بـه کوی بـی غمی ساغر خورند

***

شـهـسـوارانـی کـه فـتـح قـلـعـه ی دین کـرده انـد

الـتـماس همت از دلـهای مسـکـین کـرده اند

پــــاکـــبــــازان ســـر کـــوی خـــرابــــات فـــنـــا

در مقـام سـرفـرازی خـشـت بـالین کـرده اند

ســنـگــســار لــعــنـت جــاویـد مـر ابــلــیـس را

از بـرای کـوری چـشـمـان خـودبـین کـرده اند

آهـوی چـین را جـگـر در نـافـه ی سـودا بـسـوخـت

تـا حـدیث سـنبـل زلـف تـو در چـین کـرده اند

جــلـوه ی فـرهـاد بــیـن کـز غـیـرت آن خــســروان

نام خـود نقـش نگـین لعـل شـیرین کـرده اند

حـلـقـه ی زلـف تــو دارد هـر شـبــی در گـوش دل

گر چه او را حلقه ای از ماه و پـروین کرده اند

زاهدان تسبیح می خوانند و خسرو نام دوست

ذکر هر کس آنچنان باشد که تلقین کرده اند

***

عـاشـقـان تــو ز تـو تــا صـبــح در خـونـابــه انـد

گر چـه بـهتـر مصـلحـت پـیشـت بـه لاغ و لابـه اند

زار مـی نـالـنـد و مـسـتـانـنـد، اگـر جـامـی بـود

گر چه هر شب تـا سحر چـون ماهیی بـر تـابـه اند

چنگ من ناله است می خون جگر و اصحاب تو

هـمــنــشــیـن بــربــط و هـم زانــوی قــرابــه انــد

تـا تـو دسـت جـود بـگشـادی، فـلک بـیکار ماند

اخــتــران در هـفــت گـنـبــد صــورت گـرمـابــه انـد

آفت خـسـرو شـدند این هر دو چـشم و لاجـرم

من ز شان در خون و شان از خویش در خونابه اند

***

چـشـمها را گـوی کـاین ناز و کـرشـمه کـم کـنند

ور نه ترسم عالمی را خسته و در هم کنند

هم شکاف جـان کنند و هم بـسـی خـون دل آب

شانه و آبـی که زلفت را خـم اندر خـم کنند

مـرهـم از لـبـهـات مـی جـویـم بـدین جـان فـگـار

وای بـر ریشـی که آن را از نمک مرهم کنند

بــر درت عـشـاق خـون گـریـنـد و رو و مـو کـنـنـد

چـون زنان از گـرمی دل شـعـلـه ی ماتـم کـنند

چـشم مشتـاقانت از خون بـستـه گردد نی ز آب

بـاز نگـشـاید مگـر بـازش هم از خـونم کـنند

بـنـد بـر عـاشـق بـدان مـاند کـه بـاشـد بـر جـگـر

ناتـوان را زحـمت جـانی و داغـش هم کـنند

دم کـه بــر یـادش بــر آیـد بــاز در تــن چــون رود

وه بـدین خـواری چـگـونه یاد آن همدم کـنند

ای صـبـا، آنان کـه دل سـنگ اند، بـهر مـا بـگـوی

ما ز غـم مردیم دل از بـهر ما بـی غـم کـنند

خسروا، جان دوست می داری، ز جانان دم مزن

شـاهدان بـاید که کـار شـیرمردان کـم کـنند

***

ژالــه از نــرگــس فــرو بـــاریــد و گــل را آب داد

وز تــگـرگ روح پــرور مـالـش عــنـاب داد

چـشم مست او که مژگان را بـه قتـلم تـیز کرد

خـنـجــر زهـراب داده در کـف قـصـاب داد

هر خدنگ غمزه ای را کاو به شست ناز بست

آن خدنگ اول نشان بر سینه ی احباب داد

بــاز آن ابــرو کـمـان غــمـزه زن قـصــد کـه کـرد

چشم او بـاری ز مژگان ناوک پـرتـاب داد

وین کجا ماند ز چشم و ابـرویش زنیسان که او

تـرک مست کافری را راه در محـراب داد

***

دوش بـــوی گـــل مـــرا از آشـــنــایــی یــاد داد

جـان گـریـبــان پـاره کـرد و خـویـش را بــر بــاد داد

ترسم از پرده بـرون افتم چو گل، کاین بـاد صبـح

زان گـلـسـتــانـهـا کـه روزی بــا تــو بــودم یـاد داد

جـز خـرابـی نـامـد انـدر جـانـم از بـنـیاد عـشـق

گـر چــه هـر دم دیـده خــون تــو دریـن بــنـیـاد داد

پیش ازین آبـاد بـود این دل که مستی در رسید

ویــن صـــلـــای صـــوفـــیــان در خـــانــه ی آبـــاد داد

مشنو، ای حاکم، ز ما دعوی خون بر یار خویش

کــشــتــگــان عــشــقــبــازی را نـشــایـد داد داد

چـون نوازد خـوبـرو آنگه کـشـد، خـود فـتـنه بـود

سـاغـر شـیـری کـه شـیـریـن بـر کـف فـرهـاد داد

من نشستـه هر دم و از دیده خون پـیش افتـدم

بین دل خون گشته خسروا را چه پیش افتاد داد؟

***

آن هـمــه دعــوی کــه اول عــقــل دعــوی دار کــرد

دید چـون رویت بـه عجـز خویشتـن اقرار کرد

رنــج بـــیــداری شـــبـــهــای غـــم روشـــن نــبـــود

خفته بـودم پـیش ازین، هجر تـوام بـیدار کرد

سـبحــه گـر زنـار شـد بــر مـشـکـن، ای پــرهـیـزگـار

کـاینچـنین ها آدمـی از بـهر دل بـسـیار کـرد

درج یـاقــوت لــب لــیـلــی مــفــرح هـســت، لــیـک

کی تـوان بـیچاره مجنون را بـدان هشیار کرد

دانـد آن کـز گـلـرخـان خـورده سـت خـاری بــر جـگـر

کز چـه بـلبـل در گلسـتـان ناله های زار کـرد

دارد انـدر دل غـبــاری وقـت تـسـت، ای گـریـه،هـان

کـار کـن اندر دلش، گـر می تـوانی کـار کـرد

ســنــگــدل یــارا، اثــر در تـــو نــکــرد آهــی کــه آن

کــشــت اهـل درد را بــیـدرد را افــگــار کــرد

بــا مـن بــیـمـار شــیـریـن گـشــت مـعـجــون اجــل

زانکه عشقت چاشنیی خویش با آن یار کرد

هر چه خسرو پیش ازین در پیش خوبان سجده کرد

پـیش مـحـراب دو ابـروی تـو اسـتـغـفـار کـرد

***

یـا رب، آن بــالــا مـگــر از آب حــیـوان ریـخــتــنـد

یا بـسی جان کسان بـگداختـند، آن ریختند

شـیره ی جـانهای شـیرین بـرکـشـیدند از نخـسـت

وین تـن نـازک ازان شـیرینی جـان ریخـتـنـد

هر کجا خوی ریخت از رویت، ملاحت مایه بست

چـاشنی گیران خـوبـی در نمکدان ریخـتـند

زیـن هـوس کـز ران یـکـرانـت فــرو شــانـنـد گـرد

آبـروی خویش بـسیاری که خوبـان ریخـتـند

عـیش تـلخـم بـا خـیال لعـل جـان افـزات هسـت

شربـت زهری که در وی آب حـیوان ریختـند

شـعـلـه مـی خـیزد ز گـور کـشـتـگـانـت گـاه نـور

بـس که زیر خـاک بـا دلهای سوزان ریختـند

همچـو چـشم نامسـلمان تـو بـی رحـمت نه اند

کافران چـین که خـونهای مسلمان ریخـتـند

از گـنـاه نـیـکـوان، یـارب، مـرا سـوزی نـخــســت

گر چه آن مردم کشان خونها فراوان ریختند

عــــاقـــبــــت بــــر روی آب آورد راز بــــیـــدلـــان

گر چـه گریه در شب تـاریک پـنهان ریخـتـند

خـسروا، مگری که جـز خـاشاک بـدنامی نرست

دیده های عاشقان هر جا که بـاران ریختـند

***

آبـرویـم ز آتـش سـودای خـوبـان شـد بـه بـاد

خـاک بـر سـر می کنم از دسـت ایشان داد داد

زلـف تـو سـرمـایه ی عـمر دراز اسـت، ای پـسـر

زانکـه از سـودای زلـفـت می رود عـمرم بـه بـاد

از شـب غم بـر سـر من صبـح پـیری می دمد

حــبــذا عــهــد جــوانــی، گــویـیــا آن بــود بــاد

زین صـفـت کـز آتـش دل دود بـر سـر می رود

روشن است این کاخرم باید چو شمع از پا فتاد

ای کـه بــرکـنـدی دل از پـیـمـان یـاران قـدیـم

گــاه گــاهــت یــاد بـــایــد کــرد از عـــهــد و داد

بــخـت یـارت شـد، مـبــارک طـالـع فـیـروز روز

نیک بـخـتـی مقـبـلی کـو را قـبـولت دسـت داد

خسرو از دوران گیتی محنت و غم دید و بس

دولــت او بـــود و بـــخـــت او کــه از مــادر نــزاد

***

در شـب هـجـران کـه روزی هیچ دشـمـن را مـبـاد

مـی رود عـمـر عـزیزم چـون سـر زلـفـت بـه یـاد

مـحــنـت هـجــران و رنـج راه و تــشـویـش ســفـر

این هـمـه گـویی نـصـیب جـان مـهـجـورم فـتـاد

سـیل خـون دل کـه از اینـگـونه آید سـوی چـشـم

دم بـه دم بـر آب خـواهد رفـت مـردم زین سـواد

تــا ز خــط جــام مــی فــهـم مــعــانــی کــرده ام

هر چـه خـواندم پـیش اسـتـاد طریقت شد ز یاد

ترک چشمش ریخت خون ما به شوخی، وز لبش

خـونـبـها جـسـتـیم از وی، خـونبـها بـر هم نهاد

در غـمت گـر رفـت خـسـرو از جـهان، عـمر تـو بـاد

لیک خواهد خواست روز محشر از دست تو داد

***

غـمـزه هـایـی کـرد چـشـمـش بـا دل ایـن نـامـراد

بــــاز از دال دو زلــــفــــم آن الــــف قــــد داد یـــاد

گـفـتــه بــودم عـمـرهـای اعــتــمـادم بــا تــو بــود

این زمان دانستم، ای جان، نیست بر عمر اعتماد

حـرف میم آمـد دهانت، هسـت الـف انگـشـت تـو

جـز تـو کـس بـر مـا چـرا انـگـشـت نـتـوانـد نـهـاد؟

بــا نـســیـم صــبــح دادم دل کـه بــر در پــیـش او

داد بــلــبــل در هــوای گــلــبــنــی دل را بــه یــاد

از رخــت جــان پــروری آمـوخــت لـعــلـت، آفـریـن

شـد درین فـن عـاقـبـت شـاگـرد بـهـتـر ز اوسـتـاد

جان خسرو هست چشم و غمزه ی عاشق کشش

عشـق جـان بـازیسـت، یاران و عـزیزان، خـیر بـاد!

***

سـاقـیـا، مـی ده کـه بــیـرون سـبــزه هـای تــر دمـیـد

چـون خـط سـبـز جـوانان نغـز و جـان پـرور دمید

در خـــیـــالـــت، ای خـــیــال ابـــروانـــت مـــاه عـــیــد

اذهـبــا قــلبـی و روحـی، بـیـنـنـا بــعـد بــعـیـد

مــثــل رویــت در بــنــی آدم کــســی هــرگــز نــدیــد

دســت نـقــاش ازل تــا نـقـش آدم بــرکـشــیـد

بــاد صــبــح از خــاک کــویـت مــژه ای مــی داد دوش

آب چشمم بـر سر کویش بـه هر سو می دوید

ای نصیحت گو، برو، از من چه می خواهی که نیست

در من این مذهب که روزی شیخ باشم یا مرید

گـر جــهـانـی بــر ســر آیـنـدم بــه شــمـشــیـر جــفـا

هـیـچـکـس پـیونـد مـن از دوسـت نـتـوانـد بـرید

دوســتــان گـویـنـد خــســرو را مـلـامـت در وفــاســت

ای عـزیزان، هـر نـفـس یـاری دگـر نـتـوان گـزید

***

سـبــزه ای سـبــز اسـت و آب روشـن و سـرو بــلـنـد

بــاده ی صـافـی بــه جــام آبــگـون بــایـد فـگـنـد

جـای بــلـبــل هـسـت بــر سـرو بـلـنـد و زیـن قـبـیـل

هست جای آنکه بـلبـل می پرد زینسان بـلند

نرگس اندر عین مستی سوی گل چشمک زن است

ورنه گل بـر سبزه هم چندین نکردی ریشخند

گـل ازان کـم عـمـر شـد کـاو پیشـتـر از عـمـر خـویش

دام داد آن را که از وی وقت گل شد بهره مند

سـاقـیـا، مـی چـاشـنـی کـن بــعـد ازان درده، ازآنـک

گر تـرش بـاشد می آن را چـاشنی بـاید ز قند

بــنـد بــنـدم را جـدا کـرده اسـت دسـت غـم بـه تـیـغ

تـو بـه خـون گـرم مـی پـیونـد کـن بـندم ز بـند

شـاهد مجـلـس، بـپـوشـان رو کـه من از بـیم چـشـم

پیش رویت پای می کوبم بـر آتش چون سپند

گــر دل خــســرو رســن بـــازی کــنــد بـــا زلــف تـــو

رشتـه یک چـندی درازش ده ز زلف چون کمند

***

ای که چون جان رفته ای از پیش ما، باز آی زود

کـز فـراقـت سـوخـتـم بـر آتـش دل همـچـو عـود

پـیش روی خود مرا بـنشان بـر آتش چون سپـند

تـا بـسـوزم خـویشـتـن را کوری چـشـم حـسـود

ای کـــه بـــردی آبـــروی مــن ز آه دل بـــتـــرس

چـون مرا در جـان زدی آتـش، مشـو غـافـل ز دود

صـورت جــان بــی حــجــاب آن روز دیـدم ذره وار

کـــــافـــــتـــــاب روی او از روزن دل رو نــــمــــود

قـصـه ی مـا بـا تـو از لـیلـی و مـجـنون در گـذشـت

خسرو و شیرین چه باشد، وامق و عذرا چه بود

عـاشـقـی و رنـدی و دیوانـگـی، در شـخـص مـا

قـصـه و افـسـانـه نـبــود راسـتــی بــایـد شـنـود

عشق ازان بـالاتر است آری که خسرو را به زور

گـاه پـیـری سـر بــرد پـیـش جـوانـان در سـجـود

***

بـر بـناگـوشـت بـلـای خـط کـه سـر بـر مـی کـند

جـزو جـزو عـاشـق بــیـچـاره ابــتــر مـی کـنـد

سـرو کـز بـالای خـود در سـر کـند بـاد، آن مبـین

آن نگر کش بـاد پـیشت خاک بـر سر می کند

چـند گویی پـیشت آیم، وه که چـون تـو یوسفی

سـر کـجـا در خـانـه ی تـاریـک مـا در مـی کـنـد؟

چـند گویید، ای مسلمانان، که حـال خـود بـگوی

من همی گویم، ولی از من که باور می کند؟

شـوخـیـش بـین کـاشـکـارم مـی نـوازد در نـهـان

بـا رقیب خویش اشارت سوی خنجـر می کند

رو، برون، ای جان معزول، از درون من که عشق

شـغل جـان در سـینه بـا جـانان مقرر می کند

عـاشـقـان جـان و جـهان بـهر بـتـان تـر کـرده اند

سهل بـاشد آنکه خـسـرو دیده را تـر می کند

***

جان که چون تو دشمنی را دوست داری می کند

دشمن خود را به خون خویش یاری می کند

دل کـه مـهـمـان خـوانـد بـر جـانـم بـلـا و فـتـنـه را

کــارداران غــمـت را حــق گـزاری مـی کـنـد

یـک دل آبــادان نــپــنــدارم کــه مــانــد در جــهـان

زان خـرابـیها که آن چـشـم خـماری می کند

جـان مـن روزی کـنـد گـه گـاه هـمـراهـش، ازآنـک

سـوی تـو هـمـراهـی بـاد بـهـاری مـی کـنـد

خـون من می جـوشـد از غـیرت که این کـافـر چـرا

تـیر خـویش آلـوده ی خـون شـکـاری مـی کـنـد

مـردم از نـالــیـدن و روزی نـگــفــتــی، ای رقــیـب

کـیسـت این کـاندر پـس دیوار زاری می کـند؟

گر چـه بـی حـد من است، ای دوست، اما بـر درت

دیـده ی مــن آرزوی خــاکــســاری مــی کــنــد

آنـکـه پـنـدم مـی دهـد در عـشـق بــهـر زیـسـتـن

مـرهـم بـی فـایده بـر زخـم کـاری مـی کـنـد

هجـر مـی دانـد کـه چـون مـن نـاتـوانـی چـون زید

زان بـر این دل زخـمـهای یادگـاری مـی کـنـد

***

بــاز تـرک مـسـت مـن آهـنـگ بـازی مـی کـنـد

کس نکرده ست آنکه آن ترک طرازی می کند

زلف او را سر به سر عالم به مویی بـسته شد

هندویی را بـین کـزینسـان تـرکـتـازی می کند

از خـیالش مانده ام شـرمنده، کاندر چـشم من

گـه گـهـی مـی آیـد و مـردم نـوازی مـی کـنـد

جـز اشـارت نیسـت سـوی لـعـل تـو ما را ز دور

همچـو انگشـتـی که بـر حـلوا درازی می کند

هـر چــه انـدر روی تــو دزدیـده مـی دارد نـظــر

مردم چـشمم بـه خـون خویش بـازی می کند

می رود در خون هر سرگشته ای دامن کشان

پـس بـه آب چـشـم من دامن نمازی می کـند

می پـرد چـون کافران بـر جـان خـسرو تـاخـتـن

از بــرای رغـم نـام خــویـش غــازی مـی کـنـد

***

غـمزه ی شـوخـت که قـصـد جـان مردم می کند

هـر کـجــا جــادوگـری آنـجــا تــعــلـم مـی کـنـد

مردم چـشمم ز بـهر سجـده پـایت را چو یافت

خــاک پــایــت در دل دریــا تــیـمــم مــی کــنــد

کـوه جـورت را نیارد طـاقـت و مـن می کـشـم

زانکه مردم می کشند جوری که مردم می کند

کـاشـکـی صـد چـشـم بـودی از پـی گریه مرا

چــون لـبــت در گـریـه ی زارم تــبــسـم مـی کـنـد

هـیچ فـریاد دلـم خـواهـی رسـیدن، ای صـنـم

در سـر زلـف تـو چـون مـجـنون تـظـلـم می کـند

عشق بـا تـقوی نسـازد بـعد ازین ما و شـراب

ای خوش آن کف کاشنایی بـا لب خـم می کند

بنده خسرو عاشقی را دست و پایی می زند

لیک چـون روی تـو بـیند دست و پـا گم می کند

***

دل کــه بـــا خــوبـــان بـــدخــو آشــنــایــی مــی کــنــد

شـیـشـه ای بـا خـاره ای زورآزمـایـی مـی کـنـد

بــنـده در کــویـش کـه خــون خــویـش مـی ســازد روان

در حـسـاب خـویش حـسـنش را روایی می کـند

پـــخـــتـــگــان دانــنــد کـــار از خـــامــی پـــروانــه کــو؟

پـیش شـمع از سـوزش خـود روشـنایی می کند

مـن کـه بــا روی تـوام کـاری سـت، چـون بــیـنـم مـگـو؟

سوی خورشیدی که هر سو خودنمایی می کند

زاهـدی کـو خــو بــه مـســجــد کـرد و خــوبــان را نـدیـد

هـسـت نـابــالـغ، ضـرورت پــارسـایـی مـی کـنـد

مـسـت آن ذوقـم کـه شـب در کـوی خـویشـم دید زلـف

کـیسـت این؟ گفـتـند درویشـی گدایی می کـند

چـــون طــمــع دارنــد مــشـــتـــاقــان وفــا از نــیــکــوان

حـسـن چـون بـا نیکوان هم بـی وفـایی می کند

شعله ی مشرق که چرخ افروخت، می دانی که چیست؟

بــر دل هـم صـحـبــتــان داغ جــدایـی مـی کـنـد

گـر نـه خـسـرو از حـیـات خـویـشـتـن سـیـر آمـده سـت

از چـه بــا خـوبــان بــدخـو آشـنـایـی مـی کـنـد؟

***

کــافــر خــونـخــواه دنـبــال شــکــاری مــی رود

پـس نـمـی بـینـد کـه آخـر بـیقـراری مـی رود

از دل آواره عــمـری شــد نـمـی یـابــم نـشــان

بــسـکـه در دنـبــال دیـوانـه سـواری مـی رود

خـون همی گـرید دلم بـر جـان پـیروزی خـویش

آن زمـان کـز خــون او تــیـر شـکـاری مـی رود

گـریـه را بــر دیـده مـنـت هـاســت کــانـدر آه او

گرد ایشان سو به سو فرسنگ واری می رود

جـان نـمـی خـواهـد کـزین عـالـم ره آوردی بـرد

ایـنـک ایـنـک در پـیـش بـهـر غـبـاری مـی رود

آب چشمی می دوانم کار من این است و بس

نیکـبـخـت آن کس که از دنبـال کـاری می رود

دی شـنیدم می رود در جـسـتـنم تـا بـکـشـدم

ای فـدایش جـان خـسـرو وه که یاری می رود

***

کـالـبــد از دل تـهـی شـد، گـر چـه جـان بــیـرون رود

دوسـتـی نبـود که نه بـا دوسـتـان بـیرون رود

خـون چـنـدیـن بـی گـنـه در بـنـد دامـن گـیـر تـسـت

وای اگر آن مست من دامن کشان بیرون رود

سوز عشق است، این مبین رنج تب من، ای طبیب

کین تبـم بـا جان بـهم از استخوان بـیرون رود

در دل مـن جــایـگــه تــنـگ اســت و تــو نـازک مـزاج

راه ده تـا جـان مـسـکـین از مـیـان بـیرون رود

رو بـگـردان، ای بـلـای جـملـه لـشـکـر، پـیش از آنک

هـم رکــابــان تــرا از کـف عــنـان بــیـرون رود

کـشـتـنم غـم نیسـت، لیکن از بـرون خـواهی فـگند

خـون مـن مـگـذار، بـاری ز آسـتـان بـیرون رود

بــیـوفــا یـاران کــه پــیـونـدنـد و از هـم بــگــســلـنـد

صحبـت دیرینه وه کز دل چسبـان بـیرون رود؟

بــــانـــگ پـــای اســـب آیـــد از درم، یـــارب گـــهـــی

کز سیه بـخـت من این خواب گران بـیرون رود

بــگـذر از بــالـیـن مـن کـاســان شــود مـردن از آنـک

دل چو در حسرت بـود دشوار جـان بـیرون رود

چـنـد بـپـسـندی سـتـم بـر جـان خـسـرو هم بـتـرس

زانـکـه نـاید بــاز تـیـری کـز کـمـان بــیـرون رود

***

یـارب! ایـن انــدیـشــه ی جــانــان ز جــانــم چــون رود

چـون کنم از سـینه این آه و فغـانم چـون رود

نـقـش خـوبـان را گـرفـتـم خـود بـرون رانم ز چـشـم

آنـکـه انـدر سـیـنـه دارم جـای آنـم چـون رود

در غـمـم خـلـقـی کـه آن افـتــاده در ره خــاک شـد

من درین حیرت که او بـر استخوانم چون رود

هان و هان، ای کبک کهساری که می نازی به گام

گـو یکـی بـنـمـا کـه آن سـرو روانم چـون رود

کــشــتــنـم بــر دیـگـران مـی بــنـدد آن را کــو بــود

ای مسلمانان، به دیگر کس گمانم چون رود

مــردمــان گــویـنــد، ازو دعــوی خــون خــود بــکــن

حـاش لله، این حـکـایت بـر زبـانم چـون رود

ای کــه پــنــدم مــی دهــی آخــر نــیــامــوزی مــرا

کـز دل شـوریده شـکـل آن جـوانـم چـون رود

دی جـفـا کـار سـتـمگر خـواندمش، وه کاین سـخـن

از دل آن کــافـــر نــامــهــربـــانــم چـــون رود

گر چـه از خـسرو رود جـان و جـهان و هر چـه هسـت

آرزوی آن دل و جـــان و جــهــانــم چــون رود

***

مـا نـخـواهـیم از غـم خـود کـاشـنـا بـیرون بـرد

آشـنـا هـم زیـن رخ پـر خـون مـا بـیـرون بــرد

در هوایش آنکـه پـنـدم مـی دهد، گـر بـینـدش

دانمش مرد، ار سر خـود زین هوا بـیرون بـرد

دوش گفتـندم کت آن سـلطان خـوبـان یاد کرد

پـیش این سـودا که از جـان گدا بـیرون بـرد؟

نوش بـاد آن مسـت را بـاده که در هنگام نوش

دعـوی زهـد از سـر صـد پـارسـا بـیـرون بــرد

گفتـمی اول که در جـانت کشم، آن لحظه ای

کیست کو بشکافد این جان و ترا بیرون برد؟

خاک خواهم شد به کویت، خاک بـر فرق صبـا

از سـر کـوی تـو، گـر خـاک مـرا بــیـرون بــرد

مردم از پیچش که نی زلفش ز جان بیرون رود

نـی کـسـی جـانـم ازین دام بـلـا بـیـرون بـرد

مـی کـند بـیرون و مـی گـوید، مـرو از در بـرون

خسروا، بین کاین لطیفه هر کجا بیرون بـرد؟

***

از دل غـمگـین هوای دلسـتـانم چـون رود

یــا ســر ســودای آن ســرو روانــم چـــون رود

تـا توانایی بـدم، بـار غمش بـردم بـه جان

خـود کنون عـشـقش ز جـان ناتـوانم چـون رود

از دلم نیش جـفایش گر رود، نبـود عجـب

لــذت دشــنــام او هـرگــز ز جــانــم چــون رود

غـمزه ی قصـاب او می ریزدم خـون، شـاکرم

جای شکرست، این شکایت بر زبانم چون رود

بعد مردن، گر شوم خاک و تنم گردد غبار

داغ مـهـر او ز مــغــز اســتــخــوانـم چــون رود

گر ز پـا افتم دران کوی و رود تیغم بـه سر

زیـنـقـدر از دل غــم آن دلـســتــانـم چــون رود

قـد یارم از نظـرگـه گه رود خـسـرو، ولی

نقـش روی او ز چـشـم خـونفـشـانم چـون رود

***

هـر شــبــم جــان بــر لــب آیـد، نـالـه ی زار آورد

تـا کـدامـیـن بـاد بـویـی زان جـفـا کـار آورد

رفت آن شوخ و دل خون گشته را با خود ببرد

عـاقـبـت روزی همان خـونش گـرفـتـار آورد

دوستان، من کی هوس دارم بـه نالیدن، ولی

درد چـون در سـیـنـه بـاشـد، نـالـه ی زار آورد

آرزومــنـدان بــه آب دیـده مــعــذورنـد، از آنـک

فـرقـت روی عــزیـزان گـریـه بــســیـار آورد

بــو کـه بــزیـم بــاد را گـویـیـد تـا بـهـر خـورش

پــاره ای خــاک از بــرای جــان افــگـار آورد

صــد گـلـه دارم، ولـی آن رو چــو آیـد در نـظـر

کیست کان ساعت زبانم را به گفتار آورد؟

غـمـزه ی خــونـریـز تــو مـر زاهـد صـد ســالـه را

موی پـیشـانی گـرفـتـه سـوی خـمـار آورد

شـب ز مـی تـوبـه کـنـم از بـیم نـاز شـاهدان

بــامــدادم روی ســاقــی بــاز در کــار آورد

زین دل خـودکـام کار من بـه رسـوایی کشـید

خـسـروا، فـرمـان دل بـردن همین بـار آورد

***

گــر کــنـی یـاری و گـر آزار، بــر مـن بــگــذرد

هر چه می خواهی بکن، ای یار، بر من بگذرد

گفتی، ار من بگذرم زین سو بود بر تو ستم

این سـتـم، ای کاشـکی هر بـار بـر من بـگذرد

صبـحـدم مسـت شـراب شوق بـیرون اوفتـم

بـسـکـه شـب در نالـه های زار بـر مـن بـگـذرد

زودتـر خـاکم کن، ای گردون، مگر بـختـم بـود

کان خـرامان سـرو خـوش رفـتـار بـر من بـگذرد

ای خـوش آن دیوانگی و مسـتـی و رسواییم

کــز پــی نــظــاره ای آن یـار بــر مــن بــگــذرد

هر سحرگاهی فرستم جان بـه استـقبـال او

تــا مـگــر بــویـی ازان گــلـزار بــر مـن بــگــذرد

رفت عمر و گفتـگوی عشق از خـسـرو نرفت

عـمـر بـاقـی هـم درین گـفـتـار بـر مـن بـگـذرد

***

یــار مــن گــویــنــد آنــجــا گـاه گــاهــی بـــگــذرد

راضـیم گـر در دلـش از بـعـد مـاهـی بـگـذرد

بــیـهـشــم در راهـش افــتــاده، مـرا آگــه کــنـیـد

گـر درین ره سـرو بـالـا کـج کـلـاهی بـگـذرد

ای صـبــا، جـانـم بـبـر، در خـاک کـویـش کـن نـثـار

گـر دریـن ره نـگـذرد آخـر بـه راهـی بــگـذرد

حـال پـامـالان راه خـویـش مـی پـرسـی، مـپـرس

وای بـر موران دران شارع که شاهی بگذرد

نیسـت آن دولـت کـه بـوسـم پـای میمونت، ولـی

پـای آن بـوسم که در کوی تو گاهی بـگذرد

غمزه بـا صـدها بـلای خـویش نابـخـشـود نیسـت

دیدن شاهی که بـا زینسان سپاهی بگذرد

خلق در فریاد و تو خوش می روی، من چون زیم؟

وه کـه گـر ناگـاهی از مـن تـیر آهی بـگـذرد

زاه گــرمــم روســیــه شــد روز، هــم داری روا

کـاینچـنین روز سـیه بـر رو سـیاهی بـگـذرد

در زنـخــدانــت دل خــســرو فــتــاد و غــرق شــد

همچو آن مستی که بر بالای چاهی بگذرد

***

گـر بـه کـوی عـاشـقـان آن ماه گـاهی بـگـذرد

بر گدایان همچنان باشد که شاهی بگذرد

سـالها شـد تـا بـه کویش اوفتـادم روز و شـب

بــر امـیـد آنـکـه مـاهـم بـه مـاهـی بـگـذرد

سیل اشکم چون خیالش دید در دل جا گرفت

روز بـاران کـس نخـواهد کـز پـناهی بـگذرد

آب دیـده مـی زنـم هـر دم بــران خـاک رهـش

تـا غـبـاری بـر نـیاید، گـر بـه راهـی بـگـذرد

***

من نمی خواهم که چشمم غیر آن رو بنگرد

چشم بـد حیف است کاندر روی نیکو بنگرد

حـاجـت تـیر و کـمـان نبـود، فـتـد مـرغ از هوا

در پریدن، گر سوی آن چشم و ابرو بنگرد

غیرتم آید كه باد صبح بر كویت وزد

یـا شـب انـدر روزن آید مـاه و آن رو بـنـگـرد

بـاد در چـشـمـش ز تـیر غـمـزه میل آتـشـین

هر که در رویت به نقصان یک سر مو بنگرد

حــرز بــازو کــرد خــســرو نـام مـیـمــون تــرا

شوق چـون غالب شود در حـرز بـازو بـنگرد

***

دسـت مـاه روزه تـا در چـشـم عـشـرت خـاک زد

اشک خونین ریخت جـام و گل گریبـان چاک زد

یـارب، از هـجـر کـه در پـوشـیـد نـیـلـوفـر کـبــود؟

لــالـه از درد کــه داغــی بــر دل غــمـنـاک زد؟

بـا همه چـشـمی کـه نرگـس بـاز دارد در چـمـن

اهـل بـینـش را نـمـی شـاید قـدم بـر خـاک زد

تا کی از شمشاد و نسرین گویم و ریحان و گل؟

بـیخ این خـار از ره دل خـواهـم اکـنـون پـاک زد

بــا وجــود سـاقـی مـه روی مـن در بــاغ حـسـن

می توان آتش درین مشت خس و خاشاک زد

ای مه نو، گر شـبـی طالع شـوی چـون عاصـیان

خـواهمت بـهر شـفـاعـت دسـت در فـتـراک زد

مـژده بـر خـسـرو، اگـر گـوید شـبـی در گـوش او

عـیـن عـیـد ایـنـک عـلـم بـر گـوشـه ی افـلـاک زد

***

تــا سـرم بــاشـد تــمـنـای تــوام در سـر بــود

پــادشـا بــاشـم گـرم خـاک درت افـسـر بــود

روزگـار از زلـف تــو بــادا پــریـشـان روز و شـب

تـا دل بــد روز مـن هـر دم پــریـشـان تـر بــود

مـن خـورم خـونـابــه ی هـجـران و بــیـزارم،ازآنـک

مــاجــرا بــا زیــرکــان خــونــابــه ی دیــگــر بــود

من به گرمای قیامت خون خورم بر یاد دوست

جـوی شـیـر آن را نـمـا و تــشـنـه ی کـوثــر بــود

عشق را پـروانه بـاید تـا که سوزد پـیش شمع

خـود مگس بـسـیار یابـی هر کـجـا شـکر بـود

خـوبـرو آن بـه کـه بـاشـد آب و آتـش در جـهان

تـا وجـود عـشـقبـازان خـاک و خـاکسـتـر بـود

یـار جــایـی و مـن بــیـچــاره جــایـی بــیـقــرار

وه چه خوش باشد که بر بازوی خسرو بر بود

***

فـرخ آن عــیـدی کـه جــان قـربــانـی جــانـان بــود

خـرم آن جـانی که پـیش نیکوان قـربـان بـود

چــون نـگــویـد نــازنـیـن مــن مــبــارک بــاد عــیـد

جان شکر ریزی کند، دیده گلاب افشان بود

بذله گوی و عشوه ساز و شوخ چشم و غمزه زن

خوبـرویی کاین چنین بـاشد بـلای جان بـود

آب چــشـمـم روز عـیـد از آســتــانـش بــازداشـت

بــاز دارد از صـلـا عـیـدی کـه در بــاران بــود

جـان دهد، جـانـا، دهـانـت هر کـه را شـربـت دهد

اینچنین شربـت نبـاشد، چشمه ی حیوان بـود

بـهـر شـادی صـورت مـیـمـون تـو هـر روز نـیـسـت

عید تا سالی، چه غم بـاشد، اگر قربان بود

رو بــه گــاه تــیـغ رانــدن ســوی قــربــانـی مــدار

تـا مگـر جـان دادن آن بـیچـاره را آسـان بـود

دوســتــان از صــحــبــت مـا، گــر چــه آزاد آمـدنـد

تـا زیـد خـسـرو، غـلـام و بـنـده ی ایشـان بـود

***

از ســر کـو آن پــری چــون نـاگـهـان پــیـدا شــود

جـای آن بـاشـد کـه مـردم در میان شـیدا شـود

مـن چـنین دانم کـه بـاشـد نسـخـه ای از روی او

صــورتــی از آیـنـه خــورشــیـد اگـر پــیـدا شــود

مـــاه رویـــا، کـــی رســـد در آفـــتــــاب روی تـــو

شـمـع را هـر چـنـد سـر تـا آسـمـان بـالـا شـود

از تـو دل چـون آبــلـه خـون گـشـت در دنـبــال تـو

اشــک را از بـــس دویــدن آبـــلــه بـــرپــا شــود

مـن بـه تـنـهـایی هـمـی گـریـم، اگـر پـیـدا کـنـی

هر دری کز چـشـم من بـیرون فـتـد، درها شـود

ســبــزه ی تــر بــرکـشــیـدی زان رخ چــون آفــتــاب

راز من چون سبزه می ترسم که در صحرا شود

می خلد بر جان من آن خط که بر لب می کشی

مـار کـی شـیرین شـود بـا آنـکـه در خـرمـا شـود

خـسـرو، از بـهر تـو اندر دیده ی خـود جـای سـاخـت

چـشـم می دارد که در کوی وصـالش جـا شـود

***

زلـف گـرد آور کـه بــازم دل پــریـشـان مـی شـود

روی پـنهان کـن که بـازم دیده حـیران می شـود

عـقـل و هوش و دل خـیالـت بـرد و جـانم مـنتـظـر

تـا هنوز از نرگس مستـت چـه فرمان می شود!

تـا کیم سـوزی که هر صبـحـی دعای صبـر خـوان

این کسی را گوی کو را شب به پایان می شود

عـاشـقـان را صـد بــلـا پـیـش اسـت گـاه دیـدنـت

جـز یکی راحـت که بـاری مردن آسان می شود

زانچـه من خـوردم غمت، بـاری پـشیمان نیستـم

گـردلـت از لـطـف نـاکـرده پـشـیـمـان مـی شـود

از هلاکم دوستـان غمناک و من خوش می شوم

کانچـه بـاری کام جـانان من اسـت آن می شود

چـون بـه پـایان آمد این قصه که می گویم بـه درد

یک حـدیث و صد پـیم خـاطر پـریشـان می شود

ای که پندم می دهی پیش تو آسان است، لیک

این کـسـی داند کـه او را خـانه ویران می شـود

ای دل خـسـتــه، مـده یـادم ز مـژگـانـش، از آنـک

مـوی بــر انـدام مـن هـر بــار پـیـکـان مـی شـود

آنکـه گـفـتـنـدی کـه از خـوبـانـش روزی بـد رسـد

اینک اینک، جـان خسرو، گفت ایشان می شود

***

تا چه ساعت بـود، یارب، کان مسلمان زاده شد

کـافـت انـدر سـینـه و انـدیشـه در جـان زاده شـد

از شب حـامل چـه زاید، جـز پـریشـانی بـه عمر

هـنـدوی شـب حـامـل و زلـف پـریـشـان زاده شـد

دی شبش گفتم، فلانی، زیر لب گفتا، که مرگ

طـرفـه مـرگـی بــود ایـن کـز آب حـیـوان زاده شـد

مه غلام اوست، ار در پـیش یوسف سجـده کرد

او بـه دهلی زاد، اگر یوسـف بـه کـنعـان زاده شـد

مـاه مـن از آب چـشـم و گـریـه ی سـوزان بــتـرس

کــز تــنــور پــیـرزن ســیـلــاب طــوفــان زاده شــد

مـردم چـشـمـم بــرون افـتـاد از گـریـه ز پـوسـت

راست چون طفلی که خون آلود و گریان زاده شد

دل از آن خـوناب تـن هر لحـظـه می گوید غـمی

چـون کـنـد بـیـچـاره خـسـرو کـز پـی آن زاده شـد

***

تـا خـیال روی آن شمع شبـسـتـان دیده شد

سـوخـتـم سـر تـا قـدم پـیدا و پـنـهان دیده شـد

سـبـز خـطـش بـر نـگـین لـعـل تـا بـر زد قـدم

از خــضــر پــی بــر کـنـار آب حــیـوان دیـده شــد

مـی شـود از پــرتــو رخــسـار مـهـرافـروز تــو

دیده ها روشـن، مگر خـورشید تـابـان دیده شـد

زآمــد و رفـــت خـــیــال قـــامــت زیــبـــای او

جــلــوه گــاه نـاز آن ســرو خــرامــان دیـده شــد

از پــی نـظـاره گـلـبــرگ رویـت، یـک بــه یـک

قـطـره های اشـک من بـر نوک مژگان دیده شـد

تا بدیدم در لبش، خون دل از چشمم بریخت

یاغـی خـونی کـه رفـت آن مسـلـمان دیده شـد

چـشم خسرو بـود و روی او حـکایت مختـصر

گر به چشم خود کسی را صورت جان دیده شد

***

یـار مـا را دل ز دسـت عـاشـقـی صـد پـاره شـد

بــاز عـقـل از خـان و مـان خـویـشـتــن آواره شـد

این دل صـد پـاره کـش پـیونـدها کـردم بـه صـبـر

آن هـمــه پــیـونـدهـایـش بــار دیـگــر پــاره شــد

پــاره پــاره گـشــت ســر تــا پــا دل پــر آتــشـم

از بـرای سـوزش مـن بـیـن چـه آتـشـپـاره شـد؟

ماه من، بی تو چو شب تاریک شد چشم رهی

واندر این شب قطره های چشم من سیاره شد

چشم را گفتم که در خوبـان مبـین، نشنید هیچ

تــا گـرفـتــار یـکـی مـردم کـش خــونـخـواره شـد

دی رهـی دیـد آن پــری را و ز سـر دیـوانـه شـد

وز ســر دیـوانــگــی در پــیــش آن عــیــاره شــد

دید چـون دیوانـگـی مـن، بـزد بـر سـینـه سـنـگ

سختی دل بین که بـستد سنگ و در نظاره شد

تـا بـه کوه و دشـت نفتـد همچـو فرهاد از غـمت

چـاره ی خـسـرو بـکـن کـز دسـت تـو بـیـچـاره شـد

***

گـر نـمـی بــیـنـم دمـی در روی او غــم مـی کــشــد

ور کـسـی پـهلـوی او می بـینم آن هم می کـشـد

مـن بـه عـشـق یـک نـظـر مـی مـیـرم و او بـا کـسـان

چون زید مسکین گرفتـاری کش این غم می کشد

من ز محـرم حـیله می پـرسـم کـز این غـم چـون زیم

وین خـود از کشتـن بـتـر کز طعنه محـرم می کشد

می کشد از چشم و خوشتر آنکه می گوید که خلق

خـود همی میرند، کس را چـشم پـرنم می کشد؟

ای دل خـسـتـه، چـه جـویی، مرهم از شیرین لبـی؟

کـو بـه شـوخـی دردمندان را بـه مرهم می کـشـد

چــنــد پــوشــم گــریـه را تــا کــس نــدانـد راز مــن؟

بـیشـتـر هر جـا مـرا این چـشـم پـرنـم مـی کـشـد

زلــف را زیـن گــونـه، جــانــا، هـم مــده رشــتــه دراز

کـو هـزاران بــسـتـه را در زیـر هـر خـم مـی کـشـد

از کـرشـمـه خــلـق را تــا مـی تــوانـی مـی کـشـی

ور کـسـی از تـو رها شـد زلـف در هم مـی کـشـد

خـسـروا، کـی غـم خـورد، گـر تـو بـمـیری در غـمـش

آنکه صد همچون تو عاشق را به یک دم می کشد

***

ناز کن، ای گل، که سرو بـوسـتـانی می کشد

ناز تـو بـلـبـل بـه هر نوعـی کـه دانی می کـشـد

ابـجـد سـبـزه همی خـواند بـنفـشـه طـفـل وار

پیر گشته است و دلش سوی جوانی می کشد

لـالـه و نرگـس قـدح بـر کـف ز جـا بـرخـاسـتـند

یـکـدگـر هـر یـک شــراب ارغــوانـی مـی کـشــد

نرگـس از کـف جـام ننهد، گـر چـه از رنج خـمار

سـرفـگـنـده مـانـده چـندان نـاتـوانی مـی کـشـد

زنـدگـانـی آن کـســی بــر آب دارد بــعــد ازیـن

کـاو بــه جــام روشـن آب زنـدگـانـی مـی کـشـد

خسروا، در موسم گل همچو بلبل مست باش

خـاصـه چـون بـلبـل نوای خـسـروانی می کشـد

***

هـر کـسـی را در بـهـاران دل بـه گـلـزاری کـشـد

وین دل بـدروز مـن سـوی جـفـا کـاری کـشـد

وقتـی، ار این زارمانده دل بـه بـاغـی خـوش کنم

موکـشـان بـازم غـمش در کنج دیواری کـشـد

راز آن بـت بـا کـه گـویم، چـون مسـلـمـانی نمـاند

کـز تـن این بـت پـرسـتـی کهنه زناری کـشـد

محـرم عاشـق بـود غمگین تـر از عاشق بـسـی

تـندرسـتـش مشمر آن کو رنج بـیماری کشـد

مــاه در مــحــمــل چــه دانــد، از گــرانـی دلــم؟

زحـمت اشـتـر کسـی داند که او بـاری کشـد

ای به خواب خوش بگویم با تو از شبهای خویش

غم مباد این سرمه را در چشم بیماری کشد

گــفــتــیـم بــار دگــر کــن پــیــش خــوبــان دگــر

نیست این سوزن که از پـای دلم خاری کشد

چـنـد تـن در مـسـجـد و دل گـرد کـوی شـاهدان

خــرم آن کـو آشــکـارا بــاده بــا یـاری کـشــد

آسـتـان بـوس خـرابــات اسـت خـسـرو را هـوس

کین مصـلا خـدمتـی در پـیش خـماری کـشـد

***

آن کـه دل بـرد و ز غـمـزه چـون سـنـانـش مـی نهد

عـشـق جـانم می شـکافـد، در میانش می نهد

بــاد کــز کــویـش وزد، مــشــتــاق را بــنـدد هـمـی

هم بـه زنـجـیری کـه بـر اشـک روانش مـی نهد

مـی نهم بـر آسـتـانش چـشـم و مـی میرم ز شـرم

دیـده کـایـن داغ سـیه بـر آسـتـانـش مـی نـهـد

درد مشتـاق، ای بـه خواب ناز، کی دانی تـو شرح؟

دانـد آن کـو گـوش بــر آه و فـغــانـش مـی نـهـد

حـرف نـاخـن پـیـش سـینـه قـصـه ی دل مـی نـوشـت

زانکه چشمش مهر حسرت بر دهانش می نهد

کشـتـه ی تـو کعبـتـین آسـاسـت، بـس کز نقش حـال

نقـطـه نقـطـه داغـها بـر اسـتـخـوانـش مـی نهد

جان خسرو، عشق اگر چه مردن و جان دادن است

زنـده دل را پـرس کـو بـهـتـر ز جـانـش مـی نـهد

***

بـــاز بـــاد صــبـــح بـــوی آشــنــایــی مــی دهــد

آب چــشـم مـسـتــمـنـدان را روایـی مـی دهـد

بـین که چـندین زاهد از خـلوت بـرون خـواهد فتـاد

بـاد را کـان زلـف شـغـل عـطـرسـایی مـی دهد

ای رخـت آشـوب و چـشـمـت فـتـنه و زلـفـت بـلـا

دل نـگــر کــو بــا کــیـانـم آشــنـایـی مـی دهـد

هم به حق دوستی کت دوست می دارم به جان

خـوی تـو گـرچـه نـشـان بـی وفـایی مـی دهـد

وه کــه بـــاری روی زیــبـــا بــاز کــن تــا بــنــگــرم

تـا هـنـوزم دیـده لـخـتـی روشـنـایـی مـی دهـد

آمــــدم بــــر آســــتــــان دولــــتــــت امــــیــــدوار

کـیـسـت کـو درویـش را راه گـدایی مـی دهـد؟

گـفـتــی از دسـت فـراق مـا نـخـواهـی بــرد جـان

تـو چه گویی خود که ما را دل گوایی می دهد؟

خـود مکن بـیگانگی بـا ما، چـو می دانی که چـرخ

آشــنــایـان را ز یـکــدیـگــر جــدایـی مــی دهـد

خـون خـسـرو رایـگـان مـزد رقـیـبـت بـر مـن اسـت

گر به یک شمشیرم از دستت رهایی می دهد

***

غم مخـور، ای دل که بـاز ایام شادی هم رسـد

هـر کـجـا دردی سـت آن را عـاقـبــت مـرهـم رسـد

در مـیـان آدمـی و آنـچــه مـقـصـود وی اسـت

گر بـود صـد سـاله ره، چـون وقت شـد، یکدم رسـد

گاو و خـر را از غم و شـادی عـالم بـهره نیسـت

خــاص بــهـر آدم اســت، ار شـادی و ار غـم رســد

نـســبــت آدم درســت آنـگــه شــود بــا آدمـی

کــانــچــه بـــر آدم رســد آن بـــر بــنــی آدم رســد

بـگذر از اندیشه چون می بگذرد اندیشه نیست

هـر جــفـایـی کـان بــر اهـل عــالـم از عـالـم رســد

دوستـان، خاک شمایم چـون می شادی خورید

جــرعــه ای ریـزیـد تــا ایـن خــاک را زان نــم رســد

خسروا، ناخوش مشو، کایام شادی درگذشت

بر خدا دل نه که خوش خوش کام شادی هم رسد

***

تـا کـی آن زلـف پـریـشـان وقـت مـا بــر هـم زنـد

آه دودآلـود مـا آتــش بــر ایـن عــالـم زنـد

می خـورم من خـون بـه یاد لـعـل دلـداری و هیچ

کس ازین قصه نمی یارد که بـا او دم زند

لـعـل جـان بـخـش تـو گـاه خـنـده ی پـسـتـه دهـان

طـعنه ها بـر معـجـزات عیسـی مریم زند

نـکـهـت مـشـک خــتــا دیـگـر نـیـایـد خــوش مـرا

گـر صـبـا آن طـره ی مـرغـول را بـر هـم زنـد

چون تویی از نسل آدم گشت پـیدا، نیست عیب

گر فرشـتـه بـوسـه بـر پـای بـنی آدم زند

هـر کـه بـر خـاک جـنـایـت بـار یـابـد، بـی گـمـان

خـیمه بـر بـالای این نه طـارم اعـظـم زند

چون وفایی نیست جز غم هیچ کس را در جهان

یاد خسرو را حرام، ار یک دم بی غم زند

***

گــل نــو رســیـد و بــویـی ز بــهــار مــن نــیــامــد

چـه کـنم نسـیم گـل را کـه ز یار مـن نیامـد

دل مـن چـرا چـو غـنـچـه نـشـود دریـده صـد جــا؟

کـه صـبـا رسـید و بـویی ز نـگـار مـن نـیامـد

اگــر، ای حــریــف، داری نــظــری بـــه روی یــاری

به بهار خویش خوش شو که بهار من نیامد

هـمـه عـمـر تــشـنـه بــودم بــه امـیـد آب حـیـوان

بـه جـز آب شـور دیده بـه کـنـار مـن نـیـامـد

شب و روز جـدول خـون بـه دو رخ چـه سـود دارد؟

چـو سـتـاره ی سـعـادت بـه کـنـار مـن نـیـامـد

مــنــم و خــرابــه ی غــم ز خــوشــی خــبــر نــدارم

چــو ازان دیـار مـرغـی بــه دیـار مـن نـیـامـد

من خـون گرفتـه کردم نظـری و کشـتـه گشـتـم

تـو بـدان که او بـه عمدا بـه شکار من نیامد

بــه شـب نـشـاط، یـارا، چـه خـبــر تــرا ز خـسـرو؟

کـه بـه جـانب تـو روزی شـب تـار من نیامـد

***

بــرهـم بــمـانـد دیـده، کـس ازان سـوار نـامـد

خــبــری ز خـود نـدارم کـه خــبــر ز یـار نـامـد

چـه کـنم، اگـر چـو نرگـس نکـنم سـفـید دیده

کـه ز شــاخ آرزویـم بــه جــز انـتــظـار نـامـد

مـنـم و نـوای نـالـه، شـب هجـر و رقـص گـریه

چـه کـنم سـرود شـادی کـه دل فـگـار نامـد

بــه نـهـال صــبــر عــمـری ز دو دیـده آب دادم

تو ز بخت شور من بین که کهی به بار نامد

بـه چه بـندم این دو دیده که دو رخنه ی بـلا شد

ز ره تــو بــا صــبــا هـم قـدری غــبــار نـامـد

بـه جـفـا مگو دلم را که کـجـا رسـیدی اینجـا؟

بـه کـمـند بـرد زلـفـت کـه بـه اخـتـیار نـامـد

دل خــلــق پــاره پــاره نـگــری ز نــالــش مــن

کـه بــه جـز جــراحـت دل ز فـغـان زار نـامـد

بـشـکـسـت قـلـب مـا را صـف کـافـران غـمـزه

حـشم خـرد روان شـد که بـه هیچ کار نامد

بـه دلم نشسته پیکان، مزن، ای حکیم، طعنه

کـه تـرا بـه پـای نـازک خـلـه ای ز خـار نامـد

نه که بیهده ست خسرو، دل رفته باز جستن

کـه ز رفــتــگـان آن کـو یـکـی از هـزار نـامـد

***

خـبـرم شده سـت کامشب سر یار خـواهی آمد

سـر مـن فـدای راهـی کـه سـوار خـواهـی آمـد

بـه لـب آمده سـت جـانم، تـو بـیا کـه زنده مـانم

پس ازان که من نمانم، به چه کار خواهی آمد؟

غـم و غـصـه ی فـراقـت بــکـشـم چــنـان کـه دانـم

اگـرم چــو بــخـت روزی بــه کـنـار خـواهـی آمـد

دل و جان ببرد چشمت به دو کعبتین و زین پس

دو جـهـانـت داد اگـر تـو بـه قـمـار خـواهـی آمـد

مـــنـــم و دلـــی و آهـــی ره تـــو درون ایــن دل

مـرو ایـمـن انـدریـن ره کـه فـگـار خــواهـی آمـد

رخ خــود بــپــوش، اگــر نـه رقــم مــنـجــمــان را

ز حـساب هشتـم اخـتـر بـه شمار خـواهی آمد

می تـسـت خـون خـلقـی و همی خـوری دمادم

مخـور این قـدح کـه فـردا بـه خـمار خـواهی آمد

هـمـه آهـوان صـحــرا سـر خــود نـهـاده بــر کـف

بــه امـیـد آنـکـه روزی بـه شـکـار خـواهـی آمـد

بـه یک آمدن بـبـردی دل و جـان صد چـو خـسـرو

کـه زید اگـر بـدینسـان دو سـه بـار خـواهی آمد

***

گذرد مهی و یک شـب بـه منت گذر نبـاشد

بــرود شـبـی و مـا را خـبـر از سـحـر نـبــاشـد

ز سـر کرشمه هر دم گذری بـه سـوی دیگر

به دو رخ تو همچو ماهی، به منت گذر نباشد

رسـدت بــر اوج خـوبــی، اگـر آفـتـاب گـردی

کـه در آفـتـاب گـردش چـو تـویی دگـر نبـاشـد

نـتـوان ز بــعـد دیـدن نـظـر از تـو بــرگـرفـتـن

نـتـوانـد آنکـه چـشـمـش بـود و نـظـر نـبـاشـد

سخن تـو آن حـلاوت که شکر تـوانش گفتـن

ز غـم تـو دارد، ارنی سـخـن از شـکـر نبـاشـد

خـبـرم مـپـرس از مـن، چـو مـقـابـل من آیی

کـه چـو در رخ تـو بـینم ز خـودم خـبـر نـبـاشـد

بـه ملـامـتـم همه کـس در صـبـر می نمـاید

نه بـد اسـت صـبـر، لیکـن چـکنم، اگر نبـاشـد

دل مستمند خسرو سخن تو پیش هر کس

چـو قـلـم فـرو نخـواند، اگـرش دو سـر نبـاشـد

***

تو ز لب سخن گشادی، همه خلق بـی زبـان شد

تـو بـه ره خـرام کردی، همه چـشمها روان شد

تـو درون جـان و گـویی کـه دگـر کـه اسـت یـا رب؟

دگری چگونه گنجـد بـه تـنی که جـان گران شد

به رهی که دی گذشتی همه کس به نرخ سرمه

بــخــریـد خــاک پــایـت دل و دیـده رایـگـان شـد

چـــه کــشــش دراز داری ســر زلــف نــاتـــوان را؟

که بـدان کمند دلکش دل عالمی بـه جـان شـد

چـو مـراسـت نـیم جـانی بـه وفـات، کـاین مـحـقـر

دهـم از بــرای یـاری کـه بــه از هـزار جـان شـد

رخ تــو بــس اسـت سـودم بــه فـدای تــار مـویـت

دل و جان و عقل و هوشم که ز دولت زیان شد

ز غـمت چـنین که مردم، چـه کـنم، گرم بـخـواهی

که عـزیز در دل کس بـه سـتـم نمی تـوان شـد

صـفـت کـمـال حـسـنـت چـو مـنی چـگـونه گـوید؟

که هزار همچـو خـسـرو ز رخ تـو بـی زبـان شـد

***

بــت نــو رســیــده ی مــن هــوس شــکــار دارد

دل صــیـد کــرده هــر ســو نــه یـکــی، هـزار دارد

رود آنچـنان بـه جـولـان کـه سـر سـپـه نکـرده

ســر آن ســپـــاه گــردم کــه چـــنــان ســوار دارد

دل من بـبـرد زلفش، جگرم نجست چشمش

تــو مـبــاش غـافـل، ای جـان، کـه هـنـوز کـار دارد

نـتـوانـمـش کـه بــیـنـم بــه رقـیـب نـامـوافـق

چه خوش است گل، ولیکن چه کنم که خار دارد؟

بـرو، ای صـبـا و حـالـی کـه مـرا ز هجـر دیدی

بــرســانـش، ار چــه دانـم کـه کـم اســتــوار دارد

به خدا که سینه ی من بشکاف و جان بـرون کن

کـــه درون خـــانـــه ی تـــو دگـــری چـــه کـــار دارد؟

بـرس، ای سـوار، لـطـفـی بـنمای خـاکـیی را

کــه ز تـــنــدی ســـمــنــدت دل پـــر غـــبـــار دارد

تو شبانه می نمایی، به برکه بوده ای شب؟

کــه هـنـوز چــشــم مــســتــت اثــر خــمــار دارد

چو اسیر تست خسرو، نظری بـه مردمی کن

کــه ز تـــاب زلــف مــســتـــت دل بـــیــقــرار دارد

***

سر من بـه سجده هر دم بـه ستـانه ای درآید

جـگـر انـدر آسـتـانـش بـه بـهـانـه ای در آید

قد تـسـت همچـو تـیری که درون جـان نشیند

چــو درون ســیـنـه ی مـن گــذرانـه ای در آیـد

در کین گشاد چـشمت بـه خـیال خـود بـگو تـا

ز پـی شـفـاعـت مـن بـه مـیـانـه ای در آیـد

ز فسانه خواب خیزد، ولی اندر این که خسپـد

اگـر این حـکـایت مـن بـه فـسـانه ای در آید

دل من ز زلف و رویت شد اسیر و چون نگردد؟

شب ماهتـاب دزدی که بـه خـانه ای در آید

ز غمت چـنانسـت سـوزم که زبـان کنم تـصـور

بــه دهـن ز آتـش دل چـو زبــانـه ای در آیـد

سـحـری بـود، خـدایـا کـه حـریف مـن ز جـایی

همه شب شراب خورده سحرانه ای در آید

***

دلــبــران مـهـر نـمــایـنـد و وفــا نـیـز کــنـنـد

دل بـر آن مهر نبـندی که جـفـا نیز کـنند

چـند گـویند کـه گه گه بـه دلش می گـذری

این حدیثی ست که بـهر دل ما نیز کنند

عالمی را بکش از غمزه که ترکان به خدنگ

گر چه بکشند بسی صید، رها نیز کنند

عـاشـقـان گـر چـه تـرا بـهر جـفـا بـد گـوینـد

از پـی چـشـم بـد خـلـق دعـا نیز کـننـد

هجـر مپـسـند چـو دانی کـه وکیلان سـپـهر

دوسـتـان را بـهم آرنـد و جـدا نیز کـنـنـد

مــنـعــمــان گــر چــه بــرانـنــد گــدا را از در

گـه گـهی حـاجـت درویش روا نیز کـننـد

سـوی خـسـرو نگهی کن بـه طـفـیل دگران

کـاهل دولت نگهی سـوی گدا نیز کـنند

***

عـاشـقـان خـون جـگـر شـربـت مـقـصـود کـنند

ای خوش آن گریه که گه دیر و گهی زود کنند

وصـل جــویـان کـه دم از عـشــق بــرآرنـد رونـد

چــون گـدایـان کـه دعــای غــرض آلـود کـنـنـد

بــاده کـش دوزخـیـان، بــهـتــر ازیـن مـتــقـیـان

کـز پـی خـلـد بــریـن طـاعـت مـعـبــود کـنـنـد

نـالــه ی ســوخــتــگــان هـســت ســرود مــاتــم

اجـر آن بـه کـه گـهی خـلـوت مـقـصـود کـنـنـد

نیسـت بـی یوسف خـود رغبـت بـسـتـان ما را

بــلـبــلـان، گـر بــه چـمـن نـغـمـه ی داود کـنـنـد

چــه زیـان دارد، اگـر دلـشــدگــان از تــو گـهـی

زان زیان کـار دو چـشـمـت نـظـر سـود کـنـنـد

من خسی را که بسوزند به کویت، غم نیست

غــم از آنـســت کـه پــیـش در تــو دود کـنـنـد

حـق من در تـو نگاهی ست سر رود دو چـشم

کـه ز گـریـه حـق خـسـرو هـمـه نـابـود کـنـنـد

***

دوش نـاگـه بـه مـن دلـشـده آن مـه بـرسـید

دل بــه مـقـصـود خــود الـمـنة لله بــرسـیـد

بـاز می گفتـمی افسـانه ی هجـران بـا خـویش

تـا بـدان لـحـظـه کـه بـالـای سـرم مه بـرسـید

از پـــی کــوری آن کـــس کــه نــیــارد دیــدن

مــژده ی نــور بـــصــر بـــر مــن آگــه بـــرســـیــد

آمـد آن روشـنـی چـشـم بــه اسـتـقـبــالـش

مــردم دیــده روان تــا بــه ســر ره بـــرســیــد

آمـد آن سـاده زنـخ، بــر مـن بـیـهـوش زد آب

بـر من تـشنه نگه کن که چـسان چه بـرسید؟

گـریـه بـر سـوز مـنـش آمـده بـر سـوخـتـگـان

آن چــه بــاران کــرم بــود کـه نـاگـه بــرســیـد

دل سـتـد از مـن بـیمـار و بـه پـرسـش نـامـد

چون خبر یافت که جان می دهم، آنگه برسید

می کـشـیدم سـر زلفـش ز قـفـا جـانب روی

تــا شـب تــار بــه نـزدیـک سـحـرگـه بــرسـیـد

خسروا، گر رسد ابله به بهشتی چه عجب؟

عجب این بین که بهشتی سوی ابـله بـرسید

***

روزها شـد کـه ز تـو بـوی وفـایی نرسـید

وز سـر کـوی تـوام بـاد صـبـایی نـرسـیـد

چـاک شـد پـیرهن عـمر بـه صـد نومیدی

دسـت امـیـد بـه دامـان قـبـایی نـرسـید

در بـیـابـان طـلـب بـخـت پـریـشـان کـردم

گـرد آمـد همه ی عـمر و بـه جـایی نرسـید

چـشم گسـتـاخ بـه نظاره ی روی تـو بـماند

لـب مـحـروم بـه بـوسـیدن پـایی نرسـید

انـدر آن روز کـه بــالـای تـوام بــر جـان زد

وه که بـر سـینه چـرا تـیر بـلایی نرسـید

تــن بــیـمـار مـرا خــاک درت خـوش بــادا

کـه بـه پـرهیز بـمـرد و بـه دوایی نرسـید

همه عـالم ز جـمال تـو نصـیبـی بـگرفـت

چـه تـوان کرد، اگر بـخـش گدایی نرسید

ما که باشیم که ناخوانده به کویت آییم؟

مگسان را گهی از کاسه صلایی نرسید

تـازه بــادات گـلـسـتـان جـمـالـت هـر روز

گر چه بـا خسرو ازان بـرگ گیایی نرسید

***

رسم خـونریز در آن خـوی جـفاساز بـماند

این کله بـر سر آن ترک سرانداز بـماند

گفتـمی نام تـو و زیستـمی هر دم پـیش

که ز لب کم نشود کام تـو و گاز بـماند

گـه رود جـان و گـهـی بــاز بــیـایـد در تـن

گه بـه تـابـاک در اندیشه ی آن ناز بـماند

باد چستی که بر آید سر عشاق ز دوش

این هوا در سر آن سرو سرافراز بماند

بـستـن چـشم ندانم که چه بـاشد، آنگاه

که بـرفت از نظـر و دیده ی من بـاز بـماند

زاهدی در تـو نظـر کـرد، صـلاحـش بـردی

به یکی بـازی ازان چشم دغابـار بماند

نالـه ی ناخـوش خـسـرو کـه ز غـم مـی آید

خجل آواز که چون مطرب ناساز بـماند

***

گوش من از پـی نام تـو بـه هر کـوی بـماند

چشم من از هوس روی تو هر سوی بـماند

نـه بـه گـلـزار گـشـایـد دل مـن، نـه در بــاغ

بـسـکه در جـان من اندیشـه ی آن روی بـماند

بـامـدادان بـه چـمـن نازکـنان می گـشـتـی

سـرو یک پـای سـتـاده بـه لب جـوی بـماند

سوی پیکان شودم، گر گله زان غمزه کنم

کـه چـه پـیکـانی ازو در تـه هر موی بـماند؟

سـر بـسـی بـر در و دیوار زدم همچـو صـبـا

که گذشت آن گل خـندان من و بـوی بـماند

ماجـرای دل خـودکـام، چـه پـرسـی از من؟

سالها شد که ز من رفت و دران کوی بماند

شــکــرگـوی کــرمـش کـرد دل خــســرو را

ذوق دشـنام کـه در گـوش دعـاگـوی بـمـاند

***

مــســت مـن بــاز جــدایـی ز ســر آغــاز نـهـاد

راه خـلقـی زد و تـهمت بـه سـر ناز نهاد

خـلـق دیـوانـه شـد آن لـحـظـه کـه از رعـنـایی

کـلـه کـژ بــه سـر سـرو سـرافـراز نـهـاد

مـسـت شـد ده دل و در راه بــرآمـد صـد جــان

در خـرامـش چـو بـرآورد قـدم، بــاز نـهـاد

ای عـفـاالله ز پـی کـشـتـن مـا در چـشـمـت

حـسـن خـاصیت شمشیر سـرانداز نهاد

ناله ام نیست خوش، اما ز نی سوخـتـه پـرس

عشق ذوقی که درین نغمه ی ناسـاز نهاد

هر طرف سوخته ای چند به خاک افتاده است

شمع خود سوزش پروانه چه آغاز نهاد؟

ای بــسـا خــواجــه مـقـامـر کـه ز بــعـد مـردن

سـر بـه شاگردی آن چـشم دغابـاز نهاد

بـو که خـسـرو سـخـنی بـشنود از تـو هر شب

زیـر دیـوار تــو صــد گـوش بــه آواز نـهـاد

***

بـر رخ هـمـچـو مـهـش طـره ی چـون شـب نـگـریـد

انگـبـین در لـب شـیرینش لـبـالـب نگـرید

چــشـم بــسـتــه مـگـشـایـیـد مـگـر بــر رویـش

آن زمان کش مه نو در تـه غـبـغـب نگرید

پیش محراب دو ابروش که طاق است به حسن

عـالـمـی دسـت بـرآورده بـه یارب نـگـرید

چــون بــدیـدیـد رخــش زیـر زنـخــدان بــبــیـنـیـد

در تـه پـاره ی مـقـنـع چـه غـبــغـب نـگـریـد

چـشمش از هر مژه ای ساختـه مشکین قلمی

می دهد فتوی خون همه، مذهب نگرید

زلــف بـــر مــه زده در خـــانــه ی دل آمــد پـــیــش

نـشـد از دل، اثـر مـاه بـه عـقـرب نـگـرید

گــاه انــگــیــزش اشـــهــب ز غـــبـــار زلــفـــش

همـه آفـاق پـر از عـنـبـر اشـهـب نـگـرید

تــا شــکــافــی نـهـد از مـوی بــه پــای مـرکــب

سـر آن جـعد کشان تـا سم مرکب نگرید

اوسـت نوروز من و چـون فـتـدش جـعـد بـه پـای

راسـت بـا روز بـرابـر شـدن شـب نـگـرید

در گــلـســتــان لـطــافــت چــو گــل نـوخــیـزش

تـنک اندام و تـنک پـوش و تنک لب نگرید

بــنـده خــســرو را در وصــف جــمـالــش هـر روز

نـو بــه نـو دفـتـر و دیـوان مـرتـب نـگـریـد

***

رویت از غـالیـه خـط بـر رخ گلفـام کـشـید

مـاه نـو طـره ی مـشــکـیـن تــو در دام کـشـیـد

با سر زلف همی خواست کند گستاخی

مشک را نافه چـنان کشت که در کام کشید

روز بــازار چـمـن را بـه بـهـایـی نـسـتـانـد

لـالـه از خـاک تـو، گـر چـه درمی وام کـشـید

صـبـح روی تـو بـدینسـان کـه بـرآمد امروز

تو مبر ظن که چو من سوخته تا شام کشید

بـا وصـال تـو بـه یک لحـظـه فـراموش کند

هـر کـه جــور فـلـک و مـحـنـت ایـام کـشـیـد

دل بـه کامی بـرسـد از تـو هم آخـر روزی

غـصـه ی کـار خــود از عـالـم خــودکـام کـشـیـد

نام عشق است بـلای دل و آخر به جهان

سـر پـس نـام بـرون خـسـرو بـدنـام کـشـیـد

***

شـب زیاد تـو مرا تـا بـه سـحـر خـواب نبـرد

دیـده آبــی زد و از دیـده ی مــن تــاب نــبــرد

مـن بـدین خـواب نخـفـتـم کـه بـبـینم رویت

ناگهان روی تو دیدم همه شب خواب نبرد

می بـرد آب دو چـشمم که خیالی شده ام

خـوش خـیال تـو کـه از دیده ی مـن آب نـبـرد

دل سـنـگـین تـو وزنم ننهد، وه کـه کـسـی

سـنـگ قـلـب تـو ازین سـینـه ی قـلـاب نـبـرد

نامسـلـمـان دل من در خـم ابـروی تـو مـرد

هیچ کس هندوی ما را سوی محراب نبـرد

زین رخ زرد چـه پـیچـم سـخـنـی در زلـفـت

هیچ کس حـاجـت زرگر بـه سـر تـاب نبـرد

زخــمـهـایـی کـه ز نـوک قـلـمـت بــود در او

در دل خویش نگه داشت، به اصحاب نبـرد

رقعه ای دوش فرستادی و مسکین خسرو

خـوانـد در روشـنـی آه و بـه مـهتـاب نـبـرد

***

زلف گرد زنخـش دوش که گمره شده بـود

ای بـسا تشنه کزان رشته فرا چه شده بود

غـم ز هر سـوی درآمد کـه ز آمد شـد بـاد

دل ویـران مــرا هــر طــرفــی ره شــده بــود

هم دران روز دلم زد که بـه ملک حسنش

فتـنه جاسوس و بـلا حاجب درگه شده بـود

عـاقـبـت یار همان کرد که تـرسـیدم از آن

پیش ازین گوی که از جان من آگه شده بود

تــاکــنـون از پــی امـیـد کــشــیـدم، ورنـه

کـارم از دولـت هجـرانت همانگـه شـده بـود

گر چه در غیبت دل جور بسی بردم، لیک

بـاری آن دشـمـنـم الـمـنـة لله شـده بـود

آفـتـی بــود جـمـالـش کـه دلـم بــرد، آری

خـسرو از خویش نه دیوانه و ابـله شده بـود

***

خـوبــرویـان بــه دل سـوخــتــه سـاغـر نـدهـنـد

بـه جـز از خـون جـگـر شـربـت دیگـر نـدهنـد

ای خـوشـا کشـتـه شـدن بـر در خـوبـان که اگر

تـیـغ بـر دسـت رقـیـبــان سـتـمـگـر نـدهـنـد

در نـگــیـرد بــه بــتــان گــریـه ی گــرم و دم ســرد

کاین درخـتـان بـه چـنین آب و هوا بـر ندهند

عـاشـقـان در نظـر دوسـت چـو جـان افـشـاننـد

چه متاعی ست دو عالم که صلا در ندهند!

ماه و خور چون تو نه اند، ای دل و جان منزل تو

کـان ولایت که تـو داری بـه مه و خـور ندهند

غــمـزه را کــار مـفــرمـای بــه شــهـر اســلــام

کـه مسـلـمـانان شـمشـیر بـه کـافـر ندهند

مـا بـه خـون خـوردن و او بــا دگـران چـتـوان کـرد

چـشمه روزی خـضر شـد بـه سـکندر ندهند

ای صــبــا، زان ســر کـو مـنـتــظــران را گـردی!

تـا بــدیـن دیـده دگـر زحـمـت آن در نـدهـنـد

بــه نـظـر بــس کـن و ذکـر لـب و دنـدان بــگـذار

زانکـه خـسـرو بـه گـدایی در و گـوهر ندهند

***

ای کـه عـمـر از پـی سـودای تـو دادیـم بــه بــاد

یــاد مــی دار کــه از مــات نــمــی آیــد یــاد

عــهـدهـا بــســتــی و مـی داشــتــم امـیـد وفـا

ای امـید مـن و عـهـد تـو سـراسـر همـه یاد

هــر چـــه دارنــد ز آیــیــن نــکـــویــی خـــوبـــان

هـمـه داری و بـدان چـشـم بـدانـت مـرسـاد

مـاجــرای دل گـمـگــشــتــه ی بــی نـام و نـشــان

هـر کـه را بـاز نـمـودیـم نـشـانـی بـه تـو داد

آفـریـن بــر سـر آن دســت کـزان خــواهـد یـافـت

گــره کــار مـن از بــنـد قــبــای تــو گــشــاد

گـر نـبـردی ز سـر گـیـسـوی مـشـکـیـن تـو بـوی

محنت آن همه غم از چه کشیدی شمشاد

کام خسرو بده، ای خسرو خوبان که شده ست

لعـل جـان بـخـش تـو شـیرین و دل او فرهاد

***

هـر شــب از ســیـنـه ی مــن تــیـر بــلــا مـی گــذرد

تو چه دانی که برین سینه چها می گذرد؟

دل، اگـــر ســـنــگ بـــود طـــاقـــت آتـــش نــبـــود

آنـچــه از غــمـزه ی او بــر دل مــا مـی گــذرد

گـر جـفـایی کـنـد آن شـوخ، مـرا عـیـبـی نـیـسـت

گـو بــکـن، لـیـک ز انـدازه چـرا مـی گـذرد؟

عــاشــقــان را هــمــه عــمــر از پــی نــظــاره ی تــو

شب بـه زاری و سحـرگه بـه دعا می گذرد

یارب، این باد سحر از چه چنین خوش بوی است؟

مـگـر انـدر ســر آن زلـف دو تــا مـی گــذرد

تـو چـه مـرغـی کـاثـرت نـیـسـت کـه از سـوز دلـم

سـوخـت هر مرغ که بـر روی هوا می گذرد

خــســروا، بــگــذر از انـدیـشــه ی خــوبــان کــامــروز

مــوســم فــتــنـه و ایـام بــلــا مــی گــذرد

***

شـب ز سـوزی کـه بـرین جـان حـزین می گذرد

شــعــلــه ی آه مــن از چــرخ بــریــن مــی گــذرد

منم و گـریه ی خـون هر شـب و کـس آگه نیسـت

بــا کـه گـویـم کـه مـرا حـال چـنـیـن مـی گـذرد

سوزم آن نیست که از تشنگیم سینه بسوخت

آنسـت سـوزم کـه بـه دل ماء معـین می گـذرد

زاهـد، از صــومــعــه زنــهـار کــه بــیـرون نــروی

کــه ازان ســوی بــلــای دل و دیـن مـی گــذرد

مـی گـذشــتــی شــب و از مـاه بــرآمـد فـریـاد

کاین چه فتنه است که بر روی زمین می گذرد

بــاد از بــوی تــو مـسـت اسـت دلـیـریـش نـگـر

کـه دوان پـیش شـه تـخـت نـشـین مـی گـذرد

قـطـب دنـیا کـه فـلـک هـر چـه کـنـد کـار تـمـام

هـمـه در حــضــرت آن رای مـتــیـن مـی گــذرد

گــر کــنـی جــور و گــر تــیـغ زنـی بــر خــســرو

همچـنان دان کـه همـان نیز و همین می گـذرد

***

ای خـوش آن بـاد کـه هر روز بـه سـویت گـذرد

ناخوش آن آب کزین دیده به جویت گذرد

سیل چشمم همه خون است، نکو بشناسی

هر کـجـا گریه ی عـشـاق بـه سـویت گذرد

جــان بــه دنــبـــالــه ی آن بــاد دود بــوی کــنــان

کاین طرف گه گهی آلوده به بـویت گذرد

هر شـبـی بـیخـود و دیوانـه ام از دسـت خـیال

بـسـکـه تـا روز در انـدیـشـه ی رویـت گـذرد

عـیش تـلخـم چـو می تـلخ کـند هر دم مسـت

بـسـکـه در لذت آن تـلخـی خـویت گـذرد

مـی جــهـد شـعـلـه ی آه مـن و مـن مـی سـوزم

گـه نـبـاید کـه بـر آن روی نـکـویـت گـذرد

خــسـرو از بــیـم کـه روزش بــه درت نـگـذارنـد

هر شـبـی آید و دزدیده بـه کـویت گـذرد

***

آنـچــه بــر خــرمـن گـل بــاد ســحــرگــاه کــنـد

زلف تـو بـا شب و رخسار تـو بـا ماه کند

از خـیـالـت شـب عـاشـق بـه درازی بـگـذشـت

رفـتــن و آمـدن از زلـف تــو کـوتــاه کـنـد

خـیـز و بــخـرام کـه از بــهـر خـرامـیـدن تــسـت

شـانه کو بـر سـر خـوبـان جـهان راه کند

نـازنـیـنـا، ز پــی ســایـه ی تــســت از خــورشـیـد

گل که او خـیمه زند، ماه که خـرگاه کند

دیـــده در چـــاه زنـــخـــدان تـــو افـــتــــاد مـــرا

بـا کـه گویم کـه ازین واقـعـه آگـاه کـند؟

نـالـه ی مـن کــه یـکـی بــود و دو شــد از زنـخــت

همـچـو آواز کـه مردم بـه سـر چـاه کـند

آتــــشـــی در دل خـــســـرو زدی و آه نـــکـــرد

کـاتـشـی دیـگـر بــرخـیـزد، اگـر آه کـنـد

خسروا، گر ستم از دوست رسد، باکی نیست

چاره تسلیم بود هر چه که آن شاه کند

***

هر شـکـرخـنده که آن لعـل شـکرخـند کند

بــر دل زیـرک و بــر جــان خــردمـنـد کــنـد

زلف ازان می بـرد آن شوخ که شـبـهای غمم

گـر شـود کـوتـه، از آنـجـا همـه پـیوند کـند

آن خـیـال اسـت کـه آییـنـه نـمـایـد چـو تـویی

آیـنـه مـاه شـمـا را بــه کـه مـانـنـد کـنـد؟

نـیـم شـب ز آتــش دل روز کـنـم در تـو، ولـی

دل چه داند که چنین روز شبی چند کند؟

گـیـســوی پــر گـرهـت رشـتــه ی بــت را مـانـد

کـه دل گـرم مـن سـوخــتــه را بــنـد کـنـد

چون وفا نیست ترا، خسرو مسکین چه کند؟

دل ضـرورت بـه جـفاهای تـو خـرسـند کند

***

آنـکـه هـر شـب بـه دلـم آید و جـایی بـکـنـد

چـه شـود روزی، اگر یاد گـدایی بـکـند

شهر شـوریده و او رو ننماید، چـه نکوسـت؟

من ازان روز بـتـرسـم کـه بـلایی بـکـند

مست و شمشیر کشان بر سرم آید هر روز

یارب، اندر دلش افگن که خطایی بکند

مرو، ای دوسـت کـه آهم اثـری خـواهد کـرد

گـرت اینـجـا نـکـنـد، آخـر جـایی بـکـنـد

دوش نـظـاره کـنـت دید و نـخـفـت از شـادی

صبـر کن تا غم هجرانش سزایی بـکند

بـخـت ما گـرنه چـو ما سـوخـتـه بـاشـد آخـر

کـار پـیچـیده ی مـا را سـر و پـایی بـکـنـد

بـا چنین جور و جفایی که تو داری پـس ازین

نه همـانـا کـه مـرا عـمـر وفـایی بـکـند

پــر غـبــار آیـد از کـوی تــو خــســرو هـر روز

در دود گـریه و در حـال صـفـایی بـکـنـد

***

تــا ز خـون ریـخـتـن آن غـمـزه نـدامـت نـکـنـد

کـس بــه راه غـم او ذکـر سـلـامـت نـکـنـد

آنچـه بـر بـی گنهان می کند آن روی چـو ماه

بــر گـنـه کـاران خــورشـیـد قـیـامـت نـکـنـد

کـه کـنـد فـرق ز رخــسـاره ی او تــا خــورشـیـد

خـط شـبـگون اگـر از مشـک عـلامت نکـند

پیش قاضی فلک، مه چه کند دعوی حسن؟

تــا خـطـت بــیـنـه ی خـویـش اقـامـت نـکـنـد

دل من کرده غمت خـون و اگر غم این اسـت

بنده راضی ست به نیمی که تمامت نکند

مـکـن از گـریـه مـرا مـنـع کـه دلـسـوخـتــه را

هیچ کـس از جـزع و گـریه مـلـامـت نـکـنـد

خـون مـا ریـزد و بــیـرون بــرد از خـنـده لـبــت

کـس بـه تـنگ شـکـرش نیز غـرامـت نکـند

بـا تـو خـواهد که کند خـسـرو مسـکین تـقریر

حـال خـود را، ولـی از بـیـم اسـائت نـکـنـد

***

گـر دل عـاشـقـم از عـشـق تــو رنـجــور شـود

کـلـبــه ی جـان ز بــلـاهـای تـو مـعـمـور شـود

هست روشن بـه رخـت دیده، اگر خـاک رهت

بــاز در دیـده کـشـم، نـور عـلـی نـور شـود

گـشـت اعـمی، چـو خـط سـبـز تـرا دید رقـیب

چـشـم افـعـی چـو زمـرد نـگـرد، کـور شـود

حالیا چشم تو مست است، چها می کند او؟

آه، اگـر غـمـزه زنـان آیـد و مـخــمـور شــود

گـفـت لـعـلـت بـه تـبـسـم کـه دل از ما بـرگـیر

از عسل، امر محال است، مگس دور شود

مـی رود جـان بــه سـر کـوی تـو دیـدار طـلـب

موسـی، آری، طلبـد وصل که بـر طور شود

جـان من روی تـو شد، ای خـوشی جـانم، اگر

خـسـرو سوخـتـه از وصل تـو مسرور شود!

***

مست من بی خبـر از بزم چو در خانه شود

جـان بـه همراهی آن نرگـس مسـتـانه شـود

دشـمن جـان خـودم پـیش تـو، ای تـیرانداز

دوسـت نـبـود کـه بـلـا بـبـیند و بـیگـانه شـود

در تـو حـیـرانـسـت نـمـی دانـد نـظـارگـیـت

آن گـهی خـواهد دانسـت کـه در خـانه شـود

می کنم شکر جفایت که چو شه ریزد خون

بــنـدگـان را هـمـه گـفــتــار نـدیـمـانـه شــود

ای بـسا خـلق که زنار مغان خـواهد بـست

بـاش تـا زلف تـو در کـشـمکـش شـانه شـود

بـا چـنـان سـلـسـلـه ی زلـف کـه لـیـلـی دارد

حق به دست دل مجنونست که دیوانه شود

سـاقـیا، بـو کـه نـظـر بـرشـودم بـر نـظـرت

بـاده مـی ریـز کـه تـا بـر سـر پـیـمـانـه شـود

بـسکه پـروانه شود سوخته ی شمع ز عشق

عـارف از سـوخـتـگـی عـاشـق پـروانـه شـود

همه شـب خـسـرو و افـسـانه ی یار و هر بـار

قـدری گـویـد و سـر بــر سـر افـسـانـه شـود

***

گـر سـر زلـف تـو از بـاد پـریـشـان نـشـود

خـلـق بـیچـاره چـنـین بـیدل و حـیران نـشـود

وه ازان روی مـرا جـان بـه لـب آمـد، یـارب

کـه گـرفـتـار بـه دل هیچ مسـلـمـانان نشـود

ای مـسـلـمـانـان، آن مـوی بـبـنـدید آخـر

چه کند، این دل مسکین که پریشان نشود؟

مــن گــنــاه دل دیـوانـه ی خــود مــی دانـم

عشقبـازسـت و همه عمر بـه سـامان نشود

یارب، از رنـج دل مـاش نگـیری، هر چـنـد

کـه جـفـاهـا کـنـد و هـیـچ پـشـیمـان نـشـود

مـردمـان در من و بـیهوشـی من حـیرانند

من در آن کـس کـه تـرا بـیند و حـیران نشـود

هم بـه حـق نمـک خـود کـه نگـهدار دلـم

گر چـه کس بـر جـگر سوخـتـه مهمان نشود

اندرین قـحـط وفـا گر چـه کـه طـوفـان آرم

هــرگــز ایـن نــرخ در ایــام تــو ارزان نــشــود

لــذت عــشــق نــدانـنـد اســیـران مــراد

کـه مـگـس قـند بـجـوید، بـه نمـکـدان نشـود

خسرو آهوی رمیده ست ز خوبان که برو

گـر دل شـیـر نـهـی، بـیش پـریشـان نـشـود

***

عـاشـقـی را کـه غـم دوسـت بـه از جـان نـبــود

عاشـق جـان بـود او، عاشق جـانان نبـود

مـردن از دوســتــی، ای دوســت، ز هـنـدو آمـوز

زنده در آتـش سـوزان شـدن آسـان نـبـود

بـی بـلا نیست مرادی که نه حج پیش در است

کـه بــه ره زحـمـت دریـا و بـیـابــان نـبــود

زهـر کـش از کـف سـاقـی تـو، اگـر مـی خـواری

کیست کش تشنگی چشمه ی حیوان نبود

ای کـه عـاشـق نه ای، ار دم دهدت غـمزه زنی

دل نبـندی کـه نکـوروی مـسـلـمـان نبـود

جان فدای نظری شد مشمر سهل، ای دوست

کـارزویی که بـه جـانی خـری، ارزان نبـود

دی بــه گـشـت آمـدی و شـور بــه بــازار افـتــاد

پـادشـاهی که بـه شـهر آید، پـنهان نبـود

رفــتــی و مـانـد خــیـال تــو، ولــی خــرســنـدم

مـانـدنـش گـر ز پـی همـرهی جـان نـبـود

چـند پـرسی که چـرا خلق بـه رویم حـیرانست؟

این حکایت ز کسی پـرس که حیران نبـود

خسروا، بـلبـلی آخر، بـه قفس هم خوش بـاش

دور گردونست، همه بـاغ و گلستان نبـود

***

مـرد صــاحــب نـظــر از کــوی تــو آســان نـرود

هر کـه را جـان بـود، از خـدمـت جـانـان نرود

آنــکــه در عــشــق رخـــت لــاف هــواداری زد

بـه جـفـا از درت، ای خـسـرو خـوبـان، نـرود

از خـــیــال مـــن ســـودا زده انــدر ره عـــمـــر

یـک نـفـس صـورت آن سـرو خــرامـان نـرود

کار حسن تـو رسیده ست بـه جـایی که سزد

که بـه عهدت سـخـن از یوسـف کنعان نرود

بــا خـضـر ذکـر لـب لـعـل تـو مـی بـایـد گـفـت

تــا دگـر در طـلـب چــشــمـه ی حــیـوان نـرود

بـــاغــبــان از رخ زیــبــای تــو بــیــنــد، دیــگــر

از پــی چـیـدن گـل سـوی گـلـسـتـان نـرود

بــا وصـال تـو نـدارم سـر بــسـتـان و بـهـشـت

هر که را باغچه ای هست، به بستان نرود

خسرو خسته که مانده ست به دهلی در بند

آه، اگـر زو خــبــری سـوی خــراســان نـرود

***

خـرم آن لحـظه که مشتـاق بـه یاری برسد

آرزومـــنــد نــگـــاری بـــه نــگـــاری رســـد

دیده بـر روی چـو گـل بـنهد و نبـود خـبـرش

گـر چـه بـر دیده ز نوک مـژه خـاری بـرسـد

گـر چـه در دیده کـشـد هیچ غـبـارش نبـود

هـر کـجـا از قـدم دوسـت غـبــاری بــرسـد

لـذت وصـل نـدانـد مـگـر آن ســوخــتــه ای

کـه پـس از دوری بـسـیـار بـه یاری بـرسـد

قـیمت گـل نـشـناسـد، مگـر آن مرغ اسـیر

که خزان دیده بود پس به بهاری برسد

ای خوش آن پاسخ تلخی که دهد از صبرم

که خـماری شـکن، ار بـعـد خـماری بـرسـد

خـسـروا، یار تـو، گـر می نرسـد، یاری کـن

بـهر تـسـکـین دل خـویش کـه آری بـرسـد

***

چــه کــنــد دل کــه جــفــای تــو تــحــمــل نکــنـد؟

که اگر جـان طـلبـی، بـنده تـأمل نکند

واجــب اسـت ار دهـن غـنـچــه بــدوزنـد بــه خــار

تـا در ایام جـمـالـت سـخـن گـل نکـند

هر که را چشم به رخسار گلی سرخ شده است

شـاید ار عیب سـیه رویی بـلبـل نکند

کـوه غـم گـشـتـم و آن مـی کـشـم از هـر مـویـت

که سـر مویی ازان گونه تـحـمل نکند

دم بـه دم سـوخـت اسـیـری کـه شـکـیـبــا نـبــود

در به در گشت اسیری که توکل نکند

زیــن دم ســـرد حـــذر تـــا نـــکـــنـــد آن بـــر تـــو

که دم بـاد خـزان بـا گل و سنبـل نکند

نـگــذرد خــیـل خــیـال تــو بــه چــشــم مـن، اگـر

دیده بـر آب ز سنگین تن من پـل نکند

کـار خـسـرو بــشـد از دسـت، تــو دانـی، گـفـتــم

تـا خـیـال تـو درین کـار تـغـافـل نـکـنـد

***

لـب خـونـخـوار تـو جـز خـون دل افـزون نـکـنـد

چـشم تـو جـز جـگر سـوخـتـگان خـون نکند

مــاه روی چــو تــو در مــهــر نــمــی افــزایــد

کم ازان کـاین سـتـم و جـور بـر افـزون نکند

چـون رسـد غـارت تــرکـان خـیـالـت، عـاشـق

نـقـد جـان را چـه کـنـد کـز دل بـیرون نکـنـد

سـخـن تــلـخ تــو چــون زهـر کـنـد در دل کـار

طرفه کاری که درین زهر کس افسون نکند

دست ازان دارم بر خود که نهم پای به هوش

تـا مـرا سـلـسـلـه ی زلـف تـو مـجـنـون نـکـنـد

مردمان چـشم ملامت سـوی من داشـتـه اند

مردمی کی کـند، از چـشـم تـو اکنون نکند

چـند بـا خـسـرو سـرگشتـه چـو گردون گردی

بــرنـگـردی، ز وی، انـدیـشـه ی گـردون نـکـنـد

***

لب لعـلت بـه لطـافـت گـرو از جـان بـبـرد

روی رنـگـیـن تــو آب گــل خــنـدان بــبــرد

سرو بـالای تـو، گر سوی چـمن بـخـرامد

بــه تــگ پــاگـرو از سـرو خــرامـان بــبــرد

دست پیمان لبت هر چه بخواهی بدهم

وصـلت ار دسـت وفا بـر سـر پـیمان بـبـرد

بـوسـه ای از لب تـو عاریه خـواهم ندهد

جز به شرطی که دل خسته گروگان ببرد

گـرنه لـنگـر شـود انـدوه چـو کـوه تـو مـرا

یـاد بــرداشـتـه تـا خـاک خـراسـان بــبــرد

جـان خـلقـی بـه لـب آورده دهان تـنگـت

نه همانا که کـسـی از لب تـو جـان بـبـرد

نیم جان از تـن خسرو سر زلفین تـو بـرد

تـرسـم آن نیم دگر را شـب هجـران بـبـرد

***

تـو کـه روزت بـه نشـاط دل و جـان مـی گـذرد

شب، چه دانی، که مرا بی تو چسان می گذرد؟

آب خوش می خورد این خلق ز سیل چـشمم

بــس کـه دل ســوخــتــه زان آب روان مـی گـذرد

قامتـت راسـت چـو تـیر است و عجـایب تـیری

کــه ز مــن دور و مــرا در دل و جـــان مــی گــذرد

نـاوک چـشـم تـوام مـی کـشـد و غـیـرت هـم

کـــه چـــرا در دل و جـــان دگـــران مـــی گـــذرد؟

باش از من شنو، ای جان، غم دل چند خوری

جـان، دل این اسـت کـه ما را بـه زبـان می گـذرد

دل گـم کـرده هـمـی جـوید خـلـقـی در خـاک

انـــدر آن راه کــــه آن ســــرو روان مــــی گــــذرد

سـوز جـانهاسـت، مبـادا که رسـد در گوشـت

نـالـه هـا کــز دل خــســرو بــه دهـان مـی گــذرد

***

چه خوش است از جـگر سوختـه بـویی که زند

در فـلـکـها فـگـنـد رخـنه ز مـویی کـه زند

ســر سـربــازی و یـا صـاحــب حــالـی بــاشـد

زلف چـوگان وش کـژبـاز تـو گویی کـه زند

نیک بخت آنکه کند مست و خرابش گه هوش

از لـب لـعـل مـی آلـود تـو بـویی کـه زنـد

مـن کـه مـیـخـواره ی خـامـم بـه سـرم بـایـد دیـد

محتسب پر ز می خشم سبویی که زند

روی مـن گـشــت ز مـحــراب، بــگــردد نـاچــار

پـنجه ی حسن بـتان لطمه بـه رویی که زند

ای بـسـا خـواب صـبـوحـی کـه بـه تـاراج بـرنـد

هر شب آن راهزن راه بـه سـویی که زند

نقل و می از دل خـسـرو خـورد آن شـاهسـوار

خیمه ی عیش و طرب بـر لب جویی که زند

***

یـارب، این شـهـره ی لـشـکـر ز کـجـا مـی آید؟

که ز عشقش دل خلقی به بلا می آید

فـتـنه ی جـان من خـسـتـه دل آمـد چـشـمش

بـاز بـر جـان من این فتـنه کجا می آید؟

بـاد مشـک از سـر زلفـش بـوزید، ای بـلـبـل

بـوسـتـان را خـبـری ده که صبـا می آید

عـاشـقـان را بــه گـه رفـتــن و بــاز آمـدنـش

دل ز جـا مـی رود و بـاز بـه جـا مـی آید

از وفـا بــوی نـدارد، تــو چــنـیـن صـورت کـن

گـر چـه از صـورت او بــوی وفـا مـی آیـد

مـا بــه نـظـاره ی آن مـاه چــنـان مـســتــغـرق

کـه همـه خـلـق بـه نـظـاره ی مـا مـی آید

خسروا، هر چه ترا بر سرت آید نه از اوست

عـقـل داند که سـراسـر ز قـضـا می آید

***

ســـبـــزه هــا مــی دمــد و آب روان مــی آیــد

ابـر چـون دیـده ی مـن گـریه کـنـان مـی آیـد

از پــس گـشـتــن صـحـرا و لـب جـوی و چـمـن

هـوسـی در دل هـر پـیر و جـوان مـی آیـد

سـر و بـالـای مـن از مـن شـده، زانـم نـاخـوش

کـه بـه گـلـزار بـسـی سـرو روان مـی آید

جان کشم پیش و جهان هم، اگرم دست دهد

انـدر آن راه کـه آن جــان جـهـان مـی آیـد

نه همانا که من امشـب بـکشـم تـا بـه سـحـر

کـای صـبـا، از تـو مـرا بـوی فـلـان می آید

اینـکـه آن شـوخ هـمـی آید و خـلـقـی بـیهوش

مـرده را مـژده رسـانـید کـه جـان مـی آید

مـنـه، ای بــاد، فـزون بــار غـبـارش زیـن بـیـش

کـه گـرانـبــار دل و جـان کـسـان مـی آیـد

کـوه غـم دارم و یـک لـحــظـه بــرون مـی ریـزم

بــر دل نــازکــش آن نـیـز گــران مــی آیـد

خــسـروا، دسـت بــه فـتــراک امـیـد کـه زدی؟

توسنی دان که نه در ضبط عنان می آید

***

اینـچـنـین تـنـد کـه آن قـلـب شـکـن مـی آیـد

سـهمی از غـمـزه ی او در دل من می آید

چـه خـطـا رفـت نـدانم کـه بـر ابـرو زده چـین؟

بــهـر آرا مــن آن تــرک خــتــن مـی آیـد

سـخـنـی از دهـنـش گـفـتــم و زد بــر دهـنـم

بـهر هیچ آن همه خواری و زدن می آید

مستی و رندی و عاشق کشی و شیوه و ناز

هر چـه گـوینـد ازان تـنـگ دهن مـی آید

بــه وفـاداری او گـشــت تــنـم خــاک و هـنـوز

نـکـهـت دوســتــی او ز کـفـن مـی آیـد

چـشـم بــر هـم زدی و گـشـت روان از نـظـرم

دور باشد که به یک چشم زدن می آید

خـسـروا، شـعـر تـو اسـرار خـدا نیسـت مگـر؟

کز سخـنهای تـوام بـوی حـسن می آید

***

گـر چــه در کـشــتــن عــشــاق زبــون مـی آیـد

بـاری آن شـکـل بـبـینـیـد کـه چـون مـی آیـد

ای صـبــا، خـاک رهـش آر و بـیـنـداز بــه چـشـم

کـه بـلـاهـا هـمـه زیـن رخـنـه درون مـی آیـد

گر کنم گریه ی دل ماندگی، از تـسـت، ای دوست

کـین شـکـایت همـه از بـخـت نگـون مـی آید

دل صـــیــاد کـــجـــا ســـوزد، اگــر نــالــه کــنــد

مــرغ بــیــچــاره کــه در دام زبــون مــی آیــد

آمـــدی بــــاز و بــــه نـــظـــاره بــــرون آمـــد دل

لـحـظـه ای بـاش کـه جـان نیز بـرون مـی آید

خوشم از گریه ی خود، گر چه همه خون دل است

زانـکـه بــوی تــو ز هـر قـطـره ی خـون مـی آیـد

تـــا شــبـــم چـــون گــذرد، آه کــه بـــازم در دل

یـاد آن ســلــســلــه ی غــالـیـه گــون مـی آیـد

حـذر از گوشه ی چـشـمش که ز شـوخـی خـود را

مست می سازد و با سحر و فسون می آید

خـسـروا، چـون سـخـن اول نـشـنـیـدی، نـاچــار

بـکـش از دوسـت بـلـایی کـه کـنـون مـی آید

***

***

بــاشـد آن روز کـه آن فـتـنـه بـه مـا بــاز آیـد

لیک از آنگونه که او رفت، کجـا بـاز آید؟

رفـت و بــاز آمـدنـش تــا بــه قـیـامـت نـبــود

ای قـیـامـت، تـو بـیـا زود کـه تـا بـاز آید

ای صـبـا، از سـر آن کـوی غـبـاری بـه من آر

مگر این دل که ز جا رفت به جا باز آید!

یارب، این سرو در آن باغ نه تنها مانده ست

بــاز پـرسـم خـبـر از بــاد صـبـا، بـاز آیـد

چـند روز اسـت کـزین سـو گـذری می نکـند

بــاز گـویـیـد، مـگـر جـانـب مـا بــاز آیـد!

خـسـروا، رفـتـن او نـه ز پـیـش آمـدن اسـت

بـه دعـا سـاز، خـدایـا، بـه دعـا بـاز آیـد

***

خـشـمـگـیـن یـار مـرا دل بــه رضـا بــاز آمـد

گـل بـد عـهـد بـه بـسـتـان وفـا بـاز آمـد

آن همه مسـتـی و شـوخـی و بـلاانگـیزی

بــاز جــان مـن دلـسـوخـتــه را بــاز آمـد

چـند گـاهی دلـم از فـتـنه امـان یافـتـه بـود

وه کـه این درد دل رفـتـه کـجـا بـاز آمـد!

آفـتـابـی کـه سـیه روی ویـم زیـن دم سـرد

قـدری نـرم شـد و بــر سـر مـا بــاز آمـد

آنـکـه هـمـواره جـفـا بـود و سـتـم عـادت او

کــرد آهــنــگ وفــا و ز جــفــا بـــاز آمــد

به دعا پیش خود آوردمش، اما عجب است

در جهان عمر کسی کی به دعا باز آمد

چــون دران کـوی روم، خــلـق بــرآرد فـریـاد

کـاینک آن شـهره ی انگـشـت نمـا بـاز آمد

دل گمگشتـه ی خود جستـم و دربـانش گفت

کـه دل رفـتـه دریـن کـوی کـرا بـاز آمـد؟

زاهـدا، تــوبــه مـفـرمـا ز رخ خــوب کـه مـن

بـت پـرسـتـم، نـتـوانـم بـه خـدا بـاز آمـد

دی ز بـوی تـو بـه حـیلـه ز صـبـا جـان بـردم

بــاز آن وقـت شـد و بــاد صـبــا بــاز آمـد

خـسـروا، تـن بـه قـضـا ده که هواهای کهن

تــازه شــد از ســر و ایـام بــلـا بــاز آمـد

***

عـمر نو گـشـت مرا بـاز کـه جـان بـاز آمـد

وز پـس عـمـری آن جـان جـهان بـاز آمـد

ره ده، ای دیده و خـار مژه را یک سـو کن

که خرامان و خوش آن سرو روان باز آمد

جان من چشم از آنگه که به روی تو فتاد

جـز تـو در غـیر تـوان دیـد؟ از آن بـاز آمـد

بـاز نامد دل من، گر چـه بـه کویت صدبـار

شـادمان رفت و بـه فریاد و فغان بـاز آمد

هـر کـسـم گـوید بـاز آی ازان تـا بـرهـی

گر دل این اسـت کـه دارم نتـوان بـاز آمد

بنده خسرو که ز تو دیده بـپوشید و برفت

چـون میسـر نشـدش، ناله کنان بـاز آمد

***

وه کـه بــاز ایـن دل دیـوانـه گـرفـتــار آمـد

بـاز بـر جـان حشری از غم و تـیمار آمد

مـاه مـن بـهـر خـدا پـیش بـرو از سـر بـام

کـافـتــاب مـن بــیـچـاره بــه دیـوار آمـد

عقلم، ار گوی صفا پیش لب جانان باخت

صـوفـی از صـومعـه در خـانه ی خـمار آمد

خویش را دور میفگن که کجا شد دل تـو؟

هـم بـه نـزدیـک تـو از دور گـرفـتـار آمـد

سینه کز درد تهی داشتـمش چندین گاه

ایـنـک امـروز بــرای غــم تــو کــار آمــد

حـال خـونابـه ی خـود من نه تـرا دیدم، لـیک

مـاجـرای دلـم از دیـده بـه گـفـتـار آمـد

ما چـو در کـوچـه فـتـادیم دل از ما بـرگـیر

سـنـگ بـردار کـه دیـوانـه بـه بـازار آمـد

دل مرا سـوزد و زلف تـو نسیمی بـخـشد

مـثــلـم قــصــه ی آهـنـگـر و عــطــار آمـد

جـز دعایی نکند خسرو مسکین بـه رخت

گر چه زان روی به رویش همه آزار آمد

***

از کــجــا در رهــم آن شــوخ بــلــا پــیـش آمــد؟

چــه بـــلــا بـــود نــدانــم، ز کــجــا پــیــش آمــد؟

سـوی صـحـرا بــه تـمـاشـای چـمـن مـی رفـتـم

دلــبــری، ســر و قــدی، مــاه لــقــا پــیــش آمــد

آنچـه مـن دیدم و مـن می کـشـم از جـور فـراق

که شنیده ست و که دیده ست و که را پیش آمد

آن بـت از مـهـر نـخـسـتـین بـه وفـا دل مـی بـرد

آنـکــه دل بــرد ز مـا پــس بــه جــفــا پــیـش آمـد

خسروا، خون خور و دم درکش و صبری پیش آر

کــه چــنـیـن واقــعــه تــنـهـا نـه تــرا پــیـش آمــد

***

بــاز عــشــق آمــد و دیـوانـگــیـم پــیـش آمـد

بــر دلـم از مـژه ی غـمـزه زنـی نـیـش آمـد

خـرد و صـبـر سـر خـویش گـرفـتـنـد و شـدنـد

هـر چــه آمــد ز بــرای دل درویـش آمــد

دی بــه نــظــاره ی او رفــت رهــی بــر ســر راه

یک نظر دید، چو باز آمد، بی خویش آمد

گـفـتـم، ای دل، مرو آنجـا کـه گـرفـتـار شـوی

عاقبـت رفتـی و آن گفت منت پـیش آمد

بــرده بــودم ز جـفـاهـای فـلـک جـان، لـیـکـن

چـه کنم؟ ناز تـو، جـانا، قـدری بـیش آمد

چـشـم من می پـرد امـروز، کـرا خـواهد دید؟

مـگـر آن کـافــر نـاوک زن بــدکـیـش آمـد

خسروا، عشق همی باز و به خوبان می زی

عـقـل بـگـذار کـه او عـاقـبـت اندیش آمد

***

گـر مـرا هـیچ مـرادی پـس ازین پـیش آمـد

حـاسـدم را ز حـسـد روز پـسـین پـیش آمـد

آنکـه در خـاطـر من غـیر تـرا داشـت گـمان

شرم بادش ز خود آن دم که یقین پیش آمد

در خم تـست و سر زلف تو، ار جان طلبـند

زیـر هـر سـلـسـلـه ی چـاه کـمـیـن پـیـش آمـد

طـلب روی تـو کردم، شـب زلف آمد پـیش

آفــت کــفــر، بــلـی، در ره دیـن پــیـش آیـد

طعنه زد عشق تو بر دل که مرو از این راه

این مـثـل را کـه ازان بـگـذری این پـیش آمد

***

بـر من، ار دولت وصل تـو مقرر می شد

کارم از لعـل گهربـار تـو چـون زر می شـد

دوش گفتم، نتوان دید به خوابت، لیکن

بــا فـراق تــو مـرا خــواب مـقـرر مـی شـد

شرح هجران تـو گفتـم بـنویسم، لیکن

ننوشتم که بسی عمر دران سر می شد

بـارها شمع بـکشتـم که نشینم تـاریک

خـانـه دیـگـر ز خـیـال تــو مـنـور مـی شـد

عقل وارون ز تـمنای تـو منعی می کرد

عشـق می آمد و او نیز مسـخـر می شـد

گـر چـه بـسـیار بـگفـتیم نیامد در گوش

خوش تـر از نام تـو، بـا آنکه مکرر می شد

***

تـرک عاشق کش من، تـرک جفا خوش بـاشد

بـه وفا کوش که از دوسـت وفا خـوش بـاشـد

بی تو، ای گل، سر گلگشت چمن نیست مرا

کـه تـماشـای گلسـتـان شـما خـوش بـاشـد

پــرده بــرگــیـر ز رخ تــا کــه دعــایـی بــکــنــم

کـه بـه هنگـام سـحـرگـاه دعـا خـوش بـاشـد

گــر کــنــد نــاز وگــر عــربــده بــا اهــل نــظــر

چشم مردم کش آن شوخ به ما خوش باشد

گــر دلـم ریـش کــنـد ور جــگـرم خــون ســازد

چـشـم غـارتـگـر آن تـرک مـرا خـوش بــاشـد

دایـم از پــرورش مـن آن ســرو خــوش اســت

هـمـه خـواهنـد کـه پـرورده ی مـا خـوش بـاشـد

خـــســـروا، دیــده نــگــه دار ز دیــدار رقــیــب

کـه زیـان نـظـر از صـحــبــت نـاخـوش بــاشـد

***

بـس که خـون جـگر از راه نظر بـیرون شـد

دل نـمـی بــایـد ازیـن ورطـه ی ره بــیـرون شــد

ناوک چشم تو تا خون دلم ریخت ز چشم

در مـیـان دل و چـشـم مـن آن دم خـون شـد

از تـب هجـر بـمـردیم بـه کـنج غـم و هیچ

کس نپرسید که آن خسته ی غمگین چون شد

تــا چــو مــاه نـو ازان مـهـر جــدا افــتــادم

عـمـر مـن کـم شـد و مـهر رخ او افـزون شـد

گـر نـه زنـجـیـر دل از طـره ی خـوبـان کـردنـد

زلـف لیلی ز چـه رو سـلـسـلـه ی مجـنون شـد

یار چـون درج عقیقی بـه تـبـسـم بـگشاد

چـشم خـسرو چـو صدف پـر ز در مکنون شد

***

هر کـسـی روز وداع از پـی مـحـمل می شـد

تــو مــپــنــدار کــه آن دلــبــرم از دل مــی شــد

هــیــچ مــنــزل نــشــود قــافــلــه از آب جــدا

زانکـه پـیش از همه سـیلـاب بـه منزل می شـد

گـفـتــم، از مـحـمـل آن جـان جـهـان بــرگـردم

پــایـم از خــون دل سـوخــتــه در گـل مـی شـد

ساربـان خیمه بـه صحرا زد و اینم عجب است

کـه قـیامـت نشـد آن روز کـه مـحـمـل می شـد

راستی هر که در آن شکل و شمایل می دید

هم چو من فتنه در آن شکل و شمایل می شد

پــنـد عــاقـل نـکـنـد ســود کـه در بــنـد فـراق

دل دیـوانــه نــدیــدیــم کــه عــاقــل مــی شــد

بـگذر از خویش که بـی طبـع مسالک، خـسرو

هـیـچ سـالـک نـشـنـیـدیم کـه واصـل مـی شـد

***

هــر کــرا داعــیــه ی درد طــلــب پــیــدا شــد

عـاقـلـان جـمله بـر آنند کـه او شـیدا شـد

آتـش عشق ز هر سـینه که زد شـعله ی مهر

گر همه صبح مبین است که او رسوا شد

پــیـش رفـتــار تـو، ای آب روان از تـو خـجـل

گر نشد سرو چرا ساکن و پـا بـر جـا شد؟

چـشم نرگس بـه گل روی تـو می بـینم بـاز

همچـو یعقوب که از بـوی پـسـر بـینا شـد

از خـطـا بـود کـه در چـیـن سـر زلـف تـو بـاد

رفـت و زنجـیر کـش سـلسـله ی سـودا شـد

سـاقـیـا، بــاده مـپـیـمـای کـه بـدنـامـی مـا

بـر سـر کـوی تـو افـسـانه ی کـشـورها شـد

دل خسرو به کجا رفت که از تنگی عیش؟

همـچـو نقـش دهنت کـم زد و ناپـیدا شـد

***

گـر خــم طـره ز روی تــو جــدا خــواهـد شـد

نـام رخـسـاره ی تــو نـام سـمـا خـواهـد شـد

جـعـد زنـجـیـرنـمـای تـو بـلـایی سـت کـز او

پـای دل بـستـه بـه زنجـیر بـلا خـواهد شد

زلـف هم چـون رسـنت ماه سـما را بـگـرفـت

مـن ندانم کـه درین مـاه چـها خـواهد شـد

حاجت آن است که من بر در تو کشته شوم

هیچگه حاجت این خسته روا خواهد شد؟

زین کشاکش که تنت راست بـبینی، خسرو

نـاگـهـان بـنـد ز بـنـد تـو جـدا خـواهـد شـد

***

چـشـم مـن خـنـده ی شـیـریـن تـو گـریـان دارد

دل مـن را لـب پـر شـور تـو بــریـان دارد

خــاطــرم مـیـل کــنـد بــا تــو و پــیـدا نـکـنـد

سـینه ام درد و غمت دارد و پـنهان دارد

کس ندارد بـه جهان آنچه تـو داری در حسن

از لطافت همگی پـیش تـو خود آن دارد

گـر نبـات خـط تـو سـبـز بـود، نیسـت عـجـب

خضر است آنکه سرچشمه ی حیوان دارد

جـانم از شـوق تـو، گـر خـرقـه ی تـن کـرد قـبـا

نتـوان گفت درین خـرقه که نقصـان دارد

دل مـن بـا سـر گـیسـوی درازت همـه شـب

تـا شبـیخون نرود، دست و گریبـان دارد

شعر خسرو به مثل سحر حلال است، ولی

نـتـوان گـفـت کـه او پـایـه ی حـسـان دارد

***

تـو مـپـنـدار کـه دوران هـمـه یکـسـان گـذرد

گاه در وصل و گهی در غم هجران گذرد

از دم مـن چــو دم صــبــح شــود آتــشــبــار

هر نسیمی که بـر اطراف گلستان گذرد

گر به گوشش برسد ناله ی من، نیست عجب

بـار همـواره بـر اطـراف سـپـاهـان گـذرد

عـالـمـی بـهر نـثـارش همـه جـانـهـا بـر کـف

آه ازان لحـظه که آن سرو خـرامان گذرد

بـرسـان سلسله یکبـار بـه دستـم، تـا چـند

در خـم زلـف تـوام عـمـر پـریشـان گـذرد

گـرنـه از صـبـر هـزاران سـخـن آرم در پـیـش

نــاوک غــمــزه ی او آیــد و از جـــان گــذرد

***

هــر کــســی گــاه جــوانــی تــگ و پــویـی دارد

گـشـت بــاغـی و نـشــاط لـب جــویـی دارد

کس نپـرسـد که کـجـایم من بـی خـانه و جـای؟

هر خسی خاکی و هر سگ سر کویی دارد

دوســـت دارم خـــم گــیــســـوی نــکــورویــان را

وان کـسـی را کـه دلـی در خـم مـویـی دارد

کـاشـکـی خـاک شـوم مـن بــه زمـیـنـی کـانـجـا

تــرک مـن گــاه ســواری تــگ و پــویـی دارد

تــا درونــی نــبـــود، مــحــرم شــوقــی نــشــود

ســوزش عــود از آن اســت کـه بــویـی دارد

گــر ســـرم دولــت چـــوگــانــش نــیــرزد، بـــاری

لــذتـــی دارم از آن حـــال کــه گــویــی دارد

هـان و هـان تـا نـکـنـد عـمـر بـه بــسـتـان ضـایـع

هـر کـه در خــانـه تــمـاشــای نـکـویـی دارد

عـاشـقـان بــاده بــه جـز کأس مـلـامـت نـخـورنـد

کار مجـنون است که سنگی و سبـویی دارد

یارب این مذهب خورشید پرستی ز چه خاست؟

مـگـر آن اسـت کـه چـون روی تـو رویی دارد

خـسـرو ار جـان بــه غـمـت داد، تـرا بــادا عـیـش

چون تـویی را چه غم، ار جان چو اویی دارد؟

***

چـشـم گـردنده ی او بـا همـه کـس مـی گـردد

چون رسد دور به من، خود به هوس می گردد

زلـف کـژبـاز تـو بـا بـنـده بـه صـد بـوالـعـجـبـی

پـیـش مـی آیـد هـر لـحـظـه و پـس مـی گـردد

از پــی آنـکــه بــگـیـرد ســگ شــبــگـرد مـرا

فـتـنـه انـدر سـر زلـف چـو عـسـس مـی گـردد

جـان کـه پـیـرامـن خـال سـیهـت مـی بـیـنـد

عـنکـبـوتـی سـت کـه بـر گـرد مگس می گردد

شـام تـا صـبــح خـیـال تـو بـگـردد در چـشـم

کس نگوید که درین خـانه چـه کس می گردد؟

دم نـقـد از لـب تـو بـاد بـه دسـت اسـت مـرا

کـز نـفــس مـی زیـد و نـیـم نـفـس مـی گـردد

خسروا، چون تو گلی را چه کند، آنکه برغم

هـمـه چـون بــاد بـه دنـبـالـه ی خـس مـی گـردد

***

ای کـــه از خـــاک درت دیــده مـــنــور گـــردد

وصف روحـت چـو کنم، روح معطر گردد

دیـده در زیـر قــدمــهـات نــمــی گــریـد، از آن

که مبـادا کف پـای تو بـه خون تـر گردد

گوش بـگـرفـت، چـو بـشـنید رقـیبـت سـخـنم

گوش ابـلیس چـو قرآن شـنود کر گردد

نـاوکـی بــر دل ریـشــم فـگـن، ای دیـده ی مـن

تـا بـود ریش درونم بـه بـرون سـر گردد

ای بسا جان به سر کوی تو شد خون و هنوز

می رود تا به سر کوی تو محشر گردد

سـازمش خـون و بـه پـیش سگت اندازم، اگر

بـی جـراحت ز سر کوی تـو دل بـرگردد

اشک خسرو همه از خون جگر ساختـه است

از قـدمهات چـو ریزم، همه گوهر گـردد

***

هر کسی سبـزه و صحـرا و گلستـان خواهد

دل بــیـچــاره تــرا چــون دل مـن آن خــواهـد

نیک تـنگ آمـدم از خـود، ز پـی کـشـتـن من

خـنده گو کـز لب خـونخـوار تـو فـرمان خـواهد

خـواندیم از پـی قربـان چـو بـه مهمانی وصل

آمـدم ایـنـک، اگـر وصـل تــو قـربــان خــواهـد

چـشم تـو کشـت مرا، غم دیت از دل طلبـید

تـیغ هنـدو کـشـد و تـیغ مـسـلـمـان خـواهـد

در غـم زلـف تـو دل مـی دهم و می تـرسـم

کـه نـبــایـد کـه مـرا دل دهـد و جـان خـواهـد

رنجـه شـد دوش خـیال تـو بـه پـرسـیدن من

چـشـم را گـو کـه ز مـن عـذر فـراوان خـواهد

خواستم شب ز تو یک بوسه به جانی بخرم

شرمم آمد که چنین تحفه کس ارزان خواهد

حـال خـسـرو ز غـمت گشـت پـریشـان، آری

عشق خـوبـان همه گر حـال پـریشان خواهد

***

ســرو در بــاغ اگــر هـمــچــو تــو مـوزون خــیـزد

ای بــســا نـالـه کـه از بــلـبــل مـفـتــون خــیـزد

نـیـک بــخـتـی کـه تــوانـد بــه تـو دیـدن هـر روز

شـادمـان خـسـپــد و بــر طـالـع مـیـمـون خـیـزد

ســاکـنـان سـر کـوی تــو نـبــاشـنـد بــه هـوش

کـان زمینی سـت کـه از وی همه مجـنون خـیزد

نـیـک خــواهـان بــه ســر پــنـد و مـن بــدخــو را

هـر دم انـدیـشــه و ســودای دگــرگــون خــیـزد

صــبــرم از روی نــگــاریـن تــو فــرمــایـد خــلــق

وه کـه این کـار ز دسـت چـو مـنـی چـون خـیزد؟

سوز عشقم چو ز دل خواست، بگفتم به طبیب

گـفـت این عـلـت از آنهاسـت کـه از خـون خـیزد

اشک خـسـرو همه خـون اسـت و حـذر زین دریا

کاین نه موجی ست که از دجله و جیحون خیزد

***

زلـف تــو زان گـره ســخــت کــه بــر جــانـم زد

دم بـاقـی دو سـه پـیمانه کـه بـتـوانم زد

در دلم گـشـت همان لحـظـه کـز او جـان نبـرم

کـز ســر نـاز، یـکـی غـمـزه ی پــنـهـانـم زد

یــار پـــیــکـــان زد و مــن در هــوس آن مــردم

که زنم بـوسه بـران دسـت که پـیکانم زد

ای اجــل، آن قـدری صـبــر کـن امـروز کـه مـن

لـذتـی گـیرم از آن زخـم کـه بـر جـانم زد

دیـدمـش از پــس عــمــری و هـمـی مـردم زار

تــشـنـه در بــادیـه ی هـجـر کـه بــارانـم زد

خـلـق گـویـنـد بـدینـگـونـه چـرایی، چـه کـنـم؟

رهـــزنـــی آمــــد و راه دل ویـــرانــــم زد

نه من از خویش چنین سوخته خرمن شده ام

تو شدی شمع دل، آتش به جگر زانم زد

پــادشـه چــوب خــلـیـفـه خــورد و فـخــر کـنـد

مـن درویـش ز چــوب تــو کـه دربــانـم زد

بـس نـبـوده سـت پـریشـانی خـسـرو ز فـلـک

وه کـجـا هـجـر تـو بـر حـال پـریشـانـم زد

***

مـن بـه یار خـود و اغـیار بـه خـود می پـیچـد

مست در عشرت و هشیار به خود می پیچد

مــوی پــیـچــیـده بــود گــرد مــیــانــش دائم

عجبـی نیست، بـلی، مار بـه خود می پـیچد

سـر ز تـاب رخـت از زلف تـو پـیچـیده، عجـب

زانـکـه مـو از اثــر نـار بــه خــود مـی پــیـچــد

هـر ســری از قـدمـت دور فـتــاد از ســر درد

در تـگـاپـوی چـو دسـتـار بـه خـود مـی پـیچـد

من لبت می گزم و چشم تو در خشم، بلی

بـوی حـلواست که بـیمار بـه خود می پـیچـد

فـاش دیـن لـبــت از زلـف چـلـیـپـای تـو شـد

زانـکـه از مـوی تـو زنـار بــه خـود مـی پـیـچـد

صفت موی تـو خـسـرو چـو بـه طومار نوشت

سبـب آن است که طومار بـه خود می پـیچد

***

نشـدش دل کـه دمی پـهلـوی ما بـنشـیند

گل هم آخـر قدری پـیش گیا بـنشیند

جان من یاد کن آن را که بـه بـوی چو تویی

همه شـب بـر گذر بـاد صـبـا بـنشـیند

کشـی از غـمزه، چـه امید سـلامت بـاشـد

اندر آن سینه که آن تیر بـلا بـنشیند؟

از تـو صـد درد نـهـان دارم و بــیـرون نـدهـم

تـا همان درد تـو بـر جـای دوا بـنشیند

ملک خـوبـیت فزون بـاد بـه عـهدت، گر چـه

فـتـنه یکـدم نـتـواند کـه ز پـا بـنشـیند

آب شـد خـون دلم، شـانه کـن آن زلف آخـر

مگر آن موی پـریشان تـو جـا بـنشیند

تــا بــود بــاد جــوانـی بــه ســر گــلــرویـان

آتـش سـینه ی عاشـق ز کجـا بـنشیند؟

خـاک شـد در ره تـو دیده و آن بـخـت نـبـود

که ز ره گرد تـو بـر سـینه ی ما بـنشـیند

جور می کن که سر از کوی وفا نتوان تافت

گر چه بر خسرو صد پاره جفا بنشیند

***

اگـر آن شــاه دمـی پــیـش گــدا بــنـشــیـنـد

فتـنه و غارت و خونریز و جـفا بـنشیند

گر بـیابـد بـه دعا عاشـق دلخـسـتـه وصـال

سـالها بـر در خـلوت بـه دعـا بـنشـیند

چـون قدم رنجـه کند دوست بـه پـرسیدن من

خانه تاریک و دلم تنگ، کجا بـنشیند؟

خــانـه ی دیـده بــرفـتــیـم ز نـقـش هـمـه پــاک

تـا خـیـال رخ آن تـرک خـتـا بـنـشـیـنـد

جـعـد زلـفـیـن سـمـن سـای تــو در دور قـمـر

خضر وقت است که بر آب بقا بنشیند

سرو بستان که به قامت علم افراشته است

چـون بـبـیند قـدت از بـاد هوا بـنشـیند

***

نـه بــه بــالـای خــوشـت ســرو خــرامـان رویـد

نه بـه سـیمای رخـت لاله ی نعمان روید

نـه بــه ذوق لـب لـعـل تــو تــوان یـافـت شــکـر

نه بـه شکل دهنت پسته ی خندان روید

بـا همه حسن و طراوت چـو گل روی تـو نیست

آن گل تـازه کـه در روضـه ی رضـوان روید

سـرو بــالـای تــرا خـاصـیـتـی هـسـت ز لـطـف

که نهال خـوش او در چـمن جـان روید

خضر خط تو به گرد دهنت، دانی چیست؟

سبزه ای كان به لب چشمه ی حیوان روید

گر تو خود بگذری، ای سرو سمن بوی، به باغ

زیر خـاک قـدمـت لـالـه و ریـحـان روید

ز غـم نـرگـس سـیـراب تــوام جــسـم ضـعـیـف

چو گیاهی ست که در راه بیابان روید

قـــدم از کــوی تـــو مــن بـــازنــگــیــرم هــرگــز

گر همه رهگذرم خـنجـر و پـیکـان روید

تــا دو یـاقـوت لـبــت خــســرو بــیـچــاره بــدیـد

همـه از دیده ی او لـعـل بـدخـشـان روید

***

شــب مـرا در جــگـر ســوخــتــه مـهـمـانـی بــود

یـوســف مـصــر دریـن زاویـه زنـدانـی بــود

گـوشـه ای بـود و غـمـش آمـد و تـشـویشـم داد

شـد پـریشـان دلم و جـای پـریشـانی بـرد

پـاسـبـان مسـت و ملک بـیخـرد و سگ در خـواب

همه شب تـا سحـر این دولتـم ارزانی بـود

مـقـری صـبــح شــعـب مـی زد و مـن مـی کـردم

سجده بـت را که نه هنگام مسلمانی بود

عشـق می خـواند ز خـطـش صـفت صـنع خـدای

عـقـل گم گشـت که در غـایت نادانی بـود

شاد گشتم، ولی افسوس غمش خوردم، ازانک

شـادیـم عـاریـتـی و غـم مـن جـانـی بــود

ز آه عـشـق اسـت بـسـی داغ بـه پـیشـانی مـن

چه کنم؟ کز ازل این نقش به پیشانی بود

جــان بــهـای نـظـری، چــشــم تــوام فـرمـان داد

عـذر بـپـذیر کـه این قـیمـت فـرمـانـی بـود

تـشـنه بـر چـشـمه گذر کرد و نشـد لب تـر، ازانک

بـخت خسرو که ازین کرده پـشیمانی بـود

***

وقـــتـــی آن کـــافـــر بـــی رحـــم از آن مـــن بــــود

دل آواره شــــده نـــیـــز، از آن تــــن بــــود

شـمـع شـب گـریه همـی کـرد همـه شـب، مـاناک

شـعله های دل پـر سـوز منش روشن بـود

نــشــدنــد آن خــودم در غــم جـــانــان، چــکــنــم؟

عقل دیوانه و عشق آفت و دل دشمن بود

گـــفـــتــــمـــش دوش رســــیـــدی و مـــرادم دادی

گفـت من مانده ام از تـو که خـیال من بـود

بـین کـه چـون مـوی شـد از سـاعـد سـیمـین نـگـار

آهـنـیـن بــازوی فـرهـاد کـه خــاراکـن بــود

مـی کـنـم شـکـر لـبــت، گـر چـه بــسـی نـقـد بـلـا

بـر من از غـمـزه ی آن دولـت مـردافـگـن بـود

دی که رسوا شده ای دیدی و گفتی کاین کیست؟

دامـن آلـوده بـه خـون خـسـرو تـردامن بـود

***

دوش در خـواب مـرا بــا بــت خـود کـاری بـود

بــت پـرسـتـی را در خـدمـت بـت بـاری بـود

کفر زلفش بـه رگ و پـوست چـنانم در رفت

کــه از او هـر رگ مــن رشــتــه ی زنـاری بــود

گـفـتـمش، بـود غـم مات گـهی، آن بـدمهر

از بـــرای دل مــا نــیــز بــگــفــت، آری بــود

دل گمگشتـه همی جـسـتـم در هر مویش

خنده می کرد به شوخی که دلت باری بود

سـرگذشـت دل خـود گفتـم در پـیش خـیال

مــحـــرم راز شــب تـــیــره و دیــواری بـــود

زلـف بـنمودش آلوده بـه خـون، گـفـت، آری

یـادمــی آیـدم آنــجــا کــه گــرفــتــاری بــود

مــی تــراویـد از چــشــم تــرم انـدک انـدک

هـر کــجــا در جــگـر ســوخــتــه آزاری بــود

شـمع بـگـریسـت زمانی و ز هر سـوز بـمرد

سـوزم از گریه همی مرد که بـسـیاری بـود

هر که خسرو را دید از تو جدا، گفت به درد

وقـتـی این بـلـبـل شـوریده بـه گـلزاری بـود

***

بـــاز عـــشـــق تـــو مـــرا مــژده ی رســـوایــی داد

فـتــنـه را عـهـده ی کـار مـن شــیـدایـی داد

غــم تــو در دل شــبــهـا بــه دل خــویـش خــورم

کاین خورش بیشتری ذوق به تنهایی داد

چـه حـد وصـل مرا، بـین کـه چـو من چـند مگـس

جـان شیرین بـه دکان چـو تـو حلوایی داد

ای کـه گـوییم شـکـیبـا شـو و در گـوشـه نشـین

دل بـبــایـد کـه تـوان داد شـکـیـبـایـی داد

سنگ هر طفل به رویم گل شادیست که عشق

هـدفـم بـر زد و بـس جـلـوه ی رسـوایـی داد

بــوی خـون زد ز صـبــا کـامـد ازان وقـتـش خـوش

کـــه نــشـــان دل آواره ی هــر جـــایــی داد

شـد بــه دیـوانـگـی زلـف بــتـان، هـر چـه خـدای

خــسـرو دلـشـده را بــهـره ز دانـایـی داد

***

دوش آتـــش زدی و گـــریـــه مـــرا یـــاری داد

نـالـه ی مـن هـمـه کـو را شـغـب و زاری داد

چـشـم دارم کـه بـه خـواب اجـلـم خـسـپـانـد

خـاک کـویت کـه مـرا سـرمـه ی بـیداری داد

مست بگذشتی و شد بیخودیم رهزن عشق

تـا کـه همـراه شـد و بـخـت کـرا یاری داد

همه شـب خـلـق در آسـایش و مـن در فـریاد

روز بـد بـین که دلم را چـه گرفـتـاری داد؟

یـارب، از خــون مــنـش هـیـچ نـگــیـری دامـن

گر چـه در کشـتـن من داد جـفا کاری داد

عــقــل کـو بــر ســر مـن کـارنـمـایـی کـردی

کارم افـتـاد، چـو بـر جـان خـط بـیزاری داد

هـمـه در بـار تـو بـسـتـنـد دل و خـسـرو بـیـن

داد عقل و دل و دین، نیز به سر باری داد

***

چشم مست تو که دی بر من بیتاب افتاد

تـو نـیـفـگـنـدی، از آلـودگـی خـواب افـتـاد

غـمـزه ی تـیز بـه پـیرامـن چـشـمـش گـویی

تـیغ خون است که در مهچـه ی قصاب افتـاد

مشتبـه می شود قبـله ز رویت، چه کنم؟

که ز ابـروی تو چشمم به دو محراب افتاد

دل به دریای جمال تو به بـازی می گشت

عاقبـت سوی زنخ رفت و بـه گرداب افتـاد

کار من از پـی زلف تـو پـس آمد، چه کنم؟

مـثـلـم قـصـه ی شـاگـرد رسـن تــاب افـتـاد

زلـف تـو مـی نـگـذارد کـه بــبــیـنـم رویـت

یارب این شب ز کجا بر سر مهتاب افتاد؟

آب خسرو همه بـر روی زمین ریخـتـه شد

از چـو تـو یار کـه گـردنده بـه دولاب افـتـاد

***

آن عزیزان که همه شب بـه دل من گردند

فـــرخ آن روز کـــه بـــر دیــده ی روشـــن گـــردنــد

من چـو مرغان قفس خوی بـه زندان کردم

وقت شان خوش که به گرد گل و گلشن کردند

آن کسـان کز پـی آن روی بـدم می گویند

پــرده بــرگــیـر کــه دیـوانـه تــر از مــن گــردنــد

جلوه کن روی چو خورشید که تا اهل نظر

بــی ســر و پــا هـمــه چــون ذره ی روزن گــردنـد

زاهـدان در هـوس زلــف چــو زنــار تــوانــد

چــه غــمــت دارد، بــگــذار بــرهـمــن گــردنــد

منم و دوسـتـیت، هم بـه حـق دوسـتـیت

هـمـه خـلـقـم اگـر از بــهـر تــو دشـمـن گـردنـد

آن کـه کـارنـد هـمـه تـخـم مـلـامـت، یارب

ز آه من جـمله چـو من سـوخـتـه خـرمن گـردند

زخـم پــیـکـان جـگـر دوز چـه دانـنـد آنـان؟

کـه نـه از خـار کـسـی سـوخـتــه دامـن گـردنـد

آمدی بـاز تـو در دل، پـس از این خـسرو را

عـقـل و جـان پـیش کجـا گرد سـر و تـن گردند؟

***

یـار زیـبــای مـرا بـاز بـه مـن بـنـمـایـیـد

تـرک رعنای مرا بـاز بـه من بـنمایید

لاله می رویدم از خون جـگر بـر رخسار

سـرو بـالای مرا بـاز بـه من بـنمایید

نیست آراسته بـی آن مه زیبـا مجلس

مجلس آرای مرا بـاز به من بـنمایید

عـشـرتـم یاد همی آید از افزایش غـم

عشرت افزای مرا باز به من بنمایید

تـا ازان زلف شـده دور بـرفـتـم از جـای

آخر آن جای مرا بـاز بـه من بـنمایید

پـیشتـر زانکه بـه یغما بـرود خـانه ی عمر

شـیر یغمای مرا بـاز بـه من بـنمایید

از فراقم همه ناسازی و نابینایی ست

یار زیبـای مـرا بـاز بـه مـن بـنـمـایید

***

بـاز بـا خـویش گهی هم سخـنش خواهم دید

یا نگاهی بـه سوی خـویشتـنش خـواهم دید

زان مـن بـود گـهـی او کـه بـدانـگـونـه کـه بـود

هم بـدین چـشـم دگـر بـار منش خـواهم دید

گوشـه ی چـشـمش دیدم دلم آنجـا مانده سـت

جان هم آنجاست به کنج دهنش خواهم دید

پـیش ازین صبـر ندارم، بـه رهش بـنشـسـتـم

وقـت آخـر کـه هم آمـد شـدنـش خـواهم دید

مـردمــان روش بــبــیـنـنـد و مـرا طــاقــت نـی

من همان زلف شکن بـر شکنش خـواهم دید

آشــکــارام دران دم کـه بــخــواهـد کــشــتــن

مـن نهانی بـه رخ چـون سـمنش خـواهم دید

گـر کـشـد، یـاری ازین جـور کـشـیـدن بـر هـم

سـوخـتـم چـنـد چـنـیـن خشم کـنـش خـواهـم دیـد

او اگــر آیـد وگــرنــه، چــو مــرا نـیـســت قــرار

من همین شستـه بـه ره آمدنش خواهم دید

یارب، این خسرو ازین جور گهی خواهد رست

چـنـد رسـوا شـده ی مـرد و زنـش خـواهـم دیـد

***

یــار بــاز آمــد و بــوی گــل و ریـحــان آورد

خــنــده ی بــاغ مــرا گــریــه ی هــجــران آورد

بــاز گــلــهــای نــو از درد کــهـن یـادم داد

غنچـه ها بـر جـگرم زخم چـو پـیکان آورد

فـصـل نوروز کـه آورد طـرب بـر همه خـلق

چــشـم بــد روز مـرا مـوسـم بــاران آورد

هر سـحـر بـاد که بـر سینه ی من می گذرد

در چـمن بـوی کبـاب از پـی مستـان آورد

بـوی آن گمشـده ی خـویش نمی یابـم هیچ

زان چه سودم که صبا بوی گلستان آورد

به چه کار آید بی سرو خودم، گر چه بهار

سـوی هر بـاغ بـسی سـرو خـرامان آورد

نتـوان زیست بـه جـان دگران، گر چه صبـا

جـای خـاشاک ز کوی تـو همه جـان آورد

بـاد یارب چـو رقیب تـو پـریشان همه وقت

کـه تــرا بــر سـر دلـهـای پــریـشـان آورد

بـا چـنان روزنی، ار بـر دل خـسرو صد تـیر

بــتـوان خـوردن و بــر روی تـو نـتـوان آورد

***

خـم زلـف تــو کـه زنـجــیـر جــنـون مـی خـوانـنـد

ای خوش آن طایفه کاین سلسله می جنبانند

ای صـــبـــا، نــرم تـــری روب غـــبـــار زلـــفـــش

کـه دران مـشــتــی زنـدانـی بــی ســامـانـنـد

عــجــب آمــد هـمــه را مــردنـم از هـجــر و مــرا

عـجـب از خـلـق کـه بــزیـنـد چـو تـنـهـا مـانـنـد

جـان عـاشـق چـو بــرون رفـت نـخـوانـنـدش بــاز

زانکـه در دل دگری هسـت کـه جـانش خـوانند

گـرد خــوبــان جــهـان، عـاشــق بــیـتــاب مـگـرد

کــه جــوان و تـــر و نــوخــاســتـــه و نــادانــنــد

زاهــد امــروز ســر تـــوبـــه شــکــســـتـــن دارد

مـی فـروشـان اگـر این دلـق کـهن بـسـتـانـنـد

این چه شوخی ست که گویی دل من دزدیدی؟

ایـن ز تــو آیـد و ز آنــان کــه تــرا مــی مــانـنـد

بـنـده ام خـواه قـبـولـم کـن و خـواهی رد، ازآنـک

عــزت و خــواری در کــوی وفــا یــکــســانــنــد

زنـدگـان ایـن هـمـه خــواهـنـد کـه در تــو نـگـرنـد

مــردگــان نـیـز، بــه جــان تــو اگــر بــتــوانـنــد

بـاد حـسـنت همه خـوبـان جـهان را بـشـکـسـت

بــعـد ازیـن سـرو نـخــیـزد کـه اگـر بــنـشـانـنـد

مـی بــرد حـسـرت پـابـوس تـو خـسـرو در خـاک

چـون شـود خـاک، بـگـو تـا بـه رهت افـشـاننـد

***

مـنـم امــروز حــدیـث تــو و مـهـمــانـی چــنـد

پـاره از دیـده و دلـهـا هـمـه بـریـانـی چـنـد

هـر زمـان کـاتــش سـودای تــو افـروزد عـشـق

جـای خـاشـاک بـر آتـش فگند جـانی چـند

دی سـوی سوخـتـگان دید و گفتـی که که اند

کـافـرا، گـیر بـه بـتـخـانه مسـلـمـانی چـند

تـا تـو از خـانـه بـرون آیی، هر دم چـاک اسـت

بـر سـر کـوی تـو دامـان و گـریبـانـی چـنـد

من ندانم که چه مرغم به یکی گلشن اسیر؟

کـه رود آخـر هر مـرغ بـه بـسـتـانـی چـنـد

مـا پـریشـان دل و او مـی گـذرد مـسـت، او را

چـه غم، ار جـمع نگردند پـریشـانی چـند؟

خــنــده ی بــیـخــبــران اســت چــو رنــج دل مــا

مـی نـدانـیم چـه رنـجـیم ز نـادانی چـنـد؟

حـال ما دیده ای، گر، ای صـبـا، آن سـو گذری

بدهی یادش ازین بی سر و سامانی چند

خــســروا، بــر دل آتــشــکـده بــســیـار گـری

کاین جـهنم نشود کشتـه بـه بـارانی چـند

***

بــــاز بــــوی گــــل مــــرا دیـــوانـــه کــــرد

بــاز عـقـلـم را صــبــا بــیـگـانـه کـرد

بــازم از سـر تــازه شـد مـسـتـی عـشـق

بـس کـه بـلـبـل نالـه ی مـسـتـانه کـرد

گـل چــو شـمـع خــوبــرویـی بــرفـروخــت

بــلــبــل بــیــچــاره را پــروانــه کــرد

نـی بــر آب زلـف تــسـت، ار چـه بــه بــاغ

زلـف را بــا آب ســنـبــل شـانـه کـرد

لـــالـــه را بــــهـــر تــــقـــاضـــای شـــراب

جــرعــه ی مـی در تــه پــیـمـانـه کــرد

خــرمـن بــسـیـار هـشـیـاران بــســوخــت

بـس که عـشـقـت آتـش دیوانه کـرد

جـــان بـــرد از خـــانـــه ی تـــن عـــاقـــبــــت

اینچنین عشقت که در دل خانه کرد

قـصـه ی شـیـریـن، عـجـب افـسـانـه ایـسـت

کوهکـن خـواب اندرین افـسـانه کـرد

خورد خسرو نیست جز غم، چاره نیست؟

چـون خـدا این مـرغ را این دانـه کـرد

***

بــاز زهـره مـطــربــی آغــاز کــرد

پیش رندان بـربـط خود ساز کرد

مـاه روزه رفـت و رخ بـنـمـود عـید

مـیر مـیخـانه سـر خـم بـاز کـرد

مریم خـم زاد عـیسـی سـیرتـی

مـرغ جـانم جـانبـش پـرواز کـرد

گـل نـمـود از پــرده ی عـشـاق روی

بــلـبــل شــیـدا نـوا آغــاز کــرد

مـجـلـسـی آراسـت پـیـر مـیکـده

تـائبــان را سـوی خـود آواز کـرد

دردنوشی توبه ی خود را شکست

راهب دیرش بـسـی اعـزاز کرد

بـر حـریفـان داد سـاقـی بـاده ها

دور خسرو چون رسیده ناز کرد

***

روی خــوبـــت آفــت جــانــی نــمــود

دیـده را صـد گـونـه حـیرانـی نـمـود

غـنـچـه ی کـوچــک دهـن پــیـش لـبــت

چـون کـه رو بـگـشـاد زندانی نمـود

چـشـم او بــنـمـود زلـفـت را بــه مـن

مـسـت بـد نـاگـه پـریشـانی نمـود

کـافـران را بــر دل مـن دل بــسـوخـت

بس که چشمت نامسلمانی نمود

لـعـل تـو انـگـشـتــری خـط را سـپــرد

دیـو را مـلــک ســلــیـمـانـی نـمـود

آیــنــه بـــودی و زنـــگـــارت گـــرفـــت

روی کـس را بـیش نـتـوانـی نـمـود

خـواسـتـم دی از لبـت بـوسـی، لبـت

خـنـده ای بـنـمـود و پـنهانی نـمـود

دید خسرو کاین سخن نزدیک نیست

روز بـنشـسـت و ثـنـاخـوانی نمـود

***

صـبـح چـون از روی مـشـرق رو نمـود

صـحـن مـینـا روضـه ی مـینو نمـود

گیسـوی شـب شـد سـفید و آفـتـاب

نور شـیبـش از تـه گـیسـو نمود

هندوی شب مرد و خـورشید آتـشی

از بــرای ســوز آن هـنـدو نـمـود

سـوی سـاقـی مـدت تــاریـک هـجــر

بـس اشـارت کـز خـم ابـرو نمود

چـشـمـه ی خـورشـید را در تـه نشـانـد

عکس ساقی کز رخ ماهو نمود

ماه شـبـرو را چـو گـردون سـلـخ کـرد

اسـتـخـوانش در تـه پـهلـو نمود

بنده خسرو دل به ساقی عرضه کرد

درد دل را پـیش جـان دارو نمـود

***

ابـــروی مــانــنــد مــاهــش بــنــگــریــد

جـعـد مشـکـین دوتـاهش بـنگـرید

بـر چـنان جـوری که چـشـمش می کند

روی زیـبـا عـذر خـواهـش بـنـگـرید

بس که اندر روی او مست است چشم

خـفتـن تـا چـاشت گاهش بـنگرید

بــهـر چــشــم بــد دعــای عــاشــقــان

گـرد تــعــویـذ کـلـاهـش بــنـگـریـد

دوش دل در کــــوی او گــــم کـــــرده ام

دوسـتـان بـر خـاک راهش بـنگرید

کـور بــادا چــشـم تــان، گـر صـبــحـگـاه

بی من آن روی چو ماهش بنگرید

دعــوی خـــون مــی کــنــد از تـــو دلــم

دیـده ی خـسـرو گـواهـش بــنـگـریـد

***

خـیـمـه ی نـوروز بــر صـحــرا زدنـد

چـار طـاق لـعـل بـر خـارا زدنـد

لاله را بـنگر که گویی عرشـیان

کرسـی از یاقـوت بـر مینا زدند

کــــارداران بــــهـــار از روز گـــل

زال زر بــر روضـه ی خــضـرا زدنـد

از حـرم طـارم نـشـینـان چـمـن

خـرگـه گـلـریز بـر صـحـرا زدنـد

گوشه های باغ ز آب چشم ابر

خنده ها بر چشمهای ما زدند

در هوای مجـلس جمشید عهد

غـلـغـل انـدر طـارم اعـلـا زدنـد

بـاد نوروزش همـایون، کـاین ندا

قـدسـیان در عـالـم بـالـا زدنـد

مطربـان طبـع خـسرو گاه نطق

طـعـنه ها بـر بـلـبـل گـویا زدند

***

عافیت را بـر زمین گردی نماند

مــردمــی را در جـهـان مــردی نـمــانــد

خاک بـر فرق جهان زان کز وفا

در هـمــه روی زمـیـن گــردی نـمــانـد

زان نمی خیزد چمن کز بهر او

مــر صــبــا را هـم دم ســردی نـمــانـد

کیمیا شـد زر چـنان کز رنگ او

بــوســتــان را هـم گــل زردی نـمــانـد

غصه را بـر خود فروبـر، خسروا

چون همه درد است و همدردی نماند

***

بــزم مــا را یـک دو خــواب آلــوده انـد

مست و خوش، گویی شراب آلوده اند

ســـایــه پـــروردنــد وز خـــط ســیــاه

ســـایــه را بـــر آفـــتـــاب آلـــوده انـــد

جـامـه بـر اندام شـان گـویی ز لـطـف

بـــرگ گـــل را از گـــلـــاب آلـــوده انــد

مـی مـیـان شــیـشــه ی صــافــی نـگـر

آتـــشــی گــویــی بـــه آب آلــوده انــد

مـی نبـیند سـوی مـا سـاقـی، ازانک

چـشمهایش مسـت و خـواب آلوده اند

آب شو، ای چـشمه ی خـون، کز شراب

دســت آن مــســت خــراب آلــوده انـد

یارب آن سرخی لبش را از می است

یــا خـــودش از خــون نــاب آلــوده انــد

بـس بـه اشـک آلوده شـخـصـم، گوئیا

ســیــخـــی از آب کــبـــاب آلــوده انــد

هـسـت خـسـرو را سؤالـی زان دهن

کـــز پـــیـــش راه جـــواب آلـــوده انـــد

***

هر که را یاری چو تـو سرکش بـود

کی ز بـیم تـیغ سـر در کـش بـود

مجلسی کانجا بود شمعی چو تو

مــرغ جــان پـــروانــه ی آتــش بـــود

چـنـد گـه بـگـذار تـا مـی بـینـمـت

تـا که جـانم وام تـو، مهوش، بـود

روز و شـب مـی مـیرم انـدر یاد تـو

مرگ هم بـر یاد رویت خـوش بـود

گر بـه یک بـوسه لبـت بـتوان گزید

آن یکی بوسه به جای شش بود

تــا سـزا بــیـنـد دل بــی عـافـیـت

خـوبـرو آن بـه کـه گـردنکـش بـود

خـسـروا، گر عاشـقی از غم منال

عـشـقـبـازان را دل غـمکـش بـود

***

هـر کـه را بــا تــو ســر و کـاری بــود

جان نباشد در رهش خاری بود

دل که در وی زندگی عشق نیسـت

دل نشـاید گـفـت، مرداری بـود

خــفــتــگــان از زنـدگـی آگــه نـیـنـد

زنـده بــودن کــار بــیـداری بــود

عـاشــقـی نـبــود تــقـاضـای وصــال

بـهر نفـس خـویش پـیکاری بـود

از شـــراب مــا، اگــر یــابـــد خـــبـــر

محـتـسـب شاگرد خـماری بـود

پیش خویشم کش که باری از رخت

کـشـتـه ای را روز بــازاری بــود

بـر بـسـاط ناز شـب غافل مخـسـپ

بـو کـه پـیش در گـرفـتـاری بـود

گویمت خواهی چـو خسرو بـنده ای

قسمتـم از تو همین، آری، بـود

***

آنچه بتوان، در غمت جان می کشد

تا بدان غایت که بـتوان، می کشد

می کشـد خـط بـر مسـلمانی لبـت

وانگه از خـون مسـلمان می کشد

دیــده تـــا خـــط تـــرا بـــالـــای لــب

بـاد خـط بـر آب حـیوان می کـشـد

حــســن روزافــزونـت از اوج کــمـال

روی مه را داغ نقـصـان می کشـد

زلـف کـایـد بـر لـبـت، گـویی کـه دیـو

خاتم از دست سلیمان می کشد

آنچـه دل یک چـند از زلـفـت کـشـید

از لب لعـلت دو چـندان می کشـد

گـر ز شـوخـی تـیر بـر دل مـی زنـی

خـسرو بـیچـاره از جـان می کشد

***

تـرک من چـون تـیر مـژگـان بـرکـشـد

ماه گردون را سپـر در سر کشد

در دلــم تـــیــرش تـــرازویــی شـــود

وز درون سینه جان می برکشد

چــون رســن بــازی کـنـد زلـفــیـن او

گردن خـورشـید در چـنبـر کشـد

دل کــنــم بــر آتــش رویــش کــبــاب

چـون لب میگون او سـاغر کشد

چـشـمـت از مـژگـان چـون نوک قـلـم

بـر فسون جـادوان خـط در کشد

راست گویی، مردم چشم من است

چـون قـبـای آبـگون در بـر کشـد

خط طوطی رنگ او، یارب، کجـاست؟

تـا بـه منقار از لبـش شکر کشد

مـســت کــرده نـرگــس غــلــتــان او

وز مژه بـر جـان من خنجـر کشد

خسرو از ابروی خود سازد کمان

پـس بـه پـیش خـسرو خـاور کشد

***

ای که بـر من جور تو بـسیار شد

زاریـم بــشــنـو کـه کــارم زار شــد

من که اندر سر جـنونی داشتـم

خـاصـه سـودای تـو بـا آن یـار شـد

تا لبـت بـر نقطه ی جان خط کشید

نـقـطــه ی جــان مـن از پــرگـار شــد

تـا تو دست و پـا نهادی حسن را

نـیکـوان را دسـت و پـا بـیکـار شـد

دوش پـنهان می کشیدم زلف تو

چـشم مسـتـت ناگهان بـیدار شـد

از عـزیـزی مـردم چــشـم مـنـی

گر چه در چشم تو مردم خوار شد

از لـبــت چــون بــاده نـوشـان خــیـال

چـشم خـسرو خـانه ی خـمار شد

***

آخر این دردم به درمان کی رسد

نـوبــت دیـدار جــانـان کــی رســد

ایـن دل ســرگـشـتــه ی سـودا زده

از وصـال او بـه سـامان کـی رسـد

آدم آشــفــتـــه دل در انــتـــظــار

مانده تـا پـیغـام رضـوان کی رسـد

دیــده ی یــعـــقــوب بـــر راه امــیــد

تا دگر یوسف به کنعان کی رسد!

دل چـو بـلبـل زار و نالان در فراق

تـا گل رویت بـه بـستان کی رسد

***

لعل شـیرینی چـو خـندان می شـود

در جـهان شـیرینی ارزان مـی شـود

قـد او هر گـه کـه جـولـان مـی کـنـد

گــویـیـا ســرو خــرامـان مـی شــود

پــرتــو رویـش چــو مـی تــابــد ز دور

آفـتـاب از شـرم پــنـهـان مـی شـود

قصه ی زلفش نمی گویم به کس

زانکه خـاطرها پـریشـان می شود

مـن نـه تـنـهـا مـی شـوم حـیـران او

هـر کـه او را دیـد حـیران مـی شـود

مـه چـو مـی گـوید، چـه بـنوازم تـرا؟

تـا نگـه کـردم، پـشـیمـان می شـود

هـر کـه را شـاهـی عـالـم آرزوســت

بــنـده ی درگـاه ســلـطـان مـی شــود

خــســروی کــز کـلـک گـوهـربــار او

کار بی سامان به سامان می شود

***

شـکـل موزونت که در دل جـا کـند

هر که بـیند در جـهان، سـودا کند

بـا قـدت بـر جـا نـمـانـد پـای سـرو

بـاغـبـانش گـر چـه پـا بـر جـا کـنـد

نسخـه ای از روی تـو نتـوان ستـد

گـر عـلـم ســر زیـر پــا بــالـا کـنـد

عاشـق زلفین مشـک آلود تـسـت

بــاد کــز گـل عــنـبــر ســارا کـنـد

راز مـی تـرسـم کـه در صـحـرا نهد

اشک من چون روی در صحرا کند

آب چـشمم از سـتـادن فارغ است

بــاد اگـر زنـجـیـرش انـدر پــا کـنـد

چـند در خـود دیدن، آخـر فرصـتـی

چـشـم را، تـا یک نظـر در ما کـند

جـرعـه کـز جـام لـبـت بـیرون فـتـد

عـاشـقـان را بـیخـود و شـیدا کند

چون که از مستی بغلتد چشم تو

تــکـیـه بــر لـطـف شـه والـا کـنـد

ز آفـتــاب تـیـغ او دشـمـن بــه رزم

گـونه گـونه رنگ چـون خـرمـا کـند

***

گر کـسـی در عـشـق آهی می کـند

تـو نـپـنـداری گـنـاهـی مـی کـنـد

بــیـدلـی گـر مـی کـنـد جــایـی نـظـر

صـنـع یزدان را نگـاهی مـی کـنـد

بــا دم صــاحــبــدلـان خــواری مـکــن

کان نفـس کار سـپـاهی می کند

آنـکـه سـنـگـی مـی نـهـد در راه مـن

از بـرای خـویش چـاهی می کـند

گـر بــنـالـد خــسـتــه ای، مـعـذور دار

زحـمـتـی دارد کـه آهی می کـند

عـشـق را آنکـو سـپـر سـازد ز عـقـل

دفـع کوهی را بـه کاهی می کند

گـر کـنـد رنـدی نـظـر بــازی رواســت

محتسب هم گاه گاهی می کند

یـکـدم از خــاطــر فـرامـوشــم نـشــد

آنکـه یاد من بـه مـاهی می کـند

چـنـد نـالـیـدیـم، خـود هـرگـز نـگـفـت

کـاین تـضـرع دادخـواهی می کند

گر چه خسرو را ازین غم بیم هاست

هم امـیدش را پـنـاهی مـی کـند

***

بـر رخـت چـون زلف پـر خـم بـگـذرد

آه من زین سـقف طـارم بـگذرد

تــا کـنـد خــیـل خــیـالـت را طــلـب

بـر رخ مـن گـریه دم دم بـگـذرد

وصـلت آخـر یک شـبـم روزی شـود

روزی آخـر ایـن تـب غـم بـگـذرد

بر دلم دی تیر زد چشمت، گذشت

ور زنـد امــروز، آن هـم بــگــذرد

هـر دم از تـلـخـی آن شـیرین لـبـت

شربت عیش من از سم بگذرد

نـگــذرانـی مــرهـمـی بــر درد مــن

درد من، ترسم، ز مرهم بـگذرد

بــنـده خـسـرو از حــریـم وصـل تــو

وای اگر ناگشـتـه محـرم بـگذرد

***

هر کـه دل بـا دلـربـایی مـی نـهـد

خـویشـتـن را در بـلـایی مـی نـهـد

می خورد صد غوطه در دریای غم

چـشـم اگـر بـر آشـنـایی مـی نهد

دلـبــرا، چـابــک سـوار تــوسـنـت

دلـبـری را دسـت و پـایی مـی نهد

تـا سـر زلـف تـو جـای فـتـنـه شـد

فتنه هم خود را بـه جایی می نهد

غـمزه ی شـوخـت جـراحـت می کند

هر کـه را لـعـلـت دوایی مـی نـهد

عـاشـقان را می کشـی و لعل تـو

هم بـر ایشان خـونبـهایی می نهد

کیست خسرو تـا جـفای خسروان

چون تو شاهی بر گدایی می نهد

***

مــردمــی نـرگــس او مــی دانــد

جـادویی غـمـزه ی او می خـواند

زلــف او پـــهــلــوی خـــال لــب او

گویی از شهد مگس می راند

کار عاشق که چو ما باریک است

همـه زان زلـف همـی پـیچـاند

شـیوه ی غـمـزه ی تـو بـدخـویی سـت

هـمــه آفــاق نـکــو مـی دانـد

گـر دلـم بــسـتـد، و گـر بــاز دهـد

صـد دیگـر ز کـسـان بـسـتـاند

خـسـرو از بـهر دو بـوسـه پـیشت

نیسـت زر، لیک سری افشاند

***

گـــل ز روی تـــو فـــرو مـــی ریـــزد

مشک در زلف تـو می آویزد

از پــــی دیـــدن روی چـــو گـــلـــت

بـاد صـد نقش همی انگیزد

هـر کـه آن خـط مـسـلـسـل بــیـنـد

خـاک بــر خـط دبـیـران ریـزد

چـون سـحـر بـوی تـو آید بـه چـمـن

بـاد صبـح از سر گل برخیزد

دسـت شسـتـم ز دل خـون گشتـه

زانکـه بـا زلـف تـو می آمیزد

چــشــم بــیـمـار تــو از خــون دلــم

می خورد باده نمی پرهیزد

سر نهاده ست چو خسرو به غمت

سر نهد، گر ز غمت بـگریزد

***

دلــم از بـــخــت گــهــی شــاد نــبــود

جــانـم از بــنـد غــم آزاد نــبــود

یـک دم از عــمـر گــرامـی نـگــذشــت

کـان همـه ضـایع و بـر بـاد نـبـود

گــــر بــــبــــیـــنـــی دل ویـــران مـــرا

گــویـیـا هــیـچ گــه آبــاد نــبــود

کـــافـــری رخـــت دلـــم غـــارت کـــرد

شـهـر اسـلـام و سـر داد نـبــود

شــب هـمـی دانـم کــاو آمــد و بــس

بـیـش از خـویشـتـنـم یـاد نـبـود

خـانـه گـلـشـن شـده بـی مـنـت بــاغ

سرو بود، ار گل و شمشاد نبود

هر چه می خواست همی کرد طبیب

نــاتــوان را ســر فــریــاد نــبــود

نــاگــه آهــوی مــن از دام بــجــســت

زانــکــه انــدازه ی صـــیــاد نــبـــود

خــسـرو از تــلـخـی شـیـریـن دهـنـان

آنچـنـان اسـت کـه فـرهاد نـبـود

***

گـر سـخـن زان لب چـون نوش شـود

پـسـتـه را خـنـده فـرامـوش شـود

ور حــــدیـــث در دنـــدانـــت کـــنـــم

صـدف آنجـا همه تـن گـوش شـود

ز آســمــان روی تــو گــر مــه بــیـنـد

بــر زمـیـن افـتـد و بـیـهـوش شـود

گـل کـه از روی تــو ریـزد بــه سـخـن

گـر بــچــیـنـنـد یـک آغـوش شــود

بـــاده بـــر یــاد لـــب شـــیــریــنـــت

هـمـه گـر زهـر بــود، نـوش شــود

دل کـه پـوشـیده بـه زلفـت پـیوسـت

تـرسم از غم که سیه پـوش شود

دوش با مات سری خوش بوده ست

خوش بود امشب، اگر دوش شود

گـر کـنـی مـیـل بــه سـوی خــسـرو

شـاه کـی هـمـدم جـادوش شـود

***

زاهـــد مـــا دوش بـــاز در ره بـــت پـــا نـــهـــاد

دیـن قـلـنـدر گـرفـت، خــانـه ی یـغــمـا نـهـاد

دل که بـه تـسـبـیح داشـت در خـم زنار بـسـت

سـر که بـه محـراب بـود پـیش چـلیپـا نهاد

گفت صنم، «زان ماسـت، هر که همه تـر کند»

داشت کهن خـرقه ای، در خـم صهبـا نهاد

پــایــه ی آن آفــتــاب هــســت بــغــایــت بــلــنــد

کس نرسیدش جز آنک بر دو جهان پا نهاد

محـو خـرد کرد عشق، در طلب جـان نشـسـت

دست چراغم بـکشت، دست به یغما نهاد

ذوق مــی لــعــل گــون پــیـر خــرد درنـیـافــت

لـذت طـفـلـانش نـام پـسـتـه و خـرمـا نهاد

رانـد بــه دلـهـا سـمـنـد، نـعـل در آتــش فـگـنـد

تـافـتـه چـون بـرکـشـید، بـر جـگـر مـا نهاد

کــرد تـــقــاضــای جـــان، دیــد کــبـــاب جــگــر

پــیـش ســگـان درش مـزد کــف پــا نـهـاد

سـیل غـمش در رسـید، آب ز سـر درگـذشـت

صبـر و خرد حمله کرد، رخت به صحرا نهاد

سر ز درش برده بود خسرو مسکین که عشق

مـوی کـشـانش بـبـرد، بـاز همـان جـا نهاد

***

یار قبـا چـست کرد، رخـش بـه میدان بـرید

این سر و هر سر که هست در خم چوگان برید

غـمـزه زن مـا رسـید، سـاخـتـه دارید جـان

یوسـف مـا چـون رسـید، مـژده بـه کـنعـان بـرید

از رخـش امروز اگـر تـوشـه شـود نعـمـتـی

بــهـر چـه فـردا بــه خـلـد مـنـت رضـوان بــریـد؟

دسـت بـه دامان او نیست بـه بـازوی کس

بــوالـهـوسـان فـضـول، سـر بـه گـریـبــان بــریـد

در صــف عـشــاق چــو لـاف عـیـاری زدیـد

ماتـم تـان واجـب اسـت، گر ز غمش جـان بـرید

مـرغ بـیـابـان عـشـق خـار مـغـیـلـان خـورد

وعـده ی وصـل انـگـبــیـن بــر مـگـس خــوان بــریـد

مـسـت و خـراب مـرا، حـاجـت نـقـلـی اگـر

هـسـت، دل خـام سـوز سـوی نـمـکـدان بــریـد

نیست دل چون منی درخور شاهین شاه

پـــاره ی مـــردار مـــن بـــر ســـگ دربـــان بـــریــد

بـر دو رخ خود نوشت خسرو دلخسته حال

وه کـه ز درمـانـده ای قـصـه بـه سـلـطـان بـریـد

***

هــیـچ کــس از بــاغ و بــر بــوی وفــایـی نــدیـد

در هـمـه بـسـتـان خـاک مـهـرگـیایی نـدید

رسم قلندر خـوش اسـت بـی سـر و پـا زیسـتـن

کار جـهان را کسی چـون سـر و پـایی ندید

مــرد ز عـــقـــد کــســـان در مــرادی نــیــافـــت

اهـل ز نـقــد خــســان کــاه ربــایـی نـدیـد

هـم نـفـسـان را خـرد بـیـخـت بـه غـربـال صـدق

در دل ویـران شــان گــنــج وفــایـی نــدیـد

تـیـرگـی حـال خـویـش پـیش کـه روشـن کـنـم؟

چـون دلـم از دوسـتـان هیچ صـفـایی نـدید

بــی غــمــی از کــام دل هـیـچ نـصــیـبــم نــداد

شـبــپــره از آفـتــاب هـیـچ ضـیـایـی نـدیـد

از چــه ادب مـی کــنـد چــرخ مــرا، چــون ز مـن

دور گـنـاهی نـگـفـت، دهـر خـطـایی نـدید

خـواسـت شـکـایت کند دل ز جـفـاهای عـشـق

هـمـت مـا را در آن عــقــل رضــایـی نـدیـد

دولتی عقبی، سزاست، گر چو منی را نجست

محرم سلطان، رواست، گر به گدایی ندید

صـورت مـقـصـود خـویـش دیـده نـدیـدی، و لـیک

آیــنــه ی بـــخـــت را آه کــه جـــایــی نــدیــد

سـینه ی خـسـرو ز غـم غنچـه صـفت خـون گرفت

کــز چــمــن روزگــار بــرگ و نـوایـی نــدیـد

***

نیست بـه دست امید بـخـت مرا آن کمند

کـافـتـدش از هـیچ رو صـید مـرادی بـه بـنـد

دعــوی عــیـاریـم رفـت بــه کـویـش فـرود

ز آنکه سـرم پـسـت شد کنگر قصرش بـلند

بی سر و پا می دویم تا به کجا سر نهیم

بــارگــی شــاه شــد گــردن مـا در کــمـنـد

تـنگ مـیا زآه مـن، چـشـم بـدان از تـو دور

نـیـسـت رخ خــوب را چــاره ز دود ســپــنـد

در ره جـولـانـت چـون دیـده ی مـا خـاک شـد

دیده بـسی در رهست دور ترک ران سمند

هسـتـم ازان گـفـت تـلخ در سـکـرات فـنا

از دمـت آخــر دمـی چــاشـنـیـی ده ز قـنـد

ای که بـه بـازار حسن قیمت خوبـان کنی

پیش زلیخا مگوی «یوسفی آنجا به چند؟»

سوخته از پـند خلق سوخته تـر می شود

کاتش عشق است تیز بـاد وزان است پـند

خـسـرو اگر عاشـقی بـیم ز کشـتـن مدار

پــیـش رخ نـیـکــوان جــان نـبــود ارجــمـنـد

***

بــاز گـرفــتــار شــد دل کـه دریـن ســیـنـه بــود

تازه شد اندر دل آن رخنه که دیرینه بود

دی کــه هــمــی دیـد روی، آیـنــه از صــورتــش

اصـل درون دلـم نـسـخـه در آیـیـنـه بـود

دیــدمــی امــروز بـــاز تــا بـــزیــم بـــیــنــمــش

زنــده ی امــروز خــود زنــده ی پــاریـنــه بــود

مـفـلـس دیـن و صـلـاح مـی روم از دهـر، ازانـک

دزد به تاراج بـرد، هر چه به گنجینه بـرد

شـب کـه بــه خـنـده زدی بــر جـگـر مـن نـمـک

قابـل مرهم نماند داغ که بـر سینه بـود

دولت خسرو، که عشق در پی جانش نشست

گـوهـر افــزون بــلـا نـرخ بــلـوریـنـه بــود

***

دل کـه بــه غـم داد تــن آرزوی جــان خـریـد

بــرگ گـیـاهـی بــداد، سـرو خـرامـان خـریـد

هـجـده هزاران جـهـان هر کـه بـهـای تـو داد

آنـکـه بـه هـفـده درم یوسـف کـنـعـان خـریـد

گر چه سراسر بلاست، جور تو بتوان کشید

ور همه جان قیمت است، ناز تـو نتوان خرید

قــد تــو از مـار زلـف دولـت ضــحــاک یـافــت

خـط تـو از پـای مـور مـلـک سـلـیمـان خـریـد

تـلـخـی هـجـران یار زهـر هـلـاهـل فـشـانـد

بـنده بـه نزدیک خویش چـشمه ی حیوان خرید

دل بـه وفـا نـه کـنـون، جـان بـبـر و لـب بـیـار

کـایـن دل نـادان مـن عـشـوه فـراوان خــریـد

مــحــنــت عــشــاق را طــعــنـه نـبـایـد زدن

آنکـه شـناسـای کـار دولـت از ایشـان خـرید

هر کـه متـاع وجـود ریخـت بـه بـازار عـشـق

عمر به قیمت فروخت، عشق به ارزان خرید

داغ غــلـامـیـت کــرد پــایـه ی خــســرو بــلـنـد

مـیر ولـایت شـود بـنـده کـه سـلـطـان خـرید

***

غــمــزه ی مــردم کــشــی پــرده ی صــبــرم دریــد

مـن نـرســیـدم بــدو، کـام بــه جــانـم رسـیـد

بــاد نـه ام زیـن بــلـا چــنـد تــوانـم گــریـخــت

سـنـگ نـه ام، این جـفـا چـنـد تـوانـم کـشـیـد

بـی دلم، ای مردمان، تـوبـه نخواهم شکست

عـاشـقـم، ای دوسـتـان، پـند نخـواهم شـنید

سـوخـتـم، این آه گـرم چـنـد نـهـانـی کـشـم؟

گـریه نـخـواهـم گـشـاد، جـامـه نـخـواهم درید

دل ز من آن روز بـرد کو بـه خوشی خفتـه بـود

بـاد بـر او می گـذشـت، مـوی سـیه می بـرید

دی که گشادی خدنگ، خوش پسرا، بر شکار

شب همه شب تا به روز در دل من می خلید

بــهـر خــدا رخ بــپــوش یـا ز نـظــر دور شــو

کـافــت جــان بــیـش ازیـن مـا نـتــوانـیـم دیـد

پـــیــش خـــیــال تـــو دوش از گـــلــه ی دل مــرا

قصه بـه لب می گذشت، اشک بـرو می دوید

در سـر خـسـرو چـنان شـسـت خـیالت که گر

کــار بـــه تــیــغ اوفــتـــد، زو نــتــوانــد پـــریــد

***

من نشنیدم که خط بر آب نویسند

آیـت خــوبــی بــر آفـتــاب نـویـسـنـد

هجر کشیدیم تا بـه وصل رسیدیم

نامه ی رحـمـت پـس از عـذاب نویسـند

صـبـر طـلب می کنند از دل شـیدا

همچـو بـراتـی که بـر خـراب نویسـند

شـرح رخ خـوب و زلف غالیه گونت

بـر ورق زر بـه مـشـک نـاب نویسـنـد

قصـه ی خـونریز این دو دیده ی خـسـرو

کاش بر آن چشم نیم خواب نویسند

***

صـبــح دمـان بــخــت مـن ز خـواب درآمـد

کــز درم آن مــه چــو آفــتــاب درآمــد

گـشـت مـعـطـر دمـاغ جــان ز نـســیـمـت

مـســتــی تــو در مـن خــراب درآمــد

ساقی تو گشت چشم مست من از می

پهلوی من شست و در شراب درآمد

زانکـه بـسـی شـب نـخـفـتـه ام ز غـم تـو

بــیـهـشـیـم در ربــود و خـواب درآمـد

گـشـت پـریـشـان دلـم چـو بـاد سـحـرگـه

در ســر آن زلــف نــیــم تــاب درآمــد

جــسـتــم ازو حــال دل، نـگـفـت وی، امـا

زلــف وی از بـــوی در جـــواب درآمــد

خــاک ره خــود فــگـن بــه دیـده ی خــســرو

ز آنک بـنـا رخـنه شـد، چـو آب درآمـد

***

از در مــن دوش کـــان نــگـــار درآمـــد

شـاخ تـمـنـای مـن بـه بــار درآمـد

بــرگ حـیـاتــم نـمـانـده بــود کـه نـاگـه

بــاغ خــزان دیـده را بــهـار درآمــد

آنچه خرابی گذشت، وه به دهی گوی

مست و خوی آلوده و سوار درآمد

کـلـبـه ی تـاریـک یـافـت روشـنـی، ای دل

کـــز در مــن آفـــتـــاب وار درآمـــد

دیـده کــه بــیـمــار بــود، در تــه پــایـش

پــیـشـگـه پــای او بــه کـار درآمـد

بـــر ســر عــقــلــم جــرعــه ی جــامــش

سـیـل بــه بــنـیـاد اخـتـیـار درآمـد

مردن خـسـرو فسوس نیسـت درین ره

کــارزوی ســیـنـه در کـنـار درآمـد

***

روی نــکــو بـــی وجـــود نــاز نــبـــاشـــد

نـاز چــه ارزد، اگـر نـیـاز نـبــاشـد

راه حــجــاز، ار امـیـد وصـل تــوان داشـت

بــر قــدم رهـروان دراز نــبــاشــد

مـطـرب دســتــانـسـرای مـجــلـس مـا را

سوز بود،گر چه هیچ ساز نباشد

بنده چو محمود شد، خموش که سلطان

در ره مـعـنی بـه جـز ایاز نبـاشـد

حـیـف بــود مـیـل شـه بــه خـون گـدایـان

صـید مـلـخ کـار شـاهبـاز نبـاشـد

پــیـش کـسـانـی کـه صـاحــبــان نـیـازنـد

هـیـچ تــنـعـم ورای نـاز نـبــاشـد

خـاطـر مـردم بــه لـطـف صـیـد تــوان کـرد

دل نـبـرد، هر کـه دلـنواز نـبـاشـد

کـس متـصـور نمی شـود که چـو خـسـرو

هندوی آن چـشم تـرکتـاز نبـاشد

***

دلـبـر من دوش کـه مهمان رسـید

در شـب هـجـرم مـه تـابـان رسـید

ذره نم از چـشـمه ی خـورشید یافت

مورچـه را مـلـک سـلـیمـان رسـید

سایه صفت پست شدم زیر پاش

چون به من آن سرو خرامان رسید

زیـسـتــنـم بــاد مـبــارک کـه بــاز

در تــن مــرده قــدم جــان رســیـد

آتـش دل کشـتـه شد و من شدم

زنده چـو آن چـشمه ی حـیوان رسـید

جــــلـــوه ی طـــاووس چــــرا نـــاورد

پـر مگس کان شکرسـتـان رسـید؟

گریه ی خـسـرو چـو نگه کـرد، گفـت

خــانـه روم بــاز کـه بــاران رســیـد

***

هـر کـه بـه دنـبــالـه ی کـامـی بـود

پـیش تـو چـون بـنده غلامی بـود

شـاخ جـوانـیـم ز سـر بـشـکـنـد

گــر ز تــوام بــاز ســلـامـی بــود

مـاه کـه در نـیـم بــمـانـد تــمـام

پـیـش رخـت نـیـم تـمـامـی بــود

خـون دلم خـوردی و بـگذاشـتـی

جـرعـه ی بـاقی که بـه جـامی بـود

نیز خـوشم کز لب چـون آتـشـت

هر که نشد سوختـه خامی بـود

جـانـش بـه صـیـاد نـبـاید سـپـرد

هر که چو من بـستـه ی دامی بـود

دوش به خسرو شکری داده ای

زان لب جان بخش که دامی بود

***

گـل بــه تــمـاشـای چـمـن مـی رود

باد به گلگشت سمن می رود

آینه گـشـتـه سـت ز عـکـس سـمن

آب کـه در زیر سـمـن مـی رود

دوش شـنیدم کـه بـه هر مجـلسـی

از دهن غنچـه سخـن می رود

وقــــت بــــهـــار آمـــد و ایـــام گـــل

آه کــه یـار از بــر مـن مـی رود

راحـت روح اسـت رخـش، چـون کنم

روح دل و راحــت تــن مـی رود

عهد شکسته ست و به هنگام صبر

آن صـنم عـهد شـکـن می رود

خــسـرو دلـسـوخــتــه را در غـمـش

عـمـر در اندوه و حـزن می رود

***

عشـق تـو هر لحـظـه فزون می شـود

دل ز غـمـت قـطـره ی خـون مـی شـود

در هــوس ســـلـــســـلـــه ی زلـــف تـــو

عـقـل مـبــدل بــه جـنـون مـی شـود

روی تـــــو نــــادیــــده مــــه چـــــارده

بـنگرش از غصـه که چـون می شـود

گــمـشــدگــان را بــه طــریـق نـجــات

مــهـر رخــت راهـنـمــون مـی شــود

بس که گران است سر از جام عشق

زیـر سـرم دسـت سـتـون مـی شـود

عـالـمی از مسـتـی چـشـمـت خـراب

چشم تو خود مست کنون می شود

عـشـق تـو ورزیم کـه سـلـطـان عـقـل

در کـف عـشـق تـو زبــون مـی شـود

شــوق تـــو جــویــیــم کــه از بـــار آن

قـامـت افــلـاک نـگــون مـی شــود

در دل خــســرو نـگـر آن آتــش اســت

کــز دهـنــش دود بــرون مــی شــود

***

گر جـام غم فرستـی، نوشم که غم نبـاشد

کانجـا که عشق بـاشـد، این مایه کم نبـاشد

سودای تـست در جـان، نقشت درون سینه

حـرفـی بـرون نـیـفـتـد تـا سـر قـلـم نـبــاشـد

مـن خـود فـتـوح دانـم مـردن بـه تـیغـت، امـا

بـر تـیغ تـو چـه گویی، یعـنی سـتـم نبـاشـد؟

خـونـم حـلـال بـادش تـا کـس دیـت نـجـویـد

کـاندر قـصـاص خـوبـان قـاضـی حـکم نبـاشـد

ای دوسـت، تـا نخـندی بـر پـای لغز عاشـق

دانی که مسـت مسـکین ثـابـت قدم نبـاشـد

نزدیک اهل بینش کور است و کور بی شک

عاشق که پیش چشمش رنگین صنم نباشد

گفتـی که عـشـق نفتـد تـا خـوب نبـود، آری

نـارد شـراب مـسـتـی تــا جـام جـم نـبــاشـد

ای بـاد صـبـحـگـاهـی، کـافـاق مـی نـوردی

گر دیده ای، نشـان ده، جـایی که غم نبـاشد

خسرو، تـو خودنشینی بـا عاشقان، و لیکن

در صـیـدگـاه شـیـران سـگ مـحـتـرم نـبـاشـد

***

ســروی چــو قـامـت تــو در بــوســتــان نـبــاشــد

زیـرا کـه بــوسـتـان را سـرو روان نـبــاشـد

هــر جــا کــه بــگــذری تــو، بــاشــد زیـان دلــهــا

در شهر کس نباشد کش زین زیان نباشد

چـشـمـت بـه نیم غـمزه صـد جـان فـروشـد، آری

رخــت مـقــامــران را نـرخ گــران نـبــاشــد

گستاخی است از من کان «پا به چشم من نه »

من خـود تـرا بـگـویم، گـر جـای آن نبـاشـد

گویند، خسروا، از عشق خود را چـه فاش کردی؟

خـود رنگ عشق بـازان از رخ نهان نبـاشـد

***

مـن دلـبــری نـدیـدم کـش زیـن نـهـاد بــاشـد

زیـن فـتـنـه هـا دلـم را بـسـیـار یـاد بـاشـد

بــگـذشـت دی بــه شـادی و امـروز نـامـرادی

آری نــه کـــارهــا را دایــم مـــراد بـــاشـــد

نـزلـی دگـر طـلـب کـن، ای دل، ز کـویش ایـرا

در شـهر عـشـقبـازان غم خـانه زاد بـاشـد

آیـد بــه عــشــق پــیـدا مـردی کـه غـازیـان را

مــیــدان تــیـغ بــازی مــیــدان داد بــاشــد

ای دوست، چند سوزی کاخر چرا خوری غم؟

آن کیست کو نخواهد پیوسته شاد باشد؟

گر تو خوشی به خونم، من خویش را بـسوزم

جـایـی کـه آب نـبـود، روزی کـه بـاد بـاشـد

گفـتـی کـه پـیش هر کـس چـندین مگیر نامم

ایـن زار مـانـده دل را کـی ایـسـتـاد بـاشـد

تـعلیم نیست حاجت غم را بـه سینه خستـن

در استخوان شکستن گرگ اوستـاد بـاشد

تـرسـم بـه نامرادی جـان در دهم بـه عشقت

گـر پـیـش تـو بـمـیـرم آن هـم مـراد بـاشـد

چـون شاهد است سـاقی، یکسو نهیم تـوبـه

در کوی بـت پـرسـتـان تـقوی فسـاد بـاشد

بـسم الله آنچـه خواهی، فرمای، خسرو اینک

فـرمـان دوسـتـان را بـر جـان مـفـاد بـاشـد

***

چــنـدان کــه یـار مـا را در حــســن نـاز بــاشــد

مـا را هـزار چــنـدان بــا او نـیـاز بــاشــد

عمری به سوی زلفش سرگشته چون نسیمم

بـیمـاروار حـیران، تـا کـی جـواز بـاشـد؟

در یــک نــظـــر فـــریــبـــد مــحـــراب ابـــروی او

صـد سـاله زاهدی را کـو در نماز بـاشـد

از هــر مــقــام کــافــتـــد عــشــاق بـــیــنــوا را

آهنگ کـوی جـانـان عـزم حـجـاز بـاشـد

آنجـا کـه حـسـن خـوبـان جـلوه دهند، عـاشـق

جـز روی تـو نبـیند، گر چشم بـاز بـاشد

تــر شــد مــرا ز هــجــرت از خــون دیـده دامــن

چون شمع نیم سوزی کاندر گداز باشد

جـز خـون دل که آید هر دم بـه چـشـم خـسـرو

یک دوسـت درنیاید، گر اهل راز بـاشـد

***

ما را ز کوی جـانان عزم سـفر نبـاشـد

بـی عـمـر زندگـانی کـس را بـسـر نبـاشـد

وصف دهان شیرین می گویم و ندانم

در وصف او چـه گویم کان مخـتـصـر نبـاشـد

زلف تـرا بـه هر سـو بـاد افگند ازان رو

تـا بـار خـسـتـه دلـهـا بـر یـک دگـر نـبـاشـد

وصل تو بـی رقیبـان هرگز نشد میسر

بی خار و خس کسی را گل در نظر نباشد

بـر آه دردمندان خـود را سپـر نسـازی

کـاین تـیر پـر بـلا را سـهم از سـپـر نبـاشـد

بـر آسـتـان شاهی درویش بـی نوا را

غـــیــر از در گــدایــی راه دگــر نــبـــاشـــد

بـا تـو کجا رساند قاصد سلام خسرو؟

جـایی کـه مـحـرم آنجـا بـاد سـحـر نبـاشـد

***

در شهر فتنه ای شد، می دانم از که باشد

ترکی ست صید افگن، پنهانم از که باشد؟

هـر روز انـدرین شـهـر خـلـقـی ز دل بـرآینـد

گـر دیگـری نـدانـد، مـن دانم از کـه بـاشـد؟

دردم گذشت از حـد، معلوم نیسـت تـا خـود

سـامانم از که خـیزد، درمانم از که بـاشـد؟

درمـان دردمـنـدان در هـجــر تــو، تــو بــاشـی

گرمن بـه درد هجـران، درمانم از که بـاشـد

هـرگـز بـر مـحـبــان یـکـدم نـمـی نـشـیـنـی

گـر آتـش محـبـت بـنشـانم، از کـه بـاشـد؟

چــون کــرد طــره ی تــو غــارت قــرار خــســرو

من بـعد اگر صـبـوری نتـوانم، از که بـاشـد؟

***

هر لحظه چـشم شوخت ناز دگر فروشد

جـویـنـده بیـش بــایـد، گـر بـیـشـتـر فـروشـد

بـا آنکـه مـا نیرزیم از چـشـم تـو نگـاهی

هم مـی دهیم جـانی، گـر یک نظـر فـروشـد

پـیـوسـتـه گـرم بــادا بـازار تـو کـه در وی

لعل تـو جـان سـتـاند، چـشمم جـگر فروشـد

بـفروخـتـند خلقی جـان و جـهان ز بـهرت

اندر جهان کسی خود حسن اینقدر فروشد؟

سـوز از جـهـان بــرآرد هـر روز خـنـده ی تــو

لـخــتــی نـمـک بــگـو تــا روز دگــر فــروشــد

صد جـان شـیرین ارزد هنگام تـلخ گفتـن

آن تـلـخ پــاسـخـی کـو تــا زان دگـر فـروشـد

ذکـر لـب و دهـانـت در هر دهن نـگـنـجـد

سـرگشـتـه مفـلسـی کـو در و گهر فـروشـد

رعنا بود نه عاشق کاندیشه دارد از جان

کـز بــهـر سـهـل نـقـدی عـیـار ســر فـروشـد

دارنده سـر فروشـد بـهر بـتـان و خـسـرو

گـر چـه جــوی نـیـرزد، روی چــو زر فـروشـد

***

بــر آسـمـان پــریـوش چـون مـاه مـا بــرآیـد

خـورشید کیست بـاری کو بـر سما بـرآید؟

چـون در خـرامـش وی بــاران فـتـنـه خـیـزد

سـیـلـاب فـتــنـه خـیـزد، مـوج بــلـا بــرآیـد

گلگشت او نخواهم بر خاک خود، چو میرم

کـز گـور شــوربــخــتــان خــار عـنـا بــرآیـد

گفـتـم کـه می بـرآید جـانم ز هجـر، گفـتـا

جـانـی کـه مـانـد بـی مـا بـگـذار تـا بـرآیـد

مـن چـون زیم کـه جـانم در آرزوی بـوسـی

بــر زلـف عـنـبــریـش هـر دم صـبــا بــرآیـد

هر شـب مـرا بـرآید نـالـه ز جـان سـنـگـین

چـون نـالـشـی کـه شـبـهـا از آسـیا بـرآید

شـب بـهر صـبـح رویت گـویم دعـا، ولـیکـن

حــاجــات تــیـره روزان کـی از دعــا بــرآیـد

از خـنـجـر جـفـایـت خـونـریـزهـا بـه کـویـت

هر جـا که خـونم افـتـد، نقـش جـفـا بـرآید

ابـری شـود کـه بـرقـش سـیاره را بـسـوزد

دودی که هر شب از دل سوی سما برآید

در کـوی تـو که جـانها در راه خـاک بـاشـند

بــیـچـاره جــان خـسـرو آنـجــا گـیـا بــرآیـد

***

چـون بـینـم اینـکـه رویت در چـشـم دیگـر آید

کز دیده های خـود هم چـشـم مرا در آید

چـون از حـسـد بـمـیرم آن دم کـه تـو در آیی

چـون جـان عـشـقـبـازان بـا تـو بـرابـر آیـد

خـام اسـت کز تـو جـویم بـر خـود نوازشی را

شـاهـین ز بـهـر زحـمـت نـزد کـبـوتـر آیـد

اشـکـم رســیـد و دریـا بــازم بــه لـب در آمـد

دستم بـگیر زان پـیش، اکنون که بـرتر آید

دی در رخـت بـبـسـتـم دیده ز بـس شـکایت

بـدبـخـت در بـبـنـدد، دولـت چـو از در آیـد

وه کاین چه عیش باشد، نه زنده و نه مرده؟

نی بـر سرم تـو آیی، نی عمر بـر سر آید

بـاطـل بـود شـنیدن دعوی عشـق از آن کس

کش بـا جمال جـانان پـهلو بـه بـستـر آید

زینسـان که در خـیالت گم گشتـم، ار بـمیرم

چـه شـبـهه، گـر ز گـورم هر دم گیا بـرآید

فـرهـادوار بــایـد مـشــتــاق گـفـت شـیـریـن

کش گفته های خسرو در عشق باور آید

***

هـر بــار کـان پـریـوش در کـوی مـن در آیـد

بـیهوشـیی ز رویش در مـرد و زن در آید

مـن در درون خــانـه دانـم کــه آمـد آن مـه

کز هر طرف بـه خانه بـوی سمن در آید

رشـک آیـدم ز بـادی کـاید بـه گـرد زلـفـش

ور خود غبـار بـاشد در چشم من در آید

یوسف رخا ز چشمم دامن کشان گذر کن

تـا دیده را نـسـیمـی زان پـیرهـن در آید

شـمعی و می بـسـوزم پـیش رخ تـو، آری

پــروانـه بــهـر مـردن گــرد لـگــن در آیـد

بـنشین که یک زمانی تـنگت بـه بـر در آرم

تـا جـان رفتـه از تـن بـازم بـه تـن در آید

فرهاد گشت خسرو، بـگشای لب که ناگه

شیری ز جوی شیرین بر کوهکن در آید

***

امـروز چـیسـت کـز در جـانان بـرون نیامـد؟

مـردند دردمندان، جـان، آن بـرون نیامـد

نـظــارگــی ز هـر ســو در انــتــظــار رویـت

دادند جان بر آن در، سلطان برون نیامد

جـانم فـدای یاری کـو در دلـی چـو در شـد

بـیرون نرفت از دل تـا جـان برون نیامد

تـیری کـه زد ز غـمزه، لـابـد بـه سـینه آمد

سـینه شکاف کردم، پـیکان بـرون نیامد

دی می گذشت، گفتم کش ناله بشنوانم

هر چـند جـهد کردم، افغـان بـرون نیامد

اسـبـاب کامرانی از بـخـت بـد چـه جـویم؟

کـز ثـغـبـه ی مـغـیلـان ریحـان بـرون نیامـد

گفتـی بـمیر خسرو کز تـو رهم، چـه حیله

چون جان عشقبـازان آسان بـرون نیامد

***

گـر بــر عــذار ســیـمـیـن زلـفــش دوتــو نـمـانـد

آویــخـــتـــه دل مـــن در تـــار مـــو نــمـــانــد

حــیـران نـمــانـد، نـی نـی آنـکــو بــدیـد رویـش

در کــار خــویـش مــانـد، حــیـران درو نـمـانـد

بــردار پــرده، جــانــا، بــنـمــا حــقــیـقــت جــان

تـا خـلـق بــی بــصـیـرت در گـفـتـگـو نـمـانـد

زان رخ مــنــاز چــنـدیـن، دانـی کــه در جــوانـی

نـیـکـو بـود هـمـه کـس، لـیـکـن نـکـو نـمـانـد

بـس کن دمی ز غـوغـا، ور سـوز فتـنه خـواهی

از آفــت و بــلــایـی چــشــمـت فــرو نـمـانـد

چـون می کشـی، رها کن تـا پـای تـو بـبـوسـم

بــاری بــه ســیــنــه ی مــن ایـن آرزو نــمــانــد

رشـک آیدم کـه بـوسـد هـر کـس نـشـان پـایت

مـخــرام تــا نـشــانـت بــر خــاک کـو نـمـانـد

دل چیست؟مرده چوبی، چون سوز عشق نبود

گل چیست؟ کاه برگی، چون رنگ و بو نماند

در مـجــلـس وصـالـت دریـا کـشــنـد مـســتــان

چـون وقـت خـسـرو آید، می در سـبـو نمـاند

***

دل شــد ز دســت مــا را بــا یــار مــا کــه گــویــد؟

ویـن درد ســیـنـه ی مــا پــیـش دوا کــه گــویـد

من غرق خون همه شب، او خود به خواب مستی

آنجـا کـه اوسـت از من این ماجـرا کـه گوید؟

گــفــتــم کــه چــنـد بــر مــا نــامــهـربــانـی آخــر؟

تــا مـهـربــان مـا را پــیـغــام مـا کــه گـویـد؟

ای جــان خــســتــه، یـارت گـر در عــدم فـرســتــد

چـون تـو از آن اویی او هـر کـجـا کـه گـویـد؟

بـــر آســتـــان خــواری جــان دادنــی ســت مــا را

زیرا کـه پـیش سـلطـان حـال گـدا کـه گوید؟

دیــدار دوســـت دیــدن وانــگـــه حـــدیــث تـــوبـــه

والله دروغ بــاشـد، هـر پـارسـا کـه گـویـد؟

شــرح غــمــت فــراوان تــو نــشــنــوی ز خــســرو

هم خود بگوی، جانا، کاین قصه با که گوید؟

***

مــســـتـــان چـــشــم اویــم از مــا خـــمــار نــایــد

غـیـر دلـی پـر از خـون جـام دگـر نـشـایـد

گــر غــمــزه چــو نــشــتــر بــر دیــگــران زنــد یــار

چـشـمم ز غـیرت آن خـونها ز دل گشـاید

اشـکـم بــدیـد بــر در، گـفـتــا چـه آب تـیـره سـت؟

پـیش در آب، آری، بـس تـیره مـی نـمـاید

مقصود هر کس، ای جـان، در عاشقی ست چیزی

مقـصـود ماسـت آهی کـز سـوز دل بـرآید

گــل رو، هــزار بـــلــبـــل داری بـــه رو غــزلــخــوان

گل روی پـیشت، ای جان، بـنماید و نیاید

گـــر آن خـــیــال بـــالــا آیــد بـــه دیــده، ای جـــان

اشکم به پای بوسش از جان به دیده آید

خسرو، ادب چه جویی، از چشم مست شوخش؟

هندو چـو مسـت بـاشد، از وی ادب نیاید

***

چـشمم ز دوری تـو دور از تـو خـون فشاند

دور فـلـک مبـادا کـاین شـربـتـت چـشـاند

بــر جــور بــردن مـن انـصــاف داد عــالــم

یـارب کـه ایـزد از تـو انـصـاف مـن سـتـانـد

از بـیم چشم گفتـم کان روی را بـپـوشان

ورنه چـنان جـمـالـی پـوشـیده خـود نماند

ســرو بــلـنـد بــالـا گـر بــا شــمـا بــر آیـد

هـرگــز قــد بــلــنـدت از وی فــرو نـمــانـد

نارسته می توان دید از زیر پوست خطت

چون نامه ای که کاتب سوی برون بخواند

بـر دل بـه هر گناهی تـیغ جفا چه رانی؟

دیوانـه ایـسـت کـایـزد بـر وی قـلـم نـرانـد

این دیده می تـواند غـرقـه شـدن بـه دریا

لـیـکـن کـنـار جـسـتـن از تـو نـمـی تـوانـد

شـب مـاجـرای دیده از خـون دل نوشـتـم

کـو بـاد تـا ز بـلـبـل نـامـه بـه گـل رسـانـد

تـو سهل می شماری اندوه خسرو، آری

آن کـو نـدیـد رنـجـی، رنـج کـسـان نـدانـد

***

زلفت که هر خـم از وی در شـانه می نگنجـد

دلها کـه او فـشـاند در خـانه می نگنجـد

دلها چنان که دانی خون کن که من خموشم

در کـار آشـنـایـان بـیگـانـه مـی نـگـنـجـد

گر می کشـیم خـودکش، بـر غمزه بـار مفگن

در بـخـشـش کریمان پـروانه می نگنجـد

مـقـصـود دل ز خـوبـان مـعـنی بـود نـه صـورت

در دل شراب گنجـد، پـیمانه می نگنجـد

افـسـرده وصـل جـویـد در دل نـه داغ هـجـران

بـر می مگس نشیند، پروانه می نگنجد

در جـمـع بـت پـرسـتـان سـربـاز عـشـق بـاید

کاندر صـف عروسـان مردانه می نگنجـد

زیـن نــازکــان رعــنــا، خــســرو، گــریــز زیــرا

در کوی شیشه کاران دیوانه می نگنجد

***

دل بـی رخ تـو صورت جان را نمی شناسد

جـان بـی لـب تـو گـوهر کـان را نـمـی شـنـاسـد

چـندین چـه می کـند آن زلف بـر جـمالـت؟

یعنی که چـشـم زخـم جـهان را نمی شـناسـد!

نـرگـس بــه زیـر پـات چـرا دیـده را نـمـالـد؟

یـا کـور شـد کـه ســرو روان را نـمـی شـنـاســد

کوچک دهانت بر دم سرو رهی چه خندد؟

یعـنی کـه غـنـچـه بـاد خـزان را نمـی شـنـاسـد

فـریاد مـن ز صـبـر کـه بـا هجـر می نسـازد

شک نیست که قدر و قیمت آن را نمی شناسد

در خـسرو شکسـتـه نظر کن که در فراقت

دیوانـه گـشـتـه پـیـر و جـوان را نـمـی شـنـاسـد

***

زین پـیشتـر چـنین دلت از سنگ و رو نبـود

و آزار دوسـتـانـت بــریـن گـونـه خـو نـبــود

پـیـوسـتـه عـادت تـو چـنـیـن بـود در بــدی

یا خـود همیشـه عـادت خـوبـان نکـو نبـود

آن کـیسـت کـو بـدید در آن روی یک نظـر؟

وانــگــاه تــا بــزیــســت در آن آرزو نــبــود

لـــاغـــر تـــن مـــرا ز خـــم زلـــف وارهــان

انـگـار کـت بــه زلـف یـکـی تــار مـو نـبــود

دل را فــســانـه ی تــو ز ره بــرد، ورنـه هـیـچ

دیـوانـه ی مــرا ســر ایـن گــفــتــگــو نــبــود

آخـر بـر آب چـشـم منت نیز دل بـسـوخـت

گـیـرم کـه خــود مـرا بــه درت آبــرو نـبــود

ای دل، سپاس دار که گر دوست جور کرد

از بـخـت نـامـسـاعـد مـن بـود، از او نـبـود

مشـکـم ز زلف غـیر چـه آوردی، ای صـبـا؟

در کــوی آن نـگـار مـگـر خــاک کــو نـبــود

خسرو بـه دزد خو کن و بـا بی دلی بـساز

گر گویمت که دل به کجا رفت، گو «نبود»

***

عـهـدی کـه بــود بــا مـنـت، آن گـویـیـا نـبــود

وان پرسش زمان به زمان گوییا نبود

نـامـم کـه گـفـتـه ای و نـشـانـم کـه داده ای

زان روزگـار نـام و نشـان گـوییا نـبـود

در گلشـنی کـه بـا گل و مل بـوده ایم خـوش

آمـد خـزان و بـویی ازان گـوییـا نـبـود

یـاری بــکـن ز مـردی بــا بــنـده پـیـش ازآنـک

گـویند مردمان کـه فـلـان گـوییا نبـود

اول کــه دیــدمــت ز ســیـه روی، آن نــفــس

گویی نداشتم، دل و جان گوییا نبـود

دی نــاگــهـانــش دیـده و تــا نـیـک بــنــگــرم

در پـیش دیده ام نـگـران گـوییا نـبـود

صد ناله داشت خسرو مسکین ز درد خویش

چون پیش او رسید، زبـان گوییا نبـود

***

دی مست بـوده ام که ز خویشم خـبـر نبـود

مـن بـودم و دو مـحـرم و یاری دگـر نـبـود

می رفـت آن سـوار و بـر او بـود چـشـم مـن

می شد ز سینه جـان و در آنم نظر نبـود

سـوز دلم بـدید و ز چـشـمش نمی نریخـت

این یـار خـانـه سـوخـتـه را اینـقـدر نـبـود

دیـوانــه کــرد عــاشــقــی و بــیـدلــی مــرا

یارب، دلم که بـرد، کجـا شـد، مگر نبـود؟

خـوش بـوده ام کـه بـا تـو نگـاهی نداشـتـم

بــاری ز آب دیـده ام ایـن درد ســر نـبــود

دوش آمــدی و مــعــذرتــی گــر نـکــردمــت

مـعـذور دار از آنک ز خـویشـم خـبـر نبـود

بـر من ز روزگـار بـسـی فـتـنه می گـذشـت

چشمت بلا شد، ارنه به جانم خطر نبود

پـیـوسـتـه روز غـمـزدگـان تـیـره بــود، لـیـک

از روزگــار تــیــره ی مــن تــیــره تــر نــبــود

خسرو ز بهر عشق گذشته چه غم خوری؟

چـون رفـت، گو مبـاش، اگر بـود و گر نبـود

***

یـاری کـه بــر جــدایـی اویـم گـمـان نـبــود

مـاهی نبـود آن کـه شـبـی در میان نبـود

بــیـگـانـه وار از ســر مـا ســایـه وا گـرفـت

مــا را ز آشــنــایـی او ایـن گــمــان نـبــود

دامانش چـون گذاشت حق صحبـت قدیم؟

گیرم که دست هیچ کسش در میان نبود

گــل آمـد و بــه بــاغ رســیـدنـد بــلـبــلــان

وان مـرغ رفـتــه را هـوس آشــیـان نـبــود

زامـــیـــد وصـــل زیــســـتـــنـــم بـــود آرزو

ورنـه فــراق یـار بــه جــانـی گــران نـبــود

جانم به جان و من نه ام از زندگان، از آنک

زو بـود جـمـلـه زنـدگـی مـن ز جـان نـبـود

رفتم بـه بـوی صحبـت یاران بـه سوی بـاغ

گویی بـه بـاغ زان همه گـلها نشـان نبـود

خـسـرو، اگـر گـل تـو ز گـلـزار شـد، مـنـال

دانی کـه هیچ گـه چـمن بـی خـزان نبـود

***

دی زخم ناخنش به رخ چون سمن چه بود؟

وان در همی بـه سـلسـله ی پـرشـکـن چـه بـود؟

آلـــوده ی خـــمـــار چـــرا بـــود نـــرگـــســـش؟

پــژمـردگـیـش در گـل و در نـسـتــرن چــه بــود؟

آن لحـظـه کامد ارنه فـرشـتـه سـت یا پـری

گــاه نــظــاره مــردن هــر مــرد و زن چــه بــود؟

خــون مـن و مـی دگــران گــر نـخــورده بــود

آن رنـگ خـون و بـوی مـیـش در دهـن چـه بـود؟

این شـادیم بـکـشـت که خـوش بـود بـا همه

و آن بـر شکستـنش بـه کرشمه ز من چـه بـود؟

رخ جـمـلـه را نـمـود و مـرا گـفـت، تـو مـبـیـن

زین ذوق مست و بیخبـرم، کاین سخن چه بود؟

سـیری ز جـان نبـود، گـر این خـون گرفـتـه را

سـیراب دیدنـش سـوی آن غـمـزه زن چـه بـود؟

گر جـان یوسف از عدم این سو نیامده سـت

آن تـن کـه دیـدمـش بـه تـه پـیـرهـن چـه بــود؟

کشتـن صلاح بـود، چـو رسـوا شدیم، از آنک

تـدبــیـر پــرده پـوشـی مـا جـز کـفـن چـه بــود؟

دوش آن زمان که رفـت ز پـیش تـو، خـسـروا

چون ماند جان و دل چه شد و حال تن چه بود؟

***

یارب، چه بـود امشب و مهمان من که بود؟

تـسکین جـان بـی سروسـامان من که بـود؟

بـیدار گـشـت بـخـتـم و البـتـه راسـت شـد

آن جـمـلـه خـوابـهـای پـریشـان مـن کـه بـود

شـبــهـا ز هـجـر زیـسـتــم از جـان دیـگـران

امشب که مرده زنده شدم جان من که بود؟

حــیــران آه و نــالــه ی مــن بــود تــا صــبـــاح

بـاری نـگـه کـنـیـد کـه حـیـران مـن کـه بـود؟

نـگـذاشـت آب دیـده کـه نـیـکـو بـبـینـمـش

یـارب کـه پـیـش دیـده ی گـریـان مـن کـه بــود؟

بـیهوشـیم بـلا شـد، اگر نه چـو خـواب کرد

گـر بـوسـه دادمـیش نـگـهبـان مـن کـه بـود؟

ژولیده خاسته ست، تفحص کن، ای رقیب

کاندم که خـفـتـه پـهلوی جـانان من که بـود؟

مـن بــوده ام حـریـف شـرابــش تــمـام روز

شـب پـاسـبـان دولت سـلطـان من کـه بـود؟

بــدنـام روزگـار شـدی، خـسـروا، ز عـشـق

رسـوای شـهر و شـهره ی مـردان من کـه بـود؟

***

یارب کـه دوش غـایب من خـانه ی که بـود؟

تـشویش این چـراغ ز پـروانه ی که بـود؟

من مست بـوده ام بـه خـرابـات عاشقان

آن نازنین به مجلس مستانه ی که بود؟

بـاری نبـود در دلـم امـشـب نشـان صـبـر

تـا آن رونـده بــاز بـه ویـرانـه ی کـه بـود؟

از گـریـه ی شــبــانـه ســرم درد مـی کــنـد

یارب که این شراب ز خمخانه ی که بـود؟

می تافت دوش زلف چو زنجیر، وه که باز

آن وقـت درد بـیدل و پـروانه ی کـه بـود؟

فـرمان نداده روی تـو چـندین که آسـمان

اقـطـاع آفـتــاب ز کـاشـانـه ی کـه بــود؟

دست مبـارک تـو که دی رنجه شد ز تـیغ

آن دولت از پـی سـر مردانه ی کـه بـود؟

ماند از بـلای خـال تـو خسرو بـه دام زلف

آن مـرغ را نـگـر هوس دانـه ی کـه بـود؟

***

آن دل کــه دایـمـش ســر بــســتــان و بــاغ بــود

گویی همیشـه سـوخـتـه ی درد و داغ بـود

هـر خــانـه دوش داشــت چــراغــی و جــان مـن

می سوخت و به خانه ی من این چراغ بود

مــن بــی خــبـــر فــتــاده در آن کــوی مــرده وار

نـالــیـدنـم صــدایـی غــلـیـواژ و زاغ بــود

روزی نــشـــد کـــه جـــلــوه ی طـــاووس بـــنــگــرد

ایـن دیـده را کـه روزی زاغ و کــلـاغ بــود

دی در چــمـن شــدی و ز بــوی تــو شــد خــراب

بـلـبـل کـه بـویها ز گـلـشـن در دماغ بـود

رفـتــم بــه ســوی بــاغ و بــه یـادت گـریـســتــم

بــر هـر گـلـی، وگـرنـه کـرا یـاد بــاغ بـود

شب گفت، می رسم، چو بگفتم، به خنده گفت

خـسرو بـرین حـدیث منه دل که لاغ بـود

***

اهـل خــرد کــه از هـمــه عــالــم بــریـده انـد

دانـد خـرد کـه از چــه بــه کـنـج آرمـیـده انـد

دانـنـدگـان کـه وقـت جـهان خـوش بـدیده انـد

خوش وقت شان که گوشه ی عزلت گزیده اند

مــحــرم درون پــرده ی مــقــصــود نــیـســتــنــد

جـز عـاشـقـان کـه پـرده ی عـصـمـت دریده اند

بـرتـر جـهـان بـه جـاده ی هـمـت کـه کـاهـل انـد

آن بـخـتـیان کـه سـدره و طـوبـی چـریده اند

در بــیــضــه پــر مــرغ بـــرویــد، بــرون تــر آی

کـت پـر دهـد، کـزان بـه بـلـنـدی پـریـده انـد

جــان نــیـز هـســت بــا دگــران ایـن گــروه را

کــز بــهـر عــزم عــالــم وحــدت پــریـده انـد

نـارفــتــه ره، رونـده بــه جــایـی نـمـی رســد

نــاچــار رفــتــه انــد ره، آنـگــه رســیـده انـد

وان جان کنان که در غم مال است جان شان

جــان داده انـد و پــاره ی خــاکـی خــریـده انـد

خـسـرو، مـگـوی بـد کـه دریـن گـنـبـد از صـدا

خـلق آنچـه گـفـتـه اند، همان را شـنیده اند

***

یـاران کـه زخـم تـیر بـلـایـت چـشـیـده انـد

بــا جــان پــاره از هـمـه عــالـم رمـیـده انـد

بـس زاهدان شهر کز آن چـشـم پـر خـمار

سـبـحـه گـسـسـتـه اند و مصـلـا دریده اند

تـرسـنـدگـان بـه جـور دلـت یـار نـیسـتـنـد

مرغان دشت دان که به سنگی خمیده اند

بنمای شکل خود که بسی خون گرفتگان

جـانـها بـه کـف نهاده بـه دیدن رسـیده انـد

تـردامنان کسـان شـده اند از تـو کز صـفـا

دامـن ز سـلـسـبـیل و ز کـوثـر کـشـیده اند

جــاروب آســتــان تــو مـعــزول شــد ز کـار

زان جـعـدهـا کـه بـر سـر کـویـت بـریده انـد

آنـان کـه عـاشـقـان تـرا طـعـنه مـی زنـنـد

مـعــذور دارشــان کــه رخــت را نـدیـده انـد

یـابـنـد زین پـس از غـزل خـسـرو اهـل دل

سـوزی کـه در فـسـانه ی مجـنون شـنیده اند

***

رنــدان پــاکــبـــاز کــه از خــود بـــریــده انــد

در هر چـه هسـت حـسـن دلآرام دیده اند

خودبین نیند، زان همه چون چشم مردم اند

روشـندل اند، از آن همه چـون نور دیده اند

چـون رهروان ز منزل هسـتـی گـذشـتـه اند

بی خویش رفته اند و به مقصد رسیده اند

آزاد گـشــتــه انـد بــه کــلـی ز هـر دو کـون

وز جـان و دل غـلـامـی جـانـان خـریـده انـد

بـا غم نشـسـتـه اند وز شـادی گذشـتـه اند

از تــن رمـیـده انـد و بــه جـان آرمـیـده انـد

از گـفـتـگـوی نـیـک و بــد خـلـق رسـتـه انـد

تـا مـرحـبــایـی از لـب دلـبــر شـنـیـده انـد

خـسرو، چـه گویی از خـم ساقی من، کزان

جـام از شـراب سـاقی وحـدت کشـیده اند

***

لعل شـکروشـت که بـه جـلاب شـسـتـه اند

گـویی پـیـالـه را بـه مـی نـاب شـسـتـه انـد

در چـشم ما ز خـون جـگر خواب بـستـه شد

زان رو که وقت خاستن از خواب شسته اند

هر گه که خوی همی کند آن عارض چو ماه

خـورشید گوییا که بـه هفت آب شستـه اند

بـشکسـتـه اند تـوبـه بـه عهد تـو آن کسـان

کـز آب دیده مـنـبـر و مـحـراب شـسـتـه انـد

دست از تـو می نشویم و از غم تـمام خـلق

دست از من شکستـه ی بـی تـاب شسته اند

از تـشنگی بـسـوخـتـم، ای دیده، شـربـتـی

آخـر از آن دو لب که بـه جـلاب شـسـتـه اند

خـسـرو، کسـان که غـمزه زنان را دهند پـند

از خـون مـیش دشـنه ی قـصـاب شـسـتـه انـد

***

اهل خـرد کـه دل بـه جـهان در نـبـسـتـه انـد

زان اسـت کـز وی آرزویی بـرنـبـسـتـه انـد

دل را فـــراخ کــن ز پـــی صـــیــد آســـمــان

زیـرا مـلـک بــه دام کـبــوتـر نـبــسـتـه انـد

راه ار دراز، رخـــش تـــرا پـــی نــکـــرده انــد

نـخـل ار بــلـنـد مـرغ تـرا پـر نـبــسـتـه انـد

جــای خــرانــســت آخــور رنــگــیــن روزگــار

عیسی وشان بـر آخور او خر نبـستـه اند

در کـار خـواجـگـان چـه شـوی غـرق در گهر؟

کاین خانه ی گل است و به گوهر نبسته اند

تیغ تو زیوریست، چه خصمی همی کشی؟

بـفـگـن کـه اهل معـرکـه زیور نبـسـتـه اند

خـسـت سـر تـو کـرد نگـون پـیش نـاکـسـان

ورنه ز چـرخ نقـش تـو کـمـتـر نبـسـتـه اند

مـنـت مـنه بـداده کـه بـخـشـنـده ایزد اسـت

چون رزق را بـه روی کسی در نبـسته اند

خــســرو زبــان کـاذب خــود را صـفـت مـکـن

شـمـشـیر چـوب را کـمـر زر نـبـسـتـه انـد

***

آن رهـروان کـه گـام بــه صــدق و صــفــا زنـنـد

دل را سرای پرده بـرون زین سرا بـزنند

مـــردان راه زان قــــدم صــــدق یـــافــــتــــنـــد

تـا هر دو کـون را لـگـدی بـر قـفـا زنـنـد

جان کندن است این زدن دست و پـا بـه حرص

آری بـه گاه کندن جـان دست و پـا زنند

بـــســیــار بـــهــتـــرنــد ز پـــیــران زرپـــرســت

حیله گران که دست بـه ورد و دعا زنند

وقـتـی بـه زرق، اگر بـه دعـا خـورده می دهیم

شـاید، اگـر ز خـاک سـیاهش دوا زننـد

سحـر و فسونسـت از پـی تـسخـیر میر و شاه

حقا که واجب است که بر روی ما زنند

آنـان کـه عــقــل شــان نـکـنـد حــرص را ســزا

بـهر چـه پـای مـورچـه بـر اژدهـا زنـنـد؟

خسرو خوش آن کسان که فروزند شمع عیش

و آتـش دریـن فـریـبــگـه پــر بــلـا زنـنـد

***

دریـاب کـز فـراق تـو جـانـم بـه لـب رسـیـد

در آرزوی روی تـــو روزم بـــه شــب رســیــد

روزم به غم گذشت و شبم تا چسان رود؟

روزی عجب گذشت و شبی بوالعجب رسید

بـاز آی تـا بـه بـوسـه فـشـانـم بـه پـای تـو

کز عشق پـای بـوس تـو جـانم بـه لب رسید

زین پـس بـه جـان غمزدگان از کجـا رسـد؟

کـان رفـتـه بــازگـشـت و زمـان طـرب رسـیـد

خــســرو نــدیـده بــود ادب روزگــار هــیــچ

ایـنــک ز حــادثــات جــهــانــش ادب رســیـد

***

بـاز آن شـکار دوسـت، ز ابـرو کمان کشید

دل صید کرده تـیر مژه سوی جـان کشید

گفتم به مغز شست غمت، باورم نداشت

مغزم بـه تـیزی مژه از اسـتـخـوان کشید

دل دوش مـی پــریـد کـه مـن مـرغ زیـرکـم

آمد، بـه دام زلف خودش موکشان کشید

بــتــوان کـشـیـد تــافـتــگـی هـای زلـف او

لیکن چـو تـیر غمزه زند چون تـوان کشید

بـالـا کـشـید زلف و دلم کـی رسـد بـه من

کـو را بـه بـام بـرد و ز تـه نردبـان کـشـید

گیرم عـنان صـبـر ز دسـتـش، و لیک صـبـر

خود رفت آنچنان که نخواهد عنان کشید

خـسرو ز گلرخـان بـه دم سرد مبـتـلاسـت

چـون بـلبـلی که زحمت بـاد خزان کشید

***

ای از فـروغ روی تــو خــورشـیـد رو سـفـیـد

شب را بـه جنب طره ی تـو گشتـه مو سفید

خــط بــر مــیـار تــا نــشــود روز مــا ســیـاه

آن روی درخور است چنان باش کو سفید

با من چو وقت صبح چنین گفت شب که ما

کــردیـم مــوی در هـوس روی او ســفــیـد

عـمـری هـوای زلـف تـو پـخـتـیـم و عـاقـبـت

کـردیـم مـوی خــویـش دریـن آرزو سـفـیـد

در آرزوی آنــکـــه جـــوانــی بـــود مــقـــیــم

بـسـیـار کـرده ایـم درین فـکـر مـو سـفـیـد

جــز در خــتــا و هــنــد بــیـاض ســواد مــن

خـسـرو میان نظـم سـیاهی مجـو سـفـید

***

بــاد آمــد و ز گــمــشــده ی مــن خــبــر نـداد

زان رو غبـاری از پی این چشم تر نداد

آمــد بــهـار و تــازه و تــر شــد گــل و صــبــا

زان سـرو نـوجـوان خـبــر تـازه بـر نـداد

خوشوقت بـادکش گذری هست از آن طرف

هـر چـنـد دور مـانـده ی مـا را خـبــر نـداد

من چـون زیم که هیچ گه آن نوبـهار حـسن

بـویی ز بـهر من بـه نسیم سـحـر نداد

مـردم ز بـهـر دیـدن سـیـرش، دریـغ داشـت

دسـتـوریم همـم ز پـی یک نـظـر نـداد

گفتم، چگونه می کشی و زنده می کنی؟

از یک جـواب کـشـت و جـواب دگر نداد

دل بـرد، گـر نداد، نه جـای شـکـایت اسـت

کالای خویش را چه توان کرد، اگر نداد

بــگـذار تـا بـه قـحـط وفـا جـان دهـم، ازآنـک

تـخـم وفـا کـه کـاشـتـه بـودیم بـر نداد

دور از درت بــه کـنـج فـراق تــو بــنـده ســر

بــنـهـاد و آســتــان تــرا درد سـر نـداد

نـادیـدنـت بــس اسـت سـزا دیـده را کـه او

در راه عشـق تـوشـه ی ما جـز جـگر نداد

آمــد بــه روی آب هـمــه راز مــا ز چــشــم

ما را کجـاست گریه ی خـسرو که در نداد

***

دل جــز تــرا بــه ســیـنـه درون جــایـگـه نـداد

وین مملکت زمانه بـه خورشید و مه نداد

آبــش مــبــاد ریـخــتــه، هــر چــنــد زان زنــخ

صد تـشنه را بـکشت که آبـی ز چه نداد

صـوفـی که خـاک نیسـت سـرش در ره بـتـان

گفتـش بـه سـر زنید که پـیرش کله نداد

دیدن به خواب هست گنه، لیک دوزخی ست

آن کـس کـه در جـمـال تـو داد گـنه نـداد

شـرمنده از هلاکـت خـسـرو مشـو، چـه شـد

یک جانت بیش داد، سه و چار و ده نداد

***

دل بـی رخ تـو در گـل و گـلشـن نه ایسـتـاد

خـاطر بـه سوی لاله و سوسن نه ایسـتـاد

دامـن کـشـان بـه نازکـشـی تـا روان شـدی

یـک پـای اهـل زهـد بـه دامـن نـه ایـسـتـاد

عاشق جـهان گرفت که تـاب رخـت نداشـت

بـلبـل به دشت رفت و به گلشن نه ایستاد

بین سخت جانیم که چسان می زیم هنوز؟

تـیـر مـژه بـه دل کـه بــر آهـن نـه ایـسـتـاد

ای دیـده، آب خــویـش نـگـهـدار بــعــد ازیـن

کاتـش بـه ده رسید و بـه خرمن نه ایستـاد

گـوینـد مـنـگـرش، مـگـر از فـتـنـه جـان بـری

بـسـیار خـواسـتـم کـه دل مـن نـه ایسـتـاد

گـوینـد مـنـگـرش، مـگـر از فـتـنـه جـان بـری

بـسـیار خـواسـتـم کـه دل مـن نـه ایسـتـاد

از آه بــنــده دیــده ی هــمــســایـگــان تــهــی

کم خشک شد که دیده به روزن نه ایستاد

مـن جـامـه چـون قـبـا نـکـنـم کـز فـغـان مـن

یک جـامـه ی درسـت بـه یک تـن نـه ایسـتـاد

خـسـرو بـه راه عشق سلامت مجـو، از آنک

تیغی ست این که بـر سر گردن نه ایستـاد

***

ما را شـکنج زلف تـو در پـیچ و تـاب بـرد

آرام و صــبـــر از دل و از دیــده خــواب بـــرد

از راه دل در آمــــــد و از روزن دمـــــــاغ

رختی که دیده بسته به مشکین طناب برد

روزی عـجــب مـدار کـه طـوفـان بــرآورد

بـاران اشک دیده که دسـت از سـحـاب بـرد

چـشـمـم کـه بـود خـانه ی خـیل خـیال تـو

عــمــرت دراز بـــاد کــه آن خــانــه آب بـــرد

زاهـد بـرای مـجـلـس رنـدان بـاده نـوش

دوش آمـد و بـه دوش سـبـوی شـراب بــرد

دوران پــیـریـم بــه سـر آورد روز شـیـب

هــجــران یــار رونــق عــهــد شــبــاب بــرد

خسرو بسی خطا که به طغرای دلبران

خـواهـد بــرات نـامـه بــه روز حــسـاب بــرد

***

خــوبـــان گــمــان مــبـــر کــه ز اولــاد آدمــنــد

جــانـنـد یـا فـرشــتــه و یـا روح اعـظــمـنـد

زان انـگـبــیـن چــه نـالـه کــنـی، زانـکــه دائمـا

مرغـان عـرش بـر مگس از شـهد بـر مکـند

خـــوانــیــد روح وامــق و مــجـــنــون و ویــس را

کــایـشــان درون پــرده ی ایـن راز مـحــرمـنـد

ای سـلـسـبــیـل راحـت و ای چـشـمـه ی حـیـات

بـر تـشنگان سـوخـتـه لطفی که در همند!

زاغـان نـمـی زنـنـد بـه کـویت کـه مـی خـورنـد

مـشـتــاق را کـه سـوخـتــه ی آتــش غـمـنـد

هـر شــب مـنـم ز نـقــش خــیـال تــو در گـریـز

چون بوم و شپرک که ز خورشید می رمند

خسرو که زنده نیست، نصیحت چه می کنند؟

بـاد مسـیح بـر سـگ مرده چـه می دمند؟

***

ای هـمـرهـان کـه آگـه از آن رفـتـه ی مـنـید

گـمـره شـدم، بـرید و بـر آن راهم افـگـنید

نـامـه کـنـیـد ســوی ویـم تــا بــدو رســم

خـاکـسـتـرم کـنـید و بـر آن خـط پـراگـنـید

بـر خاک من رسید و پس از مرگ هر گیاه

کـورانـه بــوی وی بــود از بـیـخ بــر کـنـیـد

ای طــالـبــان وصــل، ز مـا دور، کـز فـراق

مـا چـاک سـینه ایم و شـما چـاک دامنید

ای تـائبـان عـشـق، یـکـی دیـدنـش رویـد

دانـم کـه زاهـدیـد، اگـر تـوبـه بـشـکـنـیـد

جـانان یکی بـس اسـت کـه میرند بـهر او

گویی نه اید زنده چو یک جان به یک تنید

خسرو که سوخته دل او پس دلش دهید

وان دل کـه سـوخـتـه نـبـود آتـشـش زنید

***

دل در هـوایـت، ای بــت عـیـار، جــان دهـد

چـون بـلـبـلی کـه دور ز گـلزار جـان دهد

از رشـک زلـف غـالـیه سـای تـو هر شـبـی

گـر جـان بــود بـه نـافـه ی تـاتـار جـان دهـد

ابـرو دو تا شده ست بـر آن چشم پـر خمار

چون مشفقی که بر سر بیمار جان دهد

ای ناخـدای تـرس، بـران خـسـتـه رحـم کن

کز شـوق آن دو لعـل شـکربـار جـان دهد

دامن کشان شبـی بـه سـر کوی من بـرآی

تــا دل بــه زیـر پــای تــو ایـثـار جـان دهـد

یارب تو جان به سرو سهی ده که در چمن

هر لحظه پـیش آن قد و رفتـار جـان دهد

خسرو بـه غمزه ی تو دهد جان چنان که کس

بـر دسـت شحـنگان سـتـمگار جـان دهد

***

دل بـاز سـوی آن بـت بـدخـو چـه مـی رود؟

این خـون گـرفـتـه بـاز دران کـو چـه می رود؟

چـون رفـت از من آن دل نادان، رو، ای صـبـا

امشـب بـران غریب بـبـین گو چـه می رود؟

گـلـگـشـت بـاغ مـی کـنـد امـروز سـرو مـن

بـنگر کـه بـاز بـر گل خـوشـبـو چـه می رود؟

آخــر گـهـی نـگــشــت صــبــا نـزد کــوی او

چـندین بـه سوی لاله ی خـودرو چـه می رود؟

جان می رود ز من، چو گره می زند به زلف

مــردن مــراســت از گــره او چــه مـی رود؟

زین سـو نشسـتـه منتـظرش طالبـان خـون

آن شوخ برشکسته بر آن سو چه می رود؟

جـان جـهانـی از رخ او کـشـتـه شـد، هنـوز

دیـوانـه خــلــق دیـدن آن رو چــه مــی رود؟

سرسـبـز شد لبـش، اگر آب حـیات نیست

این خـضـر بـاز بـر لـب آن جـو چـه مـی رود؟

از بـهر خویش خسرو بـیچـاره خون گریست

بــر روی او بــبـیـن کـه ازان رو چـه مـی رود

***

عـمـرم در آرزوی تـو رفـتـه سـت و مـی رود

صبـرم بـه جستـجوی تـو رفته ست و می رود

رفــتــی و بــوی زلــف تــو مـانـد و هـزار دل

دنـبـال تـو بـه بـوی تـو رفـتـه سـت و مـی رود

ســوی در تــو رهـبــر جــانـهـای عـاشــقـان

بـادی که آن بـه کوی تـو رفتـه ست و می رود

خـونـابـه ایسـت از دل همـچـون مـنـی دگـر

آبـی که آن بـه جـوی تـو رفتـه ست و می رود

بــاری قـصــاص بــهـر چــه آمـوزدت قـریـب؟

کاین شیوه ها ز خوی تو رفته ست و می رود

در جـان همی رود سخـن و من نهاده گوش

هر جـا که گفـتـگوی تـو رفتـه سـت و می رود

درکش عنان که چون سر خسرو هزار پیش

پـیشت ز عشق روی تـو رفته ست و می رود

***

افـسـوس ازین حـیـات کـه بـر بـاد مـی رود

کــایـیــن مــا نــه بــر روش داد مــی رود

هـر دم ز مـن کــه پــیـروی دیـو مـی کــنـم

بـر آسـمـان فـرشـتـه بـه فـریـاد مـی رود

وه کـایـن دل خــراب عـمـارت کـجــا شـود؟

سـیل مـنش چـنین کـه ز بـنیاد مـی رود

زاهـد بــه پــنـد دادن و بــیـچـاره مـسـت را

خـاطـر بـه سـوی لعـبـت ناشـاد می رود

گــاه خــمـار صــد نـیـت تــوبــه مـی کــنـم

چـون سـاقـی آمد آن همه از یاد می رود

ای مـن غــلــام دولــت آن نـیـک بــنـده ای

کــز بــنـدگــی نـفــس بــد آزاد مــی رود

ضـایع مـکـن بـه خـنده و بـازی بـسـان گـل

ایـن پـنـج روزه عـمـر کـه بـر بـاد مـی رود

ای نفس، پند گیر که اختر به گردش است

ای مـرغ، هـوش دار کـه صــیـاد مـی رود

آهـسـتـه نـه بـه روی زمـین پـای، کـآدمـی

بـــر روی شـــاهــدان پـــریــزاد مــی رود

زخــم زبــان خــســرو اثــر کـی کــنـد تــرا؟

نی، خود سخن به تیشه ی فرهاد می رود

***

بــاز آن سـوار مـسـت بــه نـخــچــیـر مـی رود

دســتــم ز کـار و کـار ز تــدبــیـر مـی رود

ای کـاشـکـی کـه بــر دل خــونـیـن مـن رسـد

آن تــیـر او کـه بــر دل نـخـچــیـر مـی رود

او اسـپ مـی دواند و مـا کـشـتـه می شـویم

لـشـکـر هلـاک مـی شـود و میر می رود

نـقــاش چــیـن بــه قـبــلـه ی مـحــراب ابــرویـش

از بــهـر تــو بــه کــردن تــصــویـر مـی رود

من بـیهشم، که می دهد از سـرو من نشان؟

این بـاد مشـکبـو که بـه شـبـگیر می رود

هر سـاعـتـی کـه مـی گـذرد قـامـتـش بـه دل

گــویـا کــه در درونــه ی مــن تــیـر مــی رود

دیـوانــه شــد دلــم، ره زلــف تــو بــرگــرفــت

مسکین به پای خویش به زنجیر می رود

عشقت نه سرسری ست که با عشق آدمی

بـا جـان بـرآیـد آنـگـه و بـا شـیـر مـی رود

مـا و شـراب و شـاهد و مسـتـی و عـاشـقـی

کـآیـیـن صـوفـیـان هـمـه تــزویـر مـی رود

نــزدیــک شــد هــلــاکــت خــســرو ز دوریــت

در کـار او هـنـوز، چـه تـقـصـیـر مـی رود؟

***

چشم تو خفته ایست که در خواب می رود

زلف تـو آفـتـی سـت کـه در تـاب می رود

هـنـدوی سـنـبـل تـو چـه دزد دلـاور اسـت؟

کـو شـب بـه روشـنایی مـهتـاب می رود

هـر دم ز شــور پــســتــه ی شـیـریـن تــو مـرا

دامـن پـر از سـرشـک چـو عـناب می رود

گشـتـم در آب دیده چـنان غـرق کـاین زمان

صـد نـیـزه بــرتـر از سـر مـن آب مـی رود

سـاقـی عـنان سـرکش گلگون کشـیده دار

کـاین بـادپـای عـمـر بـه اشـتـاب می رود

مـا را ز طـاق ابــروی جـانـان گـریـز نـیـسـت

زاهـد اگـر بــه گـوشـه ی مـحــراب مـی رود

خـسرو چـو گشت معتـکف آسـتـان دوست

هرگز به طعن دشمن ازین باب می رود؟

***

دل می بـری بـه رفتن و هر کو چنان رود

مــردم زمـیـن ز دیـده کــنـد تــا بــدان رود

هـنـگـام بـاز رفـتـن تـو مـردن مـن اسـت

نـاچــار مـردنـی بــود آن دم کـه جــان رود

هر خـامشی که روی تـو بـیند فغان کند

هـر گـه کـه پـیر سـوی تـو آید، جـوان رود

من منت جـفای تـو بـر جـان نهم، از آنک

شـمـشـیر دوسـتـان همه بـر نیکـوان رود

کوشم که نام تـو نبـرم، لیک چـون کنم؟

چون هر چه در دل است مرا بـر زبـان رود

آســان مـگـیـر آه و دم ســرد عـاشـقـان

ای دل، مـبــاد بــر تــو کـه بــاد خـزان رود

فریاد خواسته ست، بگوییش، ای رقیب

تــا چــنــد گــه ز دیـده ی مــردم نــهــان رود

ای مه، کـجـا رسـی بـه رکـاب نگـار مـن

گـیرم کـه خـود عـنـان تـو بـر آسـمـان رود

مـا را نـه بـخـت یار و نـه یار آشـنـا، دریغ

این عـمـر بـی بـدل کـه هـمـه رایگـان رود

خسرو، اگر بـتان بـه قصاصش روان کنند

خوشدل چنان رود که کسی میهمان رود

***

این دل کـه هر شـبـیش ز سـالـی فـزون رود

یکدم چه باشد، ار سوی صبر و سکون رود

زنـهـار دل بــریـم ز سـودای عـشـق، از آنـک

دیوی سـت اینکه نه بـه دعـا و فـسـون رود

بــی درد گـویـدم کـه چــرا شـام تــا ســحــر

گــریـه ز چــشــم تــو ز نــهــایـت فــزون رود

دردی ست در دلم که بود حق به دست من

از چــشـم مـن گـر از بــه دل آب خــون رود

بـــادا فـــداش دیــده و دل آن زمـــان کـــه او

دل دزدد و ز دیـــده ی عـــاشــــق بــــرون رود

بـستـی دلم بـه زلف و همی رانیش ز پـیش

بـیچـاره پـای بـسـتـه بـه زنـجـیر چـون رود؟

نـظــاره تــو هـســت کـشــنـده تــر از فــراق

جـانی کـه مـانـده بـود ز هجـران کـنـون رود

جـان زیر پـای تـو بـه هوس مـی دهم، مـگـر

یــکــبـــار پــای تــا هــوس از دل بــرون رود

خـسـرو، چـو لاف عشق زدی، از بـلا متـرس

زینسـان بـر اهل عشـق بـسـی آزمون رود

***

ســــودای دیـــدن تــــو ز دیـــدن نـــمـــی رود

عشـق رخـت بـه جـور کشـیدن نمی رود

مـی آیـی و هـمـی تـپــم از دور، چـون کـنـم؟

کاین زار مانده جـان، بـه تـپـیدن نمی رود

از وی چه کم شود، ز رخ ار جان دهد به خلق

حسن است خانه سوز، خریدن نمی رود

بـیـداریـم بـکـشـت وه، ای سـاربـان، خـمـوش

کاین سـوزم از فـسـانه شـنیدن نمی رود

مـی بـینـمـش ز دور، نـیم سـیر، چـون کـنـم؟

چــون تــشــنـگـی آب ز دیـدن نـمـی رود

خـسرو، تـو لاف زهد بـه خلوت چـه می زنی؟

کـایـن آرزو بـه گـوشـه خـزیـدن نـمـی رود

***

شــبـــهــا اســیــر دردم و خـــوابـــم نــمــی بـــرد

وین آب دیده سوزش و تابم نمی برد

جـــور زمـــانـــه بـــرد ز مـــن هــر چـــه بـــود، وای

کاین درد عاشقی و شتابم نمی بـرد

عمرم بـه بـت پـرسـتـی و مسـتـی گذشـت، هیچ

خاطر به سوی زهد و ثوابم نمی بـرد

گر چه خوش است شربت صافی، ولی چه سود؟

کز سـینه تـشنگی شـرابـم نمی رود

دی یــار نــازنــیــن کــه دل از دســـت مــا بـــبـــرد

می خـندد و نمک ز کبـابـم نمی بـرد

امــشـــب درازی شـــب ظــالــم مــرا بـــکــشــت

کـاندوه غـم ز جـان خـرابـم نمی بـرد

مـن گـریـه را بــه حــیـلـه نـگـهـداشــت مـی کـنـم

ورنـه کـدام روز کـه آبــم نـمـی بــرد؟

ای دل، ز قــصــه ی مـن و از ســرگـذشــت خــویـش

افسانه ای بگوی که خوابم نمی بـرد

چــون گـل دریـد سـیـنـه ی خــسـرو نـسـیـم دوسـت

بـوی بـهشـت هیچ عـذابـم نمی بـرد

***

ســیـمـیـن زنـخ کـه طـره ی عـنـبــرفـشــان بــرد

دل را در افـگـنـد بـه چـه و ریسـمـان بـرد

مـی گـفـت سـرو دی کـه ازو یک سـرم بـلـنـد

کـو بــاغـبــان کـه تـا سـر سـرو روان بـرد

تـیـغ ار چـه مـی بـرد هـمـه پـیـونـدهـای جـان

فـرقـت بـتـر کـه همـدمـی دوسـتـان بـرد

کــی دردنـاکــتــر بــود از ضــربــت فــراق؟

جـلاد گر بـه گاه قـصـاص اسـتـخـوان بـرد

بر عقل خویش تکیه مکن پیش عشق، از آنک

دزدی ست کو نخـست سر پـاسبـان بـرد

ای هـجـر سـخـت پـنـجـه، بـبـر بـنـد بـنـد مـن

عیب است آنکه ترک ز مستی کمان بـرد

جـانـا، بـه نـام گـفـتـن تـو جـان بـه لـب رسـید

کس نیست وه که تا چو منی را زبان برد

یـکــبــار ســر بــر و بــرهـان مــســتــمــنــد را

تــا چـنـد تــیـغ جـور تــو نـامـهـربــان بــرد

تـو جـان خـسـروی و بـه جـان و سـرت کـه گـر

نـبــود امـیـد وصـل، ز جـان و جـهـان بــرد

***

آن نــخـــل تـــر کـــه آب ز جـــوی جـــگــر خـــورد

بـیـچـاره بـلـبـلـی کـه از آن نـخـل بـرخـورد

کـشـت شـبــت بـه دسـت نـیـایـد، وه ای رقـیـب

جـایی که پـا گرفـت، خـدنگ سـحـر خـورد

من بـیخـود اینچـنین ز رخـش گشـتـم، ای حـریف

ورنه کسـی شـراب ز من بـیشـتـر خـورد؟

مـن کـیـسـتـم کـه بــر در تـو پــی سـپــر شـوم؟

حاشا که خون من بـه چنان خاک در خورد

جــان شــد خــراب هــم بـــه مــی اول و هــنــوز

دیـوانـه بــاش تـا دو سـه روزی دگـر خـورد

بــــهــــر مــــی مــــراد فــــراوان بــــود حــــریـــف

مرد آن بـود که تیغ سیاست بـه سر خورد

ای پـاسـبـان، ز خـواب چـه پـرسی، ز عمر پـرس

تا آنکه جاهل است غم خواب و خور خورد

خوش طوطیی ست خسرو مسکین به دام هجر

کز بـخت خویش غصه بـه جای شکر خورد

***

عـشــقـت خــبــر ز عـالـم بــیـهـوشـی آورد

اهــل صـــلـــاح را بـــه قـــدح نــوشـــی آورد

رخـسـار تـو که تـوبـه ی صد پـارسـا شکسـت

نـزدیـک شـد کـه رو بــه سـیـه پـوشـی آورد

شوق تـو شحنه ایست که سلطان عقل را

مـوی جــبــیـن گـرفـتــه بــه چــاوشــی آورد

مردن به تیغ تو چو به کوشش میسر است

مـرده سـت آنکـه میل بـه کـم کـوشـی آورد

گـفـتـم کـه زان لـب از پـی دیوانه شـربـتـی

گفت «این مفرحی ست که بیهوشی آورد»

من ناتـوان ز یاد کسـی گشـتـم، ای طبـیب

آن دارویـــم بـــده کـــه فـــرامـــوشـــی آورد

خـسـرو، اگر فسون پـری نیسـت در سـرت

چـشم از فسـون بـپـوش که مدهوشی آورد

***

ناگاه پـیش ازان که کسـی را خـبـر شود

آن بـیوفـای عـهد شـکـن را سـفـر شـود

کـردند آگـهم کـه فـلان رفـت و دور رفـت

نزدیک بـود کز تـن من، جـان بـه در شود

او می رود چو جـان و مرا هست بـیم آن

کو بـر سـرم نیابـد و عمرم بـه سـر شود

کو قاصدی که بـر دل من دل بـسـوزدش

تـا سـوی آن خـلاصـه ی جـان و جـگر شـود

لیکن خـبـر چـگونه رسـاند بـه سوی من

قـاصـد که هم ز دیدن او بـی خـبـر شـود

گویی مه دو هفته بدیدش که هر شبی

بــیـگـانـه تــر بــرآیـد و بــاریـکــتــر شــود

بی او، جهان، دو چشم ندارم، که بـنگرم

بیرون کشم دو دیده، اگر دست در شود

ای آب دیده، این دل پـر خـون بـبـر ز مـن

در پـای او فـگـن، مـگـرش دل دگـر شـود

گـر تـا بـه لـب رسـید فـلـان را ز دیده آب

زان بـیشـتـر بـپـای که بـالای سـر شـود

***

هر شب دلم ز دست خـیالت زبـون شود

تـا حـال مـن بـه عـاقـبــت کـار چـون شـود

خونریز گشت مردم چشمت چو ساقیی

کـز دسـت وی قـرابـه ی می سـرنگون شـود

بـاران اشـک خـانه ی چـشـمـم خـراب کـرد

دسـتـم هـنـوز زیـر زنـخـدان سـتـون شـود

تـا بـا کـمـال حـسـن چـو ماهی بـرآمدی

هر شب به چرخ کاهش من بر فزون شود

یک ره اگر چو کبک خرامی به سوی بـاغ

گـر کـبـک بـیـنـدت بـه تـگ پـا بــرون شـود

دل را بــسـوخـتــی و هـنـوز از بــرای تــو

سوگند می خـورد که بـه آتـش درون شود

یـکـبـارگـی خـیـال تـو مـا را زبـون گـرفـت

زینگونه کس چـگونه کسی را زبـون شود؟

***

هـر روز چــشـم مـن بــه جــمـالـی فـرو شـود

ایـن دل کـه پــاره بــاد گـرفـتــار او شــود

ای روی ایــن دو دیــده ی بــدبــیــن مــن ســیـه!

تـا بــهـر چـه بــه دیـدن روی نـکـو شـود؟

شــوخــی کــه دل ز مـن بــبــرد وز بــرای لـاغ

آیـد درون سـیـنـه و در جـسـتــجـو شـود

گـویـم بــگـوی بــا مـن مـسـکـیـن حــکـایـتــی

گـویـد مـیـان هـر دو لـبـم گـفـتـگـو شـود

بــا آنــکــه دیــده هــرگــز ازو مــردمــی نــدیـد

هم در دو دیده مردم چـشـمم همو شود

شرمنده گشت اشک من از چشم من چنانک

هر لحـظـه آب گردد و در خـود فـرو شـود

ابــرو کــشــد بــه گـوش و زنـخ را کــنـد نـگــاه

چوگان نهد بـه دوش و به دنبـال گو شود

امــســال خــود بــه دام بـــلــایــی فــتــاده ام

کز وی به هر دمم غم صد ساله نو شود

گــویــم فــتــاده را بــکــش از خــاک، گــویــدم

ارزد بــدیـن قـدر کـه قـد مـن دو تـو شـود

هـر چــنـد کآب روی نــبــاشــد چــو آب جــوی

هـــر روز آبــــرویـــم ازو آب جــــو شــــود

آرد هـــــم از پــــــی لــــــب او آب در دهـــــان

ار دور چـرخ گـر گـل خـسـرو سـبـو شـود

***

دل رفــت و آرزوی تـــو از دل نــمــی شــود

دل پـاره گشـت و درد تـو زائل نمی شود

مـه مـی شـود مـقـابـل روی تـو هر شـبـی

یـک روز بــا رخ تــو مـقـابــل نـمـی شــود

رویـم زر اسـت و بـر در تـو خـاک مـی کـنـم

وصل تـو کیمیاست که حاصل نمی شود

شـد اشـک من حـمایل گردون ز دسـت تـو

دسـتـم بـه گـردن تـو حـمایل نمی شـود

بنشسته ام به غم که ز عشق تو خاستن

با آنکه جان همی شودم، دل نمی شود

دل مــنــزل غــم آمــد و از رهـزنــان هـجــر

یـک کـاروان صـبـر بـه مـنـزل نـمـی شـود

خـــســـرو در اوفـــتـــاد بـــه غـــرقــاب آرزو

چـون کشتـی مراد بـه ساحل نمی شود

***

کاری ست در سرم که بـه سـامان نمی شود

دردی سـت در دلـم کـه بـه درمـان نمی شـود

مـی کـن بــه نـاز خـنـده کـه دیـوانـه تـر شـوم

دیـوانـگــی مــن چــو بــه پــایـان نـمـی شــود

رخسار می نمایی که خوش لذتی ست، آنک

جــان کـنـدنـت ز دیـدنـت آســان نـمـی شــود

جـــانــم فـــدای نــرگـــس او بـــاد هــر زمـــان

خـون مـی کـنـد هزار و پـشـیمـان نمـی شـود

دل را ز عـشـق چـنـد مـلـامـت کـنـم کـه هیچ

ایـن کــافــر قــدیـم مـســلــمـان نـمـی شــود

آن کس که گشت عاشق و بـیدل ز دسـت تـو

گویی نه عاشق است که بی جان نمی شود

خسرو که هست سوختـه و خـام سوز عشق

آتـش زنـش کـه پــخـتـه و بــریـان نـمـی شـود

***

زان گــل کــه انـدکــی بــتــه مــشــک نـاب شــد

بـسـیار خـلق از مژه در خـون خـضـاب شـد

در خــردگـیـش دیـدم و گـفــتــم کــه مـه شــوی

او خـود بــرای سـوزش خـلـق آفـتــاب شـد

آن سادگی که داشت، به سرخی شدش به دل

قـندی که داشـت نیشـکـر او، شـراب شـد

بـــهــر خـــدا دگـــر بـــه دل مـــن گـــذر مـــکـــن

ای چـشـمه ی حـیات کـه خـون مـن آب شـد

جـــز بـــوی خـــون نــیــامــد از او در دمـــاغ مــن

از زلف او گهی که جـهان مشـک ناب شـد

ای پـنـدگـوی، نزد تـو سـهل اسـت عـشـق،لـیک

مسکین کسی که جان و دل او خراب شد

دی در چــمــن شــدم بـــگــشــایــد مــگــر دلــم

آهی زدم کـه آن هـمـه گـلـهـا گـلـاب شـد

در خـواب پــیـش چــهـره ی خــسـرو پــدیـد گـشـت

سـلطان گذشـت و قصـه ی ما نقش آب شـد

***

بـر من کنون که بـی تـو جـهان تـیره فام شد

ای شـمـع جــان، در آی کـه روزم بــه شــام شــد

تو خوش به ناز خفته که عیشت حلال بـاد

مسکین کسی که خواب به چشمش حرام باشد

هـر مـرغ شـاد بــا گـل و هـر سـرو در چـمـن

بـــیــچــاره بـــلــبـــلــی کــه گــرفــتـــار دام شــد

ناز و کرشـممه ای که کنی هر دم، ای صـبـا

مـی زیـبــدت کـه پـیـش تـو سـلـطـان غـلـام شـد

در آســـتـــانــت لــاف رســیــدن کــرا رســـد

آن را کـــه زیـــر پـــای دو عـــالـــم دو گـــام شـــد

گفتی نه ای تمام به عشق، آری این سخن

دانـی، چــو بــشــنـوی کــه فــلـانـی تــمـام شــد

بـدنـامـی اسـت عـشـق بــتـان، دور بـه ز مـا

آن عـــاشـــقــی کــه دور ز مــا نــیــکــنــام شـــد

دی آن کلاه زهد که صـوفی بـه فرق داشـت

بــر دســت ســاقــیـی چــو تــو امـروز جــام شــد

خسرو که زیست بـا همه خوبان به توسنی

ایـنــک بــه نــیــم چــابــک عــشــق تــو رام شــد

***

بــاز ایـن دلـم خــدنـگ بــلـا را نـشــانـه شــد

ویـن زهـر مـاروش بــه ســوی مـا روانـه شــد

بـیدار بـخـت ما که تـو دیدی، بـه خـواب رفـت

وان عیشهای خوش که شنیدی، فسانه شد

عـقـلـی کـه در فـراخـی عـیـشـم رفـیـق بـود

چــون دیـد تــنـگــی دل مـن بــر کــرانـه شــد

مـرغـی کـه آســمـان قـفـس بــود مـیـهـمـان

بـنگر قفـس شـکسـت و سـوی آشـیانه شـد

آن سـر کـه صـوفـیانـه کـلـاهـش گـران نـمـود

بــهـر بــتــان ســبــوکـش خــمـارخــانـه شــد

صـوفـی کـه داغ را بـه هزار آب دیده شـسـت

زاهـد بـدار چـه، مـسـت شـراب مـغـانـه شـد

دوری هـجـر خـود رگ جـانـم گـسـسـتـه بـود

تــیـغــی کـه زد رقــیـب بــدانـم بــهـانـه شــد

گه کاهشی ز دشن و گه طعنه ای ز دوست

مسـکین کـسـی کـه بـسـتـه ی بـند زمانه شـد

خـسـرو ز بـس غبـار حـسـد خـاک می خـورد

زان خـــاک ره کــه لــازم آن آســتـــانــه شــد

***

گـفـتــی دلـت مـرا شــد و از مـن جــدا نـشــد

گو شو از آن هر که شود، گر مرا نشد

خـورشـیـد مـن خـیـال تـو از مـن گـهـی نـرفـت

مانند سـایه ای کـه ز مردم جـدا نشـد

روزی صــبــا نـرفــت بــه کــویـت کــه هـردمـی

صـد جـان پـاک همـره بـاد صـبـا نـشـد

پـرسـی مرا کـه از چـه چـنین مـبـتـلـا شـدی؟

آن کیسـت کو بـدید تـرا مبـتـلا نشـد؟

بــــســــیـــار داشـــتــــم دل آبــــاد را خــــراب

مـانـا رها شـود تـپـش مـن، رها نشـد

در گـردن مـن، آن همـه خـونـهـا کـه مـی کـنـد

خونریز ما که هیچ خـدنگش خطا نشد

دی گرم راند رخـش بـسـی دیده خـاک گشـت

بـدبـختـیم که چشم منش زیر پـا نشد

کــردم مــیــان خــون جـــگــر آشــنــا بـــســی

کـان آشـنـای خــون دلـم آشـنـا نـشـد

چشم وصال نیست در این چون رضای دوست

شک خـدا که حـاجـت خسرو روا نشد

***

از حــال مـات هـیـچ حــکـایـت نـمـی رســد

در کـار مـات بــیـش عــنـایـت نـمـی رســد

گـویند بـگـسـلد چـو بـغـایت رسـید عـشـق

جـانم گسسـت و عشق بـغایت نمی رسد

گـمـره چـنـان شـده سـت دلـم بـا دهان تـو

کـش از کـتـاب صـبـر هـدایـت نـمـی رسید

بگذشت دوش زلف و رخت پیش چشم من

ماهی گذشت و شب به نهایت نمی رسد

از خـون نوشـتـه قـصـه ی دردت رسـول اشـک

هــر روز در کـــدام ولـــایــت نــمــی رســـد

ای عـقـل، بـگـذر از سـر خـسـرو کـه مر تـرا

در کـار اهـل عـشـق کـفـایـت نـمـی رســد

***

بــاد صــبــا ز نــافــه ی چــیـنــت نــمــی رســد

بـویـی بـه عـاشـقـان غـمـیـنـت نـمـی رسـد

خـاک تـوییـم و چـشـم تـو بـر مـا نـمـی فـتـد

مـاهـی و پــرتـوی بــه زمـیـنـت نـمـی رسـد

شـمـعـی کـه آســمـان و زمـیـن زو مـنـورنـد

در روشـنی بـه عـکـس جـبـینت نمـی رسـد

گـفـتــم کـه کـام دل بــســتــانـم ز لـعـل تــو

دسـتـم بـه پـسـتـه ی شـکـرینـت نـمـی رسـد

ای درج لـعـل دوســت مـگـر خــاتــم جــمـی

زینسان که دست کس به نگینت نمی رسد

هرگـز تـرا چـنان کـه تـویی کـس نشـان نداد

پــای گـمـان بــه حــد یـقـیـنـت نـمـی رســد

مـفـتـی، مـپـوی بـر در زندان کـه امـر و نهی

بــر عـاشـقـان بـی دل و دیـنـت نـمـی رسـد

با خار ساز، خسرو، اگر گل به دست نیست

کـز گـلـشـن زمـانـه جــز ایـنـت نـمـی رســد

***

یاری کس از کرشمه و خـوبـی نشان بـود

از وی وفـا مـجـوی کـه نـامـهـربـان بـود

زانجـا کـه هسـت خـنده ی گل بـلبـل خـراب

بـر حق بـود که عاشق روی چـنان بـود

ای آفــتــاب، بــار دگـر چــون تــوانـت دیـد

جـایی که سایه ی تـو بـرین دل گران بـود

نزدیک دل بوند بتان، وان که همچو تست

نزدیک دل مـگـوی کـه نزدیک جـان بـود

گـر روی تـافـتـی سـخـنی گـوی در چـمن

گـل را دهـنـد قـیـمـت و بـو رایـگـان بـود

خاموشیش حـکایت حـال است گوش دار

عاشق که در حضور رخت بی زبان بود

گفتـی که ناله های فلان گوش من بـبـرد

آخر چنین چرا همه شب در فغان بـود؟

آن را کـه میخـلـی همه شـب در میان دل

گـر تـا بـه روز نـالـه کـند، جـای آن بـود

عـمدا جـدا مبـاش کـه در جـان خـسـروی

گـر خـود هزار سـالـه ره اندر مـیان بـود

***

تـرکی و خـوبـروی، کـسـی کـاینچـنین بـود

نــبـــود عــجــب گــر دل او آهــنــیــن بــود

مـاییـم و خـوابـهـای پـریـشـان تـمـام شـب

خوش وقت آنکه با چو تویی همنشین بود

تـیغـم نه بـر قـفـا، بـه گلو زن کـه گـاه مرگ

رویم بـه سـوی تـو، نـه بـه روی زمـین بـود

پــیـرایـه ی گـلـو بــود از دســت دوسـت تــیـغ

وان خـون کـزو چـکـد عـلـم آسـتــیـن بــود

گر بنده کشتنیست مشو رویش، ای رقیب

چـون خـواب صـبـح در سـر آن نـازنـین بـود

ای مست ناز، جـرعه ی خود را بـه روی خـاک

مـفـگـن کـه پــای لـغـز بــزرگـان دیـن بــود

سـاقـی، مـرنـج از مـن و رسـواییم، از آنـک

دیـوانـه را شـراب دهـی هـم چـنـیـن بــود

زنارم، ای رفیق، خـود این دم گسستـه گیر

گر بـت همین بـت است، نهایت همین بـود

فـریاد عـاشـقـان همـه شـب گـرد کـوی تـو

چون بـانگ مؤذنان که بـه پـاس پسین بـود

شـد جـان صـد هـزار چـو مـن در سـر لـبـت

آری، بــلـای مـور و مـگـس انـگـبــیـن بــود

یارب، چـگـونـه خـواب کـنـد آنـکـه، خـسـروا

هـر شـب هـزار یـاربــش انـدر کـمـیـن بـود

***

مشـتـاق چـون نظـاره ی آن سـیمـبـر کـند

طـاقـت نهد بـه گـوشـه و آنگـه نظـر کـند

صورتـگری نقش خود از جـان کند سخن

چـون روی او بـدید سـخـن مخـتـصـر کـند

او پــرده بــرگــرفــت، بــگــویــیــد بـــاد را

تـا خـان و مـان گـل هـمـه زیر و زبـر کـنـد

کـنـعـان خــراب گـشـت ز اخـوان روزگـار

بـاشد کسـی که یوسـف ما را خـبـر کند

گـویـنـد دوسـتـان دگـر کـن بــه جـای او

من می کنم، اگر این دل بدخو به در کند

دی پـاره کرد سینه ی مجـروح من سـرش

در آدمـی مـگـو کــه بــه دیـوار اثــر کــنـد

اندیشه ی من از دل خودکام خسرو است

صعب آتـشی بـود که سر از خاک در کند

***

چـشـمـت کـه قـصـد جـان من ناتـوان کـند

گـویـم مـکـن بـه قـصـد دل، هـمـان کـنـد

مـرغ دل آشـیـانـه بــه زلـف تــو مـی کـنـد

چون طوطیی که میل به هندوستان کند

آن کس که مانده بـسـتـه ی سـودای زلف تـو

سـودش همین بـود که دلی را زیان کـند

از نــردبـــان زلــف تــو هــردم بــه آفــتــاب

آسـان رسـد، ولیک شـبـی در میان کـند

شمعی که پـیش روی چـو ماه تـو بـر کنند

از تــیـغ گـردنـش بــزنـم، گـر زبــان کــنـد

از دســـت دیـــر آمـــدن و زود رفـــتـــنـــت

روزی هــزار بـــار دل مــن فــغــان کــنــد

خسرو چو در تو می نرسد، باری ار به لب

دل را بــر آب دیـده نـشــانــد، روان کــنـد

***

شـوخـی نـگـر کـه آن بـت عـیار مـی کـنـد

دل را بــه بــنـد زلـف گــرفــتــار مـی کــنـد

هر دم به شیوه ای ز کسی می برد دلی

در حـلـقـه های زلـف نگـونسـار مـی کـنـد

دشمن دریغ بـود که ره یافت پیش دوست

حـیف اسـت گل که همدمی خـار می کند

انـکـار عـشـقـبـازی مـا مـی کـنـنـد خـلـق

مـا خـاک آن کـسـیم کـه این کـار می کـند

تــا دیـد شــیــخ رونــق بــازار عــاشــقــان

هـر بــامـداد خــرقــه بــه بــازار مـی کــنـد

جـز عـقـل عـاقـلان نکـند صـید چـشـم تـو

مست است و قصد مردم هشیار می کند

در خـورد دوسـت نـیـسـت نـثـار سـر و تـرا

خــســرو سـری کـه دارد ایـثــار مـی کـنـد

***

تــا چــیـن زلـف بــر رخ دلـدار نـشــکــنـد

بـازار حـسـن و رونق تـاتـار نشـکـند

گــر یـار بــشــکــنـد دل مــا را هـزار بــار

دانم بـدین قـدر کـه دل یار نشـکـنـد

ما را مبـاد تـوبـه ز مسـتـی و عـاشـقـی

تـا جـام عشق و کوزه ی خـمار نشکند

زاهد، چـرا ملـامت مسـتـان کـنی، بـگـو

تـا عهد و توبـه مردم هشیار نشکند

در عاشقی درست نبـاشد کسی که او

ناموس خـویش بـر سر بـازار نشکند

بــا زلـف تــسـت عـهـد دل مـا و زیـنـهـار

در گوش او بـگوی که زنهار نشـکـند

در پـای بــوس یـار ز غـوغـای عـاشـقـان

سرها رود که گوشه ی دستار نشکند

گر آب خضر خواند لبت را خرد، چه شد؟

نرخ گـهر بـه طـعـن خـریدار نشـکـند

خـسـرو ز زلـف یار خـلـاصـی طـمع مـدار

تا این دل شکسته به یکبـار نشکند

***

چـون طره ی تـو سـلسـله بـر یاسمین نهد

خورشید پـیش روی تـو سر بـر زمین نهد

هر بوی خوش که بـاد ز زلفت برد به باغ

انـدر قـبـای غـنـچـه ی تـنـگ آسـتـین نـهـد

دیــوانــه ی لــطــافــت انــدام تـــســـت آب

مـانـا کـه بـاد سـلـسـلـه بـر آب ازین نهد

در خـویشـتـن زمـین ز گـرانی فـرو شـود

جایی که قامتت به نشستن سرین نهد

چشمت اگر بکشت مرا، گو بکش به ناز

خـلقی چـه شد که بـار بـر آن نازنین نهد

لشکر کشید عارضت از سبـزه بـر سمن

زین پـس خـراج بـر گل و بـر یاسمین نهد

در بوسه لب ترش کنی و جان بـرد لبـت

زان چـاشـنی بـه سـرکـه كه در انگبـین نهد

سـروت که پـای ناز بـر این دیده می نهد

خـسـرو بـر آسـتـان شـه راسـتـین نـهـد

***

چـشـم فـسـونگر تـو کـه داد فـسـون دهد

دانـا زمـام عـقـل بــه دسـت جـنـون دهـد

خـونابـه می خـورم ز غـم و گریه می کـنم

آری، شـراب گـوهـر هـر کـس بـرون دهـد

غـم در دل و جـگـر خـورد ار وی بــدان بـود

هــر کــو نــهــال را بـــدل آب خــون دهــد

مسـت نشـاط و عـیش کـجـا گردد آدمی؟

دور فـلک چـو بـاده بـه جـامش نگون دهد

گفتی برون مده غم خود، چون نهان کنم؟

چــون رنـگ رخ گـواهـی حــال درون دهـد

اجـرای جور می کنمت بـر خود، ای عجـب

شیشه فروش سنگ به دیوانه چون دهد

خـسـرو ز بـهر آنـکـه خـورد سـنگ بـر درت

خـود را مـیان حـلـقـه ی طـفـلـان زبـون دهـد

***

هـر گـاه مـرغــی از ســر شــاخــی نـوا زنـد

آید بـه دل کـسـی و ره جـان مـا زنـد

فـریـاد از آن دلـی کـه بـه فـریـاد هـر شـبـی

نالش بـه درد از آن سر زلف دو تا زند

نـی نـغــمـه ی طــرب کـه بــود ارغــنـون مـرگ

مرغی که در شـکنجـه ی دامی نوا زند

ای فـاخـتـه، ز نـالـه زن آتـش بــه بــوسـتــان

کز گل امید نیسـت که بـوی وفـا زند

او در خرام و دیده بـه راهش، چـه کم شود؟

گر از طفیل سنگ رهت پشت پا زند

بی خواست آهی از دل من می زند، بترس

کـاین تـیر نـاگـرفـتـه ندانم کـجـا زند؟

ای پـندگوی، شـیفـتـه را چـون نماند سـنگ

خـلقـی رها کنش که کلوخ جـفـا زند

خسرو ز رشک غیر بـه جان می رسد، بـلی

خـیزد قـیامـتـی چـو گـدا بـر گـدا زند

***

یـک روز یــار اگــر قــدمــی ســوی مــن زنــد

بـخـت رمیده خـیمه بـه پـهلوی من زند

خــواهـم هـزار جــان ز خــدا تــا کــنـم نــثــار

در هر قدم که سرو سمن بوی من زند

در خورد دوست نیست مگر اشک چشم من

در پـیش مـردمـان همه در روی من زند

مـردم در انـتــظــار کـه کـی حــلـقــه بــر درم

زلـف نگـار سـلـسـله گـیسـوی من زند

چـشـمش هزار قـلب شـکسـت، از مژه هنوز

لشکر کشد که بـر دل بـدخـوی من زند

خـسـرو، ز بـاد صـبـح رخـش دم زنـیم و بـس

لـاف مـحـبـتـش سـر هر مـوی مـن زند

***

آن خـون که گاه مسـتـی از آن مست ما چـکد

از زلـف فـتــنـه بــارد و از جـان بــلـا چـکـد

شـوید چـو رخ بـه صـبـح، کـند غـرقـه خـلـق را

هـر قـطـره ای کـه از رخ آن آشــنـا چــکـد

ای زاهـد، از دعـای بـد ایمـن مـشـو کـه شـب

مسـتـان دعـا کنند، که خـون از دعـا چـکد

جــام لـبــت کـه مـحــتــشـمـان را حـلـال بــاد

زو جـرعه ای چـه بـاشد، اگر بـر گدا چـکد

مردم در این هوس که شبی سر نهم به پاش

زانگـونه کـاب چـشـم مـنـش زیر پـا چـکـد

خـاک درت بـه چـشم من، از گریه خـون خـورم

تـا خـود جـزای چـشـم من آن تـوتـیا چـکد

مـحــکــم قــبــا مــبــنـد کــه دامـن بــگــیـردت

خــون هـزار دل کــه ز بــنــد قــبــا چــکــد

شـمـشـیـر آبــدار کـشـیـدی بـر اهـل عـشـق

دولت بـود که ضربـی از آن سوی ما چـکد

تــو مـی روی و از پــی خــونـریـز خــویـشـتــن

خسرو دوان که تا خوی اسپت کجا چکد؟

***

شــبــی کــه دلــبـــرم از بـــام هــمــچــو مــاه بــرآیــد

ز جـان سـوخـتـه ام صـد هـزار آه بــر آیـد

بــه مـنـزلـی کــه گـذشــتــی ز آب دیـده ام، ای جــان

هـزار لــالــه ی خــونـیـن ز خــاک راه بــرآیـد

ز پــــرده چــــون بــــه در آیـــی بــــرای دیـــدن رویـــت

هـزار یـوسـف کـنـعـان ز قـعـر چـاه بـرآیـد

چه عشوه، و چه کرشمه، چه دلبریست که چشمت؟

هـمـه بـه مـردم مـسـکـین بـیگـنـاه بـرآید

ز حــال خــســرو مــســکــیــن نــظــر دریــغ مــفــرمــا

که کار ما ز تو، ای جان، به یک نگاه برآید

***

بــه بــام خـویـش چـو آن مـاه کـج کـلـاه بــرآیـد

نـفـیر و نـالـه ی مـن بـر سـپـهـر و مـاه بـرآیـد

نـگـه تــو داریـش از سـوز جــان خـلـق، خــدایـا

چــو او خــرامــد هـر ســو، هـزار آه بــرآیـد

چو چشم سرخ کنم بر رخش، ز دیده رود خون

هـــزار آه کـــه داد از دل ســـیـــاه بـــرآیــد

فــتــاد در زنــخ او، دلــا، بــمــیــر کــه زلــفــش

نه رشته ایست کز او غرقه ای ز چاه برآید

ز روی خــوب مــراد تــو مــی دهـنـد، ولــیـکــن

هـزار تـوبـه کـجـا پـیـش ایـن گـنـاه بـرآیـد؟

شــبــی پــگـاه تــرک ســر ز خــواب نـاز بــرآور

کـه آفـتــاب نـیـارد کـه صــبــحــگـاه بــرآیـد

چـنین که اخـتـر خـسـرو بـه زیر خـاک فرو شـد

مـگــر ز دولـت شــاه جــهـان پــنـاه بــرآیـد

***

چــون آن بــت از ســر کـو بــا هـزار نـاز بــرآیـد

ز خـلـق هر طـرفـی آه جـانـگـداز بـر آید

ز تـــنــدبـــاد جـــگــرهــا مــرا درونــه بـــلــرزد

گلی که بـر سـر آن سـرو سرفراز بـرآید

مرا نهال قـدش بـر جـگـر نشـسـت بـدانسـان

کـه گـر هـزار پـیش بـرکـنـنـد، بـاز بـرآید

بـه یاد آن قد و قامت سرشک لعل دو چشمم

بـه هر زمین که بـریزد، درخـت ناز بـرآید

چو پشت دست گزم از فسون و حیرت رویش

فسون و حیرتم از نقش های گاز بر آید

عـجـب مـدار ز بـاران عـشـق و تـخـم مـحـبـت

چـو سبـزه از گل محـمود اگر ایاز بـر آید

***

***

دلم ز دست بـرفتـه ست و پـیش بـاز نیایـد

نــوازشــی هـم از آن یـار دلــنــواز نـیـایـد

تـمـام عـرصـه ی عـالـم سـپـاه فـتـنـه بـگـیـرد

اگــر ز عــارض یــارم خــط جــواز نــیــایــد

دریـد پــرده، فـرو ریـخـت راز دل بــر صـحــرا

ز پـرده ای که چـنین شد حجـاب راز نیاید

بـتـا، بـه نـاز بـکـشـتـی هـزار صـاحـب دل را

کسـی بـه پـیش تـو میرد که گاه ناز نیاید

چو خاک پـای تو گشتم بـگو که در ته پـایت

بـه خـاک روفـتـن آن گـیسـوی دراز نـیـاید

گرم بگویی «بوسه بزن بر آن لب شیرین »

مـرا ز غــایـت شــادی دهـن فــراز نـیـایـد

اگـر بــه بــاغ رسـد قـامـت بــلـنـد تـو روزی

عـجـب بـود کـه اگـر سـرو در نـمـاز نـیـاید

دهـنـد پـنـد کـه بــازآ، مـن آن مـجـال نـدارم

که هر که رفت به کویت به خانه باز نیاید

جـهان بـسـوخـت حـدیث نیازمندی خـسـرو

خـنـک بـود سـخـنـی کـز سـر نـیـاز نـیاید

***

مهی گـذشـت کـه چـشـمـم خـبـر ز خـواب ندارد

مرا شبی ست سیه رو که ماهتاب ندارد

بــه جـان دوسـت کـه مـرده هـزار بــار بــه از مـن

کـه بـاری از دل بـدخـوی من عـذاب ندارد

تو ای که بـا مه من خفته ای به ناز، شبت خوش

مــنـم کــه روز مــراد مــن آفــتــاب نــدارد

چـه گویمت کـه بـخـوابـم بـس اسـت دیدن رویت

مخـند بـیهده بـر بـیدلـی کـه خـواب ندارد

نه عقل ماند و نه دانش، نه صبر ماند و نه طاقت

کـسـی چـنـیـن دل بـیـچـاره ی خـراب نـدارد

بـه کوی تـو همه روی زمین بـه گریه بـشسـتـم

هــنـــوز بـــر در تـــو روی زردم آب نـــدارد

ز حـال خسرو پـرسی، چـه پـرسیش که ز حیرت

بـه پیش روی تو جز خامشی جواب ندارد

***

کـمـنـد زلـف تــو عـشـاق را بــه کـوی تـو آرد

ز بهر بند کشی چشم فتنه جوی تو آرد

هـزار کـوه غـم از دل بــه یـک نـظــر بــربــایـد

هر آن نسـیم که بـوی مرا ز کوی تـو آرد

ز بـاد خسته شوم چون بـه گرد روی تـو گردد

ولی ز لطف صبـا شاکرم که بـوی تـو آرد

کـجـا گـریـز کـنـم از تـو هـر طـرف کـه گـریـزم

خیال زلف توام موکشان بـه سوی تو آرد

شوم به راه تو خاک و در این غمم که نباشد

صـبـا غـبـار غـم آلود من بـه کوی تـو آرد

بـه هر رهی که خـرامی بـه یک نظـاره ی رویت

بـــه صــد هــزار دل فــارغ آرزوی تــو آرد

مـرا کـرشـمـه و نـازی کـه نـرگـس تـو نـمـاید

دلـیل کـشـتـن مردم بـرای خـوی تـو آرد

گریسـتـم ز تـو خـونها بـسـی و بـا تـو نگفتـم

چگونه دوست ازین ماجرا بـه روی تو آرد

صفت چـرا نکند خسروت که سنگ و زمین را

جـمـال تـو بـربـاید، بـه گـفـتـگـوی تـو آرد

***

مـبـنـد دل بـه جـهان کـاین جـهان پـشـیز نـیرزد

بـه هیچ چـیز مـگـیرش کـه هیچ چـیز نیرزد

اگــر چــه عــاقــل دانـنـده بــر زمــانـه بــخــنـدد

بـه خـنده ی لـب افـشـان بـه هیچ چـیز نیرزد

کـلـاه مـرتـبــه ی خـویـش بــیـن و تـنـگ مـکـن دل

کـه بـا قـبـای تـو نـه چـرخ یک طـریز نـیـرزد

ز رشـت خـویـی هـم صـحـبـتـان دهـر حـذر کـن

که خـوی زشـت بـدان صـحـبـت عزیز نیرزد

مبـین بـه بـاد و بـروتـی که نیسـت مردمی او را

به سبلتی که محاسن کم است تیز نیرزد

چو حاصل از بـی چـرخ است هر چه چرخ نگردد

گر است حـاصل قارون بـه یک پـشیز نیرزد

عروس دهر کنیزی ست، خسرو، ار چه دهندت

تـمـام مـلـک جـهـان نـنـگ آن کـنـیز نـیـرزد

***

از آنگهی که گشادم به رویت این نظر خود

چه خون که خوردم ازین چشم پر در و گهر خود

بـه بـاغ رفـتـم و قوتـی ز بـوی گل بـگرفتـم

ز بـس که سـوخـتـم از تـاب سـوزش جـگر خـود

کـجـات بـینـم و بـر بـام تـو چـگـونـه بـرآیم؟

هـزار وای کــه مـرغــان نـمـی دهـنـد پــر خــود

سـرم کـه بـر درت افـتـاد تـا که پـات نرنجـد

بـه پـشـت پـا چـو کـلوخـیش دور کـن ز در خـود

چو بـنده روی بـبیند، بـر آن شود که بـگردد

هــزار بــار بــه گــرد ســر دو چــشــم تــر خــود

دلم صدق ندارد بـه کار عشـق، چـه بـودی

وه ایـن نـگـیـن دروغـی جــدا کـن از کـمـر خــود

ز عشق آنکه رسـیده سـپـر ندیده خـدنگت

بـر آنسـت دیده ی خـسـرو کـه بـفـگند سـپـر خـود

***

ز حــد گــذشــت غــم مــا و آن نـگــار نــپــرســد

بـگو که بـا که توان گفت غم که یار نپرسد

دلــم ازوســت فــگــار و مــبـــاد هــیــچ گــزنــدش

اگـر چـه هیچ گه او زین دل فـگـار نپـرسـد

بــگـو کــه دیـدن مـن هـر چــه طــالـع آمـدی آخــر

بـه مردن آنکـه رود طـالع و شـمار نپـرسـد

بــه درد عـشـق بــمـیـرم، دوای خـویـش نـپـرسـم

که عاشقم من و عاشق صلاح کار نپرسد

در آشـنـایـی دریـای عـشـق راســت کـســی دان

که تـن بـه غرق دهد وز لب و کنار نپـرسد

بـه هر جـفـا که کنی راضـیم، که گشـتـم اسـیرت

شـتـر مـهـار بـه بـینـی قـیاس یار نـپـرسـد

تویی بـه کشتن ما خوش، ز حال مات چه پرسش

کسـی که تـیر زند زحـمت شـکار نپـرسـد

گـرم تـو خـاک دهی، این ز کـوی کـیسـت، نـگـویم

گدا چـو زر دهیش، قـیمت و عـیار نپـرسـد

دلش که سوخته شد، خسرو از تو پیش کسی را

سـخـن ز حـسـن جـوانان گـلعـذار نپـرسـد

***

گمان مبر که مرا هیچ کس به جای تو باشد

قسم به جان و سر من که خاک پای تو باشد

اگـر بـه تـربـتـم آیی هـزار سـال پـس از مـن

شـکـفـتـه بـر سـر خـاکم گل وفـای تـو بـاشـد

غـم تـو خـاک وجـودم بـه بـاد داد و نـخـواهم

غـبــار خـاطـر گـردی کـه در هـوای تـو بــاشـد

غـریب نیسـت که بـیگانه گردد از همه عـالم

هر آن غـریب کـه در شـهر آشـنـای تـو بـاشـد

زهی جـماعت کوتـه نظر که سـرو سـهی را

گـمـان بـرنـد کـه چـون قـد دلـربـای تـو بـاشـد

چگونه بـر تو نتـرسم که هر طرف که در آیی

هــزار دیـده ی خــونــریـز در قــفــای تــو بــاشــد

بـشوی دست ز خـسرو، اگر نه پـیش تـو آید

که هر قدم که زند دوست خونبـهای تـو بـاشد

***

ز گشت مسـت رسـید و بـه هوش خـویش نبـود

دلـم ز صـبـر بـسـی لـاف زد، ولـیـش نـبـود

زدنـــــد راه دلـــــم آهــــوان بـــــی انـــــصـــــاف

کـه از هزار خـدنگـش یکـی بـه کـیش نبـود

بــه صــد هــزار دلــش عــاشــقــان خــریــدارنــد

بـهای یوسـف اگـر هفـده قـلـب بـیش نبـود

دل او فـــگـــنـــد مـــرا در چــــه زنـــخــــدانـــش

وگرنه چـشـم من خـون گرفـتـه پـیش نبـود

نـــبـــود امـــشـــب ســـوزنــده ی مـــرا جـــز تـــپ

دل ار چه بود، ولیکن به دست خویش نبود

نـمـک بــه ریـش مـن، ای پــارسـا، مـزن از پــنـد

بـه شـکـر آنـکـه دلـت هیچـگـاه ریش نـبـود

خوش است عشق به گفتن، ولی چه دانی درد

تـرا کـه بــود لـبـی و نـمـک بـه ریـش نـبـود

چـو وصـل مـی طـلـبـی خـسـرو، از بــلـا مـگـریـز

که در جـهان عـسـلی بـی گزند نیش نبـود

***

مـرا بــه صـبــح ازل جـز رخـت دلـیـل نـبــود

بـه گاه آمدنم جـز بـه تـو سـبـیل نبـود

چـنـان بــه زور وداعـش ز دیـده سـیـل آمـد

کـه همـرهـان مـرا همـره رحـیل نـبـود

گمان مبر که شود گل به سعی کس آتش

که از جـلیل بـدان لطف، از خلیل نبـود

بـه قـتـلـگـاه شـهـیدان عـشـق بـگـذشـتـم

یکی به غمزه ی ترکان چو من قتیل نبود

بـسی بـه مژده ی وصل تـو دیده سیم فشاند

ولیک روز وصـالـش بـه جـز قـلیل نبـود

مـگـر ز شــرم لـب لـعــل یـار شــد بــی آب

وگرنه مردم چشمم چنین بـخیل نبـود

بــه تــشــنـگــان صــداع خــمـار بــرگـویـیـد

که دوش بـاده ی ما کم ز سلسبیل نبـود

حـدیـث لـذت خـرمـا ز مـا مـپـرس کـه هـیچ

بـغـیر خـار نـصـیـبـم از آن نـخـیل نـبـود

مـدام خـسـرو از آن جـام می نهد در پـیش

که هیچ آینه جز جـام می صقیل نبـود

***

نـمـاز شـام کـه آن مـه مـرا جـمـال نـمـود

ز نــقــش ابــرو دیـوانــه را هــلــال نــمــود

ز بس که روز و شبم در خیال اینم کشت

که شب گذشت به پیش و مرا خیال نمود

ندانمـش ز کـجـا پـرسـش دلـم مـی کـرد

دوید گـریه ی خـونـین ز چـشـم و حـال نـمـود

دلـم بــبــرد، گـرفــتــم کـه دزد دل بــنـمـا

بــه نـاز خـنـده ی دزدیـده کـرد و خــال نـمـود

ز حـال گم شـدگـان درش خـبـر جـسـتـم

بـه خـاک ره خـس و خـاشاک پـایمال نمود

رقـیب گـفـت کـه یاد تـو می کـند گه گـاه

مـرا ز بـخـت بـد خـویـشـتـن مـحـال نـمـود

تـرا بـه خـواب تـنعم چـه آگهی زان شب؟

کـه در فـراق تــو خـاطـر هـزار سـال نـمـود

نوید تـیغ سـیاسـت ز چـون تـو سـلطـانی

سـعـادتـی سـت که درویش راجـمال نمود

نظاره ی تـو زد آتـش بـه جان خسرو، از آنک

ز دور تــشــنـه ی تــفــتــیـده را زلــال نـمــود

***

گل و شکوفه همه هست و یار نیست، چه سود؟

بـت شـکر لب من در کنار نیسـت، چـه سـود؟

بــهـار آمـد و هـر گـل کـه بــایـد آن هـمـه هـســت

گلی که می طلبـم در بـهار نیست، چه سود؟

بــــه انـــتــــظـــار تـــوان روی دوســـتــــان دیـــدن

دو دیده را چـو سـر انتـظار نیسـت، چـه سود؟

ز فـــرق تــــا بــــه قـــدم زر شـــدم ز گـــونـــه ی زرد

ولی ز سنگ شکیبـم عیار نیسـت، چـه سود؟

ز بـــــهــــر خـــــوردن دل گــــر هــــزار غـــــم دارم

چو بـخت خویشتـنم استوار نیست، چه سود؟

ز دوســت مــژده ی مــقــصــود مـی رســد، لــیـکــن

از آن هـزار یکـی بـرقـرار نـیـسـت، چـه سـود؟

اگــر چـــه بـــاده ی امــیــد مــی کــشــد، خـــســـرو

ز دور چرخ سرش بی خمار نیست، چه سود؟

***

مـهـی بــر آمـد و از مـاه مـن خـبــر نـرسـیـد

نسـیمی از سـر آن زلف تـازه تـر نرسـید

کــدام دیـده ی خــونـبــار شــد عــنـانـگـیـرش؟

که دور مانده ی من هیچ از آن سفر نرسید

زبــان ز پــرســش آیـنــدگــانــم آبــلــه شــد

کـز آن مـسـافـر ره دور مـن خـبـر نرسـید

بـسـوخـتـم بـه شـب هجـر و کـنـج تـنـهایی

که کس ز حـال من مسـتـمند بـر نرسید

کجا بـه صحبـت یاری بـه عیش بـنشستـم؟

که هجر تـیغ کشیده دو اسپـه در نرسید

ز خــون دیــده نــوشــتـــم هــزار نــامــه ی درد

هنوز قـصـه ی انـدوه مـن بـه سـر نـرسـید

گـذشــت بــر دلـم انـدوه صــد هـزار قــیـاس

هنوز این شـب هجـر مـرا سـحـر نرسـید

به صد دعا نظری خواست در رخش، خسرو

در انـتـظـار بـمـرد و بــدان نـظـر نـرسـیـد

***

چـمـن ز سـبـزه خـطـی بـر رخ جـمیل کـشـید

بـه بــاغ سـرو روان قـامـت طـویـل کـشـیـد

بـه رنـگ و بـوی بـیـاراسـت گـلـسـتـان خـود را

به گوشه های گلستان بنفشه نیل کشید

بـــتــان آزری از بـــتــکــده بــرون جــســتــنــد

چـو لاله زار بـه دشـت آتـش خـلیل کشـید

بــــهــــار در ره آیــــنــــدگــــان بــــاغ نــــگــــر

که فـرش دیده ی نرگس بـه چـند میل کشـید

سـرودگـویـان بــلـبــل بـه جـام لـالـه شـتـافـت

گهی خـفـیف گرفـت و گهی ثـقـیل کشـید

بهشت شد چمن و خوش کسی که با خوبان

در آن بـهشت شرابی چو سلسبیل کشید

بـه می سـبـیل کـنم خـون خـود که خـوبـان را

بـه سوی خویش توانم بـدین سبیل کشید

نـهـاد نـرگـس بــیـمـار چــون بــه بــالـیـن سـر

حـبـاب از آب روان شـیـشـه ی دلـیل کـشـیـد

دویـد خـوی ز بـنـاگـوش پـیل مـسـت سـحـاب

شـب از هلال کژک بـر سـرای پـیل کشـید

دوال داد مــــیـــی کــــز رکــــاب اهـــل کــــرم

دوال بــسـتــد و در گـردن بــخـیـل کـشـیـد

بــرون خــرام کـنـون، خــسـروا، اگـر خــواهـی

قـدح بـه روی خـود و صـورت جـمیل کشـید

***

مـبـصـران کـه مـزاج جـهـان شـنـاخـتـه انـد

دو روزه بــرگ اقـامـت در آن نـسـاخــتــه انـد

خــراب گــردد ایـن بــاغ و بــر پــرنـد هـمــه

نـوازنـان کــه درو عــنـدلـیـب و فــاخــتــه انـد

عـجـب ز مـویـه گـری، تــیـز پــر کـشـد آواز

بــه خـانـه ای کـه سـرود طـرب نـواخـتـه انـد

مبـین ز سیم و ز آهن تـن تو کآهن و سیم

بـه بـوتـه ی گـل ازینسـان بـسـی گـداخـتـه اند

سـری که زیر زمین شـد نهفتـه شـاهان را

همان سری ست که بـر آسمان فراخـتـه اند

تـهمتـنان که بـه یک تـیر چـرخ می شـکنند

ز بهر چیست که شمشیر و خنجر آخته اند؟

نگاهبـانی جـوهر چـو نیست در حـد کس

چـه سـود از آنکـه همـه دزد را شـناخـتـه اند

کـسـان کـه شـاهـد دنـیـا نـمـودشـان زیبـا

بـه خـواب گـویی بـا دیـو عـشـق بـافـتـه انـد

عنان نفس مده، خسروا، به طینت خویش

کـه عـاقـلـان فـرس انـدر و حـل نـتـاخـتـه اند

***

بـه دیده و دل من دوسـت خـانه می طـلـبـد

چـرا در آتـش و آب آشـیـانـه مـی طـلـبـد؟

زبــان بــسـوخـت ز آه و ز بــهـر شـرح فـراق

لـبـم ز جـان پـر آتـش زبــانـه مـی طـلـبــد

دلـم بـه سـوی بـتـان مـیل مـی کـند وانگـاه

مـزاج عــافــیـتــم در زمـانـه مـی طــلـبــد

تـنم که غرقه بـه خون شد ز آشنایی چشم

فــتــاده در دل دریـا کــرانـه مـی طــلــبــد

خیال دوست درین خانه پـا بـر آتـش سوخت

کنون کز آب دو چـشـمم تـرانه می طـلبـد

سـواد دیـده سـپــر سـاخـتــم کـه غـمـزه ی او

ز بــهـر تـیـر بــلـا را نـشـانـه مـی طـلـبــد

مــیــان نــازک او را بـــبـــر بـــگــیــرم تــنــگ

کـه از بـرای گسـسـتـن بـهانه می طـلبـد

شده ست خسرو بی خویش در میانش گم

تنی چو موی که موی دو شانه می طلبد

***

اگـر ز حـال مـن آن شـوخ را خـبـر بــاشـد

بـسـوزد ار دلش از سـنگ سـخـت تـر بـاشد

حـکایت من و او عشـق نیسـت می دانم

کـه عـشـق دیـگـر و دیـوانـگـی دگـر بــاشــد

رو، ای نسیم صبـا و از آن دو چشم سیاه

اگـر نـه کـشـتـنـیم، سـهـل یک نـظـر بـاشـد

ولی تـو سـنگـدلی، کـی دلم نگـه داری؟

نه هر که سنگتراش است شیشه گر باشد

اگر نمک چکد از چـشمهای من زان شب

کــه دیــده را خـــیــال لــبـــت اثـــر بـــاشــد

ز گـریه مـوی بـر انـدام مـن هـمـی خـیزد

گـیـا بـه خـاسـتـن آیـد، زمـین چـو تـر بـاشـد

نمک چگونه نسایی به چشم من که مرا

بــه نـوک هـر مـژه پــرکــالـه ی جــگــر بــاشــد

بـسـوخـتـی دل خـسـرو مـگـر نمی دانی

کــه آه ســوخــتــه ی عــشــق را اثــر بــاشــد

***

در آن هـجـوم کـه یـار تـو پـادشـا بـاشـد

غــم گـدا کـه بــود، زیـر پــا کــرا بــاشــد؟

منم به سوز و گدازش، به یاد سیم برت

چـو مفلسـی که هوسـناک کیمیا بـاشـد

یـگـانـه بـا تـو چـنـانـم کـه در جـدایی تـو

چـو یـک تـنـم کـه ازو نـیـمـه ی جـدا بــاشـد

تـو پـادشـاه بـتـانـی و خـاطـرم اینـسـت

کـه شـغـل روسـیهی بـر درت مـرا بـاشـد

شوم فدای جـمالی که گر هزاران سـال

کـنـم نـظـاره، هـنـوز آرزو بــه جــا بــاشـد

بـلـا و فـتـنـه از ان نـخـل بـاد، یـارب، دور

کـه بــرگ و فـتــنـه ی او مـیـوه ی بــلـا بــاشـد

نــدانـم ایـن دل آواره را کــه فــتــوی داد

که بـت پـرسـتـی در عاشـقی روا بـاشـد

فغان ز بـاد که بـوی تو بـهر کشتـن خلق

همی بـرد که چو من بـیدلی کجا بـاشد؟

مخـواه عاقبـت، ای پـندگوی، خـسـرو را

چو عاشق است، رها کن که مبتلا باشد

***

کـسـی کـه عـشـق نـورزد سـیاه دل بـاشـد

چـو سـر ز خـاک لـحـد بـر زند، خـجـل بـاشـد

کسی که سر ننهد در رهش، چه سر دارد؟

دلی که جان ندهد در غمش، چه دل باشد؟

هوای دوسـت ز سـر کی بـرون کند عاشـق

هـزار ســال اگـر زیـر خــشــت و گـل بــاشـد

ز هـجـر سـلـسـلـه ی شـوق مـنـقـطـع نـشـود

مـرا کـه رشـتـه ی جـان بــا تـو مـتـصـل بــاشـد

اگـر بـه تـیـغ جـدایـی مـرا نـخـواهـد کـشـت

بـهـل کـه تـا بـکـشـد کـو ز مـن بـحـل بـاشـد

***

چه شد که یار بـر آهنگ کین بـرون آمد؟

بـه خون کیست که آن نازنین بـرون آمد؟

خـدای مـهـر مـسـلـمـانـیش کـنـد روزی

کـه بــاز کـافـر مـن از کـمـیـن بــرون آمـد

چه آفت است که باز آن سوار پیدا کرد؟

کــدام ســرو ز بــالــای زیـن بــرون آمــد؟

صدای لعل سمندش بـه خاکیان بـرسید

نـفـیـر گـمـشـدگـان از زمـیـن بــرون آمـد

بـه شـهر دی کـه در آمـد بـرای دیده ی بـد

هـزار دسـت دعـا ز آسـتــیـن بــرون آمـد

کلیسیای مغانم نشان دهید کجـاست؟

کـه بــاز ایـن دل کـافـر ز دیـن بــرون آمـد

دکان ناز دو سـه روز، جـان من، بـرچـین

که جـان حسن فروشان چـنین بـرون آمد

دلم ز پـرده بـرون اوفـتـاد از پـی چـشـم

چنان دلی چه کنم، چون چنین برون آمد

هـزار درد کـهـن تــازه کـرد بــر عـاشــق

ز بـس کـه نالـه ی خـسـرو حـزین بـرون آمد

***

ز خــانـه دوش کـه آن غـمـزه زن بــرون آمـد

هــزار جــان گــرامــی ز تــن بـــرون آمــد

نــبـــرد کـــس دل آواره بـــاز هــر ســـویــی

کــه بــهـر دیـدن او مـرد و زن بــرون آمــد

بـه زلف شانه همی کرد دی که چـندین دل

شکسته بسته ز هر یک شکن برون آمد

عـجـب بــود کـه اگـر مـن زیـم در ایـن نـوروز

کـه ســبــزه ی تــر او از ســمـن بــرون آمـد

شبـم بـگفت که چـون نی بـسـوزمت ز نگاه

کجـا وه از لبـش این یک سخن بـرون آمد

دمـی ز خــانـه بــرون آ کــه بــیـنـمـت نـاگـاه

کـه بـهـر دیـدن مـن جـان مـن بــرون آمـد

به عشق میرد خسرو، چه طرفه فالی بود؟

ز غیب کاین سخـن از هر دهن بـرون آمد

***

فـغـان که جـان من از عـاشـقی بـه جـان آمد

ز دست چشم و دل خویش در فغان آمد

بــه راه دیـدم و گـفـتـم رود بـه خـانـه، نـرفـت

بــه سـویـم آمـد و انـدر مـیـان جـان آمـد

نــدیــده بــودم و دعــوی صــبــر مــی کــردم

دلـم نـمـانـد در آن دم کــه نـاگـهـان آمـد

تـو دیر زی کـه مـرا جـان مـن بـکـشـت امـروز

نـظـاره ی تــو کـه چـون عـمـر جــاودان آمـد

بـــه گــردن دگــران آمــدم شـــب از کــویــت

بـه پـای خویش ز کوی تـو چون تـوان آمد

غم تو دوش همی برد جان، به دل شد صلح

دل کـسـان کـه خـیـال تــو در مـیـان آمـد

گــران نــیــامــده کــوه غــم تــو بـــر دل مــن

دمـی ز وصــل زدم، بــر دلـت گــران آمـد

ز ابــرویـت کـه بـه کـشـتـی سـرنـگـون مـانـد

امـیـد غـرق شــد و عـمـر بــر کـران آمـد

نـمـانـده بــود ز خــســرو اثــر کــه دی نـاگـاه

تـو رخ نـمـودی و بـیچـاره زان جـهان آمـد

***

گـل رسـیـد و هـر کـسـی سـوی گـلـسـتـان مـی رود

در چـمنها هر طـرف سـروی خـرامـان می رود

شـد جـهـان زنـده بـه بــوی گـل، ولـی مـن چـون زیـم

کـز گلم بـوی کـسـی می آید و جـان می رود

عـاشـقـان گـریان و مـسـت مـا کـه نوشـش بـاد مـی

می به کف سوی چمن در عین باران می رود

کــــوری آن دیـــده ی مــــحــــروم، بــــاز آن نــــازنــــیـــن

بـر بـسـاط نرگس تـر مسـت و غلتـان می رود

گر چـمن خـواهی و فردوس، اینک اینک کوی دوسـت

خـلـق آواره کـجـا در بـاغ و بـسـتـان مـی رود؟

وقت او خوش کش گل وصلی شکفت از روی دوست

سـوی ما بـاری همیشـه بـاد هجـران می رود

ای کـه سـامـان جـویی از من، کـی بـود ثـابـت قـدم؟

مـسـت بـیچـاره کـه پـای او پـریشـان می رود

آنـکـه در پـایش نـزد خـاری، کـجـا دانـد کـه چـیسـت؟

درد او کـش در تـه هـر مـوی پـیـکـان مـی رود

خــسـروا، بــر خــاک آســانـی تــپــیـدن دور نـیـسـت

هست دشوار آنکه او از دل نه آسـان می رود

***

دل مـــرا چـــو ز روی تـــو یــاد مـــی آیــد

هـــزار شـــادی در دل زیــاد مـــی آیــد

تو پای خویش فراموش کرده ای از حسن

کـجـات از مـن سـرگـشـتـه یاد مـی آید

غـم تــو در دلـم آتــش نـهـاد و از لـعــلـت

صــد آتــش دگــر انــدر نــهـاد مــی آیـد

سواد چـین شده زلفین تـو که هر سحرم

نسیم مشک فشان زان سواد می آید

مـراد سـیـنـه ی خــسـرو تــویـی و روی تــرا

هر آن صـفـت کـه کـنم بـر مراد می آید

***

بــیـا نـظــاره کــن، ای دل کــه یـار مــی آیـد

ز بــهـر بــردن جــان فــگــار مــی آیـد

فــراز مــرکــب نــاز و ســـوار در عـــقــبـــش

هــزار شــیـفــتــه ی بــیـقــرار مــی آیـد

رســیـد نــازک مــن، ای نـظــارگــی، زنـهـار

بـبـند دیده، گـرت دل بـه کـار مـی آید

ز مستی ار چه به هر سوی می فتد، لیکن

ز بــهـر بــردن دل هـوشـیـار مـی آیـد

چــه گــردهـا کــه بــرآورده بــاشــد از دلـهـا

که فـرق تـا بـه قـدم پـر غـبـار می آید

دو دیـده کــاش مـرا خــاک آن زمـیـن بــودی

که نعل تـوسـن آن شهسـوار می آید

مــرا کــه یــاد کــنــد، گــر ز کــوی او بـــروم

یـکـی اگـر بــرود، صــد هـزار مـی آیـد

مکن بـه سـرو سهی نسـبـت درخـت قدش

ز سرو کی گل و غنچه به بار می آید

کـنـون بـنـال بـه زاری چـو بـلـبـلـان، خـسـرو

کـه بـهـر نـالـه ی بــلـبـل بـهـار مـی آیـد

***

بــهـار بــی رخ گـلـرنـگ تــو، چـه کـار آیـد؟

مـرا یـک آمـدنـت بـه کـه ده بـهـار آیـد

اگـر دو اسـپــه دوانـد بــه گـرد تــو نـرسـد

گـل پـیـاده کـه او بـر صـبــا سـوار آیـد

خــیـال روی تــو از دیـده مــی رود بــیـرون

اگـرنه از مـژه پـایش بـه نـوک خـار آید

مرا چو موی سرت ساخت چشم جادویت

که موی سر ز پی جادویی بـه کار آید

هـزار کـشـتـه بــه فـتـراک گـیـسـو آویـزان

همی رود چو سواری که از شکار آید

غم تـو بـار گران است، لیک چون از تـست

دلـم گـران نـشـود، گـر هـزار بــار آیـد

تــویــی مــراد دل و کــی بـــود ز آمــدنــت

مـراد خـسـرو بــیـچـاره در کـنـار آیـد؟

***

لــبـــالــب آر قـــدح کـــز گــلــو فـــرود آیــد

مـگــر کــه از دلــم ایـن آرزو فــرود آیـد

مـگـوی تـوبــه کـه آیـد فـرود مـی ز سـرم

مـبـاد کـز سـر من این سـبـو فـرود آید

ز می چـه تـوبـه که گر ذوق آن کند معـلوم

فرشته چون مگس آنجا به بـو فرود آید

بــه بــنـد مـردنـم امـروز، ســاقـیـا، بــگـذار

کـه بــاده از سـر آن مـاهـرو فـرود آیـد

بــه زهـد تــخـتـه ی ورد و دعـای مـن بــاشـد

سـفـال خـم که خـط می بـرو فرود آید

ز بـهر بـردن دلـهای خـلـق سـیل بـلـاسـت

هـر آن عـرق کـه ز روی نـکـو فـرود آید

بـدین صفت که همی خون خوریم بـر در تو

تـرا چـگـونـه مـی انـدر گـلـو فـرود آید؟

خوش آن زمان که به یاد تو هر شبم تا روز

ز دیده خون جگر سو به سو فرود آید؟

نـقـاب واکـن و لـبــهـای عـاشـقـان دربــنـد

مگر کـه خـسـرو ازین گفـتـگو فـرود آید

***

کـسـی کـه شـمـع جـمـال تـو در نـظـر دارد

ز آتــش دل پــروانــه کــی خــبـــر دارد

ز مــرهـمــش نـشــود ســود دردمــنـدی را

کـه زخـم کـاری تـیـغ تـو بــر جـگـر دارد

ز بـــیــقــراری زلــفـــت قــرار یــافـــت دلــم

بـه زیـر سـایه ی او زان سـبـب مـقـر دارد

فـضـیلتـی که جـمال تـراسـت بـر خـورشـید

فضیلتی ست که خورشید بر قمر دارد

چه طوطی است خط سبزت، ای پریچهره؟

که تـکیه بـر گل و منقـار بـر شـکـر دارد

ز سـوز عشق تـوام آتـشی سـت در سینه

کـه اشـک دیده ی چـون ناردان شـرر دارد

ز آتــش دل آشــفــتــگــان حــذر مــی کــن

که دود خـاطر خـسـرو بـسـی اثـر دارد

***

کـسـی که بـهر تـو جـان بـاخـتـن هوس دارد

چـه غم ز شـحـنه و اندیشـه از عـسـس دارد

سـرشک من همه سـیماب شـد، نمی دانم

کــه کــیـمــیـای صــبــوری کــدام کــس دارد؟

مــن غــریــب بـــه راه امــیــد خـــاک شــدم

خوش آن کسی که بـر آن پـای دستـرس دارد

مرا پـسین نفس زیسـتـن هوس، وان مست

بــه خــواب نـاز کـجــا پــاس ایـن نـفـس دارد؟

هلاک خـویش همی گـویم، ار چـه می دانم

کـه انـگـبــیـن چـه غـم از مـردن مـگـس دارد؟

تـو خـفـتـه می گذر، ای ماهروی مهدنشـین

کـه بــار بــر شـتـر اسـت و فـغـان جـرس دارد

بــرفـت جـان ز تـن مـن در آن جـهـان و هـنـوز

ز بــــهــــر دیـــدن تــــو روی بــــاز پــــس دارد

تو خود به بوسه دهی جان، ولی نیارد گفت

کـــه بـــاز مـــرده ی تـــو زنـــدگـــی هــوس دارد

بـلـاسـت مـیل تـو در روزگـار خـسـرو، از آنک

چه دوستیست که آتش به سوی خس دارد؟

***

کــســی کـه یـار وفــادار و مـهـربــان دارد

ســــعـــادت ابــــد و عـــمـــر جــــاودان دارد

مگر که گرد لب لعل آن صنم گشتـه ست

کــه بــاد صــبــحــدم امـروز بــوی جــان دارد

حـدیث او همه روز و هلـاک او همه شـب

کـسـی بــود کـه مـرا دسـت بــر دهـان دارد

گل از جوانی مشغول حسن و خنده زنان

چـه آگـهـسـت کـه بــلـبـل چـرا فـغـان دارد؟

مگر که جـان بـتـوان بـردن، ای مسلمانان

کسـی ز بـی غـمی اندر جـهان نشـان دارد

بـترس از آه من، ای چشم یار و برمشکن

کــه نــاتــوانــی، ایــن گــرمــیــت زیــان دارد

تـبـارک الله چندین دلی که سوی تـو رفت

یکی چـه گویی از آن جـمله خان و مان دارد

رو مـدار کــه مـردار جــان دهـم پــیـشــت

که چشم مست تو هم تیر و هم کمان دارد

زبـان نمـاند، ز نامت هنوز سـیری نیسـت

دریـغ خـسـرو مـسـکـیـن کـه یـک زبـان دارد

***

بــتــم چــو روی سـوی خـانـه ی کـتــاب آرد

ز خـلق اگر نکـند رخ نهان، که تـاب آرد؟

رخش جریده ی حسن است، اندرین معنی

لبش به وجه حسن خط مشک ناب آرد

مـگـر ز عـارض او مـی بــرد جــمـالـت آب

که قطره های عرق بـر رخ از حـبـاب آرد

اگـر بـه مـجـلـس مـا چـنگ سـر فـرو نارد

بــگـو بـه مـطـرب عـشـاق تـا ربــاب آرد

اگـر تــو گـوش کـنـی در نـظـم خـسـرو را

بـه تـحـفه هر نفست گوهر خوشاب آرد

***

صــبــا نــســیــمــی از آن آشــنــا نــمــی آرد

شــدم خــراب و نــدانـم، چــرا نـمــی آرد؟

خوش است باد و لیکن چه سود، چون خبری

از آن مـــســـافـــر ره دور مـــا نـــمـــی آرد

بـکـشـت، کندن جـانم ز هجـر و مردن نیسـت

اجـل، چـگـونـه کـنـم جـان، خـدا نـمـی آرد

کرشمه چـند کنی بـر من، آخـر این جـا نیست

نــمــی دمــد ز زمــیـن و صــبــا نـمــی آرد

نــمــی بـــرد بـــه فـــلــک زاریــم هــزار دعـــا

چــه فــایــده چــو جــواب دعــا نــمــی آرد

ز گشـت کوی تـو از بـس که بـنده رفت از جـا

چنان شده ست که خود را به جا نمی آرد

هـزار خـوشـدلـی آرد فـلـک هـمـی، خــسـرو

ولـی چــه چــاره کــه بــهـر گـدا نـمـی آرد

***

نـظــر ز روی تــو خــورشــیـد بــر نـمــی گــیـرد

فـلک بـه پـیش تـو نام قمر نمی گیرد

بــه زیـر پــات چــو گــل مــی کــنــد درم ریـزی

بنفشه می چند و سرو بـرنمی گیرد

کـسـی که بـر لب و خـال تـو می نهد انگشـت

کدام نکتـه که او بـر شـکر نمی گیرد

چنین که از لب تو می چکد شکر، عجب است

که آن دو لعل تـو بـر یکدگر نمی گیرد

صـدف چـو غـره بـدین شـد کـه مـن دهان تـوام

چـرا دهان قـدری تـنگ تـر نمی گـیرد

بـــه آه خــســرو بـــیــدل حــوالــه بـــایــد کــرد

به عالم آتش عشق تو در نمی گیرد

***

سـپــیـده دم کـه جــهـانـی ز خــواب بــرخــیـزد

نــقــاب شــب ز رخ آفــتـــاب بـــرخــیــزد

ز بـــاد صـــبـــح کـــه بـــر اوج آســـمــان گــذرد

ز روی شـاهـد مـشـرق نـقـاب بــرخـیـزد

رود بـــه راه رهــاوی ربـــاب مــطـــرب صـــبـــح

حـریـف خـفـتـه ز بــانـگ ربــاب بـرخـیـزد

خوش آن کسی که نشیند بـه بـاده وقت سحر

نـمـاز خـفـتـن مـسـت و خـراب بـرخـیـزد

بــه روی دریـا گـنـبــد کـنـان رود چــو ســحــاب

کسی که از سر می چون حباب برخیزد

کـجـاسـت سـاقـی بـیدار بـخـت و خـواب آلـود؟

کــه بــهـر دادن جــام شــراب بــرخــیـزد

غــلـام نـرگــس مـســتــم کــه بــامـداد پــگــاه

قدح بـه دسـت گرفـتـه ز خـواب بـرخـیزد

بـــه آفـــتـــاب بـــگـــویــیـــد بـــرنـــیـــایــد تـــا

ز خـواب خـوش مـلـک کـامـیـاب بـرخـیزد

کجاست خسرو شب زنده داشته که به صبح؟

بـه دست کرده دلی چـون کبـاب بـرخیزد

***

غـمـم بــکـشـت بــه کـار جـهـان کـه پــردازد

دلم اسـیر شـد و نیز جـان که پـردازد

مــن و زیــادت حـــاجـــات و کـــنــج ویــرانــه

درین بـلا به غم خان و مان که پردازد

هـزار شــمـع جــمـال آیـدم بــه پــیـش نـظـر

دلم بـه سوختن خود بـدان که پـردازد

بدین صفت که تو مشغول حسن خویشتنی

بــه چـاره ی دل بــیـچـارگـان کـه پـردازد

بـــر آســتـــان تــو مــیــرم کــه زیــر دیــوارت

چو جان دهم بـه من ناتوان که پردازد

بـه همرهی تـو رفـتـن بـه بـاغ بـیهوده سـت

که پیش تو به گل و ارغوان که پردازد

روا مـدار بــه دوری هـلـاک خــســرو، از آنـک

بـه جز وصال تو بـا عاشقان که پردازد

***

جـهـان چـه بـینـم، چـون دیدنـی نـمـی ارزد

خوش است دهر به پرسیدنی نمی ارزد

از آنست خواب اجل چشم بند جمله جهان

کـه نـقـشـهای جـهان دیدنی نـمـی ارزد

مـکـن ز چــرخ مـدور گـلـه، چــو مـی دانـی

کـه جـور جـام بـه جـوریـدنـی نـمـی ارزد

مـرو بــه درگـه خــلـق جــهـان کــه در دنـیـا

هـمـه مـتـاع بــه کـوبــیـدنـی نـمـی ارزد

مـخــنـد شــاه بــه زرهـای زعـفـرانـی رنـگ

بـه جـان تـو کـه بـه خـندیدنی نمـی ارزد

هزار گـونه گـل اسـت اندرین چـمـن، لـیکـن

چـو بـیوفـاسـت، همه چـیدنی نمی ارزد

مـخـور بـه رفـق غـم یـار بـی خـرد، خـسـرو

کـه پـشـت گـاو بـه خـاریدنی نـمـی ارزد

***

بـه راه عـشـق سـلامت چـگونه در گنجـد؟

زهی محال که در شوق خواب و خور گنجد

چـو تــیـر غـمـزه گـشـایـد رفـیـق تــیـرانـداز

نـه دوسـتـی بــود ار در مـیـان سـر گـنـجـد

چـو مـا در آرزوی آسـتــانـش خـاک شـویـم

غـبـار کیسـت کـه در زلف آن پـسـر گنجـد؟

سخن همان قدری گو که من توانم زیست

نمـک همـان قـدری زن کـه در جـگـر گـنجـد

بـه دیده ی تـو کـه بـا خـویش کـرده بـدخـویی

نـه مــردمــی بــود ار مــردم دگــر گــنــجــد

همـان بـضـاعـت عـشـقـت بـیار و بـر دل نه

کـه درد و غـم بـه دل تـنگ بـیشـتـر گـنجـد

بـه چشم تـنگ تو چندین که ناز رعناییست

چـه خـوش بـود که اگر شـرم اینقـدر گنجـد

مپـوش روی ز خـسـرو که تـا ذخـیره ی حـشر

رخـت ببیـنـم چــنـدان کـه در نـظـر گـنـجــد

***

خـطـی که بـر سـمن آن گلعذار بـنویسـد

بـنفشه نسخه ی آن بـر بهار بـنویسد

نـسـیـم بــاد صـبــا شـرح آن خـط ریـحـان

بـه مشک بـر ورق لاله زار بـنویسد

بـسـا رسـالـه کـه در آب چـشـم مـا دریـا

بـه دیـده بـر گـهـر آبــدار بـنـویـسـد

بـــه روزگــار تــوانــد اســیــر درد و فــراق

که شـمه ای ز غم روزگار بـنویسـد

به یاد لعل تو هر لحظه چشم من فصلی

بـدین دو لعل جـواهر نگار بـنویسـد

سـواد خـط تـو یاقـوت اگـر دهـد دسـتـش

بـر آفـتـاب بـه خـط غـبـار بـنـویسـد

حـدیث خـون دلـم این خـلـیفـه ی چـشـمـم

ازان بـه گـرد لـب جـویبـار بـنـویسـد

فـلک چـو قصـه ی منصـور بـشـنود، خـسـرو

به خون سوخته بر پای دار بنویسد

***

ســرم فــدات چــو تـــیــغ تـــو گــرد ســر گــردد

دلـم نـمـانـد کــه تــیـر تــرا ســپــر گـردد

بــزن تــو تـیـر کـه مـن آن سـپــر نـمـی خـواهـم

کــه دیـده را ز رخــت مــانـع نـظــر گــردد

چــو بــر زمــیــن گــذری هــیــچ جــانــور نــزیــد

ولـی بــه زیـر زمـیـن مـرده جــانـور گـردد

مــخــور فــریــب جــوانــی بــه حــســن ده روزه

کــه آفــتــاب چــو بــر اوج رفــت در گـردد

تـو بــرنـگـشـتـی، جـانـا کـه بــخـت پــاسـم داد

مـبـاد هیچ کـسـی را کـه بـخـت بـرگـردد

خیال تست شب و روز چشم من، شک نیست

کـه گـل فـروش بـه گـرد گـلـاب گـر گـردد

دلم بـه روی تـو مسـتـسـقـی اسـت بـر لب آب

که هر چه بیش خورد آب، تشنه تر گردد

چــه تــاب جــرعــه ی دردی کـشــان عــشــق آرد

تـنک دلـی کـه هم از بـوی بـیخـبـر گـردد

ز دل چــگــونـه فــرامــوش گــردد آنــکــه دمــی

هــزار بـــار بـــه جـــان خـــراب در گـــردد

نـه آرزوسـت کـه خــسـرو بــه درد گـریـد، لـیـک

چــو دل بــسـوزد نـاچــار دیـده تــر گـردد

***

چــو نـقـش چــشــم تــوام در دل حــزیـن گـردد

مرا نفس بـه دل خـستـه تـیغ کین گردد

تــرا بــه دیـده کـشـم، لـیـک غـیـرتــم بــکـشـد

کـه بـا تـو مردمک دیده همنشـین گـردد

شـده سـت خـاک بـه کویت هزار عاشق بـیش

بـدین هوس کـه تـه پـای بـر زمین گـردد

کــجــا ســلــامـت دلـهـا بــه کــوی تــو جــایـی

هـزار بــار بــلـا گـرد عــقـل و دیـن گـردد

چـه پـرسـیـم غـم شـبــهـا کـه چـون رود تـا روز

تـمام شب بـدنش چـون تـو نازنین گردد

قـبــول تـو نـشـود قـطـره هـای خـون از چـشـم

اگـر چـه حـقـه ی من لعـل راسـتـین گـردد

خـیـال بـوسـه هـمـی گـرددم بـه سـینـه، ولـی

کجاست بخت که اندر دلت همین گردد

شبـی که خـواهم دل را سبـک کنم بـا خـویش

غــم آیـدم بــه دل و کـوه آهـنـیـن گـردد

در اهل شهوت، خسرو، مجوی عشق که عقل

چو هست ذوق مگس گرد انگبـین گردد

***

دلی که نرگس مسـتـش بـه ناز بـستـاند

کراست زهره کز آن حـیله ساز بـستـاند

زهـی نـوالـه ی شــیـریـن دهـان آن کــس را

که چاشنی خود ازان لب به گاز بستاند

بـبـرد جـانم و ای کـاشـکی کـه ندهد بـاز

نـداد بـوسـه و یـارب کـه بــاز بــسـتـانـد

خوشا جوانی و مستـی من دران ساعت

کـه مـن پـیالـه دهم، او بـه ناز بـسـتـاند

خـــیــال بـــرد صـــلــاح مــرا کــه روزی او

مـرا ز خـویـشـتـن انـدر نـمـاز بــسـتـانـد

بــر آسـتـانـش بــرم آب دیـده را بــه نـیـاز

مـگـر کـه تـحـفـه ی اهـل نـیـاز بــسـتــانـد

کـســی کـه دل ز خــم زلـف او بــرون آرد

کبـوتـری سـت که از چـنگ بـاز بـستـاند

دلـم فـروشـد صـد جـان کـه تـار مویش را

ز بــهــر مــایــه ی عــمــر دراز بــســتــانــد

قوی دلی که بـه معشوق او سپـر سـازد

نـکـو دلـی کـه ز مـحـمـود ایاز بـسـتـانـد

بسوخت خسرو و در آتش غمت بگداخت

مـراد از تـو بــه سـوز و گـداز بــسـتــانـد

***

اگــر نـســیـم صــبــا زلــف او بــرافــشــانــد

هــزار جـــان مـــقـــیــد ز بـــنـــد بـــرهـــانـــد

مـنـش بــبــیـنـم و از دور رخ نـهـم بــر خـاک

مـــرا بــــبــــیـــنـــد و از دور رخ بــــگـــردانـــد

قـد خــمـیـده ی خـود را هـمـی کـنـم سـجــده

ازان جـهت کـه بـه ابـروی دوسـت مـی مـانـد

اگر مراد تو جان است، کار جان سهل است

چه حاجت است که چشمت به زور بستاند؟

بـــســاز چـــاره ی بـــیــچــارگــان خــود امــروز

کــه کــار وعــده ی فــردا کــســی نـمــی دانــد

ز روی دوســت صـبــوری نـمـی تــوانـم کـرد

چــرا کــه تــشــنــه صــبــوری ز آب نــتــوانــد

کـنون کـه کـار من خـسـتـه از دوا بـگـذشـت

بـــگــو طــبـــیــب مــرا تــا قــدم نــرنــجــانــد

***

نـســیـم زلــف تــو دل را درون بــجــنــبــانــد

بلاست چشم تو چون تیغ خون بجنباند

چــو بــاد بــر ســر زلـفــت رود ز هـر جــانـب

بـسا که سلسله های جـنون بـجـنبـاند

یکـی نـمـی زنـد و دل همـی بـرد چـشـمـت

چو جادویی که لب اندر فسون بـجنبـاند

بسوخت جانم و روزی دلش نشد که به درد

سری بـه سوز من بی سکون بـجنبـاند

بـخفت بخت و فلک هم نه مهربـان که گهی

ز خـواب پـهلـوی بـخـت نگـون بـجـنبـاند

مــیـان خــلــق مــگــیـرم کــه نـالــه ای دارم

کـه دردهـای کـهـن از درون بــجـنـبــانـد

تـو پـا بــه هـوش نـه، ای مـسـت نـازپـرورده

که عرش را دم خسرو ستـون بـجـنبـاند

***

اگـر ز پــیـش بــرانـی مـرا کـه بــر خـوانـد

وگر مراد نبـخشی که از تـو بـستـاند؟

بـه دست تست دلم حال او تو می دانی

که حال آتـش سوزنده شمع می داند

بـرفـت آنکه بـلای دل اسـت و آفـت جـان

مـگـر خــدای تــعـالـی بــلـا بــگـردانـد

چه اوفتاد که آن سرو راستین برخاست؟

خـبر بـرید بـه دهقان که سرو بـنشاند

چــراغ مـجــلــس روحــانـیـان فــرو مـیـرد

گر او به جلوه شبی آستین برافشاند

تـحـیتـی که فرسـتـاده شد بـدان حـضرت

گـر این مقـولـه نخـواند، درو فـرو مـاند

سرشک دیده ی خسرو چـنین که می بـینم

اگـر بـه کـوه رسـد، کـوه را بــغـلـتـانـد

***

کـسـی کـه بــوی تـواش در دمـاغ مـی افـتـد

ز زنـدگـانـی خـویـشـش فـراغ مـی افـتـد

شــدم ز زلــف تــو دیـوانـه، آه مــســکــیـنـی

کـه این خـیال کـجـش در دماغ می افـتـد

به قطره سوز دل من همی کشد زین چشم

چو شعله شعله گلی کز چـراغ می افتـد

نـمـی زیـد کـه دل سـوخـتـه سـت خـوردن او

بـگوی اگر چه که بـر کشته داغ می افتد

خــبــر ز داغ دلـم مـی دهـد بــه بــوی جــگـر

ز خـون دیده کـه بـر جـامه داغ می افـتـد

ز بـهر سـوزش مـرغـان بـه بـاغ من چـه روم؟

که ناله می کنم آتـش بـه بـاغ می افـتـد

مـن اوفـتـاده بـه پـایـان، نـهـفـتـه پـیش درش

لبش به خنده که خسرو به لاغ می افتد

***

وفـــا ز یــار جـــفــاکــار چـــون نــمــی آیــد

جــفــا ز یـار وفــادار هــم نــمــی شــایـد

جـفـا چـه بــاشـد و نـام وفـا کـه بــاز بــرد؟

بـه حـضـرتـی که دو عالم بـه هیچ بـرناید

مـرا ز جـمـلـه جـهان صـحـبـت تـو می بـاید

تــرا ز خــدمــت مـن ذره ای نـمـی بــایـد

بـه رغـم خـاطـر مـن قـول دشـمـنان کـردی

چه طالعی ست مرا آه، تا چه پـیش آید؟

منوش می به حریفان سفله طبع خسیس

کـه تـا بــه وقـت خـمـارت صـداع نـفـزایـد

بـه آبـروی مـحـبــت کـه بـی غـرض بـشـنـو

کـه از مـصـاحـب نـاجـنـس هیچ نگـشـاید

بــتــرس از آه دل مـن کـه مـبــتــلـای تــوام

به سالها دگرت کی چو من به دست آید

بــه روز وصــل تــو دارد خــبـــر، دل شــادی

مـرا دو دیـده شـب هـجـر خـون بــپـالـایـد

اگـر چـه خـلـوت خـسـرو منور اسـت، ولـی

بـه جـز حـضـور تـواش هیچ در نمـی بـاید

***

کـدام شـب که تـرا در کنار خـواهم کـرد؟

بــنـای خــانـه ی عـمـر اسـتــوار خــواهـم کـرد

کــدام روز مــن بــیــقــرار بــی ســامــان

بــه زیـر پــای تــو آخــر قــرار خــواهــم کــرد

به آب دیده، نگارا، کفت نخواهم شست

بــه خـون دل کـف پـایـت نـگـار خـواهـم کـرد

کـنون نمـاند سـر انـتـظـار و مـی تـرسـم

کـه دیـده در سـر ایـن انـتـظـار خـواهـم کـرد

دلم که تـختـه شد از دست غم چو آیینه

نـگــاه دار کــه نـاگــه فــگــار خــواهـم کــرد

مرا دو دیده یکی شد میان خون، تـا کی

دو چشم با چو تو شوخی چهار خواهم کرد

مرا مگوی که در کـار عـشـق کن جـان را

اگر من این نکنم، خـود چـه کار خواهم کرد؟

حـدیث عشق تـو بـسـیار داشتـم پـنهان

ز حـد گـذشـت، کـنـون آشـکـار خـواهم کـرد

***

نه بـخـت آنکـه بـه موی تـو راه خـواهم کـرد

ز خـواب یا بـه خـیالت نگاه خـواهم کـرد

چـنین کـه جـان بـه لـب آمد مرا ز درد فـراق

شکیب سهل بـود، چـندگاه خـواهم کرد

چـو هیچ قـصـه ی شـبـهای مـات بـاور نـیسـت

کـنون سـتـاره و مه را گواه خـواهم کـرد

نــمــی رود ز مــن آن آفــت نــظــر تــرســم

که عمر در سر این یک نگاه خواهم کرد

بــپــوش چــشــم مـن و آب دیـدگــان امـروز

که من نظـاره ی آن کـج کـلاه خـواهم کـرد

گذر چه می کنی آخر به سویم، ای ساقی

مکن که تـوبـه ی عـمرم تـبـاه خـواهم کـرد

ز بــهــر آنــکــه نــبــیــنــم بــرابــرت ســایـه

ز دود سـینه جـهانی سـیاه خـواهم کرد

چــرا مــقــابـــل روی تــو مــی شــود آخــر؟

مبـین در آینه، جـانا، کـه آه خـواهم کـرد

جـفا که می رود امشب ز هجـر بـر خـسـرو

حـکایت ار بـزنم، صـبـحـگاه خـواهم کرد

***

اگـر چـه بــا تـو حـدیـث جـفـا بـخـواهـم کـرد

ولـیک، تـا بـتـوانـم، وفـا بـخـواهـم کـرد

مــن ایـن بــلــا هـمــه از دیـده دیـده ام او را

بـنـا نـمـودن رویت سـزا بـخـواهم کـرد

به راه وصل به یک بوسه جان بـخواهم یافت

ولیک وقـت شـمردن ادا بـخـواهم کـرد

خطاست بـوسه زدن بـر لب و دهان تو، لیک

تو خواه تیغ بزن، من خطا بخواهم کرد

کـشـم بـه کـوی تـو ناگـه رقـیب کـافـرکـیش

من این غزا ز بـرای خـدا بـخـواهم کرد

چو دین به کار بتان رفت پیش بت، پس ازین

نماز اگر چـه نبـاشد روا، بـخـواهم کرد

هـر آن نـمـاز کـه نـاکـرده مـانـد پـیـش بــتـان

اگر خـدای بـخـواهد، قضا بـخواهم کرد

و ان یـکـاد بــه روی نـکـو بــخــواهـم خــوانـد

نه بـهر دیده ی بـد هم دعا بـخـواهم کرد

چو دل بـرفت ز خسرو، چه سود بـندد صبـر؟

چـو دل بـیامد، وقف شما بـخواهم کرد

***

مـرا غـمـی سـت کـه پـیدا نمـی تـوانم کـرد

حـکـایت دل شـیدا نـمـی تـوانـم کـرد

تـو حـال مـن خـود ازیـن روی زرد بـیـرون بــر

که من به روی تو پیدا نمی توانم کرد

درونه خـون شـد و سـخـتـی جـان من بـنگر

کـه دل هنوز شـکیبـا نمی تـوانم کـرد

بـدین خـوشـم که تـو بـاری درون جـان منی

من ار بـه خاطر تـو جا نمی تـوانم کرد

ازان گـهـی کـه تــمـاشــای روی تــو کــردم

بـه هیچ بـاغ تـماشـا نمی تـوانم کـرد

مگر تو خود به کرم باز بخشی این دل ریش

که من ز شرم تـقاضا نمی تـوانم کرد

گذاشتـم دل خـسـرو بـه زلف تـو، چـه کنم؟

ز دزد خـواهش کـالـا نمی تـوانم کـرد

***

شـب اوفـتــاد و غـمـم بــاز کـار خـواهـد کـرد

دو چـشم تـیره ستـاره شمار خـواهد کرد

بـه کـینـه، ای بـت نـامـهربـان، چـنین خـونـم

مخـور که این میت آخـر خـمار خواهد کرد

چــو یـار دیـد کـه قـصــد رقـیـب دارم، گـفــت

گـدا نگر کـه بـه سـگ کـارزار خـواهد کـرد

خــیـال یـار گـذر کــرد ایـن طــرف، ای صــبــر

بــیـا کـه بــاز مـرا بــیـقــرار خــواهـد کـرد

مــرا ز تــنــگــی خــاطــر هـوای ایـن خــانــه

چنین که می نگرم، سایه وار خواهد کرد

دلـم بـه صـحـبـت رنـدان هـمـی کـشـد دایم

دعــای پــیـر خــرابــات کـار خــواهـد کـرد

گزیر نیسـت ز تـو، هر جـفا که هسـت، بـکن

که بـنده هر چـه بـود، اخـتـیار خواهد کرد

مـگـو حــکـایـت او، ای رقـیـب بــد، چــنـدیـن

که در دلم همه شب خـارخـار خواهد کرد

مـشـو وبــال زده، ای اجــل، تــو در حــق مـن

که آنچـه مصلحـت تـست یار خـواهد کرد

به عشق مرد شود کشته، وین هنر، خسرو

اگــر حــیـات بــود، مــردوار خــواهـد کــرد

***

منم کـه تـا زیم از عـشـق مسـت خـواهم بـود

بـه راه خوبـان چـون خـاک پـست خواهم بـود

چـو عـقـل از سـر تـقـوی ز دسـت رفـت، کنون

شراب در سر و ساغر بـه دست خـواهم بـود

کــلــیــد بـــاده در انــداخـــتـــه بـــه پـــرده ی دل

خــدای تــا در تــوبــه نـبــسـت خـواهـم بــود

بــبـرد حـسـن بــتـان دیـنـم، ای مـسـلـمـانـان

چو هندوان پس از این بت پرست خواهم بود

از اشـتـیاق تـو در رنـج، نـیسـت خـواهـم شـد

در آرزوی تـو تــا عـمـر هـسـت، خـواهـم بــود

بـه سـینه زن نه بـه دیده خـدنگ غمزه، از آنک

ز دیده من بـه تـماشای شسـت خـواهم بـود

خــط تــو گـفـت در آغــاز خــاســتــن، کـایـنـک

مـنـم کـه فـتـنـه ی اهل نـشـسـت خـواهم بـود

دل از خـط تـو مرا گـفـت، رو بـه گـلشـن و بـاغ

که من بـه سایه ی آن خـاک پـست خواهم بـود

صلاح کاهش جان است، عشق خواهم باخت

فسـاد لذت عیش اسـت، مست خـواهم بـود

نــگــار مــن عــمــل زلــف خــود مــرا فــرمــای

اگر چـه روز و شب اندر شکست خواهم بـود

چـو خـورد هم بـه ازل جـام عاشـقی، خـسـرو

همیشـه مسـت شـراب السـت خـواهم بـود

***

نـه پـیش از این مـژه زینـگـونه خـونـفـشـانـم بـود

نـظـاره ی تـو بـلـا شـد کـه آن زمـانم بـود

بــه جــان تــو کــه فــرو نــامــدی شــبــی از دل

دمی چه باشد، اگر از تو دل گرانم بود

زبان حدیث تو می گفت دوش و دل می سوخت

رسید کار بـه جان و سخن همانم بـود

خـیـال وی رسـنـم بـسـتـه در گـلـو مـی گـشـت

هنوز دل بـه سوی زلف تو کشانم بـود

بــکـش مـرا و ز سـر زنـده کـن بــه خـویـش آخــر

بـه جـان کـالـبـدی چـند زنده دانم بـود

در آن جـهان مـن و عـشـقـت گـذاشـتـم بـه درت

تـن خـراب کـه همـراه این جـهانـم بـود

جــدا شــدی ز فــراق تــو بـــنــد بــنــدم، لــیــک

ز جرعه های تـو پـیوند استـخوانم بـود

بــه بــنـدگـی غــمـت جــان فـروخــتــم مـخــریـد

کـه داغـهای کـهن گـرد گرد جـانم بـود

بـه نـازگـویـی، خـسـرو صـبـور بــاش بـه عـشـق

چـرا نـبــاشـم، جـانـا، اگـر تـوانـم بــود

***

صـبــا ز زلـف تـو بــویـی بــه عـاشـقـان آورد

نـسـیـم آن بـه تـن رفـتـه بـاز جـان آورد

هـزار جـان سـزد از مـژده، گـربـه بـاد دهنـد

کـه نزد دلشـدگـان بـوی دلسـتـان آورد

خـبـر ز چـیـن سـر زلـف مـشـکـبـوی تـو داد

صبـا چو از دل گم گشتـه ام نشان آورد

اگـر نـه جـان عـزیـزی، چـرا دمـی بــی تـو؟

بـه کـام دل نفـسـی بـرنمی تـوان آورد

دلم ز لطف تـو رمزی بـه گوش تو می گفت

ز شـوق مردم چـشـم آب در دهـان آورد

هـزار بــوســه لـبــم زد ز شـوق بــر دهـنـم

ازان کــه نـام دهـان تــو بــر دهـان آورد

بـه شـسـت هـجـر تـو بـر جـان بـیـقـرارم زد

هـر آن خــدنـگ کـه ایـام در کـمـان آورد

کسی به قربت تو دست یافت چون خسرو

که روی سوی تو و پشت بر جهان آورد

***

خــطــاب طــلــعــت تــو نــامــه ی زمــیـن کــردنـد

فـرشـتـگـان هـمـه بـر رویـت آفـرین کـردنـد

بــه زیـر هـر خـم مـویـی بــرای کـشـتـن خـلـق

هزار فـتـنه چـو دزدان شـب کـمـین کـردنـد

ازانــگــهـی کــه بــرآمــد خــط تــو گــرد عــذار

بسا کسان که چو خط خانه کاغذین کردند

بــه نـاتــوانـی چــشـم تــو خـواسـت قـربــانـی

خـوشـم کـه طـره و زلفـت مرا گزین کـردند

بــتــان کـه دسـت نـمـودنـد خــلـق را در خــون

بـه عهد تـو همه دسـت اندر آستـین کردند

ز خـاک مـهـرگـیـا رسـت، خـود کـجـا بــه درت؟

کـسـان ز دانـه ی دل تــخـم در زمـیـن کـردنـد

اگر فرشتـه شود بـستـه چـون مگس نه عجـب

ازان لـبـی کـه چـو جـلـاب انـگـبـین کـردنـد

ز من سؤالی کنی، گر چه مست و مدهوشی

ز چـشـمهات که تـاراج عـقـل و دین کـردند

زنـنـد طـعـنـه کـه رسـوا چـرا شـدی، خـسـرو؟

مـرا قـضـا و قـدر، چـون کـنم، چـنین کـردند

***

چـو خـط سـبـز تـو بـر آفـتـاب بـنـویسـنـد

بـه دود دل سبـق مشک ناب بـنویسند

حـدیـث لـعـل روان پــرور تـو مـی خـواران

بـه دیده بـر لـب جـام شـراب بـنویسـند

بـسا که بـاده پـرستـان چـشم ما هر دم

بـرات مـی بـه عـقـیق مـذاب بـنویسـند

مـعـین اسـت کـه طـوفـان دگـر پـدیـد آید

چـو نـام دیده ی مـا بـر سـحـاب بـنویسـند

ســیـاهـی ار نــبــود، مــردمــان دریـایـی

حـدیث موج سـرشکم بـه آب بـنویسند

سـواد شـعـر من و آب دیده وصـف نجـوم

شبـان تیره بـه مشک و گلاب بـنویسند

مــحـــرران فــلــک شـــرح آه دلــســـوزم

به یک رساله که بر هفت باب بنویسند

خطی که مردم چشمم سواد کرد جواب

مگر بـه خـون دل آن را جـواب بـنویسند

بـرات من چـه بـود، گر بـر آن لب شـیرین

بـه مشک سوده ز بـهر ثـواب بـنویسند

سزد که بـر رخ خسرو قلم زنان سرشک

دعـای خـسـرو عـالـیجـنـاب بـنـویسـنـد

***

جـماعتـی که ز هم صحبـتـان جـدا بـاشند

چـگـونه بـا خـرد و صـبـر آشـنـا بـاشـنـد

هـلـاکـت مـن بــیـچـاره از کـسـانـی پـرس

که چـندگه ز عـزیزان خـود جـدا بـاشـند

ز بـنده پـرسـی کاخـر کجـا همی بـاشی؟

ز خان و مان بـدرافتـادگان کجـا بـاشند؟

بـه شهر چون تـو حریفی بـلای توبـه ی خلق

عجب ز زاهد و صوفی که پارسا باشند

شراب صاف و سلامت ز بهر بیخبری ست

ولـیـک بـاخـبـران تـشـنـه ی بـلـا بـاشـنـد

دلا، ز کرده ی خـود سـوخـتـی، نمی گفـتم

کـه خـوبـرویـان الـبـتـه بـیـوفـا بــاشـنـد

بلای عشق بـکش، خسروا، چو آن مرغان

که بـند چـنگل شـاهین پـادشـا بـاشند

***

نـه بــا تـو نـسـبــت سـرو چـمـن شـود پـیـونـد

نه شاخ سـبـزه بـه شاخ سـمن شود پـیوند

خوش است دولت آنم که جان به جان پیوست

کجاست بخت که تن هم به تن شود پیوند!

بـــســی نــمــانــد کــه از رشــتـــه ی دراز فــراق

لـبــاس عــمـر مـرا بــا کـفـن شــود پــیـونـد

نـکـشـت بــنـده، ولـی زخـم غـمـزه ای خـوردم

شـکـاف تـیـغ کـجـا از سـخـن شـود پـیونـد؟

بــه سـوز دل مـددی بــر زبــان، کـه رخــنـه ی دل

بــه خـون گـرم نـه ز آب دهـن شـود پــیـونـد

بـه هجـر شـد همه عـمرم گهیت خـواهم یافت

کـه عـمـر دیگـری بـا عـمـر مـن شـود پـیوند

رســیـده شــد مـه مــن، خــســروا، نـپــنـدارم

کـه بـیـش خـاک دل مـرد و زن شـود پـیـونـد

***

جــوان و پــیـر کــه در بــنــد مــال و فــرزنـدنـد

نـه عــاقــلـنـد کــه طــفــلـان نـاخــردمـنـد

جـمـاعـتـی کـه بـگـرینـد بـهـر عـیـش و مـنـال

یقین بدان تو که بر خویشتن همی خندند

خوش آن کسان که برفتند پاک چون خورشید

که سـایه ای بـه سـر این جـهان نیفگندند

بـه خـانه ای کـه ره جـان نمـی تـوان بـسـتـن

چـه ابـلهند کـسـانی کـه دل همی بـندند

بــه ســبــزه زار فـلـک طــرفـه بــاغــبــانـانـنـد

کـه هر نـهـال کـه شـانـدنـد بـاز بـرکـنـدنـد

جـمـال طـلـعـت هم صـحـبـتـان غـنـیمـت دان

کـه مـی رونـد نه زانسـان کـه بـاز پـیوندند

بـقا که نیسـت، درو حـاصلی همه هیچ است

چـو بـنگری همه مردم بـه هیچ خـرسندند

بــســاز تــوشــه ز بــهــر مــســافــران وجــود

کـه مـیـهـمـان عـزیـزنـد و روزکـی چـنـدنـد

اگـر تـو آدمـیـی، در کـسـان بــه طـنـز مـبــیـن

کـه بــهـتــر از مـن و تـو بــنـده ی خـداونـدنـد

تــرا بــه از عــمــل خــیــر نـیـســت فــرزنـدی

کـه دشــمـنـنـد تــرا زادگـان نـه فــرزنـدنـد

مـجــوی دنـیـا، اگـر اهـل هـمـتــی، خــســرو

کـه از هـمـای بـه مـردار مـیل نـپـسـنـدیـد

***

فـسـرده را سـخـن از عـاشـقـی نبـاید راند

که گرد عـافیت از آسـتـین جـان نفـشـاند

به سوز عشق دلم پیش ازین هوس بردی

کنون که شعله برآمد نمی توانش نشاند

بـیار،سـاقی، جـام و بـسـاز، مطرب، چـنگ

کـه در من آنکـه نشـان صـلـاح بـود نمـاند

ز گریه می نتـوانم نوشت نامه بـه دوسـت

وگـر جـواب رسـد نـیز مـی نـیـارم خـوانـد

شبـی که دسـت در آغوش کرد خـسـرو را

چــرا بــه گــردن او تــیــغ آبــدار بــمــانــد

***

چـو کـارهای جـهان اسـت جـملـه بـی بـنیاد

حــکــیــم در وی نــنــهــاد کــارهــا بــنــیــاد

مــشــو مــقــیــم در آبــادی خــراب جــهــان

چـو کـس مـقـیـم نـمـانـد در این خـراب آبـاد

مـبـین کـه ملـک فـرو بـسـت شـمع دولـت را

بسی چراغ سلیمان که کشته گشت ز باد

مــپـــر ز بـــاد غـــرور ار بـــلــنــدیــیــی داری

کـه خـس بـلـند شـد از بـاد، لیک بـاز افـتـاد

چـو هسـت بـنـده ی خـلـق آدمـی ز بـهر طـمـع

خـوشـا کـسـی کـه ازیـن بـنـدگـی بـود آزاد

چـنـان بـزی کـه نـمـیری، اگـر تـوانی زیسـت

چـو هر که هسـت بـه عـالم بـرای مردن زاد

از آن خویش مدان، خسروا، که عاریت است

مـتــاع عــمـر کـه دادنـد، بــاز خــواهـی داد

***

دل ز تـو بــی غـم نـتـوانـیـم کـرد

درد تــراکــم نـتــوانـیـم کــرد

جرعه ای از جام جفا می کشیم

رطـل دمـادم نـتــوانـیـم کـرد

کـرد غـمـت بـر دل مـسـکـین مـا

آن چه که بر غم نتوانیم کرد

پـیش تـو خـواهیم که آهی کـنیم

آه کـه آن هـم نـتـوانـیم کـرد

از خـنکـی های دم سـرد خـویش

دسـت فـراهم نـتـوانـیم کـرد

بـا دل ریش از تو بـه هر غصه ای

قـصـه ی مـرهـم نـتـوانـیـم کـرد

خـسـرو، از آن خـیر نـیـابـیم بـرگ

حــلــه ی آدم نــتــوانــیـم کــرد

***

تـــا رخ تــو زلــف تـــرا پـــیــش کــرد

زلف تـو مه را بـه پـس خـویش کرد

چشم تو دی ملک جهان می گرفت

مست شد آن غمزه و فرویش کرد

دوش دهانـت نمـکـی مـی فـشـانـد

قـطـره چـکـیـد و جـگـرم ریش کـرد

کــرد دلــم پـــاره و دانــی کــه کــرد

تـیـر تـو، ای کـافـر بــدکـیـش، کـرد

چـشم تـو در خـواب شد او را بـگوی

در نتـوان بـر سـگ خـود پـیش کـرد

خــامــه ی خــســرو نـتــوانـد نـوشــت

آنـچـه غـمـت بـر مـن درویـش کـرد

***

در تــو کـســانـی کـه نـظــر مـی کـنـنـد

هسـتـی خـود زیر و زبـر می کـنند

صــنـدل درد ســر عـشــق اســت، آنـک

خـاک درت تـکـیـه ی سـر مـی کـنـنـد

از پـــی بـــوی تـــو نــفــســـهــای مــن

خـاصـیـت بــاد سـحــر مـی کـنـنـد

خـنـده کـه بــر مـن دو لـبــت مـی زنـنـد

نـرخ گـل و شـکـل گـهر مـی کـننـد

تو لب خود شوی و بده، کین پس است

خـلق کـه حـلوا ز شـکـر می کـنند

تــوشـه جــگـر پــخــتــه ام از بــهـر آنـک

جـان و دلم هر دو سـفـر می کـنند

عـــقـــل مـــرا کـــارفـــزایــان عـــشـــق

کهنه درختی ست که بر می کنند

پـــنــد کــه گــویــنــد بـــه دلــســـوزیــم

سـوخـتـه را سوخـتـه تـر می کنند

خــسـرو، اگـر سـیـر ز جــان نـیـسـتــنـد

خـلق در آن رو چـه نظـر می کنند؟

***

مـگـر فـتـنـه ی عـشـق بـیدار شـد

که خلوت بنشین سوی خمار شد

بــگــویـیـد بــا پــیـر دیـر مــغــان

کـه دین کـفـر و تـسـبـیح زنار شـد

عجـب نیسـت سـر اناالحـق ازان

کــه مـانـنـد مـنـصــور بــر دار شــد

ایا دوستـان، موسم یاری است

کـه کـارم بـدیـنـگـونـه دشـوار شـد

ایا عاشقان، موسم زاری است

کـه احــوال یـاران چــنـیـن زار شـد

مگر پـخـت سـودای زلفـش دلم

کـه در چـنگ محـنت گـرفـتـار شـد

بـه عیاری آموخت خسرو، کنون

کـه جــویـای آن شـوخ عـیـار شــد

***

سـبــزه هـا نـو دمـیـد و یـار نـیـامـد

تـازه شـد بـاغ و آن نـگـار نیامـد

نــوبــهــار آمــد و حــریـف شــرابــم

بــه تـمـاشـای نـوبـهـار نـیـامـد

چـشـم من جـویبـار گـشـت ز گـریه

سـرو من سـوی جـویبـار نیامـد

آمد آن گل کـه بـاز رفـت ز بـسـتـان

وه کـه آن آشــنـای یـار نـیـامـد

عمر بـگذشت و زان مسـافر بـدخـو

یک سـلـامـی بـه یادگـار نیامـد

خـوبــرویـان بــسـی بــدیـدم، لـیـک

دل گـمـگـشـتـه بـرقـرار نـیـامـد

بــا چــنـیـن آه و اشـک، چــو بــاران

شـاخ امـید مـن بـه یـار نـیـامـد

آن صبوری که تکیه داشت بر او دل

در چـنین وقـت هیچ کـار نیامـد

خـون دل خـوردم و بـسوخـتـم، آری

بر کس آن باده خوشگوار نیامد

آنچـه از غم گذشت بـر دل خـسـرو

هر کـرا گـفـتـم اسـتـوار نـیامـد

***

نـافـه ی چـیـن ز خـاک کـوی تــو زاد

لــالــه ی تـــر ز بـــاغ روی تــو زاد

غـنچـه کز بـوی گشـت آبـسـتـن

عاقبـت چـون بـزاد بـوی تـو زاد

گــر چــه از مـوی کــوه کــم زایـد

کـوه غـم در دلـم ز موی تـو زاد

هم به طفلی همه جهان بگرفت

غــم دل کــانــدر آرزوی تــو زاد

ســوی مــا جــز وفــا نـمـی زایـد

هر جفایی که زاد سوی تو زاد

بـنده خسرو به ناخوشی خو کرد

بـه جز از تـو مگو ز خوی تـو زاد

***

داد مـــن آن بــــت طــــراز نـــداد

پــاســخــی نـیـز دلــنـواز نـداد

خـواب مـا را بـبـسـت و بـاز نکـرد

دل مــا را بـــبــرد و بـــاز نــداد

بـه کـرشـمه ندید سـوی کسـی

کـه بـه یک غـمـزه داد نـاز نداد

کـرد راجـع بــرات بــوسـه لـبــش

عارضـش چـون خـط جـواز نداد

پـسرا، سرو چون تـو نتـوان گفت

کـه کـسـی دل بـدان دراز نداد

بـر منت دل نسوخت، گر چـه مرا

عشق جـز سـوز جـانگداز نداد

بـر منت دل نسوخت، گر چـه مرا

عشق جـز سـوز جـانگداز نداد

لـذت عـیـش و کـارسـازی بـخـت

از که جویم، چو کارساز نداد؟

تـو چـه دانی نیازمندی چـیست؟

چـون خدایت بـه کس نیاز نداد

داد خسرو به عشق جان و هنوز

داد مـــردان پـــاکـــبـــاز نـــداد

***

داد خــواهــم، اگــر بــخــواهـی داد

خــواهـم از آه صـبــحــگـاهـی داد

جـــور کـــم کـــن، چـــو آرزوی تــــرا

بــر دل مــن خــدای شــاهـی داد

خــط تــو از بـــرای کــشــتـــن مــن

فــتــوی خــون بــیـگــنــاهــی داد

غـم دل می نهفتـم، آب دو چـشـم

در حـق مـن بـه خـون گـواهی داد

ای پـــســـر، دیــده ی ســفــیــد مــرا

خـال مـشـکـین تـو سـیـاهـی داد

ســخــن تــســت ســلـک مـرواریـد

کـابـر نیسـان ز مه بـه مـاهی داد

بوسه ای خواه بر من از لب خویش

وانگه از خاص خویش خواهی داد

***

زلــف یـار مــرا بــه بــاد دهــیـد

بــاد عـنـبــرفـشـان زیـاد دهـیـد

جـادوان کز خطش سبـق گیرند

شحنه ای هم ازان سواد دهید

ای کسـانی که نزد یار مـنید

از مــنــش زود زود یــاد دهــیــد

سـوی او رفتـه اید، می تـرسـم

کـه شـمـا نـیز دل بـه بـاد دهید

از لـب مـن بــه پـای او گـه گـاه

بـوسـه بـدهید و پـر مـراد دهید

اشک خسرو همی رود ز فراق

گـر تـوانـیـدش ایـسـتــاد دهـیـد

***

عـاشـقـان را چـو نامـه بـاز کـنید

نام من بـر سـرش طـراز کـنید

گـاه مـردن شـنـیـدم از مـحـمـود

گفت، «رویم سوی ایاز کنید»

من غـلـام شـمـایم، ای خـوبـان

بـکـشـم، گـر هـزار نـاز کـنـیـد

چـند بـاشید مست حـسن، آخر

چـشـمها را ز خـواب بـاز کـنید

دیــده بــاشــیــد آن جــوان مــرا

صـفتـش پـیش بـنده بـاز کنید

با چنان قامت، ای صنوبر و سرو

شـرم نـایـد کـه پـا دراز کـنـیـد

بـشـنـویـد این حـکـایـت خـسـرو

پـیش آن سـرو سـرفـراز کـنید

***

جـان سـرانگشـت آن نگـارین دید

عقل انگشـت خـویشتـن بـگزید

بــاد بــویـش بــه بــوسـتــان آورد

غنچـه بـر خـویش پـیرهن بـدرید

هر شـبـی در هوای لـعـل لـبـش

ما و چـشم سـرشـک و مروارید

عـاشـقـان جــان نـثــار او کـردنـد

زلف هندوش یک بـه یک بـرچید

عــالـمـی در غـم لـبــش بــودنـد

هیچکس طعم آن شکر نچشید

هر کس از وی حـکـایتـی گفـتـند

کـس بـه کـنه کـمـال او نرسـید

هر دلی از کمند عشق بـجـست

بـاز زلفش بـه دام عشق کشید

هر که در قید عشق شد مجنون

تــا قــیـامــت ز بــنـد او نـرهـیـد

همچـو خسرو بـسوخـت از رخ او

هر کـه آن شـیوه و شـمایل دید

***

تــا تــرا جـسـم و جــان شـکـار بــود

هـر کـه را دل بــود، فــگـار بــود

کـــشـــت خــــال لـــب تــــوام، آری

مــگــس شــهــد زهــردار بـــود

هر کـسـی کـز لـب تـو مـی نـوشـد

تــا زیـد هـم در آن خــمــار بــود

آن زمانی که سوی تست دو چشم

ایـن دوا کـاشـکـی دوچــار بــود

هر که در کـوی شـاهدان می خـورد

پیش ما مسجدش چه کار بود؟

پــارسـایـی کـه چـون جــوانـانـسـت

در نــمــازش کــجــا قــرار بــود؟

مست اگر دوزخیست، گو می بـاش

عـاشـقـان را ز تــوبــه عـار بــود

غم مرا سـوخـت، ور چـه شرح دهم

بـی غمان را کی اسـتـوار بـود؟

گـــریــه ام خـــوش نـــیــایــدت، آری

شــربــت درد خــوشــگـوار بــود

در دلـــم بـــا چـــنـــیـــن روارو غـــم

خــرمــی را چــگــونـه بــار بــود

پــای تــو زیـن پــس و سـر خــسـرو

عــمــر بــایــد کــه پــایـدار بــود

***

پـیش روی تـو یاسـمین که بـود؟

پـیش لعـل تـو انگـبـین کـه بـود؟

هـر کــجــا نــام طــره ی تــو بــرنــد

نـافـه ی خـام پــوسـتـیـن کـه بــود

گـل کـه بـو مـی بـرد ز بــاد صـبـا

بــا چـنـان روی نـازنـیـن کـه بـود

چون بـبـینم که پـا نهی بـه زمین

سر نهم من به هر زمین که بود

خسروت شد غلام و بنده، ولیک

بـه جـز از بـند اینـچـنین کـه بـود

***

دل کـه نـز عـشـق پـاره پـاره بـود

دل نـگـویم کـه سـنگ خـاره بـود

پــیـرمـردی کـه از جــفـای جــوان

خون نخورده ست شیرخواره بود

ای که مه بـا کمال خوبی خویش

پــیـش روی تـو پــیـشـکـاره بــود

هــر کــه یــکــبــار دیــد روی تــرا

تـــا زیـــد در غـــم دوبـــاره بـــود

گــر ز کــافــر بـــود هــزار ســـوار

چــشـم تــو مـیـر آن هـزاره بــود

چـون لـبــت را بـه گـاز پـاره کـنـم

لــب نـبــاشــد نـبــات پــاره بــود

نیسـت یک چـاره وصـل را، وانگاه

مــی زیـم مــن هـزار چــاره بــود

خاک پای تو می کشم در چشم

مـگـر ایـن اشــک را کــنـاره بــود

هر شبـی خسرو است و بیداری

مـونـسـش گـر بـود، سـتـاره بـود

***

عــشــق تـــو هــرگــزم ز ســر نــرود

وز دل ایـن آرزو بــه در نــرود

گـــر بـــرآیــد ز دوریـــت صـــد ســـال

هـم خـیـال تـو از نـظـر نـرود

کـمتـرک خـفـت و خـیز، تـا خـورشـید

پـیـش بــالـای بــام بـر نـرود

صـبــر مـن رفـت، تــا عـدم بــرســیـد

گـر بـیـایی تـو پـیشـتـر نـرود

بـوسـه ای ده کـه تـشـنـگـی شـراب

هـرگـز از شـربـت دگـر نـرود

آنــکــه او را لــب تـــو بـــدخـــو کـــرد

آرزوی وی از شـــکـــر نــرود

چــه کــنـم در دلـت نـمـی گــنـجــم؟

زانکه در سنگ موی در نرود

گـر ســر از عــشــق مـی رود، گـو رو

لـیک بـاید کـه درد سـر نرود

خسروا، جان به شوق بخش که مرد

انـدریـن راه پــر خــطــر نـرود

***

دل ز نـــادیـــدنـــت بــــه جـــان نـــشـــود

اگرم هوش بـیش از آن نشود

مــخــرام ایــنــچـــنــیــن بـــه نــاز کــه تـــا

خلق را جان و دل زیان نشود

دیــــده را خــــاک پــــات روشــــن شــــد

نـور بـر دیده ها گـران نـشـود

تـــو چـــســـان مـــی ربـــایــیـــم، بـــاری

تـن مرده بـه حیله جان نشود

مـــرغـــکـــت، بـــیــنــد ار بـــه بـــاغ روی

پـیش هرگز بـه آشیان نشـود

عشق پشتم شکست و کیش گراینست

تـیر خسرو چـرا کمان نشود؟

***

یــار مـــا را از آن خـــویــش نـــشـــد

بــهـر بـیـداد او بــه کـیـش نـشـد

دوش در پـــاش دیــده مــی ســودم

پــاش آزرد و دیــده ریـش نــشــد

می دهم جان به عشق و می دانم

که کسـی را از آن خـویش نشـد

از تــو مـحـروم مـی روم، چـه کـنـم؟

عـمـر روزی و عـهـد بـیش نـشـد

صـنـمـا، غـمـزه ی تــو قـصـابــی سـت

که پـشـیمان ز خـون میش نشـد

تــا بــه روی تــو چــشــم کـردم بــاز

هم به رویت که بیش پیش نشد

دل خـــســـرو کــه از قــرار بـــرفــت

بــر قـرار نـخـسـت بــیـش نـشـد

***

هر که بـر گفته ی تـو گوش نهد

ز آتش دل به سینه جوش نهد

رویت از زلـف عـنـبـرین مـه را

حـلـقـه ی بـندگـی بـه گـوش نهد

سرو ثابـت قدم به پیش قدت

نـتـوانـد کـه پـا بـه هـوش نـهـد

خـلق را لعلت از شکر بـکشد

خـونـبـها بـر شـکـرفـروش نهد

نـیش زنـبـور غـمـزه ی تـو خـورد

از لبـت هر که دل به نوش نهد

شد خیال تو راست با خسرو

روزی از کج نهد، بـه دوش نهد

***

لــالــه پــیــش رخــت کــلــه بــنــهــد

مشک تر زان خط سیه بنهد

غــنــچـــه در نــوبـــت جـــوانــی تـــو

سـر نـبـینـد، اگـر کـلـه بـنهد

چشم نرگس که خویشتن بین است

دیده پیشت بـه خاک ره نهد

جــزیـه ی روی چــون گــلــت هـر ســال

بـوسـتـان بـر بـهارگـه بـنـهد

شب که آبـسـتـن اسـت از خـورشید

پـیش صـبـح رخ تـو زه بـنـهد

تـــو مــرا کــشــتــی و بـــه گــردن او

خـون مـن کـو تـرا گـنه بـنهد

بــوســه هـا دزدد از لــبــت خــســرو

وز بــرای رکـاب شـه بــنـهـد

***

عـاشـقـی مـرد را ســزای دهـد

اشک را سوی دوست رای دهد

مــحـــنــت عــالــم آزمــایــش را

بـــر دل مــحــنــت آزمــای دهــد

سـوخـتـم از غم و چـنین بـاشد

هـر کـه دل را بـه دلـربــای دهـد

رنج بـر من درین سـرای گذشت

دادم ایــزد در آن ســـرای دهـــد

کیسـت کـو را ز من خـبـر گوید؟

شـــاه را قـــصـــه ی گـــدای دهــد

حـال من، گر دمی چـنین بـاشد

دل بــه تـو شـوخ دلـربــای دهـد

گـفـتـه ی عـقـل را بـه خـود بـگـمار

عــقــل دیـوانــه را خــدای دهــد

سخـنم جـای می کند در سنگ

گـویـم، ار در دل تــو جــای دهـد

میهمان شو شبی که تا خسرو

بــا تــو شـرح نـفـیـر و نـای دهـد

***

هـر کـه دل بــا غــم تــو یـار کــنـد

تـیغ را بـر سـر اخـتـیار کـنـد

هر کـسـی را محـل کـجـا که قـدم

در ره عـشـق اسـتـوار کـند

چـون تــو بــرقـع بــرافـگـنـی، ایـام

صـحـن آفـاق پـر نـگـار کـنـد

ور به جولان در آری اشهب حسن

چشم خورشید پر غبار کند

کـز وصـال تـو تـا بـه صـد فـرسـنگ

غـم ز نزدیک مـن فـرار کـند

بــس ز لـعـل تــو بــوسـه هـا دزدد

بــر رکـاب تـو تــا نـثـار کـنـد

انــدران آرزوســت خـــســرو نــیــز

که شـبـی بـر درت قرار کند

***

صــبــح پــیـش رخ تــو دم نـزنــد

سـرو پــیـش قـدمـت قـدم نـزنـد

نقـش شـیرینـت بـیند ار شـاپـور

گـر چـه تـیغـش زنی قـلـم نـزنـد

خـضـر پـیش لـبـت بـه آب حـیات

لب چه باشد که دست هم نزند

نرگست چون سپـاه غمزه کشد

عـقـل جـز خـیمـه در عـدم نـزنـد

سـر مـن و آسـتـان تـو، هر چـند

کـه مـســلـمـان در صــنـم نـزنـد

تـنم از بـار عـشـق تـو خـم شـد

کیسـت کز بـار عـشـق خـم نزند

صبر کم می زند قدم زین سوی

اینـچـنـین کـو کـه پـای کـم نـزنـد

چـشم می زن ز دیده بـر خسرو

که بـه شب پـلک خـود بـهم نزند

***

از دهانت سـخـن بـه کام رسـد

از لـبـان تـو مـی بـه جـام رسـد

از پــی بــسـتـن لـب، از زلـفـت

هـر شـبـی صـد هزار دام رسـد

زلـفـت ار چـاشـتـگـه بـپـیـمـایم

تـا بــه پـایـان نـمـاز شـام رسـد

بـه سـلامیت جـان بـه بـاد دهم

آن زمـان کـز تـوام سـلـام رسـد

تـو کـنـی جـور و تـیـر نـالـه ی مـن

هـم بـدیـن جـان نـاتـمـام رسـد

خــام کـاری مـکـن مـبــاد امـروز

کآتش من به چون تو خام رسد

وصل و هجـرت بـه کنه کار منند

تــا ازیـن هـر دوام کــدام رســد

وصل اگر دست داد، هم در پی

هـجـر نـاگـه بـه انـتـقـام رسـید

کشـد از هجـر و غصه، گر روزی

بـنده خـسـرو بـدان غـلام رسـد

***

وقت آن شد که گل شکفته شود

چشم نرگس ز می غنوده بود

خـــواهــد ابـــر دونـــده را گـــیــرد

سـرو از بـس کـه در هوا بـدود

معتـدل شـد هوا چـنان که ز چـرخ

بــر چـمـن بــاد گـرم هـم نـرود

آتــش لــالــه را هــمــی بـــیــنــد

زاغ چـون هنـدوان نـمـی گـرود

می زند مـرغ نغـمه ای کـه چـنان

هر زمانی ز دست می بـشود

بــاد گـوش بـنـفـشـه مـی پـیـچـد

که ز بـلبـل سخـن نمی شنود

سـاقـیـا، گـر تــرا چــنـیـن وقـتــی

گذری بـر من اوفتـد، چـه شود

***

لــب لــعــل تــو جــز بــه جــان نــبــرد

آشــکــارا بــرد، نــهـان نــبــرد

جـان بـدینـسـان کـه مـی بـرد لـب تـو

هیچ کس از لب تـو جان نبـرد

نـــرود مـــه بــــر اوج در شــــب تــــار

تــا ز زلــف تــو نـردبــان نـبــرد

پــیـش ازیـن بــر خـودم یـقـیـنـی بــود

کـه دلـم هیچ دلـسـتـان نبـرد

تـــو بـــبـــردی هــمــه یــقــیــن دلــم

بر طریقی که کس گمان نبرد

چشم پر خون کشم به پیش تو، لیک

کس جگر پـیش میهمان نبـرد

بــر دو چــشـمـم روان بــود کـشـتــی

کاین همه عـمر بـر کران نبـرد

بـــرد از ضـــعـــف هـــر طـــرف بـــادم

هـرگـزم بـر تـو نـاگـهـان نـبـرد

خـسـرو افـتــاد بــر در تــو چــو خــاک

بــاد را گـو کـز آسـتــان نـبــود

***

از نــکــو بـــد نــگــو نــمــی آیــد

تـو نـکـویی، نـکـو نـمـی آید

با من ار بد کنی، نکو کن، از آنک

بـد جـز از تـو نـکـو نمـی آید

می روی سـوی بـاغ بـا آن لطف

آب در هـیـچ جـو نـمـی آیـد

آنکه خـورشـید می کند بـر چـرخ

تـو کنی بـه، کز او نمی آید

عقل من بـا تـو رفت، وین طـرفه

که تو می آیی، او نمی آید

تـاب سـنـگـیـن دلـت نـدارم مـن

کار سنگ از سـبـو نمی آید

دل خـسـرو که در هوای تـو ماند

جـای دیـگـر فـرو نـمـی آیـد

***

مــدتـــی شــد کــه یــار مــی نــایــد

وان بـت گـلـعـذار مـی نـایـد

جــــان خــــود را شــــکـــار او کـــردم

رغبـتـش بـر شـکار می ناید

مــی شــمــارنــد بــس کــه یـارانـش

بنده خود در شمار می ناید

تــــــا بــــــرآورد گــــــرد از دلـــــهـــــا

زو دلـی بـی غـبـار می ناید

روزگـــاری کـــه پـــیـــشـــم آمـــد ازو

پــیـش او روزگـار مـی نـایـد

آرزویــــم کــــنــــار او چـــــه شــــود؟

کــارزو در کــنــار مــی نـایـد

دل مــن کــز قــرار خــویــش بـــرفــت

دیر شـب بـرقـرار مـی نـایـد

مکن، ای دوست، ذکر صبر به عشق

کـه مـرا اسـتـوار مـی نـایـد

خــســروا، گـرد عـشــق مـی گـردی

مگرت جـان بـه کار می ناید

***

شـب کـه بـادم ز سـوی یـار آمـد

مست گشتم که بوی یار آمد

بـو کـه بــر جـان زنـده ره از بــادم

بـــو کـــه بـــاد روی یــار آمــد

آب چــشـمـم دویـد از سـر جــان

پـای کوبـان بـه سـوی یار آمد

گـریـه ی خـویـش، گـریه ی دگـر اسـت

کـاب رفـتـه بـه جـوی یـار آمـد

می کنم یاد و می خورم حسرت

هر چه خوردم ز جـوی یار آمد

نـیک نـبـود کـه بـد کـنـم دل، اگـر

بــد ز روی نــکــوی یـار آمــد؟

خـویـش را نـیـز کـرد گـم خـسـرو

جـستـن دل که سوی یار آمد

***

هـر کـرا خــال عـنـبــریـن بــاشـد

گـر کـنـد نـاز، نـازنـیـن بـاشـد

غمزه ات چون کمین کند بر خلق

تـرک جـانبـاز در کمین بـاشـد

روی تـو خرمن گلی ست، از آنک

خرمن ماه خوشه چین باشد

تـا تـرا نیز قصـد جـان و دل اسـت

کار ما نزد عـقل و دین بـاشـد

در سـماعـی کـه عـشـقـبـازان را

بــزم پــر آه آتــشـیـن بــاشـد

آسـتـین بـرفـشـان کـه بـهر نـثـار

همه را جان در آستین بـاشد

پـــیــش رخـــســـاره ی مــنــور تـــو

روی خورشید بـر زمین بـاشد

آفـریـن بــر جــمـال تــو کـه بــر او

ز آفــریـنـنـده آفــریـن بــاشــد

***

هـــر کــــه را یـــار یـــار مـــی افــــتــــد

مـقـبـل و بـخـتـیار می افـتـد

ای بــسـا در کـه در مـحــیـط سـرشـک

هر دمـم در کـنـار مـی افـتـد

عــقــرب او چـــو حــلــقــه مــی گــردد

تـاب در جـان مـار مـی افـتـد

شــام زلـفــش چــو مـی رود در چــیـن

شـور در زنـگـبــار مـی افـتـد

گرنه مست است جادویش، ز چه روی

بـر یمـین و یسـار مـی افـتـد

گـــــل صـــــد بــــــرگ را دگـــــر در دام

همچـو بـلبـل هزار می افتـد

چــون ز حــالـش هـمـی کـنـم تــقــریـر

بـخـیه بـر روی کار می افـتـد

دلــم از شــوق چــشــم ســرمــتـــش

دم بـه دم در کـنار می افـتـد

رحــــم بــــر آن پــــیـــاده کـــو هـــر دم

در کـمـنـد سـوار مـی افـتــد

هـر کـه او خــوار مـی فــتــد، خــســرو

همچو ما باده خوار می افتد

***

دیـده بــا تــو چــو هـم نــظــر گــردد

نـاوک فـتــنـه را ســپــر گـردد

هر که از درد عشق بـی خبـر است

چـون تـرا دیـد بــاخـبـر گـردد

زلــف روزی کـــه بـــر رخـــت گــذرد

سایه از چاشت بـیشتـر گردد

تـــا خـــیــالـــت درون خـــانــه بـــود

صـبـر می کـن، بـرون در گردد

کـیـمـیـایـی ســت آتــش عـشـقـت

کــه ازان روی بــنـده زر گـردد

قـــصـــه ی مــن دراز شـــد ز غـــمــت

ور بـــگــویــم، درازتـــر گـــردد

مـی خـورم غـم بـه یـادت، امـا زهـر

کی بـه یاد شـکـر شـکـر گردد

مـن ز بــرگــشــتــن تــو مـی مـیـرم

زان نمـیرم کـه عـمـر بـرگـردد

خسرو از کاهش تو شد نی خشک

بوسه ای ده که نیشکر گردد

***

عـاشـق از سـینـه جـان بـرون گـیرد

تـا غـمت را بـه جـان درون گـیرد

روی او گـر شــود گـرفــتــه بــبــیـن

گـر نـبـینـی کـه مـاه چـون گـیرد

دیـگــران از پــری فــســون گــیـرنـد

از دو چشمت پری فسون گیرند

مـحـنـت و غـم حـریف و مـونس وی

چـون تـواند که دل سـکـون گیرد

بی تو این چشم خون گرفته بسی

آخــر ایـن آب چــنـد خـون گـیـرد

***

بـا تـو در سینه جـان نمی گنجد

تــو درونـی ازان نــمــی گــنــجــد

نـاتـوانم ز عـشـق و هیچ عـلـاج

در دل نــاتـــوان نــمــی گــنــجـــد

تـــنــگ دارد دل مـــرا کـــه در او

جز تو کس، ای جوان، نمی گنجد

آنـچـنـانـی نـشـسـتــه انـدر دل

کـه نفـس هم در آن نمـی گـنجـد

مـی نگـنجـی تـو در مـیانه ی جـان

لـیک جـان در مـیان نـمـی گـنـجـد

غــم تــو آشــکـار خــواهـم کـرد

چـه کـنـم، در نهان نـمـی گـنـجـد

عشق در سر فتاد و عقل برفت

کـاین دو در یک مکـان نمی گنجـد

تـا که خـسـرو زبـان گشاد از تـو

سـخـنش در جـهان نمـی گـنـجـد

***

شــیـوه کــان تــرک مــاهـرو دانــد

قــتــل یـاران مــهـرجــو دانـد

گـر دلـم خــون کــنـد، وگـر ســوزد

من کیم، زان اوست، او داند

گل چه داند که درد بلبل چیست؟

او همـین کـار رنگ و بـو داند

شـاهـد مـسـت گـاه سـنـگ انـداز

سـر درویـش را ســبــو دانـد

هر کـه در عـشـق دیده را تـر کـرد

آب روی خــود آب جـــو دانــد

چـند گویی دلت که دزدیده سـت؟

بــنـده چـشـم تـرا نـکـو دانـد

بـی زبــان شـد ز دیـدنـت خـسـرو

کـاو همـه کـار گـفـتـگـو دانـد

***

دیـده در خـون سـزای مـی بـیـنـد

کان خط مشکسای می بیند

می رود مست و می بمیرد خلق

کـان رخ جـانفـزای مـی بـینـد

پـای بـر دیـده مـی نـهـد وز شـرم

دیده بـر پشت پـای می بـیند

گـر چـه فـریاد می کـند، سـلطـان

کی بـه سوی گدای می بیند

کــور بـــادا رقــیــب کــت هــر روز

در مـیـان سـرای مـی بــیـنـد

می کند بـر دلم کـرشـمه بـسـی

نـاز را نـیـز جــای مـی بــیـنـد

جـور رویت بـه هـر کـه مـی گـویم

روی آن دلـربــای مـی بــیـنـد

دل که نشنید پـند و عاشـق شـد

اینک اینک سـزای مـی بـینـد

دیده ی مـن چـهـاسـت، اینـکـه دلـم

از چـو تـو خودنمای می بـیند

از جـفـا سـوی مـن نـمـی بـینـی

مـکـن آخـر خـدای مـی بـینـد

***

شـحــنـه ی غـم دواسـپــه مـی آیـد

صــبــر نـزدیـک مــن نـمـی پــایـد

روزگــارم بــه خــشــم مــی نــارد

و آسـمانم بـه سـرمه می سـاید

رفت روزی که بـا تـو خـوش بـودیم

هــرگــز آن روز رفــتــه بــاز آیــد؟

لب چـه خـایی بـرای کشتـن من؟

خود فلک پشت دست می خاید

زان لــب آســایــشــی بــده دل را

زانـکــه از گـریـه مـی نـیـاســایـد

بــعـد ازیـنـم بـه بــنـد زلـف مـبـنـد

کـز چـنین بـسـتـه هیچ نگـشـاید

خسروت چون به عشق شد بنده

خـوانـیش گـر غـلـام خـود، شـاید

***

دهـنــت را نـفــس نـمــی بــیـنــد

مگرت هست و کس نمی بـیند

یک نفس نیسـت کز دهان تـو، دل

تـنـگـیی در نـفـس نـمـی بـینـد

بـلـبـلی چـون من از گـلت محـروم

شـکـرت جـز مـگـس نمـی بـیند

برگ کاهی شدم ز غم، چه کنم؟

چشم تو سوی خس نمی بیند

یک شـبـی خـیز و میهمان من آی

فتـنه خفتـه، عسس نمی بـیند

بـا تـو گویم که از غم تـو چـهاست

کـاین دل بـوالـهوس نمـی بـینـد

مـی رســد، گـر دلـم کـنـد فــریـاد

لــیـک فــریـادرس نـمـی بــیـنـد

آب چـشمم که از سـرم بـگذشت

مـی رود، هیچـکـس نمـی بـیند

نــشــود صــبـــر، نــالــه ی خــســرو

کـاروان در جــرس نـمـی بــیـنـد

***

اگــر آن مــاه مــهــربــان گــردد

غـم دل غـمگسـار جـان گردد

آنکه چـون نامش آورم بـه زبـان

همـه اجـزای مـن زبـان گـردد

ور کـنـم یـاد نـاوک چــشـمـش

مو بر اعضای من سنان گردد

چون کنم نقش ابـرویش بـر دل

قـد چـون تـیر من کـمان گردد

مـه ز شـرم جـمـال تـو هر مـاه

در حـجـاب عـدم نـهـان گـردد

یـارب، ایـن آســیـای دولــابــی

چـند بـر خـون عاشـقان گردد

چـون دلـم بـا غـم تـو گـویـد راز

در میان خـانه تـرجـمان گـردد

چون ز لعلت سخن کند خسرو

شـکر از منطـقـش روان گردد

***

خـم زلفت که مشک چـین آمد

بـا گـل و لـالـه هـمـنـشـیـن آمـد

لب لعل تو کان پر از گهر است

خــاتــم حــســن را نـگــیـن آمـد

کـوه را ســایـه دار نـتــوان کـرد

جـز دو زلـفـت کـه بـر سـرین آمد

گرچـه گل ناز می کند بـر شاخ

نــه چــو روی تــو نــازنــیـن آمــد

ای کـه پـیـکـان تـیـز غـمـزه ی تـو

تــشــنـه ی خــون حــور عـیـن آمـد

صورت این کن که چین ابـرویت

صـورت حـسـن را چـو چـیـن آمـد

بــگـزیـدم لـبــت کـه خــون آیـد

خـون بـرون نـامـد، انـگـبـیـن آمـد

از شـب زلـف تـو بــرسـت دلـم

گشت روشن که خسرو این آمد

***

دل ز روی تـــــو دور نــــتــــوان کــــرد

بـا رخـت یاد حـور نتـوان کـرد

جــور تـــو در رخ تـــو نــتــوان گــفــت

گـلـه اندر حـضـور نتـوان کـرد

چـــشــم بـــد دور از چـــنــان رویــی

که از او چشم دور نتوان کرد

همچـنان سـاده خـوشتـر است لبـت

کان شکر را بـه زور نتوان کرد

بــه زبــانـی کـه یـابــم از چـو تــویـی

خـویش را در غرور نتـوان کرد

گــه بــگــریـم، گـهـی غــزل خــوانـم

دل بـدین ها صبـور نتوان کرد

بـخـت بـاید نـه زیرکـی کـه بـه جـهـد

ماتـم خویش سور نتـوان کرد

سوخت چون شمع جانم وزین شمع

کار خـسرو بـه نور نتـوان کرد

***

دلبـرم بـی وفاسـت، چـتـوان کرد

مـیـل او بــا جـفـاسـت، چـتــوان کـرد

چـون دل پـادشـاه کشور حـسـن

فـارغ از هـر گـداســت، چــتــوان کـرد

ماجـراها میان حـسـن و وفاسـت

حـسـن دور از وفاسـت، چـتـوان کرد؟

دلــبــر بــیـوفــای عــهـد شــکــن

چون نه بـر عهد ماست، چتـوان کرد؟

از غـمت جـان بـه لـب رسـید مرا

چـون تـرا این رضاسـت، چـتـوان کرد؟

آن بت سست عهد سخت کمان

ظلم پـیشـش رواسـت، چـتـوان کرد؟

چـون هنوز آن نـگـار شـهرآشـوب

بــر سـر مـاجــراسـت، چـتــوان کـرد؟

دل بـه شـوخـی ربــود از دسـتـم

دلــبــر دلــربــاســت، چــتــوان کــرد؟

کــلــی اخـــتـــیــار تـــو خــســرو

چون به دست قضاست، چتوان کرد؟

***

بــا رخـت شـب چـراغ نـتــوان کـرد

بـی رخت سینه داغ نتوان کرد

پــیـش تـو آفـتــاب نـتـوان جـسـت

روز روشـن چــراغ نـتــوان کـرد

از دو زلفت کمان شـده سـت تـنم

خـود کمان از دو زاغ نتـوان کرد

بـاز کـن لـب کـه از چـنـان تـنـگـی

مـیـل سـوی فـراغ نـتــوان کـرد

گــر ز بـــاغ رخــت بــری بـــخــورم

نظـری هم بـه بـاغ نـتـوان کـرد

خشم در سر کنی بـه هر سخنی

بـا تـو زین بـیش لاغ نتـوان کرد

بوی،خسرو،همی کشی به دماغ

بیش ازاین هم دماغ نتوان کرد

***

آنـچـه یـک چـنـد آب حـیوان کـرد

لـب لـعـلـت هزار چـنـدان کـرد

چـون بــدیـد آفـتــاب رنـگ لـبــت

لـعـل را زیر سـنگ پـنهان کـرد

ابــــر از رشــــک در دنــــدانــــت

گوهر خـویش را پـریشـان کـرد

تــو بـــت آزری و نــقــش رخــت

آتـش سـینه را گلسـتـان کـرد

تــا نـرویـد گـلـی چـو تـو در بــاغ

از دم سـرد من زمسـتـان کرد

چـشـم بـد دور از چـنـان رویـی

که از او چـشـم دور نتـوان کرد

عاشـقان را نهاد چـشـم تـو بـند

وانـگـه انـدر چـه زنـخـدان کـرد

دل در آویخـت جـعد تـو بـه رسن

وانگـه از غـمزه تـیربـاران کـرد

هیچ روزی نگشت سایه که غم

نه سرم را چـو سایه گردان کرد

گشت ویران زگریه خـانه ی چـشم

غم چنین چند خانه ویران کرد

دید خسرو خطت چـو بـا لب گفت

کـه خـضـرمیل آب حـیوان کـرد

***

دل بـــدیــن و بـــدو نــخــواهــم داد

جـز بــه یـار نـکـو نـخـواهـم داد

بــی تــو، ای آرزوی ســیــنــه ی مــن

ســیـنـه را آرزو نــخــواهـم داد

مهر تـو بـر کـسـی نخـواهم بـسـت

آب حـیوان بـه جـو نخـواهم داد

گر بـه بـستـان شکوفه خواهم شد

بـیوفـایی چـو تـو نـخـواهـم داد

بوسه ای گفته ای، توقف چیست؟

یا بـده یا بـگو، «نخـواهم » داد

بــا رخــت ســوی گـل نـظـر نـکـنـم

دل به رنگ و به بو نخواهم داد

ســگ کــویــت گــزیــد خـــســرو را

بـعد ازین هم از او نخـواهم داد

***

دل بــــا درد را کــــجــــا یـــابــــنــــد؟

گـونـه ی زرد را کـجــا یـابــنـد؟

یار اندوه بـی دلان، چه خوش است؟

نفـس سـرد را کـجـا یابـند؟

خــوبــروی مـن از بــتــان فـرد اســت

این چنین فرد را کجا یابـند؟

چـون مـنی کـو کـه حـال مـن پـرسـد

یار هـمـدرد را کـجـا یابـنـد؟

صـبـرم از دسـت غـم گریخـت، کـنون

آن جـهانگرد را کـجـا یابـند؟

هر که در عشق جان دهد مرد است

این چنین مرد را کجا یابند؟

سگ کویی سـت خـسرو اندر عشق

شـیر نـاورد را کـجـا یابـنـد؟

***

شــکــن زلــف بــاز خــواهــی کــرد

بر مه از شب طراز خواهی کرد

روزه داریـــم، رخ بــــپــــوش، ارنـــه

روز بــر مــا دراز خــواهـی کــرد

راســت کــردی ز ابــروان مــحــراب

مـی نمـاید، نمـاز خـواهی کـرد

بــه گـدایـی بــه کـویـت آیـم، لـیـک

در بـه رویـم فـراز خـواهـی کـرد

کـشـمـت جـور و گـویمت کـه مکـن

گرچـه صـد بـار بـازخـواهی کـرد

کار خسرو ز دست شد، وقت است

گـر ز ظـلـم احـتـراز خـواهی کـرد

***

مناز، ای بـت چـین، کـه چـین هم نماند

قـرار جـهـان ایـنـچـنـین هـم نـمـانـد

بـه بـحـر غم ار عـاشـقان کشـتـه گردند

شــکـر خــنـده ی نـازنـیـن هـم نـمـانـد

نه جـم مـانـد اینـجـا، نه نقـش نگـینـش

چـه نقش نگین، بـل نگین هم نماند

نـمـانـد بــه چـیـن هـیـچ بــتــخـانـه، آوخ

چه بـتـخانه ی چین که چین هم نماند

بـه چـرخ بـریـن مـی کـنـی تـکـیـه دایـم

بـر آنـی کـه چـرخ بـرین هـم نـمـانـد

چـه مـونس همی گـیری از هر قـرینی؟

کـه مـونس نـپـاید، قـرین هم نمـانـد

سـخـنگوی گر چـند سـحـرآفرین اسـت

سـرانـجـام سـحـرآفـرین هم نمـاند

چو خسرو به جز نالش غم نمانده ست

از آن ترسم آن دم که این هم نماند

***

اگـر دلـبـری چـون تـو جـایی بـرآیـد

به هر جا که شنید بلایی برآید

قد تست چون در گلستـان در آیی

اگـر سـروی انـدر قـبـایی بـرآید

بـرآید بـه هر جـا گل، اما چـو رویت

بـه نـزدیک مـا دور جـایی بـرآید

به کوی تو هر سال از خون خلقی

ز هر سـبـزه مردم گیایی بـر آید

رسـد ناله ی من ز پـیشت بـه جـایی

که از هفت گنبـد صدایی بـرآید

عنایت کن اندر حـق بـنده خـسـرو

مـگـر از تـو کـار گـدایـی بــرآیـد

***

چــو آن شــوخ شــب در دل زار گـردد

مـرا خــواب در دیـده دشـوار گـردد

دلـم گـرد آن زلـف گـردد هـمـه شــب

چـو دزدی کـه اندر شـب تـار گردد

شــب و روز گـردد در آن کـوی جــانـم

چـو بـادی که بـر بـام و دیوار گردد

بلایی جز این نیست بر جان مسکین

که آن شوخ در سینه بسیار گردد

مـرا کـشـت و بــیـداری بــخــت مـا را

هـوس هـم نـیاید کـه بـیدار گـردد

طـبـیبـم هـمـان بـه کـه سـویم نـیـاید

کـه تـرسـم ز درد من افـگـار گردد

چو بـیزار شد یار، جـان کیست، بـاری

رهـا کــن کـه او نـیـز بــیـزار گـردد

گــرفــتــار از طــعــن بــدگــوی، یــارب

بــه روز بــد مــن گــرفــتــار گــردد

چـگـونـه کـنـد وصـف آن روی خـسـرو

کـه در دیدنش عـقـل بـیکـار گـردد

***

بــدان دلـفـریـبــی کـه گـیـتـی نـمـایـد

خـــردمـــنـــد را دل نــهــادن نــشـــایــد

چـه بــنـدی دل انـدر خـیـالـات عـالـم؟

کــه آیـیـنــه رو عــاریــت مــی نــمــایــد

گره های غمزه مبـین سخت و محـکم

کـه چـرخـش ندید آن، مگـر می گشـاید

چـه بـیهـوده گـویی کـه پـاینـده مـانـم

تــو مــانــی، اگــر زنــدگــانــی نــپــایـد؟

کـسـی زنده ماند بـه معـنی و صـورت

کــه از راه صــورت بــه مــعــنـی گــرایـد

دل خـلـق سـنـگـیـن و دل در خـرابــی

ازان ســنـگــهـا ایـن عــمــارت نــشــایـد

خس است آدمی، چون گرفتار زر شد

چــون آن کـاه کـش کـهـربــا مـی ربــایـد

ز اصــحــاب نــاجــنــس زادی نـیـابــی

کـه اســتــر شــود جــفـت و کـره نـزایـد

چو تـو تـلخ گویی، همان است پـاسخ

عــدوگــاه دشـــنــام شـــکــر نــخـــایــد

بـدان مـانـد از خـام جـسـتـن بـصـیـرت

که بـر خـشـت خـام ابـلهی سـر نسـاید

حـدیث جـهان گر ز من راست پـرسی

«دروغی ست آسان که خسرو سراید»

***

بـر آن اسـت جـانـم کـه نـاگـه بـرآید

چـو از بـهر یک دیدنت مـی نـپـاید

مزن غمزه چون من ز هجران بمردم

که کس تـیغ بـر کشـتـگان نازماید

ازان دیـده بــر خـاک پـای تـو سـایـم

کـه زنـگـار اشـکـم ز راهـت زدایـد

دلـت در قــبــا راســت کـاری نـدانـد

چـو کـج بـاشـد آیینه رو کـج نماید

اگــر در وفــاهـای وعــده بــخــیـلـی

جـوانمردی عشق چـندین نشـاید

مگو، خسروا، «ترک دلبـند خود گیر»

دلم با دگر کس کجا می گشاید؟

***

ز من بشنو، ای دل که خوبان چه چیزند؟

عــزیـزان قـومـنـد و قـومـی عــزیـزنـد

بــه لـعـل چـو آتــش جــهـانـی بــسـوزنـد

بـه تـیـغ مـژه خـلـق را خـون بـریـزنـد

کـــمـــان ابـــروانــنــد بـــا تـــیــر غـــمــزه

به خون ریختن همچو شمشیر تیزند

بـجز دور چشمانش خود کس ندیده ست

که مستـان بـه هشیار مردم ستیزند

بــه چـشـم آهـوانـنـد و مـردم بــه صـورت

از آن هـمـچــو آهـو ز مـردم گــریـزنـد

نـشـسـتـن بـدیشـان کـجـا مـی تـواننـد؟

کـسـان کـز سـر دین و دنیا نـخـیزنـد

نــیــابــنــد یـک ذره بــی مــهــر ایــشــان

اگر خـاک خـسرو پـس از مرگ بـیزند

***

خوش آن شب که چشمم بر آن نای بود

مـژه هـر زمـان اشـک پـالـای بـود

بــیـا، ای جــهـان، بــر ســر مــن بــگــرد

که این سر شبی زیر آن پای بـود

تــنــم بـــر در دوســت پــامــال گــشــت

چه تدبیر چون خاک آن جای بود؟

شــب دوش هــم بـــد نــبــود از خــیــال

اگـر چــه دراز و غــم افــزای بــود

ز مـی هـای دوشــیـنـه مــســتــم هـنـوز

میی کـز دو چـشـم جـگرزای بـود

بــگـویـم چــه خــوش داشــت وقـت مـرا

ســرودی کـه از نـالـه و وای بــود

بـکـش زارم،ای عـشـق، کـان دل نمـانـد

کـه صــبــر مـرا کــارفــرمـای بــود

بـــیــفــتـــاد چـــنــدیــن دل خـــلــق دی

کـه شـانـه تـرا گـیـسـوافـزای بـود

یــکـــی کـــار زان لـــب دریـــغـــم مـــدار

که تـا بـود خـسرو شکرخـای بـود

***

تو گر خویشتـن را بـخواهی نمود

کـسـی سـرو و گـل را نـخـواهـد سـتـود

خــطـت کـز لـبــانـت بــرآورد سـر

بــــــرآورد از جــــــان عـــــشــــــاق دود

بـه خـون کسـان آستـین بـر زدی

نــدانــم کــرا دســت خــواهــی نــمــود

بـه بـازی مزن غـمزه بـر جـان من

کــه کــس تــیـغ بــر دوســتــان نـازمـود

ز هجرم چه پرسی که یارب مباد

ز صــبــرم چــه گـویـم کــه هـرگـز نـبــود

وزیـن آشـنـایـیـم دسـتـی مـگـیـر

کـه ســیـلـاب چــشـمـم ز جــا در ربــود

ز غـم ناتـوانم، شـفایی بـبـخـش

ازان پس که من مرده باشم، چه سود؟

تـو بـا آنکه گفت کسـی نشـنوی

ولــی گــفــت خــســرو بـبـایـد شــنـود

***

دو چـشـمـت کـه تـیـر بــلـا مـی زنـد

چـنان تـیر بـهر چـرا مـی زند؟

کـمـان جــانـب دیـگـری مـی کــشــد

ولـی تـیر بـر جـان مـا می زند

زهـی دیـده کـز شـوخـی و چـابـکـی

کجا می نماید، کجا می زند؟

دو زلـــف تـــو از پــــشـــتـــی روی او

شـب تـیره را در قـفـا می زند

بـــه هــنــگــام رفــتـــار بـــالــای تـــو

تـگ کـبـک را زاغ پـا مـی زنـد

چــو بــوی تــرا در چــمــن مــی بــرد

نسـیم بـهار از صـبـا مـی زنـد

نـوا مـی زنـد بــلـبــل از راه عــشــق

ولـی راه ایـن بـیـنـوا مـی زنـد

مریز آب خسرو همین غم بس است

که آتـش درین مبـتـلا می زند

***

لـبــش در شـکـر خـنـده جـان مـی بــرد

شــکـیـب از مـن نـاتــوان مـی بــرد

پــیـالـه بــه کـف چــون روان مـی شــود

دل عــاشـــقــان را روان مــی بـــرد

کــمــر بـــســتــه در دل درون مــی رود

پـس آنـگـاه جـان از مـیـان مـی بـرد

چه شکل است این وه، که پیش حریف

همی بگذرد، دست و جان می برد

گــرم پـــرســـد از بـــردن دل کـــســـی

اشـارت کـنـم کـان جـوان مـی بــرد

ســر زلــف کــایــد هــمــی بــر لــبــش

نمـک سـوی هندوسـتـان مـی بـرد

نـگـارا، جـگـر پــخـتـه کـردم کـه چـشـم

خــیـال تــرا مــیـهــمــان مــی بــرد

شـبـی مـیـهـمـان شـو، بـبـیـن کـارزوت

صبـوری ز خـسرو چـسـان می بـرد

***

دل از بند زلفت رها کی شود؟

دلـت بــا دلـم آشــنـا کــی شــود

نگـویی کـه از لعـل سـیراب تـو

مـــراد دل مـــا روا کــــی شــــود؟

ولـی مـرهم لـعـل خـودکـام تـو

بـه کـام دل ریـش مـا کـی شـود؟

نمی شد دل از بـند زلفش رها

کـنـون دل نـهادیم تـا کـی شـود؟

کجـا همدم و یار خسرو شوی!

که شه همنشین گدا کی شود؟

***

تـو رفتـه ای و ز تـو نامه ای بـه من نرسـد

چـگـونـه قـصـه ی دردم بـه مـرد و زن نـرسـد؟

دلم که می پرد اندر هوای تو مرغی ست

کــه از وطــن بــرود، بــاز در وطــن نــرســد

مرا کشـی و نپـوشـی بـه عـیب من دامن

شـهـیـد را چـه تــفـاوت، اگـر کـفـن نـرسـد

گرفت گریه ی من دامن تـو، مسـکین چـشم

اگــر ز یـوســف مـا بــوی پــیـرهـن نـرســد

چنان همی رود اشکم که گر گشایی تـیر

به چشم من رسد، اما به اشک من نرسد

بـماند در شـکن گیسـوی تـو دل، هشـدار

کـه آتـش دل خـسـرو بـدان شـکـن نـرسـد

***

از اشـک مـن بــه کـویـت جــز ســرخ گـل نـرویـد

زان گـل کـه بـویـت آید، مـیرد کـسـی کـه بـوید

جــایــی کــه از لــب تــو بـــاران بـــوســه بـــارد

دل غنچه غنچه خیزد، جان خوشه خوشه روید

چشمم که خورد خونم، از بس که خون گرفتش

خـود ریخـت خـون خـود را بـی آنکه کس نجـوید

جـانم فداش، چـون او خـود را بـه خـشـم سـازد

بــا جـمـلـه در حـکـایـت بـا مـن سـخـن نـگـویـد

زیـن غـم کـه از جـدایی خـسـرو بـه سـینـه دارد

شــایــد کــه بــر تــن او هــر مــوی او بــمــویـد

***

زلـفـت، صـنمـا، تـافـتـه چـندین چـه نشـیند؟

وان چشم تو بـا ابـروی پرچین چه نشیند؟

پـروین چـو بـه رخـسـار تـو هر صـبـح بـخـنـدد

تـا بـر دل خـورشـید ز پـروین چـه نشـینـد؟

گر نیشکر از دست تو بر خاک نشسته ست

این دیده بـر آن قامت شـیرین چـه نشیند؟

ور تــیـره نـخــواهـد دل مـن حــالــت خــود را

بـا گیسوی مشکین تو چندین چه نشیند؟

ور مـشـورت ریـخـتـن خـون کـسـی نـیـسـت

خـط تـو بـه آن طـره ی مشـکین چـه نشـیند؟

چـون وصـل تـو مـا را ندهد دسـت بـه بـالـین

چـندین غم تـو بـر سـر بـالین چـه نشیند؟

تـو شـاد بـزی، گـر بـر خـسـرو نـنـشـسـتـی

از همچو تویی بر من مسکین چه نشیند؟

***

اگـر سـرو مـن در چـمـن جـا بـگـیرد

عجـب بـاشد، ار سرو بـالا بـگیرد

چـو شـانه کند زلف عـنبـرفشـان را

جـهانی بـوی عـنـبـرین را بـگـیرد

بـه زلـفـش مـدام از پـی خـون دلـها

همـه مـوی او یک دگـر را بـگـیرد

کـسـی کو گرفـتـار آن رو شـد، او را

دل از جـمـلـه روهای زیبـا بـگـیرد

اگـر بــخـت یـاری دهـد، آیـد آن مـه

شبی با من و جام و صهبا بگیرد

چنان مالم این چشم بر فرق پایش

کـه این دیده رنگ کـف پـا بـگـیرد

بـه دنـبـال آن سـرو هـر روز خـسـرو

چـو بــاد صـبـا راه صـحـرا بـگـیـرد

***

بـه هر جـنبـش کـه در زلفـت ز بـاد صـبـحـگاه افـتـد

بـسـا دلـهای مـسـکـینـان کـزان زلـف دو تـاه افـتـد

گـل انـدر خــوابــگـاه نـرگـس افــتــد گـر وزد بــویـت

ولیکـن عـشـق بـازان را خـسـک در خـوابـگاه افـتـد

تو می رو مست و غلتان، کو هزاران توبه باطل شو

چـه غـم دارد ازان شـاهد کـه زاهد در گـناه افـتـد؟

ز چــشــمـت کـاروان صــبــر مـن تــاراج کـافـر شــد

مسلمانان، کسی دیده ست کاندر شهر راه افتد؟

تـو جـولـان مـی زنی و طـالـبـان چـون گـرد دنبـالـت

مبـادا کـان عـنان در دسـت مسـت او مخـواه افـتـد

سـرم خـاک ره سـروی کـه چـون بـیـنـنـد بــالـایـش

کلاه افـتـد ز سـر بـر خـاک و سـر پـیش کلاه افـتـد

هـوس دارد کـه در پـایـت سـرانـدازی کـنـد خـسـرو

ولـیـکـن کـی گـدا را راه پـیـش پــادشـاه افـتـد؟

***

بـیا سـاقـی و می در ده کـه گـل در بـوسـتـان آمد

زجـام لاله بـلبـل مسـت گـشـت و در فـغـان آمد

شــرابــی خــورد غــنــچــه از هـوای ابــر در پــرده

صـبـا ناگـه لـبـش بـوسـید و بـویش در دهان آمد

مـیـان غــنـچــه و گــل از پــی زر بــود اشــکــالـی

گشـاد آن عقده ی مشکل، صبـا چـون در میان آمد

نفـیر بـلبـلان نگـذاشـت خـوردن چـشـم نرگـس را

شــبــی گــر خــواب انـدر دیـده ی آن نـاتــوان آمــد

اگر چه سرو را بادی ست در سر هم به پیش گل

قـیـامـی مـی کـنـد کآزادگـی را این نـشـان آمـد

اگـر چـه بـوسـتـان بـر رو زمانی خـوب شـد از گـل

به روی خوش به روی خویش آخر چون توان آمد

الـا، ای مـاه خـرگـاهـی کـه مـانـدی در پـس پـرده

بـرون آی و تـماشـا کـن که گل در بـوسـتـان آمد

گـلـسـتـانـی سـت خـاک آسـتـانـت از رخ خـوبــان

کـه مرغ آن گـلسـتـان خـسـرو سـحـرالـبـیان آمد

***

هـوایـی خــرم اســت و هـر طــرف بــاران هـمــی بــارد

نـگـویـم قـطـره کـز بــالـا گـل و ریـحـان هـمـی بـارد

نـگـون سـر شـاخـهـای سـبـزه گـویی در هـمـی جـنـبـد

ز بـس کـابـر درافـشـان لـولوی غـلـتـان همی بـارد

چـــکـــان قـــطـــره ز ســـرهــای انـــار تـــازه پـــنــداری

که هر دانه که بـوده ست اندرون پـنهان همی بـارد

خوش آن وقتی که مطرب در سماع و نیکوان سرخوش

خــرامــان در مــیـان ســبــزه و بــاران هـمـی بــارد

ز بــهـر پــای خــوبــان را بــســاط ســبــزه مـی شــویـد

هـر آبـی کـز هـوا بـر سـبـزه ی بـسـتـان هـمـی بــارد

ولـی هـر قـطـره بـر جـان آب داده هـسـت چـون پـیـکـان

جــدا افـتــاده ای را کـز مـژه طــوفــان هـمـی بــارد

هـوای ابــر بــا هـم صـحـبــتـان، خـسـرو، غـنـیـمـت دان

که عیش و خوش دلی از صحبت ایشان همی بارد

***

هـوایـی خــرم اســت و ابــر لــولــوبــار مــی بــارد

زلـال زنـدگـی بــر شـاخ خـضـر آثــار مـی بــارد

بـه روی سبـزه های تـر که قطره می چـکد، گویی

کـه بـر سـطـح زمـرد دانـه هـای نـار مـی بـارد

گل سـرخ انار از شـاخ سـبـزش چـون چـکاند خـون

تـو پـنداری که طـوطی گوهر از منقار می بـارد

خـرامان سرو من مست و لطافت می چـکد از وی

چه ناز است و کرشمه وه کزان رفتار می بـارد

هـوای ابــر عــاشــق را غـم آرد، آن هـمـه قـطــره

ز بـهر جـان عاشـق خـنجـر خـونخـوار می بـارد

اگـر غـرق عـرق رخـسـاره ی خـوبــان نـدیـده سـتـی

نگه کن قطره های خوش که بر گلزار می بارد

فرشته چون مگس پا بسته می گردد به شیرینی

چو در وصف تـو خسرو شکر از گفتـار می بـارد

***

چــو صــبــح از روی نــورانـی نــقــاب تــار بــگــشــایـد

نسیم از هر طرف صد نافه ی تـاتـار بـگشاید

نـبــاشــد حــاجــت مـطــرب حــریـفــان صــبــوحــی را

چو مرغ صبـحگاهی ناله های زار بـگشاید

خوش آن عاشق که خوابش برده باشد در پس عمری

چو خیزد ناگهان، دیده به روی یار بگشاید

غــلــام خــواب آن شــوخــم کــز آواز خــوش ســاقــی

به صد ناز و کرشمه نرگس بیمار بـگشاید

دلـت نـگــشــایـد، الـا بــا لـب و روی بــتــان، خــســرو

دل هر کس، ولی از سبـزه ی گلزار بـگشاید

***

سـفیده دم چـو در از ابـر درفـشـان بـچـکد

بـه کـام لـاله و سـون زلـال جـان بـچـکـد

روان کـن آن مـی چـون آفـتــاب گـرمـاگـرم

چنان که خوی ز بناگوش دوستان بـچکد

شـراب آب حـیات اسـت و جـان ما مسـرور

که مرده زنده کند چون به خاکدان بچکد

خوشا کشیدن می بر بساط سبزه چو ابر

کشیده بـاشد و بـاران یگان یگان بـچـکد

چـنـان بــر آب خـود آیـد چـمـن ز ابـر بـهـار

که هر زمان تـری از شـاخ ارغوان بـچـکد

بـه روی نـازک گـل تـیز مـنگـر، ای نـرگـس

که خون ز رویش تـرسم بـناگهان بـچـکد

ز شـاخ سـبـزه چـنان آب می چـکد ز تـری

که درز خانه ی خسرو بـه هر زمان بـچـکد

***

هوای بوستان خوش گشت و بـاده لطف جان دارد

کنون هر کس که جـان دارد، هوای بـوستـان دارد

سحرگه بکر غنچه ها باده ها خورده ست در پرده

همـه سـرخـی رو بـدهد گـواهی، گـر نـهـان دارد

کنون دل بـسـتـگی غنچـه بـا گل، کی نهان ماند؟

که هرچ اندر دل غنچه ست سوسن بر زبان دارد

ازان هـر لـحــظــه بــیـنـی تــازه تــر داغ دل لــالـه

کـه بـلـبـل روز تـا شـب ناله های عـاشـقـان دارد

رهـا کـن تـا تـرا بـینـم، گـرم جـان مـی رود، گـو رو

که مشغول جمالت کی سر تـشویش جان دارد؟

زمان مستی ست، اکنون توبه از توبه بـکن خسرو

بــه کـار امـروز سـاقـی و مـی چــون ارغـوان دارد

***

دل از رخ تـــو بــــه گـــل هـــای تـــازه رو نـــرود

کــه آرزوی عــزیـزان بــه رنـگ و بــو نــرود

کـسـی کـه یاد لـبـت هر دمش گـلـوگـیر اسـت

نه می که چـشـمه ی حـیوانش در گلو نرود

خطی کشیده به افسون به گرد روی تو حسن

که هر دلی که درو شد به هیچ سو نرود

بـــه زیــر پـــای تـــوام آرزوســت خــاک شــدن

اگــر چــه خــاک شــوم، نـیـزم آرزو نــرود

لــطــافــتــی نــه چــنــیــن دارد آب دیــده ی مــن

وگــرنـه ســرو مــن انـدر کــنـار جــو نـرود

ز سینه جـان بـه همه حـال چـون بـخواهد رفت

دریــغ بـــاشـــد، اگــر زیــر پـــای او نــرود

ازان پـــری نــبـــرم جـــان خـــســـروا، ز لــبـــم

دعـای دولـت شــاه فـرشــتــه خــو نـرود

***

رسـیـد مـوسـم عـید و صـلـای مـی درداد

پـیـالـه بـر کـف خـوبــان مـاه پـیـکـر دارد

میی که ساقی رعنا ز خون مستان خورد

چه خوابها که بدان غمزه های کافر داد

مـگـر بــر آب خــود آیـم ز خــشــکـی روزه

دو سـه پـیـالـه بـبـاید مـرا سـراسـر داد

بـسـان نـیمـه ی بـیـضـه ز جـام نـقـره تـمـام

که نقل مجلس مستان بـط و کبـوتر داد

خضر بـریخت به ساغر ز می که آب حیات

پـس آن گهی بـه کف ثـانی سکندر داد

بـر آسـتـانش، خـسـرو، نثـار موسـم عـید

بـه وزن شـعر همه بـرکشیده گوهر داد

***

آنی که از کرشمه و نازت سرشتـه اند

نقشـی چـو تـو ز کلک قضـا کم نوشـتـه اند

جان سوده اند ریخته در چشمه ی حیات

تـا زان خـمـیـر مـایـه ی لـعـلـت سـرشـتـه انـد

عـناب های تـر که ازان می چـکد نبـات

پیش لب تو خشک و ترش رو چو کشته اند

گر پـرتـوی ز روی تـو بـر صـالحـان فـتـد

در حـال سـایـه گـیـر بــسـان فـرشـتــه انـد

عشـاق را بـجـز جـگر خـسـتـه بـر نداد

زان دانه های دل که بـه کوی تـو کشتـه اند

از بـهر کام دل چه تـنم بـر در تـو، چون

در پـــود چــرخ تـــار مــرادی نــرشــتــه انــد

خـسـرو ازان بـه چـاه زنـخـدان تـو فـتـاد

کـش پـیش دیـده پـرده ی تـقـدیر هـشـتـه انـد

***

بـه کـوی عـاشـقـی از عـافـیت نشـان نـدهنـد

هر آن کـسـی کـه بـدو این دهنـد، آن نـدهنـد

چو عشق جـان بـردت، شکر گوی، کاین دولت

عـطـیه ایسـت کـه کـس را بـه رایگـان نـدهند

گــران رکــابــی دل بــرد جــمـلــه تــوســنـیـم

خوش آن کسان که دل خویش را عنان ندهند

ز دســـت مـــی نــتـــوان داد خـــوبـــرویــان را

اگـــر چـــه داد دل یــار مــهــربـــان نــدهــنــد

گرت بـتـی و شرابـی ست وقت را خـوش دان

کـه در جـهان بـه کـسـی عـمر جـاودان ندهند

بــگـفـتـمـش کـه بــکـش تـا بـمـیـرم و بــرهـم

جــواب داد کـه راحـت بــه عـاشـقـان نـدهـنـد

چـو یار نیست بـه تـسکین خلق نتـوان زیست

کـه دوسـتــان اگـرم دل دهـنـد، جـان نـدهـنـد

چو جان دهم به غمش، در رهش کنیدم خاک

حـقـیقـت اسـت کـه جـایم بـر آسـتـان نـدهند

زهــی حـــلــاوت تـــیــغ از کـــف نــکـــورویــان

اگـر بــه دســت رقــیـبــان بــدگـمـان نـدهـنـد

چــو دل حـریـف تــو شـد زیـنـهـار، ای سـاقـی

تــنــک شــراب مــرا ســاغــر گــران نــدهـنــد

بـه جـور تـرک جـوانـان طـریق خـسـرو نیسـت

هـمـین بـود کـه ز خـون ریزیش امـان نـدهـنـد

***

بــاز ابــر آمـد و بــر ســبــزه درافـشــانـی کـرد

بـرگ گـل را صـدف لـولـوی عـمـانـی کـرد

قــدح لـالـه چــو از بــاد صــبــا گـردان گـشــت

مست شد بـلبـل و آهنگ غزلخـوانی کرد

شـــاهـــد بـــاغ ز یــک ریـــخـــتـــن بـــارانـــی

گـوشـهـا را همـه پـر لـولـوی رمـانـی کـرد

مـرغ در پــرده ی عــشــاق ســرودی مـی گـفـت

چـاک زد پـیرهـن خـود گـل و بـارانـی کـرد

ای صـبـا، دی کـه فـلانی بـه چـمن می می خـورد

هـیچ یاد مـن گـمـگـشـتـه ی زنـدانـی کـرد؟

آخــریـن شـربــتــم آن بــود کـه او خـنـده زنـان

بـر لب آب نشـسـت و شـکرافشـانی کرد

حـق چـشم من مسکینسـت، خـدایا، مپـسند

پایش آن گشت که بر نرگس بستانی کرد

همـه عـمـرت نـکـنـم، ای گـل بـدعـهـد، بـحـل

یار هر خـنده کـه بـر روی تـو پـنهانی کـرد

غـصـه ام خـیزد، کـای دل، سـخـن صـبـر کـنی

وه چـرا گویی از آن چـیز که نتـوانی کـرد؟

آخر، ای گریه، همی جان مرا خواهی سوخت

هـیـچ انـدر دل او کــار نـمــی دانـی کــرد

کــس بــران روی نـمـی یـارد گــفــتــن، جــانـا

زلـف گـرد آر کـه بـسـیـار پـریشـانـی کـرد

عـشـق در سـینـه درون آمـد و خـالـی فـرمـود

صبـر مسکین نتـوانسـت گران جـانی کرد

شـه جـلـال الـدین فـیـروزشـه آن کـو در مـلـک

تـا ابـد خواهی شاهی و جـهانبـانی کرد

هـیـچ دشـواریی در نـوبـت او نـیـسـت، ازانـک

فتـنه بـر بـستـر خـواب آمد و آسـانی کرد

تــو پــری رویـی و دیـوانــه مــکــن خــســرو را

عهد شه را چـو فلک عهد سـلیمانی کرد

***

حــد حــسـنـت گـر اهـل دل بــدانـنـد

دو عــالـم در تــه پــایـت فـشــانـنـد

مـسـیـح و خـضـر را آن روی بــنـمـای

بـکـش، جـانـا، مـرا، گـر زنـده مـانند

مـبــیـن کــایـیـنـه لـافــد از ضــمـیـرت

کـه می گوید دروغـی راسـت مانند

لـبـت را جـان تـوان خـوانـدن، ولـیـکـن

نمی دانم که آن خط را چه خوانند؟

مـرنـج، ای پــاکـدامـن، عــاشــقـانـت

اگـر بـر چـشـم تـر دامـن فـشـانـنـد

نخواهم زیست زخم عشق کاریست

رقــیـبــان را بــگــو تــیـغــم نـرانـنــد

مکن بـر ما نصیحت ضایع، ای دوست

کـه مـسـتـان لـذت تـقـوی بــدانـنـد

بـگـویش، ای صـبـا، گه گه پـس از ما

کـه اهل خـاک خـدمت می رسـانند

نـه جـایی کـز گـل رویـت چـکـد خـون

دو چـشم خـسرو آنجـا خون چـکاند

***

خـوش آن شـبـی کـه سـرم زیر پـای یار بـماند

دو دیـده در ره آن ســرو گــلـعــذار بــمـانـد

شـرابـها که کشـیدم بـه روی سـاقـی خـویش

بــرفـت از سـر و درد سـر و خـمـار بــمـانـد

چـراش سـیر نـدیـدم کـه زود گـشـتـم مـسـت

مــرا درون دل ایــن داغ یــادگــار بـــمــانــد

گـر آب خــضــر خــورم درد ســر دهـد کــه مـرا

بـه کـام لـذت مـهمـان خـوش گـوار بـمـانـد

گذشت آن شب و آن عیش و آن نشاط، ولیک

بــه یـادگــار دریـن ســیـنـه ی فــگـار بــمـانـد

چـگـونـه بــرکـنـم آخـر کـه خـاک بـر سـر مـن

سـری کـه در ره جـولـان آن سـوار بــمـانـد

بــه یــاد پــات یــکــی بــوســه یــادگــار دهــم

که جان همی رود و دست و پا ز کار بماند

حــدیـث اهـل نــصــیـحــت نـگــنــجــدم در دل

کـه در درونـه سـخـنـهـای آن نـگـار بـمـانـد

کنون چنان که همی بـایدت بکش، ای دوست

که عـقـل و صـبـر مرا دسـت اخـتـیار بـماند

مــرا ز بــخــت دلــی بــود پــیـش ازیـن نـالــان

بـرفـت آن دل و ایـن نـالـه هـای زار بـمـانـد

غـمم بـکـشـت بـه زاری و هم خـوشـم، بـاری

که این فسـانه ی خـسرو بـه گوش یار بـماند

***

دل شد ز دست و بـر مژه از خون نشان بـماند

جـان رفت و یار گم شده بـر جای جان بـماند

از ناخـن ار چـه سـینه کـنم، کی بـرون شـود؟

خــاری کــه در دورنـه ی جــانـم نـهـان بــمـانـد

دنـــبـــال یــار رفـــت روان کـــرد آب چـــشـــم

آن رفـتــه بــاز نـامـد و اشــکـم روان بــمـانـد

مــرهــم نــکــرد ریــش مــرا پــنــد دوســتــان

وانـدر دلـم جــراحــت گـفـتــارشــان بــمـانـد

ای دیـده، مــاجــرای دل خــون شــده کــنــون

بــا دوسـتـان بــگـوی کـه مـرا زبــان بــمـانـد

یک چند هر چه هست بود مست می پرست

دســت صــلـاح در تــه رطــل گــران بــمـانـد

گـفـتـم کـنم بـه تـوبـه سـبـک دسـتـیی، ولی

عمری گذشت و این دل من هم چنان بماند

مــا را وداع کــرد دل و عــقــل هــر چـــه بـــود

الــا ســر نــیــاز بـــر آن آســتـــان بـــمــانــد

مـی خـواسـت دوش عـذر جـفـاهـای او خـیال

صـد تــیـر آه نـیـم کـش انـدر کـمـان بــمـانـد

خـــســرو ز آه گــرم بـــر آتـــش نــهــاد نــعــل

بـر هر زمین که از سم اسپـش نشان بـماند

***

عـشـاق دل غـمـزده را شـاد نـخـواهنـد

خـوبــان تـن ویـران شـده آبــاد نـخـواهـنـد

آنان که بـه سـررشتـه ی زلفی بـرسـیدند

گـردن ز چـنـان سـلـسـلـه آزاد نـخـواهـنـد

قومی که حق صحبـت مجبوب شناسند

در جـور بــمـیـرنـد و ز کـس داد نـخـواهـنـد

گویند «چـرا سـوی گل و مل نگـرانی »؟

این بی غمی است از من ناشاد نخواهند

در دام تـو مردیم و بـه روی تـو نگفـتـیم

کـازادی گـنـجــشــک ز صـیـاد نـخــواهـنـد

از بـاد هـمـین بـوی تـو آید کـه بـرد جـان

آن گـل کـه چـو رویت بـود از بـاد نـخـواهند

خسرو، ز دل خویش مجو حرف سلامت

کاین قصـه ی شـیرینسـت ز فـرهاد نخـواهند

***

عشـاق هر شب از تـو بـه خـوناب خـفتـه اند

چون شمع صبح مرده و بی تاب خفته اند

خــفـتــنـد هـر کـسـی ز پــی خـواب دیـدنـت

بـیداری کسـان که پـی خـواب خـفـتـه اند

آخـر نـصـیـحـتــی بــکـن آن هـر دو چـشـم را

مـسـتـنـد در مـیـانـه ی مـحـراب خـفـتـه انـد

صــد خــون بــکــرده انــد رقــیــبــان کــافــرت

آگـه نـبــیـنـد ز آه جـگـر تــاب خـفـتــه انـد

مـی ده بـه خـاک جـرعـه ی ایشـان کـه نـزد تـو

بـر دسـت کـرده جـام می ناب خـفـتـه اند

از ما چـه آگـهیسـت کـسـان را کـه تـا بـه روز

بـی التـفـاوت در شـب مهتـاب خـفـتـه اند

یک شب برون خرام، نظر کن به کوی خویش

تـا چند خون گرفتـه بـه هر بـاب خفتـه اند

در آرزوی خـــــاره ی رخـــــســـــاره ی تــــــوانـــــد

شاهنشهان که بـر سر سنجاب خفته اند

خـسـرو، ز خـفـتـگان درش خـاسـتـن مجـوی

کـایشـان ز زخـم نـاوک پـرتـاب خـفـتـه اند

***

غـارت عـشـقـت رسـید، رخـت دل از مـا بـبـرد

فتنه به کین سر کشید، شحنه به خون پی فشرد

شـد ز خـیالـت خـراب سـینه ی مـا، چـون کـنیم؟

مـوکــب ســلـطــان بــزرگ، کــلـبــه ی درویـش خــرد

جـان که بـه دنبـال تـست، چند عنانش کشیم

چـون ز پـیـت رفـتـنـیسـت هـم بـه تـو بـایـد سـپـرد

عـشـق اگـر ذره ایسـت سـهـل نـبـاید گـرفـت

آتــش اگـر شـعـلـه ایـســت، خــرد نـبــایـد شـمـرد

عـشـق که مردان کشـد سـفله نجـوید حـریف

تـــیــغ کــه ســرهــا بـــرد مــوی نــدانــد ســتـــرد

شوق که باقی بود، یار چه خوب و چه زشت؟

دوست چـو ساقی بـود، بـاده چـه صاف و چه درد؟

هسـتـی ما زان تـسـت تـرک دلی گیر، از آنک

نــزد مــقــامــر خــطــاســت قــلــب زدن گــاه بــود

در هـــوس مـــردنـــم، لـــیـــک تــــه پــــای او

گــر نــکــشــد او ز نــنــگ، مــا بـــتـــوانــیــم مــرد

خـسـرو، اگر عـاشـقی، سـر بـه میان آر، ازآنک

هـر کـه بــدیـن راه رفـت، سـر بـه سـلـامـت نـبــرد

***

گـر چـه خـوبـان ز مـه فـزون بـاشـنـد

پــیـش آن مـاه مـن زبــون بــاشـنـد

مـــردمـــانــی کـــه روی او دیــدنـــد

تــا بــبــاشـنـد سـرنـگـون بــاشـنـد

گفتمش «بنده ایم » گفت «خموش

تو چه دانی که بنده چون باشند»؟

یــار مــهــمــان تـــســـت، ای دیــده

مـردمــان را بــگــو بــرون بــاشــنـد

ای دل خـون گـرفـتـه، عـشـق مـبـاز

کـه بـتـان تـشـنگـان خـون بـاشـنـد

عـافـیـت را بــه خـواب مـی جــویـنـد

دردمندان کـه بـی سـکـون بـاشـند

عـقـل درد سـر اسـت، زیـن مـعـنـی

عـارفـان عـاشــق جــنـون بــاشـنـد

تـو بـرون رو ز سـیـنـه ام، کـای جـان

یـــار یـــاران ز در درون بــــاشـــنـــد

عــشــق بــازی ز خــســرو آمــوزنـد

لـیلـی و مـجـنـون ار کـنون بـاشـنـد

***

یـاران کـه بـوده انـد نـدانـم کـجـا شـدنـد؟

یـارب، چـه روز بـود کـه از مـا جـدا شـدنـد؟

گــر نــوبــهـار آیـد و پــرســد ز دوســتــان

گو، ای صـبـا، کـه آن همه گـلها گیا شـدند

ای گـل، چـو آمدی ز زمین گو چـگونه اند؟

آن رویـهــا کــه در تــه گــرد فــنــا شــدنــد

آن سـروران کـه تـاج سـر خـلـق بـوده انـد

اکـنون نظـاره کـن که همه خـاک پـا شـدند

دنیاست خونبهای بـسی خلق، وین زمان

بـسیار کس که بـر سـر این خـونبـها شدند

خـورشـیـد بـوده انـد کـه رفـتـنـد زیر خـاک

آن ذره ها کـه چـون همـه انـدر هوا شـدند

آنها کـه سـیمیای جـهان شـان فـریب داد

بــگـذاشـتـنـد کـنـج و پـی کـیـمـیـا شـدنـد

بـازیچـه ایسـت طفل فریب این متـاع دهر

بـی عـقـل مردمان که بـدین مبـتـلا شـدند

کس را چه شد که نقد مرادی نمی رسد

مـانـا کــه خــازنـان فــلــک بــیـنـوا شــدنـد

خـسرو، گریز کن که وفا نیسـت در جـهان

زاهل جهان که همچو جهان بی وفا شدند

***

آن مـســت نـاز جــان جــهـان کـه مـی رود

وان گل به دست سرو روان که می رود

بـنگـر کـه بـا دلـی کـه کـشـانی همی بـرد

تــا بــهـر خــاطــر نـگــران کــه مــی رود

زین سوی منگرید که کشتـه از آن کیست؟

زان سـو نگه کـنید کـه جـان که می رود

جـانا، دلم مبـین که چو چاوش در فغانست

این بـین که در رکاب و عنان که می رود

دی جـان همی سـپـردم و او بـود بـر سـرم

امــروز یــاد تـــاج ســـران کــه مــی رود

از خواب جسته ای که مرا بوسه زد کسی

بـاری نه جـایز اسـت گـمان کـه می رود

دور از دهان من لب تـست آنک شکر است

بـنگر که این شکر بـه دهان که می رود

گفتـی که بـنده شـو، بـکنم من هزار شـکر

دانم که این سخن بـه زبـان که می رود

گفـتـی کـه من جـفـا نکـنم، گر نمی کـنی

هـر روز پـیـش شـاه فـغـان کـه مـی رود

خسرو که می کشد ز تـو دامن، بـه حیرتـم

کـز بـهـر زیسـتـن بـه امـان کـه مـی رود

***

ای اهل دل نخـسـت ز جـان تـرک جـان کـنید

وانـگــه نـظــاره در رخ آن دلـســتــان کــنـیـد

سویش همی کنید بـه بـازی نظر، خـطاسـت

مـانـا بـران شـویـد کـه بـازی بـه جـان کـنـید

از سرمه روسیه چه شوید، ای دو چشم من

از خــاک پــاش دامـن هـمــت گــران کــنـیـد

یـاران کـشـیـد بــرســر مـن خــنـجــر ســتــم

وز بـهر گـشـت شـهر سـرم بـر سـنان کـنید

در مــن زنــیــد آتـــش و خـــاکــســـتـــر مــرا

بر سیل چشم خویش به سویش روان کنید

مـن ارچـه خـاک بـوس درش مـی کـنم هوس

ای خـلـق، خـاک خـواریم انـدر دهـان کـنـیـد

تــا کــشــتــی مــراد مــن انــدر عــدم شــود

بـــر وی ز پــرده ی دل مــن بـــادبـــان کــنــیــد

خسرو ز درد دل چو حبـش شد بـرای دوست

پـیشـانـیش بـه داغ غـلـامـی نـشـان کـنـیـد

***

بــبــار بــاده ی روشـن کـه صـبــح روی نـمـود

که در چنین نفسی بی شراب نتوان بود

شراب در دلم و تـوبـه هم، کجـاست قدح؟

کـه دل بـشـویـم از آن تـوبـه ی شـراب آلـود

گـرفـت شـعـلـه ی شـوقـم بـه زیر دجـله ی می

کـه دل تـمـام بـسـوزد، گـرش نریزی زود

کجـا زیم من مسکین که جـانست وام نگار

فــراق تــنــدتــر از وام دار نــاخــشــنــود

علاج خـویش مکن ضایع، ای طبـیب، اینجـا

که بـر جـراحـت عـاشـق، دوا ندارد سـود

بـه پـنـد بـاز نـیـایـم کـه زور پـنـجـه ی عـشـق

عنان صبـر و سلامت ز دست من بـر بـود

گمان مبـر که یکی چـون فراق دوست بـود

اگـر هـزار جــفــا آیـد از ســپــهـر کــبــود

دریغ بـاشـد بـر ناکسـی چـو من عـشـقـت

کـه بـر صـلـایه ی زرین درمـنـه نـتـوان سـود

لـقـای یـار کـه تـسـکـین دوزخ دل مـاسـت

حـدیث بـاغ خـلـیل اسـت و آتـش نمـرود

ز طب عشق من، ای کت حسد همی آید

بـیا که بـینی خـاکسـتـر آنکه دیدی عـود

ازان ســیـاه شـود هـر نـمـاز شـام جــهـان

کـز آتـش دل خـسـرو رود بـه گـردون دود

***

پــای نــاز ارچــه گــهــی جــانــب مــا نــگــذارد

هم توان زیستن، ار جای بـه جا نگذارد

ایــن کــه هــر بـــار گــذارد قـــدم و زار کــشـــد

هم بـه یکـبـار همان تـیغ چـرا نگـذارد؟

هـیـچ رنـجــیـش مـبــاد، ارچـه دریـن بــیـمـاری

هـیچ روزی قـدمـی جـانـب مـا نـگـذارد

خـود بــرد اشـک بــه کـو درد دل مـاش، از آنـک

آنچـه اندر دل مـا هسـت صـبـا نگـذارد

دی بـه دشـنـامـی ذکـرم بـه زبـانش مـی رفـت

شکر این لطف رهی جز به دعا نگذارد

جـان تـرا سـجـده کند، ای بـت کافـر دل و بـس

هر نمـازی کـه دگـر هسـت روا نگـذارد

طـاق ابـروی بـلـنـد تـو قـومـی مـحـرابـی سـت

که درو چشم تـو جـز خواب قضا نگذارد

غمزه را گوی، گرت کشتن جمعی هوس است

کـه کـسـی بـهتـر ازو حـق بـلا نگـذارد

سـبـق بـیداد کـه پـیش تـو گـرفـتـه سـت فـلک

بـر رخ خـسـرو یک حـرف خـطـا نگـذارد

***

تـنـهـا غـم خـود گـفـتـن بـا یار چـه خـوب آید؟

از گــاز بـــر آن لــبـــهــا آزار چــه خــوب آیــد؟

جـانان چـو دهد فـرمان در کشـتـن مشـتـاقان

پـیـش نـظـرش رفـتـن بــر دار چـه خـوب آیـد؟

می سـوزم و می گـردم گرد سـر شـمع خـود

رقــاصــی پــروانــه بــر نــار، چــه خــوب آیـد؟

هـم بــار جـفـا بــردم، هـم جـام جـفـا خـوردم

ایـنـکـار کـه مـن کـردم، از یـار چـه خـوب آیـد؟

آن روز که جـان بـدهم در حـسـرت پـابـوسش

بـر خـاک مـن آن بـت را رفـتـار چـه خـوب آید؟

روزی که پـس از عـمری شـب روز کند بـا من

شب تا بـه سحر پیشش گفتار چه خوب آید؟

من خود بکشم خود را از دست غمش، لیکن

یارب که هم از دستش این کار چه خوب آید؟

چـون پـیش بـتـان زاهد تـسـبـیح گسـل گردد

از رشـتـه ی تـسـبــیـحـش زنـار چـه خـوب آیـد؟

چـون دوسـت کـند بـر جـان دعـوی خـداوندی

در بــنـدگـی از خـسـرو اقـرار چــه خـوب آیـد؟

***

جـهـان بـه خـواب و شـبـی چـشـم مـن نـیـاسـاید

چـو دل بـه جـای نبـاشد، چـگونه خواب آید؟

غـــلـــام نـــرگـــس نـــامـــهـــربــــان یـــار خـــودم

کـه کـشـتـه بـیند و بـخـشـایشـی نفـرمـاید

چــو مــایــه هــســت زکــاتـــی بـــده گــدایــان را

که مال و حسن و جوانی به کس نمی پاید

کسی که در دل شب خواب بی غمی کرده ست

بــر آب دیــده ی بــیــچــارگــان نــبــخــشــایــد

هــلــاک مــن اگــر از دســـت اوســـت، ای زاهــد

تــو جـمـع بــاش کـه عـمـر از دعـا نـیـفـزایـد

چـه کـم شـود زتــو، ای بــی وفـای سـنـگـیـن دل

بــه یـک نـظـاره کـه درمـانـده ای بـیـاسـایـد

دلــم مــشـــاهــد ســـاقـــی و روی در مــحـــراب

بــیـار مــی کــه ز تــزویـر هـیـچ نـگــشــایـد

ز مـن مـپــرس، دلـا، گـر تــو تـوبــه مـی شـکـنـی

که مسـت و عاشق و دیوانه را همین شاید

بــه زنـدگـی نـرسـد چــون بــه سـاعـدت خــسـرو

بـکـش، مگر کـه بـه خـون دسـت تـو بـیالاید

***

ترکی که جست و جوی دل من جز او نبود

او را دلی نبـود که در جست و جو نبـود

دامـن کـشـیـد از مـن خـاکـی بــسـان گـل

گـویی کـش از بـهـار وفـا هیچ بـو نـبـود

شـمـشـیر مـهـر زد بـه مـن بـی دل و بـرید

شـمـشـیر نیک بـود، بـریدن نـکـو نـبـود

بـفـریفـت مـر مـرا بـه سـخـنـهای دلـفـریب

ورنه دل مـرا سـر هر گـفـت و گـو نـبـود

در حــیـرتــم کـه یـارب، از او بــود ایـن کـرم

بـا خـود بـه جـای او دگری بـود، او نبـود

بــا او نـبــود آنـک چــنـانـهـا هـمــی نـمــود

بـا آنک مـی نمـود چـنـانها جـز او نـبـود

خــسـرو بــسـاز بــا شـب تــنـهـائی فـراق

گر گویمت که شمع کجا رفت، کاو نبود

***

چو باد صبح به آن سرو خوش خرام شود

سـلـام گـویـم و جـان هـمـره سـلـام شـود

غـلام اویم و هر کـس که بـیند آن صـورت

ضرورت اسـت که همچـو منش غلام شـود

عنایتی که رهی نیم کشت غمزه ی تـست

بــه یـک اشــارت ابــروی تــو تــمـام شــود

جـدا کنی تـو و من پـیش خلق شکر کنم

مـرا جــمـال تــو بــایـد کـه نـیـک نـام شـود

لب و دهان و رخـت هر یکی بـلای دل اند

یکـی دلـم چـه کـنـد، جـانـب کـدام شـود؟

بـه چـنـد سـوز دل از آه کـار پـخـتـه کـنـم

دگـر ره از خـنـکـی هـای بـخـت خـام شـود

بـه فتـوی خط او کآیتـی ست می تـرسم

که خواب بر همه کس بعد ازین حرام شود

میان غـم زدگـانم بـخـوان کـه پـیش ملک

فـقـیـر نـیـز بــگـنـجــد کـه بــار عــام شــود

بــبــرد خـواب ز هـمـسـایـه نـالـه ی خـسـرو

مــبــاد مــرغ چــمـن پــای بــنـد دام شــود

***

دلـی کـاو عـاشـق روییسـت در گـلـزار نـگـشـاید

گـر کـانـدر دل یـاری ســت از اغــیـار نـگـشــایـد

رو، ای بـاد و تـمـاشـا دیـگـران را بـر بـسـوی گـل

که ما را غنچـه پـر خـون است، در گلزار نگشاید

چـه طـالـع دارم این کـز آسـمـان یک کـاروان غـم

کـه آیـد بـر زمـین، جـز بـر دل مـن بـار نـگـشـاید

مرا در کار خـود کند اسـت دندان، زان تـرش ابـرو

بـدین دنـدان کـه مـن دارم گـره از کـار نـگـشـاید

اسـیر کـفـر گـیسـوی صـنـم چـون بـرهـمـن بـاید

کـه گـر رگـهای او بـگـسـلـد گـره زنـار نـگـشـاید

زنـد بــسـیـار لـاف زهـد و تـقـوی پـارسـا، لـیـکـن

همان بهتر که چشم خود در آن رخسار نگشاید

بـه جرم عشق اگر کافر کنندم خلق گو، می کن

مـرا بـاری زیـان هـرگـز بـه اسـتـغـفـار نـگـشـایـد

چه ساعت بود آن کاندر رخ او سرخ شد چشمم

کـه جـز خـون هر دمی زین دیده ی بـیدار نگـشـاید

دل خـود بـا در و دیوار خـالـی مـی کـنـد خـسـرو

بــمـیـرد گـر غـم خــود بــا در و دیـوار نـگـشــایـد

***

دلـدار مـرا بــهـره بــجــز غـم نـفـرســتــاد

بــر درد دل ســوخــتــه مـرهـم نـفـرســتــاد

چندین شب غم رفت که مهتـاب جمالش

نـوری بــه ســوی زاویـه ی غــم نــفــرســتــاد

عـمـرم بـه سـر آورد بـه امـیـد مـی وصـل

شـربــت کـه گـه مـرگ بـود هـم نـفـرسـتـاد

مـاییـم و سـر جـوش جـگـر، جـام لـبـالـب

کــز بـــزم وفــا رطــل دمــادم نــفــرســتـــاد

دی نرم تـری گفت سـخـن، تـیر عـتـابـش

از سینه گذاشت، ار چه که محکم نفرستاد

لعلش که عطا کرد به شاهان در و یاقوت

دریــوزه ی درویــش مــســلــم نــفــرســتـــاد

یک خـنـده نکـرد از پـی جـان داری بـیمـار

گـریـنـده کـسـی نـیـز بـه مـاتـم نـفـرسـتـاد

شادم بـه جگرسوزی هجرانش که بـاری

ایـن مـایـه ز اقـبــال خــودم کـم نـفـرسـتــاد

بـویی بـه صـبـا ده که شـده لنگر خـسـرو

تــا بــاد بــرونـش از حــد عـالـم نـفـرسـتــاد

***

دســت ز کـار شـد مـرا، دســت بــه یـار در نـشـد

لابـه نمودمش بـسـی، هیچ بـه کـار در نشـد

آه کـه صــبــر چــون کــنـد ایـن دل بــی قــرار مـن

کـز پــی تـنـگـی انـدرو صـبــر و قـرار در نـشـد

دل کـه بــه هـدیـه دادمـش کـایـن رخ زرد بــنـگـرد

سـکـه ی قـلـب داشـتــم زر بــه عـیـار در نـشـد

جـان بـسـپـردمش کـه تـا کـشـتـه ی خـود شـماردم

گرچه که کشتن رهی هم به شمار در نشد

تــا کــه دهـان تــنـگ تــو بــا نــفــس نــســیـم زد

در سـر غـنـچـه بـعـد ازان بــاد بـهـار در نـشـد

دی به کرشمه می شدی گشت چمن بسان گل

شـوخـی گل کـه از حـیا بـاز بـه خـار در نشـد

گـشـت غـبـار خـنگ تـو سـرمه ی چـشـم و هیچ گه

سـرمـه بــدان نـمـط دریـن دیـده ی تـار در نـشـد

مـن بــه غـبــار خــواســتــم در روم و نـبــیـنـمـش

لـیک ز بـس ضـعـیفـیم تـن بـه غـبـار در نشـد

بــر دل مـن فــرس مـران، زانـکــه بــه خــانـه ی گــدا

شـاه اگر چـه شـد درون، لیک سـوار در نشـد

نـالـه ی خـسـرو از غـمـش رفـت بــه گـوش آسـمـان

هیچ گـهی بـه گـوشـت این نالـه ی زار در نشـد

***

تـو کز سـوزم نه ای واقف، دلت بـر من نمی سوزد

مــرا آنــجــا کــه جــان ســوزد، تــرا دامــن نـمــی ســوزد

ز غـیرت سـوخـتـم، جـانـا، چـو در غـیرم زدی آتـش

تــو آتــش مـی زنـی در غـیـر و غـیـر از مـن نـمـی ســوزد

رخــت کــز دانـه ی فــلـفــل نـهـاده خــال بــر عــارض

کــدامـیـن روز کــان یـک دانـه صــد خــرمـن نـمـی ســوزد

نسـازد دوست جـز بـا دوست تـا سوزد دل دشمن

تو چندین دوست می سوزی که کس دشمن نمی سوزد

مزن بی گریه، خسرو، دم، اگر از عشق می لافی

کــه مــردم از چـــراغ دیــده بـــی روغـــن نــمــی ســـوزد

***

ز هجر سوختـه شد جان من سپـند تـو بـاد

دلم همیشـه اسـیر خـم کـمند تـو بـاد

دریـغ بــاشـد جــولـان تــو سـنـت بــر خـاک

سواد دیده بـسـاط سـم سمند تـو بـاد

چو هندوان که به سوی درخت سجده برند

نماز من بـه سـوی قـامت بـلند تـو بـاد

جـراحـت تـو کـه بـیدرد ذوق من بـشـناخـت

دوای سـینـه ی عـشـاق دردمـنـد تـو بـاد

اگر چـه من بـه رخت همچـو چـشم بـردوزم

هزار همچو منی سوخته سپند تو بـاد

دلـم کـه خـوان خـلـیلـش بـه چـشـم درناید

طـفـیلی مگـسـان لب چـو قـند تـو بـاد

گـه از گـهی سـخـن تـلخ عـیش خـسـرو را

گذشته بر لب شیرین نوش خند تو باد

***

صــبـــا چــو در ســر آن زلــف نــیــم تـــاب شــود

شـکـیب در دل بـیننـده تـنگ تـاب شـود

بــه تــرک دیـن مـســلــمـانـیـش بــبـایـد گــفــت

دلی کـه در شـکـن زلـف نیم تـاب شـود

ســیــاه روی شــدم زیــن ســفــیــد رخــســاران

چـو هندویی کـه پـرسـتـار آفـتـاب شـود

یــکـــی ز پـــرده بـــرون آی تـــا بـــه دیــده ی مـــن

جمال جمله بهشتی وشان عذاب شود

بــه هـر جــفــا کـه کــنـد چــشــم تــو رضــا دادم

که از خصومت تـرکان جـهان خراب شود

بــه هـر زمــیـن کــه چــو آب حــیـات بــخــرامــی

دهـان مـرده بـه زیـر زمـیـن پـر آب شـود

به مجلسی که تو حاضر شوی، چه حاجت نقل؟

که هم بـه دیدن تو صد جگر کبـاب شود

سؤال غـــم زدگـــان را ز لــب دری بـــگـــشـــای

که جـان خـستـه بـه دریوزه ی جـواب شود

نـخـفـت خـسـرو مـسـکـیـن درین هـوس شـبـهـا

که دیده بـر کف پایت نهد به خواب شود

***

غــم کــشــت مــرا آن بــت نـوشــاد نـیـامــد

گنجشک برمد از خفه، صیاد نیامد

عاشق شدم، این بـود گنه، وای که هجـرش

جـان بـرد و ازین یک گنه آزاد نیامد

بــر گـریـه ی عـاشــق کـه زدم خــنـده، نـمـردم

تا پـیش دو چشم من ناشاد نیامد

چـه سـود ازین مـردن بـی بـهره کـه شـیرین

روزی بـه سـر تـربـت فـرهاد نیامـد

گـفـتـی کـه شـبـی زود رسـم، روز بـدم بـین

کـان نـیز بـه روز دگـرت یـاد نـیـامـد

بـا خـاک نـسـازد، چـه کـنـد ایـن تـن خـاکـی

امـروز کـه از جـانـب تـو بـاد نـیامـد

تـــاراج خـــیــالــت شــدم و بـــدرقــه ی صــبـــر

آنجـا کـه مرا دوش ره افـتـاد نیامـد

فـریـادکـنـان دی بــه ســر کـوی تــو رفــتــم

جز گریه کسی در پـی فریاد نیامد

خسرو، به ستم جان ده و انصاف مجو، زآنک

در مـذهب خـوبـان روش داد نیامـد

***

کـدام دل کـه تــو غــمـزده زدی فـگـار نـشــد؟

کدام کس که تـرا دید و بـی قـرار نشـد؟

حــرام بـــاد زخــاک تـــو بـــر در هــر چـــشــم

که هیچ بـهره ی این چـشم خـاکسار نشد

بسوخت ناله ی من سنگ را، عجب سنگ است

دلت که سوخـتـه زین ناله های زار نشد

نـظـاره مـی کـنـم از دور، مـی خــورم جــگـری

که جز به دامنم این نقل خوشگوار نشد

جــهــان پــر از گــل و ســرو روانــم از مــن دور

حـسـاب من بـه جـهان گـوییا بـهار نشـد

خــوشــا کــرشــمــه ی آن یــار، دوش زاری مــن

بـه دیده بـرشکن داد و شـرمسـار نشـد

مـتــاع وصـل نـه انـدر قـیـاس هـمـت مـاســت

کـه مـرغ سـدره غـلـیواژ را شـکـار نشـد

بــه عـشـق دوزخـی خــام سـوز شـد خـسـرو

ازان که سوخت درین کار پـخته کار نشد

***

گــل آمــد و ز دوســت صــبــایـی نـمـی رســد

ز بــاغ وصــل مــهـرگــیـایـی نـمــی رســد

هــنــگــام بــرگ ریـز حــیــاتــم شــد و هــنــوز

زان نـوبـهـار حـسـن صـبـایـی نـمـی رسـد

مـا بــا ســمـوم بــادیـه ی هـجــر هـم خــوشـیـم

گـر زان شـکـوفـه بـوی وفـایی نمـی رسـد

من چون زیم که هیچ شبی نیست کاین طرف

زان غــمـزه کــاروان بــلــایـی نـمـی رســد

سـلطـان بـه خـواب ناز چـه آگـه ز خـلق، چـون

در گـوش او فــغــان گــدایـی نـمـی رســد

در گـنـج غـیب نـقـد تـمـنـا بـسـی سـت، لـیک

مـا را بـه چـرخ دسـت دعـایی نمـی رسـد

درد تـــــرا حـــــیـــــات ابـــــد بــــــاد در دلـــــم

کان هم دواست، گر چه دوایی نمی رسد

کـوشـم کـه سـر نهم بـه درت، لیک چـون کـنم

مردم بـه جهد خویش بـه جایی نمی رسد

گـر خـسـروا، بـه وصـل سـزا نـیسـتـی، مـرنـج

ملک سران بـه بـی سر و پـایی نمی رسـد

***

کـسـی کـه دیـدن آن تــرک بــاده نـوش رود

بــه پــای آیـد و چـون بــیـنـدش، بــه دوش رود

تـبـارک الله ازان رو کـه بـهـره خـواهـد بـرد

چـــو هـــم ز دیـــدن او آدمـــی ز هـــوش رود

گـر آن حـریـف رود سـوی قـبـلـه، صـوفـی را

گــلــیــم زهــد بـــه دکــان مــی فـــروش رود

ز بس که بیهشم از وی چو چشم پاک کنم

به سوی چشم برم دست و سوی گوش رود

خـراش سـینه ی همـسـایه شـد خـروش دلـم

کـسـی مبـاد که در گوشـش این خـروش رود

صــلـای عـیـش هـمـی آیـدم ز یـاران، لـیـک

دلـم نـمـانـد کــه ســوی نـشــاط و نـوش رود

طــریـق ســرو قـبــاپــوش دیـد تــا خــســرو

دلش نخـواسـت کـه بـر سـر و سـبـزپـوش رود

***

كسی كه از دیدن آن چشم خوابناك رود

عجب مدان كه به خواب خوشش هلاك رود

زمین به یاد لبت بوسه می زنم، لیكن

چگونه آرزوی انگبین به خاك رود

چنین كه روی تو گلبرگ نازك است، مباد

كه سویت از دل من آه سوزناك رود

به عشق دعوی آتش پرستیش نرسد

برهمنی كه در آتش چو ترسناك رود

فرو خورد كه برون ندهد اهل دل آهی

كه گر برون فگند، شعله بر سماك رود

فدای غمزه زنی باد جان كه جانب او

درست آید و دلهای چاك چاك رود

گناه خسرو، اگر دوستیست، غمزه مزن

كه از جهان چو شهیدان عشق پاك رود

***

گـذشـت مـجــلـس عـیـش و خــمـار مـی نـرود

بـمـانـد در دلـم، ایـن یـادگـار مـی نـرود

شبی خراب شدم، نی ز می، ز ساقی خویش

بـرفت آن شب و از سر خـمار می نرود

چــه وقـت بــود کـه آمـد کـه هـیـچــم از خـاطـر

طـــریــق آمــدن آن ســـوار مــی نــرود

چـــرا نـــمـــردم در زیـــر پـــای گـــلـــگـــونـــش

هـنـوز از دلـم ایـن خــارخــار مـی نـرود

هـمـان زمـان کـه بــرون شـد، رقـیـب را گـفـتـم

که رفتـنی دگر است، آن نگار می نرود

جــفـای سـاقـی مـا را خــبــر کـه بــیـرون رفـت

که کس ز مجلس ما هوشیار می نرود

چـنـین بـهاری و مـن هم بـه بـوی او، چـه کـنـم

کـه این هوس ز نسـیم بـهار مـی نـرود

ز گـوش خـسـرو آن زخـم چــنـگ و نـای بــرفـت

دلـی ز سـینـه فـغـانهای زار مـی نـرود

***

ز مـن بــه خـاطـر آن نـازنـیـن کـه یـاد دهـد؟

ز جـور او بـه کـه نالـم، مرا کـه داد دهد؟

جـوان و مسـت و فراموش کار و نادان است

زمـان زمـان ز مـن بـیدلـش کـه یاد دهد؟

مـــراد جـــویــم و گـــویــد خـــدا دهــد، آری

خــدا مـگــر مـن بــیـچــاره را مــراد دهـد

دلم به ششدر غم ماند و کعبتین دو چشم

سفید گشت که این مهره را گشاد دهد

شـکیب کـو که سـرشـک سـبـک رکـاب مرا

عنان بـگیرد و یک سـاعـت ایسـتـاد دهد

بـدین صـفـت کـه دم سـرد می زند خـسـرو

عجب نبـاشد، اگر خویش را بـه بـاد دهد

***

هــوایـی در ســرم افــتــاده، جــانــم خــاک خــواهــد شــد

جــهـانـی در ســر آن غــمـزه ی بــیـبــاک خــواهـد شــد

تو می زن غمزه تا من می خورم خوش خوش به جان پیکان

چـه غـم دارد تـرا، گـر سـینـه ی مـن چـاک خـواهـد شـد

مـبــیـن زیـن ســو کـه جــانـم از خــیـال مـهـره ی چــشــمـت

چـو گنجـشـکی کزو بـر خـورده در تـابـاک خـواهد شـد

بـــســوزم خـــویــش را از جـــور بـــخـــت بد، ولــی تـــرســـم

که آتـش سوختـه از ننگ این خـاشاک خواهد شد

خـــدایـــا، زو نـــپـــرســـی و مـــرا ســـوزی بــــه جـــای او

کـه کـشـتـه عـالمی، زان نرگـس چـالاک خـواهد شـد

رویـد، ای دوسـتــان هـر گـه کـه مـی بــایـد بــر آن کـویـش

که این جان خاک این کویست، اینجا خاک خواهد شد

زهـی شــادی، گــر او آیـد کــه بــیـنـد حــال مــن، لــیـکــن

من این شادی نمی خـواهم که او غمناک خواهد شد

خــیــال خــط تــو هــمــراه مــن بـــس بـــاشــد آن وقــتــی

کــه نــام مــن ز لــوح زنـدگــانـی پــاک خــواهـد شــد

ازان لــب تــلــخ مــی گــویـی، بــتــرس از مــردن خــســرو

کـه هـر زهـری کـه آیـد از لـبـش تـریـاک خـواهـد شـد

***

همـیشـه از نـمـکـت شـور در جـگـر بـاشـد

خـوشم که داغ تـو هر روز تـازه تـر بـاشـد

شهید عشق که آلوده شد به خون کفنش

در آفــتــاب قــیـامــت هــنــوز تــر بــاشــد

دل از نسـیم تـو صـد جـا درید و چـون نـدرد

حـجـاب غنچـه ز بـادی که پـرده در بـاشـد

همـه شـبـم رود از دیده خـون و چـون نـرود

کسی که غمزه ی خـوبـانش در جـگر بـاشد

بـمیرم و ز تـو پـرسـش طـمـع ندارم، از آنک

کـجـات بــر سـر بــیـچـارگـان گـذر بــاشـد

کـنم گـر از تـو فـراموش، خـاک بـر سـر مـن

بـه زیر خاک که خشتـم بـه زیر سر بـاشد

مــیــای تــنــگ ز انــبـــوهــی گــرفــتـــاران

که بـی مگس نبـود هر کجـا شـکر بـاشـد

ز تــو بــه زهــر گــیــاه فــراق خــرســنــدم

درخـت وصـل ندانیم کش چـه بـر بـاشـد؟

همیشه خسرو بـیدار و بـخـتـش اندر خواب

چه باشد، ار شب ما را گهی سحر باشد

***

از خـط او نـسـخـه ی سـبـزه بـه صـحـرا بــبــرد

آب ریـاحـین سـبـز هـم بـه تـمـاشـا بـبـرد

بــرد خــط و زلـف او جــان و دل عــاشــقــان

زان رمقی مانده بود، سبزه به صحرا ببرد

در بــن خـاری بــدم جــای گـرفـتــه چـو گـل

بــاد هــوایــش مــرا آمــد و از جــا بــبــرد

تا تو خرامان چو کبک دی به چمن در شدی

کبک بـرون شد ز بـاغ، جان به تگ پا بـبرد

بـوالعجبـی بـین کزو چشم تـو بـا چون منی

دل بـه سکونت بـداد، جان بـه مدارا بـبـرد

خـسـرو بـی سـنگ را بـود سـکـونی ز عـمر

بـرگ فراقت بـتاخت، جمله بـه یغما بـبـرد

***

در گـریـه خـون عـاشـقـی کـو خـان و مـان را تــر نـهـد

عـاشـق نخـوانندش، مگر آنگه کـه جـان را تـر نهد

عـشـقـی کـز آب و گل بـود، مژگان بـه حـیله تـر کـند

سـیلـی کـه از بـامـی رسـد، جـز ناودان را تـر نهد؟

مـژگـان و ابـرو را نشـانـد از مـسـتـی انـدر خـون مـن

چـون تـرک را ره دادمـی، تـیـر و کـمـان را تـر نـهـد

گـوینـد بـعـد از مـردنم، کـان مـسـت من بـر خـاک مـن

چـندان فشاند جـرعه ها کین استـخوان را تـر نهد

مـهمـان مـن شـو یکـدمی تـا پـیش تـو پـر خـون دلـم

خـونـابـه هـا ریزد بـرون، جـان و جـهـان را تـر نـهـد

هر جا که از تو خوی چکد، من خشک جانی برکشم

مفـلس که نقدی نیسـتـش، لابـد همان را تـر نهد

مشنو که خـسـرو را زبـان در ذکر جـانان خـشک شد

کان خشک لب جز در سخن گه گه زبان را تر نهد

***

ز دوری تــو چــو خــونـابــه ی مـن افــزون شــد

مرنج ز اشک من ار آسـتـانت گلگون شـد

بـه گـرد کـوی تـو مردم، نگفـتـیم کـه سـگی

فتـاده بـود درین کوی، حـال او چـون شـد

بـکش بـه ناز جهانی که شکل و شوخی تـو

نـه کـم ز فـتـنه ی دهر و بـلـای گـردون شـد

کرشمه چند کنی، یک نظر به گوشه ی چشم

بـدین طرف که جگرهای بیدلان خون شد

بـه خـون دیده نوشـتـم چـو قصه ی دل خـویش

درست نسخه ای از داستان مجنون شد

تـو پـای پـیـش نـهـادی بـه ره کـه بـخـرامـی

بـه پای پس زدن خسته صبـر بـیرون شد

خـیـال خـنـده ی تـسـت ایـن نـه گـریه ی خـسـرو

که چـشمهاش چنین پـر ز در مکنون شد

***

گــر حـــســـن تـــو آفـــاق پـــر آوازه نــدارد

سـرهـای سـران بــر در دروازه نـدارد

بـی مـنـت پـیـرایـه چـنـانـی تـو بـه خـوبـی

کـت هـیـچ غـم غـالـیه و غـازه نـدارد

بــر بـــاد هــوا شــد ورق صــبــر مــن، آری

دل دفتر کهنه ست که شیرازه ندارد

از آه جـــگــر تـــاب ســـیــه روی بـــمــانــم

گــر گــریـه ی مـن روی مـرا تــازه نـدارد

گفتی که چگونه ست غمم در حق خسرو

جـانا، چـه تـوان گفت که اندازه ندارد

***

چـون گشادی دهان شکرخـند

تـنگ شـکـر شـود گـشـاده ز بـنـد

در ببندی دو لب، دو عمر دهی

که دو جان می کنی به هم پیوند

سوزم از دیدن لبـت بـنشسـت

کـز نظـر می کـشـم حـلـاوت قـند

چـشـم قصاب تـو کشـد هر روز

در دکــان بــلــا حــیـوانــی چــنــد

چـشـم بــد دور درپــذیـر از مـن

کـه مـرا سـوزی از طـفـیل سـپـند

پـا مـکـش از سـر مـن و بـگـذار

ســایــه ی زیــر پــای ســرو بــلــنــد

بـا غمت خسرو آنچـنان خو کرد

که بـه شادی نمی شود خـرسند

***

بــه ره جــولـان کـه دی ســلـطــان مـن زد

ســنــان در ســیـنــه ی ویــران مــن زد

خـوشـم کـاندر پـیش می رفـتـم، اسـپـش

لـگـد بــر جــان بــی سـامـان مـن زد

نــکــردم ایـســتــادی، گــریـه، هــر چــنــد

دویـــد و دســـت در دامـــان مـــن زد

چه گریه است این که دل رست و جگر نیز

بـه هـر خـاکـی کـه این بـاران مـن زد

چــراغ وصــل مــن نـفــروخــت، هـر چــنــد

که عشق آتش به خان و مان من زد

دلــــم ویـــران شــــد و دزد خــــیـــالــــش

دریـــن ویـــرانـــه راه جــــان مـــن زد

غــلــام اوســت خــســرو، گــر کــشــد زار

نـبــایـد طـعـنـه بــر سـلـطـان مـن زد

***

حدیث حسن تـو زین پـس کفایتـی بـرسد

کـه فـتـنه ای ز تـو در هر ولایتـی بـرسـد

شود بـه فتـوی خـط تـو خون حـسن مبـاح

اگـر بـه روی تـو بــر گـل روایـتـی بــرسـد

دلـت بـگـفـت کـسـی از سـتـم نـیـاید بـاز

مـگـر ز غـیـب مـر او را هـدایـتـی بـرسـد

ز بـیم بـا تـو حـدیثـی نـمـی تـوانـم گـفـت

که از من و تو به هر کس حکایتی برسد

اگـر مـرا نـرســد بــا تــو راز خــود گـفـتــن

تـرا، اگر کنی، ای جـان، عنایتـی بـرسـد

ز آه مـن بـه جـهان صـبـح رسـتـخـیز دمـید

بـود کـه شـام غـمـت را نـهایتـی بـرسـد

چو غنچه پای به دامان صبح کش، خسرو

ز دوسـت بـو که نسـیم عـنایتـی بـرسـد

***

اگـر از خـطـت سـبــزه صـحـرا بـگـیـرد

سرش سبـز بـادا، بـگو تا بـگیرد

نهانی مریز، ای پـسـر، خـون عاشـق

کـه روزی تــرا آشـکـارا بــگـیـرد

لبـش خـورده خـونم، گرش من بـگیرم

همان هر دو لب یکدگر را بگیرد

دو زلفت دو عقد است رأس و ذنب را

که خورشید را بی محابـا بـگیرد

وزان عـقـد خــورشـیـد یـابــد رهـایـی

دگـر خـدمـت شـاه والـا بـگـیـرد

***

مـهـری کــه بــود بــا مـنـت، آن گــویـیـا نـبــود

آن پرسش زمان به زمان گوییا نبـود

نـامـم کــه بــرده ای و نـشــانـم کــه داده ای

زان روزگـار نام و نشـان گـوییا نبـود

در گـلشـنی کـه بـا گل و مل بـوده ایم خـوش

آمـد خـزان و بـویی ازان گـوییا نبـود

اول کــه دیــدمــت ز ســیـه رویـی آن نــفــس

گویا نشستم دل و جان گوییا نبود

یـادی مـکـن بـه مـردمـی از بـنـده، پـیش ازان

گـویند مردمان کـه فـلان گوییا نبـود

دی نـاگـهـانـش دیـدم و رفــتــم کــه بــنـگــرم

در پـیـش دیـده ی نـگـران گـوییـا نـبـود

صد قصه داشت خسرو مسکین ز درد خویش

چون پیش او رسید زبـان گوییا نبود

***

«ر»

سـوار چـابـک من پـیش چـشـم من مگـذر

مـرا بـکـشـتـی، ازین سـو ز بـهر من مـگـذر

ببین که چشم کسی چون بود، ز بهر خدا

بـدین صفت که تـویی پـیش مرد و زن مگذر

بـهانه می طلبـند اهل دل که جـان بـدهند

بــپــوش روی، وگــرنـه در انـجــمـن مـگــذر

سرم بـه خاک ره تـست، پـرشکستـه مرو

نـمـاز مـی کـنـم، آخـر ز پــیـش مـن مـگـذر

بـه دیده و دل و جـان بـگذری که جان تـوام

رواسـت زان همه بـگذر، ازین سـخـن مگذر

غـبــارهـاسـت ز جـعـد تـو در دلـم بـسـیـار

کشان به روی زمین جعد چون سمن مگذر

دلــا، ز زلــف گــذر بــر لــبــت اگــر نـتــوان

ولــیــک تــا بــتــوانــی از آن دهــن مــگــذر

***

امـروز کــه از بــاران شــد ســبــزه ی رعــنـا تــر

سـیم و زر گل جـمله گشتـند بـه صحـرا تـر

احـوال دو چـشـم مـن در گـریـه یـکـی بـنـگـر

چـون خـانـه ی پــر روزن ایـنـجــاتــر و آنـجـاتــر

صـد جـان نه یکـی بـاید تـا صـرف کـنـم در ره

گــردد چــو کــف پــایـت در راه تــمـاشــاتــر

آهنگ برون داری، آب است به ره، ای چشم

زین راه تفحص کن خشک است زمین یا تر

در سـبـزه خـرامیدن کردی هوس و شسـتـن

خـود سـبـزه نخـواهد بـود از خـط تـو رعناتـر

بــالـاتـر هـر جـادو چـشـم تـو هـمـی بـیـنـم

ابـروی تـو مـی بـیـنـم از چـشـم تـو بـالـاتـر

خسرو، صفت خوبـان می گوی که خود نبـود

در هـیـچ گـلـسـتـانـی بــلـبـل ز تـو گـویـاتـر

***

بــیـا، جــانـا، رضــای مــن نـگــهـدار

دمـی حــق وفــای مــن نـگــهـدار

رضـــایـــت بــــردن دل بـــود، دانـــم

تـو هم لخـتـی رضـای من نگـهدار

همه بـر دیگران قـسـمت مکـن غـم

ازان چــیـزی بــرای مــن نـگــهـدار

مـرا عـشـقـت بـلـا شـد، دیـگـران را

خــدایـا، از بــلــای مــن نــگــهـدار

لبـت ناگفـتـه بـوسـیدم، خـطـا رفت

مکش، وین یک خطای من نگهدار

هر آبی کان فرو می ریزی از چشم

بـــرای آشـــنــای مــن نــگــهــدار

صـبـوری بـا غـمش می گفت در دل

که من رفتـم، تـو جـای من نگهدار

بـــده بـــوی خـــیــالـــت را امــانــت

کـه ایـن بـهـر گـدای مـن نـگـهـدار

مرو ترسان بـه کوی دوست، خسرو

تــوکـل کـن، خــدای مـن نـگـهـدار

***

نـگــارا، چــشــم رحــمـت ســوی مـن دار

عـنـایت بـر تـن چـون مـوی مـن دار

مـــده، ای پـــارســـا، بـــیــهــوده بـــنــدم

دلی، گر می تـوانی، سـوی من دار

دو تـــا شـــد بـــازویــم زیـــر ســـر، آخـــر

دمـی سـر در خــم بــازوی مـن دار

جــفــا کــم کــن، ولـی گـر خــواهـدت دل

نمی گویم که شرم از روی من دار

هنوزم چـند خـواهی سـوخـت، ای چـرخ؟

بـکـش یا دوسـت را پـهلوی من دار

دلم کز دست هجران خون شد، ای اشک

بــبـر در پـیـش آن بـدخـوی مـن دار

مــکــن بــیــچــاره خــســرو را فــرامــوش

زبـان گه گه به گفت و گوی من دار

***

مـسـلـمـانان، گـرفـتـارم گـرفـتـار

وزین جـان دل افگارم گرفتـار

نـظـر بـر نـیکـوان چـنـدان نـهـادم

که شد ناگه دل زارم گرفتـار

چو خود کردم نظر در روی خوبان

بدین محنت سزاوارم گرفتار

کمند گیسو افگنده سـت و کرده

یکـی خـونریز عـیارم گرفـتـار

گسسـتـن را ندارم طاقت ار چـه

ز موی او بـه یک تارم گرفتار

شـبـم را حـال کی داند که هرگز

بـه روز من نشد یارم گرفتـار

بــرو از دیـده ی خــســرو کــه بــادا

بـه آب چشم بـیدارم گرفتـار

***

چـنان چـشـمـی ز رویم دور مـی دار

چـنینـم خـسـتـه و رنـجـور مـی دار

هــمــی کــن بــاد رعــنــایـی زیـادت

چـراغ عـاشـقـان بــی نـور مـی دار

بــرون شـد پـای مـسـتـوران ز دامـن

تـو دلـها می بـر و مسـتـور می دار

دلـم را سـوخــتــی از دوری خـویـش

دلم می سوز و خود را دور می دار

کـسـی کـاحـوال من بـیند، دهد پـند

که بـر خـود عقل را دستـور می دار

من از جان بشنوم پند تو، ای دوست

ولـیکـن عـاشـقـم، مـعـذور می دار

نـگـارا، چـون غـلـام تــسـت خـسـرو

بـه چـشم رحمتـش منظور می دار

***

ای دل، ز بــتــان دو دیـده بــرگــیـر

انــدیــشــه ز عــالــم دگــر گــیــر

تـــا شــحــنــه ی غــم تــرا دریــن راه

ســر بــر نـگـرفـت، پــای بــرگـیـر

شـور و شـر بـیـخـودیـسـت ایـنـجـا

با خود شو و ترک شور و شر گیر

نی نی غـلـطـم کـه چـون اسـیران

دنــبــالــه ی جــعــدهــای تــرگــیــر

گـر درد سـریت هـسـت از عـشـق

بــا درد بــسـاز و تــرک سـر گـیـر

ســربــاز مــکــش ز پــای خــوبــان

گر بـی سپر است، بـی سپر گیر

خاکی که بـر او بـتی گذشته ست

از مــردم دیــده در گـــهــر گـــیــر

خاری که بر او گلی نشسته ست

در دیـده ی مــیـل ســرمــه بــرگــیـر

ور عــقــل رهـت زنــد بــه کــویـش

تـرک مـن مـسـت بـی خـبـر گـیـر

خــســرو، بــنـشــیـن و دخــتــر رز

بـا خـوش پـسـران سـیمـبـر گـیـر

***

ای لعل لبـت چو بر شکر شیر

شـکـر ز لـب تـو چـاشـنـی گـیر

از زلـــف بـــریــدنــت دل مــن

دیـوانــه شــد و بــریـد زنــجــیـر

زلفـش بـگرفـت و کـرد درهم

فــریــاد هــزار بــاد شــبــگــیــر

می گیری و می زنی به تیرم

من کشته شدم، ازین زد و گیر

مـادر چـو تــویـی نـزاد بــر تــو

چــون دیـده فـرو نـیـاورد شــیـر

تـقصیر نمی کنی تـو هر چـند

تـقـدیر همی کـند چـه تـقـصـیر

در پـند تـو بـستـه ماند خسرو

بــیـچــاره کـجــا رود ز زنـجــیـر!

***

ای بــر دلــم از فــراق صــد بــار

ناگشته به وصل شاد یک بار

در بــارگــه وصــال خــویــشــم

از لطـف نمی دهی دمی بـار

شب تیره و بـار و خر شده لنگ

ترسم نرسد به منزل این بـار

بلبل به هوای بوستان سوخت

وین خـار نمی دهد گـلی بـار

بــــاران ســــعــــادت الـــهـــی

از بـهر عطا بـه خـسـروت بـار

امــیــد بـــه کـــس نــدارم، الــا

بـر رحـمـت و لـطـف ایـزد بــار

خـسـرو که ز فـرقـت تـو سـوزد

روزی نظـری بـه سـوی او دار

***

ای شــمـع، رخ تــو مـطـلـع نـور

زین حسن و جمال چشم بد دور

بــا پــرتـو عـارض تـو خـورشـیـد

چـون شـمـع در آفـتــاب بــی نـور

رخــسـار تــو در جــهـان فـروزی

مــانــنــده ی آفـــتـــاب مــشـــهــور

از روی تــو شــام صــبــح گـردد

وز زلـف تــو صـبــح شـام دیـجــور

انـگـیـخـتـه شـام را ز خـورشـید

آمـیـخــتــه مــشــک را ز کــافــور

از دســـت غــم تـــو در زمــانــه

یـک خــانـه ی دل نـمــانـد مـعــمـور

بــر دار غــمـت حــلـال بــاشــد

زو وصل تـو گشتـه همچـو منصور

خــاطـر نـرود بــه گـلـسـتــانـی

آن را کـه جـمـال تـسـت مـنـظـور

خسرو که همیشه بر در تست

از درگـــه خــــود مـــکـــن ورا دور

***

در ســیـنـه دارم کـوه غـم، دانـد اگـر یـار ایـن قـدر

شـاید که نپـسـندد دلش بـر جـان من بـار این قدر

بـیچـاره ای از دست شد، آخر چـه کم گردد ز تـو؟

گر بـازگویی، ای صـبـا، در حـضـرت یار این قدر

گر بـهر چـون تـو کعبـه ای، عمری بـه دیده ره روم

هم سـهل بـاشد جـان من، این مزد را کار این قدر

از دیـده زیـر پــای تــو چـنـدان فـشـانـدم لـعـل و در

روزی نگفتی کای فلان هست از تو بسیار این قدر

گر چه دلم خون شد ز تو، نی از تو می رنجد دلم

بـوده سـت ما را دیدنی از چـشـم خـونبـار این قدر

بـا آنـکـه زارم مـی کـشـی، دشـوار مـی نـاید تـرا

آنکـه مـلـامـت مـی رسـد از مـات دشـوار این قـدر

دریـوزه دارم خــنــده ای از نــقــلــدان پــر نـمــک

مـرهـم بــکـن بــهـر خـدا بــر جـان افـگـار ایـن قـدر

نـالـه کــه خــســرو مـی کــنـد در آرزوی روی تــو

کـم نالـد اندر فـصـل گـل بـلـبـل بـه گـلزار این قـدر

***

صبح است و دهر از خرمی چون روضه ی رضوان نگر

جـنـبــیـدن بــاد صـبــا جــلـوه گـر بــسـتــان نـگـر

خـندید خـورشید فلک چـون سرخ گل در بـوستـان

از خــنـده ی آن ســرخ گــل آفــاق را خــنـدان نـگــر

در چـشمه ی خـورشید اگر آبـی ندیده سـتـی گهی

خیزند چون ز خواب خوش، رو شستن خوبان نگر

رکـن ســریـر مـمـلـکـت کـز دولـت قـطـب جــهـان

ارکـان مـلـک و دین قـوی از روی چـار ارکـان نـگـر

والـا حـسـن دسـتـور شـه کـز بـهر وجـه عـالـمـی

از کف دسـتـش هر خـطی دیبـاچـه ی احـسـان نگر

بـنـمـوده پـیش مـهـر و مـه از لـوح مـحـفـوظ آیتـی

کـاینـک ز بـهر عـمـر خـود مـنـشـور جـاویدان نگـر

گر صبـح مشـرق، خـسـروا، از آسـمان طالع شود

صـبـح سـعـادت را طـلـوع از فـر خـسـروخـان نگـر

***

ای از تو خوبـان خورده خون تو از همه خونخواره تـر

عـیـاره ای کـافـر دلـی چـشـمـت ز تــو عـیـاره تــر

من عاشقم بر روی تو، نادان چه سازی خویش را؟

دانی که نبـود بـی سبـب چشم کسی همواره تر

چـندی ز جـور خـود مرا رخـساره تـر دیدی بـه خون

لب تر نکردی هیچ گه کز چیست این رخساره تر؟

در کـشـتــن بــیـچـارگـان آشـفـتـی و بــر مـن زدی

دانـم نـدیـدی در جــهـان کـس را ز من بــیـچـاره تــر

هـر روزت آیـم بــنـگـرم، پـس بــار دیـگـر بـی خـبــر

صد پـاره گشتـه جـامه هم، وز جامه جانم پـاره تـر

از یـاوه گـردی هـای دل از جــســتــجــوی نـیـکـوان

مــن از جــهــان آواره ام، صــبـــرم ز مــن آواره تــر

بـگـذار دل را، خـسـروا، چـون پـنـد تـو مـی نشـنود

خــامـوش کـن دیـوانـه را، آوار ازان غـمـخــواره تــر

***

مــاه نــدیـدی ار دلــا، یـار چــو مــاه مــن نـگــر

در رخ او نــظــاره کــن، صــنـع آلــه مــن نـگــر

گفتمش از لبـت چشان، گفت برو، وزین هوس

هجـده هزار هم چـو خـود بـر سـر راه من نگـر

دفـع کـنـم ز گـریـه مـن شـعـلـه دمـی ز تـوتـیـا

سوختـه جـان و دل بـسی زآتـش و آه من نگر

این طـرفـم زبـان دهد کـآن تـوام بـه جـان و دل

چـشـمک ازان طرف زند، شوخـی ماه من نگر

چـند خـورد سـمند تـو لـالـه ز خـون عـاشـقـان

گو که گهی بـه شـکر آن روی چـو کاه من نگر

کـشـتـنیم بـدین گـنه کـت نـظـری همـی کـنم

بوسه چو مست خواهمش، عذر گناه من نگر

سینه ز زخم ناختم چاه شده ست و پر ز خون

رگ چـو نـمـود از درون، رشـتـه ی چـاه مـن نـگـر

صـوفـی خـلـوت دلـم، دامـنـی از دو دیده خـون

پــاره ی مـقــنـع صــنـم طــرف کــلــاه مـن نـگــر

خـسـرو عـاشـقـان مـنـم، درد دلـم کـه در هـوا

گرد شده سـت بـر سـرم، چـتـر سیاه من نگر

***

ای به تپیدن از تو دل، هوش که می بری مبر

وی به خرابی از تو جان، باده که می خوری مخور

خوردن غم ز دل بـود، چند بـه خلق غم دهی

گر غرض اینست، از کسان دل که همی بـری مبر

کـبـک روانـی و رهت هسـت درون سـینـه ها

دانـه ی دل بــخــور، ولــی دور کــه مـی پــری مــپــر

شـاه بــتـانـی و بــتـان بــنـده ی تـو ز بـنـده کـم

غاشیه نه بـه فرق شان، بـنده که می خری مخر

خـسـرو خـسـتـه را ز تـو پـرده ی دل دریده شـد

یــار، از آن دیــگـــران پـــرده کـــه مــی دری مـــدر

***

گـر تــو کـلـاه کـج نـهـی، هـوش ز مـا شــود مـگـر

ور شـکنی بـه بـر قـبـا، کـرتـه قـبـا شـود مگر

خـفـتـه بـه اسـت نرگـسـت، ور بـگـشـائیش دمی

شـهـر تـمـام کـو بـه کـو، پـر ز بـلـا شـود مـگـر

مسـت و خـراب شـو روان پـای بـه هر طـرف فـگن

دیده که خـاک شـد بـه ره، در تـه پـا شود مگر

چشم تو مست شد، بکن مست ترش ز خون من

زان همه تـیر بـی خـطا، یک دو خطا شود مگر

بــنـده ی چــشـم تــو شــدم، آن دو از آن مـن نـشـد

خـدمـت لـعـل تـو کـنم، این دو مـرا شـود مگـر

مـردم دیـده مـانـده را بــر در خــویـشـتــن بــبــیـن

در دل همـچـو سـنگ تـو مـیل وفـا شـود مـگـر

دل کــه خــراب داشــتــم در بــر مــن رهـا نــشــد

خـواهم ازین خـراب تـر، از تـو رهـا شـود مـگـر

از سـر زلـفـش، ای صـبـا، سـوی من آر گـه گـهی

دل که ز جای خود بشد تا که به جا شود مگر

خــســرو خــســتــه را اگــر دل نـدهـد خــیـال تــو

جـان و تـنـم ز یکـدگـر هـر دو جـدا شـود مـگـر

***

ای ز چـون تـو بــت شـده، صـد پــارسـا زنـار دار

آفــتـــابـــی، روی مــا در قــبـــلــه ی دیــدار دار

چــون غــم و انـدوه خــالـت را فــراوان پــیـشــوا

در بـلـا و فـتـنـه چـشـمـت را هـزاران کـار دار

رشـکـم آید ز آنچـه غـمـهایت، دگـر یاران خـورند

آن همه یک جـا کن و پـیش من غـمخـوار دار

نـاوکـی زن بــر دلـم کــز زحــمـت خــود وا رهـم

خـویـش را بـهـر دلـم یـک دم درین پـیکـار دار

درد دل چـون از تـو یادم می دهد، مـرهم مـکـن

بـــر دگــر دلــهــا درآویــز و دلــم افـــگــار دار

مـن نـه آن یـارم کـه دارم پـیش تـو خـود را عـزیز

راضیم، خواهی عزیزم دار و خواهی خوار دار

از چو تو هندوی کافر کیش گل چهره ست دنگ

گل بـه هندسـتـان بـود چـون بـرهمن زنار دار

رنـگ مـی آرد کـف پــایـت ز خــون چــشــم مـن

یـک دمـی پـا را بـر ایـن دو دیـده ی خـونـبـار دار

چـند گـویی نیسـت بـیهوشـی مشـتـاقـان ز من

مـی تـوانـی، خـسـرو بـیچـاره را هـشـیار دار

***

ای چـراغ جـانـم از شـمـع جـمـالـت نـور دار

بــارک الله، چـشـم بــد زان روی زیـبــا دور دار

چون دلم را بت پرستی نو شد اندر عهد تو

بــاری ایـن بــتــخــانـه ی دیـریـنـه را مـعــمـور دار

کار دل کردی، بـرافگن بـعـد ازین بـنیاد عقل

شحنه را چون دور کردی، دست در دستور دار

مـن نه آنم کـز درت سـر بـر کـنم تـا زنده ام

گـر اجــل از کــوی تــو دورم کــنـد، مـعــذور دار

تـا بـدانی حـال خـون آشـامی شبـهای من

جـرعـه ای زین بـاده پـیش نرگـس مـخـمور دار

من بـه جان درمانده و تو ترک بـدنامی کنی

می تـوانی، حـال رسوایی چـو من مستـور دار

خسرو بـیچاره مرد نقش شیرین تـو نیست

صــورت فــرهـاد کــش، در دفــتــر شــاپــور دار

***

یـارب، این مـاییم از آن جـان و جـهـان افـتـاده دور

ســایـه وار از آفــتــابــی نـاگــهـان افــتــاده دور

چـون کنم، یاران، که من بـیمارم و مرکـب ضـعـیف

جـان بـه لب نزدیک و راهی در میان افـتـاده دور

بـیـنـوا چـون بـلـبـلـم، بـی بــرگ چـون شـاخ رزان

کـز جـمـال گـل بــود، در مـهـر جـان افـتـاده دور

آنـچـنـان کـانـداخـت چــشـم بــد مـرا دور از رخـت

بــاد چــشـم بــد ز رویـت آنـچــنـان افـتــاده دور

دوری از کـوی تـو سـرگردان همه شـب تـا بـه روز

در فغـان گویی سـگی ام ز آسـتـان افـتـاده دور

در خـیال ابـرویت تـنـهـا و بـی کـس، سـالـهاسـت

شستـه در خاکم چـو تـیری از کمان افتـاده دور

یاد کن از چون منی، ای دوست، گر با چون تویی

آنـچـنـان نـزدیـک بـود این دم چـنـان افـتـاده دور

گفتـه ای، تـو کیستـی؟ مانده درین کو این چـنین

بـیدلی سـرگشتـه ای از خـان و مان افتـاده دور

دی خیالت گفت، خسرو، حال تـنهاییت چـیست؟

چیست همچون حال تنهایی ز جان افتاده دور؟

***

گـر هنـر داری مـرنـج، ار کـم نشـینی بـر سـتـور

زیـر عـیـســی خــر نـگـر، زیـر خــزان یـکـران تــور

وز حروفی نام رخش و داردت هر جـا، چه سود؟

در عرب وی را کمیت اسـت اسـم و در تـاتـار بـور

نیک و بـد در آدمـی پـنهان نمـی مـانـد، چـنـانک

نـافــه در جــیـب مـلــوک و بــاده در جــام بــلــور

نفس را چـون رام جـویی، ساکنی بـهتـر ز جـهد

پـیل را چـون پـسـت خـواهی، چـاره نیکوتـر ز زور

چـند بـهر کنجـدی کش خورده نتـوانی، ز حـرص

پـا نـهـی، کـایی تـهی تـگ در ره پـیلـان چـو مـور

احمقی باشد که گنجی دارد و خرجیش نیست

بــر سـتـور انـبــار گـوهـر کـی بـود سـود سـتـور؟

مـزد دارد عـرض بـخـشـش پـیـش دکـان بـخـیـل

خــیـر بــاشــد چــاه کـنـدن بــر لـب دریـای شـور

خـوار نبـود مـکـر مـی کـو گـردد از افـلـاس خـوار

عــور نـبــود مـنـفــقـی کـو گـردد از انـفــاق عــور

در عـیار سـیم و زر تـا کـی پـرسـتـی سـنگ را؟

بـاش تـا سـیم تـو گـردد گـور و گـردد سـنگ گـور

تـــرک در دنــبـــالـــه ی کـــور و ز گـــورش یــاد نــه

گــور دنـبــالــش روان زانـگــونـه کــو دنـبــال کــور

صـنع یزدان شـد چـنان، از دیده ی عـیبـش مـبـین

حسن در زنگ و حبش چون عقل در ملتان و غور

بـا تـن سیمین، چـو گنج خویش یابـی زیر خـاک

زال زر رویـیـن تــن و پــولــادونــد و ســیــمــجــور

پـر نگـیرد بـنـده خـواهش، ذره ذره کـن چـو ریگ

روغـن انـدر ریـگ ریـزی، بــیـشــتــر گـردد صـبــور

خــام تــر گــردد ز پــنــد مــعــنـوی دانــای خــام

کــورتـــر گــردد ز بـــاد عــیــســـوی دجـــال کــور

گر به پند از فسق بـاز آیی چو خسرو، ای حکیم

در جـنب سر شستـنت بـاید، چه دریا و چه خور!

***

یـارب، آن رویـسـت یـا گـلـبـرگ خـنـدان در نـظـر

یارب، آن بـالـاسـت یا سـرو خـرامـان در نـظـر

ای خوش آن ساعت که بینم آن رخ و گیرم لبش

بـاده ی خـوش بـر کـف و گـلـنـار خـنـدان در نـظـر

تـا تـو، ای سـرو خـرامان، در چـمن بـگذشتـه ای

مـی نـیاید پـیش بـلـبـل را گـلـسـتـان در نـظـر

در تــو مـی بــیـنـم ز دود دل ز حـسـرت بــیـقـرار

تـشـنه را کـی سـود دارد آب حـیوان در نـظـر؟

یک زمـان از دل فـرونـایی هـمـه شـب تـا بـه روز

گـر چـه بـاشـد تـا بـه روزم مـاه تـابـان در نظـر

در نـظــرهـا صــورت جــان، گــر نـیـایـد، گــو مـیـا

در تـو بـینـم کـایدم چـیزی بـه از جـان در نـظـر

خلق گل بـینند و من روی تو، زیرا خوش تر است

یک نظر در دوست از صد ساله بستان در نظر

در دنـدان تــو زان بــیـنـم کـه دل مـی خــواهـدم

ورنـه دریـا نـایـدم از بــذل ســلـطــان در نـظــر

شـه عـلـاء الـدین والـدنـیـا مـحـمـد کآمـده سـت

خـلـق را عـین الـیـقـین زو ظـل یـزدان در نـظـر

از پـی آن را کـه گـیـرد سـبــق فـیـروزی سـپـهـر

حـرف تــیـغـش را هـمـی دارد فـراوان در نـظـر

***

ای تــرا در زیـر هــر لــب شــکــرســتــانــی دگــر

جـز لـبـت مـا را نـمـک نـدهد نـمـکـدانی دگـر

مـن غـم دل گـویم و تـو هـمـچـنـان مـشـغـول نـاز

تـو بـه شـهـری دیگـر و مـن در بـیابـانـی دگـر

من بـه تو حیران، تو می گویی که پـیمان تـازه کن

بـاری اول عـمـر و آنـگـه عـهـد و پـیـمـانـی دگـر

وه که چندان جـان محنت کش مرا سوزی، بـسوز

خـانه خـالـی کـن کـه آمد بـاز مـهمـانی دگـر

مـن دریـن سـودا ز جـان خـویـشـتـن سـیـر آمـدم

آنـکـه زو سـیری نـیاید هسـت او جـانی دگـر

زان لب چـون آب حیوان کشتـه شد شهری تـمام

ای خـضـر، بـنما، اگر هسـت آب حـیوانی دگر

بــر دل مــن غــارت کــافــر مــیــاریــد، ای بـــتــان

زانکه بـود این کـافـرسـتـان را مسـلمانی دگر

هر چـه ممـکـن بـود کـردم چـاره و درمـان خـویش

بعد ازین جز جان سپردن نیست درمانی دگر

با چنین خونابه دست از چشمها، خسرو، بشوی

زانـکــه ایـن خــانـه نـیـارد تــاب بــارانـی دگـر

***

پــرتــو خــورشــیـد بــیـن تــابــنــده از روی قــمــر

شـاد بــاش، ای روشـنـی روی نـیـکـوی قـمـر

راســت چــون مــاه نــوم کــاهــیــده و زار و نــزار

کـز پــس مـاهـی بــود یـک روز پـهـلـوی قـمـر

هـر شـبــی تــا صـبــح بــیـدارم بــه بــازی خـیـال

سر بـه روی خـاک ماندم، چـشم بـر روی قمر

ای دل، ار خواهی که حلوایی خوری از عید وصل

مـن حـلـالـت مـی نـمـایم، آنـگـه ابـروی قـمـر

مـاه مـن چــاه زنـخــدان تــو شـد از خـوی پــر آب

پــاک کـن کـز وی در آب افــگـنـده ای گـوی قــمـر

نیکـوان خـاک تـوانـد، ای مـاه، در تـو کـی رسـند؟

کی رسد خاکی که اندازد کسی سوی قمر؟

گشت پنهان می کنی و منع خسرو بـیهده است

زانکه شـبـگردی نخـواهد رفـتـن از خـوی قـمر

***

مـی نـیـایـد چــشــم مــن بــر آســتــان او گــذر

دولـت دسـتــی کـه دارد در مـیـان او گـذر

بـاد هر دم تـازه تـر نوروز عمرش، گر چـه هست

بــلـبــل مـحــروم را در بــوســتــان او گـذر

نـاوک مـهـرش گـذشــت و ای قـدر، روزی نـکـرد

ایــن قــدر انــدر دل نــامــهــربــان او گــذر

او بـه دشـنام و مـرا بـهر زبـانش افـسـون، ازآنک

حـیف بـاشـد چـون منی را بـر زبـان او گذر

ســرگــذشــتــی بــاز گـویـی از دل مـن زیـنـهـار

ای صـبـا، گر افـتـدت روزی بـه جـان او گذر

چـون رود جــان شـهـیـدان بــر فـلـک، جــان مـرا

کــشــتــه ی اویـم مـبــاد از آســتــان او گـذر

عشق، بـس ناخوش بلایی، لیکن ار پرسی ز من

خاک او خوش، کاین بلا دارد ز جان او گذر

جـان من از صـبـر می پـرسـی، دل ما را بـپـرس

زانکـه این مـعـنی نـدارد در کـمـان او گـذر

هر شبی کاندر دل خسرو گذشتی شب نخفت

کـرد گـویی نـاوکـی در اسـتـخـوان او گـذر

***

خــوش بــود بــاده ی گــلـرنـگ در ایـام بــهـار

خـاصـه در سـایه ی گـلـهای تـر اندام بـهار

عـاشـق زار بـهـار اسـت نـهانـی سـوسـن

لـیک از شـرم نـیـارد بـه زبـان نـام بـهـار

بـر چـمن بـود بـسی وام بـهار از زر و سیم

غـنچـه بـگشـاد گـره تـا بـدهد وام بـهار

بـعـد ازین بـینـی در سـایه ی هر سـرو بـلـنـد

مجـلسی کرده جـوانان می آشام بـهار

هوشـیار اوسـت بـه نزد همه اهل مـعـنی

که به مستی گذراند سحر و شام بهار

به غنیمت شمر، ای دوست، اگر یافته ای

روی زیـبــا و مـی روشــن و ایـام بــهـار

از پــی خـوردن مـی بــا سـخـنـان خـسـرو

بــاد مـی آرد ازان روی تـو پـیـغـام بـهـار

***

یــکــی امــروز ســر زلــف پــریــشــان بــگــذار

شانه تا کی بـود انگشت به دندان بـگذار

گر سرم نیست به سامان ز غمت هیچ مگوی

مر مرا هم به من بی سرو سامان بـگذار

نـیـک دانـنـد لـب و چـشـم تـو مـردم کـشـتــن

تـو مشو رنجـه و این کار بـدیشـان بـگذار

طــره را کــار مـفــرمـای بــه شــهـر آشــوبــی

دیو را شـغـل گرفـتـن بـه سـلیمان بـگذار

گـویـیـم جـان غـمـیـن تـو، گـرفـتــار مـن اسـت

دو جهان گشت گرفتار تو، یک جان بگذار

گـر ز درمـانـدگـی عـشـق تــرا دردی هـســت

هم بـدان درد قـناعـت کن و درمان بـگذار

خــســروا، یـا بــه گــریـبــان وفــا ســر در کــن

یـا ز کـف دامـن انـدیـشـه ی خـوبـان بـگـذار

***

زلـفــت از بــاد دگـر بــاشــد و از شــانـه دگـر

هست یک فتنه لبت، نرگس مستانه دگر

در غـمت جـان ز تـنم رفـت و خـیال تـو بـمـاند

عـاقـبـت خـویش دگر بـاشـد و بـیگانه دگر

دل آسـوده دگـر، حـال پــریـشـان دگـر اسـت

شــهـر آبــاد دگــر بــاشــد و ویـرانـه دگــر

اهل صورت که خودآرای بود، سوختنی است

کـرم شـب تـاب دگـر بـاشـد و پـروانه دگـر

ای دل افـسـانه که گفـتـی و بـبـردی خـوابـم

بـهر خـواب اجـلـم گـوی یک افـسـانه دگـر

بــه تـکـلـف بــشـود عـشـق گـران جـان خـرد

بـیـهـش بــاده دگـر بــاشـد و دیـوانـه دگـر

عـاقـبـت گـشـت دروغ آنچـه گمان می بـردند

که چـو خـسـرو نبـود عـاقـل و فـرزانه دگر

***

گــر زمـیـن جــان بــرود، بــاد هـوایـی کــم گــیـر

ور جـهانـم نـبـود، کـهنه سـرایی کـم گـیر

ایـن دل سـوخـتــه بــا گـوشـه ی مـحـنـت خـو کـرد

گـر بـه بـاغـی نرود، بـرگ و نوایی کـم گیر

زهـد مـن خــدمـت رنـدان خــرابــات بــس اسـت

گـر نـمـازی نـکـنـم، رسـم ریایی کـم گـیر

زاهـد ار ســوی مــن از نــنــگ نــبــیـنــد هـرگــز

ما بـه دشـنام تـو سـازیم، دعـایی کم گیر

زر خـسـان راسـت، مـرا گـوهـر درویـشـی بــس

جـوهـری را ز دکـان کـاهـربـایـی کـم گـیـر

گــر دل مــرده ی مــا زنــدگــی تـــوبـــه نــیــافــت

در خـم آب حـیات اسـت، صـفـایی کم گیر

خـلق از مشک و من از خـاک در دوست خـوشم

این صواب است مرا، بوی خطایی کم گیر

گر ز عشـاق تـو من کشـتـه شـدم، عمر تـو بـاد

از صـف کـج کـلـهان ژنده قـبـایی کـم گـیر

غـم مـخــور گـر شــود آواره ز کـویـت چــو مـنـی

از قدمگاه سـران بـی سـر و پـایی کم گیر

من کـه بـاشـم کـه کـسـی از چـو منی یاد کـند

از گـلـسـتـان ارم بــرگ گـیـایـی کـم گـیـر

صد چو خسرو به درت هست، یکی گو کم باش

در طـرب خـانه ی جـمشـید گـدایی کـم گـیر

***

سـر بـه کوی عـشـق غـلتـانیده گیر

چشم را بر خواب خوابـانیده گیر

زلـف پــیـچــانـت چـو گـیـرم بــیـهـده

تهمتی بـر خویش پـیچانیده گیر

چـشـم تـو خـون می نغـلتـد از درون

گـوهری از دیده غـلـتـانـیده گـیر

چـون نمـی گـردد دلـت، چـون آسـیا

مـا چـه گـردانـیم گـردانـیده گـیر

چـنـد تـرکـانـه بــه خـون اغـرا کـنـی

خــانـه ی زنـبــور شــورانـیـده گـیـر

پس کند تا کی زبان گردن چو شمع

آتـش انـدر سـینه گـیرانیده گـیر

گـر چـه خـسـرو را بـمـیـرانـی ز غـم

نام چون باقیست، میرانیده گیر

***

ای رخـــت از مـــه جـــهـــان آرای تـــر

وی لـبـت از مـی نشـاط افـزای تـر

تــر کـنـم جــان در رهـت چـون ره روی

کــآب مــی ریــزد ازان بــالــای تــر

مانده گشتی ار چه از خون ریختن

خــوی بــریـز از عـارض زیـبــای تــر

خـون خـود جـویم همی، تـا در تـو دید

از که؟ زین چـشم جـگر پـالای تـر!

مـردم چــشــمـم نـیـاســایـد ز خــواب

زانکه هستش روز تا شب جای تر

در غـمـت آب از سـر خـسـرو گـذشـت

گـر چـش از دریا نگشـتـی پـای تـر

***

بـا تـو در سینه نفس را چـه گذر

در دلم غـیر تـو کس را چـه گذر

بـاغ نـشـکـفـت و نیامـد مـوسـم

در دل خستـه هوس را چه گذر

مـن اســیـرم ز گـلـم بــاده مـده

در چـمن مرغ قفس را چـه گذر

خـلـق گـویند نفـس زن در وصـل

در تـن مـرده نفـس را چـه گـذر

اندران دل که تویی، غم چه کند

خــانـه ی شـاه عـس را چــه گـذر

وصـل جـو را نـبـود لـذت عـشـق

در نمکـسـار مگـس را چـه گـذر

مـی کـنـد خـنده کـه در یاد تـوام

در دلت خسرو خس را چه گذر

***

در عـشـق بــاز خــود را دیـوانـه کـردم از سـر

یارب، فرو مبـادا این می که خوردم از سر

سـر بـهـر خـاک گـشـتـن پـیـش درش نـهـادم

چـه جـای آنکـه، یاران، روبـند گردم از سـر

مـهره ز تـن جـدا شـد، در تـن ز هجـر جـانـان

عشق و بـلا ازین پس بـازنده کردم از سر

خواهم شد امشب آن سو می بایدم ازان رو

ای گریه، سرخ گردان رخسار زردم از سر

جــانــا، بــهـار حــســنـت آغــاز ســبــزه دارد

شد وقت آن که اکنون دیوانه گردم از سـر

مـطـرب بـه نوک غـمـزه بـگـشـای سـینه ی من

بـخراش ریش کهنه، کن تـازه دردم از سر

رفـت آنکـه بـود خـسـرو نیکـو ز شـاهد و می

ای دل، گواه بـاشـی کـاقـرار کردم از سـر

***

جـولـان تـوسـنـش بـیـن، هـر سـو غـبـار دیـگـر

فتـراک او نگه کن، هر سـو شـکار دیگر

دلــهـا اســیـر گــیـرد، جــانــهـا شــکــار ســازد

هرگز ندیده ام من، زینسان سوار دیگر

بـخـشـم بـه زلفـش ایمان، هم ناید اسـتـوارش

آن چـشـم کافرش بـین نااسـتـوار دیگر

هسـت ار چـه کار عیسی جـانها بـه مرده دادن

مشـکـین لب و دهانش دارند کـار دیگر

از خـــنـــده ی تـــو بـــر جـــان یــک یـــادگـــار دارم

وز داغ هـجـر بـر جـان صـد یادگـار دیگـر

هـر دو لـب تــو، جـانـا، از یـک مـی انـد، لـیـکـن

هر نرگس تـو دارد خـواب و خـمار دیگـر

تــا بـــاد راســت گــه گــه بــر طــره ی تــو بـــازی

از هـر شـکـنـج مـویت دارم غـبـار دیگـر

گـفـتــی کـه یـار دیـگـر نـنـشــســت در دل تــو

تـو جـای مـی گـذاری از بـهر یار دیگـر؟

یک بـار دل بـه مـن ده، سـوگـند می خـورم من

بـینم اگـر بـه خـوبـان در عـمر بـار دیگـر

یارب، چه صورت است این کش گر نگه کند گل

بـر خـویـش بــاز نـایـد تـا نـوبـهـار دیـگـر

از دسـت خــوبــرویـان دیـوانـه گـشـت خــسـرو

تـنها نه او که چون او چندین هزار دیگر

***

ای بـــاد صــبـــحــدم، خــبـــر آشــنــا بــیــار

بــوی نـهـفـتـه زان صـنـم دلـربــا بــیـار

مـانـا کــه یـابــم از دل گـمـگـشــتــه آگـهـی

یـک تـار مـو ازان سـر زلـف دو تـا بــیـار

تــعــویــذ عــمــر بــایــدم انــدر شــب فــراق

یک نـامـه زان مـسـافـر فـرخ لـقـا بـیـار

گـفـتـی سـلـام آرم ازو، چـشـم بـر رهسـت

یا خود میای تـا نشنوم کشتـه، یا بـیار

تــاکــی ز بــنـد بــیـهـده گـوشــم گـران بــود

آخـر همم ازو سـخـنی، ای صـبـا، بـیار

زان بـوسـتـان کـه مـیوه بـه اغـیار مـی دهـد

بـرگـی بـه سـوی فـاخـتـه ی بـیـنـوا بـیـار

در غـیرتـم کـزوسـت خـدنـگـی بـه هـر دلـی

یک ره از آن یکـی ز پـی جـان مـا بـیـار

جــان مــرا خــریـد خــیـالــش بــه بــنـدگــی

این بنده ز آن اوست از آن بت رضا بیار

زان جام لب که جرعه ز شاهان دریغ داشت

پــروانـه ی خـرابــی مـشـتــی گـدا بــیـار

از جـــرعـــه گـــاه او قـــدری آبـــرو بـــخـــواه

بــر دردهـای کـهـنـه ی خـسـرو دوا بــیـار

***

ای دل، ازین خـرابـه ی وحـشـت کـرانـه گـیـر

رو بــر فــراز کــنـگــر عــرش آشــیـانـه گـیـر

هستی به فقر یار و بهانه مکن که نیست

یابـی مـگـر خـلـاص ز دهر، این بـهـانـه گـیر

سـنـگ گـران خــود بــه تــرازوی هـمـت آر

هر دو جـهان بـه وزن دو خشخاش دانه گیر

از کیش پـاک سهم سعادت ستـان و بـس

این جـانـب دو قـوس دوگـانی نـشـانـه گـیر

گیتـی فسـانه گیر و خـیالی که اندروسـت

آنجـا که راسـتـی سـت دروغ و فسـانه گیر

رخـش زمـانـه نـزد تـو، خـواهی قـرار عـمـر

گـر قـوتــیـت هـســت، عــنـان زمـانـه گـیـر

در عشق خـون دل خور و از شوق ناله کن

آن بــاده را بــه زمــزمــه ی ایـن تــرانــه گــیــر

خـسـرو، ز نام و ننگ جـهان بـه که وارهی

ناداشت کرد و مست شو و شاخشانه گیر

***

ای شهسـوار، دسـت بـه سـوی عنان مبـر

بــر صـیـد تــیـر مـفـگـن و از خـلـق جـان مـبــر

چــون در شــکـار بــر ســر آهـو گـذر کـنـی

چشمت بس است، دست به تیر و کمان مبر

در جـعـد چـون کـمـنـد تـو مـن صـید لـاغـرم

آزرده مـی شــوم، بــه زمـیـنـم کـشــان مـبــر

دانی که چـند دسـت دل اندر عـنان تـسـت

آن دســت نــازنــیـن، بــه دوال عــنــان مــبــر

چـنـد از مـه و سـتـاره تـو تـنـها شـنیده ای

شـرمـی بــدار و نـام کـســان بــر زبــان مـبــر

گفتـی که نیسـت یاد منت، از خـدا بـتـرس

بـر من کـه سـوخـتـم ز فـراق این گـمـان مـبـر

دل بــرده ای، بــیـا، شـه مـردم شـکـار، وه

تـن لـاغـر اسـت طـعـمه ی زاغ اسـتـخـوان مـبـر

سودی بکن، همین که بیایی به سوی من

صـبــر و قـرار خــســرو مـسـکـیـن زیـان مـبــر

دل بــرده ای، بــیـا، شـه مـردم شـکـار، وه

تـن لـاغـر اسـت طـعـمه ی زاغ اسـتـخـوان مـبـر

سودی بکن، همین که بیایی به سوی من

صـبــر و قـرار خــسـرو مـسـکـیـن زبــان مـبــر

***

از چـشـم تـو که هسـت ز تـو جـان شـکـارتـر

دل نـیسـت در جـهـان ز دل مـن فـگـارتـر

می گوی تلخ از آن لب شیرین که زهر تست

ز آب حــیـات بــر دل و جــان سـازگـارتــر

خــلـق از تــو بــا کـمـال وفـا بــا شــکـایـتــنـد

من هر چه بیش می کشیم شرمسارتر

پــیـش تــو جــان شــکــافــم و بــاور نـیـایـدت

هـرگـز نـدیـده ام ز تــو بــی اسـتــوارتــر

گفتم که هوشیار شو، ای دل، بـه کار عشق

عـقـلم بـه گوش گفـت ز من هوشـیارتـر

در عــشــق بــدگــوار بــود پــنـد دشــمــنــان

حــقـا کـه پــنـد دوســت از آن نـاگـوارتــر

پـرسی که چـون نخـست دلت بـیقرار نیست

گــر بـــاورم کــنــی قــدری بــیــقــرارتــر

رخ هر چـه بـیش بـر در تـو می زنم بـه سنگ

بـخـتـم نگـر کـه هسـت زرم بـی عـیارتـر

هـم خـود بــرون بــرآر، چـو خـسـرو بـگـویـدت

کاخـر ز چـیسـت چـشم من سوکوارتـر؟

***

هـر شــب مــنــم ز هــجــر پــریـشــان و دیـده تــر

دل از بــرم رمـیـده و مـن زو رمـیـده تـر

افـغـان ز تــو کـه هـسـت بــه گـوشـت فـغـان مـن

هر چند بـیش می شنوی ناشنیده تـر

شیرین غمی ست عشق، ولیکن زمان کجاست؟

ای دل، بگویمت که بخور، لیک دیده تر

خــلـقـی بــه راه مـنـتــظــرت جــان ســپــرده انـد

ای تـرک مست، دار عنان را کشیده تر

تــــو فــــتــــنـــه ی زمـــانه شــــدی، ورنـــه روزگــــار

بـوده ست پـیش ازین قدری آرمیده تـر

ای دوسـت، پـرده پـوشـی مجـنون ز عقل نیسـت

کـور اسـت دامـنی ز گـریبـان دریده تـر

خــســرو، زمـان رفــتــن و بــر دوش بــار عــشــق

راه دراز مــی روی، آخــر جــریــده تــر!

***

نه نرگس اسـت ز چـشـم خـوش تـو عربـده جـوتـر

نه سـنـبـل اسـت ز زلـف کـج تـو غـالـیه بـوتـر

اگـر چــه سـوخـت مـرا هـجــر خـام و وعـده ی رویـت

خـوشم که دوزخ نقد از بـهشـت نسـیه نکوتـر

من از قـضـاسـت که میرم بـه بـند سـلسـله مویان

بیا که نیست کس از تو به دهر سلسله موتر

به سخت چشمی یاران کشی همیشه چو ترکی

کـه از گـروهـه ی سـنـگـین کـنـد شـکـار کـبـوتـر

شـرابــم ار نـدهـی تـیـغ ران بــه خـلـق کـه بــاری

ز دولـت تــو کــنـم زان دگــر شــراب گـلـو تــر

مبـین کـه مـایه ی دیوانگـیسـت عـشـق تـو، این بـین

کـه عـقـل اولـیـن از وی پـیـاده ایـسـت فـروتـر

گــرت بـــگــویــد از آن مــنــی مــرنــج ز خـــســـرو

کـه نیسـت زو کـسـی اندر زمانه بـیهده گوتـر

***

رضـای من طلب امشـب، طـریق ناز مگیر

مـبــنـد چـشـم عـنـایـت نـظـر فـراز مـگـیـر

ز دل گـزیـده شــدم، زلـف را بــدو مـگـذار

مـنم غـریب، تـو سـگ را رسـن دراز مـگـیر

اگر بـگیرم زلفت، بـه سوی خویش مکش

ز دسـت من بـردت شـب، طـریق بـاز مگیر

بــدزد لـب، چـو بـگـیـرم بـه زیـر دنـدانـش

نـوالـه ای بـه دهن آمـده سـت، بـاز مـگـیر

تـنـم ز هجـر دو تـا شـد، هنوز زخـم مـزن

مرا که چـنگ شـکـسـتـم بـرای سـاز مگیر

چو من بسوختم از غم مخای چندین لب

چو شمع پیش تو باشد، شکر به گاز مگیر

بـبـرده ای دل خـسرو، مگوی کی بـردم؟

عــنــان نـاز بــکــش، راه احــتــراز مــگــیـر

***

قـمـر بـرید ز مـن مهر و من خـراب قـمـر

شـبــم دراز چـو گـیـسـوی نـیـمـتــاب قـمـر

خرابه ها همه چون از قمر شود روشن

چـراسـت تـیره دل من، چـو شد خـراب قمر

تـمام شـب قمر آسـمان نمی خـسـپـد

که چـشـم این قمر ما بـبـسـت خـواب قمر

کجـا رسـد مه گردون بـدین قـمر، بـاری

که نیست چشمه ی خورشید تر به آب قمر

ز نور بـاشد هر قطره چـشمه ی خـورشید

چـو خـون چـکـد ز رخ هـمـچـو آفـتــاب قـمـر

کـنـون دمـیدن صـبـح از رخ قـمـر بـاشـد

چــو آفـتــاب نـهـان شــد ز مـاهـتــاب قـمـر

گر آید و بـرود زودتـر نه جـای گله است

از آنکه نیسـت نهان، خـسـروا، شتـاب قمر

***

مـنم بـه خـانه، تـن اینـجـا و جـان بـه جـای دگـر

بـه دل تویی و سخن بـر زبـان بـه جای دگر

به بوستان روم از غم، ولی چه سود که هست

دلم بـه جـای دگر، بـوستـان بـه جـای دگر

کـجـا بـه کـوی تـو مـانـد نـسـیـم بــاغ بـهـشـت

زمینسـت جـای دگر، آسمان بـه جـای دگر

چـو جـان دهـم نـرود دل بـه کـویت، ار چـه بـرنـد

سگان کوی تـو هر استـخوان بـه جای دگر

نـشـان ز کـوی تـو پـرسـنـد و مـن ز بـس غـیرت

تـو جـای دیگر و گویم نشـان بـه جـای دگر

مـــگـــو کـــه یـــار دگـــر کـــن، كنم اگـــر بــــیـــنـــم

نظـافـتـی که تـو داری همان بـه جـای دگر

بــگـو، چــگـونـه تــوان گــفــت زنـده خــســرو را

که او به جای دگر ماند و جان به جای دگر

***

رخ گل خوش است و از وی رخت، ای نگار، خوش تر

چه بـود؟ گلی که رویت ز دو صد بهار خوش تر

چـه روم بـه بـاغ و بـوسـتـان چـو گـلـی بـه تـو نمـاند

ز گلی که بی تو بینم به دو دیده خار خوش تر

بــه یـکـی ســخــن کــه گـویـی بــزیـد دوبــاره مـرده

کـه ز آب زنـدگـانـی دو لـبــت دوبــار خـوش تـر

چـه خـوش اسـت یـک کـرشـمـه ز بــرای مـردن مـن

کـه اگـر زیم بـه دیدن، یکـی از هـزار خـوش تـر

چـه کمان کشـی دو چـشـمم بـه دو تـیر چـار کـردن

که گر آید از تـو گردی دو من و چهار، خوش تـر

مـنـم و شــبــی و بــا دل هـمـه شــب حــکــایـت او

کـه غـم دراز گـفـتـن بـه شـبـان تـار خـوش تـر

چـه روم بـه خـاک، جـانم کند این سخن بـه حـسرت

کـه بـر ایـن تـن زمـینـی ره آن سـوار خـوش تـر

غـم هـجـر راسـت ذوقـی کـه بـه وصـف کـس نـیـاید

تـو اگر شـراب خـواری، ز میت خـمار خـوش تـر

چــو غــلـام تــســت خــســرو، زیـد و بــمـرد، فـریـاد

تو ازین دو گوی پـیشت که کدام کار خوش تر؟

***

ســپــیــده دم کــه گــهــربــار بــر در گــلــزار

شـود بــه جــلـوه گـل انـدر نـگـارخـانـه ی یـار

عـجــب نـبــاشـد، اگـر از نـسـیـم روح افـزای

دم حــیـات زنــد نــقــش خــامــه بــر دیـوار

چـه عـشـقـهای کـهن را که نو کـند از سـر؟

چــو عــنـدلــیـب بــرآرد ز شــوق نــالــه ی زار

گــهـرفــروش شــود روی نــیـکــوان ز عــرق

گــهــی کــه گــرم شــود آفــتــاب را بـــازار

خوش آن کرشمه و نازی که می کند نرگس

چـو چـشم ساقی رعنا میان خواب و خـمار

مـیـان لـالـه و گـل بـیـن صـبــا ز نـغـمـه ی مـرغ

که رقص می کند از بی خودی بر آتش خار

شده ست صحن گلستـان ز ارغوان و سمن

چــو آســتــان شـه از روی خــسـروان دیـار

***

آراســـت هــمــه عــرصــه ی آفــاق بـــه زیــور

در بــرج شــرف آمــدن شــمــس مـنـور

بــیـرون زده گــلــهــای رخ ســاده جــوانــان

کــایـنـد بــه نـظــاره ی شــهـزاده ی کـشــور

بر سبزه گل لعل تو دانی چه چکیده ست؟

بــر سـیـنـه ی طـاوس مـگـر خـون کـبـوتـر

خـونـابــه چــکـانـیـد ز چــشـم تــر عـشـاق

بـلـبـل کـه کـشـیده ز نـوا زهره ز اخـتـر

بــر لـالـه ی تــر کـوفـت صـبــا پــای بــر آتــش

بـا مطرب و بـا مرغ چـمن شد چـو نواگر

غـنـچـه سـت دهن گـرد گـرفـتـه ز پـی آنک

بـوسـد کـف پـاهـای نـگـاران سـمـن بـر

آن طـرفـه بـهاری که زمین پـر گل و زر شـد

زان ره کـه درآمـد عـلـم خــان مـظــفـر

شـهـزاده خـضـر خـان کـه بـه تـأییـد الـهـی

خضری ست پدید آمده از صلب سکندر

نـبــود عـجــب، ار مـحـو کـنـد حـکـم فـنـا را

آثـار چـنین عمر که خـضری سـت مصور

مدح تـو ز خـسـرو بـه فـلـک رفـت و عـطـارد

بـر تـخـتـه ی خـورشـید نگر می کـند از بـر

***

ای ســرم را بــه خــاک پــات نـیـاز

عــاشــقــی را ز ســر کـنـم آغــاز

جان ز نازت نمی شکیبد و نیست

چـاره ای چـون بـرآمـده سـت نـیاز

گـفـتـی، از مـن نـهـاد مـکـن رازت

کسی شنیدی که من نگفتم راز؟

یـــــادم آیــــد ز زلـــــف او، ای دل

بـازگـویی بـه مـا شـب اسـت دراز

گوشـه می گیرم از کمان تـو، لیک

مــی زنــد غــمــزه ی تــو تــیـرم بــاز

یک دم، ای بـخـت، بـاز روشن کن

چـشـم مـحـمـود را بــه پــای ایـاز

خــسـرو، آواز خــوب دارد دوســت

کیسـت کاو نیسـت عـاشـق آواز؟

***

فــزون شـــد عــشــق جـــانــان روز تـــا روز

کــجــا زیــن پــس شــب مــا و کــجــا روز

ز بـــیــهـــوشـــی نـــدانـــم روز و شـــب را

شـبـم گـویی یکـی گـشـتـه سـت بـا روز

دل اسـت این، هیچ پـیدا نـیسـت، بـا خـون

شب است این، هیچ پیدا نیست، یا روز؟

چـه خـفـتــی؟ خـیـز، ای مـرغ سـحـر خـیـز

تــــرا روزی هـــمـــی بــــایـــد، مــــرا روز

مـــگـــو، جـــانـــا، کـــه روزی بـــر تـــو آیــم

نــــدارد چـــــون شــــب انــــدوه مــــا روز

تـو خـوش خـفـتـه بــه خـواب نـاز تــا صـبــح

مــــرا بــــیــــدار بـــــایــــد بــــود تــــا روز

چه عیش است این که خسرو را به هجرت

شـــود هــر شـــب بـــه زاری و دعـــا روز

***

ز مـن چـو دل ربـودی رفـت جـان نـیـز

که در دل داشت شوقت این و آن نیز

ز یـاقـوت لـبــت مـا را طـمـعـهـاسـت

کـز او زنـده سـت جـان و هم روان نیز

رقــیـبــت را مــده دشــنـام ازان لــب

کـه دل را سـخـت مـی آیـد، روان نـیز

سـر پـابـوس تـو تـنـها نه دل راسـت

کـه مـشـتـاق اسـت جـان نـاتـوان نیز

دلـی بــودم، شـد آن پــابــنـد زلـفـت

نـمــی یـابــم ازو نــام و نـشــان نـیـز

تعالی الله چه تنگ است آن دهانت؟

کـه فـکـر آنجـا نمی گنجـد، گـمان نیز

غـمـت، خـسـرو چــه گـویـد آشـکـارا

کـه نـتــوان گـفــت راز تــو نـهـان نـیـز

***

گـشـادی چـشـم خـواب آلـود را بــاز

در فـتــنـه بــه عـالـم کـرده ای بــاز

بـــه دور مــاه رویــت زلــف شـــبـــرو

پــریـشـان کـاری اکـنـون کـرد آغـاز

خط سبـزت، اگر نه خـضر وقت است

چرا شد با لب جان بخش دمساز؟

بـه بـسـتـان گر روی، در سـجـده آید

بـه پـیـش قـامـتـت سـرو سـرافـراز

ربــودی دل ز مـن، وانـگـه سـپــردی

بـــه دســـت طــره ی دلــدوز غــمــاز

چه جای جان که بر دل می زند تیر؟

چـو گردد تـرک چـشمت ناوک انداز

اگـر نـدهی بـه عـمـری کـام خـسـرو

روا بــاشــد، بــه غــیـر او مــپــرداز

***

بـر جـان مـن شـکـسـتـه دل بــاز

کــردی تــو شــراب خــوردن آغــاز

جـانا، مخـور این قدح که مستـی

لــب را بــزن و بــه مــن بــده بـــاز

شـد نـوبــت شـربــت پــســیـنـم

جــرعــه بـــه پــیــالــه ی مــن انــداز

مـا را غــم تــو ز خــلــق بــبــریـد

در صـحــبــت دوســتــان دمـســاز

پرسی که چگونه ای، چه گویم؟

کـــز مـــرده بـــرون نـــیـــایـــد آواز

گــویــنــد مــرا، بــرو ازیـن کــوی

دل گــم کــردم، کــجـــا روم بـــاز؟

خـوش نیست سرود خـسروان را

مطرب مست است و چنگ ناساز

***

مـبـتـلـا شـد چـون دل مـسـکـیـن بـه زلـف یـار بـاز

جان سلامت کی توان بردن ازان طرار باز؟

دل بـــه ابـــروی بـــتـــان دارد چـــو اقــرار درســت

می کـند از مـؤمـنی تـصـدیق آن اقـرار بـاز

سـرو بــســتــان در چــمـن چــون دیـد رفـتــار تــرا

از خجـالت خشک بـر جـا ماند از رفتـار بـاز

هـیـچ غـمـخــواری نـدارم در غـم عـشــق تــو مـن

هم مگر لطف تـو گردد بـنده را غمخوار بـاز

چــاره ی بــیـچـارگـان چـون در لـب شـیـریـن تــسـت

دامنت خـواهم گرفت، ای صنم، ناچـار بـاز

چــنـد گـه پــر کــار چــرخ ار کـرد از هـم مـان جــدا

عـاقـبـت بـا هم رسـانید آن سـر پـرگار بـاز

بر جمالت دل نه اکنون عاشق است، ای جان من

مهر تـو در سـینه دارم مـدت بـسـیار بـاز

گر هوای وصـل آن مه داری، ای خـسـرو، بـه جـان

چـشـم غـیـرت را بـدوز از دیـدن اغـیـار بـاز

***

در فـراقـش رود خـون از دیـده مـی بـارم هـنـوز

وان ز دلــگــرمـی نـگــویـد تــرک آزارم هـنـوز

ســالـهـا تــا گـلـبــن مـقـصــود در مـی پــرورم

ز آب چـشمم بـرنمی آید گل از خـارم هنوز

گـر چـه بـر بـاد هـوس شـد خـرمـن امـیـد مـن

تـخم مهرش در میان جـان همی کارم هنوز

گر چـه پـر داغ اسـت جـان من ز هجـر آن نگـار

داغ مـهرش بـر جـیبـن دوسـتـی دارم هنـوز

دلـبــر از کـوی مـحــبــت پــا اگـر بــیـرون نـهـاد

من بـه دسـت ناامیدی سرنمی خـارم هنوز

زاری و افـغـان من بـی او گـذشـت از نه فـلـک

وان نـگـار آگـه نـگـشـت از نـالـه ی زارم هـنـوز

گر چه جان خسرو از مهر رخش از دست رفت

تخم عشقش در زمین دل همی کارم هنوز

***

مست من چون جرعه نوشی، بـاده ای بر من بریز

درد جـام خـود بـرین رسوای مرد و زن بـریز

چشم تـو مست است، گر کم ایستـد ناکرده خون

خـون من در پـیش آن قـتـال مردافـگن بـریز

دشمن جـان من است آن غمزه، تـا خوش گردد او

آنچه درد من شنیدی پیش آن دشمن بریز

دل شـد از تـیر غـمـت روزن چـو خـواهد رفـت جـان

شربـتی از جام خود بـاری بـر آن روزن بـریز

خـلعت رنگی ست واجـب، گر کشم بـر سر سـبـو

نـیمـه ی دیگـر بـرین دسـتـار و پـیـراهـن بـریز

مست می رفتم، سبو بر سر فتادم، وان شکست

تارکم بشکن بـدان و خون من بـر من بـریز

تـیرگی عـیش مشـتـاقـان تـرا چـون روشـن اسـت

بــر دل تـاریـک خـسـرو بــاده ی روشـن بـریـز

***

سـویـم آن نـرگـس بــی خــواب نـبــیـنـد هـرگـز

بــخـتــم آن طـره ی قـلـاب نـبــیـنـد هـرگـز

هر دمش، سجده کنند انجم و مهر و مه و چرخ

یوسف این مرتـبـه در خواب نبـیند هرگز

هـر زمـان خــنـده ی دیـگــر کــنـد آن شــورانـگــیـز

داغ دیـریـنـه ی اصــحــاب نــبــیـنـد هـرگــز

بـــی مــحـــابـــا کــشـــد و شـــرم نــدارد، آری

روی قــربــانـی قـصــاب نـبــیـنـد هـرگـز

طـمـع مـهـر و وفـا هـمـت کـوتــه نـظـرانـســت

مرد عشق این همه اسباب نبیند هرگز

هـر شـکـاری کـه فـتـد پــیـش تـو، ای تـیـرانـداز

سـیـری از نـاوک پـرتـاب نـبــیـنـد هـرگـز

ای مؤذن، مـکـش آواز کـه هـسـت ایـن دل مـن

بـت پـرستی که بـه محراب نبـیند هرگز

خـسـرو آن شـب کـه بـه کـوی تـو رود از غـیرت

سـایه ی خـویش بـه مـهتـاب نـبـیند هرگـز

***

رویـت از خـوی هـمـه پــر در خـوشـاب اسـت امـروز

آفــتــاب تــو ز ســیـاره بــه تــاب اســت امــروز

هـر خـیـالـی کـه ز خــورشـیـد در آب افـتــاده سـت

پـیـش رخـسـار تـو لـرزنـده جـواب اسـت امـروز

چــشــم بــیـمـار تــو پــرهـیـز کـه مـی کــرد ز مـی

می فتد هر طرفی، مست و خراب است امروز

دانم آن چشم تو فتنه ست و ز مستی خفته ست

خفتـه را هیچ ندانم که چـه خواب است امروز؟

دوش گـفـتـی کـه دهـم بـوسـه و پـس مـی گـویی

که لبـم ریش شود، این چه جواب است امروز؟

خــنـده ات دیـده دهـن بــاز بــمـانـده ســت صــدف

از دهـانـت کـه پــر از در خـوشـاب اسـت امـروز

***

دل ز تــن بــردی و در جــانـی هـنــوز

دردهـا دادی و درمــانــی هـنــوز

آشــکـارا ســیـنـه ام بــشــکـافــتــی

همچـنان در سینه پـنهانی هنوز

مـلـک دل کـردی خـراب از تـیـغ کـیـن

واندر این ویرانه سـلـطـانی هنوز

هر دو عـالـم قـیمـت خـود گـفـتـه ای

نـرخ بـالـا کـن کـه ارزانـی هـنـوز

خــون کــس یـارب نــگــیـرد دامــنــت

گر چه در خون ناپشیمانی هنوز

جــور کـردی ســالـهـا چــون کـافــران

بـهر رحـمـت نامسـلـمـانی هنوز

مـا ز گـریـه چـون نـمـک بـگـداخـتـیـم

تـو بـه خـنده شکرسـتـانی هنوز

جــان ز بــنــد کــالــبــد آزاد گــشــت

دل بـه گیسـوی تـو زندانی هنوز

پیری و شاهدپرستی ناخوش است

خـسروا، تـا کی پـریشانی هنوز

***

تـن پـیر گـشـت و آرزوی دل جـوان هنـوز

دل خون شد و حدیث بـتـان بـر زبـان هنوز

عمرم بـه آخر آمد و روزم بـه شب رسید

مستـی و بـت پـرستی من همچنان هنوز

آهنگ کـرده سـوی بـتـان جـان کـمتـرین

کافـردلان حـسـن درون سـوی جـان هنوز

صد غم رسید و مرگ هنوزم نمی رسـد

صـد کـعـبـه رفـت و مهر دلـم رایگـان هنوز

عالم تـمام پـر ز شهیدان خـفتـه گشـت

تــرک مـرا خــدنـگ بــلــا در کــمـان هـنـوز

بـیدار مانده شـب همه خـلق از نفیر من

وان چشم نیم مست به خواب گران هنوز

هر دم کرشمه های وی افزون و آنگهی

خــســرو ز بــنـد او بــه امـیـد امـان هـنـوز

***

افــتــادگـان راه تــویـیـم از ســر نـیـاز

دسـتـی بـگیر و در قـدمت سـر ز ما بـبـاز

شمع جهانفروز تویی در جهان، ولی

مــایـیـم از بــرای تــو در ســوز و در گــداز

از ما چه احتـراز نمودی که در جـهان

هـرگــز نـکــرد شــمـع ز پــروانـه احــتــراز

گـر تـو نماز جـانب محـراب می کـنی

مـا مـی کـنـیـم در خــم ابــروی تــو نـمـاز

بـبـرید زلف و کرد بـه خسرو اشارتی

یعنی که عمر تست نمی خواهمش دراز

***

کــجــا بــود مـن مـدهـوش را حــضــور نـمـاز!

کـه کـنـج کـعـبـه ز دیـر مـغـان نـدانـم بـاز

مرا مـخـوان بـه نمـاز،ای امـام و وعـظ مگـوی

کـه از نـیـاز نـمـی بــاشـدم حـضـور نـمـاز

چـو صـوفـی از می صـافـی نمی کـند پـرهیز

مـبـاش مـنـکـر دردی کـشـان شـاهد بـاز

بـسـان مـطـرب مـفـلـس نـوای سـوخـتـگـان

چـو بـلبـل سـحـری می کند سـماع آغاز

اگر چه عود توام، هر نفس بخواهی سوخت

مرا ز ساز چه می افگنی؟ بـسوز و بساز

بـدان طـمع کـه کـند مرغ وصـل خـوبـان صـید

دو دیده ام شده از شام تـا سـحـرگه بـاز

خــیــال زلــف دراز تـــو گــر نــگــیــرد دســت

کـه بـر سـر آرد ازین ظـلـمتـم شـبـان دراز

تـو در تـنـعـم و نـازی، ز مـا کـی انـدیـشـی؟

که ناز ما بـه نیاز است و نازش تـو بـه ناز

اگــر ز خــط تــو چــون مـوی ســر بــگـردانـم

بـبـنـد و چـون سـر زلـفـم بـر آفـتـاب انداز

امـید بـنـده ی مـسـکـین بـه هیچ واثـق نیسـت

مـگـر بــه لـطـف خــداونـدگـار بــنـده نـواز

گذشـت شـعر ز شـعری و شـورش از گردون

چــــرا کــــه از پــــی آوازه مـــی رود آواز

خـرد مـجــوی ز خـسـرو کـه اهـل مـعـنـی را

نظر به عشق حقیقت، بود نه عقل مجاز

***

خیال دوست بـه چشم من اندر آمد بـاز

هوای عـشـق دگر بـاره در سـر آمد بـاز

کـشـیده غـمزه ی او لشـکـر و ولایت صـبـر

خـراب کـرد کـه غـوغـای کـافـر آمـد بــاز

سبک سوار من از کوی فتنه سر بر کرد

فغـان بـه شـهر، تـظـلم بـه داور آمد بـاز

کبـوتـری بـدم از چـنگ بـاز رسـتـه، دریغ

کـه چـنـگ بـاز بـه پـای کـبـوتـر آمـد بـاز

جـز آب دیده نشـوید غـبـار سـینه، کنون

که خیل غمزه به صحرای دل در آمد باز

بـسوز خـسرو اگر بـخـت سـایه ات نکند

کــه آفــتــاب حــوادث بــرابــر آمــد بـــاز

***

دمـیـد صـبـح مـبـارک طـلـوع، سـاقـی، خـیز

بـه دلخـوشی می صافی بـه جـام روشـن ریز

شراب و شاهد و مطرب به مجلس آر، کنون

که در صبـوح نشـسـتـه سـت صوفی گه خـیز

چو رفت تـوبـه ام، ار صاف نیست، درد سیاه

بـــیــار و در کـــلـــه صـــوفـــیــانـــه ی مـــن ریــز

بـه درد عـشـق بـمیرم، ولـی دوا چـه کـنم؟

ز روی خــوب مــیـســر نـمــی شــود پــرهـیـز

ره حـــجـــاز بـــزن، گــریــه ی خـــرابـــی مــن!

نـشـان هـجــر و بــیـابــان بــبــر ز راه حـجــیـز

پـیـالـه ام بـه لـب و خـون چـکـان ز دیده ی مـن

چه خوش همی خورم آن باده های خون آمیز

بـــکــش مــرا ز تـــن و از فــراق بـــاز رهــان

کــه زنــده گــردم ازیـن مــردن خــیـال انـگــیـز

مـدام جــرعــه ی خــود ریـز بــر ســر خــســرو

ز بــعــد مــردن و بـــر گــور بـــالــشــش آویــز

***

نــازنــیــنــان و چـــاربـــالـــش نــاز

خـــاکـــســـاران و آســـتـــان نـــیـــاز

جـور و خـواری کشیدن از محـبـوب

خـوش تـر اسـت از هزار نعـمـت و ناز

گـوش مـجــنـون و حــلـقـه ی لـیـلـی

ســـر مـــحـــمـــود و آســـتـــان ایــاز

نــام و نــامــوس و دیـن و دنــیــا را

چـه مـحـل پـیـش عـاشـق جـانـبــاز؟

ای که عیبم همی کنی در عشق

یــک نـــظـــر بـــر جـــمـــال او انـــداز

عــشــق در هــر دلــی فــرو نــایـد

زانـکـه هر سـینـه نیسـت مـحـرم راز

مـن ازیـن در کــجــا تــوانـم رفــت؟

مـرغ پــر بــســتــه کـی کــنـد پــرواز

نـی قــراری کــه لــب فــرو بــنــدم

نـی مــجــالــی کــه بــرکــشــم آواز

گـر بـه بــوی تـو جـان بــرافـشـانـم

هــم بــه بــوی تــو زنــده گــردم بــاز

هـمـه گـفـتــار دشـمـنـان مـشـنـو

یــک دم آخــر بـــه دوســتــان پـــرداز

سـاعـتـی این شـکسـتـه را دریاب

یــک زمــان ایــن غـــریــب را بـــنــواز

امـشـب از رفـتـه بـاز نـتـوان گـفـت

زانکه شـب کوتـه اسـت و قـصـه دراز

خـسـرو ار گریه کرد، معـذور اسـت

کش چو شمع است کار سوز و گداز

***

شــب زلــف تـــو شــد نــشــانــه ی روز

در کــن آن شـــب از کــرانــه ی روز

طـرفـه خــالـی سـت در مـیـان رخـت

شب که دیده سـت در میانه ی روز

روز و شب زان تست، زان خط و خال

دام شــب کــرده ای و دانــه ی روز

روی تــو مــی کــنـد جــهـان روشــن

چـه نـهی بـر جـهـان بـهانـه ی روز؟

بــنـده ی تــســت آفـتــاب کـه هـســت

چشم روشن به چشم خانه ی روز

زیـــر پــــای تــــو ریـــزم، ار یــــابــــم

گــوهـر مــشــرق از خــزانــه ی روز

بــــار ده تـــا بـــه دولـــتـــت بـــزنـــم

نـوبــت مــلــک پــنــجــگــانـه ی روز

بـنده شد همچـو خـسروت خـورشید

گر چـه هسـت او شـه یگانه ی روز

***

بــاد نــوروز آمــد و درهـای بــســتــان کــرده بــاز

گل جهانی را به روی خویش خندان کرده باز

غـنـچـه بـهر صـد درم گـل را بـه زنـدان کـرده بـود

زر بـداد آن گـه صـبـا و قـفـل زنـدان کـرده بـاز

در عرق شـد غنچـه از گرما و تـنگ آمد ز خـویش

بـاد خـوش می آید، از گرما گریبـان کـرده بـاز

چـرخ گـردان بـهـر مـا را سـاخـت از گـل کـوزه هـا

ابـر آن گـه کـوزه هـا بـر آب حـیـوان کـرده بـاز

بــالـش ســلـطـان گـل در بــارجــای شـاخ بــیـن

کـو ز بـهر بـار دادن چـتـر سـلـطـان کـرده بـاز

چـند سوزی زلف سـنبـل، بـینی، ای نرگس، تـرا

آرزوی دیــدن خــواب پــریــشــان کــرده بـــاز

یارب، این ابر است در صحن چمن گوهرفشان؟

یا شهنشاه جـهان دست زرافشان کرده بـاز

تـا ز خـسـرو دسـت گیری یافـت در مدحـش قلم

از سـخـن گفـتـن زبـان بـر در عـمان کرده بـاز

***

بوستان بـشکفت و روی لاله خندان گشت بـاز

بــر رخ گـل طـره ی ســنـبــل پــریـشـان گـشـت بــاز

سـبـزه خـطی چـند بـهر خـواندن بـلبـل نوشت

بـلبـل آن گه از خـط خـوبـان غـزلخـوان گـشـت بـاز

خـون لـالـه گـوییـا خـواهـد چـکـیـد از تـیـغ کـوه

یا چـکـید آن خـون کـه کـوه آلوده دامان گشـت بـاز

بـیـد هـم بـر سـایه ی خـود تـیغ لـرزان بـرکـشـیـد

ســایـه زیـر پــای بــیـد افـتــاده لـرزان گـشـت بــاز

سـاغـر لـاله پـر از می گـشـت و هم از بـوی او

سـبـزه بـر روی زمـین افـتـان و خـیـزان گـشـت بـاز

بــاز بــلـبـل چـنـگ زد در پـرده هـای تـنـگ گـل

در اصـول فـاخـتـه قـمـری بـه دسـتـان گـشـت بـاز

بــس کـه مـرغـان در هـوای بــاغ پـرور پـر زدنـد

بـاد گفـتـا، کـاین مگـر چـتـر سـلیمان گـشـت بـاز؟

بــاز کـار رفـتـن بـاغ اسـت و گـلـگـشـت چـمـن

بـعـد ازین در بـاغ نـتـوان رفـت و نتـوان گـشـت بـاز

ماهرویان دی تماشا سوی بـستـان می شدند

آفـتــاب از ابــر رخ بــنـمـود و پــنـهـان گـشــت بــاز

سـایه می گیرد زمین را، زین تـعجـب در چـمن

سـایه های گل پـر از خـورشـید تـابـان گـشـت بـاز

بس که بر سایه نشینان زرفشان گشت آفتاب

زخـمـهـای سـایـه بـر دنـیـا زرافـشـان گـشـت بــاز

زلـف خـوبـان سـر فـرو افـگـنده و در هم بـمـاند

کـز پـریشـانی مـرا کـشـت و پـریشـان گـشـت بـاز

گـل نمی خـواهد کـه بـاد گـرم بـر بـسـتـان وزد

بس که بستان جمله پر سوری و ریحان گشت باز

یاسـمـین و لـالـه را یک دسـت بـردی بـاد گـرم

پـوسـتـهـای نـازک از رخـسـار ایـشـان گـشـت بـاز

خفت نرگس مست و از فریاد بـلبـل بـرنخاست

نیم شـب کـز مجـلـس مخـدوم کـیهان گـشـت بـاز

شـعـر خـسـرو را فـرو خـوانـدند مـرغـان چـمـن

بـی دلی کامد بـه سوی بـاغ بـی جـان گشت بـاز

***

یـا مـرا قـربــانـی آن چـشـم شـوخ و شـنـگ سـاز

یـا تــمـاشــا گـاه جــانـم آن رخ گـلـرنـگ ســاز

زان همـه دلـها کـه از خـوبـان ربـودی گـرد خـویش

تـا نـبـینـد چـشـم اغـیارت حـصـار سـنگ سـاز

دعـوی خـون بــر لـبــت بــسـیـار شـد، بــهـر خــدا

خنده ی شیرین کن و پـس غنچه را دل تنگ ساز

مـا نـه ایم آنها کـه از چـنـگ تـو جـان خـواهیم بـرد

خواه بـا ما صلح جوی و خواه بـا ما جـنگ ساز

یار اگر دشنام گفت، ای دل، به خون بنویس، پس

بـر مـثـال بـخـت خـود تـوقـیع نـام و نـنـگ سـاز

مـا و رسـوایـی و بـدنـامـی و بـی نـنـگـی عـشـق

ای سلامت جوی رو، با عقل و با فرهنگ ساز

چـون سـرود عشق شد ورد من، ای مطرب، دمی

رشتـه ی تـسبـیح من بـستـان و تـار چـنگ سـاز

خـسـروا، از عـشـق بــازان چـنـد جــانـی وام کـن

وانگهی بـا عادت آن چشم شوخ و شنگ ساز

***

بـر جـمـالـت همچـنان من عـاشـق زارم هنوز

ناله ای کـز سـوز عـشـقـت داشـتـم دارم هنوز

ای طـبـیب مهربـان، چـون رنجـه فرمودی قدم

از سـر بــالـیـن مـن مـگـذر کـه بــیـمـارم هـنـوز

ای بـه قـول دشـمـنـان کـوشـیـده در آزار مـن

دوستـم، بـا من مشو دشمن که من یارم هنوز

مـرده ام بــی یـار و پـنـدارم کـه دارم زنـدگـی

جان من رفته ست و من با خود نمی آرم هنوز

خلق گویندم که خسرو، جامه ی شیخی بپوش

چـون بـپـوشـم، کـز مـیان نگـشـوده زنارم هنوز

***

«س»

بـا پـسـتـه ی مـیگـون تـو شـکـر چـه کـند کـس؟

بـا خـنده ی میمون تـو گوهر چـه کـند کـس؟

بــا روی خــود آیــیــنــه بــرابــر مــنــه، ایــراک

خـورشـید بـر آیینه بـرابـر چـه کـنـد کـس؟

چون روی توام نیست، جهان را، چه کنم من؟

بی دیدن رویت به جهان در چه کند کس؟

جــایـی کـه حـدیـث لـب شـیـریـن تــو گـویـنـد

نادیده حـدیث از لب کوثـر چـه کـند کـس؟

ور زلـف تــو صــد جــور کـنـد بــر دل عــاشــق

ای ترک، بـدان هندوی کافر چه کند کس؟

بــا چـشـم جـفـا کـار تــو گـویـم کـه جـفـا کـن

گوید من از اینها نکـنم گر، چـه کند کـس؟

بـسـیار بـکـوشـم کـه رسـم من بـه تـو، لیکـن

بـا بـخـت بـد و گردش اخـتـر چـه کند کس

گـفـتـی کـه فـلـان جـهد نـکـرد از پـس وصـلـم

خون کرد دل سوخـتـه، دیگر چـه کند کس

خـسـرو که فـدا کـرد دل و جـان ز پـی تـسـت

ورنه دل ز جـان هر دو فنا بـر چه کند کس

***

کــار دلــم از دســـت شـــد، ای دلــربـــا، فــریــادرس

تـنـهـا فـرافـم مـی کـشـد، آخـر بـیـا، فـریادرس

تـا چـند بـر من دمـبـدم از هجـر عـاشـق کـش سـتـم

بـهر مـنت گـر نیسـت غـم، بـهر خـدا فـریادرس

ظلمی است شب تا صبحگه بر ما که نتوان گفت، وه

بـگـذشـت چـون از اوج مه فـریاد مـا، فـریاد رس

تـا کـی رقـیـبـت هـر زمـان در خـون مـا گـویـد سـخـن

یا هم بـه دسـت خـود ز مـا خـونریز یا فـریادرس

تـا از تـو دلبـر مانده ام بـی خـواب و بـی خور مانده ام

چـون در غـمت درمانده ام، درمانده را فـریادرس

شـد جـام عـیـشـم بـی صـفـا جـایـم لـگـدکـوب جـفـا

بگذشت چون عمر از وفا، ای بی وفا، فریادرس

آن هـر دو چـشـم دلـسـتـان از عـالـمـی بــربـود جـان

یـک جـان خـسـرو را ازان هـر دو بـلـا فـریـادرس

***

بــیـا کـه بــزم طــرب را چــمـن نـهـاد اســاس

بـیـا کـه بـاد صـبـا گـشـت عـیسـوی انـفـاس

بـنـوش بــاده ی گـلـگـون بـه طـرف بــاغ کـه مـن

ز پــا فــتــاده ام از دســت مـحــنـت افــلـاس

چـه حـکـمت اسـت ندانم کـه سـاقـی گردون

مــدام خــون جــگــر مـی دهـد مـرا از کــاس

کـسـی ز چـهره ی مـقـصـود خـود نیافـت نشـان

ازان زمـان کـه نـهـادنـد سـرنـگـون ایـن کـاس

به راه کعبه که از هر طرف کمین گاهی ست

اگر ز خـویش گذشـتـی، قـدم منه بـه هراس

کـسـی بـه دلـق مـرقـع، کـجـا شـود درویش؟

چو سینه صاف نباشد، چه سود ترک لباس؟

درون چـــو پـــاک شـــود از کـــدورت اغـــیـــار

تـو خـواه جـامه ی اطـلس بـپـوش، خـواه پـلاس

حــدیـث دوزخ و جــنـت دگــر مــگــو خــســرو

وصــال یـار طــلـب کــن، گـذر ازیـن وســواس

***

خـرابــی مـن از آن چــشـم پــر خـمـاری پــرس

هـلــاک جــانـم از آن لـالـه ی بــهـاری پــرس

ز زخم غمزه چه پرسی که در جگر چند است؟

ز صد فزونست، ولی زخمهای کاری پرس

غلام چـشم تـوام، گر چه ناوک تـو خوش است

ولــیــک لــذت آن از دل شــکــاری پـــرس

دلــم کــه زود فــرامــوش مــی کــنــد خـــود را

مـپـرس هـیچ ز هـجـران و بـیقـراری پـرس

مـراسـت دردسـری از خـمـار مـسـتـی عـشـق

عـلـاج دردم از آن نـرگـس خــمـاری پــرس

کــجــاســت دولـت آنـم کــه بــر درت بــاشــم؟

نشان من بـه سر کوی خـاکسـاری پـرس

رو، ای صـــبـــا و ز بـــهــر مــســـافـــران فــراق

از آن دو لب سـخـنی چـند یادگـاری پـرس

ســـرود ذوق فـــراوان شـــنــیــده ای، اکــنــون

بــیـا، ز خـسـرو ذوق فـغـان و زاری پــرس

***

دل بـبـردی بـه جـنگجویی و بـس

خو گرفتـی بـه تـندخویی و بـس

بس کن این، چند ازین جفا کردن

یا به عالم تو خوب رویی و بس؟

مـردم از غـم، وصـیتـم این اسـت

که ز دل خون من بـجویی و بس

هجـر تـو نیک مـی کـشـم، دریاب

انـدریـن فـن تـو یـار اویـی و بـس

پـیـش تـو حـال بــی کـسـی مـرا

کـس نگوید مگر تـو گویی و بـس

***

ای ز تــو کـارســازی هـمـه کـس

همـه را هم تـو کـارسـازی و بـس

هست عرفان تـو بـه عقل چنانک

کوه سـنجـد کـسـی بـه پـر مگس

از مــن ادراک تـــو بـــدان مـــانــد

کـابـلـهـی کـرده بـاد را بـه قـفـس

در صـفـات کـمـال هـســتــی تــو

عقل مست است و ناطقه اخرس

پـیش حکم تو هست هجده هزار

روز طــوفــان و بـــاد پـــاره ی خـــس

مـردم از تــو بــزرگ مـعـنـی شـد

نی بـه صورت بـسـان فیل و فرس

که بـه یادت نفس زنند بـه صـدق

آســمــان بــر پــرد ز بـــاد نــفــس

زیــر پـــای گــلــیــم پـــوشــانــت

پــایـمـال اســت مـفـرش اطــلـس

کی رسم در تو من که در پیشت

ســد آهــن شــد از هـوا و هـوس

سـوخـتـه بـاد خـسـرو از شـوقت

راسـت چـون دیو از شـهاب قبـس

***

«ش»

تـعـالی الله، چـه دولـت داشـتـم دوش

کـه بـود آن بــخـت بـیـدارم در آغـوش

چــو در گـرد ســر خــود گـشـتــنـم داد

ز شـادی پــای خــود کـردم فـرامـوش

دران چـشـمی که نی خـفتـه نه بـیدار

نـه بـیهش بـودم از بـودن نـه بـاهوش

خــوش آن حــالـت کـه گـاه گـفـتــن راز

دهــانــم بـــود نــزدیــک بـــنــاگـــوش

چـه سودا می پـزی، ای جـان شیرین؟

مگس خفتـه چـه بـیند شربـت نوش؟

دو ســه بــار، ای خــیــال یـار، بــا مــن

بـگو خوابی که دیده ستم شب دوش

سیه پوشیده رخسارش کنون، چشم!

زیم مـن هـم بـه حـق آن سـیه پـوش

نگـویـم حــال خـود بــا کـس کـه قـصـاب

به قصد گردن است و گشته خاموش

فــغــان خــســروســت از ســوزش دل

بـنـالـد دیگ چـون زآتـش کـنـد جـوش

***

مرا کاری ست مشکل با دل خویش

کـه گـفـتـن می نیارم مشـکـل خـویش

خــیـالـت دانـد و چــشـم مـن و غـم

که هر شب در چه کارم با دل خویش؟

ز واپــس مـانـدگـان یـادی کــن آخــر

چـه رانی تـند، جـانا، مـحـمل خـویش؟

مــرا در اولــیــن مــنــزل ره افـــتـــاد

تــرا خــوش بــاد راه و مــنـزل خــویـش

نـه مــن زان گــونـه در دریـا فــتــادم

کـه آیـد کـشـتـنـم در سـاحـل خـویـش

چـه فرصـتـها که گم کردم درین راه؟

ز بــخــت خــوابــنـاک غــافـل خــویـش

کــم از جـــولــانــی آخــر در ره مــا؟

چـه خـسرو خـاک کرد آب و گل خویش

***

دل مــن بــرد، نــتــوان یـافــت بــازش

کـه دسـتـی نیسـت بـر زلف درازش

شـدم در کـنـدن جــان نـیـم کـشــتــه

ز چـشـم نـیم مـسـت و نـیم نـازش

به من بخشید اجلهای خود، ای خلق

کـه مـیرم هـر زمـان در پـیش بـازش

چــرا مــحــمــود از غــیــرت نــمــیـرد؟

کــه مــیــرد دیــگــر پــیــش ایــازش

بـه کار دوست جـان هم نیست محرم

کـه بـا بـیـگـانـه نـتـوان گـفـت رازش

رهــا کــن تــا کــف پــایـت بــبــوســم

پـس آنـگـه شـویم از اشـک نـیـازش

شبـی خواهم بـه بـالینت شوم شمع

تـو در خـواب خـوش و من در گدازش

دلــم افـــتـــاد در چـــوگــان زلــفـــش

بــه بــازی گــوی دیـوانـه مـســازش

جـفـاها می کـنی بـر من، مکن شـرم

که شد شرمنده، خسرو زان نوازش

***

دل من چـون شـود دور از وثـاقش

کـه مـاند آویخـتـه ز ابـروی طـاقـش

عــجــب ســیـاره ای دارد دل مـن

که می سوزد جـهانی ز احـتـراقش

هـزارم دیـده بـایـد گـاه جـولـانـش

کــه بــنــدم فــرش در راه بــراقــش

مکن ضایع، طبـیبـا، مرهم خـویش

که خوش می سوزم از داغ فراقش

گزیده شد دلم از جـان که جـانش

سـگ دیـوانـه شـد در اشـتــیـاقـش

کجا با چون تو سیمین ساق ماند

درخت گل که پـر خار است ساقش

جــفـاهـای تــرا گـردان کـنـد چـرخ

نـرنـجـی جــان خـسـرو از نـفـاقـش

***

اگر چـه پـرسـش من نیسـت رایش

رهــا کــن تــا بــمــیــرم زیـر پــایـش

زمـیـن را بــهـره زان پــا و سـرم دور

بـه غـیـرت هـر دم از خـاک سـرایش

سـر ما در کـمند و شـه بـه جـولـان

چه غم می دارد از مشتی گدایش!

چو از ما رفت، یاران، جان بی شرم

بـدار ار مـی تـوانـی داشـت جـایـش

تـرا خون ریز عاشق نیست حـاجـت

کـه هجـران نیک مـی داند سـزایش

شـراب شـوق کـز جـنت دلـم خـورد

گـــوارا بـــاد آن نـــقـــل بـــلـــایـــش

تـو کش یارا که خـواهد مرد بـی تـو

کـه خــســرو کـرد خــود را آزمـایـش

***

مـایـیـم و شــبــی و یـار در پــیـش

جــام مـی خـوشـگـوار در پــیـش

وقـت چــمـن و شــکـفـتــه بــاغـی

بــی زحــمـت خـارخـار در پــیـش

گـــل آمـــده و خـــزان گـــذشـــتـــه

دی رفــتــه و نـوبــهـار در پــیـش

مـن بــیـهـش و مـسـت یـار و یـارم

نی مست و نه هوشیار در پیش

دسـتـم بــه لـب و نـظـر بـه رویـش

مـی بـر کـف و لـالـه زار در پـیش

رفت آنکه چـو غـنچـه بـود یک چـند

در بــسـتـه و پــرده دار در پـیـش

امروز چـو شـاخ گـل بـه صـد لـطـف

آمـــد ز بــــرای یـــار در پـــیـــش

ای دور فــلــک، اگــر تــرا هــســت

وقـتـی بــه ازیـن بــیـار در پـیـش

مست حق را که هست با دوست

زیـن گــونـه هـزار کــار در پــیـش

خسرو، می ناب کش که زین پـس

نـارد فــلــکــت خــمـار در پــیـش

***

دزدانـــــه درآمــــــد از درم دوش

افــگــنـده کــمـنـد زلـف بــر دوش

بــرخــاســتــم و فـتــادم از پــای

چون او بـنشست، رفتم از هوش

گـشــتــم بــه نـظـاره ی جــمـالـش

حیران و خراب و مست و بـیهوش

آن نـرگـس نـیم مـسـت جـادوش

آهـوبــره ای بــه خـواب خـرگـوش

هر کـس کـه بـبـیندت بـه یک روز

مـلـک دو جــهـان کـنـد فـرامـوش

بی روی تو نوش می شود نیش

وز دست تو نیش می شود نوش

یک حـلقه بـه گوش خـسرو انداز

کو بـنده ی تـسـت و حـلقه در گوش

***

ای زده ناوکم به جان، یک دو سه چار و پنج و شش

کشته چو بنده هر زمان، یک دو سه چار و پنج و شش

گـفـتـه بـه وعـده گـه گهی یک شـب از آن تـو شـوم

روز گـذشـتـه در میان، یک دو سـه چـار و پـنج و شـش

گــفــت صــبـــا ز غــیــرتـــم کــایــد اگــر ز کــوی تــو

همره بـوی تـست جـان، یک دو سه چار و پـنج و شش

پـــیــش در تـــو هــر نـــفـــس از هــوس دهــان تـــو

بـوسـه زنم بـر آسـتـان، یک دو سه چـار و پـنج و شش

منع دو چـشـم کن که شـد از دل خـسـتـه هر دمی

رایـت آن دو نـاتــوان، یـک دو سـه چـار و پــنـج و شـش

گـاه نـظــاره چــون کــه تــو جــلـوه کــنـی جــمـال را

کشتـه شوند عاشقان، یک دو سه چـار و پـنج و شش

آه و فـغــان ز مـردمـان بــس کـه هـمـی کـنـد دمـی

خسرو خستـه دل فغان، یک دو سه چار و پـنج و شش

***

پیش چشم خود مگو، گر بـا تو گویم سوز خویش

زانکـه می دانی مزاج غـمزه ی کین تـوز خـویش

غمزه را گویی چـو شاهان زن که نه مردانگیست

بــر گـدایـان آزمـودن خــنـجــر فـیـروز خـویـش

من چو گردم کشتـه، گه گاهی بـگردانی بـه زلف

جـان مـن گـرد سـر آن نـاوک دل دوز خـویـش

هـمـره جــان کـردم از جــولـانـت گـردی تــا کـنـم

تـوشه ی فردای حـشر این نعمت امروز خـویش

خـاک شـد جـانـهـا بـه ره، مـپـسـنـد از بـهـر خـدا

این غـبـار غم بـر آن روی جـهان افروز خـویش

هر شبـی پـیش چـراغی سوز خـود گویم، از آنک

سوخته با سوخته بیرون فشاند سوز خویش

در دلـم بــاز آمـد او، یـاری کــن، ای خــون جــگــر

تـا بـگـریم سـیـر مـن بـر روزگـار و روز خـویش

بنده خسرو بر رخ از خون حرف بی صبری نوشت

تـا کند تـعلیم رسـوایی بـه صـبـرآموز خـویش

***

گـر نه من دیوانه گـشـتـم زین دل بـدنام خـویش

بــهـر چــه گـویـم صــبــا و مـرغ را پــیـغــام خــویـش

چـون درآیـد شـام، آتــش در دلـم گـیـرد ز هـجـر

خوش چراغی می فروزم هر شب اندر شام خویش

رفـت خـوابــم نـاگـهـان، چـنـد از خـیـال مـوی تـو

سـلـسـلـه بــنـدم بــه پـای جـان بــی آرام خـویـش

نیسـت چـون بـخـت وصالم بـهر صبـر از خـون دل

هـر دمـی یـک جـا نـویـسـم نـام تـو بـا نـام خـویـش

صـد سـمـوم فـتـنـه ز آه خـلـق سـویـت مـی وزد

روی پـنـهـان کـن، بــبـخـشـا بـر رخ گـلـفـام خـویـش

کیست خسرو تا لب خود رنجه داری در جفاش؟

این چـنین هم جـابـه جـا ضایع مکن دشـنام خـویش

***

سالها خون خورده ام از بـخـت بـی سامان خویش

تــا زمـانـی دیـده ام روی خــوش جــانـان خـویـش

از خــیـال او چــه نـالـم؟ رفـت چــو کـارم ز دســت

مـن بـه خـون خـویش پـروردم بـلـای جـان خـویش

بـس کـه خـود را گم کـنم شـبـها بـه گرد کـوی تـو

ره نــیــابــم بـــاز ســوی خــانــه ی ویــران خــویــش

مــزد دنــدانــم بــر آن دردم کــه خــیـزد بــس بــود

بی تو چون انگشت حسرت خایم از دندان خویش

گـر کـشـنـدم بـهـر او پـیـش و بـه مـن آتـش زنـنـد

تـا همی سـوزم، همی بـینم رخ سـلطـان خـویش

شـهـسـوار عـاشـقـان را در رهـت سـر خـاک شـد

تــو کــجــا داری ســر دیـوانــه ی یــکــران خــویــش؟

می کشم خاک درت در چشم و کشته می شوم

چــنـد خــونـابــه خـورم زیـن دیـده ی گـریـان خـویـش

از جــفـای تــســت خــون انـدر دل خــسـرو مـدام

از وفـا نـبـود کـه بــاشـم در پـی سـامـان خـویـش

***

ای جــفـا آمـوخــتــه، از غـمـزه ی بــدخــوی خــویـش

نـیـکــویـی نـامــوزی آخــر از رخ نـیـکــوی خــویـش

مـــی روم در راه بـــیـــداد و جـــفـــا از خـــوی بـــد

بـد نبـاشـد گـر دمی بـاز ایسـتـی از خـوی خـویش

چـون تـنـم از نـاتـوانـی مـوی شـد بـی هـیـچ فـرق

فـرق کـن گـر مـی تـوانی از تـنـم تـا مـوی خـویش

چون به پهلوی خودم در رنج و بس ترسم که پیش

خـویشـتـن را هم بـبـینم بـعـد ازین پـهلوی خـویش

روی مــن از اشــک و رویـت از صــفــا آیـیـنـه شــد

روی خود در روی من بین، روی من در روی خویش

یـک دم، ای آیـیـنـه ی جــان، رو نــمــا تــا جــا کــنــم

بــر سـر دسـت خـودت یـا بــر سـر زانـوی خـویـش

چـشـم بـاشـد زیر ابـرو، ور تـو بـاشـی چـشـم من

از عــزیـزی شــانـمـت بــالــاتــر از ابــروی خــویـش

از نـزاری آن چـنـان گـشـتــم کـه گـر مـی بــنـگـرم

می تـوانم دیدن از یک سـوی دیگـر سـوی خـویش

یک شـبـی دزدیده مـی خـواهم کـه آیم سـوی تـو

که شـفـیع عـفـو بـاشـی بـر سـگان کـوی خـویش

گــر خــیــال قــامــتـــت انــدر ســر ســرو اوفــتـــد

سرنگون همچون خیال خود فتـد در جـوی خویش

گـوش هـنـدو پــاره بــاشــد، ور مـنـم هـنـدوی تــو

پـاره کـن گـوش و مـکـن پـاره دل هـنـدوی خـویـش

هر زمان گویی که خسرو جـادویی چـون می کنی

این مپـرس از من، بـپـرس از غمزه ی جـادوی خـویش

***

گـر مرا بـا بـخـت کـاری نیسـت، گـو هرگـز مبـاش

ور بـه سـامان روزگـاری نیسـت، گو هرگز مبـاش

سر بـه خشت محنتم خوش گشت، گر تاج سری

بـهر چون من خاکساری نیست، گو هرگز مبـاش

من سـگ خـشک اسـتـخـوانم بـس که از تـیر قضا

بـهر من فـربـه شـکاری نیسـت، گو هرگز مبـاش

هر خـسـی را از گـلسـتـان جـهان گـلها شـکـفـت

گـر مـرا بـوی بـهاری نـیسـت، گـو هرگـز مـبـاش

چـهـره زریـن و سـیـمـیـن سـیـنـه ی تــرکـان بــسـم

بـا زر و سـیمم شـماری نیسـت، گو هرگز مبـاش

آســـمـــان وار اســـت دامــان مــراد نــاکـــســـان

گـر مـرا پـیونـد داری نـیسـت، گـو هـرگـز مـبـاش

غم خود از عشق است، گو در جان من جاوید بـاد

گر غـمم را غمگسـاری نیسـت، گو هرگز مبـاش

عـشـقبـازی بـاخـیال یار هم شـبـها خـوش اسـت

بـا وی ار بـوس و کناری نیست، گو هرگز مبـاش

سـرخـوشـم از درد و درد از سـاقی عیش و طـرب

بهر من چون درد خواری نیست، گو هرگز مبـاش

مـن خـراب و مـسـت یـاران هـم، کـه بـردارد مـرا؟

گر به مجلس هوشیاری نیست، گو هرگز مباش

مجلس عیش است و جز خسرو همه مستند اگر

نـاکـسـی و نابـکـاری نیسـت، گـو هرگـز مـبـاش

***

مسـت و لایعـقل گذشـتـم از در میخـانه دوش

سـالکـی دیدم نشـسـتـه پـیش پـیر می فـروش

گـشـتـه از دنـیـا و مـافـیهـا بـه کـلـی اخـتـیـار

از پی یک جرعه می بـر بـاده داده عقل و هوش

مطربـان افتاده بـی خود هر یکی بـر یک طرف

از نفـیر آسـوده چـنگ و از فـغـان بـربـط خـمـوش

شـمـع مـجـلـس ایـسـتـاده زرد و لـرزان و نـزار

آتشی بر سر دویده آمده خوش خوش به جوش

خـواسـتـم تـا بـگـذرم زان در کـه ناگـه از درون

چـشـم سـالک بـر من افتـاد و در آمد در خـروش

گفت، ای غافل، کجایی چند گردی هر طرف؟

بـگذر از خویش و درآور شرب ما یک جرعه نوش

تـو هم از دردی کشـان شـو در خـرابـات مغان

تا بـیابـی هر چه خواهی، این نصیحت دار گوش

نیسـت در خـورد تـو خـسـرو این حـکایتـها بـرو

آتـشـی چـنـدان نداری، بـیهده چـندین مـجـوش

***

دل کـه بـرد از مـا اگـر چـه مـبـتـلـا می داردش

گر خوش است او را بدین بگذار تا می داردش

از کـه پـرسـم تـا کـجـا می دارد آن درمانده را؟

ای صبـا، از من بـپـرسـی هر کجـا می داردش

پـند گوید عـقـل، لیکـن کی کند فـرمان عـقـل؟

آنـکـه بــی فــرمـان او دل در بــلـا مـی داردش

ای مـسـلـمـانـان، ز آه عـاشـقـان یادش دهـید

کـان رقـیب نـامـسـلـمـان بـر بـلـا مـی داردش

غمزه جانداری ست آن سلطان خوبان را رفیق

کـز پـی جـان بـردن مـشـتـی گـدا می داردش

چند ماند جـان مسکینی که هر شب تـا سحر

همچو بـیماران بـه افسوس و دعا می داردش

سـرو را نبـود قـبـا سـرو اسـت بـالـایش، ولیک

بـی بـلـایی نیسـت آن کـاندر قـبـا می داردش

از اجـل نـالـد همـه کـس کـو کـند جـان را جـدا

من ز بـخت خویشتـن کز من جـدا می داردش

چــنـد گـه دیـگـر نـخـواهـم کـرد هـم بــا او وفـا

آن همه خـوبـی که بـا ما بـی وفـا می داردش

گر سـلامت نیسـت، بـاری کم ز دشـنامی کزو

گـوش خـسـرو را کـه در راه صـبـا مـی داردش

***

مـا بـه جـان درمانده و دل سـوی ما می خـواندش

وه که این بر خود نبخشوده کجا می خواندش؟

تـا هوس بـد زیسـتـن، دل را همی گـفـتـم مخـوان

چـون ز جـان بـرخاستـم بـگذار تـا می خواندش

چـون سـتـاده بـهـر رفـتـن دین و دل بـیگـانـه خـواه

غیرتی هم نیست کز دست صبـا می خواندش

خــیـز، ای ابــر و بــبــر زیـن دیـده آبــی و بــشــوی

پـای آن سـرو و بـگـو آنگه کـه ما می خـواندش

مــردمــان را زو بــلــای دل، مـرا تــشــویـش جــان

من قـیامت خـوانم و خـلقـی بـلا می خـواندش

چــشـم او در جــادویـی تــا خـلـق دیـوانـه شـونـد

خـلـق دیوانـه شـده هر دم دعـا مـی خـوانـدش

خـوانـمـش در جـان و گـوید خـانـه ی مـن نیسـت این

بـا چـنـین بـیگـانـگـی دل آشـنـا مـی خـوانـدش

مـا و مـردن بـر درش، مـشـتـاق را بـا آن چـه کـار؟

کـو همی راند ز پـیش خـویش یا می خـواندش

راست می گویند، باشد کور عاشق، زانکه نیست

خاک پـایش، چـشم خسرو تـوتـیا می خواندش

***

مـشـک تـر بـر مه پـراگـندی و شـب می خـوانیش

بــرگ گـل را پــر شـکـر کـردی و لـب مـی خـوانـیـش

آفـــتـــاب نــیــمــروزی و بـــه خـــدمــت کـــردنــت

می رسـد خـورشـید، اگر در نیم شـب می خـوانیش

هسـت بـر خـورشید پـیشت نام خـورشیدی خـطا

تــو بــدیـن نـام از پــی حــسـن ادب مـی خــوانـیـش

نـسـخـه ای کـز خـط تـسـت انـدر دل سـوزان مـن

سـحــر آتــش بــنـد یـا تــعـویـذ تــب مـی خــوانـیـش

لـب رطـب سـازی و آنگـه خـسـتـه از دنـدان کـنی

خـسـتـه از دنـدان مـن کـن، گـر رطـب مـی خـوانیش

ماه من زلف ذنب وش را چه می گیری به دست؟

مـاه کـی گـیـرد ذنـب را چــون ذنـب مـی خــوانـیـش

ناله ی عشـاق را شور و شـغب، گفتـی ز چـیسـت؟

نفخ صور است این که تو شور و شغب می خوانیش

بـا رقـیبـت نـیسـت کـار و خـوانیش مـی دانـم این

تـا مـرا سـوزی ز حـسـرت بـی سـبـب می خـوانیش

سـجـده کـردن پــیـش طـاق ابــرویـت از دوسـتـی

فرض شد بـر خـسرو، ار تـو مستـحـب می خـوانیش

***

خـوش رفـیقـی او کـه گـه گـه در نظـر مـی آیدش

لیک حیرانم که دل بـر جـای چـون می بـایدش

زلف بـر بـالین و او در خـواب خـوش، وه کای رقیب

بـا چـنان تـشویش دلها خواب چـون می آیدش

صــوفــی مــا دعــوی پــرهــیـزگــاری مــی کــنــد

بـاش تـا سـاقی مسـتـان روی خـود بـنمایدش

سـاقـیـا، چـون دور گـردانـی ز خـون مـن بــشـوی

آن لـب سـاغـر کـه لـبــهـای تــو مـی آلـایـدش

عشق را اسباب خون من همه حاصل شده ست

یـک کـرشـمـه از سـر ابـروی تـو مـی بــایـدش

بــاغ رو، جـانـا، کـه نـرگـس در هـوای روی تـسـت

روی گـل مـی بـینـد، امـا دل نـمـی آسـایـدش

عـاشـق مـسـکـین و کـنـجـی و خـیالـی و غـمـی

چون کند بیچاره، چون دل با کسی نگشایدش

نیسـت عاشـق را دوایی بـهتـر از صـبـر و شـکیب

گـر بـود دانـا، چـنـیـن دانـم هـمـی فـرمـایـدش

خـسـروا، دل بـد مکـن، گر یار بـدخـویسـت، ازآنک

هر چـه بـا آن روی زیبـا می کند، می شایدش

***

آیتـی از رحـمـت آمـد، گـر چـه سـر تـا پـا تـنش

هم دعـایی مـی دهم از سـوز دل پـیرامـنش

سوخت جان و شعله ای نامد بـرون در پـیش او

زانکه تـرسـم دل بـسـوزد ناگه از سـوز منش

شـمـع را سـوزد دل پـروانـه چـون روشـن نـبـود

سوخت خود را و آتش خود کرد پیدا روشنش

بــازویـم طـوق ســگـان کـوی او بــوده بــســی

حـیف بـاشـد کاین سـفـال آویزم اندر گردنش

وه کـه دامـانش چـرا گـیرد ز خـون چـون مـنی؟

من که نپـسندم سرشک خون خود پیرامنش

دل که بـا دامان یوسف چشم یعقوبـی نداشت

آن بـه خون خود، دروغی نیست بـر پیراهنش

خاک می سازد تن خود خسرو اندر راه دوست

تـا شـود گـردی و بـنـشـینـد بـه روی دامـنش

***

شـد دل مـن خـون ز داغ هـجـر او یـارب کـیـش

بــیـنــم و از دیــده و دل آورم نــقــل و مــیــش

دی بـه ره بـود او روان و مـن فـتـادم بــر زمـیـن

می شد او چون آفتاب و من چو سایه از پیش

شــرح روزنـهـا کـه از تــیـر تــو دارد ســیـنـه ام

تـا بـگـویـد پـیـش تـو بـنـواز یک دم چـون نـیش

تـا ز تـاب عـارضـش خـلـقـی بـسـوزد هر زمـان

مــی زنــد بــر آتــش رخــســار او آب خــویـش

آنـکـه بــر خــاک درت لـاف از گـدایـی مـی زنـد

کی بـه پـیش چـشم آید شاهی روم و ریش؟

راه عشق این است اگر، بسیار خسرو را هنوز

ره بــبــایـد کـرد تــا وادی دریـن مـنـزل طـیـش

***

صبح دولت می دمد از روی آن خورشیدوش

در چـنین فـرخ صـبـوحـی، سـاقـیا، یک جـام کش

آتـش ما کـی فـرو میرد بـدین گـونه کـه می

تــا خــط بــغـداد دارد ســاقـی و مـا دجــلـه کـش

چـون من از بـازوی همت روز را بـر شب زنم

در نــیـارم ســر بــه تــاج روم و اکــلــیـل حــبــش

چون مه نخشب بتان خالی نبـاشند از دروغ

تـــا نــداری اســتــوار از خــود درون آری مــکــش

می که بـر ما زهر شد هم تو کنی آب حیات

تــا نـگـیـری عـیـب مـا اول بــگـو یـا خـود بــچــش

بــهـتــریـن روز مــرا روز بــدی آمــد، از آنــک

هسـت خـسـرو شیشه و آن سنگدل دیوانه وش

***

نام سرچشمه ی حیوان چه بری با دهنش؟

ســخــن قــنـد مـگــو بــا لــب شــکــر شــکــنـش

گر زند بـا دهنش پـسته ز بـی مغزی لاف

هـر کـه بــیـنـد شــکــنـد بــا لـب و دنـدان دهـنـش

ای صـبـا، گـوی ز مـن غـنـچـه ی تـردامـن را

چـیسـت آن غـنچـه کـه پـنهان شـده در پـیرهنش؟

دوش جـسـتـم ز دهانـش خـبـر آب حـیات

گــفــت، بــایـد طــلــبــیـد از لــب شــیـریـن مـنـش

گر شـود در غم تـو چـهره ی عـاشـق کاهی

بــاز گــلــگــون کــنــد از خــون دل خــویـشــتــنـش

زلف کـج طـبـع تـو هندوی بـلاانگـیز اسـت

چشم سرمست تو ترکی ست که یغماست فنش

روز و شب وصف رخ خوب تـو گوید خـسرو

تـا چـه طـوطـی سـت کـه از آینه بـاشـد سـخـنش

***

آن سـخـن گفتـن تـو هسـت هنوزم در گوش

وان شکر خـنده ی شیرین تـو از چـشمه ی نوش

گـــریــه مــی آیــدم از دور بـــه آواز بـــلــنــد

کــه ازان گــریـه نـمـی آیـدم آواز بــه گـوش

سر و قد، از چـمن سبـز بـه بـیرون چه روی؟

ســر بــرون نـازده از لــالــه ی تــر مـرزنـگــوش

دوش در خـواب بـدیـدم رخ چـون خـورشـیدت

نیم شـب روز شد از شعله ی آهم شب دوش

ای بـه خـشـم از بـر من رفتـه و تـنها خـفتـه

چشم را گوی که چندین طرف خواب بپوش

خسروا، گرم برون می دودت خواب از چشم

دیگ دل شد مگر از پـخـتـن سـودا خـاموش

***

از خـدنـگ غـمـزه ی دلـدوز خـویـش

پـاره سـازم سـیـنـه بـهـر سـوز خـویـش

تا شب هجران ناخوش در رسید

بــعــد ازان هـرگــز نــدیـدم روز خــویـش

ز آشـنـایـان بـر سـر بــالـیـن مـن

نیست غیر از شمع کس دلسوز خویش

در خـزان هجـرم از دسـت رقـیب

از وصــالـت کـی رســد نـوروز خــویـش؟

از رخت بـر آسمان مه شد خجل

در چـمـن هـم بــوسـتـان افـروز خـویـش

وارهم از مـحـنـت هجـران تـمـام

گــر بــیــابـــم طــالــع فــیــروز خــویــش

خـسـروا، در کـنج تـنهایی مگوی

راز دل بـــا جـــان غــم انــدوز خـــویــش

***

زلف تو هر موی و بادی در سرش

لـعـل تـو هـر گـنـج و خـوبــی بــر درش

هسـت رویت شـعـله ی آتـش، ولی

شــســتــه انـد از هـفـت آب کـوثــرش

من نگـردم گـرد آن چـشـمه، ولی

بــاد پــیـچــیـده ســت بــر نـیـلـوفــرش

خـانه ای کانجـا تـویی پـرده مبـند

کـــافـــتــــاب انـــدر نـــیـــایـــد از درش

چـشم من در سبـزه ی خط تـو یافت

چشمه ای کز خضر جست اسکندرش

ز آب میرد آتش و روشن تـر است

آتــشـیـن رویـی کـه خــوی دارد بــرش

آن ز ره کــز زلـف در بــر کــرده ای

آه خــســرو بــس بــود پــیـکــان گـرش

***

آنـکــه از جــان دوســت تــر مـی دارمـش

گـر مـرا بـگـذاشـت مـن نگـذارمـش

دل بـــدو دارم ز مـــن رنـــجـــیــد و رفـــت

مـی دهم جـان تـا مـگـر بـاز آرمـش

آنـکـه در خــون دل مـن خــســتــه اســت

من دو چشم خویش می پندارمش

قــــالــــب بـــــی روح دارم، مــــی بـــــرم

تـا بــه خـاک کـوی او بــسـپـارمـش

می دهم جان روز و شب در کوی دوست

گـوهری زین بـیش اگـر در کـارمـش

روی در پـــای تـــو مــی مــالـــم، مــرنــج

گر بـه روی سخـت خـود می آرمش

گــر چــه رویــش داد بــر بــادم چــو زلــف

همـچـنان جـانب نگـه مـی دارمـش

گــر چــه هـســت او یـار مــن، مـن یـار او

مـن کـجـا یـارم کـه گـویـم یـارمـش!

هـیـچ رحـمـی نـیسـت بـر بـیمـار خـویش

آن طـبـیـبـی را کـه مـن بـیمـارمـش

بــا دل خــود گـفـتــم او را، چــیـســتــی؟

گفت خـسـرو، او گل و من خـارمش

***

ای لب چون شکرت چـشمه ی نوش

ای رخ چـون قـمـرت غـارت هـوش

ورق گــل بـــدریــده ســت صــبـــا

تـا بـدید آن خـط چـون مـرزنـگـوش

هــر دم از روی خـــوی آلــوده ی تـــو

لــالــه را خــون دل آیـد در جــوش

دل عـشــاق چــنـان مـی بــبــری

که خبر می نشود گوش به گوش

کـی بـود آنـکـه نـشـینـم بـا تـو

بـاده در دسـت و گـل انـدر آغـوش

مــن قــدح دیـر نــدارم بــر دســت

تـا تـو مسـتـانه نگویی کـه بـنوش

لـب نـهـم بـر لـب لـعـلـت، وانـگـاه

مـی لـبــالـب کـنـم و نـوشـانـوش

خسروا، توبه چو نی در حد تست

بـاری اندر طـرب و مسـتـی کـوش

***

شاد بـاش، ای شب فرخنده ی دوش

کــه فـــلــان بـــود مــرا در آغـــوش

نه همی سیر شد از رویش چشم

نه همی پـر شـدی از قولش گوش

مـاجــرای دل خــون گـشــتــه ی مـن

دیده می ریخت برون، من خاموش

مست بودم خبـر از خویش نداشت

بـاده را گـرچـه نـمـی کـردم نـوش

او همی گفـت سـخـن، من حـیران

او همـی خـورد می و مـن بـیهوش

ای کـــه آن روی نـــدیــدی زنــهــار

گـر مـقـابـل شـویش دیـده مـپـوش

هـســت بــازار تــو در دلــهــا گــرم

حـسـن چـنـدانکـه تـوانی بـفـروش

ناله ی خـسرو بـشنو که خوش است

بــــر در شـــاه فـــغـــان چــــاووش

***

رغـم آن دل کـه نگهدارندش

زیـر آن زلـف سـیه دارنـدش

مشک بی زلف تو نتواند بود

گر به شمشیر نگهدارندش

بـر رخ خـوب تـو مـاند چـیزی

مـه اگـر زیـر کــلـه دارنـدش

در زمـان سـر بـنهد بـر پـایت

پـایت ار بـر سر مه دارندش

چـشم خسرو بـه گه آمدنت

مـنتـظـر بـر سـر ره دارندش

***

خـلق بـه هر کار و من بـر سـر سودای خـویش

در هوسـی هر کسـی من بـه تـمنای خـویش

گوید همسایه ام هر شبت، این ناله چیست؟

مـویه ی خـود مـی کـنـم بـر تـن تـنـهـای خـویش

سـیـنـه بــه تـابـاک و مـن بـنـگـرم از بـیـم جـان

چـنـد عـقـوبـت کـنـم بـر دل شـیـدای خـویش

من چـو نمی بـینمت، لـطـف کـن ارگـه گـهی

من نه همه جای خود بلکه همه جای خویش

حـسن فروشی بـه دل، ناله فروشی بـه جـان

سـهل چـنین هم مکـن قـیمت کـالای خـویش

در دل تـنـگـم هـمـی جـز تـو نـگـنـجـد کـسـی

کرتـه ازین بـه مخواه چست بـه بـالای خویش

پــا چــو بــه کــویـت نــهــم غــیـرت کــوی تــرا

سـرمـه ی دیـده کـنـم خــاک کـف پــای خـویـش

مـن چـو ز انـدوه عـشـق جـان نـبـرم، لـیک تـو

خــال مـلــامـت مـنـه بــر رخ زیـبــای خــویـش

در حـق خـسـرو فـتـد هـیچ، کـه ضـایع کـنـی

رحــمـت امـروز خــود از پــی فـردای خــویـش

***

مستـی گرفت شیوه ی آن چشم پـر خمارش

شـد خـتـم جـان فـزایی بـر لعـل آبـدارش

تـا بـاغ حـسـن گـیرد نـزهـت، قـضـا نـهـاده

سـروی ز قـامـت او بـر طـرف جـویـبـارش

افـزود مهرش آندم دل را کـه بـی حـجـابـی

بـنمود روی تـابـان خـورشید سـایه دارش

آوازه ی بــت حـسـن بـنـشـسـت بـی تـوقـف

نـاگـاه چـون بــر آمـد از روم و زنـگـبــارش

از شـب اثـر نـمـانـد، از شـام چـون بــیـایـد

از شش جهات گیتی از ماه پنج و چارش

بـکـشـا ز قـفـل یاقـوت آن درج زر بـه خـنده

کـآرم روان ز دیده گـوهـر بـسـی نـثـارش

خـونریز تـیر غـمزش زان روی شـد کـه دارد

در نیم روز مسـکن چـشـم سـیاه کـارش

ظلمش گذشت از حد زان قصه غصه کردم

تــا داد مـن سـتــانـد ثـانـی شـهـریـارش

تـا قـافـیه اسـت بـاقـی راند کـلـام خـسـرو

لیکن طریق احسن اینجاست اختـصارش

***

خواهم که سیر بـینم روی چـو یاسمینش

لیک آفتی ست فتنه، می ترسم از کمینش

بـسـیار زهد و تـوبـه بـاطل شـد از لبـانش

فـتـنه سـت آنکـه گـه گه بـینند شـرمگینش

دل رفـت و روزها شـد کـز وی خـبـر نیامـد

ای دور مـانـده چـونـی در زلـف عـنـبــریـنـش

طــاقــت نـدارد آن رخ از نـازکـی نـفــس را

ای بــاد تـنـد مـگـذر بــر بــرگ یـاسـمـیـنـش

ای جامه دار، ازینسان چستش مبند یکتا

کـز بــخــیـه نـقــش گـیـرد انـدام نـازنـیـنـش

بـاری بـه تـیغ رانـدن آن سـاعـدش بـبـینم

خـیز، ای رقـیـب بـدخـو، بـر مـال آسـتـینـش

گویند شـادمان شو شـسـتـی، ز غمزه ی او

من پـشتـیی که دارم کایمن شوم ز کینش؟

مـن خـود ز بـهـر خـوبـی بـر روی او نـیـارم

لیکن تـو گفـت بـشـنو، بـدخـو مکن چـنینش

خـسرو، بـه یک نظاره دل را بـه بـاد دادی

گـر جـان بــه کـارت آیـد بــار دگـر مـبــیـنـش

***

دیــدم چـــو آفــتـــابـــی در ســایــه ی کــلــاهــش

ســایـه گـرفـتــه مـه را زان طـره ی ســیـاهـش

از بــس کـه در کـلـاهـش بــر دوخــتــم دو دیـده

بــادامـه ای نـشـانـدم بــر پـسـتـه ی کـلـاهـش

او چـشـم داشـت بـر مـن، مـن زلـف او گـرفـتـم

تـا بـو کـه زنـده مـانم زان غـمـزه در پـنـاهش

دل رفــــت و در زنــــخـــــدانــــش آواز دادم او را

گـفـت اینـکـم مـعـلـق در نـیـمـه راه چـاهـش

بـنـوشـت عـارضـش خـط از بـهره عـرض خـوبـی

آنکه بـه گرد عارض صف می کشد سپـاهش

مــن چــشــم مــی نــیـارم کــز وی نــگــاه دارم

یارب مـگـر تـو داری از چـشـم مـن نـگـاهش!

کرد آن گنه که خسرو بخشیده خواست بوسی

بخشید نیست، جانا، گر هست این گناهش

***

چندین شبم گذشت به کنج خراب خویش

نـوری نـدادیـم شـبــی از مـاهـتــاب خــویـش

رویی چـنـان مـپـوش ز عـشـاق کـاهل دل

از تـــشــنــگــان دریــغ نــدارنــد آب خــویــش

دی سیر دیدم آن رخ و گشتـم خراب، لیک

نشـناخـت جـان تـشنه قیاس شـراب خـویش

او حـال پـرسـد از مـن و گـریه دهـد جـواب

فــریـاد مـن ز گـریـه ی حــاضــر جــواب خــویـش

مـعـمـوره ی مـراد چـه گـویـم کـه جــان مـن؟

خــو کـرد بــا خــرابــه ی عـیـش خــراب خـویـش

از عشق سوختـم، چه کنم چـون ز روز بـد

صــبــح دروغ مـی دمــدم زافــتــاب خــویـش

بینم شبـت بـه خواب وز مستی و بیخودی

گـویـم بــه درد بــا در و دیـوار خــواب خـویـش

گـر نـه کـبــاب کـردن دلـهـا شـدش حـلـال

آن مـسـت را بـحـل نکـنم مـن کـبـاب خـویش

گر نزد دوسـت کشـتـن عاشق صواب شد

خسرو نه دوستیست که جوید صواب خویش

***

شـبـها من و دلی و غـمی بـهر جـان خـویش

مشـغـول بـا خـیال کـسـی در نهان خـویش

نـــاورد بــــاد بـــویـــی ازان مـــرغ بــــاغ مـــا

نـزدیک شـد کـه بـر پـرد از آشـیـان خـویـش

ای یـوســف زمــانــه، بــیــا تــا بــگــویــمــت

تـفسیر احـسن القصص از داستـان خـویش

خوش وقت ما چو از پی مردن به چشم جان

بـینیم خـاک کوی تـو در اسـتـخـوان خـویش

تـأثـیـر خـواب بــو کـه زیـم هـر شـبـی ز تـو

خوابـی دروغ و راست کنم بـهر جان خویش

در خـود گـمـان بـرم کـه تـو ز آن مـنـی و بــاز

گم گردم از چـنین عجـبـی در گمان خـویش

بـــگــذار کــز زبـــان کــف پــات آبــلــه کــنــم

از ذکــر تـــو آبـــلــه کــردم زبـــان خــویــش

بــخـت بــد ار ز کـوی تــو مـا را بــرون فـگـنـد

کـم گـیـر خـاکـی از شـرف آسـتـان خـویش

رفــت از در تــو خــســرو و ایـنـک بــه یـادگـار

از خون دل گذاشت به هر جا نشان خویش

***

ابر خوش است و وقت خوش است و هوای خوش

ساقی مست داده به مستان صلای خوش

بـــاران خـــوش رســـیــد و حـــریــفــان عــیــش را

گشـت آشـنای جـان و زهی آشنای خـوش

امـــروز پــــارســــایـــی زاهـــد ز بــــی زریـــســـت

کو زر که بـی خـبـر شود آن پـارسای خوش

آن کـس ز هـوشــیـاری عــقـل اســت بــی خــبــر

کـز بـاده بـی خـبـر نـشـود در هـوای خـوش

گر چه دعای تـوبـه خوش است، ای فرشتـه، هان

تـا سـوی آسـمـان نـبـری این دعـای خـوش

مسـتـان عـشـق را دل و جـان وقف شـاهد اسـت

حـجـت ز خـط سـاقی و مطرب گوای خـوش

بــی روی خــوب خــوش نــبــود دل بــه هـیـچ جــا

گـل گـرچـه خـوبـرو بـود و بـاغ جـای خـوش

عـشـق بــتــان، اگـر چـه بــلـایـی سـت جـانـگـداز

خسرو به جان و دیده خرید این بـلای خوش

***

دل بـرد و زهره نیست که آن بـاز خواهمش

یا خـود ز صبـر رفتـه نشـان بـاز خـواهمش

زانــجــا کــه نــاصــبــوری دیــوانــگــان بــود

پـیداش دل دهم بـه نـهان بـاز خـواهمـش

نی خود چو دل که جان گرامی ستـد ز من

هرگز دلم نخواست که جان باز خواهمش

بـاشد شـبـی که تـا بـه سـحـر راز گویمش

و آن راز گفـتـه صـبـحـدمان بـاز خـواهمش

بـوسی بـه وام بـرد خیالش ز من بـه خواب

بـاری دگر چو نیست همان بـاز خواهمش

دانــم یـقــیـن کــه بــار نــیـابــم ازو، ولــیـک

تسکین خویش را بـه گمان بـاز خواهمش

دی بــاز کــرد لــب کــه زبــانــی دهـد مــرا

امـروز عـذر لـب بـه زبــان بـاز خـواهـمـش

بس عذرها که گفت به خسرو به گاه وصل

این عـذر نـیـز اگـر بـتـوان، بـاز خـواهـمـش

***

هـر بــامـداد تــا بــه شـبــم بــر ســر رهـش

وقــتــی مـگـر کــه بــنـگـرم از دور نـاگـهـش

زان گـه گـهـی کـه پـر ز خـوی گـل کـنـد زنـخ

آتـش سـزد گـلاب، چـو سـیمین بـود جـهش

آبـی کـنـنـد هـر کـسـی انـدر رهـی سـبـیـل

مـن خـون خـود سـبـیل کـنـم بـر سـر رهش

گـویم بـبـخـش جـان مـن، او گـویـدم کـه نـی

جان بخش من بس است همان گفتن نیش

چون گل ز رشک جامه درانم که تا چراست؟

در گـرد کـوی گـشـتــن بــاد ســحــرگـهـش

مـشـکـل کـه خـویـش را بـتـوانـنـد بــازیـافـت

آنـانـکـه گـم شـدنـد دران روی چـون مـهـش

فـریـاد مـن ز نـالـه ی خــســرو کـه هـر شـبــی

خـفـتـن نـمـی تـوان ز نـفـیر عـلـی الـلـهـش

***

فـرشـتـه مـی ننویسـد گـناه دم بـه دمـش

کــه از تــحــیــر آن رو نــمــی رود قــلــمــش

نه حـد دیدن خلق است روی تـو، مگر آنک

قـضـا بـه قـدر دو یوسـف دهد جـمـال کـمش

اگـــر بـــه بـــاغ روم دل بـــگـــیـــردم در دم

که خون گرفته دل من به گوشه های غمش

سـمـاع و نـالـه ی مـن نی ز خـون دل جـوینـد

کـه ارغـنـون جـگـر خـواریـسـت زیـر و بـمـش

کشم ز دست تو بر چوب جامه ای پر خون

که هر که شاه بـتـان شد چـنین بـود علمش

کــجــا ز چــاشــنیــی درد دل خــبــر دارد

کسی که نیسـت خـلاص از وظیفه ی ستـمش

جـفای دوست بـه مقدار دوستـیست عزیز

عــزیـز عـشــق شــنـاســد حــلـاوت الـمـش

چـه جـای بــانـگ مؤذن بــدیـن دل بـد روز؟

کـه روزگـار بـسـر شـد بـه طـاعـت صـنـمـش

بـه یک دم است کز و جان خسرو مسکین

بــمــیـرد ار نـبــود یـاد دوســت دمــبــدمــش

***

گر، ای نسیم، تـرا ره دهند در حرمش

بـبـوسـی از من خـاکـی نشـانه ی قـدمش

بـخـوان بـه حـضرت او زینهار از سر سوز

تحیتی که نوشتم، همه به خون رقمش

ز بـعـد عـرض تـحـیت اگـر بـه ما بـرسـد

غـریـب تــا نـشــمـاری ز غـایـت کـرمـش

میان دلبـر و دل حـاجـت رسالت نیست

ولـیک هم بـنـوشـتـیم مـاجـرای غـمـش

بـه تـشـنـگـان بـیـابــان بـحـر بـاز رسـان

کـه آب خـضـر نیابـی ز رشـحـه ی قـلـمـش

طــراز زر نـبــود زیـب جــامــه ی عــشــاق

بـر آسـتـین بـود از داغ عاشـقی علمش

ز خون دیده ی خسرو عجب مدار که خلق

بـه جـای نقل جـگر می دهند دمبـدمش

***

ستمگری که دلم شاد نیست جز به غمش

بـه خـامه راست نیاید شکایت ستـمش

هـزار نـاوک غــمــزه زده ســت بــر دل مــن

کـه هـیچ آه ز مـن بـر نـیـامـد از الـمـش

اگــر ز دســت اجــل چــنـد گــه امـان یـابــم

به خاک پاش که سر بر ندارم از قدمش

هـزار نـامـه نـوشـتــم بــه خـون دیـده، ولـی

بــه ایـن دیـار نـیـامـد کـبــوتــر حــرمـش

کـســی کـه دیـدن رخــســار او هـوس دارد

دگر خـلاص نیابـد ز زلف خـم بـه خـمش

مـبـاشـری کـه بـه کـنـج فـراق مـی نـوشـد

سفال بـاده نماید بـه چشم جام جمش

اگـر بـه زهد شـوی شـهره ی جـهـان، خـسـرو

چـه سـود تـا نکنی اعـتـماد بـر کرمش؟

***

قـبــا و پــیـرهـن او کـه مـی رســد بــه تــنـش

مـن از قـبـاش بـه رشـکـم، قـبـا ز پـیرهـنـش

کـرشـمـه مـی کـنـد و مـردمـان همـی مـیرنـد

چـه غـم ز مـردن چـندین هزار همـچـو مـنش

عـجـب، اگـر نـتــوان نـقـش خـاطـرش دریـافـت

ز نـــازکـــی بـــتـــوان دیــد روح در بـــدنـــش

طــفـیـل آنـکـه کـســان را بــه زلـف دربــنـدی

بــیـار یـک رســن و در گــلـوی مـن فــگـنـش

به کوی او که شوم خاک، نیست غم مگر آنک

ز بــاد گــرد غــم آلـود مـن رســد بــه تــنـش

شــهــیـد عــشــق کــه شــد یــار در زیـارت او

مـبــارک آمـد و فـرخــنـده خــلـعــت کـفـنـش

وصـال بـا وی ازیـن بـیـش نـیـسـت عـاشـق را

که کشته گشت و در آمد به زلف پر شکنش

زبـان که خـواسـت ز تـو، خـسـروا، نکردی فهم

کـنایتـی سـت کـه بـرگـیر تـیغ و سـرفـگـنش

***

کـرشـمـه های سـر زلـف در بـنا گـوشـش

حـــدیــث درد دلــم ره نــداد در گـــوشـــش

بــیـا کـه سـر بــه فـدایـت نـهـاده ام، ورنـه

چــنـیـن عــزیـز نــدارم نـهـاده بــر دوشــش

نگـو کـه غـمـزه ی مـن خـون کـس نمـی ریزد

تـو یاد مـی ده اگـر مـی شـود فـرامـوشـش

دلم ز پـخـتـن سـودای وصل سوخـتـه شد

که هیچ پخته نشد کار من بـه صد جوشش

ز عـشـق دیـدن رویـت بـمـرد و سـیر نـدید

کـه گـاه دیـدن رویـت ز دل بـشـد هـوشـش

شـد آتـشـم بـه جـهان روشن و چـرا نرود؟

که می کنم به تن همچو کاه خس پوشش

بــه نـاشـنـاخــتــگـان بــیـنـد و نـظـر نـبــود

بـه صد شناخت درین مستـمند مدهوشش

چـنـان شـدم کـه نـبـینـد مـرا و نشـنـاسـد

اگر شـبـی بـه غـلط درکشـم در آغوشـش

به جور و تلخی هجر تو چون شکر، خسرو

حـلـاوتـی سـت دران بــاده تـا ابـد نـوشـش

***

کـسـی که هسـت نظـر بـر جـمال میمونش

زهـی نـشــاط دل و طــالـع هـمـایـونـش

در آب خـضـر کـه محـلول اوسـت مایه ی لـطـف

که در لطافت محلول ریخت بی چونش؟

هوس ندید که خـورشـید و ماه خـاک شـوند

در آن زمین کـه زند گـام سـم گـلگـونش

بـه یک حـدیث کند تـلخی غمش همه محـو

چـو زهر ناب که جـادو کند بـه افسونش

غــلــام آن نـفــســم کــامــدم بــه خــانـه ی او

بـه خـشـم گفـت که از در کنید بـیرونش

ز غمزه گرچـه کشـش بـی دریغ می کند او

حـیـات خـواهـم بـا او هـمـه بـرافـزونـش

وصال عشق به صدق آن بـود که چون لیلی

بـه خاک رفت، در آغوش خفت مجنونش

خـوشـم ز گـریه ی چـشـمم، اگر چـه غـم زاید

ز چــاشــنـی مــفــرح ز در مــکــنـونــش

شد از تو خون دل خسرو آب، شادم، از آنک

نماز از خوی پـا شستـن تـو شد خونش

***

نــظـــر ز دیــده بـــدزدم چـــو بـــنــگــرم رویــش

کـه دیـده نـیز نـخـواهـم کـه بـنـگـرد سـویش

مـــرا بـــه دیـــده درون خـــواب از کـــجـــا آیـــد؟

کـه شـب نـمـانـد بــه عـالـم ز پــرتــو رویـش

ولــی ز رویـش اگــر در جــهـان نـمـانـد شــبــی

هـزار شـب نـتــوان سـاخـتــن ز یـک مـویـش

ز فــرق تــا بـــه قــدم مــاه نــو شــد و پـــهــلــو

بــدان امـیـد کـه پــهـلـو نـهـد بــه پـهـلـویـش

ز بـس کـه آیـنـه گـشـتـه سـت روی زانـوی مـن

کـه آیـنـه ز چـه شـد هـمـنـشـیـن زانـویـش؟

بـــه مـــردمـــی اگـــر آیـــم بـــه کـــوی او روزی

سـگم کـند بـه فـسـونهای چـشـم جـادویش

بـدیـن صـفـت کـه کـنـم کـام عـیـش را شـیـریـن

شــراب تــلــخ نـمــانــد ز تــلــخــی خــویـش

خوش آن کسی که کشد جرعه ای ز جام لبش

که مست گشت جهانی چو خسرو از بویش

***

شـد آن کـه پـای مـرا بـوسـه می زند اوبـاش

بــیـار بــاده کـه گـشـتـم قـلـنـدر و قـلـاش

چو توبه رفت سر صوفیی چو من، ای مست

به جرعه تر کن و هم از سفال خم بتراش

مــرا ز مــقــنــع زاهــد کــنــیـد خــرقــه ی زهــد

کزین لبـاس فـرو پـوشـم آن عـبـادت فـاش

مـنـم ز عـشـق تــو خـشـخـاش ذره ذره، ولـی

بـه متـه چند تـوان سر بـرید از خشخاش؟

شدیم ما همه بـی پوست، بـس که چهره ی ما

بـر آسـتـانه ی سـیمـین بـران گـرفـت خـراش

بــه بــزم آنـکــه دعــایـی کــنـنـد اهـل صــفــا

زهی سـعـادت، اگر طـعـنه ام زنند اوبـاش

اگـر ز خـامه کـج افـتـاد نقـش مـا، چـه کـنیم؟

چــگـونـه عـیـب تــوانـیـم کـرد بــر نـقـاش!

نـبــود بــر در مـســجــد چــو خــســروا، بــارم

گـرو بـه خـانـه ی خـمـار کـردم ایـن تـن لـاش

***

ترک من، سر مکش ز پرده ی خویش

درکـش آخـر عـنـان زرده ی خـویـش

در مــــی انــــداز نــــاتــــوانـــی را

بــا فــراق هــزار مــرده ی خــویــش

نـظــری کــردم و چــنـان گـشــتــم

که پشیمان شدم ز کرده ی خویش

مطرب از ناله ام چـنان شد مسـت

کـه فـرامـوش کـرد پـرده ی خـویـش

سـاقـیا، خـون من بـخـور بـه تـمـام

می بـده، لیک نیم خورده ی خویش

بــه غــلــامــی نــیـرزدت خــســرو

تـو فـزون کن بـهای بـرده ی خـویش

***

باغ بشکفت و سوری و سمنش

تـازه گشـت ارغـوان و نسـتـرنش

صــفــت بــاغ مـی کـنـد بــلـبــل

شـاخ در شاخ می رود سـخـنش

یوسـف گل رسـید و شـد روشن

چـشم نرگس بـه بـوی پـیرهنش

تـا کـجـا بـاشـد آن سـمـنبـر مـن

کاب و آتـش شود گل از سمنش

مــــهــــر او ذره ذره کــــرد مــــرا

گر چه یک ذره نیست مهر منش

گر بـه خـلقـم رسـن کـند زلفـش

بـگسلم هم ز زلف چـون رسنش

دیـده در پـیش او کـشـد خـسـرو

که ببـیند بـه چـشم خـویشـتـنش

***

رفـت دل، نـیـسـت روشـنـم حــالـش

برو، ای جان، تو هم به دنبـالش

مـن بـدیـنـسـان کـه حـال خـود بـینـم

نـبـرم جـان ز چـشـم اقـبــالـش

چـــه خــبـــر شــهــســوار رعــنــا را؟

کـه صـف مور گـشـت پـامالش

هـر کـه از شــمـع ســوخــت پــروانـه

کــاتــش دل فــتــاد در بـــالــش

دل شناسد که چیست حالت عشق

نـیـسـت عـقـل حـکـیم دلـالـش

هـر کـه بــر حــال عـاشــقـان خــنـدد

گـریـه ی واجـب اسـت بــر حـالـش

مــن مــســکــیـن نـه مــرد درد تــوام

کـوه الـبــرز و پــشـه حــمـالـش

در چــــه آن دم فـــتــــاد دل کـــامـــد

سـوره ی یـوسـف از رخـت فـالـش

چــه درازســت بــیــن غــم خــســرو

که رود بی تو هر شبی سالش

***

لــب نـگــر وان دهـان خــنـدانـش

وان خــم طــره ی پــریـشــانــش

روی چــون بــامـداد تــابــســتــان

زلف همچون شب زمستـانش

تــیــر بــالــای او بــخــســت مــرا

از گــشـــاد ره گـــریــبـــانــش

دامـن از مـا هـمـی کـشـد امـروز

چـنگ ما روز حـشـر و دامانش

کوفتـه ماند شـخـص چـون زر من

از دل سخت همچو سندانش

چـــون فــرو بـــرد در دلــم دنــدان

جـان فرستـم بـه مزد دندانش

دل من گـشـت خـون و خـون دلم

آب شــد در چــه زنــخــدانـش

خسروا، پرسشی بکن که به دل

خــار دارم ز نـوک مــژگــانــش

***

سـوار مـن از مـن عـنان در مـکـش

یک امروز از گفـت من سـر مکـش

ز دل نـقـش ابـروی خـود بـرمـگـیـر

بـه کشتن ز قربـان کمان بـرمکش

اگـر خـنجـر غـمـزه بـهر سـزاسـت

سـر اینک فدای تـو، خـنجـر مکش

چو سلطان شدی بر دلم خط میار

ولایت به فرمانست، لشکر مکش

مـژه تــیـز بــر جــان خــسـرو مـزن

چـنـان تـیر بـر صـیـد لـاغـر مـکـش

***

آن چـشـم سـخـنـگـو نـگـر و آن لـب خـامـوش

وان تـلخـی گـفـتـار و شـکـرخـنده ی خـون نوش

رسوا شدم از حالت خود زان که همه جاست

رخـسـاره بـه گـفـتـار و مـن دلـشـده خـاموش

پـوشـیـده نـمـانـد آتـش مـن در تـن چـون کـاه

آن شـعـله بـرآمد کـه نهفـتـیم بـه خـس پـوش

مـن دانم و جـانی کـه بـه تـن کـاش نه بـودی

تــا هـجــر چـسـان کـرد سـزای دل مـن دوش

تو خواه، دلا، خون شو و خواهی بـرو، ای جان

کـان شـوخ نخـواهد شـدن از سـینه فـرامـوش

ای دام فـلک زلف تـو، دل ها چـه کـنی صـید؟

یوسف که عزیز است به قلب دو سه مفروش

عـمـرم شـد و روزی بــه رخــت ســیـر نـدیـدم

زیرا کـه تـو مـی آیی و مـن مـی روم از هـوش

انــبــوه گــدایــان جــمــال اســت بــه کــویـت

مپـسند که محـروم شوم کشتـه در آن جـوش

آتـــش بــــودم بـــی تـــو بــــه آگـــنـــده ی دوزخ

گـر لـالـه کـشـم در بــر و گـر ســرو در آغـوش

گر لطـف و کـرم نیسـت، کم از ضـربـت تـیغـی

بــاری بــرهـد ایـن ســر تــنــگ آمــده از دوش

از ره زدن خــســرو اگــر مـنـکــری، ای شــوخ

آن دزد سـیـه را چـه نـشـانـی بـه بــنـاگـوش!

***

او مـی رود و عـاشـق مـسـکـیـن نگـرانـش

چون مرده که در سینه بود حسرت جانش

بـی مـهـر سـواری کـه عـنـان بـاز نـپـیـچـد

آویخـتـه چـنـدین دل خـلـقـی بـه فـغـانـش

ناخوش همی آزارد و یا طالب خونی ست

ای خـلـق، بـگـویید بـه جـوینـده نـشـانـش

یادسـت که در خـواب شـبش دیده ام، اما

از بــی خـبــری یـاد نـدارم کـه چــسـانـش

یـادش دهـی، ای بـاد، گـهـی نـام گـدایی

تـــا دولــت دشـــنــام بـــرآیــد ز زبـــانــش

بـسیار بـکوشم که بـپوشم غم خود، لیک

آتـش چـو بـگـیـرد نـتـوان داشـت نـهـالـش

از ناله ام ار خلق نخسپـد، عجبـی نیست

از بـخـت خـودم در عجـب و خـواب نگرانش

خـسـرو، نـگـرانیش همـه بـر دل خـود گـیر

کــوری دلــی را کــه نــبــاشــد نـگــرانـش

***

بـه سـنگی چـون سـگان از دور خـرسندم ز دربـانش

سگ آن عزت کجا دارد که بـنشانند بـر خوانش؟

بــه بــازوی مـن گـردن زده کـی بــاشـد ایـن دولـت؟

که در گردن درآرم تـنگ دسـتـی چـون گریبـانش

ز دور انگشت می خایم، بـه حیلت، چـون نمی یابـم

ز بـخـت شور کانگشتـی رسـانم بـر نمک دانش

چـه طـعـنه بـر گـرفـتـاری کـه او مـانده سـت از یاری

همو می داند و جانش که تنها جسته بر جانش

سر و سامان چه خواهی، ای نکو خواه، اندرین فتنه

اسـیری را که نی سـرکـار می آید نه سـامانش

چـو خـوردم بـی اجـل تـیرش دمـی بـگـذار کـز گـریه

بـشـویم خـون غـم پـرورد خـود از نوک مـژگـانش

غـبــارآلـوده خـون عـاشـقـی بــا اوسـت سـرگـردان

هـر آن ذره کـه بــالـا مـی رود از گـرد یـک رانـش

بــبــوسـی آسـتـان کـعـبـه، ای بــاد، ار رسـی از مـا

کـه ما گم گشـتـگـان مردیم تـشـنه در بـیابـانش

شـنـیـدن هـوی خــســرو گـر نـیـارد، دارد مـعـذورش

کـه بـوی خـون دل مـی آید از فـریـاد و افـغـانـش

***

خــضـر در کـوی او ره گـم کـنـد زان شـکـل مـوزونـش

تــعـالـی الله مـگـر از آب حـیـوان ریـخـت بــی چــونـش

مـبــاد آن پــای را دردی خــرامــان کــرد، گــو بــگــذر

تو می دانی که خاک است آن، ولی خونست معجونش

نثـاری گـر کـند چـشـمـم بـه پـیشـت پـا مـزن، جـانـا

کـه حـاصـل شـد بـه صـد خـون جـگـر هـر در مـکـنـونـش

مـتــاع دل بــرون کــردم ز دل، ای یـار، ازان گــیـســو

مـجــنـبــان ســلــســلـه کــز دل نـیـارم کــرد بــیـرونـش

بــتـرسـم از چـنـان روزی کـه بــاشـم رفـتـه از عـالـم

تـعـلـق هـمـچـنـان بــاقـی بـه سـوی زلـف شـبــگـونـش

دروغ اسـت این که کـرد آلوده از خـون جـامه ی یوسـف

کـه چـون بـر چـشـم یعـقـوب آمـد آلـوده شـد از خـونـش

بـه وصـف لـیلـی ار شـرمنده ام در عـاشـقـی، بـاری

بــحــمـدالله کــه شــرمـنـده نـیـم از روی مـجــنـونـش

فسون خوان را به صد زاری همی بـوسم قدم، لیکن

چـه چـاره چـون پـری حـاضـر نمی گـردد بـه افـسـونش؟

حسد می بردی، ای دشمن، ز عقل و دانش خسرو

بـــیــا تــا بـــر مــراد خــاطــر خــود بــیــنــی اکــنــونــش

***

***

زلفت که بـاد از هر طـرف گه گه پـریشـان داردش

هـر مـو کـه بـربــایـد ازو زنـجـیـر صـد جـان داردش

جـوری که هر دم می کند، گر مردمی بـاشـد درو

آخـر ز چـنـدان کـرده ها وقـتـی پـشـیمـان داردش

خـاکـی کـه از کـویت بـرم، در دیده پـنهانـش کـنم

مـفـلـس کـه یابـد گـوهـری نـاچـار پـنـهـان داردش

گـفـتــار تــو کـایـد بــرون از جـان و در جـان در رود

مردم کش است از چه لبت، گر آب حیوان داردش

دور از من آن کو دور شد از چون تـویی نزدیک من

تلخ است عیشش در فلک در شکرستـان داردش

پروانه ای کش ناگهان شمعی به مهمان در رسد

خـود را مگر بـریان کـند، دیگر چـه مهمان داردش؟

بـیچـاره خـسرو را گهی هوش همی بـاشد، ولی

هوشی که از مردم بـرد گو تـا بـه سـامان داردش

***

گــه گــه نـظــری بــاز مــدار از مــن درویـش

چـون مـنـعـم بــخـشـنـده بـه دریـوزه ی درویـش

مـا را دل صــد پــاره و لــعــلــت نـمـک آلــود

مـشـمـار کـه تـا روز اجـل بـه شـود این ریـش

حـسـن تـو فـزون بـاد و جـفـای تـو فـزون تـر

تــا درد دل خــسـتــه ی مـن کـم نـشـود بــیـش

جـانـا، مـکـش اکـنونـم ازان شـیوه کـه دانی

کان صبر نمانده ست که می کردم ازین پیش

خـوش بـاش کـه آن غـمزه ی خـون ریز تـو ما را

چـنـدان نـگـزارد کـه گـشـایـی تـو سـر کـیـش

ایـمـن ز خـیـال تـو نـیـم بــا هـمـه پــرسـش

قــصــاب نـه از مــهـر کــنــد تــربــیـت مــیـش

سـاقـی مـنـگـر تـوبـه، قـدح بـر سـر مـن ریز

تـا غـرقـه شـود ایـن خـرد مـصـلـحـت انـدیـش

ایـمـان مـن انـدر شــکــن زلـف بــتــان شــد

کــافــر کــنـدم دل کـه اگـر گـردم ازیـن کـیـش

ای آن که زنی طعنه به خسرو ز پی عشق

تـو فـارغـی از درد کـه مـن خـوردم ازین نـیش

***

نیاید گـر چـه هرگـز از فـرامش گـشـتـگـان یادش

غـلـام آن سـر زلـفـم کـه در هم می کـند بـادش

بـه مکـتـب دانشـی ناموخـت جـز آزار مسـکینان

که داند تـا کدامین سنگدل بـوده ست استـادش

اگــر چــه پــاس دلــهـا نـازنـیـن مــن نـمـی دارد

دعای عاشقان هر جـا که بـاشد پـاسبـان بـادش

فـرامـوش کـردی درد خـود مـرا از راه مـظـلـومـان

خــدایـا کــج مـکـن مـویـی ز یـاریـهـای بــیـدادش

مـرا این آه بـیهـوده سـت پـیش آن دل سـنـگـین

کـزیـن آتـش کـه مـن دارم نـگـردد گـرم پــولـادش

رو، ای اشک و روان کن پیش یار لشکری جویی

که گرد آلوده خواهد بود آن سوری و شمشادش

دلم می شـد بـه نظـاره که بـاد افـگند زلفـش را

نیاید بـاز، ور خـواهد که هم در ره شـب افتـادش

جـفـای روزگـار و جـور خـوبـان خـسـرو مسـکـین

شد آبـستن ز غم، ای کاش که مادر نمی زادش

***

گـرم روزی بـه دسـت افـتـد کـمـنـد زلـف دلـبـندش

ستانم داد این سینه که بی دل داشت یک چندش

ز خـوی تــلـخ او بــر لـب رسـیـده جــان شـیـریـنـم

هنوز این دل کـه خـون بـادا بـه صـد جـان آرزومندش

خـزان دیـده نـهـال خـشـک بــود از روزگـار ایـن جــا

درآمــد بــاد زلــف نــیـکــوان، از بــیـخ بــر کــنــدش

چــه جــای پــنـد بــیـهـوده دل سـرگـشــتــه ی مـا را

نـه آن دیوانه ای دارم کـه بـتـوان داشـت در بـنـدش

شـتـاب عـمـر مـن بـینـی، مـبـر از دوسـتـان، جانـا

گره بـگسـل ز تـن جـان را که دشـوارسـت پـیوندش

حیاتم بی تو دشوارست کاین دل بی تو بدخو شد

بـه جـان و زندگانی چـون تـوانم داشت خـرسـندش

نـمـی بــیـنـم خـلـاص جــان نـابــخـشـوده ی خـسـرو

مـگـر بــخــشــایـش آرد از کـرم کـیـش خــداونـدش

***

هر کس نشستـه شاد بـه کام و هوای خـویش

بـی چـاره مـن اسـیـر دل مـبـتـلـای خـویش

هم جان درون این دل و هم دوست، وه که من

خــونـابــهـا خـورم ز دل بــی وفـای خـویـش

فــرداســت ار بــه بــنــده جــدایـی، دلــا، بــیــا

کـامـروز نـوحـه ای بـکـنـم از بــرای خـویـش

تــــا مـــن از آن دل شـــدم و دل ازان دوســـت

این جـان من کـیای من و من کیای خـویش

مــن در هــوای یــار بـــرم پــی کــه بـــر پـــرم؟

پـرنـده بـه ز مـن کـه پـرد در هـوای خـویـش

یـک تــن چـو صـد نـمـی شـود از بــهـر دیـدنـت

صد جا خیال خویش نشانم به جای خویش

جــانـا، رســم بــه کـوی تــو مـن آن کــبــوتــرم

کاید بـه میهمانی شـاهین بـه پـای خـویش

بــــارنـــده بــــر تــــو نـــاوک آه و مــــنـــت ز ره

بـــافــم ز آب دیــده ز بــاد دعــای خــویــش

خـسـرو ز خـویش بـهر تـو بـیگانه شـد، چـنانک

گـویی کـه هیچ گـاه نـبـود آشـنـای خـویش

***

دیـده را زان سـبــزه ی نـو رسـتــه نـوروزی بــبــخـش

سینه را زان غمزه ی خون خواره دلدوزی بـبـخش

یـک طـرف بـنـمـا ز روی و یـک گـره بــگـشـا ز زلـف

مـرده ام، از زندگـانی یک شـبـانروزی بـبـخـش

از پــس ســالـی نـمـودی رو، مـکــش تــا بــنـگـرم

ور حقیقت خواهیم کشتن، یک امروزی ببخش

خامی آن کس که دید آن روی چون آتش نسوخت

یارب، افسرده دلان را در جـگر سوزی بـبـخـش

گر بـدآموزی کند چـشمت که بـستـان جـان خـلق

جـان خـسـرو را علی الرغم بـدآموزی بـبـخـش

***

غـم دل زان خـورم کـانجـاسـت آن بـالای چـون سـیمش

وگرنه دل که دشمن شد مرا، چه جـای تـعظیمش

دهانش میم مقصود است و صد سبق از غمش خواندم

نشـد ممکـن که یک روزی نهم انگشـت بـر میمش

هـزاران جــان مـســکــیـنـان دو نـیـم اســت از دهـان او

که آن سلطان بـخنده می کند هر لحـظه دو نیمش

دلــم را بــذل جــان فــرمــود پــیـراهــن کــه مــی لــرزد

بـسـان مدخـلان تـرسـم بـران اندام چـون سـیمش

مــبــادا حــســن او را روز نــیــکــو جــز هــمــان رویــش

کـه بـهر کـشـتـن ما ناز و شـوخـی کـرد تـعـلـیمش

حــکــیـم آن مـاه را بــا مـن قــران گــفــت و نـمـی دانـم

که خواهم بوسه داد و یا بخواهم سوخت تقویمش

جـهانـی خـوشـدلـی بـودم کـه نـاگـه زد غـمـش بـر مـن

نـبـینـی یـک ده آبـادان کـنـون در هـفـت اقـلـیـمـش

وصـیت مـی کـنـم جـان را کـه هـر دم بـر سـرش گـردی

وصـیت این کنم بـاری چـو خـواهم کـرد تـسـلیمش

بــه کـویـش رفـت خـسـرو تــا دل گـم گـشـتـه را جـویـد

بــدیـدش نـاگـهـانـی و فـتـاد از بــهـر جـان بـیـمـش

***

آمـد بـهـار و شـد چـمـن و لـالـه زار خـوش

وقــت اســت خــوش بــهــار کــه وقــت بــهـار خــوش

در بـــاغ بـــا تــرانــه ی بـــلــبـــل دریــن هــوا

جـــایــی بـــه زیـــر ســـایـــه ی شـــاخ چـــنـــار خـــوش

ای بـاد، کـاهلی مکـن و سـوی دوسـت رو

مــــا را بـــــکــــن بـــــه آمــــدن آن نــــگــــار خـــــوش

چیزی دگر مگوی، همین گو که در چـمن

سـبـزه خـوش اسـت و آب خـوش است و بـهار خـوش

گر خـوش کـند تـرا بـه حـدیثـی که بـاز گرد

هــمـــراه خـــود بـــیــار، مـــشـــو زیــنـــهـــار خـــوش

من مست خوش حریف ویم آن زمان که او

سرخوش خوش است، مست خوش و هوشیار خوش

ور بـینیش کـه مسـت بـود، خـفـتـنش مده

هـم هـمــچــنــانـش مــســت بــه نـزد مــن آر خــوش

بــا او دران زمـان کـه مـیـش راه مـی دهـد

بـازی خـوش است، بـوسه خـوش است و کنار خـوش

سـرو پـیاده خـوش بـود انـدر چـمـن، ولـیک

آن ســرو مــن پــیـاده خــوش اســت و ســوار خــوش

از وی خـوش اسـت بـرشـکـنیها بـه گاه ناز

وز خـــســرو شــکــســـتـــه فــغــانــهــای زار خـــوش

***

«ط»

چــون ســبــزه بــر دمـیـد ز گــلـزار یـار خــط

دارم غـبــار خـاطـر از آن مـشـکـبـار خـط

جــانـا، مـحــقـق اسـت کـه جــز کـاتــب ازل

بـر بـرگ لـالـه ات نـنوشـت از غـبـار خـط

یـاقــوت جــوهــر دهـنــت آب زنــدگــیـســت

کـز وی مـدام زنـده بــود خــضــروار خــط

مشک خطت که هست روان تـر ز آب جـوی

بر خوانده ام ندیده شد، ای گلعذار، خط

از تـو دلـم بــه بــاغ و بــهـاری نـمـی کـشـد

بــاغ مـن اسـت روی تـو و نـوبــهـار خـط

یارب، چه خوش به خامه ی تقدیر دست صنع؟

بــنـوشـتـه اسـت بــر ورق روی یـار خـط

خـسـرو، چـه وجــه بــود کـه نـادیـده روی او

آرد لـبــش بــه خــون مـن دلـفـگـار خــط

***

«ع»

تـا شد ز مطلع غیب خورشید حـسن طالع

عـشـاق بـینوا را مسـعـود گـشـت طـالع

ما از جـهان ملـولیم از خـویش و غـیر فـارغ

گشـتـه بـه نیم جـرعـه در کـنج دیر قـانع

سـاقـی، بـیار جـامی کـز خـود رهم زمانی

مـگـذار تـا گـذارم بـی بــاده عـمـر ضـایـع

جـز جـام تـو ننوشـنـد عـشـاق در خـرابـات

جــز نـام تــو نـگــویـنـد زهـاد در صــوامـع

چون قیل و قال هر کس با مست در نگیرد

چـون کرد پـیش مردم اشـکم بـیان واقـع

بـگذر ز خویش خـسرو، گر وصل یار جـویی

زان رو که نیست جز تو در راه وصل مانع

***

«غ»

گـــل ز بـــیــم بـــاد زیــر پـــرده مــی دارد چـــراغ

آری، آری، بــاد را طــاقــت نـمـی آرد چــراغ

هر شـبـی پـروین که عـکس خـویش در آب افگند

آسـمـان گـویـی مـیـان آب مـی کـارد چــراغ

بـرگ مـی ریزد ز گـل، دانـم خـزان خـواهـد رسـید

میهمان آید بـه خانه چون که گل بـارد چـراغ

چــون در افــتــد بــرق در ابــر ســیـه نـظــاره کـن

ابــر را شـب دانـد و آن را چـه پـنـدارد چـراغ

ابــرهـا تــیـره ســت نـگـذارم مـی روشــن ز کــف

کس بـه تـاریکی روان از دست نگذارد چـراغ

بی چراغی می جهان بر دیده ی خسرو شب است

ساقی خورشید رویی کو که بسپارد چراغ؟

***

شـاه حــســنـی وز مـتــاع نـیـکـوان داری فـراغ

مـی نـزیبـد بـد کـنی در پـیش مـسـکـینـان دمـاغ

داغ هجرانم نه بـس، خالم به رخ هم می نمای

چـنـد سـوزم وه کـه داغـی مـی نهی بـالـای داغ

بـهترین حاجات آن کایی شبی پیشم چو شمع

می نهم از سوز دل هر شب به هر مسجد چراغ

آب چـشمم گفت حـال و بـر درت زین پـس بـرآر

هم تـو می دانی کـه نبـود بـر رسـولـان جـز بـلاغ

غـنـچـه ی دل پــاره کـردم، چـونـکـه بــر بــاد آمـدم

زانـکـه بــودم بــا گـل خـنـدان تـو یـک دم بـه بــاغ

هست نالان سوخـتـه جـانم مدام، ای کبـک ناز

گـر ز مـردار اسـتـخـوانی، نـشـنـوی بـانـگ کـلـاغ

عقل و دین الحمدلله رفت، زین پس ما و عشق

یافت چـون خـسرو ز صحـبـتـهای بـی دردان فراغ

***

«ف»

دی می گذشت و سـوی او دلها روان از هر طرف

صـد عاشـق گم کرده دل سـویش روان از هر طـرف

گـلـگـون نـازش زیر زین، غـمـزه بـلـایی در کـمـین

می مرد ازان پـیکـان کـین، پـیر و جـوان از هر طـرف

ژولیده زلـف فـتـنه خـو، مخـمور چـشـم کـینه جـو

مـوها پـریشـان کـرده او، خـونها چـکـان از هر طـرف

جانها و دلها چون خسی در راهش آب هر کسی

می رفت جان و دل بـسی گیسوکشان از هر طرف

دلـهای پـر خـون جـگـر گـرد کـمـرگـه سـر بـه سـر

چـون لـعـل و یاقـوت و گـهـر گـرد مـیان از هـر طـرف

زنـجــیـر دل هـا مـوی او، دلــال ســرهـا خــوی او

در چـــارســوی روی او بـــازار جـــان از هــر طــرف

در کـنج غـم افـتـاده مـن، بـر یاد سـرو خـویشـتـن

زانـم چــه کـایـد در چــمـن ســرو روان از هـر طـرف

کعـبـه که یارش می رود لبـیک جـان می بـشـنود

گـر چـه بـه پـابـوسـش رود صـد کـاروان از هر طـرف

چـون بـی تـو دل ناسـایدم، گـر تـیغ سـر بـر نایدم

چــه بــاک از آنـم کــایـدم زخــم زبــان از هـر طــرف

یـک روز مــیـرد چــاکــرت پــیـش درت دور از بــرت

فـریاد خـیزد بـر درت «مسـکین فـلان!» از هر طـرف

زین پـس که از خـوی بـدت آهنگ بـیرون بـاشـدت

ترسم که چون خسرو بسی گیرد عنان از هر طرف

***

دی مست می رفتـی، بـتـا، رو کرده از ما یک طرف

شـبـدیز را مـطـلـق عـنان پـیچـیده عـمـدا یک طـرف

تـــا بـــر رخ زیــبـــای تـــو افــتـــاده زاهــد را نــظـــر

تـسـبـیح زهدش یک طـرف، مـانده مصـلـا یک طـرف

تـیری که دی زد بـر دلم، پـیداست تـا غایت بـه من

پـیکان و کلکش یک طـرف، سـوفار و پـرها یک طـرف

در چــار حــد کـوی خــود افــتــاده بــیـنـی بــنـده را

تن یک طرف،جان یک طرف،سر یک طرف،پا یک طرف

سـلطـان خـوبـان می رسـد هر سـو گروه عـاشـقان

چـاووش شـه کـو تـا کـند مشـتـی گـدا را یک طـرف

نوشـین شـراب لـعـل او شـد مجـلـس ما بـی خـبـر

سـاقی صراحـی یک طرف، مسـتـان رسوا یک طرف

جان خسرو دل خسته را خون ریختن فرموده است

خـلقی بـه منت یک طـرف، آن شـوخ تـنها یک طرف

***

«ق»

ای ز ســودای تــو در دل رونـق بــازار عــشــق

مــرهــم جــانــهــاســت از یــاد لــبــت آزار عــشــق

دی که می رفتی به پیش عاشقان غمزه زنان

دیگـران بـسـمـل شـدند و مـن شـدم مـردار عـشـق

من بـدان نذرم کـه گـر میرم بـه سـویم بـنگری

بین که چون من چند کس مرده ست در بـازار عشق

تـیـغ خـود بــگـذار تــا وام تــو بــگـذارم، از آنـک

وام مـعـشـوق اســت ســر بــر گـردن عـیـار عـشـق

هـر زمـان از صـیـد فـتـراک تـو غـیـرت مـی بـرم

کـانچـنـان مـن بـر نبـسـتـم خـویش در دربـار عـشـق

عاشق از بـر زیستـن میرد، رخش بـنمای سیر

تــا بــمـیـرد زان مـفـرح جــان کـنـان بــیـمـار عـشـق

از دعایت من چو، ای زاهد، نگشتم نیک بـخت

تـو بـیا، بـاری چـو مـن بـدبـخـت شـو در کـار عـشـق

آنکه بیداریش بهر خواب خوش بـا شاهد است

شاهدش دان آنکه حق است این چنین بیدار عشق

خـسـروا، بـا جـان و دل هم قصـه ی جـانان مگوی

زانـکـه نـتــوان گـفـت بــا نـامـحـرمـان اسـرار عـشـق

***

رســیــد دوش نــدایــی ازیــن بــلــنــد رواق

کــه، ای مــقــیــم زوایــای شــهــربـــنــد فــراق

درین حضیض چرا گشته ای چنین محبوس؟

گـذر چــو طــایـر قــدســی از اوج ایـن نـه طــاق

مــنــاقــقــنـد و ریـای جــمــیـع اهـل بــشــر

بــیــا بــه صــحــبـــت یــاران بــی ریــا و نــفــاق

تــرا بــه روز ازل بــا حــبــیــب عــهــدی بــود

چــه آمـدت کــه فــرامـوش کــرده ای مـیـثــاق؟

کسـی که مسـکن اصـلیش عالم علویسـت

چه می کند به خراسان، چه می رود به عراق؟

ز خـویش بـگـذر و بـاز آی سـوی ما، خـسـرو

که نیسـت خـوش تـر از این جـای در همه آفـاق

***

«ك»

دو چشمت آفت دلهاست هر یک

دو زلفت عـقد مشـکلهاسـت هر یک

شـکـنـهای سـر زلـف کـج تـسـت

فـرامـشــخــانـه ی دلـهـاســت هـر یـک

نشـیمنها کـه بـر خـاک در تـسـت

ز بــهـر دیـده مـنـزلـهـاســت هـر یـک

کنند ار عـاشـقـانت خـاک بـر سـر

سزد، چـون پـای در گلهاست هر یک

مـده پـنـد اهل دل را، زاهدا، زانک

چو خسرو مست باطلهاست هر یک

***

ای بـاد، لـطـفـی کـن بـرو در کـوی جـانـان سـاکـنـک

احوال من در گوش او یک لحظه بر خوان ساکنک

گر خسته ای آمد به جان، گر زنده می خواهی دلی

از لعـل شـکربـار خـود بـفـرسـت درمان سـاکنک

رفـتـم ز جـان بــرخـاسـتـم در خـواب بــود آن نـازنـیـن

از خواب خوش بـرخاستم ترسان و لرزان ساکنک

چـون خـاست او از خـواب خـوش، افتـادم اندر پـای او

بـرداشت سر از پـای خود خـندان و نازان ساکنک

گـفـتـم کـه ای گـلروی من، وقـتـی نگـشـتـی آن من

گـفـتـا کـه مـن آن تـوام، بـیـم رقـیـبـان، سـاکـنـک

بــا یـار بــودم سـاعـتـی رفـتـم، بـه بــاغ و بـوسـتـان

در بـاغ و بـسـتـان آمدم افـتـان و خـیزان سـاکنک

بـر روی و مویش بـوسـه ها می دادم و می گفـت او

چـون کافـران غـارت مکن آخـر مسـلمان سـاکنک

دشــنــامــهــا مــی داد او هــر دم بــه زیـر لــب مــرا

من روی خـود بـر پـای او نالـان و مالـان سـاکـنک

خـــســـرو اگــر در کــوی تـــو رفـــتـــن نــدانــد روز را

لـابـد رود در نیم شـب از خـلـق پـنهان سـاکـنـک

***

بـوسـتـان جـلـوه در گـرفـت اینـک

گـل ز رخ پـرده بـرگـرفـت اینـک

آتــش لــالــه بــرفــروخــت ز بــاد

دامــن کــوه در گــرفــت ایـنـک

بـلبـل آمد، نشـسـت بـر سـر گل

بــیـنـوا بــود، زر گـرفــت ایـنـک

غـنچـه در پـیش فـاخـتـه ز اصـول

سـبـقـی تـازه بـرگـرفـت اینک

ورق غــنـچــه را کـه نـم زده بــود

ورقـش یـکـدگـر گـرفــت ایـنـک

آب را گر چه چشم ها پاک است

بـوسـتـان را بـبـر گـرفـت اینـک

بـید در لرزه گشـت و تـیغ کـشـید

آب را رهـگــذر گــرفــت ایـنــک

خــار چــون تــیـز کـرد پــیـکــان را

گل به برگش سپر گرفت اینک

شاخ گلگون که بـارگیر گل اسـت

نـاگـه از بــاد بــرگـرفــت ایـنـک

مرغ می گفـت، گل نخـواهد رفت

لـالـه گـوی کـمـر گـرفـت اینـک

ابـر در گـریه شـد ز نـالـه ی خـویـش

پـرده ای تـنگ در گـرفـت اینـک

کـرد بــر وی سـحــاب ریـخـتــنـی

بــاغ را در و زر گــرفــت ایـنــک

طـوطـی آغـاز شـعـر خـسـرو کرد

روی گل در شـکـر گرفـت اینک

***

«گ»

ترک سفید روی و سیه چشم و لاله رنگ

مـثــلــت نـزاد مـادر ایـام شــوخ و شــنـگ

زلف تـو بـر رخ تـو هر آنکـس که دید گفـت

بـگرفت ملک چـین و حـبـش پـادشاه زنگ

بـا تـیر چـشـم جـادو و ابـروی چـون کـمان

داری قـدی کـشـیده تـر از قـامـت خـدنـگ

آهـو صــفـت شــکـار دل عـاشــقـان کـنـد

آن شـیرگـیر آهوی چـشـم تـو چـون پـلنگ

در سنگ سیم بـاشد و این طرفه تر که تو

داری درون سینه ی سیمین دلی چـو سنگ

آب حــیــاتــم از لــب و دنــدان روان شــود

گر بوسه ای به بنده دهی زان دهان تنگ

بـر نظم خسرو از سر مستی سخن مگیر

کـو هسـت در هوای تـو فـارغ ز نام و ننگ

***

«ل»

دل رفــت ز تــن بــیـرون دلـدار هـمـان در دل

افـتـاد سـخـن در جـان گفـتـار همان در دل

گـفـتـم بـکـنم یادش مـانـد کـه بـمـانـد جـان

شد کیسـه همه خـالی طرار همان در دل

یک شـهـر پـر از خـوبـان، ده بـاغ پـر از گـلـهـا

صـد جـای نـهـم دیده، دلـدار هـمـان در دل

قربان شومی بهرش کافزون شودی عمرش

با جان خود این خواهم، با یار همان در دل

نی بـگسـلم از مویش کـز شـرم مسـلمانی

تــن را بــه نـمــاز آرم، زنــار هـمــان در دل

در کـعـبـه و بـتـخـانه هر جـا که رود خـسـرو

دل بــاد ز تــو بــدخـو، دیـدار هـمـان در دل

***

خهی در هر نظر چون خویش مقبول

چـو من صـد بـیش در کوی تـو مقتـول

کـنـم انـدر جــمـالـت عـقـل و دانـش

چـو بـیند مصـلحـت در خـویش معـزول

خـوی حـسـنی کـه از رویت چـکـیده

بــشـسـتـه دفـتـر مـعـقـول و مـنـقـول

گـریـزان کــژکــژ از بــالـای تــو ســرو

نـگـردد عـرض بــیـش از قـامـت طــول

تـو، ای دانا که عـاشـق را دهی پـند

مـکـن دل در غـم بــیـهـوده مـشـغـول

بــســی دیـدم فـلـاطــون و ارســطـو

شـده در عـاشـقـی مجـنون و بـهلـول

فـرو خـوان قـصـه ی شـیـرین و خـسـرو

که زو لیلی و مجنون هست مسجول

***

مـرا بــهـرت خــصـومـتــهـاســت بــا دل

کـنون بـا من درین سـودا و بـا دل

اگــر بــاد ســر زلــفــت هـمـیـن اســت

کـجــا مـا و کـجـا جـان و کـجـا دل

ز تـــو از گــوشــه ی چــشــمــی اشــارت

ز مـا عـقـل و ز مـا جـان و ز ما دل

دل ار بـیـگـانـه گـشـت از مـن، نـرنـجـم

کـه عـاشـق را نبـاشـد آشـنـا دل

بـه خـون گـرم دل پـیـوسـت بـا دوسـت

بـدینسان چون توان کردن جدا دل

مرا گویی که جانت از چیست در سوز؟

بـلا شد جـان مرا، جـان را بـلا دل

بـــمـــانــدم در بـــلـــای دل کـــه یــارب

مـبــادا هـیـچ کـس را مـبـتـلـا دل

چـه گـویـنـدم کـه دل نـه، پـنـد بــشـنـو

که صد منزل ز من راهست با دل

بـه یک دلـدار بـس کـن، خـسـروا، زآنک

نبـندد هیچ عاشق جـا بـه جـا دل

***

نگـارا، صـحـبـت از اغـیار بـگـسـل

گـل خـندان مـن، از خـار بـگـسـل

نخست از بند جان پیوند بـگشای

پـس آنگه دوسـتـی از یار بـگسل

ندانم تـا کـه گفـت آن بـی وفـا را

که مهر از دوستان یک بار بگسل

بـزن مطرب ز رحـمت راه عشـاق

رگ جــان و دل افــگـار بــگـســل

اگر سـوده شود ز ابـریشم چـنگ

گـلـیـم صـوفـیـان را تـار بــگـسـل

چـرا مینالی، ای بـلبـل، چنین زار

نمی گـفـتـم از آن گـلزار بـگـسـل

درون بـتـخـانـه و بـیرون مـنـاجـات

مسـلمان شـو، دلا، زنار بـگـسـل

کمند عشق را نتـوان گسـسـتـن

بــرو سـررشـتـه ی پـنـدار بـگـسـل

نیابی داد خوبان، خسرو، از کس

بـزن دسـت و عـنـان یـار بـگـسـل

***

زهی زلـفـت شـکـسـتـه نرخ سـنبـل

گـلـسـتـان رخـت خـنـدیـده بــر گـل

رســانــده خــط یــاقــوت تــو ریـحــان

کشـیده خـط بـه کـافـور تـو سـنبـل

عروسی را که او صاحب جمال است

چـو دریـابــد، گـرش نـبــود تــحـمـل

چو ریش خستـگان را مرهم از تـست

مـکـن در کـار مـسـکـیـنـان تــغـافـل

اگــر گـل را نـبــاشــد بــرگ و پــیـونـد،

چـه سـود از نالـه ی شـبـگـیر بـلـبـل؟

بـه جـانت کـانکه بـر جـان دارم از غـم

نـبــاشـد کـوه سـنـگـیـن را تـحـمـل

چــو از زلــفــش بــدیـن روز اوفــتــادم

تو نیز، ای شب، مکن بر من تطاول

خـوشـا آن بــزم روحـانـی کـه هـر دم

کـنـد مـسـتـی بــه پــاداش تـعـقـل

بـزن مـطـرب کـه مـسـتـان صـبـوحـی

از آن مـسـتـنـد و خـسـرو از تــأمـل

***

مسلمانان بـرفت از دسـت من دل

چـو دیدم آنچـنان شـکل و شمایل

جـهانی را بـدین شـکل و شـمایل

همی بـینم چـو خـود امـروز مـایل

زهی صانع خدا کز لطف بـنگاشت

از این سان صورتـی از آب و از گل

نبـاشد چون جمالت مجـلس افروز

اگر خورشید بـنشیند به محفل

دلـم مـنزل بـه زلـفـت کـرد، گـویی

نخـواهد رفـت ازین فـرخـنده منزل

تـنم کـز خـاک گـردد نقـش مـهرت

ز نعش جـان نخـواهد گشـت زایل

مـلـامـت می کـنند اصـحـاب مـا را

ز درد مـا مـگـر هـســتــنـد غـافـل

نـــدارم طــــاقــــت درد فــــراقـــت

فراق دوستان کاری ست مشکل

درین ره، خسروا، دیوانه می باش

نـمـی بـایـد شـنـیدن پـنـد عـاقـل

***

خـیز که جـلوه می کـند چـهره ی دلگشـای گل

عالم بیخودی خوش است خاصه که در هوای گل

نافه گشـای بـوسـتـان سـکه بـه نام گل زده

خـطـبـه ی بـلـبـلـان هـمـه نـیـسـت مـگـر ثـنـای گـل

تــاج مـرصــع آورد شــاخ ز هـر شــکـوفـه ای

تــخــت زمــردیـن زنــد بــخــت بــه زیـر پــای گــل

ابــر دو اسـبــه مـی رود بــهـر نـظـاره ی چـمـن

ســرو پــیـاده مـی شــود پــیـش در ســرای گــل

حیف بود که ماه و گل خوانمت از سر هوس

ای تــو بــه از هـزار مــه چــنــد بــود بــقــای گــل

مستی ما بـه بـوی تو بهر خدا چه جای می

شادی من بـه روی تو، بـی تو جهان چه جای گل

***

تـرک من رفـتـم ز کـویت گـر ز من گـشـتـی ملول

خـیر بـادت می کنم یک سـجـده ی فردا قبـول

زور و زر بـــاشـــنــد اســـبـــاب وصــال، امــا مــرا

نیسـت چـیزی غـیر زاری در تـمـنای وصـول

بس که چشمم سیل خون می بارد از هجران تو

کـاروان در ره نـمـی یـابـد ز گـل جـای نـزول

دمـبــدم از خـون دل بــا تـو نـویـسـم نـامـه، لـیـک

جـز نسیم صبـحـدم دیگر نمی یابـم رسـول

در حــریـم کــعــبــه ی روحــانـیـان، یـعــنـی کـه دل

جز خیال دوست کس را نیست امکان نزول

تـا بــخـوانـد آیـت عـشـق از خـط مـشـکـیـن یــار

رفـــت از یــادم روایــات فــروغ بـــی اصـــول

عـاقلان گر غافلند از حـال خـسـرو، عیب نیسـت

از مـجـانین کـی خـبـر دارنـد اربـاب عـقـول؟

***

مــی رود یــار و مـــرا آزار مــی مـــانــد بـــه دل

وای مسـکینی کش آن رفـتـار می ماند بـه دل

زیـسـتـن دشـوار مـی بــیـنـم کـه از غـمـزه مـرا

انـدک انـدک هـر زمــان آزار مـی مــانـد بــه دل

پـند می گویی، ولی معذور داری دوسـت، زانک

دل پـریـشـان دارم و دشـوار مـی مـانـد بـه دل

گـر شـود، جــانـا، دلـم زیـر و زبــر بــر حـق بــود

زانکـه زلـف تـو نه بـر هنـجـار مـی مـاند بـه دل

وه که جـانم بـر لب آمد، چـند بـیخـوابـی کشـم

کـاندکـش می بـینم و بـسـیار می ماند بـه دل

گـر نخـواهی کـشـتـنم غـمزه زنان زین سـو میا

کان مژه هر شب مرا چون خار می ماند به دل

این هم از بخت است کت در دل نباید گفت من

ورنه از خـسـرو همین گـفـتـار می مـاند بـه دل

***

من مسکین چه کنم، پیش که گویم غم دل؟

که ز عشـق تـو بـجـز غصه ندارم حـاصل

ای صــبــا، حــال دل مـن بــر دلــدار مــگــوی

کـه جـهـانـی ز غـم عـشـق تـو لـایعـقـل

غـافـل از یـاد تــو یـک لـحـظـه نـیـم تــا دانـی

زینهار از من دلـخـسـتـه نبـاشـی غـافـل

طــمــع دانــه کــنــد مــرغ کــه در دام افــتــد

ورنـه در دام غـم و غـصـه نـیفـتـد عـاقـل

خـلـق را مـیـل بـه حـوران بـهـشـتـی بــاشـد

چه کنم، نیست مرا جز به تو خاطر مایل

بـــه وصــال تــو بـــس امــیــد وفــا بـــود مــرا

آه کـانـدیـشـه غـلـط بـود و تـصـور بـاطـل

بـه قیامت بـرد از عشق تـو حـسـرت خـسـرو

کـه بـه تـشـریف وصـال تـو نگـردد واصـل

***

رســـتـــه بــــودم مـــه مـــن چـــنـــدگـــه از زاری دل

از نمکـدان تـو شـد تـازه جـگرخـواری دل

تـــو هــمــی آیــی و صــد غــارت جـــان از هــر ســـو

در چـنین فـتـنه کجـا صـبـر کند یاری دل؟

هــر کـــســـی بـــا دل آزاد ازیــن شـــهــر گــذشـــت

مـن گـرفـتـار بــمـانـدم بـه گـرفـتـاری دل

دل گــنــه کــرد کــه عــاشــق شــد و نــزد خــوبـــان

نـشـود عـفـو همـه عـمـر گـنه کـاری دل

وقـتــی افــگـن نـظــری جــانـب مـن، ای خــورشــیـد

کـه سـیه روی بـمـاندم ز شـب تـاری دل

وقت آن است که دستی دهی، ای دوست، به لطف

کـه فــرو رفــتــم در گـل ز گـرانـبــاری دل

عـــشـــقـــت افـــگــنــد مــیــان مــن و دل بـــیــزاری

بـر رخ از خـون نگر، اینک خـط بـیزاری دل

مــی شــود زلــف تــو ز آســیـب نــســیـمــی درهـم

بس که بیتاب شد از زحمت بسیاری دل

عـــشــــق گـــویـــنـــد کـــه کـــار دل بــــیـــدار بــــود

بــهـره ام خـواب اجـل بــود ز بـیـداری دل

پـــنــد گــویــا، هــم ازیــن گــونــه خـــرابـــم بـــگــذار

کـه نمـی آید ازین خـسـرو مـعـمـاری دل

***

ای فـرق تــا بــه پــای هـمـه آرزوی دل

آب حــیــات رانــده خــیـالــت بــه جــوی دل

دل بـستـمت بـه زلف ندانستم این قدر

کـز وی چــنـیـن دراز شــود گـفــتــگـوی دل

عمری به گرد کوی تو گشتم چو بیدلان

نـی دل بــه دســتــم آمــد و نـی آرزوی دل

در خـون دل خوردم، نکنم جـز دعای تـو

زیرا که من به سوی توام، نی به سوی دل

چندین که دل جفای تـرا شکر می کند

شـرمـنـده هم نـمـی شـوی آخـر ز روی دل

یک موی از سـر تـو مبـادا کـه بـگـسـلد

آویـخــتــی، اگـر چــه بــه هـر تــار مـوی دل

خسرو حـدیث درد تـو، بـاری کجـا کند؟

زیـرا کـه نـیـسـت در تـن افـسـرده بـوی دل

***

مـن نخـواهم بـرد جـان از دسـت دل

ای مسـلـمـانان، فـغـان از دسـت دل

سینه می سوزد مدام از جور چشم

دیـده مـی گــریـد روان از دســت دل

هـر کـه از دسـتــان دل غـافـل شـود

زود گــردد داســـتـــان از دســـت دل

جـانم انـدر تـاب و دل در تـب بـمـانـد

این ز دست چشم و آن از دست دل

گـفـتـه بــودم پــای در دامـن کـشـم

وین حـکـایت کـی تـوان از دسـت دل

قـــوت پـــایــی نـــداری، خـــســـروا

تـا نـهی سـر در جـهان از دسـت دل

***

«م»

مـده پـنـدم کـه مـن در سـینه سـودایی دگـر دارم

زبـان بـا خـلق در گفـت اسـت و دل جـایی دگـر دارم

خـرامـان هـر طـرف سـروی و جـان مـن نـیـاسـاید

کـه مـن ایـن خـار خـار از سـرو بـالـایی دگـر دارم

مـرا این تـشـنـگـی از بـهـر آبـی دیگـرسـت، ارنـه

نـمـی بـینـی کـه در هـر دیـده دریـایی دگـر دارم

طبیبـا، خویش را زحمت مده چون به نخواهم شد

کـه مـن انـدر سـر شـوریـده سـودایـی دگـر دارم

تـرا گـر رای خـونریز من مسـکـینسـت، بـسـم الله

چه می پرسی ز من، جانا، نه من رایی دگر دارم

بــه بــازار تــو دل را مــن بــریـد یـک نــظــر کــردم

کـرم کـن یـک نـظـر دیـگـر کـه کـالـایی دگـر دارم

همه مستی من در کار چشم و زلف و رویت شد

لـبـم خـامـوش و در هـر یک تـقـاضـایی دگـر دارم

مران سوی کسانم چـون تـنم شد خـاک در کویت

نمـانـد آن سـر کـه جـز پـای تـو دریایی دگـر دارم

نمـی اندیشـی از دمـهای سـرد مـن، نمـی دانی

کـه در هر کـو چـو خـسـرو بـادپـیمـایی دگـر دارم

***

همی خواهم ترا بـینم، نظر سویی که من دارم

به خوبان دیدنم خو شد، عجب خویی که من دارم

اگر بـر خـاک می غـلتـم مرا دیبـاسـت بـا رویت

تـعالی الله، عجـایب پـشـت و پـهلویی که من دارم

ز بـندت چـون جـهم آخر که هر یک بـند زلفت را

گره بـر بـستـه ام محکم بـه هر مویی که من دارم

جـفـایت هر که را گویم همه کس روی تـو بـیند

بـه پیشت چون توان دیدن بـدین رویی که من دارم

تـرازو کـردی از من تـیر و گویی بـرکـشـم آن را

چـه خـواهی بـرکشـیدن زین تـرازویی که من دارم

اشـارت کـن ز ابــرو تـا کـشـم سـر زیـر پـای تـو

کز آن چـوگان تـوان بـردن چـنین گویی که من دارم

صبا دی آمد از کویت دماغم خوش شد از بویت

دماغـی خـوش تـوان کردن ازین بـویی که من دارم

دو چـشمم جـوی شـد، گر تـو نداری آرزوی من

تـمـاشـا هم نـمـی آیی درین جـویی کـه مـن دارم

لطیفه گوییم، خـسرو، تـوانی زیست در هجـرم

تــوانـم، خـاصـه بــا ایـن زور بــازویـی کـه مـن دارم

***

من این آه جـگرسـوز از دل پـیمان شـکن دارم

چــرا از دیـگـری نـالـم کـه درد از خـویـشـتــن دارم

چـه جــای مـحـنـت ایـوب و انـدوه دل یـعـقـوب

بـلـا اینـسـت و بـیـمـاری و تـنـهـایی کـه مـن دارم

گهی از دیده در رنجم، گه از دل در جگرخواری

چه دانستـم که من چـندین بـلا از خویشتـن دارم

چو سروش در قبـای سبزگون دیدم یقینم شد

که چون گل چـاک خواهم زد، اگر صد پـیرهن دارم

مـرا فــردا بــه دشــواری بــرون آرنـد پــا از گـل

کزان مژگان عاشق کش بـسی خون در کفن دارم

مگر هر پـاره ای زین دل بـه دلداری دهم، ورنه

چه خواهم کرد با خوبان بدین یک دل که من دارم

چو من روی تـرا بـینم، چرا از گل سخن گویم؟

چـو مـن قـد تــرا جــویـم، چـه پــروای چـمـن دارم

ز دنیا می رود خـسـرو، بـه زیر لب همی گویم

دلـم بــگــرفــتــه در غــربــت تــمـنـای وطــن دارم

***

بـــرون آ انــدکــی، جــانــا کــه بـــســیــار آرزو دارم

وداع عــمـر نـزدیـک اســت و دیـدار آرزو دارم

مـرا پـر خـار بــادا هـر دو دیـده، بــلـکـه پـر گـل هـم

اگـر بــی روی تـو هـرگـز بــه گـلـزار آرزو دارم

قـیاس روزی خـود مـی شـنـاسـم کـز گـلـسـتـانـت

هـمــه گــل آرزو دارنـد و مــن خــار آرزو دارم

درت مـی بـوسـم و آن بـخـت کـو کـاندر دلـت گـردد

که این بخشش از آن لعل شکربار آرزو دارم

ز زلـفـت یـک گـره بـگـشـا، نـه از بـهـر دلـم، لـیـکـن

خـلـاصـی از پـی مشـتـی گـرفـتـار آرزو دارم

اگر شد عقل و دین در کار عشقت، سهل باشد آن

هـنـوز انـدر سـر شـوریـده بــسـیـار آرزو دارم

نصیحـت می کنی، ای آشنا، کاسـوده شو خـسـرو

چـه پـنداری کـه من این مـردن زار آرزو دارم؟

***

بــــه یـــاد دیـــدن روی تــــو گـــلـــزار آرزو دارم

چه جای گل کز این سودا به دل خار آرزو دارم

هوس دارم پـس از مردن قد سـرو روان، یعـنی

از آن قـامـت بـه خـاک خـویـش رفـتـار آرزو دارم

چـنانش دوست می دارم که دارند آرزو خـلقی

اگـــر دارنـــد از آن راحــــت مـــن آزار آرزو دارم

چـــو آزادی ز بــــنـــد مـــوی او دارد دلـــم او را

هـمـیـشـه در خــم زلـفـش گـرفـتــار آرزو دارم

مرا گفتی که ای خسرو، چه داری آرزو از من؟

مـیسـر نـیسـت، ورنـه از تـو بـسـیـار آرزو دارم

***

مـن آن خــاکـم کـه در راه وفــا رو بــر زمـیـن دارم

ز ســودای بــتــان داغ غـلـامـی بــر جــبــیـن دارم

ز مـردن غـم نـدارم، لـیک روزی کـز غـمـت مـیـرم

فراموشـت شـود از من بـه عـالم غـم، همین دارم

فـدا کـردیم در عـشـقـت دل و دین و ز من مـانده

هـمـین جـانـی کـه آن هم بـهـر روز واپـسـین دارم

مرا گویند کاندر وصل او خوش باش، چون باشم؟

که چون هجران شبـان روزی بـلایی در کمین دارم

بـسـی گفتـند خـسـرو را دل از مهر بـتـان بـر کن

سخن نشنوده ام اکنون، نه دل دارم، نه دین دارم

***

نـتــرسـم از بــلـا چــون دیـده بــر رخــسـاره ای دارم

که جـان غـم کشـی بـی غـیرتـی بـیکـاره ای دارم

بـخـواهـم سـوخـت روزی عـاقـبــت ایـن آشـنـایـان را

که هر شب بر سر کویش رهی خونخواره ای دارم

نظـر در یار مشـغـول اسـت و جـان در بـار بـربـسـتـن

تــو، ای نـظـارگـی، دانـی کـه مـن نـظـاره ای دارم

نمـی دانم، حـکـیمـا، دل کـجـا شـد در جـگـر خـوردن

بــبــیـنـی در غــریـبــســتــان یـکــی آواره ای دارم

بــرآمــد دودم از جــان، چــنــد ســوزم زیــن دل پــاره

مـسـلـمـانـان، نـه دل دارم کـه آتـش پـاره ای دارم

چو خاک خفتگان رفتم به رخ، و اکنون که حاصل شد

چـگـونـه بـر چـنـان یاری چـنین رخـسـاره ای دارم؟

ز آه خــســروش، یـارب نـگــیـری گــرچــه آن نــادان

نـیـارد هـیـچ گـه در دل کـه مـن بــیـچــاره ای دارم

***

شـبــی، آسـایـشـم نـبــود، عـجــب بــیـداریـی دارم

شفا از چـشم تـو خواهم، عجـب بـیماریی دارم

همه شب می گزم انگشت حسرت را بـه دندان من

همین اسـت ار ز شـاخ عمر بـرخـورداریی دارم

الـا، ای سـاقـی فـارغ دلـان، مـی هـم بـدیـشـان ده

کـه من بـا روزگـار خـویشـتـن خـونخـواریی دارم

بــرو، ای بــخــت خــواب آلــود، از پــهـلـوی بــیـداران

که تو شب کوریی داری و من شب کاریی دارم

جــگـر بــریـان و نـالـه مـطـرب و مـی گـریـه ی تــلـخــم

بـیا مـهمـان مـن، جـانـا کـه شـب بـیداریی دارم

بــه یـاد رویـت از یـاد تــو خــالـی نـیـســتــم یـک دم

ز تـشـویش غـمت گـرچـه فـرامش کـاریی دارم

چــو خــاک در شـدم در زیـر پــای خـود، عـزیـزم کـن

بـدان عـزت کـه پـیـش آسـتـانـت خـواریـی دارم

مرا گویی که دور از چون منی چون زنده می مانی؟

خــیــالــت را بــقــا بــادا کــه از وی یـاریـی دارم

بـه چـشمت می کند خسرو، حـق آن گر نمی دانی

دروغـی هم نمی گویی کـه مردم سـاریی دارم

***

بــه چـشـم تـر دمـی کـانـدر دل بــریـانـش مـی دارم

وی اندر خـواب و من نزدیک خـود مهمـانش می دارم

خـیـال زلـف او را رنـجــه مـی سـازم، بــیـا، ای جــان

کـه بـیرون آید، آنگـه چـشـم بـر جـولـانـش مـی دارم

رخ او بــیـنـم و بــا خـویـشـتـن گـویـم، نـمـی بــیـنـم

عـجـایب غـیرتـی کـز خـویشـتـن پـنهانـش مـی دارم

اگر میرم، فسوسی نیست بر جانم، جز این حسرت

که جان بویش گرفت از بس که اندر جانش می دارم

هـنـوز از غــارت ســیـمـیـن بــران آخــر نـمـی گــردد

دل خـسرو که، چـندین سـال شد، ویرانش می دارم

***

مــن و شــبــهـا و یـاد آن ســر کــویـی کــه مــن دانـم

دلم رفته ست و جان هم می رود سویی که من دانم

صـبـا بـوهـای خـوش مـی آرد از هـر بـوسـتـان، لـیکـن

که خواهد زیست، چون می نارد آن بـویی که من دانم

سـر خـود گـیـر و رو، ای جــان دل بــرداشـتــه، از تــن

که این سـر خـاک خـواهد گشت در کویی که من دانم

اگـر تـن مو شـد و گـر بـگـسـلد جـان نیز، گو بـگـسـل

مــرا از دل نـخــواهـد رفــت آن مــویـی کــه مــن دانـم

بسوزی هر چه هست، ای باد، اگر آن سو رسی، اما

بــه تــنــدی نـگــذری زنـهـار بــر رویـی کــه مــن دانـم

چو کشتـن رسم خوبـانست، جـان، گر حیله می دارم

ذخــیـره مـی کــنـم از بــهـر بــدخــویـی کـه مـن دانـم

چـه پـیچـم بـر درازیهای شـب تـهمـت، چـه می دانم؟

که هست این پـیچـش خسرو ز گیسویی که من دانم

***

تـویی در پـیش مـن یـا خـود مـه و پـروین نـمـی دانـم

شـب قدر من اسـت امشـب که قدر این نمی دانم

روی در باغ و می گویی که گل بین چون منم عاشق

همین روی تـو می بـینم، گـل و نسـرین نمی دانم

چـنـانـم لـذت یـاد تــو بــنـشـسـتــه سـت انـدر جــان

که زان پس ذوق تلخ و جان خود شیرین نمی دانم

خـرد را گـفـتـم انـدر عـاشـقـی دخـلـی بـکـن، گـفـتـا

غـریبـم، رسـم این کـشـور من مسـکین نمی دانم

بـه بــالـیـنـم رسـیـده یـار و مـن در مـردن از سـویـش

کـجـایی در زبـان و کـیسـت در بـالـین نـمـی دانـم؟

سؤالی می کـنی از من که خـسـرو من کیم پـیشـت؟

شـنـیـدم، لـیک از حـسـرت جـواب این نـمـی دانـم

***

چو خواهم بـا تـو حال خود بـگویم، جا نمی یابـم

وگــر پــیـدا کــنـم جــای تــرا، تــنـهـا نـمـی یـابــم

بـه جـان و دل تـرا جـویـم، اگـر نـاگـاه پـیـش آیی

ز شادی دست و پا گم می کنم خود را نمی یابم

تعالی الله، چه گلزاری ست حسن عالم افروزت

که گل در بـاغ خـوبـی چـون رخـت زیبـا نمی یابـم

نـدارد هـیـچ پــروایـی بــه حــال زار مـسـکـیـنـان

کـسـی را از بـتـان مـثـل تـو بـی پـروا نـمـی یـابـم

بـه کویت عـاشـقان مسـتـند، اما در ره عشـقت

بــســان خــســرو دیـوانــه ی شــیـدا نــمــی یـابــم

***

هــمــیــشــه در فــراقــت بــا دل افــگــار مــی گــریــم

غـــمــت را انــدکــی مــی گــویــم و بـــســـیــار مــی گــریــم

شـبـی کـانـدر حـریـمـت ره نـمـی یـابــم بـه صـد زاری

بــه حــســرت مــی نــشــیــنــم در پــس دیــوار مــی گــریــم

اگـر مـردم بــه مـسـتـی، گـاه گـاهـی گـریـه ای دارنـد

چه حال است این که من هم مست و هم هشیار می گریم؟

گــهـی در خــلــوت تــاریـک از هــجــر تــو مــی نــالــم

گـــهـــی در فـــرقـــتـــت در کـــوچـــه و بـــازار مـــی گـــریـــم

چه سوز است این نمی دانم به جان خسرو مسکین؟

کــه چـــون ابـــر بـــهــار انــدر ســـر کــهــســـار مــی گــریــم

***

خـراش سـینه ی خـود بـا یکـی خـونـخـوار مـی گـویم

حـسـاب عـمـر مـی دانـم کـه غـم بـا یـار مـی گـویم

فراهم کی شود ریش دلم زینسان که من هر دم؟

حــدیــث آن نــمــک پــیـش دل افــگــار مــی گــویـم

بـه جـانان گفـتـه ام ناگه نخـواهد رفـت جـان، یارب

نمی دانم چه نام است این که من هر بار می گویم

درون خـویش خـالـی مـی کـنم زان زنده می مـانم

کـه ذکـرت شـب و روز پــیـش در و دیـوار مـی گـویـم

چــو مـجــنـون در بــیـابــان غـمـم دور از رخ لـیـلـی

کـه درد خـویشـتـن بـا پـشـتـه های خـار مـی گـویم

زبــانـم تــیـشـه ی فـرهـاد شــد بــهـر دل ســنـگـیـن

ز بـس کـافـسـانـه ی شـیرین خـود بـسـیـار مـی گـویم

من از سر زنده گردم گر تـو بـا من یک سخن گویی

تـو مـی دانی نـگـویی، لـیک مـن گـفـتـار مـی گـویم

اگر بـا من ز بـد گفـتـن خـوشـی، ای من فـدای تـو

تـو بـد می کـن که من بـهر تـو اسـتـغـفـار می گویم

رقـیـبــا، بــر حــقـی، گـر بــاورت نـایـد غـم خـسـرو

کـه مـن تـیـمـار بــلـبـل پـیـش بـوتـیـمـار مـی گـویـم

***

بـگـویم حـال خـویـشـت، لـیـک از آزار مـی تـرسـم

وگـر ندهم بـرون، ز اندیشـه ی گفـتـار می تـرسـم

چه حال است این که از بـیم رقیبـان ننگرم رویت؟

هوس می آیدم گل چـیدن و از خـار می تـرسم

معـاذالله کـه از مردن بـتـرسـم در غـمت، لـیکـن

ز داغ دوری و مــحــرومــی دیـدار مـی تــرســم

دلی دارم کباب از دست غم، پیشت کشم، لیکن

ز خـوی نـازک آن نرگـس خـونخـوار مـی تـرسـم

تـو شـب در خـواب مـسـتـی و مـرا تـا روز بـیداری

مخسپ ایمن که من زین دیده ی بیدار می ترسم

جـوانـی، خـنـده بــر خـونـابــه ی پــیـران مـکـن، زیـرا

تو می خندی و من زین گریه ی بـسیار می ترسم

مـــرا زیــن دیــده آزار جـــراحـــت مــی تـــراود دل

مـبــادا کــانـدرو مــانـد ازایـن آزار مـی تــرســم

ز درد من دلـت هر سـوی زحـمت می کـند، لیکـن

ز بی سامانی بـخت پـریشان کار می ترسم

نیم خـسـرو که فرهادم، نمانده جـانم از عـشـقت

اگر مانده سـت، از شـیرینی گفتـار می تـرسـم

***

هـمـه شــب بــا دل خــود نـقــش آن دلــدار بــربــنـدم

مـگـر مـمـکـن بـود کـاین دیـده ی بـیدار بـربـنـدم

جـگر از عاشقی خـون گشت و کم زینم نمی بـایست

مـعـاذالله کـاین تـهمـت بـه زلـف یار بـربـندم

مژه در چشم من شد خار و خواب از دیده رفت، اکنون

مـگـر کـاین رخـنه ی پـر فـتـنه را از خـار بـربـنـدم

جـهانی بـی دوسـت نتـوان دید، بـنشـینم بـه کنج غم

بـه روی خـود در این کـلـبـه ی خـونخـوار بـربـندم

مـگـو یـاران دیـگـر ای کـه جــانـی و آب و گـل خــوبــان

چـگـونـه دل ز جـان در صـورت دیـوار بــربـنـدم

غمت گفتـم بـرون ندهم، گشـادی چـشـم از حـسـرت

فرو بـستـی لبـم بـی آنکه من گفتـار بـربـندم

غــبــاری یـادگـارم ده ز کــوی خــود کـه مـی خــواهـم

کـزین جـا در غـریبـسـتـان عـقـبـی بـار بـنـدم

تـو خـود را گـر نمـی دانی مـسـلـمـان، گـو بـدان بـاری

مـرا نـزدیـک شـد کـز دسـت تـو زنـار بـربـنـدم

سـر زلفـی کـز او دیوانه شـد خـسـرو بـه دسـتـم ده

که تا زان رشته دست عقل دعوی دار بربندم

***

تو سرمستی و من عاشق، بـیا تـا بـا تو در غلتم

ز دسـت لعـل تـو تـا چـند در خـون جـگر غـلتـم

بــغــلـتــم هـر زمـان در زیـر پــایـت بــاز بــرخــیـزم

چـو رویـت بــنـگـرم بــار دگـر از پــای در غـلـتـم

چنان گشته ست حال عیش من از تلخی هجران

مگس بر من نیارد شست، اگر اندر شکر غلتم

سـرشـکم گفت در وقتـی که می غـلتـید بـر رویم

چـو مـروارید غـلـتـانـم کـه بـر بـالـای زر غـلـتـم

بـه کار عیش در خون دو چشم خویش می غلتـم

چـه بـهتـر زان بـود خـسرو که در کار دگر غلتـم

***

نــیــارم تـــاب دیــدن، دیــر دیــرت بـــهــر آن بـــیــنـــم

بـبـاید هر زمـان جـانی کـه رویت هر زمـان بـینم

مـرا گــویـنـد کــش چــون مـردمـان بــیـن و مـرو از جــا

دلم بـر جـای بـاید کش بـه چـشم مردمان بـینم

بـدینـسـان کـامـد از روی تـو کـار مـن بـه جـان، وانـگـه

مـن دیوانه را بـر خـود نـبـخـشـود و همـان بـینم

اگر من کـشـتـنی گشـتـم، نمی گویم مکش، ای غـم

ولـی بـگـذار چـنـدانـی کـه روی آن جـوان بـیـنـم

چه حاجـت بـر دلم ناوک، همین بـس نیست مرگ من

که گه گه چاشنی از دست آن نازک کمان بـینم

گــه جــولــان نـیـارم دیـدنــش از بــیـم جــان، لــیـکــن

چو من بی طاقتم دزدیده در دست و کمان بینم

ز نـوروز جـوانی گـر چـه بـشـکـفـتـه سـت بـسـتـانـش

مـبــادا ســبــزه ی پــیـراهـن آن بــوسـتــان بــیـنـم

دریـغــا، آن چــنـان رویـی دگــر خــواهـد شــدن، یـارب

مـرا آن روز مـنـمـایی کـه رویـش آنـچـنـان بـینـم

ز خوبان بس که بی دین گشت خسرو، بهترین روزش

بـت انـدر پـیـش و زنـار مـغـانـش در مـیـان بـینـم

***

چـمن چون بـوی تـو آرد، بـه بـویت در چـمن میرم

بــه یــاد قــد تــو در ســایـه ی ســرو ســمــن مــیـرم

زیـم از تـو، بــمـیـرم هـم ز تـو فـارغ ز جـان و تــن

نـیم چـون دیگـران کـز جـان زیم یـا خـود ز تـن مـیرم

خـوش آن وقتـی که تـو از ناز سویم بـنگری و من

بـه زاری کـشـتـه، انگـشـت او فـگنده در دهن میرم

شـدم رسـوا درون شـهـر، در صـحـرا روم، اکـنـون

کـه رســواتــر شـوم، گـر در مـیـان مـرد و زن مـیـرم

بـخـور جـمله تـنم، ای زاغ، جـز دیده کـه دید او را

کـه بــیـرون اوفـتــم، در عــرصــه ی زاغ و زغــن مـیـرم

مرا پـیراهن صد چـاک پـر خـونسـت از آن یوسـف

هـمـیـن آرایـش گـورم کــنـیـد آن دم کـه مـن مـیـرم

سخن بربستی از خسرو مگر چشمت فرود آمد

کرم کن یک سخن، جانا، که تا زان یک سخن میرم

***

ســـواره آمـــدی و صـــیـــد خـــود کـــردی دل و تـــن هـــم

کـمـند عـقـل بـگـسـسـتـی لـجـام نفـس تـوسـن هم

بــه دامـن مـی نـهـفـتـم گـریـه نـاگـه مـسـت بــگـذشـتـی

شــدم رســوا مـن تــردامـن و صــد چــاک دامـن هـم

تــو نـاوک مــی زنـی بــر جــان و جــان مــن هـمـی گــویـد

کـه چـشـم بـد جـدا زان نـاوک و زان نـاوک افـگـن هـم

نـهـادم هـر چــه بــود از ســر، ســری مــانـده مـرا بــر تــن

چـو بـار سـر سـبـک کـردی، سـبـک کن بـار گردن هم

تــرا خـوش بــاد خـواب، ار چـه مـرا ایـن جــان سـرگـشـتــه

همه شـب گـرد مـوی تـسـت و گـرد کـوی تـو تـن هم

دل مــن گــر بـــه ســـویــت شـــد، نــداری اســـتـــوار او را

کـه آن بـیـگـانـه وقـتـی آشـنـا بـوده سـت بـا مـن هـم

چــنــانــم بــا خــیـالــت خــوی شــد در کــنــج تــنــهــایـی

کـه بـربـسـتـم در از خـورشـید و ماه و بـلکه روزن هم

شــبــی روشـن کـن آخــر کـلـبــه ی تــاریـک مـن، چــون مـن

دل تــاریـک در کــار تــو کــردم، چــشــم روشــن هــم

عــقــوبــت مــی کــشــم تــا زنـده ام، وه کــانـدریـن زنـدان

همه کس جان کند صورت، مرا جان است دشمن هم

مــلـــامـــت بـــر دل صـــد پـــاره ی عـــاشـــق بـــدان مـــانــد

کـه بـاشـد زخـم پـیـکـان و بـدوزنـدش بـه سـوزن هـم

چـو بـوسـی، ای صـبـا، نعـل سـمـندش را بـه گـسـتـاخـی

زکــوة آنـچــنـان دولـت دو بــوســی دیـگــر از مـن هـم

بــشــو در بــنـدگــیـش، ای ابــر، خــط ســبــزه تــا بــلـبــل

نـگـویـد کـیـن خـط آزادی سـرو اسـت و سـوسـن هـم

چه کیش است آخر،ای خسرو،که بی خوبان نه ای یک دم

زمــانـی آخــر از بــت بــاز مـی مــانـد بــرهـمــن هـم

***

ندانم کیست اندر دل که در جـان می خلد بـازم

چـنان مشـغول او گشـتـم که بـا خـود می نپـردازم

همه کس با بتی در خواب و من در کنج تنهایی

چـه بـاشـد گـر شـبـی پـوشـیـده گـردد دیـده ی بـازم

غـمت کشـت و هنوز امشـب ز اقـبـال خـیال تـو

امــیـد زیـســتــن بــاشــد، اگــر مــن دل بــیـنـدازم

سر خود گیر و رو، ای جان دل بـرداشتـه، از من

کـه مـن مـرغ گـرفـتــارم مـیـسـر نـیـســت پــروازم

اگـر چـش نـالـه هـای دردنـاکـم در نـمـی گـیـرد

خـوشـم بـا این همه گـر می شـناسـد بـاری آوازم

مـسـلـمـانـی همـه دربـاخـتـم در کـار بـت رویان

ببینید، ای مسلمانان که من دین در چه می بازم؟

من و شب ها و دردی و حدیثـی بـود از حسنت

که داد آن دولتـم، جـانا، که تـا خـود بـشـنوی رازم؟

به دشواری ز کویت دوش جان را بـرده ام آسان

اگـر عـیبـم نگـیری، دل همـانـجـا مـی کـشـد بـازم

چـو بـینـم در تـو دزدیده، حـلـالـت بـاد خـون مـن

اگر فـرمان دهی کشـتـن بـه گفـت چـشـم غـمازم

تـو در بـازی دلم در خـون، نخواهم زیستـن دانم

ز درد آگـه نیم حـالـی کـه مـن مـشـغـول جـانـبـازم

چگونه جان بـرد خسرو ازین اندیشه کت هر دم

فـرامش می کنی عـمدا و در جـان می خـلی بـازم

***

ز هجران روز من شب گشت و کی بودی چنین روزم

شـــبـــی گــر روز کـــردی بـــا مــن آن مــاه شـــب افـــروزم

گــرفـــتـــار آمــدم جـــایــی و نــهــمــانــا رهــم زیــرا

شــکـســت آن قـلـب کـو بــر خــیـل غـم مـی کـرد پــیـروزم

بـرآید زین هوس جـانم که یک شـب شمع تـو بـاشم

تو خوش خوش باده می نوشی و من چون شمع می سوزم

بــلــا و غــم خــریـدار آمــدنـد از ســوی تــو بــر مــن

بـــحـــمــدالله کـــه در کـــوی تـــو بـــازار اســـت امــروزم

کـسـی از عـمر خـود روزی نخـواهد کـم، ولی بـر من

رود گــــر بـــــی غـــــمــــت روزی، مــــبـــــادا روزی آن روزم

کـشـم تـا جـان بـود در تـن، جـفـاهـای سـگ کـویـت

ســـــگ کــــوی تـــــرا بـــــاری و فـــــاداری بـــــیــــامــــوزم

نــهــان تـــا چـــنــد دارم درد خــســرو را ز تـــو آخـــر

دلـــم بـــرده ز کـــف وانـــگـــه لـــب بـــیــهـــوده مـــی دوزم

***

ز دستم شد عنان دل، چه داند کس که من چونم؟

درین تـیمـار بـی حـاصـل چـه داند کـس کـه مـن چـونم؟

من و شـبـها و نقش او که بـر وی فـتـنه شـد جـانم

هـمـه روزم بـدو مـایـل، چـه دانـد کـس کـه مـن چـونـم؟

زنـد هـر دم ز بــدخـویـی مـرا سـنـگ جـفـا بـر جـان

از آن بـدخـوی سـنگین دل، چـه داند کـس که من چـونم

شــب حــامــل بــرای مــن بــزایـد هـر زمــان دردی

ز درد این شـب حـامـل، چـه دانـد کـس کـه مـن چـونـم؟

جــدا شــد کــاروان صــبــر و راه هـجــر بــی پــایـان

چـو دور افـتـادم از مـنزل، چـه داند کـس کـه مـن چـونم؟

مـرا خــر در خــلـاب افـتــاد و از آب دو چــشـم خـود

چو کس را نیست پا در گل، چه داند کس که من چونم؟

چـو کـس را دیده ی بـینـش نمـی بـینم کـه مـن بـینـد

بـه جـز شـاهنشـه عـادل، چـه داند کس که من چـونم؟

***

بــدو بــودم شـبــی، افـســانـه ی آن شـب بــگـویـیـدم

وگـر مـیـرم بـه تـعـظـیـم سـگـان او بـمـویـیـدم

مـــرا امـــروز در دار بـــلـــا جـــلـــوه ســـت بـــهــر او

سـرود جـلوه کـان در نوحـه گـویند آن مگوییدم

شــهـیـد خــنـجــر عــشــقـم بــه خــون دیـده آلـوده

بـه خاکم همچنان پـر خون درآرید و مشوییدم

گـلـی کـز خـاک مـن رویـد، بـه گـوش اهـل دل گـوید

کـه مـن بـوی فـلـان دارم، مـبـوییدم، مـبـوییدم

هـمــه جــا از شــهـیـدان نــور خــیـزد وز دلــم آتــش

نشان است این میان کشتگانش، گر بجوییدم

گـر از گـل گـل شـود پـیدا، ز مـن خـواهد زدن بـویش

نـبـوییـدم کـه از غـیرت بـسـوزم، گـر بـبـوییـدم

پس از کشتن که خون آلوده خسپد بر درش، خسرو

از آن بـهتـر که بـا عزت بـه خـون دیده شوییدم

***

نـگـارا، عـزم آن دارم کـه جـان در پـایت افـشـانـم

بـه بـوسـه از لـب شـیـرین تـو انـصـاف بـسـتـانـم

مرا تـا داده ای رخـصـت کـه گه گه می گذر در ره

چـنانم کشـتـی از شـادی که ره رفتـن نمی دانم

میسر نیست کز زلف تـو سوی خـود کشم مویی

اگــر چــه روزگــاری شــد کــه در دنــبـــالــه ی آنــم

مسـلمان نیسـتـم، گر نیسـت زلفت کافر مطـلق

کـه کـافـر می کـند آن را کـه می گوید مسـلمانم

مـرا بــا آنـکـه نـگـذارنـد گـرد کــوی تــو گـشــتــن

همی خـواهم که خـود را بـر سـر کـویت بـگردانم

بسی کوشم که پای خود کشم در گوشه ی عزلت

ولـی مطـلـق نمی دارد غـمت دسـت از گـریبـانم

چـو مـن بـا دیدن رویت بـدینسـانم کـه می بـینی

مـبــادا ســاعــتــی کــز دیـدن رویـت جــدا مـانـم

بـه هـر جـایی کـه بـنـشـیـنـم ز عـنـوان وفـای تـو

نـخـواهم نـامـه ای تـا از جـگـر خـوانی نیفـشـانم

چــو خــو کــردم در آب دیـده از دریـا نـیـنـدیـشــم

چو مرغابی شدم، اکنون چه باک از موج طوفانم!

تــو مــســت نـاز اگــر آگــه نـه ای از روزگــار مـن

ز خـسـرو پـرس کـت وا گـویـد از حـال پـریـشـانـم

***

چـو دادی مـژده ی این نـعـمـتـم کـت روی بـنـمـایـم

رهــا کــن کــز کــف پــای تــو زنــگ دیــده بـــزدایــم

به پات ار دیده سایم، زنده گردم، لیک کشت آنم

کــز ایــن خــون غــم آلــوده چــگــونــه پــات آلــایــم

ز خـون دیده ی خـود شـرمـسـارم پـیش تـو، کـز وی

هـمــه یـاقــوت قــلــب ایـن نـثــار آن چــنـان پــایـم

جـهـانـی نـرخ یـک نـظـاره کـردی در جـمـال خـود

دو عـالـم گـر بــود دســتــم، بــریـن بــالـا بــیـفـزایـم

بـمیرم زین هوس کـاید شـبـی خـواب و تـرا بـینم

چـو از خواب اندر آیم، هم بـه رویت چـشم بـگشایم

شـنـیدن چـون تـوانـم ذکـرت از گـفـتـار هر غـیری

چــو گـویـم نـام تــو، خـواهـم زبــان خـود فـرو خـایـم

مزن طـعـنه کـه از کـویم عـزیز چـشـمها گشـتـی

که آخر خاک در می ریزم این، نه سرمه می سایم

بـبــایـد سـوخـتـن صـد بــار و بــازم آفـریـد از سـر

کز آنسـان پـاک گردم کـاتـشـت را سـوخـتـن شـایم

دعا این می کند خـسـرو که گردم خـاک در کویت

مـگـر بــخــتــم کــنـد یـاری کــه روزی زیـر پــات آیـم

***

سـرو مـنـی و از دل بــسـتــان خـودت خـوانـم

درد مـنـی و از جــان درمـان خــودت خـوانـم

اول بـه دو صـد زاری جـان پـیشـکشـت کـردم

و آنگـاه بـه صـد عـزت مهمان خـودت خـوانم

مهمانت چـه خوانم من نه خضر نه عیسی تـا

بـر آب خـودت جـویم، بـر خـوان خودت خوانم

هر چـند کـه جـان من دید از تـو جـفـایی چـند

بـا این دل همه درد دل جـانان خـودت خوانم

هر لحظه مرا با دل جنگی ست در این معنی

کـو زان خـودت گـوید، من زان خـودت خـوانم

از بـس کـه نمی ارزم نزد تـو بـه کـشـتـن هم

قربـان شوم ار گویی «قربـان خودت خوانم »

از گـونـه ی روی خــود ارزد هـمـه شـب خــسـرو

زین پس که اگر گویی سلطان خودت خوانم

***

ســودای ســر زلـفـت کـانـدر دل و جــان دارم

ز اندیشه دلم خون شد تـا چـند نهان دارم

گر سـر ننهم پـیشـت، خـاکـی بـنهی بـر سـر

مـن سـرمه کـنم آن را، در دیده ی جـان دارم

از تـــو نـــگـــرانـــیـــهـــا افـــتـــاد مـــرا در دل

تــا چــنــد بــه روی تــو دیـده نـگــران دارم

بـی خـواب کـنی چـشـمـم، تـو دیده ی آن داری

چـون بـاز کـنم پـیشـت، مـن زهره ی آن دارم

گـردد دلـم از عـشـقـت گـرداب بــلـا شـد غـم

تـا چـند ازین طـوفان خـود را بـه کران دارم

گفـتـی کـه بـیا بـر من، اندیشـه مدار از کـس

گـر بــخــت دهـد یـاری، انـدیـشـه ی آن دارم

با تو چه دهم هر دم، چون هست دم سردم

گل را چه برم مهمان، چون بـاد خزان دارم

در هجـر تـو خـسـرو را اینک بـه لـب آمـد جـان

جانی که رسد بر لب چندش به زبان دارم

***

ای گل، صفت حـسـنت بـر وجـه حـسـن گویم

سر تا به قدم جانی، کفر است که تن گویم

آن مــیـم دهـان دانــد از ابــروی چــون نـونـش

نی نی که غـلط گفتـم، من دانم و من گویم

هی هی سخن کفرست آن موی رسن گفتن

بـبـریـده زبـان بـادم، گـر بـیـش رسـن گـویـم

زلـفـی کـه ازو آیـد بــویـی چــو دم عــیـســی

بـس فکر خـطا بـاشـد گر مشک خـتـن گویم

چـشـمم که دو صـد دریا دارد نه بـه هر مژگان

این قـلـزم پـر خـون را چـون نـام عـدن گـویـم

پــیـراهـن خــود گـلـهـا ســازنـد قـبــا در خــون

گر از رخ جـانبـخشت وصفی بـه خـتـن گویم

گفتـی ز دهان من، خـسـرو، تـو حـدیثـی گوی

در وصف دهان تـو من خود چه سخن گویم؟

***

در دیـده چـه کـار آیـد؟ این اشـک چـو بـارانـم

بـر دیده اگر، جـانا، سروی چـو تـو بـنشانم

خــود را بــه ســر کــویـت بــدنـام ابــد کــردم

از هر چـه جـز این کردم، از کرده پـشیمانم

جـانم بـه فدات آن دم کز بـعد دو سـه بـوسه

گـویم کـه یکـی دیگـر گـویی تـو کـه نتـوانم

از تــیـغ جـفـایـم کـش بــی هـیـچ دیـت، زیـرا

زیـن بــیـش نـمـی ارزد در نـرخ وفـا جــانـم

گر بـا تـو غـمی گویم، در خـواب کنی خـود را

این درد دل است آخر، افسانه نمی خوانم

تـو نـام کـرم گـیری مـن جـور و سـتـم خـوانم

گر چه بـه زبـان گویی، من نام تو می دانم

جــانـی دگــرم بــایـد شــکــرانــه ی فــرمــانــت

آن لحـظـه کـه در کـشـتـن آید ز تـو فـرمانم

چاک دلم، ای محرم، چون دوخت نمی دانی

ضـایع چـه کـنی رشـتـه در چـاک گریبـانم؟

عشق بـت و بیم جان این نقد به کف تا کی؟

خسرو، بـه غزل بـر گو تـا دست بـرافشانم

***

نــبــض دل شــوریـده ی رنــجــور گــرفــتــیـم

و ایمن ز هوا و هوسـش دور گرفتـیم

زیـن خــانـه ی ویـرانـه چــو شـد سـرد دل مـا

مـا راه در آن خـانه ی مـعـمـور گـرفـتـیم

گر راه دراز اسـت، چـه اندیشـه کـه پـنهان

ره تـوشـه از آن منظر منظور گرفتـیم

در صورت حور ار نفسی نیست ز حسنش

تـا دیده ز دیدار چـنـان حـور گـرفـتـیم

مــا مـرده دلــان را ز کــف غــم بــرهـانـیـم

چون روح نفس در نفس صور گرفتیم

در حـضـرت سـلطـان معـانی بـه حـقـیقـت

بـردیم مثـال خـود و منشـور گرفـتـیم

***

مـا تـرک رضـای دل خـودکـام گـرفـتـیـم

در زاویـه ی نـیـســتــی آرام گــرفــتــیـم

بــدنـامـی و آوارگـی مـا چــو ز دل بــود

تـــرک دل آواره ی بـــدنــام گــرفــتـــیــم

دل زحـمت خـود بـرد ز ما و ز بـلا رست

آزاد نـشـد مـرغ کـزیـن دام گـرفـتــیـم

تـا سـوخـتـن عـشـق ز پـروانـه بـدیدیم

سودای همه سوختـگان خام گرفتـیم

غم خوردن پیدا بد و خون خوردن پنهان

ذوقی که ز خـوبـان گل اندام گرفـتـیم

هر کـس در پـیری زد و مـا دامن خـمار

زین عـاشـقـی عـاریـت آرام گـرفـتـیم

ای اهل سـلامت کـه نداری خـبـر از ما

رو سبـحه تـرا بـاد که ما جام گرفتـیم

سـودای تـو بـا کـام دل از کـام بـرون زد

هرچ از همه خوبان جهان کام گرفتیم

مـایـیـم دعــاگـوی و ز اقـبــال رقـیـبــت

کـز وی قـدری لـذت دشـنام گـرفـتـیم

میکن ز جـفا هر چـه تـوانی و میندیش

کان در حـق خـسرو کرم عام گرفتـیم

***

آن نـرگـس پـر نـاز و جـفـا را ز کـه دانـیم؟

وان غمزه ی بی مهر و وفا را ز که دانیم؟

گـر یار جـفـا کـرد، گنه بـر دل ریش اسـت

ای خلق جـفاگوی شما را ز که دانیم؟

مـردم ز پـی کـشـتـن آن زلـف تـو جـنبـند

ای خـرمن گل بـاد صـبـا را ز که دانیم؟

هـر شـب کـه بـود مـاه کـه بـر بـام بـرآیـد

آن شـهره ی انگشـت نما را ز که دانیم؟

گفتی که به دل راز که داری تو، درین دل

آخر خـبـرت نیست که ما راز که دانیم؟

دیـوانـگـی خـسـرو از انـدیـشـه شـد آخـر

آن سـلسـله ی زلف دو تـا را ز کـه دانیم؟

***

مــا از هــوس روی بــتــان بــاز نــیـایـیـم

تـیغ اسـت حـد ما بـه زبـان بـاز نیاییم

گر تـیر زنی بـر جـگر، ای یار کمان کـش

تـیـریم کـه رفـتـه ز کـمـان بـاز نـیـاییم

مـردانـه نـهـادیـم چـو پـا بــر سـر کـویـت

گـر سـر بـرود، از سـر آن بـاز نـیـایـیـم

بــاز آمــدن از مــهـر جــوانــان نـتــوانـیـم

لیک از چو تـویی چون بـتوان بـاز نیاییم

بـاز آمـدن از عـشـق تـوان، مـاند اگـر دل

لـیکـن ز پـی مـانـدن جـان بـاز نـیـاییم

راندیم چنان بـی تـو زعالم کاجـل و عمر

گـر هـر دو بـگـیرنـد عـنـان، بـاز نـیاییم

یادش دهی، ای باد، ز ما گاهی، اگر ما

در خـدمـت آن سـرو روان بـاز نـیـاییـم

پـیدا نفـس امروز زند گرچـه کـه خـسـرو

زینها چه شود، گر به نهان باز نیاییم؟

***

جان زحمت خود برد و به جانان نرسیدیم

دل رخنه شد از درد و بـه درمان نرسیدیم

مـوریـم کـه گـشـتـیـم لـگـدکـوب سـواران

در گوشه که بـر پـای سـلیمان نرسـیدیم

دنــبـــال دل دوســـت دویــدیــم فـــراوان

بـگـرفـت اجـل راه و بـدیشـان نـرسـیـدیم

در عـشـق غـبـار سـر زلفـش تـن خـاکی

شد خـاک و بـدان زلف پـریشان نرسیدیم

چـون مرغ کـه دارند نگـاه از پـی کـشـتـن

در دام بـمـاندیم و بـه بـسـتـان نرسـیدیم

ای بــاد، سـلـامـی بـرسـانـی تـو اگـر مـا

در خـدمـت آن سـرو خـرامـان نـرسـیـدیـم

چـه سـود که فـردا رخ چـون عـید نمایی؟

کـامـروز بـمـردیم و بـه سـامـان نرسـیدیم

از خــون جــگـر نـامـه ی درد تــو نـوشـتــیـم

بـگذشت همه عمر و بـه جـانان نرسیدیم

دل نزل بـه بیگانه، بـه خسرو جگری بـس

ما خود سگ کوییم و به مهمان نرسیدیم

***

عـمـری شـد و مـا عـاشـق و دیوانه بـمـاندیم

در دام چـو مـرغ از هوس دانـه بـمـانـدیم

هـر مـرغ ز بــاغــی و گـلـی بــهـره گـرفـتــنـد

مـائیم کـه چـون بـوم بـه ویرانه بـمـاندیم

وقـتــی دل و جــان و خــردی هـمـره مـا بــود

عشق آمد و زیشان همه بیگانه بماندیم

یــاران چــو فــرشــتــه ز خــرابــات رمــیــدنــد

ما چون مگسان بـر سر خمخانه بـماندیم

در کــوی بــتــان رفــت هـمـه عــمــر، دریـغــا

چـون بـرهمـن پـیر بـه بـتـخـانه بـمـاندیم

ای بخت سیه روی، تو خوش خفت که شبها

ما بـا دل خـود بـر سـر افـسـانه بـماندیم

خـاکـسـتـری افـتــاده نـه دم مـانـده و نـه دود

زیـر قـدم شـمـع چـو پــروانـه بــمـانـدیـم

نــاگـــاه پـــری صـــورتـــی انــدر نــظـــر آمــد

دیـدیـم در آن صـورت و دیوانـه بـمـانـدیـم

خـسـرو، بــه زبــانـهـا کـه فـتــادیـم ز زلـفـش

گویی تـو که موییم که در شانه بـماندیم

***

صافی مده، ای دوسـت که ما دردکشانیم

نـی رنـد تـمـامـیـم کـزیـن رنـد و شـانـیـم

این کـاسـه ی سـر بـهـر چـه داریـم بـه عـزت؟

گر در صف مسـتـانش سـبـویی نکشانیم

هـر چـنـد کـه در کـیـسـه نـداریم پـشـیـزی

در همت ما بـین تـو که جمشید وشانیم

کـو ســاقــی نـوخــیـز کـه بــالـای دو دیـده

چـنـدان کـه دو ابـرو بـنـشـانـد بـنـشـانیم

پـیش آر می، ای ساقی خونریز که پـیشت

از لـب بــخــوریـم و ز مـژه بــاز فـشــانـیـم

گـر زنـده نداریم شـبـی پـیش تـو، گـر زانک

خود را به سر کوی تو یک شب بکشانیم

خون خوردنم، ای مست جوانی، چو ندانی

دانی چـو تـرا شربـت خـسـرو بـچـشانیم

***

ای از نـظـرم رفـتـه، نظـر سـوی کـه دارم؟

دل کـز تـو سـتـانم، بـه خـم مـوی کـه دارم؟

تـسـلیم جـفـایت چـه کـنم، گر نکـنم جـان

چــون بـــاز رهــم، قــوت بـــازوی کــه دارم؟

گفتـی که تـو این بـیدلی از روی که داری؟

از روی تــــو دارم، دگــــر از روی کــــه دارم؟

هر جا که یکی روی نکو جان من آنجاست

یارب، بـه چـنین خـو که منم خـوی که دارم؟

تـیری کـه مرا هسـت بـه سـینه ز کـمانی

مــن دانـم و دل کــز خــم ابــروی کــه دارم؟

دشـمن زندم طـعـن و کند دوسـت ملامت

من سوخته دل گوش بـه سر کوی که دارم؟

اندازه ی من نیسـت که بـرگیرم از آن چـشـم

کان چشم که برگیرم از آن، سوی که دارم؟

دسـتـی کـه دو تـا مـاند بـه بـالـین فـراقـم

گــر بــاز رســم، در تــه پــهـلـوی کــه دارم؟

گـوینـد کـه رو، خـسـرو و زو جـادویی آمـوز

چــنـدیـن دگـر از نـرگـس جــادوی کـه دارم؟

***

عـاشـق شـدم و مـحــرم ایـن کـار نـدارم

فـریاد کـه غـم دارم و غـمخـوار ندارم

آن عـیش کـه یـاری دهـدم صـبـر نـدیـدم

وان بـخت که پرسش کندم یار ندارم

بسیار شدم عاشق و دیوانه از این پیش

آن صـبـر که هر بـار بـد این بـار ندارم

یک سینه پـر از قصه ی هجر است، و لیکن

از تــنـگـدلـی طــاقـت گـفـتــار نـدارم

چون راز بـرون نفتـدم از پـرده که هر چند

گــویـنـد مـرا گــریـه نـگــهـدار، نـدارم

این کـوری چـشـمم غـم نادیدن یارسـت

ورنه غـم این چـشـم گـهربـار نـدارم

گـویـنـد کـه بـیـدار مـدار این شـب غـم را

انـدازه ی مـن نـیسـت کـه بـیـدار نـدارم

دارم غــم دیـدار تــو بــســیـار نـه انــدک

لیکن غـم خـود اندک و بـسـیار ندارم

جانا، چو دل خستـه بـه سودای تـو دارم

او داند و سـودای تـو، مـن کـار ندارم

خـونریز شگرف اسـت لبـت، سهل نگیرم

مهمان عزیز است غمت، خوار ندارم

دارم هـوس زیـســتــنـی نـیـز، ولــیـکــن

پــروانـه ی آن لــعــل شــکــربــار نـدارم

مرگم ز تـو دور افگند، اندیشه ام اینست

انـدیـشـه از این جـان گـرفـتـار نـدارم

خـون شد دل خـسـرو ز نگه داشـتـن راز

چـون هیچ کسی محرم اسرار ندارم

***

گمراه شدم، ره سوی جانان ز که پـرسم؟

وز هـجـر بــمـردم، خـبــر جـان ز کـه پــرسـم؟

از سـرزنـش مـرده دلـان جـان بـه لـب آمـد

داروی دل زار پـــریـــشـــان ز کـــه پـــرســـم؟

خـواب اجـلم در سـر و من مسـت خـیالـت

تـعـبـیر چـنـین خـواب پـریشـان ز کـه پـرسـم؟

کشت آن لب سرسـبـز مرا، گو ز من او را

کای خـضـر، ره چـشـمه ی حـیوان ز که پـرسـم؟

ای رایت حـسـن تـو روان کشـتـن عشـاق

در آدمــیـان فــتــوی قــربــان ز کــه پــرســم؟

یک درد تـو گـردد دو، گـرم زانکـه نپـرسـی

ایـن درد کـه را گـویـم و درمـان ز کـه پــرسـم؟

برد از دل من نقش بتان سحر دو چشمت

سـحـری کـه تـو از دل بـروی آن ز که پـرسـم؟

خواهم که کشم پـیش دو بـادام تو خود را

سلطان دو بـه یک مرتبـه، فرمان ز که پرسم؟

دادند نشـان دل خـسـرو سـوی چـشـمت

مست است چو آن نرگس فتان، ز که پرسم؟

***

یـارب، غــم آن ســرو خــرامــان بــه کــه گــویـم؟

دل نیست به دستم، سخن جان به که گویم؟

آه از دل مــــن دود بــــرآرد هــــمــــه شــــب، آه

کـاین سـوخـتـگـی غـم هجـران بـه کـه گـویم؟

افـسـانه مـن نـاخـوش و کـس مـحـرم آن نیسـت

انـدک نـبــود، صــبــر فــراوان بــه کــه گــویـم؟

خــونـابــه ی پــیـدا هـمـه بــیـنـنـد خــود از چــشـم

احـوال جــگـر خـوردن پــنـهـان بــه کـه گـویـم؟

دردی سـت در این سـینه کـه همـدرد شـناسـند

بــیـدرد چــو بــاور نـکــنـد، آن بــه کــه گـویـم؟

خـوابــش نـگـرم جـان بــه لـب آمـد کـه بــرون ده

من نیم شب آن خـواب پـریشـان بـه که گویم؟

دشنام دهد دشمن و تشنیع زند دوست

چـنـدین شـنوم از کـه و چـندان بـه کـه گـویم؟

مـن قـصـه دهم شـرح و ز مـسـتـی نـنـهد گـوش

آن زودکــش دیـر پــشــیـمـان، بــه کـه گـویـم؟

بــلـبــل بــکـنـد نـالـه چـو خـسـرو بــه سـحـرگـاه

چـون نشـنود آن سـرو خـرامان، بـه کـه گـویم؟

***

هــر دم غــم خــود بــا دل افــگــار بــگــویـم

چون زهره آن نیست که بـا یار بـگویم

دشـنام که می گفت شـبـی، هم ز زبـانش

هر دم به هوس خود را صد بـار بگویم

هر شـب روم انـدر سـر آن کـوی و غـم خـود

چـون نشـنود او، بـا در و دیوار بـگـویم

کــو جــان گـرفــتــار کــه بــاور کــنـد از مـن؟

گـر من غـم این جـان گـرفـتـار بـگویم

افــگـار کـنـم هـمـچــو دل خــود دل آن کـس

کـو را سـخـنـی زان دل افـگـار بـگـویم

شـب خـواب شبـم نی که مگر بـینمت آنجـا

خــونـابــه ی ایـن دیـده ی بــیـدار بــگــویـم

دردی ست در این سینه که بیرون نتوان داد

حیف است که درد تو به اغیار بـگویم

خون شد ز نهفتـن دل و اکنون روم، ای جان

رسـوا شـوم و بــر سـر بــازار بـگـویـم

یـک روز بــپـرس آخـر از آن مـحـنـت شـبــهـا

تا کی غم خسرو به شب تار بگویم؟

***

زیـن پــای ادب نـیـسـت کـه در کـوی تـو آیـم

سـازم ز دو دیـده قـدم و سـوی تـو آیـم

ای کــاش شــوم زودتــری خــاک کــه بــاری

بــا بـاد شـوم هـمـره و پـهـلـوی تـو آیـم

در کـوی تـو گـمـره شـوم از بـوی تـو بــا آنـک

آنـجـا هـمـه زان رهـبــری بــوی تـو آیـم

خورشیدی و من ذره، کنم بی سر و پا رقص

آن لحـظـه کـه در جـلوه گـه روی تـو آیم

گفـتـی که سـیاسـت کنمت، کی بـود آن تـا

گـل بـسـتـه و آراسـتـه در کـوی تـو آیم

گفتـی که بـرو جان بـبـر از من، چه روم چون

هر جا که روم بسته به یک موی تو آیم

پـرسـی غـم خـسـرو ز پـی شـرح، زبـان کـو

چـون پـیش نمکـدان سـخـنگوی تـو آیم

***

بــیـا سـاقـی کـه مـا در مـی فـتـادیـم

بـه خدمت پیش میخواران ستادیم

سـر رنـدی چـو گـم کـردیـم در فـسـق

کــلـاه صــوفــیـان را کــج نـهـادیـم

رهـا کــن غــرقــه گــردیـم ار بــرانــیـم

مـیان مـی، چـو انـدر مـی فـتـادیم

چه جای تـوبـه چون می می بـنوشیم

که از خوبان به خون روزه گشادیم

مـــرادی از غـــم او عـــشـــق داریـــم

چــه دانـد او گـر از غــم نـامـرادیـم

بکش، ای خوش پسر، ما را به یک ناز

هـمــان پــنــدار کــز مــادر نـزادیـم

بـده یـک جـام کـیـخـسـرو بـه خـسـرو

هـمـان انـگـار مـا هـم کـیـقـبـادیـم

***

بــه رخ خـاک درت رفـتــیـم و رفـتـیـم

دعـای دولتـت گـفـتـیم و رفـتـیم

ز روی خـــویـــش کـــردی دور مـــا را

چو گیسویت بـرآشفتیم و رفتیم

جــفـاهـای تــرا بــا کـس نـگـفـتــیـم

درون سـینه بـنهفـتـیم و رفـتـیم

چو غنچه بس که پر خون شد دل ما

چو گل ناگاه بـشکفتـیم و رفتیم

بـه خـود بـیرون نمی رفـتـم از این در

ولی خود را به در رفتیم و رفتیم

بـه عهدت خـواب خوش هرگز نکردیم

کنون آسوده دل خفتـیم و رفتیم

نـــدارد قـــوت رفــــتــــار خــــســــرو

میان سیل خـون افتـیم و رفتـیم

***

همـی دزدی ز مـن انـدام چـون سـیم

کـدامـین سـیـم دزدت کـرد تـعـلـیـم

ز بـهر سـیم پـیشـانی گـره چـیسـت؟

گره تـا چـند بـتـوان بـسـت بـر سیم

بــــتــــان آزری بــــشـــکـــن ازان روی

کز آتـش سـبـزه بـر زد چـون بـراهیم

مـرا حـرف نـخـسـتــیـن اسـت از جـان

سر زلفت که شد چـون حـلقه ی جـیم

خـوش اسـت آن خـال نـزدیک دهـانـت

اگر چه نیست حاجـت نقطه بـر میم

چه بیم اندر دلی چون شرم در چشم

نه شرم از چشم داری نه ز دل بـیم

مــنــم در کــاغــذیـن پــیـراهــن از تــو

چـو نـقـش مـاه نـو بــر روی تـقـویـم

چــو تــر کــردیـم پــیـشــت دیـده و دل

ازین پس ما و جان خشک و تسلیم

گــر آیـی ســوی خــســرو نـیـم روزی

دو روزه عــمــر بــاز آیـد بــه دو نـیـم

***

سـفـر کـردنـد یـاران جــان مـا هـم

بــســی بــیـگـانـگـان و آشــنـا هـم

ز مــا یــک بـــار بــرکــنــدنــد دل را

ز صـحـبـت خـیمـه ی مـهـر و وفـا هـم

چــه تــاب رنــج راه آن نــازنــیـن را

کـه راهش در دل و در دیده جـا هم

بــرابــر رفـت در یـک تــاش جــانـم

دلــم در بــنــد آن زلــف دو تــا هــم

دو بـــوســی یــادگــاری داد مــا را

دو می می داد پیش از دیده با هم

طـفـیـل آهـوی صـحـرا چــه بــودی

که در فتـراک خـود بـستـی مرا هم

جدایت می کند از جان من عشق

جــدایـی بــنـد بــنـد مـن جــدا هـم

فــلــک را کــور بـــادا دیــده ی مــهــر

کـه نـارد دوسـتـان را دیـده بــا هـم

اگر آن سو روی از خـسرو، ای بـاد

بــبــوســی، بــاد پــای یـار مـا هـم

***

ببستی چشم من ز افسون، زبان هم

دلم بـردی نه تـنها بـلـکـه جـان هم

خــرابــم مـی کـنـی از رخ، ز لـب نـیـز

ازینم می کـشـی، جـانا، از آن هم

ز تــیــر تـــســت مــا را دعــوی خــون

گواهی می دهد دل، آن کمان هم

ز بــیـداد تــو خــرسـنـدم هـمـه عـمـر

اگـر خـون ریزیم، راضـی، بـدان هـم

بــرو، ای بــاد، بـوسـی زن بـران پـای

اگـر چـیـزی نـگـویـد، بـر دهـان هـم

بـده سـاقـی که من مسـت و خـرابـم

پــیـالـه خـورده ام، رطـل گـران هـم

غـمـی دارم کـه بــاد از دوسـتــان دور

بـه حـق دوسـتـی کز دشمنان هم

اگـر افـتــد قـبــول ایـن جــان خــسـرو

به بـوسی می فروشم، رایگان هم

***

بــتــی هـر روز بــر دل مـیـر ســازم

بـه خـوردن خـون خود را تـیر سازم

تــنــی پـــیــرم گــرفــتــار جــوانــان

بدین طفلی چه خود را پیر سازم؟

دل پــاره نـیـارم دوخــت هـر چــنــد

رگ جــان رشـتــه ی تــدبــیـر ســازم

چـو کـافـوری نخـواهد گـشـت روزم

ضـرورت بـا شـب چـون قـیر سـازم

نـه پــای آنـکـه بــگـریـزم ز تــقـدیـر

همـان بـهـتـر کـه بـا تـقـدیر سـازم

ندارم چـون بـه حـال صـدق تـا کـی

ز زهـــد آیــیــنـــه ی تـــزویــر ســـازم

بس از بیهوده گفتن، خسرو، آن به

هـمـه قـوت تـو مـرغ انـجـیر سـازم

***

خــیـالـت بــر دل خــود شــاه ســازم

ز بـهرش دیده منزلـگـاه سـازم

هـمـه جــانـهـا کـنـم چـاک ار تــوانـم

که از بـهر سـمندت راه سـازم

چــو دل خـواهـم بــرآرم از زنـخـدانـت

رگ جـان رشتـه ی آن چاه سازم

چــو کـافـوری نـخـواهـد گـشـت روزم

که شبهای غمت کوتاه سازم

چـو بـد خـواهیم، صـد جـان بـایدم تـا

نکو خواه چو تـو بـدخواه سازم

چو خسرو را تو خود شادان نخواهی

ضرورت بـا رخ چـون کاه سـازم

***

ز هــر مــوی تــو دل در بـــنــد دارم

دلم خون گشت، پـنهان چـند دارم

به سوگند تو جان را بسته ام، وای

که چندش دل بر این سوگند دارم

غمت بـا خویشتـن گویم همه شب

بـدینسان خـویش را خـرسند دارم

برو جایی که من می دانم، ای بـاد

کـه مـن آنـجــا دلـی در بــنـد دارم

مـرا از صـحــبــت جــان شــرم بــادا

کـه بــا جــز تــو چـرا پــیـونـد دارم

دهـنـدم پــنـد گـفـتــار تـو در گـوش

چـه گوش خویش سوی پـند دارم

بـه خـسـرو ده کـه من ناداده وامی

بــر آن لـبــهـای شـکـرخــنـد دارم

***

مـرا دل ده کـه مـن سـنگـی نـدارم

بــه جـز خـون جـگـر رنـگـی نـدارم

دل مـن بـرده ای نیکـوش، مـی دار

وگــر بــد داریـش جــنـگــی نـدارم

سـر کویی گرم رسـوا کند عـشـق

چو من عاشق شدم، ننگی ندارم

سـرود درد خـود بـا خـویـش گـویـم

کـه نالـان تـر ز خـود چـنگـی ندارم

ز من تا صبر صد فرسنگ راه است

ولـی مـن پـای فـرسـنـگـی نـدارم

دهـنـدم پــنـد و بــا مـن در نـگـیـرد

کـه من عـقـلی و فـرهنگـی ندارم

منم خـسـرو که از غـم کوه فـرهاد

بـه سـینـه دارم و سـنـگـی نـدارم

***

غـمت بـا این و آن گـفـتـم، نگـفـتـم

اگـر چـه تـرک جـان گـفـتـم، نـگـفـتـم

تــرا جـان گـفـتــم، ای دلـبــر تـو دانـی

کـه مـن این از زبـان گـفـتـم، نگـفـتـم

بـه خـاموشی بـکش مسـکین منی را

چـنـین ار یـا چـنـان گـفـتـم، نـگـفـتـم

خوش آن لحظه که تو گویی به صد ناز

«همین دان کان فلان گفتم، نگفتم »

بـه گوشـت گرچـه گفـتـم راز خـسـرو

تـو گویی «بـود آن گـفـتـم، نگفـتـم »

***

شــبـــی در کــوی آن مــه روی رفــتـــم

سـر و پــا گـم چـو آب جــوی رفـتــم

نـمـی رفــتــم، بــلـا شــد بــوی زلـفـش

خــراب انــدر پــی آن بـــوی رفــتــم

بـــه کــویــش رو نــهــادم بــهــر رفــتــن

ز بـیهوشـی بـه دیگـر سـوی رفـتـم

شـبـت خـوش بــاد، ای دل، نـزد آن مـاه

که من خالی شدم، زین کوی رفتم

شـدم بــدخـو بـه رویـش هـر دم اکـنـون

کــجــا مــن دیــدن آن روی رفــتـــم

بـه سـینه نقـد جـان تـشـویش مـی داد

بــه رشــوت دادن آن خــوی رفــتــم

کج است آن زلف و می دانم به سویش

بــه گـفـت خـسـرو بــدگـوی رفـتــم

***

به دست باد، کان سو جان فرستم

مرا بـویی سـت آخـر آن فرسـتـم

اگـر خـود تـیـر بــر جـانـم گـشـایـی

بـه استـقبـال تـیرت جان فرستـم

بـه کشـتـن خـون بـهایم آنقدر بـس

که گویی بهر خون فرمان فرستم

همایی چـون تـو، وانگه استـخـوانم

بـگو تـا بـر سـگ دربـان فـرسـتـم

اگــر گـویـد، بــرنـجــد از طــفــیـلـی

سری در خـدمت چـوگان فرستـم

نمـاند اندر تـنم نقـدی کـه بـر شـاه

خـراجـی زیـن ده ویـران فـرسـتـم

ز تـیزی نظـر کـش نه بـه شـمشـیر

که خسرو را بـه تو قربـان فرستم

***

پــری رویـی کــه مــن حــیــران اویــم

بــه جــان آمـد دل از هـجـران اویـم

رقــیــبـــا، دیــدنــم بـــاری رهــا کــن

دو روزه عــمــر تــا مــهـمــان اویـم

بـگفتـندش، فلان مرد از غـمت، گفت

«نخواهد مرد چون من جان اویم »

صبـا هم بـرشـکسـت از ما که روزی

نــیــارد بــویـی از بــســتــان اویــم

چـو مـردم تـشـنه مـن در وادی هجـر

چـه سـود ار چـشمه ی حـیوان اویم؟

ز زلفش دل همی جستم، دلم گفت

کــه زان تــو نــیــم، مــن زان اویـم

چـو بـر خـسرو سیاسـت راند، گفتـم

کـه بـا تـو گفـت من سـلطـان اویم

***

دل بــی عــشــق را مــن دل نــگــویـم

تـن بـی سـوز را جـز گـل نـگـویـم

شــکـایـت نـاورم از عـشــق بــر عـقـل

جـفـای شـحـنه بـا عـاقـل نگـویم

الــا، ای آب حــیــوان، پــیــش زلــفــت

ره ظـلـمـات را مـشــکـل نـگـویـم

بـــگــیــرم زلــف تـــو فـــردا، ولــیــکــن

چـه زاید آن شـب حـامـل، نگـویم

بـــه اقــطــاع تـــو دل را خـــاص کــردم

که جان را هم در آن داخل نگویم

ز جــانــت نــیــک گــویــم تـــا تـــوانــم

وگــر بــد گـویـمـت از دل نـگـویـم

بــســوزم در غـمـت، ویـن راز بــا کـس

فـراقـم گـر کـند بـسـمـل، نگـویم

به خسرو گویم این غم کو اسیر است

وگـر خـود بـینمش عـاقـل، نگویم

***

ز عـشـقـت بـیقـرارم، بـا کـه گویم؟

ز هجرت خوار و زارم، بـا که گویم؟

نمی پـرسـی ز احـوالم کـه چـونی

پـریـشـان روزگـارم، بـا کـه گـویم؟

همی خواهم که بفرستم سلامی

چـو یک محرم ندارم، بـا که گویم؟

نه یک محـرم که راز دل تـوان گفـت

فــراوان راز دارم، بــا کــه گــویـم؟

دلـم بــردی، غــم کــارم نـخــوردی

خراب است روزگارم، بـا که گویم؟

نـدارد جــز تــمــنــای تــو خــســرو

جمالت دوست دارم، با که گویم؟

***

نــهــانــی چــنــد ســوی یــار بــیــنــم

نــهــان دارم غــم و آزار بــیــنــم

ز صــد جــانـب نـظــر دزدم کــه یـک ره

بـه دزدی سـوی آن عـیـار بـینـم

گـهـی تـنـهـاش خـواهـم یـافـت، یـارب

که بـی اندیشه آن رخسار بـینم

چـنـین هـم هـیـچـگـه بـاشـد، خـدایـا؟

که سیر آن روی چون گلنار بینم

همه عمرم در این حسرت به سر شد

کـه رویش بـینـم و بـسـیار بـینم

تـمـاشـا حـیف بـاشـد بـی رخ دوسـت

کـه جـانـان نـبـود و گـلـزار بـینـم

بـــه روی گــل تــوان دیــدن چــمــن را

چو گل نبـود چه بینم، خار بینم؟

رو، ای رضـوان، تـو دانـی و بــهـشـتـت

مــرا بــگــذار تــا دیــدار بــیــنــم

ز غم شب می نخسپـم، بـاشد آن روز

که بـخـت خـویش را بـیدار بـینم

فـرو گـویم بـه چـشـمت قـصـه ی خـویش

اگـر آن مـسـت را هشـیار بـینـم

چـنـیـن کـافـتـاد خـسـرو در ره عـشـق

ره بــیـرون شـدن دشـوار بـیـنـم

***

مـنـت هـر شــب کـه گـرد کــوی گـردم

ز بـــهــر آن رخ دلــجــوی گــردم

هـمـی گـویـد کـه جـان ده پـیـش رویـم

چه می گویم سر آن روی گردم

همان تلخم که می گویی، همی گوی

کـه گـر بـنوازیم، بـد خـوی گردم

ز مــن دی یـاد دادنــت بــه بــد گــفــت

فـدای گـفـت آن بــدگـوی کـردم

مـــرا، جـــانـــا، ز گـــل بـــوی تـــو آیــد

بـه بـستان از پی آن بـوی گردم

ز مـن پـرسـی کـه بـر در کـیسـتـی تـو

سـگم گـرد سـر آن کـوی گـردم

ز کــویــت بـــگــذرم، گــر خــاک گــردم

ز زلفـت نگسـلم، گر موی گردم

صـبـوری شـب مـرا می گـفـت تـا چـند

گـریزان از درت هـر سـوی گـردم

دل خــسـرو تــو داری، گـر هـمـه عـمـر

بــه گــرد لـالـه ی خــودروی گــردم

***

ز تـو صـد فـتـنـه بـر جـان پـیـش دیـدم

چـنین بـاشـد چـو گفت دل شـنیدم

گـــذر کـــردم بـــه بـــازار جـــمــالـــت

دلـی بــفـروخـتــم، جــانـی خـریـدم

جـهانی کـشـتـه ای از من مکـن ننگ

که من هم در صف ایشـان شـهیدم

بــه کـویـت مـردنـم روزی هـوس بــود

بــحـمـدالله، بــه کـام دل رسـیـدم

بــدار، ای پــنـدگــو، از دامـنـم دســت

کـه مـن پــیـراهـن عـصــمـت دریـدم

چه داند بی خبر خون خوردن عشق؟

تو از من پرس کاین شربت چشیدم

اگــر گـویـی ز مـن بــربــا دل خــویـش

ز تــو نــتــوانـم، از خــســرو بــریـدم

***

لبـالب کن قدح سـاقی که مستـم

بـه می ده جملگی اسبـاب هستـم

مرا کن سـرخ رو از جـرعـه ی خـویش

چه میرانی که پیشت خاک بستم؟

اگر اصحـاب عشـرت می پـرسـتـند

بـیا سـاقی که من سـاقی پـرستـم

مرا گویند، در مسـتـی چـه دیدی؟

که می گویی دل اندر بـاده بـسـتـم

تـعالی الله، ازین بـهتـر چـه بـاشد؟

کـه از نـنـگ وجــود خــود بــرسـتــم

حد مستی من، ای تیغ، زن، زانک

نه من از می، ز روی خـوب مسـتـم

مرا گویی کـه از کی بـاز مسـتـی؟

از آن روزی که بـا خـسرو نشسـتـم

***

بـیا، جـانـا، کـه جـانت را بـمـیرم

وگـر مـیرم بـه جـان مـنـت پـذیرم

خـلاص من بـجـویید، ای رفـیقان

کـه مـن در قـیـد مـهـر او اسـیـرم

نـظـر گـفـتـنـد داری بـا فـقـیـران

من مسـکـین نه آخـر هم فـقـیرم

نمـی آید بـه گـوشـت نـالـه ی من

که گوش چرخ کر گشت از نفیرم

همی ترسم سرآید عمر خسرو

بـه درد هـجـر از حـسـرت بـمـیرم

***

نـمــی دانـد مــه نــامــهـربــانـم

که دور از روی خویش بر چه سانم؟

چــو زلـف بــیـقــرارش بــیـقـرارم

چــو چــشــم نــاتــوانـش نــاتــوانـم

بـرو، بـاد و گدایی کن بـه کویش

بـــگـــو بـــا آن مــه نــامــهــربـــانــم

«که گرچـه می نهی بـار فراقم

وگــر چــه مــی زنــی تــیـغ زبــانــم

هنوزم مـهرت اندر سـینه بـاشـد

اگـر در خــاک ریـزد اســتــخــوانـم »

بپرس از شمع حال سوز خسرو

که تـا گوید که شبـها بـر چـه سـانم

***

امشب سوی دوست راه گیریم

می بـر رخ همچو ماه گیریم

دی زهـد فـروخــتــیـم بــســیـار

امـروز ز مـی پــنـاه گــیـریـم

اقـرار بـه مـی کـنـیـم و شـاهـد

بـر خـود همه را گـواه گیریم

زنـار کــمـر، ســبــوی مـی تــاج

تــرک کـمـر و کـلـاه گـیـریـم

اکنون که قـلم ز کار ما خـاسـت

چون ترک خط سیاه گیریم؟

آن دوسـت که بـا صلاح کوشـد

بـا دشمن کینه خـواه گیریم

نـی جــان زیـادتــی سـت مـا را

کـان سـلسـله ی دوتـاه گیریم

بــنـمـای رخ چــو گـل کــه نـالـه

چـون بـلبـل صبـحـگاه گیریم

مـی خـوانـد اجـل بــر آسـتـانـت

بـوسـی بـزنـیم و راه گـیریم

دیوانه شـدیم، خـسـرو، اکـنـون

آن سلسله چـو شاه گیریم

***

مــا دلــشـــدگـــان بـــیــقـــراریــم

ما سـوخـتـگان خـام کـاریم

آتــش زدگــان ســوز عــشــقــیـم

رسـوا شـدگان کـوی یاریم

بــودیــم خــراب ســاقــیــی دوش

امـروز هم اندر آن خـمـاریم

این کاسه ی سر سبوی می راست

زیرا سـر مـصـلـحـت نداریم

از خـار ره بـتـان چـه بــاک اسـت؟

گـر تـیغ زننـد، سـرنـخـاریم

ای تـرک، چـه جـای زحـمت اینجـا

تـو تیر بـزن که ما شکاریم

جــانـی ســت فـدای یـک نـظــاره

نه در هوس لـب و کـنـاریم

جــنـت طــلـبــا، تــو دانـی و حــور

با شاهد خود نمی گذاریم

مـا خـاک رهـیـم هـمـچـو خـسـرو

وز کـوی بـتـان بـه یادگاریم

***

از دسـت غـمت بـه نالـه ماییم

در خون جـگر چـو لاله ماییم

خورشید تو در کلاله پنهانست

در سـایـه ی آن کـلـالـه مـاییـم

بـا خـاک یکی شـده بـه کـویت

چـون مرده ی دیر سـالـه ماییم

یک سـینـه ز خـون دل لـبـالـب

از دست تو چون پیاله ماییم

از قـطـره ی اشــک و از دم ســرد

یـک دامـن پـر ز ژالـه مـاییـم

چـون هـیـزم تـر بــه روی آتـش

در گـریه و سـوز و ناله ماییم

از مـحـنت اگـر نوالـه بـخـشـند

بــریـانـی آن نـوالــه مــایـیـم

می کن غم خـود بـه ما حـواله

چـون در خور آن حواله ماییم

***

آن مرغ که بـود زیرکـش نام

افـتـاده بـه هـر دو پـای در دام

در دام بــلــا فــتــاد ز آغــاز

تا خود به کجا رسد سرانجام!

آیـا تـو کـجـا و مـا کـجـاییـم

دردا کـه بــه هـرزه رفــت ایـام

تـرسم که بـه جور تو بـرآید

نـاگـاه بــه شـهـر فـتــنـه ی عـام

خـرم دل آن کـه بــا نـگـاری

در گوشه ی خـلوتـی کشـد جـام

رخسار تو زیر زلف مشکین

صبـح اسـت مقیم بـر در شام

چـون کام دل از تـو بـر نیاید

صبـر از تو همی کنم بـه ناکام

نومید مشو، دلا، چـه دانی

بـاشد که بیایی، خسروا، کام

***

نـه دسـت رسـی بــه یـار دارم

نـه طــاقـت انـتــظـار دارم

هـر جـور کـه از تـو بــر مـن آیـد

از گـــردش روزگــــار دارم

در دل غــم تــو کــنـم خــزیـنـه

گر یک دل و گر هزار دارم

این خستـه دل چو موی بـاریک

از زلــف تــو یــادگــار دارم

مـن کـانده تـو کـشـیده بـاشـم

انــدوه زمــانــه خــار دارم

در آب دو دیــده از تـــو غــرقــم

و امـیـد لـب و کــنـار دارم

دل بردی و تن زدی، همین بود

من بـاز بسی شمار دارم

دشـنام همی دهد بـه خـسـرو

من بـا دو لب تـو کار دارم

***

مـن کــشــتــه ی روی یـار خــویـشــم

درمــانــده ی روزگــار خـــویــشـــم

زین غم که به کس نمی توان گفت

شبهاست که غمگسار خویشم

در خــون خــود ار نــبــاشــمــت یـار

پـس یـار تـویی کـه یار خـویشـم

ســاقـی، بــده آن قــدح مـرا، زانـک

مـن سـوخـتــه ی خـمـار خـویـشـم

یــاران چــو قــرار و صــبــر جــویـنــد

از مـن نـه کـه بــرقـرار خـویـشـم

ای نـاصـح مـن کـه مـی دهـی پـنـد

می گوی که من بـه کار خویشم

گـویـنـد کـه، خـسـروا، چــه نـالـی؟

مـن فـاخــتــه ی بــهـار خــویـشــم

***

ای روی تـــو عـــمـــر جـــاودانــم

عمری ست که بی تو در فغانم

از نــرگــس جــادوی تــو هــر روز

پـیداست که چـیست در نهانم؟

چـون سحـر دو چـشم تـو بـبـینم

«هـذین لـسـاحـران » بـخـوانـم

رویـــت دیـــدم نـــکـــو نـــکـــردم

هـر بــد کـه کـنـی ســرای آنـم

غـم خـور کـه ز عـاشـقـی زبـونم

مـی ده کــه ز بــیـدلـی زبــانـم

مـی نـالـم زار، ازانکـه چـون نـای

بـی مغز شده ست استـخـوانم

در اول عـشـق رفـتــم از دســت

تــا چــون شـود آخـرش، نـدانـم

بــر خــاک درت فــتــاده مــانــدم

مـگـذار کـه هـم چـنـین بـمـانـم

گفتی «غم خود بگو» چه گویم؟

چــون کــار نـمـی کــنـد زبــانـم

نی بـا تـو دمـی همـی نـشـینـم

نی خـاسـتـن از تـو مـی تـوانـم

غم خـسرو را بـه هیچ بـفروخـت

بــســتــان کـه غــلـام رایـگـانـم

***

مـن عــاشــق آن رخ چــو مـاهـم

گو زار مکـش که بـی گناهم

تــاراج غـمـت شــدم کـه فـتــنـه

زد در شب گیسوی تـو راهم

از شعله بـسی گریخـت پـشمم

هـم داد ازیـن نـمـد کـلـاهـم

در زیـســتــنــم نــمــانــد امــیــد

ور مـانـد تـرا حـیـات خـواهـم

بـر مـن نـفـسـی بـخـنـد تـا بـوک

صبحی دمد از شب سیاهم

پـخـتـه نشـدم ز عشـق هر چـند

جان سوختـه شد ز دود آهم

گفتی که «گهی نداشت خسرو

آن صبـر که بود چند گاهم »

***

ای گـریـه، تــرا چــه شـکـر گـویـم؟

کــز تـــســـت هــزار آبـــرویــم

آیـــد هـــمــــه بــــوی آتــــش دل

هـر بــار کـه از جــگـر بــبــویـم

بــیــگــانــه و آشــنــا بــه یــک بــار

دانـنــد کــه مــن غــلــام اویـم

ای دیده، بـه جـای اشـک خـون ریز

یـا دسـت ز دیـدنـت بـشـویـم!

گفتی که «اسیر کیست خسرو؟»

از غمزه بپرس، من چه گویم؟

***

زان غـمـزه ی خــونـخـوار جــان افـگـار خـوش مـی آیـدم

ناخـوش بـود زخـم نهان، زان یار خـوش مـی آیدم

ای آنـکــه بــر درد دلــم تــدبــیـر درمــان مــی کــنـی

بـگذار کـاین دل همچـنین افـگـار خـوش می آیدم

شـاهـدپـرسـتـم خـوانـده ای، ای زاهـد و مـنـکـر نـیم

پـنهان چه دارم پـیش تو، این کار خوش می آیدم

تسبـیح و زهد، ای پارسا، دانم که خوش بـاشد، ولی

گر راست می پـرسی ز من زنار خـوش می آیدم

افـــتــــادم انـــدر راه تـــو، تـــا خـــاک گـــردم زودتـــر

وان پـای نازک، چـون کنم، رفتـار خـوش می آیدم

گفتی «دو چشم و دو لبم، زینها کدام آید خوشت؟»

خوردند اگر چه خون من، هر چار خوش می آیدم

از گــریـه مــن خــار رهـت انـدر ســر کــویـت، کــنـون

از دیده رفـتـن سـوی تـو بـر خـار خـوش می آیدم

بـر بـاد رویت روی گـل مـی بـینـم و خـون مـی خـورم

خـلـقـی چـنان داند مـگـر گـلـزار خـوش می آیدم

خـسرو، چـه خـواندی ذکر او، یک بـار دیگر خوش بـود

مـی گـو کـه یاد آن صـنم هر بـار خـوش می آیدم

***

یارب، چـه بـاشـد گـه گهی جـانان در آغـوش آیدم

مـسـتـسـقـی لـعـل ویم یک شـربـت نـوش آیدم

در ره فــتــاده مــانــده ام، دیـده نــهــاده بــر رهـم

بـازو گـشـاده مـانـده ام، تـا کـی در آغـوش آیدم؟

خـواهم شـبـی کز بـوی او بـیخـود شوم پـهلوی او

گـه رو نـهـم بـر روی او، گـه دوش بـر دوش آیـدم

گاهی که عـجـز آرد بـه ره سـلطـان بـا تـاج و کـله

گــریـه ازیـن روزن بــه ره مــانـنــد جــادوش آیـدم

بـوسه زنم گلگون رخش، بـر رخ نهم میمون رخش

گـر حـلـقـه های چـون رخـش اندر بـناگـوش آیدم

ای دل، مـده یـادم ازو، در چـشـم مـن گـریه مـجـو

نـاگـه مـبـادا کـز دو سـو سـیلـاب در جـوش آیـدم

مسکین دلم سویش رود، گم گشته بر بویش رود

هـشـیار در کـویش رود، مـجـنـون و بـیهـوش آیدم

ای آمـده بـا صـد فـتـن، بـرده هـمـه هوشـم ز تـن

در بیهشی مگذر ز من، بنشین که تا هوش آیدم

بـس کز غمت شب تا سحر غلتید، گویم بی خبـر

از دیـده مـرواریـد تــر غـلـتــان ســوی گـوش آیـدم

خـواهم چـو سـوزد خـرمنم پـوشـیده مـاند در تـنم

از آه خسرو چون کنم کاتش بـه خس پـوش آیدم

***

مـسـتــم کـه امـشـب گـویـیـا مـیـهـای پــنـهـان خـورده ام

من بـا خـیال خـویش می بـا نامـسـلـمـان خـورده ام

نی نی که خوردم خون خود،چـون پـوشم ازتـو،چـون رخـم

بـر من گواهی می دهد هر می که پـنهان خورده ام

از تـــشـــنــگــی آن دو لــب مــی آیــدم خـــون در جـــگــر

مردم که در خواب از لبـش دوش آب حیوان خورده ام

ایـن نــیـم کــشــت غــمــزه را بــیـرون مــیـاریـد از لــبــش

تـا جـان هـم آنـجـایـم رود کـز یـار پــیـکـان خـورده ام

ای مـسـت جــان خـوشـدلـی، بــر جـان مـن طـعـنـه مـزن

تو جام عشرت خورده ای، من جام هجران خورده ام

وقتی به خسرو گفته ای «کت من به دست خود کشم »

چـنـدیـن هـمـه غـمـهـای تـو از شـادی آن خـورده ام

***

ایـنـک بــه کـوی یـار خــود مـن بــهـر مـردن مـی روم

بـا من که خواهد آمدن، بـر جان سپـردن می روم

من می روم تـا بـنگرم، چـند اسـت کشـتـه بـر درش

خـود را مـیان کـشـتـگـان بـهر شـمـردن مـی روم

چـون دیگران می می خـورند از سـاغـر وصـل تـو،من

زین غصه سـوی میکده خـونابـه خـوردن می روم

میدان وصلت، ای پسر، جان می دهند، گو می برند

من نیز از سر خاستـم، چون گوی بـردن می روم

بـــر کــشــتــن خــســرو مــگــر دارد شــه مــن آرزو

جان بر کف اکنون بر درش من بهر مردن می روم

***

از غــمــزه نــاوک زن شـــدی، آمــاج گــاهــت دل کــنــم

هـر روز جــانـی بــایـدم تــا بــر درت مــنــزل کــنــم

دل رفت و جان هم می رود، گویی که بی ما خوش بزی

گیرم که هر کس دل دهد، جان از کجا حاصل کنم؟

جـــو جـــو بـــبـــرم خـــوش را از تـــیـــغ بـــر خـــاک درت

تــا خــوشـه ی مـهـرم دهـد، تــخــم وفـا در گـل کـنـم

حــاصـل مـرا صـبــح طـرب، دل عـاشــق شــبــهـای غـم

بــد روز مـادرزاد را از حــیـلــه چــون مـقــبــل کــنـم

دی گفـت صـید جـان کنم، گفـتـم «چـه داری از عـمل؟»

گفـتـا که «تـرک کـافـرم، هر سـو شـکـار دل کنم »

گفتـم که «خلق از دیدنت جـان می دهد، بـاری بـکش »

گفتـا «نمی بـاید مرا چـندان کسـان بـسمل کنم »

گـویـنـد، خــســرو، مـیـل کــن بــر دیـگـران زان بــی وفــا

جـان و دلـم بـردی، کـه را بـر دیـگـران مـایـل کـنـم؟

***

بـسـیار خـواهم از نظر تـا روی او یکسـو کنم

می خواست چشمم سوی او، از چه دگر سو رو کنم

گر می ندانم کز وفـا دور اسـت خـوی نازکـت

این چـشـم خـون پـالـای را در چـشـم آن بـدخـو کـنـم

در چـارسـوی آرزو کـاری سـت بـا رویـت مـرا

رو سـوی من کـن یک زمـان تـا کـار خـود یکـسـو کـنم

پـهلو کنم از غم که او بـشکست پـهلوی مرا

من خـود سـگم گر فی المثـل، شیرم ز غم پـهلو کنم

بـیمـاریی دارم نـهـان زان نـرگـس جـادوی تـو

دردم زیـادت مــی شــود هـر چــنــد مــی دارو کــنــم

چون نگذارند زلف تو بویی، به جایش جا کنم

هـر جــا کـه زلـفـت بــگـذرد، خـاک زمـیـن را بــو کـنـم

خـسـرو همه تـن موی شد در آرزوی روی تـو

یک مـویـت از سـر کـم شـود، این را بـه جـای او کـنـم

***

هــر دم بــنــتــوانــم کــه آن رخــســار زیـبــا بــنــگــرم

جـایی کـه روزی دیده ام رو آرم آنجـا بـنگـرم

گه گریه پوشد چشم و گه بـیخود شوم، چون در رسد

ممکـن نگـردد هیچ گه کـان روی زیبـا بـنگرم

آتــش بــتــر گــیـرد بــه دل، هـر چــنـد بــر یـاد رخــش

بـیرون روم، وز هر طرف گلهای صحرا بـنگرم

ای بــاغـبــان، لـطـفـی بــکـن در بــوسـتـان ره ده مـرا

گر نخل ندهد میوه ای، بـاری تـماشا بـنگرم

زینسان که دل پر شد ز جان، هم دل تهی دادی برون

ما را یکی هم خود بگو کت از چه یارا بنگرم

دیـدن نـیـارم چــون رخــت، پــابــوس خــود نــگــذاریـم

بـگذار بـاری یک نظر در پـشـت آن پـا بـنگرم

تـو خـود ز بـهر آزمون شـوخـی کـنی، کـین سـو مبـین

لیکـن من بـیهوش را که هوش دل تـا بـنگرم

از دیـدنـت جـان مـی رود، در جـان رود چـون بــیـنـمـت

حیرانم اندر کار خود کت جان دهم تا بـنگرم

خـونـابــه ی خـسـرو بــه دل افـسـرده تــو بــر تـو بــه دل

چرخم نداد آن بـخت کت از خلق تنها بـنگرم

***

جـانـم بـرون آمـد ز غـم، آخـر بـه جـانـان کـی رسـم؟

عـقـلـم نـمـانـد و هوش هم، بـر نـازنینـان کـی رسـم؟

من عاشق و رسوا چنین، خلقی ز هر سو نقش من

دشمن هزاران در کمین، بـر دوست آسـان کی رسم؟

از یاد روی چـون گـلـم، اشـک اسـت هـمـرنـگ مـلـم

نالـنده همـچـون بـلـبـلـم تـا در گـلـسـتـان کـی رسـم؟

هسـتـم بـه صـحـرای چـمـن مـور ضـعـیف مـمـتـحـن

صـد سـاله ره بـر پـیش من تـا بـر سـلیمان کی رسـم؟

در جـانم از غـم خـرمـنی، صـد پـاره گـشـتـم دامـنی

من بنده ام بی جان تنی تا بر تو، ای جان، کی رسم؟

بـا این سرشک افشاندنم، حـیف اسـت از تـو ماندنم

تـا خـود نخواهی خواندنم، ناخوانده مهمان کی رسم؟

تـــو کـــردیــم درد کــهــن، آنــگــاه درمــان ســـخـــن

بـاری تـو زان خـود بـکن، من خود بـه درمان کی رسم؟

هـر جـا کـه یار و همـسـری رفـتـنـد در هـر کـشـوری

مـن شـهربـنـد کـافـری مـاندم، بـدیشـان کـی رسـم؟

هر شام خـسـرو تـا سـحـر انجـم شمارد سر بـه سر

لـیـکـن نـدانـم این قـدر تـا مـن بـه جـانـان کـی رسـم؟

***

خواهم دل خون گشته را از دست تو در خون کشم

یـعـنـی بــه دیـده آرمـش وز دیـده در جــیـحــون کـشـم

چـشـمـم کـه زیر هـر مـژه دارد دو صـد دریـای خـون

زان رو بــه نـوک هـر مـژه صــد گـوهـر مـکـنـون کـشــم

چـشم خوشت مستـانه زد تـیری بـه دل دی از نظر

بــادا بــه جــانــم تــا ابــد، از دل اگــر بــیــرون کــشــم

گفـتـی که چـشـم از لعـل من بـردار و بـر رویم فگن

چشمم به خون پرورده است، در دامنش از خون کشم

خـواهـد کـه روی زرد را، خـسـرو، بـسـازد یـار سـرخ

گــریـان بــه یـاد آن لـبــان جــام مـی گــلـگـون کــشــم

***

یـک شـب اگـر مـن دور از آن گـیـسـوی در هـم اوفـتـم

بــالـیـن سـودا زیـر سـر بــر بــسـتــر غـم اوفـتــم

چــون در نـگـیـرد سـوز مـن بــا شـمـع رویـش، دل ازان

رو سـوی دیـوار آورم، در شـب بــه مـاتــم اوفـتــم

دامن چو صبح از مهر او زینسان که در خون می کشم

هر لحظه در صد موج خون زین چشم پر نم اوفتم

چـون نقـطـه پـیش خـط نهد از خـاک گـندم گون رخـش

زان دانـــه ی درد از بــــلـــا روزی چـــو آدم اوفـــتـــم

هر سو بـه جـست و جـوی او چـون آب می گردم روان

در پـای آن سـرو سـهی هـر جـا کـه یابـم، اوفـتـم

بــا غـمـزه گـو تــا زان کـمـان تــیـری زنـد بــر جـان مـن

بــاشـد بـه فـتـراک تـو زان ابــروی پـر خـم اوفـتـم

خـواهم چـو خـسرو یک شبـی افتـم بـدان مه در دچـار

بـسـیار می خـواهم، ولی از بـخـت بـد کم اوفتـم

***

بـاز آمد آن وقتی که من از گریه در خون اوفتـم

دامـان عـصـمـت بــردرم، وز پــرده بــیـرون اوفـتـم

غـمهای خـود گویم که آن همدرد را بـاور شـود

گر من بـه محـشـر ناگهان پـهلوی مجـنون اوفتـم

ســیـاره ی دولـت مـرا، گـر پــایـه بــر گـردون بــرد

بــهــر زمــیـن بــوس درت از اوج گــردون اوفــتــم

چون قرعه گردم هر شبی پهلو بـه پهلو تا مگر

وقـتـی بـه زیـر پـای تـو زین فـال مـیـمـون اوفـتـم

این گریه گویی روغن است از بهر سوزاک دلم

کافزون شود شعله مرا، گر خود به جیحون اوفتم

خـواب اجـل می آیدم، لابـد همی آید، چـو من

بـر بـالـش غـم سـر نهم بـر بـسـتـر خـون اوفـتـم

در محنت آبـاد دلم، خسرو، نمی گنجـد غمش

فـرهـادوار اکـنـون مـگـر در کـوه و هـامـون اوفـتـم

***

دیدم بـلـای ناگـهان عـاشـق شـدم، دیوانه هم

جـانم بـه جـان آمد همی از خویش و از بـیگانه هم

دیوانه شـد زو عشـق هم، ناگه بـرآورد آتـشـی

شد رخت شهری سوخته، خاشاک این ویرانه هم

شمع اند خوبـان کاهل دل دانند سوز داغ شان

ایـن چـاشـنـیـهـا انـدکـی دارد خـبــر، پــروانـه هـم

مانده دو چشم من بـه ره، جانا، مکن بـیگانگی

این خـانـه اینـک ز آن تـو، مـی بـایدت آن خـانه هم

زآییـنـه مـردم تـا چـرا گـیـرد خـیـالـت را بـه بـر؟

بـهـر چـه در زلـفـت رود، در غـیـرتـم از شـانـه هـم

دو ابـرویت سـرهـا بـه هـم در کـار دزدیهـای دل

دزدیده چـشـمک می زند آن نرگـس مسـتـانه هم

هنگام مستی و خوشی چون بـر حریفان طرب

گه گه بـه بـازی گل زنی، سنگی بـراین دیوانه هم

بـر من جفاها کز دلت آید، چه خواهی عذر آن؟

رنجـی که بـرده سـت آسـیا، منت منه بـر دانه هم

چون خواب ناید هر شبی، خسرو فتاده بر درت

در مـاه و پـروین بـنـگـرد، غـم گـوید و افـسـانه هم

***

هر سحری بـه کوی تـو شعله ی وای خود کشم

چـند بـه سـینه خـلق را داغ جـفای خـود کشـم!

بـس که بـخـفتـم از غمت، فرق نبـاشـدم دگر

گر بـه درون پـیرهن رشـتـه بـه جـای خـود کشم

عـشـق بـود بـلـای مـن، کـاش بـود هزار جـان

کـز پـی دوسـتـی همه پـیش بـلای خـود کـشـم

تـا بـه سـرای خـویشتـن یک نفسـت ندیده ام

هر نفسـی بـه درد خـود درد سـرای خـود کشـم

شب که به گشت کوی تو خارم اگر به پا خلد

از مـژه سـوزنـی کـنـم خــار ز پــای خــود کـشـم

رفت خـطا که سـر بـشد خـاک در تـو، تـیغ کو

تـا سر خود قلم کنم، خـط بـه خـطای خود کشم

دعـوی یار و زهد بـد، وه که نیسـت ره بـه دل

پـیش در تـو همـت صـدق و صـفـای خـود کـشـم

بـهر وصال می کشد خسرو خستـه درد و غم

بر تو چه منت است، چون جور برای خود کشم؟

***

بـر در تـو ز دشمنان گر چه که صد جـفا کشم

دوســتــیـم حــرام بــاد ار ز تــو پــای واکـشــم

غـنچـه ی دل بـه نـازکـی بـشـکـندم بـسـان گـل

صبـحدمی که ناگهان بوی خوش از صبـا گشم

طعنه زنی تـو از جـفا، من نه بـه تـرک از صـفا

تــحــفــه ی پــادشــاه را پــیـش در گــدا کــشــم

شـرم ز دیـده نـایدم کـو بـه تـو دید، وانـگـهـی

خــاک درت گـذاشــتــم، مـنـت تــوتــیـا کـشـم

کـشـت فـراق و کـافـرم، وه که بـیا و زنده کن

پـیش چـنان لب و دهان منت جـان چـرا کشـم

سر بـه در تـو کرده خـون می کنیم، ز در درون

ناشده سر چو خاک راه، از تو چگونه پا کشم؟

وای که خونم آب شد، چند ز دیده خون خورم

آه که سـوخـت جـان من، چـند ز دل بـلا کشم

هـر شـبــم از خـیـال تـو دل نـدهـد زبــان زدن

من بـه چنین عقوبـتی تا بـه سحر کجا کشم؟

بـخت ستیزه کار من این همه تـاخت بـر سرم

خـسـرو مـسـتـمـند را چـند بـه مـاجـرا کـشـم

***

آن نه مـنم کـه از جـفـا دسـت ز یار در کـشـم

یـا پــس زانـوی خــرد پــای قــرار در کـشــم

دل به خط بتان شد و دامن خویش می کشد

دامـن بــه چــنـد جــا از سـر خـار در کـشـم

شـاهسـوار من کـجـا، تـنگ قـبـای کـج کـلـه؟

تاش درون چشم خود اسپ سوار در کشم

عـمـر من اسـت بـار ننگ، هیچ وفـا نمی کـند

عـمـر اگـر وفـا کـند، هم بـه کـنار در کـشـم

طـاقـت صـبــر طـاق شـد، بــر ســر راه او روم

دیـده ی آب رفـتــه را بــو کـه غـبــار در کـشـم

خـیز و قـیامـتـی نـمـا بـهـر شـمـار عـاشـقـان

تـا بـه میانه خـویش را گاه شـمار در کـشـم

یک سـر مو ز خـط خـود از پـی کشتـنم بـکش

تـا بـه عوض بـه جای او این تن زار در کشم

ساقی بـخـت اگر شبـی بـاده بـه کام ما دهد

جـام مـراد تــا بــه لـب از لـب یـار در کـشـم

خـسـرو بــیـدل تــوام مـسـت شـبــانـه ی لـبــت

یک دو لـبـالـبـم بـده تـا بـه خـمار در کـشـم

***

مـلـکـت عـشــق مـلـک شــد از کـرم الـهـیـم

پـشـت من و پـلاس غـم اینسـت قبـای شـاهیم

قـاضـی شـهـرم ار کـشـد، بـهر وطـن روا بـود

خــاصـه کـه آب دیـدگـان داد بــه خـون گـواهـیـم

شـد سـیهم ز عشق رو، گریه در او از آن کنم

گریه چه سود، چون ز رخ شسته نشد سیاهیم

چـند بـه نـاز خـفـتـنـت، وه کـه مـبـاد نـاگـهان

شــعـلـه بــه دامـنـت زنـد نـالـه ی صـبــحــگـاهـیـم

بــود ز عـقـل پـیـش ازیـن بــاد غـرور در سـرم

پــیـش در تـو خـاک شـد آن هـمـه کـژ کـلـاهـیـم

گـر تـو ز بـهر کـشـتـنم جـرم و دروغ می نهی

حـیـف بــود ز بــهـر جــان دعـوی بــی گـنـاهـیـم

وقف خیال تست جان، از پی این خورم غمت

مـن نه کـه این عـمـارتـم، گـر تـو خـراب خـواهیم

تـو گل و بـاغ بـین که من در تـه چـاه محنتـت

تـو می لـعـل خـور کـه مـن بـر سـر تـابـه مـاهیم

همره خـسـروسـت دان تـا بـه عـدم وفای تـو

شــکـر کـه عـقـل بــی وفـا مـانـد ز نـیـم راهـیـم

***

گر گلی ندهی ز باغ خود به خاری هم خوشیم

ور کـنـاری و لـبـی ندهی بـه بـاری هم خـوشـیم

گر چـه هر شب جـز جـگرخـواری بـفرماید خـیال

باری اندر ملک این سلطان به کاری هم خوشیم

چـون عـنان دولـتـت نه حـد دسـت آویز مـاسـت

در گـذرگـاه سـمـنـدت بـا غـبـاری هـم خـوشـیـم

بــاده ی وصــلــت گــوارا بــاد هـر کــس را کــنــون

مـا قـدح نـاخـورده بـا رنـج خـمـاری هم خـوشـیم

روی زرد مــا و ســنـگ آســتــانــت روز و شــب

این زر ار نـقـدی نـیرزد، بـا عـیـاری هـم خـوشـیم

دردهــای کــهــنــه داریــم از تــو در دل یــادگــار

گـر تـو نـاری یـاد مـا، بـا یـادگـاری هـم خـوشـیـم

گـر مـیـان عــاقــلـان ســنـگـی نـداریـم از خــرد

در ره دیـوانـگـان بـا سـنـگـسـاری هـم خـوشـیـم

چــون بــه گـاه آمـدن در دم بــه بــنـد رفــتــنـی

تـا هـنـوز انـدر رهی، بـا انـتـظـاری هـم خـوشـیم

گـر چـه جـان خـسـرو از بـیداد تـو بـر لب رسـید

جـور یاران را شکایت نیسـت، بـاری هم خـوشیم

***

ای خـوش آن روزی که ما بـا یار خـود خـوش بـوده ایم

بـاده نوشـان زان لـب لـعـل شـکـروش بـوده ایم

روی او خـوش خـوش همـی دیدیم و مـی دادیم جـان

جـان فـدای آن دمی کز روی او خـوش بـوده ایم

قـــامـــت او تـــیــر و قـــد او کـــمـــان هــر دو بـــهــم

الغرض زان شست زلفش در کشاکش بوده ایم

دی بــه پــای مــن زره بـــبـــریــده و مــن ســاخــتــه

مـا بـه دیده زیر پـایش نـقـش مـفـرش بـوده ایم

از خــیـال او کـه ســر تــا پــای بــاشــد نـقــشــبــنـد

پـای تـا سـر هـمـچـو دیـبـای مـنـقـش بـوده ایم

انـــقـــلـــاب چـــرخ بـــنــگـــر کـــز پـــی یــک روزه دل

مـدتـی از مـحـنـت هـجـران مـشـوش بـوده ایـم

بــهـر یـک سـاعـت کـه دسـت انـدر کـف او داشـتـیـم

روزهــا از دوری او دســـت در کــش بـــوده ایــم

سی و هشت عمر در شش پنج غم شد سر به سر

شـادمان زین عمر روزی پـنج یا شـش بـوده ایم

هر کسی گوید که سوزی داشت خسرو پـیش از این

این زمان خـاکسـتـریم، ار وقتـی آتـش بـوده ایم

***

مـا گـرفـتــار غـم و از خــویـشــتــن وامـانـده ایـم

رحمتی، ای دوستان، کز دوست تنها مانده ایم

سـخـت جـانـیم و بـلـاکـش ز آرزوی روی دوسـت

زنده کم ماند کسـی در عاشـقی، ما مانده ایم

هجر خواهد کشت اکنون که به چندین عاشقی

تـاکنون ناکـشـتـه زان بـی رحـم رعـنا مانده ایم

صـبــر تــا بــا کـار گـردش از بــلـای مـا گـریـخــت

ما و بی صبـری و محنت جمله یک جا مانده ایم

گـر بـگـویم، ای مسـلـمانان، نشـاید منع، از آنک

دردمــنــدیــم و ز روی یــار زیــبـــا مــانــده ایــم

دوستـان از ما جـدا گشتـند، چـون خـون نگرییم؟

هـیـچ مـی دانـیـد آخـر کـز کـیـان وامـانـده ایـم؟

گـر بـیایی جـان خـسـرو، زیسـتـم، ورنه ز شـوق

مـردن آمـد یـا خـود اینـک بـر سـر پـا مـانـده ایم

***

بــاده در ره، سـاقـیـا، تــا جــای در جــانـش کـنـیـم

ور درون دل درون آیــد ســبـــودانــش کــنــیــم

در دل مـا گـر عــمـارت خــانـه ای کـرده ســت غــم

بــاده رانـیـم و بـه سـیـل تـنـد ویـرانـش کـنـیـم

آدمـی گـر مـی خــورد ســر تــا قــدم گـوهـر شــود

ما همه از می گـهر سـازیم و غـلـتـانش کـنیم

زهـره گــر در بــزم مـا یـک جــو بــجــنـبــانـد خــرک

گـاوش از گـردون فـرو آریـم و قـربــانـش کـنـیـم

چـون بـه رقـص آیند مسـتـان و کمان بـر هم شـکند

چـشـم بـد گـر تـیـز بـیـنـد، تـیـربـارانـش کـنـیـم

ســاقـی خــورشــیـدوش گـر نـور بــخــشــد مـاه را

گـر نه از خـورشـید خـواهد نـور، پـایانـش کـنیم

دل بـه سـکرات اسـت کش غم زهر داد اندر شراب

یک دو شربـت دیگرش بـدهیم و آسـانش کنیم

هر کسی گوید «مخور می، عقل فرمان می دهد»

عقل، باری کیست در عالم که فرمانش کنیم؟

بـاده در اسـلـام اگـر گـویـی حـرام ایـن اسـت کـفـر

کاین چـنین نعمت خـوریم، آنگاه کفرانش کنیم

مــجــلــس آرایـیـم، گــر یــاری قــدم رنــجــه کــنــد

از زبـان بـنـده خـسـرو گـوهرافـشـانـش کـنیم

***

ای سفر کرده ز چشم و در دل و جانی مقیم

روزهـا شـد تــا نـیـایـد از سـر کـویـت نـسـیـم

پیش از آن روزی که جان را بـا بـدن شد اتحاد

عـشـق تـو بــا جـان مـن بــودنـد یـاران قـدیـم

کـس مـقـیـم کـعـبـه ی مـقـصـود نـتـوانـد شـدن

تــا نـگــردد خــاک پــای مـحــرمـان آن حــریـم

بـاده نـوشـیـدن بـه خـلـوت لـذتـی دارد مـدام

خاصه آن ساعت که باشد نازک اندامی ندیم

اشــک گـردد از ســمـوم قـهـر تــو آب حــیـات

زنـده گـردد از نـسـیـم لـطـف تـو عـظـم رمـیم

مدعـی، فـقـرم مبـین کز دولت عـشـقش مرا

هـر نـفـس در یتـیمـی مـی دهـد طـبـع کـریم

هم بـه مکتوبـی ز خسرو یاد می کن گاه گاه

چـند بـاشـی محـتـرز از طـعـنه ی مشـتـی لئیم

***

گر گذر افـتـد تـرا در کوی جـانان، ای نسـیم

خـدمت من عـرضـه کن در خـدمت یار قدیم

طـور هسـتـی را حـجـاب دیده ی بـینـا مـسـاز

تـا جـواب لن تـرانی نشـنوی همچـون کلیم

سیل اشکم از جنابش کی رود هر جانبی؟

سـائلـی کـی روی بـرتـابـد ز درگـاه کـریم؟

شـد دلـم بـیـمـار چـشـم نـاتـوان او و هـیـچ

آن طـبـیب ما نمی پـرسـد ز احـوال سـقـیم

گـر صـبـا آرد نسـیمی از تـو بـر خـاک رهش

جـان بـرافشـانم روان و منتـی دارم عظـیم

از درش، زاهد، بـه بـاغ جـنتـم دعـوت مکـن

سـر فـرو نارد سـگ کـویش بـه جـنات نعـیم

بـس بـدیها کـرده ام، یا رب، طـفـیل نیکـوان

عفو فرما، هر چه خسرو کرد از لطف عمیم

***

هر شـبـی چـون یاد آن رخـسـار گلناری کـنم

تـا بـه وقـت صـبـح از مژگـان گهربـاری کـنم

گــاه از تــف دهــان دامــن بــســوزم زهــد را

گه ز دود سـینه سـقـف آسـمان تـاری کنم

تـیر مـژگـانـش بـه جـانـم تـا رسـید از نـوک آه

زخـمـها هر صـبـح در نه طـاق زنگـاری کـنم

گــر تــمـنـای جــفــای او بــه خــونـریـزم بــود

شحنه ی غم را به خون خویش هم یاری کنم

ضربت غم می خورم سلطانی آسا تا به کی

قـبـلـه ی جـان روی آن رخـسـار گـلـناری کـنم

***

بــخــت گـویـم نـیـسـت تــا پــیـش تــو سـربــازی کـنـم

تـو بـه جـان چـوگان زنی، گر من سراندازی کنم

پــوسـتـی دارم کـه در وی نـقـد هـسـتـی هـم نـمـانـد

بـا خـریـداران غـم چـون کـیـسـه پـردازی کـنـم؟

بــا خـیـالـت جـان بـه یـک تـن، کـی روا بـاشـد کـه مـن

بــا فــرشــتــه دیـو راخــانـه بــه انــبــازی کــنـم

شـرم بــاد ار جــان دشـمـن کـشــتــه را گـویـم غـمـت

پیش دشمن کی سزد کز دوست غمازی کنم؟

چـــنـــد نـــالـــانـــم دریــن ویـــرانـــه دور از کـــوی تـــو

مـن نه آن مـرغـم کـه بـا بـلـبـل هم آوازی کـنم

آفـــتـــابـــم در پـــس دیــوار هــجـــران مـــانـــد و مـــن

ســایـه را مــانـم کــه بــا دیـوار هـمـرازی کــنـم

چـشم او تـرکی ست مست و خـنجـر خونی بـه دست

وه که بـا این مست خونی چـند جـانبـازی کنم؟

سـرو گـفـتـش «خـط دهـم از سـبـزه پـیـش بـنـدگـیش

گـر ز آزادی بــرم بــا خــود ســرافــرازی کـنـم »

هر کسی گوید که «گو حال خودش، خسرو، به شعر»

دل کـجــا دارم کـه دعـوی سـخـن سـازی کـنـم

***

بخت اگر یاری دهد چون جان در آغوشش کنم

تـلخ گوید ز آن لب و همچـون شـکـر نوشـش کـنم

بـر سـر مـن عـقـل، اگـر دعـوی هشـیاری کـند

روی تـو بــنـمـایـم و از خـویـش بــیـهـوشـش کـنـم

آتـش عشقش فرو پـوشم درین شخص چو کاه

شعله روشن تـر شود هر چـند خس پـوشش کنم

ســــر فــــرو آرم ز دوش و رانــــم انــــدر راه او

چــون فـرو مـانـم ز رفـتــن بــاز بــر دوشــش کـنـم

آفــتــاب عــارض آن مـه کـه در یـاد مـن اســت

کـافـرم تــا صـبــح مـحـشـر گـر فـرامـوشـش کـنـم

کــو ســگـی از کــوی تــو تــا از بــرای زنـدگـی

مـن دم او گـیـرم و چـون حـلـقـه در گـوشـش کـنـم

آشـنا بـاید کـه گـیرد دسـت خـسـرو، زان زمین

هین در آبم، زانکه چون دریاست، در جوشش کنم

***

مـنـزل عـشـقـت کـه مـن پـوشـیـده در جـان مـی کـنـم

رخ گـواهی مـی دهد، هر چـند پـنهان مـی کـنم

جـان کـه بـنـد رفـتـن اسـت و مـانـدنـش از بـهر آنـسـت

کـز کـمـانت هر زمـان من وعـده پـیکـان می کـنم

تـــوشــه ی جــانــم گــران گــشــت از بـــرای آن جــهــان

بـس کـه غـمـهـایـت ذخـیره از پـی آن مـی کـنـم

گـفـتـیم «خـاک درم بـهـر چـه مـی داری بـه چـشـم؟»

گریه چـشـمم را جـراحـت کـرد، درمان می کـنم!

دیــده بـــبـــریــد ایــن زمــان از دیــدن غـــمــهــای تـــو

هر کـجـا شـینم، دل خـلـقـی پـریشـان می کـنم

غمزه می زد، گفتـمش «چـون عاشقان جـان می کنند

چیست آن، گفتا «برایشان مردن آسان می کنم

ای که دل ها می ستد از خلق، گفتم «این چراست؟»

گـفـت، «در بـازار غـم نـرخ دل ارزان مـی کـنـم »

جــان و دل دادم خــیــالــش را، کــجــا مــانــد بـــه جــا

خـسـروا، چـون دزد بـر کـالـا نگـهبـان مـی کـنم؟

***

سایه وارم هر شب از سودای زلفت، چون کنم؟

چـند گرد خـویشتـن گه سحـر و گه افسون کنم!

از دل بــدخــوی خــود خــونـابــه ای دارم کـه گـر

قـطـره ای از دل بـرون ریزم، جـگـرهـا خـون کـنـم

تـو بـه بـند کشـتـن من، من بـر آن کـز دوسـتـی

عـمـر خـود را بـگـسـلـم، در عـمر تـو افـزون کـنم

گـوهری دارم کـه در وی نیسـت جـز لؤلؤی خـام

چــون نـثــار خــاک پــایـت لؤلؤی مـکـنـون کـنـم؟

چند گویی «عشق را از دل بـران و خوش بـزی »

گـر تـوانم، جـان خـود از دسـت تـو بـیرون کـنم

گفتـیم « دل را چـرا از عشق نآری سوی زهد»؟

وه که شاهد خانه ای را وقف مسجد چون کنم؟

روح مــجــنــون آیـد و آمــوزد آیـتــهــای عــشــق

شـعـر خـسـرو گـر رقـم بـر تـربـت مـجـنون کـنـم

***

عـزم آن دارم کـه از دل نـقـد جـان بــیـرون کـنـم

آرمـت در پـیش و خـود را از مـیان بـیرون کـنم

قـامـتــم از غـم دو تــا کـردی، ز آه مـن بــتــرس

کـاسـمان دوزد خـدنگی کـز کمان بـیرون کنم

گـر چـه در خـون مـنـی، گـر تـیر بـر جـانـم زنـی

تـیـر تـو بـیرون نـیـارم کـرد، جـان بـیرون کـنـم

سـرو مـن یـک ره بـه گـلـزار آی تـا در پـیـش تـو

سـرو اگر چـه نارون بـاشـد، روان بـیرون کـنم

نـرگــس بــیـمـار تــو رنـج خــود ار بــر مـن نـهـد

تندرستی را بـه شمشیر از جهان بیرون کنم

دوش می گفتی و چشمم در خیالت در نبست

گر چنین بـاشد، مگر از خانه شان بیرون کنم

گـر نـه در پـیـش تـو مـاه و آسـمـان گـردن نـهـد

مـاه را گـردن نـگـیـرم، زاسـمـان بـیرون کـنـم

مهر تـو گر نیسـت خـسرو را بـه مغز استـخـوان

مغز او از نوک غمزه ات زاستخوان بیرون کنم

***

یک سـخـن گر زان لب شکرفشان بـیرون کشم

صـد دل گمگشـتـه را از وی نشـان بـیرون کـشـم

آرزو دارم مــیــانــت بـــنــگــرم بـــی پـــیــرهــن

مـاه مـن بــگـذار تــاری از کــتــان بــیـرون کـشــم

نیم مزد روی تو صد جان بود، آن هم چو نیست

نیم جانی هست، اگر گویی، همان بیرو ن کشم

ملک جـان بـدهم لـبـت را در بهای بـوسـه ای

هم بـه بـوسـه جـان دیگر زان دهان بـیرون کشـم

خط تـو در چشم من بـنشست، تـدبـیری بـساز

تــا گـلـیـم خــود مـگـر ز آب روان بــیـرون کــشــم

چون جـهان را بـیم طوفان است ز آب چشم من

رخـت هستـی گر تـوانم، زین جـهان بـیرون کشم

بــس کــه آه آتــشــیـنــم در جــهــان دارد گــذر

آبــلـه، بــیـنـی، سـراسـر از زبــان بـیـرون کـشـم

ای تـرا صد کشتـه چون من، چند گویی کز جـفا

خـون بــهـمـان ریـزم و جـان فـلـان بـیـرون کـشـم

یک شـبـی مهمـان خـسـرو بـاش تـا از جـور تـو

سـیـنـه را خـالـی کـنـم، راز نـهـان بـیـرون کـشـم

***

نــی مـــجـــال آن کـــه او را از دل خـــود بـــرکـــشـــم

نی دل خـالی کـه در دل دلـبـری دیگـر کـشـم

دیـــده را گـــر حـــق آن نـــبـــود کـــه دیــد او روی تـــو

من ز خونهایی کزو خوردم ز چشمش برکشم

گــر نــتــرســم زان کــه در خــونــابــه مــانــد یـار مــن

بـرکـشـم دیـده بـه جـای دیـده او را در کـشـم

در رهــی، کــو رفــت، ایـن ســر تــا نــگــردد خــاک ره

هم بـه خـاک راه او زان خـاک راهش بـرکشـم

بر خودش خوانم، فضولی بین که می خواهم، به جهد

چـشـمه ی خـورشـید را در جـنب نیلـوفـر کـشـم

عــاقـبــت روشــن شــود هـمـســایـگـان را ســوز مـن

گـر چـه آه آتـشـین از خـلـق پـنـهان در کـشـم

چــو بــر آن ســون تــوانـد داشـت، خــســرو، ســالـهـا

گر تـوانم یک سخـن زان لعل جـان پـرور کشم

***

ای خوش آن شبها که من در دیده خوابی داشتم

گـه چـراغ روشـن و گـه مـاهتـابـی داشـتـم

بـــارهــا یــاد آورم، در خـــواب بـــیــهــوشــی روم

آن که وقتی بـا خیال دوست خوابی داشتم

چـنـد داغ بـیـدلـی پـیـوسـتـه بـیـنـم، پـیـش ازیـن

دل مرا بـود، ار چـه ویران و خـرابـی داشـتـم

روزگــار آن دیـده نــتــوانــســت دیـد و کــرد خــون

من که بـر رویم ز چشم خویش آبـی داشتم

مـحـرمـی دیـدم، شـبــی از دیـده بـیـرون ریـخـتـم

آن همه خـونابـه ها کـاندر کـبـابـی داشـتـم

آن چـه دولـت بـود کـانـدر یک شـبـی خـنـده زنـان

گویی از فردوس اعظـم فتـح بـابـی داشـتـم

گفت نتـوانم بـرت من آنچـه شـب بـر من گذشـت

کای بـهشتی روی، دور از تو عذابی داشتم

زاریم بـشـنید یار و گـفـت «می نالـی ز عـشـق »

خسروم، زان بر دهان گر چه جوابی داشتم

***

خــرم آن روزی کـه مـن بــا دوســت کــاری داشــتــم

بــــا وصـــال او بــــه شــــادی روزگـــاری داشـــتــــم

داشــتــم، بــاری از ایـن انـدیـشـه کـایـد جــان بــرون

بـــر زبـــان رانــدن نــمــی آرم کــه یــاری داشـــتـــم

تـن چو گل صد پـاره شد، از بـس که غلتیدم بـه خاک

از فـــســـون آن کـــه خـــرم نــوبـــهــاری داشـــتـــم

خــوش نـیـایـد کـایـم از خــانـه بــرون کـایـن خــانـه را

دوســت مـی دارم کـه در وی دوسـتــداری داشـتــم

نیست رنجی گر تن از غم مو شد و رنج است و بس

کـــان ز تـــار مــوی خـــوبـــان یــادگـــاری داشـــتـــم

چــنـد گـویـی «صـبــر کـن تــا روز شــادی در رســد»

طــاقــتــم شــد، صــبــر کــردم تــا قــراری داشــتــم

عـشـق گـویـد، خـسـروا، وقـتـی دل خـوش داشـتـی

این زمان چون نیست، چون گویم که «آری داشتم »

***

یاد بـاد آن کز لبـش هر لحظه جـامی داشتـم

وز می وصـلـش بـه نو هر روز جـامی داشـتـم

مـسـت آن ذوقـم کـه در دور خـمـار چـشـم او

زان لـب یاقـوت گـون عـیش مـدامـی داشـتـم

آخر، ای جان، یاد کن یک شب ز دور افتادگان

روزی آخـر بـا تـو مـن حـق سـلـامـی داشـتـم

روزها می خـواهم آن شـب کـز عـبـیر زلـف او

چون نسیم صبحدم مشکین مشامی داشتم

این سـرافـرازی کـجـا یابـم من کوتـاه دسـت؟

کـز هـواداری سـرو خـوش خــرامـی داشـتــم

یاد خـسـرو گـر فـرامـوشـت ز نـام و ننگ شـد

این قدر بـاری بـگو «وقتـی غلامی داشـتـم »

***

دوش مـــن روی چـــو مـــاه آشـــنـــایــی دیــده ام

جـان فدایش، گر چـه بـهر جـان بـلایی دیده ام

مسـت آن ذوقـم که دی از حـال من گفـتـند، گفـت

«یاد مـی آید کـه مـن روزیش جـایی دیده ام »

خـواسـت وی بـدهد زکوة حـسـن، چـون دربـان مرا

دیده بر گفت «اندر این کوچه گدایی دیده ام »

بـرکـشـم این دیده کـز وی پـر کشـم خـونابـه، لیک

زانـش مـی دارم کـه وقـتـی زیر پـایی دیـده ام

ز ابروش فرخنده شد فالم، چو جان در عشق رفت

کـایـن مـه نـو مـن بــه روی آشـنـایـی دیـده ام

عـشـق را گـفـتـم کـمـال عـقـل، گـفـت آخـر گـهی

مــفــتــی پــیـر خــرد در روســتــایـی دیــده ام

صد قبـای خون چو گل پـوشیده خسرو از دو چشم

خـلـعـت سـروی کـه دی زیـر قـبــایـی دیـده ام

***

مـن کــه دور از دوســتــان وز یـار دور افــتــاده ام

مـرغ نـالـانـم کــه از گـلـزار دور افــتــاده ام

چـون زیم کـز دل دهنـدم خـلـق و دلـداری کـنـنـد

من که هم از دل هم از دلدار دور افتاده ام

گـر نـخـواهـی یـاری از جــان و بــمـیـرم در فـراق

حق بـه دست من بـود کز یار دور افتاده ام

پـیش هر سـنگـی همـی ریزم ز دل خـونـابـه ای

چـون کنم چـون کز در و دیوار دور افتـاده ام

گر چه هجرم کشت، هم شادم که باری چندگاه

زان دل بــدبــخـت بــدکـردار دور افـتــاده ام

ای که سامان جویی از من تـرک جانم گیر، زانک

سـالها بـاشد که من زین کار دور افتـاده ام

عـیش مـن گـو تـلـخ بـاش، ای آشـنـا، یادم مـده

زان لب شیرین که خـسرووار دور افتـاده ام

***

بــاز وقــت آمــد کــه مــن ســر در پــریـشــانـی نـهـم

روی زیـبــا بـیـنـم و بـر خـاک پـیـشـانـی نـهـم

ســوده گـشــت از ســجــده ی راه بــتــان پــیـشــانـیـم

چـنـد بـر دل تـهـمـت دین مـسـلـمـانـی نـهـم

تـو بـجـنـب، ای بـخـت و دشـواری شـبـهـایـم مـپـرس

مـن گـرفـتـارم، کـجـا پـهلـو بـه آسـانـی نـهم!

دل بـــه زلـــف یــار و از مــن صـــد پـــیــام غـــم بـــرو

چـنـد داغ غـم بـر این مـسـکـین زنـدانی نـهم

او نـــهـــد تــــیـــر بــــلـــا را در کـــمـــان نـــاز و مـــن

جـان نهم در پـیش و بـر دل مـنـت جـانی نهم

ای صــبــا، گـردی ز لـعــل مـرکـبــش بــر مـن رســان

تــا دوایـی بــر جــراحـتــهـای پــنـهـانـی نـهـم

دیــدگـــان بـــر تـــو نــهــم، ای ســـرو آزادت غـــلـــام

اینست کوته بـینی، ار بـر سرو بـستـانی نهم

بـر من افـشـان جـرعـه ای زان جـام خـود تـا از نشـاط

رخـت هـسـتـی را بـه بـازار پـریـشـانـی نـهـم

چون پریشان گشت کار خسرو از عشقت، چه سود؟

گر کنون صد پی به سر دست پشیمانی نهم

***

نـکـنـم ز عـشـق تــوبــه کـه ســر گـنـاه دارم

چـه کـنم، نمی تـوانم دل خـود نگاه دارم؟

چـو نـیایی و نـیاید ز رهـی جـز آنـکـه پـیشـت

جـگری بـه خـاک ریزم، نظـری بـه راه دارم

ز فـراق شـهـر بــنـدم، بـه کـدام سـو گـریـزم؟

کـه بـه گـرد قـلعـه ی جـان ز بـلا سـپـاه دارم

شبـکی ز سوز سینه کنمت چـو شمع روشن

همه تـیرگی که در دل ز شب سـیاه دارم

چـه کـنم که آب حـسـرت نکنم روان ز مژگان؟

که بـه سـینه ز آتـش دل همه دود آه دارم

چو فرو شدم به طوفان، چه کنم جفای دیده؟

چو گذشت آبم از سر، چه غم کلاه دارم؟

ز ســتــم نـهـاد بــر مـن قــلـم قــدر خــیـالـت

گــرت اســتــوار نآیـد، خــط تــو گــواه دارم

مکـش، ار بـه نامه ای جـان رقـم وفـا نوشـتـم

نه مـن سـیاه نامه بـه جـز این گـناه دارم؟

نـه کـه خـسـروم، غـلـامـم، کـمـر نیاز بـسـتـه

کـرمی کـه بـی میانت کـمری دو تـاه دارم

***

شب من سیه شد از غم، مه من کجات جویم؟

بــه شـب دراز هـجــران مـگـر از خـدات جــویـم؟

نـه ای آن گـلـی کـه آرد سـوی مـات هیچ بـادی

ز پـی دل خود است این که من از صبـات جـویم

سـخـنـت بـه سـرو گـویم، خـبـرت ز بـاد پـرسـم

تــو درون دیـده و دل، ز کـسـان چــرات جــویـم؟

بـه دل و دو دیده و جان همه جا نهفتـه هستی

چـو نـبــیـنـم آشـکـارا، بــه کـدام جــات جـویـم؟

تـو کـه بـر در تـو گـم شـد سـر و تـاج پـادشـاهان

چـه خـیال فاسد اسـت این که من گدات جـویم

دل مـن گـرفـت از دیـن، بـت مـن کـجـات یـابـم؟

شب من سیه شد از غم، مه من کجات جویم؟

تـن زار من شـکسـتـی، دل و جـان فدات سـازم

طـلـب ار کـنـی ســر مـن، ز سـر رضـات جــویـم

چــو ز آه دردمــنــدان ســوی تـــو رود بـــلــایــی

بـه مـیـان سـپـر شـوم هـم ره آن بــلـات جـویـم

سـر گـم شـده بــجــویـد مـگـر از در تــو خـسـرو

ز کـجـاسـت بـخـت آنـم کـه بـه زیـر پـات جـویـم

***

ز تـو نعـمت اسـت و راحـت لب شـکرین و رو هم

بـه من آفت است و فتـنه دل پـر بـلا و خـو هم

همـه عـشـق و آرزویی، غـلـطـم کـه در لـطـافـت

شده بـی قرار و مجـنون ز تـو عشق و آرزو هم

نـه فـقـیـه گـر فـرشـتـه چـو تـو گـر حـریـف یـابــد

نـنـهـد ز کـف پــیـالـه، بــبــرد سـر ســبــو هـم

تو که خون خلق ریزی، چه غمت از آن که هر دم

رود آب دیــــده ی مــــا ز غــــم تــــو آبــــرو هــــم

چـه بــلـاسـت، بــارک الله، رخ تـو کـزان تــحـیـر

به خموشی اند مانده همه کس به گفتگو هم

بـه کـرشـمه گه گه این سـو گذری که بـهر رویت

جـگـری دو پـاره دارم، نـظـری بـه چـارسـو هم

کـشـی و بـه نازگـویی کـه اجـل همـی بـرد جـان

دل تــو اگـر نـرنـجــد مـه مـن بــه رخ مـگـو هـم

بـه فدا هزار جـانت، رهی ارچـه صد چـو خـسـرو

بـه خراش غمزه کشتی، به شکنجهای مو هم

***

نـفـسـی بـرون نـدادم کـه حـدیث دل نـگـفـتـم

سـخـنی نگفتـم از تـو که ز دیده در نسـفتـم

چـه کنون نهفتـه گریم که شدم ز عشق رسوا

که بـه روی آبـم آمد، غـم دل که می نهفتـم

من از آن گهی که دیدم به دو چشم خوابناکت

به دو چشم خوابناکت که اگر شبی بخفتم!

همه خلق خواند مجـنون ز پـی تـوام که هر دم

بــه صـبــا پـیـام دادم، بــه پـرنـده راز گـفـتـم

من اگر ز دیده رفـتـم سـر کوی تـو، چـه رنجـی

کـه رهی ز دور رفـتـم، نـه سـتـانه ی تـو رفـتـم

شب من هزار سـاله، تـو بـه سینه طرفه کاری

که هزار ساله راهم بـه میان و بـا تـو خـفتـم

رسـدت کـه بـوی خـسـرو نکـشـی که نازنینی

که من آن گل عذابـم که ز خـار غم شگفتـم

***

وقـت آنـسـت کـه مـا رو بـه خـرابــان نـهـیـم

چـنـد بـر زرق و ریـا نـام مـنـاجـات نـهـیـم

گـر فـروشـیـم مـصـلـا ز پـی مـی، بـه ازآنـک

رخـت تــزویـر بــه بــازار مـکـافـات نـهـیـم

مست گر، پای بـلغزد، چو در آن ثابـت پاست

دیده بـر پاش بـه صد عذر و مراعات نهیم

دیده داریم و دل و جان و تـن از عشق خراب

بـر خرابـی دو سه در وجـه خرابـات نهیم

عاشـق صورت خـوبـیم که خـلقی همه سـر

بــر در کـعـبــه و مـا بــر قـدم لـات نـهـیـم

شـاه جـان گشت چـو بـازیچـه ی نفس کج بـاز

بـینم اندر محـل شه رخ و سـر مات نهیم

دل خسرو که همه شیشه ی می می سنجد

سنگ قلب است که در پله ی طاعات نهیم

***

عـهدها را گه آن شـد که ز سـر تـازه کنیم

مهرها را بـه دل خـسـتـه اثـر تـازه کـنیم

غزل سوخـتـه خـواهیم از آن مطرب مست

داغ دیـرینـه ی خـود بـاز ز سـر تـازه کـنـیـم

جـگـر سـوخـتـه را ریـش کـهـن بـگـشـاییم

دردها را بـه همه شـهر خـبـر تـازه کنیم

دوسـت را درد دل خـود بـه فغان یاد دهیم

بـاغ را نـالـه ی مـرغـان سـحـر تـازه کـنـیـم

بــاده نـوشـیـم بـران روی و پـیـالـه هـر دم

گر به نیمی رسد از خون جگر تازه کنیم

مست و لایعقل بـا دوست بـه بـازار شویم

قصه ی عشق بـه هر کوچه و در تازه کنیم

چون خورد بـاده، لبـش پاک کنیم از دامن

وز سـر آلـودگـی دامـن تــر تــازه کـنـیـم

امشب آن است که افسانه ی هجـران گوییم

ور تـرا خـواب بـرد، بــار دگـر تـازه کـنـیـم

زنده داریم از این پس شب، اگر عمر شود

پـس دعای شه جمشید گهر تـازه کنیم

زلف آشفتـه از آن روی بـه یک سوی نهیم

جـان آزرده ی خـسـرو بـه نـظـر تـازه کـنـیم

***

ما بـه کوی تـو سگانیم و بـه راه تـو خسیم

این که پیش تو پس است، از همه رو نیز پسیم

بـهر یک سجده بـه راه تو سراسر عشقیم

بـهـر یـک بـوسـه بـه پـای تـو لـبــالـب هـوسـیـم

دیگران را چـه کنی گرد رخ خـویش سـپـند

کـز پـی سـوخـتـنی هم من و دل هر دو بـسـیم

گــر نـوازنـد رقــیـبــان تــو مــا را، خــاکــیـم

ور بـسـوزنـد، بـسـوزیم کـه خـاشـاک و خـسـیم

ما که باشیم که ما را سگ خود نام نهی؟

این سـخـن بـا دگـری گوی کـه ما هیچ کـسـیم!

در میان هیچ نه و خـشک زبـانی بـه دهان

عــالـمـی کــرده پــر آواز تــو گــویـی جــرســیـم

عـذر تـقـصـیر نخـواهیم که از خـدمت رفـت

گر خـدا خـواستـه بـاشد که بـه خـدمت بـرسیم

بـه یکـی جـرعـه ی می بـاز خـر از خـود مـا را

کــه بــه بـــازار فــنــا در گــرو یــک نــفــســیــم

تـو همایی بـه کرم سـایه فکن بـر خـسـرو

کــه ز نـاچــیـزی چــون ســایـه ی پــر مــگــســیـم

***

فــرخ آن روز کــه دیــده بـــه رخـــت بـــاز کــنــم

تــو مـرا جــانـب خــود خـوانـی و مـن نـاز کـنـم

چند گویی که «تو می نال که من می شنوم »

این نه چنگ است که پیش تو چو مه ساز کنم

ســالـهـا شــد کــه نـیـابــم خــبــر و در کــویـت

دل بــــیــــرون شــــده را آیــــم و آواز کــــنــــم

بـــاغــبـــانــا، ز تــو گــه گــه بـــود ار فــرمــانــم

بــلــبــلــم بـــر ســر خــود آیــم و پــرواز کــنــم

بـهـر دلـبــسـتـگـی، ای دوسـت، ره بــد بـگـذار

ایـن گــره مــن نــتــوانــم کــه دگــر بــاز کــنــم

خـلـق از صـحـبـت من غـمزده گـشـتـند، از آنک

هـر کـجــا شـیـنـم و غـمـهـای خـود آغـاز کـنـم

ابــــر را مـــایـــه کـــم آیـــد گـــه بــــاریـــدن آب

گـرنـه در گـریـه ی خــون بــا خــودش انـبــاز کـنـم

دل بــه یك قــلــب زدن بـــرد بــه یــک داو و کــنــون

جــان هـم انـدر سـر آن چــشـم دغـابــاز کـنـم

خـسـروا، جـان و دل و تـن ز تـو بـیگـانـه شـدنـد

دیـگـران را، چــه غــم، ار مـحــرم ایـن راز کـنـم

***

ای خـوش آن دم که سـخـنهای تـو در گوش کـنم

چاشنی کرده از آن لب به سخن گوش کنم

مـسـت آیـی تـو و پــس گـویـی «از هـوش مـرو»

بـاش بـاری بـزیم وانگـه سـخـن گـوش کـنم

مـــی خـــلـــی روز و شـــب انــدر دل آزرده ی مـــن

بـه چـه مشـغول شوم کز تـو فراموش کنم؟

وه کـه از دود جـگـر ایـن تـن چـون کـاه بـسـوخـت

تـا کی این آتـش افروخـتـه خس پـوش کنم!

ای خردمند، در این گوشه سخنهای کسی ست

کی تـوانم که سـخـنهای تـو در گوش کـنم؟

کیسـت خـسـرو که عنان گیر تـو گردد بـه وصـال؟

لیکـن ار حـکـم کـنی غـاشـیه بـر دوش کنم

***

پــیـش روی تــو حــدیـث مـه و جــوزا نـکـنـم

ور کـنـم نیز یقـین دان کـه بـه عـمـدا نـکـنـم

بــه تــمـاشــای رخ چــون گــل تــو مـی آیـم

ور بـگـویی، بـه چـمـن پـیش تـمـاشـا نـکـنم

آنچه بر من لب تو می کند، ای جان، من نیز

مـی تـوانـم کـه کـنـم بـر لـبـت، امـا نـکـنم

تــا بــگـویـم کـه فـلـان در دل مـن دارد جـای

خـویشـتـن را بـه دل هیچ کـسـی جـا نکـنم

تـو همـه خـون کـنی از غـمـزه و مـن آه کـنم

پس بگویی «مکن » ای شوخ، مکن تا نکنم

دوش گفتـی که وفایی بـکنم، تـرسم، ازآنک

نـاگـهـان در دلـت آید کـه «کـنـم یا نـکـنـم »

بـوسـه ای چـند بـگفتـی که تـرا خـواهم داد

گـر بـه خـسـرو نـدهی، بـیش تـقـاضـا نکـنم

***

من اگر بـر در تـو هر شـبـی افـغـان نکـنم

خـویش را شـهره و بـدنام بـدینسـان نکنم

گر دهم دردسری تـنگ میا بـر من، ازآنک

نـتــوانـم کـه تـو را بــیـنـم و افـغـان نـکـنـم

روزی از یاد رخـت پـیش گلی خواهم مرد

من همان به که گذر بیش به بستان نکنم

وه کـه دیـوانـه دلـم بــاز بــه بــازار افـتــاد

من نمی گـفـتـم کـافـسـانه ی هجـران نکـنم

غـم خـورد این دل بـیچـاره، زبـانـش دادی

بـعد از این چـاره همانست که درمان نکنم

آشنایان همه بـیگانه شدند از من، از آنک

هر کسـی مصـلحـتـی گوید و من آن نکنم

شکر گویم ز تـو، ای توبـه که کورم کردی

تـا نظربـازی از این بـیش بـه خـوبـان نکنم

خـلق گویند «دعـا خـواه ز خـوبـان » نروم

روزگـار خــوش درویـش پــریـشــان نـکـنـم

چند گویند، که خسرو، ز بتان چشم بدوز

گـر مـیـسـر شـودم روی بـدیـشـان نـکـنـم

***

بی تو جان رفت و به تن باز نیاید، چه کنم؟

وز دلم پوشش این راز نیاید، چه کنم؟

بـاز داری کـه مـنـه دیـده بـه رویـم چـنـدیـن

دیده بـاز آمد و دل بـاز نیاید، چـه کنم؟

از یک ابـرو دهـیم دل کـه بـبـخـشـم جـانـت

چـون رضای دوم انبـاز نیاید، چـه کنم؟

عـقـل گـویـد کـه بـکـش نـاز دگـر یـاران نـیـز

چـون ز یار دگر این ناز نیاید، چـه کنم؟

حـال من پـرسی، خـواهم که بـگویم، لیکن

وز تـحـیر ز مـن آواز نـیـایـد، چـه کـنـم؟

خـسـرو، از یاد لبـت گـر چـه لب خـود بـگزد

آن حلاوت ز چـنین کار نیاید، چـه کنم؟

***

الـتـفـاتـی بـه من آن مـاه ندارد، چـه کـنم؟

این چـنین مـلـتـفـتـم مـی نگـذارد، چـه کـنم؟

سـوده شـد بـر صفت سـرمه تـن سـنگینم

هیچـم آن شوخ چو در چـشم نیارد، چه کنم؟

هر پـیالـه کـه ز مـی بـر لـب او نـوش کـنـم

گـر بـود چـشـمـه ی حـیوان نـگـذارد، چـه کـنـم؟

بــاد را گـفـتــم «پــیـغـام مـن او را بــگـذار»

آن قدم سخت سبـک چـون نگذارد، چـه کنم؟

بـرگ کـاهی شـدم از کاهش بـسـیار و مرا

بـاد زلفش بـه خسی هم نشمارد، چـه کنم؟

زلــف او در ســر هـر مــوی جــفــایـی دارد

وز وفــا یـک ســر مـو نـیـز نـدارد، چــه کـنـم؟

گویدم چشم تو چندین ز چه می بارد خون

هم نخـواهم که بـبـارد، چـو بـبـارد، چـه کنم؟

می کشد هر دم از اندیشه ی خـود خـسرو را

یک دم اندیشه به خود می نگمارد، چه کنم؟

***

هر شب از دست غمت دیده و دل خون شودم

وانـگـه از هـر مـژه راوق شــده بــیـرون شـودم

گــاه گــاهــی بــه ســر زلــف تــو در مــی آیـم

بـا دلـی در هم و آن هم ز غـمت خـون شـودم

مــردم دیـده کــنـد رقــص بــه صــحــرای دو رخ

چـون بـم و زیر دل خـسـتـه بـه گـردون شـودم

روزگـاری سـت مـرا سـخـت پـریشـان ز غـمـت

چه کنم بی تو و این عمر به سر چون شودم؟

خـــار خــارت نــشــود از دل خــســرو بـــیــرون

گـر چـه از خـون جـگـر رخ همه گـلگون شـودم

***

سوی من بـین که ز هجرت بـه گداز آمده ام

روی بـنمای کـه پـیشـت بـه نیاز آمده ام

بــه سـر زلـف درازت کـشـشـی داشـتـمـی

زان کـشـش بــه شـبـهـای دراز آمـده ام

از تـو رفـتـم، چـه کـنم صـبـر چـو نتـوانسـتـم

اینک آشـفتـه و عـاجـز شـده بـاز آمده ام

گـر در ابـروی تـو بـینم مـن مـدهوش، مـرنـج

چه کنم، مست به محراب نماز آمده ام؟

دل مـن جـان بـه تـو بـخـشـید و مـنم پـروانه

وز پــی سـوخـتــن شـمـع طـراز آمـده ام

خسروم، از چو منی دور مکن چشم که من

خــاک درگــاه شــه بــنـده نـواز آمــده ام

***

بــی تــو امــیــد نــدارم کــه زمــانــی بــزیـم

سهل آنست که تا چند به جانی بزیم

رخـصت زیسـتـنم نیسـت ز چـشـم تـو، ولی

گـر دهد غـمزه ی شـوخ تـو امانی، بـزیم

چـو دهـان تـو یقـین نـیسـت، رهـا کـن بـازی

چـند گاهی که تـوانم بـه گمانی بـزیم

دست ده بـر دهن خویش بـه بـوسی تـو مرا

مگر از لطف تو دستی به دهانی بـزیم

خسروم، لیک چو فرهاد شدم کشته ی عشق

گر بگویی که چگونه ست فلانی بـزیم

***

بــخـت بـرگـشـت ز مـن تـا تـو بـرفـتـی ز بـرم

کی بود بـاز که چون بـخت درآیی ز درم؟

گـفـتـم احـوال دل خـویش بـگویم بـه کـسـی

لیکن از بـی خـبـری رفت بـه عالم خـبـرم

پیش از این یک نفسم بی تو نمی رفت بسر

بـعد از این تـا ز فراق تـو چـه آید بـه سرم

جـان سـپــر سـاخـتــه ام نـاوک هـجـران تــرا

تـا همه خـلق بـدانند که من جـان سپـرم

بـی گـل روی تـو چـون غـنچـه دلـم تـنگ آمـد

بـیم آن است که بـر خویش گریبـان بـدرم

سـرو گـفـتــم کـه بــه بــالـای تـو مـانـد روزی

زهره ام نیسـت کزین شرم بـه بـالا نگرم

خـون دل مـی طـلـبـم بـاز و یـقـین مـی دانـم

که من از دست تو گر دل ببرم، جان نبرم

تــرک دنـیـا کـنـم، ار سـوی خــودم راه دهـی

کـو سـر کوی تـو تـا من ز جـهان در گذرم

تــا خــیـال رخ خــوب تــو مـرا در نـظـر اســت

می نمـاید همه ملـک دو جـهان در نظـرم

بــه صــبــوری بــتــوان کــرد مـداوا، خــســرو

بـیـم آن اسـت کـه هـر روز کـه آیـد بـتـرم

***

من و گـنج غـم و در سـینه همان سـیم تـنم

چـه کـنم؟ دل نگـشـاید بـه بـهار و چـمـنم

چــون دلـم زمـزمـه ی شـوق بــرآرد هـر صـبــح

از سـر حـال بـه رقص آیم و چـرخـی بـزنم

عــاشــقــیـم کــه گــر آواز دهـی جــان مــرا

دوسـت از سـیـنـه ام آواز بــرآرد کـه مـنـم

بس که بیرون و درونم همگی دوست گرفت

بـوی یـوسـف زنـد، ار بـاز کـنـی پـیـرهـنـم

من چـو جـان بـدهم، بـاید کـه بـه خـون دیده

قـصـه ی دوسـت نـویـسـنـد و دعـای کـفـنـم

رشـکم آید که مگس بـر شـکرش سـایه کند

ور فرشتـه پـرد، آن سو، پـر و بـالش فگنم

سـایه ی همچـو همایم بـه سر افگن زان پـیش

کـه فـراق تــو کـنـد طــعــمـه ی زاغ و زغـنـم

همه شب نام تـو می گویم و جان در تـابـاک

کیست آن لحظه که چیزی بزند بر دهنم؟

من کـه بـر بـوی تـو در راه صـبـا خـاک شـدم

چـه گـشـاید ز نسـیم گل و بـوی سـمنم!

خـسـروا، هیچ ندانم که چـه طـاعت بـود این

روی در کـعـبـه و دل سـوی بــتـان خـتـنـم

***

خـــرم آن روز کـــه مــن آن رخ زیــبـــا بـــیــنــم

او کـنـد نـاز و مـن از دور تـمـاشـا بـینـم

دوش مـه دیـدم و گـفــتــم کـه تــرا مـی مـانـد

زهره ام نیست ازین شرم که بـالا بینم

لـشــکــر جــانـش کــه پــیـراهـن دلـهـا گـویـی

بـس منش خواهم از اغیار که تنها بینم

دل مــن گــاه خــرامـیـدنـش از دســت بــرفــت

هر کجـا پـای نهاده ست من آنجا بـینم

دل نــه و صــبــر نـه و هـوش نـه و طــاقــت نـه

من در آن صورت زیبـا بـه چه یارا بـینم؟

وعده فرداست به فردا بکشم، من، مگر آنک

بــامــدادان رخ شــهــزاده ی والــا بــیـنــم

شمس آفاق خضر خان که به لطف جان بـخش

هر دمش معجـزه ی خضر و مسیحـا بـینم

آخــر، ای شــاخ گــل تـــازه ی نــوبـــر، تــا چــنــد

خار حسرت خورم و جـانب خرما بـینم؟

کیست خسرو که کند بـوسه ز پـای تـو هوس؟

این بسم نیست که از دور در آن پابینم

***

یــارب، آن روز بــیــابــم کــه جــمــالــت بــیــنــم

چـنـد بــر یـاد جــمـالـت بــه خـیـالـت بــیـنـم

شــاه حــســنـی و ســپــاه تــو بــلــا و فــتــنــه

جـان کشم پـیش و بـدان جاه و جلالت بـینم

چون بگنجم به دو لب بس بودم کاین تن خویش

در تــن صــافــی چــون آب زلــالــت بـــیــنــم

نیست بـس آن که شبـم بی تو چه سالی گذرد

وین بـتـر بـین کـه ز دوری مه و سـالـت بـینم

خـواهـمـت سـیـر بــبـیـنـم کـه بــمـیـرم در حـال

ایـن نـدانـی کــه بــه امـیـد وصــالـت بــیـنـم

چـشـمـم از گـوش بـرد رشـک کـه نامـت شـنود

گوشم از چشم خورد خون، چو خیالت بینم

می خـورم خـون ز سـفـالی کـه تـو می نوشـی

کــه چــرا در لـبــت آلـوده ســفــالـت بــیـنـم

ای کـه مـی سـوزیـم از پـنـد و نـصـیـحـت، یـارب

کـه بـسـان دل خـود سـوخـتـه حـالـت بـینـم

صـنـمـا، خـسـروم آخـر بـه قـفـس مـانـده اسـیـر

تــا کـی از دور در آن کـنـجــد خــالـت بــیـنـم

***

حــال خــود بــاز بــر آیـیـن دگــر مــی بــیـنــم

بــاز کــار دل خــود زیــر و زبــر مــی بــیـنــم

مـبــریـد از پــی مـن رنـج کــه مـن روز بــه روز

روزگــار دل شــوریــده بـــتــر مــی بــیــنــم

کـــه تـــوانــد کـــه مــرا بـــاز رهــانــد امــروز؟

کیست آن فتنه که در پـیش نظر می بـینم؟

جــان بــه تــابــاک بــرون مــی رود و مـی آیـد

خـلـق داننـد کـه مـن عـارض تـر مـی بـینـم

هم به اقبال غمش جان به غمش خواهم داد

راه یک خـنـده از آن تـنـگ شـکـر مـی بـینم

ایـن نـیـم تــشـنـه ی دیـریـنـه فـروپــوش آن روی

شـربـتـم سـیر بـده، زانکـه خـطـر می بـینم

آخـر آن پــای تــو جــایـی بــه زمـیـن مـی آیـد

مـن بـر این دوش چـرا منت سـر می بـینم؟

پـــیــش آن زلــف پـــریــشـــان تـــو آیــد روزی

آنچه من زو همه شب تا به سحر می بینم

بــیـم خـسـرو ز فـراق تــو بــه رسـوایـی بــود

آخـرالـامـر هـمـانـسـت چــو در مـی بــیـنـم

***

مـی گـذشــتــی و بــه ســویـت نـگـران مـی دیـدم

زار مــی مــردم و در رفــتــن جــان مـی دیـدم

هـمـچــو دزدی کـه بــه کـالـای کـســان مـی نـگـرد

جـان بـه کـف کـرده در آن روی نهان می دیدم

از دل گـمـشـده سـررشـتــه هـمـی جـسـتــم بــاز

گـه بـه فـتـراک و گهی سـوی عـنان می دیدم

پــــرســــش حــــال دل از طـــره ی او زهـــره نـــبــــود

گـر چـه از خـون تـه هر مـوی نشـان می دیدم

او ز مــحــرومــی بـــخــت بــد مــن مــی خــنــدیــد

من طمع بسته در آن شکل و دهان می دیدم

عاشقم، گر چه شود کشته غمی نیست، چه باک

گـاه گـاهـی سـت بـه جـان گـذران مـی دیـدم

او شــد از دیـده ی مــن غــایـب و مــن هــم زان ســو

جـان کـنان مـی شـدم و دیده کـنان می دیدم

ای خـوش آن شـب کـه بــه یـاد رخ تـو مـی خـفـتـم

در دلـم بــودی و در خــواب هـمـان مـی دیـدم

هــم ز اول اجـــل خـــویــش هــمـــی دانــســـتـــم

کـه دل و دیـده بـه سـویـت نـگـران مـی دیـدم

مــردن خـــویــش ز تـــو بـــود گـــمــان خـــســـرو را

شـد یقـین اینک هر آنچـه بـه گـمـان می دیدم

***

مــدتـــی شـــد کــه نــظـــر بـــر رخ یــاری دارم

بـلـبـلـم، این همه افـغـان ز بـهاری دارم

نـازنـینی سـت کـه بـهرش دل و دین مـی بـازم

خوبرویی ست که بـا او سرو کاری دارم

مـســت دلــدارم اگــر مـی نـبــود، ورنـه از آنـک

سـاقـی سـر و قـدی لـالـه عـذاری دارم

هر که پرسید که «تو دل سوی فلانی داری »؟

هیچ منکر نشوم، گویمش «آری دارم »

مــی روم غــاشـــیــه بـــر دوش غــبـــار آلــوده

چـه کـنم خـدمـت دیوانه سـواری دارم؟

بــامـدادانـش گـرفــتــم کـه بــیـا مـی نـوشــیـم

گفت بـگذار بـخسپـم که خماری دارم »

خـسـروا، خـدمـت خـوبـان کـنـم از دیـده،از آنـک

هـر چـه دارم مـن بــیـچـاره ز یـاری دارم

***

گــر چــه از عــقــل و دل و دیـده و جــان بــرخــیـزم

حـاش لله کـه ز سـودای فـلـان بـرخـیزم

یک زمان پیش من، ای جان و جهانم، بنشین

تا بدان خوشدلی از جان و جهان برخیزم

گـفـتــیـم یـا ز مـن و یـا ز سـر جــان بــرخــیـز

از تـو نـتـوانم، لـیک از سـر جـان بـرخـیزم

از پــس مــرگ اگــر بــر ســر خــاکــم گــذری

بـانـگ پـایت شـنوم، نـعـره زنـان بـرخـیزم

بــه گــه حــشــر چــو از خــاک بــرانـگـیـزنـدم

هم ز بـهر تـو بـه هر سـو نگران بـرخـیزم

هوسـم هسـت کـه پـیش تـو دمـی بـنشـینم

وز سر هر چه بـگویی، پـس ازان بـرخیزم

مـردم دیـده مـرا بــهـر تــو در خـون بــنـشـانـد

من بـه رویت نگرم، وز سر جـان بـرخـیزم

ناتـوان گشتـم ازان گونه که نتـوان بـرخـاسـت

ور مـرا دسـت بـگـیـری تـو روان بـرخـیـزم

خـسـروم بـیهـده مـپـسـنـد کـه هـر دم بـا تـو

شـادمان شـینم و بـا آه و فغـان بـرخـیزم

***

کــس بــدیـن روز مــبــادا کــه مـن بــد روزم

کس بدین گونه مسوزاد که من می سوزم

دین نمانده سـت که تـا نامه ی عصمت خـوانم

دل نمانده سـت کـه تـا تـخـتـه ی صـبـر آموزم

شب بسی رفته به بیداری و آن بخت نبود

کـه دمـد صــبــح مـرادی ز رخــت یـک روزم

آخـر، ای چـشمه ی خـورشید، یکی رو بـنمای

چـند گه تـا بـه سـحـر همچـو چـراغ افـروزم

تــرک قــتــال و مـرا گــریـه و زاری بــســیـار

آن گـنـاهـسـت کـه بــر وی نـکـنـد فـیـروزم

چـند گـویند کـه رسـوا شـدی از دامن چـاک

چـاک دل را چـه کـنم، گـیر کـه دامن دوزم؟

غـم نـبــود از دگـران تــا ره خـسـرو تـو زدی

گـشـت مـعـلـوم حــد طـاقـت خــود امـروزم

***

دل آواره بــه جــایـی ســت کــه مــن مــی دانــم

جــان گـرفـتــار هـوایـی سـت کـه مـن مـی دانـم

بــوی خــون دل و مـشــک ســر زلــفــیـم رســیـد

مـگـر ایـن بـاد زجـایـی سـت کـه مـن مـی دانـم؟

سـبـزه بـر خـاک شـهـیـدانـش، دلـا، خـوار مـبـیـن

زان کــه مـهـرگـیـایـی ســت کــه مـن مـی دانـم

چشم و زلف و رخت، ار چه همه عشاق کش اند

لـیکـن این شـکـل بـلـایی سـت کـه من می دانم

گـفـتـی از تـیـغ سـیـاسـت کـنـم، ایـن لـطـف بـود

زان کـه هجـر تـو سـزایی سـت کـه من می دانم

عــمــر در کــوی تـــوام رفــت و نــگــفــتــی روزی

کـین همان کـهنه گـدایی سـت کـه من می دانم

آنـکـه بــا خــســرو گـویـی کـه وفــا خــواهـم کـرد

این هم، ای شوخ، جفایی ست که من می دانم

***

دل صـد پـاره کـه صـد جـا گرهش بـربـسـتـم

نقد عشقی است که در هر گرهی دربستم

جز به خون جگر این چشم گهی بسته نشد

حـاصـل این بـود که من از دل خـود بـربـسـتـم

دلـم از خـوی بــد خـویـش بــه زنـجـیـر افـتـاد

تـهـمـت بــیـهـده بــر زلـف مـعـنـبــر بــسـتــم

دل مـن بـسـتـه ی زلـفـی شـد و نـگـشـاید بـاز

که گشاید که هم از خون گرهش دربـستـم!

زی خـرابـات، شـدم گـفـت سـبـوکـش، میزن

سـر بـه دیـوار کـه مـن مـیـکـده را دربـسـتـم

من کـه پـاتـابـه ی همـت کـنم از اطـلـس چـرخ

افـسـر جـم نگر این ژنده کـه بـر سـر بـسـتـم

خـسـروا، عـشـق درآمـد بـه دلـم، مـژده تـرا

کـه بــه دم شـهـپــر جـبــریـل مـنـور بــسـتـم

***

ســبــزه هـا نـو مـی دمـد بــیـرون رویـم

مسـت در صـحـرای میناگـون رویم

دوسـتـان مـسـتـنـد و بــاران مـی چـکـد

همـچـنـان خـیزان فـرا بـیرون رویم

مطرب و می گرچه موجود است، لیک

خوبـرویی نیست، آخـر چـون رویم

ای صــبـــا، آن ســرو بـــالــا را بـــخــوان

تـا بــرون بــا آن رخ گـلـگـون رویـم

چـــنــد یــاد ســـرو، بـــاری چـــنــدگــاه

هــمــره آن قــامــت مــوزون رویـم

روی خـوبــان داروی بــیـهـوشـی اسـت

چون زییم، ار بـا چـنین افیون رویم

جــعــد او گـیـریـم و بــر خــســرو بــریـم

سلسله در دست بر مجنون رویم

***

ای بــه چـشـم تـو خـمـار و خـواب هـم

در لـب تــو انـگــبــیـن جــلــاب هـم

زلــف مـشــکــیـنـت کــه دل دزدد در او

هست مشکل تاب چون بیتاب هم

در خــیــال روی و مــویـت هــر شــبــی

طـالـب شـب می کـنم مهتـاب هم

دل گرفتـار است چـون خـونخـوار تـست

زانـکـه خـون گـیـرا بـود جـلـاب هـم

بس که خوار است آب چشمم پیش تو

غــرق آبــم بـــر درت بــی آب هــم

دیـن خــســرو بــیـن کــز ابــرو و رخــت

شـد دلـش بـتـخـانـه و قـصـاب هم

***

ای رخـت چـون مـاه و از مـه بــیـش هـم

خـسـتـه کـردی سـینـه ی مـا، ریـش هـم

غـــمـــزه ی تـــو بـــر صـــف خـــوبـــان زنــد

گـــر نــرنــجـــی بـــر دل درویــش هــم

تــــیـــره کـــردی عـــیـــش مـــا و روز دل

روزگـــار عــــقـــل دورانـــدیـــش هـــم

گـر نـوازش نـیـسـت کـشـتـن، گـفـتـمـت

کــاهــلــی کــردی در آن فــرویـش هـم

کـشـتــم از دسـت جــفـایـت خــویـش را

بــر تـو آسـان کـردم و بــر خـویـش هـم

مــــی رود صــــبـــــر مــــن آواره ز مــــن

پـس نـمـی بـینـد ز بـینـم و پـیـش هـم

گـرچـه بــر جــانـم قـیـامـتــهـا از اوسـت

تــا قــیـامـت عــمـر بــادش بــیـش هـم

هر زمان گویی که نوش من خوش است

گر ز خسرو پرسی، ای جان، نیش هم

***

در فــراقــت زنــدگــانــی چــون کــنــم؟

بـا چـنین غم شادمانی چـون کنم؟

یــار بـــدخـــو و فـــلـــک نــامـــهــربـــان

تـکیه بـر عمر و جـوانی چـون کنم؟

عــشــق و افـلـاس و غـریـبــی و فـراق

من بـدینسـان زندگانی چـون کنم؟

ماه من گفتی که «جان ده » می دهم

عـاشـقـم آخـر، گرانی چـون کـنم؟

خــواه خــونـم ریـز و خـواهـی زنـده کـن

بـنده ام مـن رایگـانی، چـون کـنم؟

مــن نـبــودم مــرد ســودای تــو، لــیـک

بــا قـضـای آسـمـانـی چـون کـنـم؟

حــال خـود دانـم کـه از غـم چــون بــود

چون تو حال من ندانی، چون کنم؟

مـــاجـــرای دل نـــوشـــتـــم بـــر دو رخ

گر تـو بـینی و نخوانی، چـون کنم؟

نـرخ بــوســه نـیـک مــی دانـم، ولــیـک

بــی درم بــازارگـانـی چــون کـنـم؟

مـسـت بـاشـی، پـاس چـون فـرمـاییـم

من که دزدم، پـاسبـانی چون کنم؟

ور بـه خـسـرو بــوسـه نـدهـی آشـکـار

مـرهـم زخـم نـهـانـی چـون کـنـم؟

***

بــاز بــا درد جــدایـی چــون کــنـم؟

بــاز بـا هـجـر آشـنـایـی چـون کـنـم؟

دل ز جــان چـون بــر کـنـم روز وداع

تــرک آن تــرک خـتــایـی چـون کـنـم

عقل گوید «پـارسـایی پـیشه کن »

مست عشقم، پـارسایی چون کنم؟

گــفــتـــمــش روز وداع دوســـتـــان

گـر بـه زودی بـاز نـایی، چـون کـنـم؟

گفت «کای مستغرق دریای عشق

خسروم من، بی وفایی چون کنم؟»

***

بـر جـمالت مبـتـلـایم، چـون کـنم؟

من بـه عشقت بـرنیایم، چون کنم؟

لاف عشـقت می زنم، جـانا، ولی

پـس فـقـیـر بـینـوایـم، چـون کـنـم؟

گفتی «از کویم برو، بیگانه باش »

بـا سـگـانـت آشـنـایم، چـون کـنم؟

سر بـه شاهان درنمی آرد حـریف

من که درویش و گدایم، چون کنم؟

روزگـاری شــد کـه از لـعـل لـبــش

کـشـتـه ی یک مرحـبـایم، چـون کنم؟

خسرو بـیچـاره می گوید بـه صدق

«عاشق روی شمایم، چـون کنم؟»

***

میزنی تـو غمزه، من جـان می کنم

وز دل مــجــروح پــیـکــان مــی کــنــم

چـون نمی یارم که بـوسـم پـای تـو

پـشت دست خـود بـه دندان می کنم

مـی رود جــان رخــصــت نـظـاره ده

ما که خوش این می کنم آن می کنم

عاشق سـیمم که چـون کاوش زنم

گــوی آن چــاه زنــخــدان مــی کــنــم

پرسیم «کاندر چه کاری، خسروا!»

ایـنــک از دوری تــو جــان مــی کــنــم

***

راز دل پــوشـیـده بــا جــانـان بــرم

درد را در خـــدمــت درمــان بـــرم

نیک می دانم که خویش بازگشت

چـون بــرو درد سـر هـجـران بــرم

ای مـسـلـمـانان، نپـندارم کـه مـن

از چـنـان کـافـر دلـی ایـمـان بــرم

دلبـرا، زینسـان که دیدم شـکل تـو

من عجب باشد که از تو جان برم

دادیـم تـو جـان کـه، جـانـا، دل بـده

بـنده ام، از جـان و دل فرمان بـرم

دل بـه موی آویختـه پـیشت کشم

دزد گردن بـستـه بـر سلطان بـرم

زلف را از بـند خـسـرو گـو کـه چـند

رنج این سـودای بـی پـایان بـرم؟

***

دوش رخ بـــر آســـتـــانـــش ســـوده ام

گــــرد دولــــت را بــــر او انــــدوده ام

جـان بــهـانـه جـوی و مـی بـیـنـم رخـت

بین که من بر خود چه نابخشوده ام!

از درت ســنــگــی زدنــدم نــیــم شــب

سـگ گـمـان بـردند و آن مـن بـوده ام

در پــذیـر، ای کـعـبــه، چـو مـردم بــه راه

گـر نـکــردم حــج، رهـی پــیـمـوده ام

کشت هجرم، خونبـهایم این بـس است

کـاین قـدر گویی که من فـرسـوده ام

دیـدنــت روزی بــه خــوابــم هـم مــبــاد

کـه شـبــی در هـجـر تــو نـغـنـوده ام

مستـی خـون خوردن است این در سرم

تـو هـمـی دانـی کـه خـواب آلـوده ام

دل بسی جان می کند با من به عشق

در تـــب غــمــهــاش از آن افــزوده ام

از تـــری خــواهــد چـــکــیــدن، گــویــیــا

آن لـبــان لـعــل کـش بــســتــوده ام

غم بـکشت و پرسیم، خسرو، چه حال؟

شـکـر کـز لطـف تـو بـخـت آسـوده ام

***

هر شبـی بـا گریه های خود خوشم

گرچـه هسـت آن روغـنی بـر آتـشـم

مرگ شـیرین شـد مرا از عیش تـلخ

زنده گردم، وه کزین شـربـت خـوشـم

گــل ز بــاغ وصــل نـزدیـکــان بــرنــد

من چو سگ از دور با سنگی خوشم

ای که پـابـوسـی، فغـانم زن که من

زاهــد کــویـم، ولــی شــاهــدوشــم

بس که جانم عاشق دشنام اوست

هر که را گوید، بـه سـوی خـود کشم

یک نفس بـنشین که میرم پـیش تـو

تـا نفـس بـاقیسـت پـنج و یا شـشـم

مـور گــر مـیـرد نـبــاشــد خــونـبــهـا

پــی ســپــر کــن زیـر پــای ابــرشــم

ز آه خـسـرو، جـان من، ایمن مبـاش

کـاسـمـان دوز اسـت تـیـر تـرکـشـم

***

تــوبــه ی دیـریـنـه را مــی بــشــکــنـم

ســاقــیـا، در ده شــراب روشــنـم

سـاقـیم، گر چـون تـو بـت رویی بـود

تـوبـه چـبـود، مهر ایمان بـشـکـنم

وقتـی آید عاشق از مستـی خویش

آنکه زان می مست میرد، آن منم

دامنم از گـریه خـون آلـود چـیسـت؟

من که بـا یوسف، بـه یک پیراهنم

پرسیم «کاندر چه حالی، بازگوی؟»

اینـک از اقـبـال تـو جـان مـی کـنم

هـر نـفـس آهـی کـشـم، وز روز بــد

روزگـــار خـــویــش را آتـــش زنـــم

زندگـی و مـردن مـن چـون ز تـسـت

تهمت جان چیست، بـاری بر تنم؟

بــار عـشـقـت بــس پـذیـرم مـنـتـی

بــار سـر گـر کـم کـنـی از گـردنـم

گفت خـسـرو سوزشی دارد، از آنک

بــلـبـل دامـم، نـه مـرغ گـلـشـنـم

***

دلبـرا، در جـان نشـین، فـی العـین هم

ای ز تو شادی به جان، فی القلب هم

گـریه ی خـون بـین و می کـن پـرسـشـی

چـون نماند، اکنون مرا فی الجـسم دم

چون کنم من خواب، دریا گشت چشم

تـو بــه خـنـده گـوئیـم فـی الـبــحـر نـم

تـــا ز هــر دل بـــرد غـــم خـــال رخـــت

بـین همـه جـا غـم، بـمـحـوالـخـال غـم

عـمـر خــســرو در غـم رویـت گـذشـت

چــنــد بــاشــد دوریـم، والــصــبــر کــم

***

از دو زلـف تـو شـکـن وام کـنم

وز بـــرای دل خــود دام کــنــم

از پـی آنـکـه بـه رویـت نـرسـد

چشم بـد را به سخن رام کنم

تـا تـو ننـمـایی رو، گـیرم زلـف

تا رخت چاشت کند، شام کند

چـشم از زلف سـیاه تـو کشم

گــلــه از مــحــنـت ایـام کــنـم

از تـو صد جور و جفا می بـینم

بـا که گویم، بـه که پیغام کنم؟

دل نـدارم کـه نـهـم بـر دگـری

هـم ز زلـف تــو مـگـر وام کـنـم

بوسه خواهیم، وگر تند شوی

خـویشـتـن را عجـمی نام کنم

نیست حـلوای تـو بـهر خسرو

چـه بـدان لب طـمع خـام کنم!

***

خــم آن طــره ی دلــبــنـد کــشــم

غـم آن لعـل شـکرخـند کشـم

زلف تو هر سر مویی نازی ست

آخـر این ناز تـو تـا چـند کـشـم

نـیـســت مــانـنـد رخــت آیـیـنـه

مـگـرت زایـنـه مـانـنـد کــشــم

نکشـم من سـخـن تـلخ از کـس

ور کشم از لب چون قند کشم

کـــورم، از گــرد مــگــر در دیــده

خــاک درگـاه خــداونـد کـشـم!

***

گـر ســخــن زان قـد رعـنـا گـویـم

بیش از آن است که زیبا گویم

بــا چـنـان قـد چـو کـمـر بـربـنـدی

جـای آن است که بـر جا گویم

تــا تــو در ســیـنــه درونـی دل را

تــیــر در خــانــه ی جــوزا گــویـم

دل مـن حـامـل غـم کـردی و مـن

زاده الله تــعــالــی گــویــم

هر دو چشمم که در آب اند یکی

هـر یـکــی دو یـم دریـا گــویـم

بـی رقیب آی شـبـی تـا پـیشـت

حـال خـود گـویم و تـنـها گـویم

سـر نـهـم بـر کـف پـایت، وانـگـاه

لـیـتــنـی کـنـت تــرابــا گـویـم

آن چـنـان سـوخـتــه ام از جــورت

کـه بــسـوزد دلـت او را گـویـم

حـال خـسـرو نگـر، ابـرو مشـکـن

گـر نـگـویم سـخـنـی یـا گـویم

***

روی تـو مـاه سـمـا مـی گـویـیـم

مـوی تـو مـشـک خـتـا می گـوییم

پـیش آن قـامـت چـون نیشـکـرت

ســرو را زهـرگــیـا مـی گــویـیـم

مـرا تــرا یـک نـظــر از مـا نـرســد

گـرچـه انگـشـت نمـا مـی گـوییم

دیـده را خــاک درت مــی دانــیـم

تــا نـدانـی کــه ریـا مــی گــویـیـم

شکر آن است که اندر لب تست

سخن این است که ما می گوییم

قـصـه ی خـود ز لـبـت مـی جـویـیـم

غـصـه ی خــویـش تــرا مـی گـویـیـم

کعبـتـین است دو چـشمت کو را

مـهـره بـازی بـه دغـا مـی گـویـیـم

طــاق مــحــراب دو ابـــروت ز دور

مـا بــبـیـنـیـم و دعـا مـی گـویـیـم

***

من عاشقم، نه رعنا، کز دوست کام خـواهم

کامم همین کزان در خاکی بـه کام خواهم

دارم هوس کـه میرم، در پـیش تـو کـیم مـن؟

نه خضر و نه مسیحـا، نه این مقام خواهم

از زنده داری شـب چـون نیم کشـتـه گشتـم

از کـشـتـگـانت مانا خـوابـی تـمام خـواهم

من خون دیده نوشتم، این است عشرت من

آیا چه جـای بـادا بـی تـو که جـام خواهم؟

یـابــم اگـر گـدایـی شــامـی بــه گـرد کـویـت

نقصان بود به همت، گر ملک شام خواهم

دیـدن ز بـس کـه بـینـم حـسـن تـو دیگـران را

نه گـل درسـت بـینم، نه مه تـمام خـواهم

خـود را سلام گویم از تـو، بـدین شوم خوش

تو زر پخته بـخشی، من سیم خام خواهم

بــر درد عـشـقـبــازی، خــسـرو دوا نـخـواهـد

دردش نصیب من شد، من بـر دوام خواهم

***

ابــر بــهـار بــاران، ویـن چــشـم خـونـفـشـان هـم

بـلبـل بـه بـاغ نالان، عـاشـق بـه صـد فغـان هم

صـحـرا و بــوسـتــان خـوش، ویـن جــان زار مـانـده

نـاسـایـدی بـه صـحـرا، در بــاغ و بـوسـتـان هـم

بــاز آ کـه شـهـر بــی تــو تــاریـک و تــیـره بــاشـد

در شـهر بـی تـو نتـوان، والله کـه در جـهان هم

نـامــم نـشــانـه ای شــد در تــهـمــت مــلــامــت

ای کـاشــکـی نـبــودی نـام مـن و نـشــان هـم

این اسـت مردن من، ای خـیره کش، که هستـی

ز آب حــیـات خــوشـتــر، وز عـمـر جــاودان هـم

خواهی به دیده بنشین، خواهی به سینه جا کن

سـلطان هر دو ملکی، این زان تـسـت و آن هم

گـفـتـی « بـه حـجـت خـط شـد ملـک من دل تـو»

گر راست پرسی از من، جانان تویی و جان هم

صــد مــنـت از تــو بــر مـن کــز دولــت جــمــالــت

بــدنـام شـهـر گـشـتــم، رسـوای مـردمـان هـم

شـد نـرخ بــنـده خــسـرو از چــشـم تــو نـگـاهـی

گــر ایـن قــدر نــیـرزد، بــنــده بــه رایـگــان هـم

***

از دل پــیــام دارم، بــر دوســت چــون رســانــم

آنـجـا کـه اوسـت، بـاری خـود را درون رسـانـم

آن بـــاد را کـــه آرد از تـــو پـــیــامـــم، ای جـــان

یک جان چه باشد او را، صد جان فزون رسانم

گفتی که «خود مرا کس چون با کسی رساند»

گر در حـضـور بـاشـی، دانی کـه چـون رسـانم

جــان مـی بــری ز ســیـنـه، وز دل گـرانـی غــم

تـو دسـت خـود مـرنجـان تـا مـن بـرون رسـانم

گــیـرم جــواب نــدهــی، دشــنــام گــوی بــاری

تــا مـن بــدان تــمـنـا دل را ســکـون رســانـم

آنجـا که کـشـتـه ای دل، شـمشـیر تـیز بـرکش

تا سر نهم هم آنجا، هم خون بـه خون رسانم

حـکـم ار کـنـی بـه مـردن بـر دیـگـران، تـو دانـی

لـیکـن اگـر بـه مـحـشـر گـویی، کـنون رسـانم

***

جـانـا، بــر آسـتــانـت روزی کـه جـا بــگـیـرم

خـاک درت بـه دیده چـون تـوتـیـا بـگـیرم

پـیش تـو روی چـون زر مالـم بـه خـاک، جـانا

وندر دل چـو سنگت زین روی جـا بـگیرم

خـورشید اگر بـخـواند پـیشـت بـرات خـوبـی

در روزنـامـه ی او صــد جــا خــطـا بــگـیـرم

بــاریـکـی مـیـانـت تـا غـایـتـی سـت کـز وی

تـیغم بـه دسـت ناید، از هر کجـا بـگیرم

بــاریـکـی مـیـانـت تـا غـایـتـی سـت کـز وی

تـیغم بـه دسـت ناید، از هر کجـا بـگیرم

حـالـم تـرا کـه گـویـد، پـیـشـت مـرا کـه آرد؟

دست که را بـبوسم، پای که را بـگیرم؟

ای کــاش پـــر بـــرآیــد بـــر بـــازوی نــیــازم

تـا بـر پـرم بـه سـویـت، راه هـوا بـگـیـرم

گه دست کین برآری، گه پا به خون فشاری

پیش آیدم به زاری، گر دست و پا بگیرم

شـد بــنـده ی تــو خـسـرو، گـر بــاورش نـداری

او را کـه تـو بـگـویی بـر خـود گـوا بـگیرم

***

از دسـت دل بـر آنـم کـز جـان خـود بـشـورم

بـیرون جـهم که بـاشد خـون بـا گوزن و گورم

دیـوانـه ام مـن، ای دل، زان شـمـع یـادم آور

کـاتــش زنـم جــهـان را، نـاگـه اگـر بــشـورم

ذوق خـرد نجـویم کـز غـم کـشـان عـشـقـم

فــضــل عــرب نـدانـم کـز روســتــای غــورم

هر مرده از گناهی سـوزند و من چـه سوزم

از سـوز عـشـق، بــاری بـاشـد عـذاب گـورم

زان نــور آفــتـــابـــم بـــیــنــا و کــور هــر دم

نــیــلـــوفـــرم نـــدانـــم یــا بـــوم روز کـــورم

مـن چـون زیم کـه دیـدم بـا خـط مـورمـالـش

زو در دل و جــگــر شــد ســوراخــهـای مــورم

گویند «خسرو آن سو چندین مرو به زاری »

نی خود همی روم من، دل می برد به زورم

***

چــون نآرم آنـکــه فــارغ زان آشــنــا گــریـزم

گه در فسـون نشـینم، گه در دعـای گریزم

بــوی کـشـنـده ی او خــود هـمـره صـبــا شــد

خـلـق از سـموم وادی، من از صـبـا گـریزم

شمشیر برکشیده عشق و مرا در آن کوی

پـای خـرد شـکـسـتـه چـون از بـلـا گـریـزم

هـر جـانـور کـه بــاشـد بــگـریـزد از بــلـایـی

من خود بلای خویشم، از خود کجا گریزم؟

خـسـرو، مگوی درکـش پـا از طـواف کویش

کو نیسـت آن حـریفـی کز وی بـه پـا گریزم

***

کـاری چـو بـرنـیـایـد از آه صـبــح خـیـزم

تـا چـنـد هر زمـانـی بـا بـخـت بـر سـتـیزم

از عـزت در تـو خـواهـم کـشـم بـه دیده

خاک درت که از وی خاشاک و خس نبیزم

در آرزوی خـوابـم کـت گـه گـهی بـبـینم

میرم چـنان کـه هرگـز تـا حـشـر بـرنخـیزم

از تـیغ جـور، جـانا، گـر خـون من بـریزی

مـهـرت ز دل نـریـزم، گـر بــر زمـیـن بـریـزم

بر تیغ کند باید کشتن چو من کسی را

زحـمت بـود که داری مهمان بـه تـیغ تـیزم

از هول رسـتـخـیزم، والله، خـبـر نبـاشد

پـیش آید ار بـه ناگه در حـشر رسـتـخـیزم

سـوی تـو می گریزم آنگه که زنده مانم

بـکشـد مرا خـیالت، گر سـوی خـود گریزم

بـر ماست نظم خسرو ناوک زنی ندانم

کـاهـوی هـنـدوم مـن یـا اشـتــر حـجـیـزم

***

رفـتـیـم مـا و دل بـه یـکـی سـو گـذاشـتـیـم

جــان خـراب نـیـز هـمـان سـو گـذاشـتــیـم

مــایــیــم و راه دوری و تــا بــاز کــی رســد؟

جـان و دلی کـه بـر سـر آن کـو گـذاشـتـیم

بــگــذاشــتــیـم روی عــزیـزی کــه ســالـهـا

عـمـر عـزیـز خـویـش بــر آن رو گـذاشـتـیـم

آن بـخـت کـو کـه در خـم بــازو کـشـیـم بــاز

آن گـردنـی کــه از غــم بــازو گـذاشــتــیـم

آن دل کــه او ز مـا ســر مـویـی جــدا نـبــود

آویـخــتــه بــه حــلـقـه ی آن مـو گـذاشـتــیـم

دل بوی وصل داشت، کنون رنگ خون گرفت

این رنـگ از آن مـا شـد و آن بـو گـذاشـتـیم

هـر بــار گـفـتـه ای کـه ز پــهـلـوی مـن بــرو

رفـتــیـم ایـنـک از تــو و پــهـلـو گـذاشـتـیـم

خـوبـی که دل بـه صحـبـت یاران گرفتـه بـود

بگسست سلک صحبت و آن خو گذاشتیم

زیـن پــس وفـا ز عـمـر نـجــویـیـم، خــسـروا

چـون روی دوسـتــان وفـا جــو گـذاشـتــیـم

***

هر دم گـذر بـه کـوی و سـرایی کـه مـا کـنـیم

هـویـی فـتـد ز نـالـه و وایی کـه مـا کـنـیـم

بــا مـا دل آنـچــه کـرد کـنـیـمـش اگـر کــبــاب

هسـتـش هنوز سهل سـزایی که ما کنیم

روز از کــجــا گــواهـی شــبــهـای مــا کــنــد؟

چون صبح کافری ست، گوایی که ما کنیم

ای پـندگـو، مـگـو کـه «دعـا کـن ز بـهر صـبـر»

تـعـویذ شـاهد اسـت دعـایی کـه ما کـنیم

بـا همچـو تـو حـریف کـه جـان می بـرد بـه لاغ

خـود را زنـیـم تــیـر دعـایـی کـه مـا کـنـیـم

بربت بر، ای فرشته، که در خورد کعبه نیست

گـاه نـمـاز رســم و ریـایـی کـه مـا کــنـیـم

لـــاف وفـــا زنــیــم و بـــنــالــیــم از جـــفـــات

سـگ بـه بـسـی بـود ز وفـایی که ما کنیم

بــر مــشــتــری خــرام کــه ارزی هـزار مــهــر

جـانی و دیده ایسـت بـهایی کـه مـا کـنیم

خسرو ز عشق بـی سرو پا بـاشد، چنین بـود

احـوال خـویش را سـر و پـایی که ما کـنیم

***

هـر شـب بــه کـوی وصـل تــو دزدیـده ره کـنـیـم

پـیش در از طـفـیل سـگان خـوابـگه کنیم

دزدیــم هــر طـــرف نــظـــر از بـــیــم مـــردمـــان

وانـگـاه در رخ تــو بــه دزدی نـگـه کـنـیـم

روزی دو دیـده چــار نـشـد، وه کـه بــا تــو چــنـد

در چـارسـوی راه تـو دیده بـه ره کـنـیم؟

شــطــرنـج عــشــق بــاز کــه مــا بــهـر نـرد تــو

خـود را بـه مات گاه رسـانیم و شه کنیم

نــسـخت کـن، ای فـرشـتــه، خـط یـار بــهـر مـا

بـاری چـنین چـو نامه ی خـود را سـیه کنیم

هـان ای، حـریـف مـی خـور و مـی، زنـده ایم مـا

ور تـوبـه مـردن اسـت، بـیا تـا گـنه کـنیم

صـوفـی و شـیـم و داد کـلـه چـون نـمـی دهـیـم

بـه گـر ز پـای تـابـه ی مـسـتـان کـلـه کـنیم

رنــدان مــفــلــســیــم و اگــر دســـتـــرس بـــود

خمهای می سبیل به هر کوی و ره کنیم

گفتی که «پر دهم دو سه گر، خسروا، خوری »

در مـاهه مـی بـیار، مـبـادا کـه نـه کـنیم

***

مـــا عـــافـــیـــت نـــثـــار ره درد کـــرده ایــم

جـان را بـه می بـرید عـدم فرد کرده ایم

زین بـحـر آبـگون چـو کسی آب خـوش نخورد

دل را ز آب خـورد جـهان سـرد کـرده ایم

نیک است هر بدی که کند کس به جای من

گر نیک و بد ز هر چه توان کرد کرده ایم

تــا چـنـد از طـپــانـچـه تـوان سـرخ داشـتـن؟

روی امل که پـیش کسـان زرد کـرده ایم

ایـن سـیـنـه ی حـریـف کـه گـردد ز خـاک سـیـر

کردیم پـر غبـار و چـه در خـورد کرده ایم

از بــهـر آن کــه تــیـره کــنــیـم آب آســمــان

دهر از غـبـار سـینه پـر از گـرد کـرده ایم

نـظـارگـیسـت چـشـم در این چـرخ مـهره بـاز

این کـعـبـتـین درخـور آن نـرد کـرده ایـم

ای عشق، درد بـخش که درمان مراد نیست

درمان جـان خـسـرو از این درد کرده ایم

***

رحـمـی کـه بــر در تــو غـریـب اوفـتــاده ام

در خـون دل ز دست تـو چـون جـام بـاده ام

دی بــاد صــبــح بــوی تــو آورد ســوی مـن

امــروز دل بــه ســوی تــو بــر بـــاد داده ام

از بـهـر نـیـم بــوسـه کـه بــر پـای تـو دهـم

یـارب کـه چــنـد بــار بــه پــایـت فـتــاده ام

آخر چه شد که چشم ببستی به روی من

زینسان که من بـه روی تـو ابـرو گشاده ام

آن روز نـیسـت کـز تـو نـمـی زایـدم غـمـی

غم نیست، چون من از پی این روز زاده ام

گفتی «دل شکستـه بـنه بـر دو زلف من »

من خـود شکسـتـه وار بـر این دل نهاده ام

رو بــر مـراد خـسـرو دلـخـسـتـه یـک دمـی

تـا چـنـد گـویـیـم کـه بــبـیـن ایـسـتـاده ام!

***

تـا دامن از بـسـاط جـهان درکـشـیده ایم

رخـت خـرد بـه کوی قـلندر کـشـیده ایم

ای سـاقـی، از قـرابـه فـرو ریز می کـه ما

خـونابـه ها ز شیشه ی اخـضر کشیده ایم

در حـقه ی سـفـید و سـیه بـر بـسـاط خـاک

چون پر دغاست، بـاده ی احمر کشیده ایم

فقر است و صد هزار معانی درو چو موی

آن را گـلیم کـرده و در سـر کـشـیده ایم

چون جیب حرص پـر نشد از حاصل جهان

دامـان همـت از سـر آن درکـشـیده ایم

بـر سـنگ زن عـیار زر، ایرا گلی سـت زرد

چـون در تـرازوی خـردش بـر کشیده ایم

خـسـرو نه کودکیم که جـوییم سرخ و زرد

چون بالغان دل از زر و گوهر کشیده ایم

***

خیز، ای به دل نشسته که بیدل نشسته ایم

مگسل ز ما که بـهر تو از خود گسسته ایم

آه، ار بــه روی تــو نــگــشــایـیـم مــا شــبــی

چشمی که در فراق تو شبها نشسته ایم

آلـــوده ی جـــفـــای تــــو جــــان مـــی رود درون

هر چـند کز خـدنگ جـفای تـو خـسـتـه ایم

سـامان ز ما طـلـب مکـن، ای پـارسـا، کـه من

میخـواره و سـفال بـه تـارک شـکسـتـه ایم

خسرو، چه جـای صرفه ی جـان است و بـیم سر

ما را که پـیش سنگ ملامت نشسـتـه ایم

***

بـخـرام تـا بـه زیر قدم پـی سـپـر شویم

خـاکیم در رهت، قدمی خـاک تـر شویم

گر بـخششی دگر نکنی، خون من بـریز

بـاری بـدین بـهانه بـه نامت سمر شویم

عـقـلم ز نام و ننگ خـبـر می دهد هنوز

بنمای یک کرشمه که تا بی خبر شویم

شـبـها قـرار نیسـت، دمی گـر بـود قـرار

بــادی وزد ز زلــف تــو زیــر و زبــر شــویـم

ما را نماند خواب، رها کن که بعد از این

بـر پـات رو نهیم و بـه خـواب دگر شـویم

ما را دگر مگوی که جـای حـواله نیست

دل کـو کـه ناوک دگـری را سـپـر شـویم

مقصود خسرو است ز تـو یک نظر که تـا

هر روز نیم کـشـتـه ی آن یک نـظـر شـویم

***

می خـواستـم که روزه گشایم نماز شام

سـر بـرزد آفتـاب جـهانسوز من ز بـام

بـا قـامتـی کـه سـرو سـهی گر بـبـندش

یک پـا سـتـاده تـا بـه قـیامت کند قیام

برداشت پرده از رخ و چون روز عرضه کرد

بـر من نماز صـبـح بـه وقـت نماز شـام

کردم سلام و سـر بـنهادم بـه روی خـاک

هر چند سجده سهو بود از پی سلام

ای عـیـد روزگـار، نـهـان کـن رخ چــو مـاه

بـر عاشقان خویش مکن روزه را حـرام

من بـی قـرار مـانده و تـو بـر قـرار خـویش

درویش روزه بـستـه و حـلوا هنوز خـام

روزه مدار چـون لب تـو پـر ز شـکـر اسـت

آزاد کـن غـلامی، ای خـسـروت غـلام

***

از طــره ی تـــو جــز ره ســودا نــیــافــتـــم

وز غـمـزه ی تـو جـز در غـوغـا نیافـتـم

در زلف تـو شـدم کـه بـجـویم نشـان دل

خود را ز دست دادم و دل را نیافتـم

تــا دردی غـم تــو بــه کـام دلـم رسـیـد

در دیده جـز سـرشک مصفا نیافتـم

گویند «یافت هر کسی از دوستان وفا»

بـاری من سـتـمکش رسـوا نیافتـم

بـوسی بـه حیله ها ز لبـت یافتم شبی

بـیش آنـچـنـان مـراد مـهیا نـیافـتـم

بـر کام من هر آنچـه ز جـام لبـت رسـید

از جـام خـضر و کام مسیحـا نیافتـم

سـلطانی از نسـیم وصـال تـو بـهره مند

من جز سموم هجر در اعضا نیافتم

***

عــمــرم گــذشــت و روی تــو دیـدن نـیـافــتــم

طاقت رسید و بـا تو رسیدن نیافتم

گـفـتـم «رخـت بـبـینـم و مـیـرم بـه پـیـش تـو»

هم در هوس بمردم و دیدن نیافتم

گفتی به خون من سخنی، هم خوشم، ولیک

چـه سود کز لب تـو شنیدن یافتـم

دی بـا درخـت گـل بـه چـمن همنشـین شـدم

خود بـاغبـان درآمد و چیدن نیافتم

بـر دوسـت خـواسـتـم کـه نـویسـم حـکـایـتـی

از آب دیده دسـت کشـیدن نیافتـم

مـرغــم کــز آشــیـان ســلــامــت جــدا شــدم

مـانـدم ز آشـیـان و پـریدن نـیافـتـم

شــد جــان خــســرو آب کـه از ســاغــر امـیـد

یک شـربـت مراد چـشـیدن نیافتـم

***

هــرگــز ز دور چــرخ وفــایـی نــیـافــتــم

وز گـلـشـن مـراد صـفـایی نیافـتـم

گر همچو نای در شغب آیم، عجب مدار

کـز چــنـگ روزگـار نـوایـی یـافــتــم

ایـام نـاشــتــا صـفـت آمـد از ایـن قـبــل

بـر خـوانچـه ی امـید صـلـایی نیافـتـم

دردم ز حـد گشـت و صفایی نشد پـدید

کارم به جان رسید و دوایی نیافتم

خونم بـریخـت عالم و خون دگر ز چـشم

عـمدا بـریخـتـم که بـهایی نیافـتـم

سـلطانیا، بـه صحـبـت دشمن گذار عمر

کـز دوسـتـان عـهد وفـایی نیافـتـم

***

شــب تــا بــه روز خــون جــگــر نــوش کــرده ام

خوش عشرتی ست این که شب دوش کرده ام

خـون شـد حـرام شـرع، ولی من چـو عـاشـقـم

بــر مـن حــلـال بــاد کــه خــوش نـوش کــرده ام

گر سرو و لاله ای به برم نیست، این بس است

کـــز خـــون دیــده لـــالـــه در آغـــوش کـــرده ام

گـفـتـی «بـه فـرق بــر سـر کـویـم طـواف کـن »

زیـن لــطــف پــای خــویـش فــرامــوش کــرده ام

این سـر که نیسـت یک نفس از درد عشـق دور

بــاری ز مـحــنـتــی سـت کـه بــر دوش کـرده ام

بــکـشـیـد وه مـرا کـه نـخــفـتــه سـت آن نـگـار

زان نـالـه هـا کـه شــب مـن بــیـهـوش کــرده ام

گویند «کز چـه عـاشـق دیوانه ای گشـتـه ای؟»

گـفــتــار خــســرو اســت کـه در گـوش کـرده ام

***

اول بــه ســیـنـه بــهـر غـمـت جــای کـرده ام

وآنگاه دلبـری چـو تـو خـود رای کرده ام

شادی بـه روی تـو چـو غمم بـهر روی تـسـت

اینـک درون جـان خـودت جـای کـرده ام

سـنگـم کـه مـی زننـد مـگـو کـاین نهفـتـه دار

کاین جلوه خویش را به ته پای کرده ام

بـیرون کـشـم دو دیده که در عـهد حـسـن تـو

گه گه نظـر بـه ماه شـب آرای کـرده ام

مــجـــنــون روزگــار تـــوام کــز غــم تـــو خـــو

بــا آهــوان بــادیــه پــیــمــای کــرده ام

وصف تو نیست درخور خسرو، من این صفت

وام از سـخـنـوران شـکـرخـای کـرده ام

***

هـر شــب فـتــاده بــر در تــو خــاک درخــورم

یک شب مگر ز بام تو سنگی دگر خورم

جـایی که تـو کمان کشی، ای نخـل فتـنه بـار

پـیـکـان آب داده چـو خـرمـای تـر خـوردم

روزی کـــه بـــیــنـــمـــت ز پـــی دیــدن دگـــر

شـب تـا بـه روز حـسـرت روز دگر خـورم

گـر تــو خـوشـی کـه بــرگ مـرادی نـبــاشـدم

از شـاخ عـمر خـویش مبـادا که بـرخـورم

مـسـتــم کـنـد ز شـوق بــسـان شـراب تــلـخ

خونابـه ی غمت که چـو شیر و شکر خورم

سـیـری هـنـوز نـیـسـت لـب خـون گـرفـتــه را

چندی که من همی ز فراقت جـگر خورم

کمتر کرشمه کن که کشنده ست این شراب

بـیچـاره خـسرو، ار قدری بـیشتـر خـورم

***

تـلخـاب حـسرت است هر آبـی که من خورم

خـونابـه ی دل اسـت شـرابـی کـه من خـورم

از خــوردن جــگــر جــگــر مــن کــبــاب شــد

نبـود سـزای خـورد کـبـابـی کـه من خـورم

هـرگـز نـخـوردم آب خـوش خـویـش در جــگـر

تـیغ است بـی تـو قطره ی آبـی که من خورم

از خون خورم به یاد لبت قطره ای که نیست

طـوفـان آفـت این می نابـی کـه من خـورم

سنگ اسـت خـسرو، ار نه کجـا طاقت آورد؟

از شعله های دل تف و تابی که من خورم

***

امـشــب مـن آن نـیـم کـه فـغــان را فـرو بــرم

طـوفـان کـنم ز دیده، جـهان را فـرو بـرم

شـمـعـی بــه سـیـنـه و نـتــوانـم بــرون دهـم

جان سوخت، چند سوز نهان را فرو برم

بـشناخـتـم که لذت شمشیر و تـیر چـیسـت؟

هر دم ز بـس که آه و فـغـان را فـرو بـرم

خـونـابــه مـی خـورم ز دل آن دولـت از کـجــا؟

کـز لـعـل یـار شـربــت جـان را فـرو بــرم

حـسـرت فـرو بـرم، چـو بـه سـینـه گـره شـود

آشــام خــون دل کـنـم، آن را فــرو بــرم

نی سنگ ماند و نی دل سنگین در این خراب

تـا طـعـنـه های پـیر و جـوان را فـرو بـرم

وه گـر نـمـودی، ای اجــل، آخــر بــه پــای زود

تـا من ز خـویش نام و نشان را فرو بـرم

روزی بــه روی تــرشــی از ابــروی تــو نـرفـت

تــا کــی ز دور آب دهــان را فــرو بــرم؟

من خـسروم، شکرشکن، اما بـه ذکر دوست

خـواهـم ز ذوق کـام و زبــان را فـرو بـرم

***

هـر شــب بــه دل تــصــور نـازش فـرو بــرم

بــا خــون دل فـسـانـه ی رازش فـرو بــرم

نازش که نیست بر لب شیرین، بر آن شوم

کــانـدر مـیـان آن گـه نـازش فــرو بــرم

چـون تـیر بـر کمان نهد او، خـواهم از هوس

پــیـکــانـهـای دیـده نــوازش فــرو بــرم

شـبــهـا ز ذوق خــاک درش در دهـان کـنـم

در آب دیــدگـــان نــیــازش فـــرو بـــرم

دیوانـه شـد دل مـن و زنـجـیر واجـب اسـت

خـواهد از او کـه زلـف درازش فـرو بـرم

بـاشـد کـه یک دمی لـب خـود بـر لـبـم نهد

تـا مـن زبـان عـربـده سـازش فـرو بـرم

خـسـرو، اگر چـه عشق مجـاز اسـت زان او

تحقیق خویش من به مجازش فرو برم

***

فـریاد از این جـفـا کـه مـن از یار می کـشـم

اندک همی شـمارم و بـسـیار می کشـم

خاکم که کوب می خورم و پست می شوم

مـورم کـه رنج مـی بـرم و بـار می کـشـم

گــر از جــفــای او دلــم افــگــار مـی شــود

بـازش هم انـدرین دل افـگـار مـی کـشـم

هـمـسـایه مـی بـسـوزد و فـریاد مـی کـنـد

زان ناله ها که من پـس دیوار می کـشـم

بـر یـار هـم جـفـا بـود، ار گـویـمـش بـه روی

جـوری که من ز یار جـفـاکـار می کـشـم

در ذکــر او چـــه مــنــع ز فـــریــاد، آخـــرش

پیکانست کز جگر، نه ز پا، خار می کشم

روشـن چــو روز گـشـت در آفـاق ســوز مـن

این شعله کز جگر بـه شب تار می کشم

خسرو خراب گشتـه و جـان هم شده خراب

کـز دیده بـاده های چـو گـلنار می کـشـم

***

چـون نـالـه بـهـر دیـدنـت از نـاز بــرکـشـم

خواهم که این دو دیده ی غماز برکشم

بـانگ بـلـند خـیزد از آتـش، چـو شـد بـلند

نالیدنم همانسـت، چـو آواز بـرکشـم

صبری نباشد، ار چه که هر دم ز خون دل

در خـانه نقش آن بـت ظنار بـرکشم

بـر یـاد قـامـتـت چـو بـگـریم، عـجـب مـدار

کز گل هزار سـرو سـرافـراز بـرکشـم

او در دل اسـت و صـبـر بـکـردم، هـزار بــار

گر خـویش را فرو بـرم و بـاز بـرکشـم

رسـوا شـدم، ز خـلق گـرم دسـتـرس بـود

یک یک زبـان سـفله و غماز بـرکشم

دسـت عـزیز گـر بـگـشـایـد بـه کـشـتـنـم

خـود تـیغ آن سـوار سـرانداز بـرکشم

یاران بـسـوخـتـند ز مـن، خـسـرو، آه گـرم

تا چند پیش همدم و همراز بـرکشم!

***

نـی پــای آن کـه از ســر کــویـت ســفــر کــنـم

نی دست آنکه دست به زلف تو در کنم

چـندین شـبـم گـذشـت بـه کـنج خـراب خـویش

ممکـن نشـد که لوح صـبـوری ز بـر کـنم

مـاهـی مـتـاع صـبـر کـنـم جـمـع و ز آب چـشـم

در مـجـلـس خـیـال تــو یـک روز تــر کـنـم

خوابم نماند و خواب اجل هم خوش است، لیک

گر خـشـتـی ز آسـتـانه ی تـو زیر سـر کنم

عــمــری گــذشــت، هـیـچ نـیـامــد زمــان آنــک

روزی بـه روی تـو شب غم را سحر کنم

ذوق جـــفــا و جـــور تـــو بـــر مــن حـــرام بـــاد

گر من بـه جـز وفـای تـو کـاری دگر کـنم

چــشــمـت بــه خــواب نـاز و مـرا قـصـه ای دراز

آمد شبـم بـه روز، سـخـن مخـتـصر کنم

هر کـس بـه سـوی حـور رود، من بـه سـوی تـو

چـون بـامداد حـشر سر از خواب بـر کنم

روزی گـــذشـــتـــه بـــود بـــرای ســـوار و مـــن

هـر بــامـداد آیـم و آن ســو نـظــر کــنـم

دردش بــه از ســر اســت و مـن سـر بــریـده را

آن سـر کجـا که در سـر آن درد سر کنم

یـاران ز پــنــد بــس کــه ز خــســرو رهـا نـشــد

آن دل کـه پـیش تـیر ملامت سـپـر کـنم

***

هـــر روز دیـــده بـــر ره یـــاد صـــبــــا نـــهـــم

بــر دیـدگــان خــاک درش تــوتــیـا نــهــم

زو صـد جـفـا کـشـم کـه نـیارم بـه روی گـفـت

کـایـن درد خـود چـگـونـه بــر آن بی وفـا نـهـم

ندهم بـرون غمش که مرا خـود بـسوخـت غم

دلـهـای دیـگـران چــه دگـر در بــلـا نـهـم؟

گـفـتــنـد «یـاد مـی کـنـدت » دل نـمـی دهـد

کـایـن تــهـمـت دروغ بــر آن آشــنـا نـهـم

شاهان مجـالس نیست که سر بـر درش نهند

چون من گدا رسیده که کاسه کجـا نهم؟

روزی چـو خـواسـت کشـتـنم از بـوی تـو صـبـا

آن بـه که جان بـبـوسم و پـیش صبـا نهم

چـون دل ز گـفـت دیده مـرا سـوخـت در بـه در

بـیرون کـشـم، بـه پـیش دل مـبـتـلـا نـهم

شـبـهـا کـه گـرد کـوی تـو گـردم، بـه یک قـدم

اول نــهــم دو دیــده و آنــگــاه پـــا نــهــم

بــگــذار پــاره پــاره کــنــم بــر تــو خــویـش را

پس طعمه پیش هر سگ کویت جدا نهم

گفتی که «گل به جای رخم بین » زهی خطا

کـان دل گـر آه مـی نـکـنـم، بـر گـیا نـهـم

زین گـونـه کـز لـبـت سـخـنـی نـیـسـت روزیم

زنــهـار پــر جــراحــت خــســرو دوا نـهـم!

***

بـا تـو چـه روز بـود کـه مـن آشـنا شـدم؟

کـز روزگـار صـبــر و سـلـامـت جــدا شـدم

هر دم به خون دیده ی خود غرقه می شوم

من خـون گرفتـه بـا تـو کجـا آشـنا شـدم؟

از مـن قـرار و صـبـر، نـدانم کـجـا شـدند؟

من خود ز خویش هیچ ندانم، کجا شدم؟

از بـس که گم شـدم بـه خـیالات زلف تـو

مــوری بــدم کــه در دهـن اژدهــا شــدم

بــارم نـبــود کـوه غــم، امـا بــه بــوی تــو

در زیــر بـــار مــنــت بـــاد صـــبـــا شـــدم

ای پـــنــدگــوی، تـــا رخ او را نــدیــده ای

بـگریز و جـان بـبـر تـو که من مبـتـلا شدم

او رخ نـمـی نـمـود، بــه زاری بــدیـدمـش

من خـود بـرای جـان و دل خـود بـلا شدم

هر دم بـه داغ هجر چو عیشم عذاب بـود

بــاری ز نـنـگ زیـسـتــن خـود رهـا شـدم

خسرو بـه بـندگیت غلامی ست بی بـها

خـاصـه کـنون که بـنده ی تـو بـی بـها شـدم

***

ای دیـده، پــای شـو کـه بــر یـار مـی روم

در جــلـوه گــاه آن بــت عــیـار مـی روم

راهـش ز رفــتــن مـژه پــر خــار کــرده انـد

مـن بـاز دیده کـرده بـر آن خـار مـی روم

ای خـارخـار هـجــر ز دل دور شـو کـه مـن

بــهـر نــظــاره ی گــل رخــســار مــی روم

گر سر زند رقیب کسی را، بر او چه باک؟

من سر زده خود از پی این کار می روم

ای بـاد، پیش از آن تو بـرو، پرده زان جمال

بـر کـن کـه مـن بـه دیدن دیدار می روم

گــو زلـف را کــمـنـد مـکــن کــز مـیـان تــو

مـن خـود بـه تـار موی گـرفـتـار می روم

من خـسـروم که زاغ سیه گشتـم از فراق

بـلبـل کـنون شـوم که بـه گلزار می روم

***

دل داده ام بــه دلــبـــر و جــانــی خــریــده ام

ایـن تــحــفـه بــهـر جــان خـراب آوریـده ام

عـشـقـت که هسـت قیمت او صـد هزار جـان

سوداگری ست این که به جانی خریده ام

جان است در هوای پـریدن که شب بـه خواب

بـر شـکـرش مگس شـده، گویی پـریده ام

ای سـاربـان، من اشتـر مسـتـم، مکن که من

در وادی فـــراق مــغـــیــلـــان چـــریــده ام

نـظــاره ام کــنـنـد کــه در کــوی عــاشــقــی

روی ســـیــاه کــرده و جـــعــد بـــریــده ام

خسرو، غمم بکشت، همان همدم است این

کـش سـالـهـا بــه خـون جـگـر پـروریـده ام

***

گر خـود سـخـن ز زهره ی و از ماه بـشـنوم

نبود چنان کز آن بـت دلخواه بـشنوم

بیخوابیم بکشت، وه از من که هر شبی

بـنشـینم و فـسـانه ی آن ماه بـشـنوم

تـیغم زن، ای رقیب، که قربـان شـوم تـرا

آن دم کـه من روارو آن مـاه بـشـنوم

آواز ارغــنــون نــدهــد ذوقــم آن چــنــان

کـاواز پـای اسـب تـو نـاگـاه بـشـنوم

دل پـاره های خون فگند همچو بـرگ گل

چون بـوی تو ز بـاد سحرگاه بـشنوم

خـود را کـنم سـپـند و نخـواهم تـرا گـزند

از عاشـقان چـو بـر در تـو آه بـشنوم

مدح و ثـنا خـسـرو خـوبـان که گفـتـه ای

خسرو بخوانش تا من گمراه بشنوم

***

رو زردی از من است ز چـشم سیه گرم

ورنـه کـی آیـی آن کــه مـن انـدر تــو بــنـگـرم

من دانم و دلی که شده ست آب جوی او

کز دست چشم خویش چه خونابه می خورم

در جـسـتـن شـکوفـه ی روی تـو شـد روان

بـــادی کــه از جــوانــی خــود بـــود در ســرم

اکنون که مر مرا غـم تـو سـرخ روی کـرد

پـیـش کـه گـویم این غـم و این زر کـجـا بـرم؟

بــگـشـا نـقـاب کـز رخ چــون آفـتــاب تــو

روز فـــــرود رفــــــتــــــه ی خــــــود را بــــــرآورم

دل چون چراغ سوخته شد ز آتـش فراق

از شــام غــم هــنــوز بـــه تــاریــکــی انــدرم

سودای خاک پـای تو تا در سر من است

ســـر در کــلــاه ســـبـــز فـــلــک درنــیــاورم

مـن خـسـروم، ولـیـک نـگـر کـز فـراق تـو

گــویــی کــه از نــگــارش شـــاپـــور دفــتـــرم

***

اگـر نـه روی تـو بـینـم، بـه مـاهتـاب نـبـینـم

و گرچـه ماه بـتـابـد، بـه ماه تـاب نبـینم

در آن زمان که نبـینم تـرا بـه چـشم چـو ابـرم

چـنـان بـبـارد بـاران کـه آفـتـاب نـبـیـنـم

بـه خـانه سـایه همی گیردم ز فـکـرت زلفـت

کـه آفـتـاب در این خـانـه ی خـراب نـبـینـم

وصال خواهم و این در به روی من که گشاید

ز خـنده ی شکرینت چـو فتـح بـاب نبـینم؟

بـه وصـل چـند تـوان گـفـتـنم «هنوز تـوقـف »

کـنم تـوقـف، اگر عـمر را شـتـاب نبـینم

طـمـع بــود ز دهـان تــو شـربــتـیـم، ولـیـکـن

سؤال از که کنم، چون ره جواب نبینم؟

چـو دل سـخـن نشنود و تـو عاقبـت بـربـودی

روان بـکش که نگه داشتن صواب نبینم

جـز آب می نرود از دو چشم خسرو و تـرسم

که چـند روز دگر خـون رود که آب نبـینم

***

کـرشـمـه کـردنت ار چـه بـلـاسـت، بـاز ندارم

ولـی بـه تـیغ کـشـی بـه کـه تـاب نـاز ندارم

چـه روز بـود که پـیچـید نقـش زلف تـو بـر من

کـه عـمر رفـت و خـلـاص از شـب دراز ندارم

چنان به روز بد خود خوشم به دولت عشقت

کـه ســوی روز نـکـوی کــســان نـیـاز نـدارم

بـیـار سـاقـی و در ده بـه مـا صـلـای خـرابـی

که بیش ازین سر این عقل حیله ساز ندارم

چـو بـت پـرسـت دلم شد چـنان که بـاز نیامد

به هر صفت که بود، گو «ببـاش » بـاز ندارم

چــسـان رود غـم خــسـرو در پــی کـشـتــن

ز دیـگــری ســخــنــی نــیـز دلــنــواز نــدارم

***

بـرفت عـمر و بـه سـوی خـدای روی نکردم

بـشـد غـنـیـمـت و اوقـات جـسـتـجـوی نـکـردم

ز لوث فسق دل من چگونه دست بشوید؟

بـه غـسـل جـای ندامت چـو دیده جـوی نکردم

سـیاه رویی خـود را بـه آب دیده نشسـتـم

بــه صـف مـردان خــود را ســفـیـد روی نـکـردم

طریق شیردلی های شبـروان چه شناسم

که صحبتی دو سه شب با سگان کوی نکردم؟

کجـا بـه حـضرت سـلطان قبـول حـال بـیاید

سـری که در خـم چـوگان عـشـق گوی نکـردم

دمـاغ کـرد چـنینـم کـه طـیب خـلـق نـدانـم

زکـام داشـت بـر آنـم کـه مـشـک بـوی نـکـردم

بـه تـرک خـوی بـدم می دهند پـند، ولیکـن

کـنون چـگونه کنم، کـز نخـسـت خـوی نکـردم؟

تـمام عـمر بـرانداخـتـم بـه کـذب کـه هرگـز

بــه صـدق پــیـش خـدا قـامـت دو تـوی نـکـردم

وبـال من همه شعر آمد و دریغ که خـسـرو

نگفـت «خـاموش » و من تـرک گفتـگوی نکردم

***

خــراب کـرد بــه یـک بــار خــواب نـرگـس مـســتــم

خـبـر دهید بـه جـانان که دل بـرفت ز دسـتـم

ز بـس که این دل خـون گشتـه در دوید بـه چـشمم

نـایـسـتــاد دلـم تــا مـیـان خـون نـنـشـسـتـم

هـزار شــب رود و مـن بــه خــواب چــشـم نـبــنـدم

کـنون چـگونه بـبـندم که از نخـسـت نبـسـتـم

مـه مـن ار بــه تـو بــیـنـم، «بــت چـه پــرسـتـی؟»

چو دین بـه کار تو کردم، چگونه بـت نپرستم؟

مشو به خشم که «در من تو کیستی که نبینی؟»

گر آن گناه نبخشی، جوان و عاشق و مستم

مـــرا ز دوری بـــتـــان تـــوبـــه داده بـــود عـــزیــزی

تو شوخ بـاز بـر آن داشتی که توبـه شکستم

نــهـاد داغ ســگــی پــاســبــان کــوی تــو بــر مــن

من ار چه سگ نیم، اما بـرای داغ تـو هستـم

دهـنـد پـنـد کـه خـسـرو صـبــور بــاش کـه رسـتـی

اگر سخـن بـه صبـوری بـود، بـدان که نرستـم

***

گـذشــت عـمـر و دمـی در رخ تــو ســیـر نـدیـدم

ز هجر جان بـه لب آمد، به کام دل نرسیدم

چـو غنچه تـا بـه تـو دل بـستـم، ای بـهار جـوانی

بـه هیچ جا ننشستـم که جامه ای ندریدم

گــه جــدا شــدن جــان ز تــن نــبــاشــد هــرگــز

عـقـوبـتـی کـه مـن انـدر جـدایی تـو بـدیدم

جز این ز مردن خویشم فسوس نیست به سینه

که زیر پـای تـو شـادی مرگ خـویش ندیدم

ســرم ز ســرزنـش مـدعـی بــه خــاک فـرو شــد

چـنین بـود که نصیحـت ز دوستـان نشنیدم

اگـر بــه تــیـغ سـیـاسـت مـرا جـدا کـنـی از خـود

ز تـو بــریـد نـیـارم، ولـی ز خـویـش بــریـدم

فـریـب و عـشـوه کـه نـزد خــرد بــه هـیـچ نـیـرزد

بده که گر ز تو باشد، به هر دو کون خریدم

چـو سـایه در پـس خـوبـان بـسـی دویدم و اکنون

ز روی خــوب چــو سـایـه ز آفـتــاب رمـیـدم

بـه عین بـیهشـیم رخ نمود و گفت که «چـونی؟»

چه تشنگی بر آبی که من به خواب بـدیدم

چه جای طعنه که خسرو چرا بـه زلفش اسیری؟

نـه مـن بـلـای دل خـود بـه اخـتـیـار گـزیـدم

***

اگـــر ز مـــن بــــروی، تـــاب دوری تـــو نـــدارم

اگــر نــمــایـیـم آن روی، نــیــز تــاب نــدارم

همی خـورم ز تـو صد خـار غم، همین بـرم آرد

چـو کار خویش بـه دنبـال بـخت تـیره گذارم

مـبــاد هـیـچ زوالـت، چـو زیـر پـا کـنـی آن خـط

که خال خویش بـه خار رهت به گریه نگارم

دو لب به گریه بشویم، چو خاک پای تو بوسم

مـگـیـر چــشـم، اگـر آب دیـده پــاک نـدارم

بـه زنده داشتـن شـب بـمرد خـسـرو مسـکین

زهی جفا که من این عمر در حساب نیارم

***

کجـایی، ای بـه فدای تـو گشتـه جان و جهانم

بـیـا بـیـا کـه جـدا بــودن از تـو مـی نـتـوانـم

صـبــا سـلـام تــو آرد، ولـی بــه مـن نـرســانـد

کـه در غـلـط فـتـد از دیدنـم، از آنـکـه نه آنم

شـدم ز دسـت تـو و هـم عـنـان تـو نـگـرفـتــم

فـتـاد دیده بـه رویت، ز دسـت رفـت عـنـانم

دلم بری و بگویی «مگو» من این به که گویم؟

مـرا کـشـی و نـدانی، ندانم این ز کـه دانم!

در آب دیـده تــنـم غــرقـه گـشــت و آه نـکـردم

ز تـیر هم چـه گشـاید، چـو نم گرفت کمانم

ز گـریه رشـتـه ی جـان پـر گـره شـد و دم سـردم

گره گرفته بـه صد حیله می رسد به دهانم

بـسـوخـت خـسـرو مسـکـین در آرزوی لـب تـو

ببخش از پی تسکین دو شربتی هم از آنم

***

دلم ز دست تو خون شد، ندانم این به که گویم؟

عـلـاج خــود ز کـه سـازم، دوای دل ز کـه جــویـم؟

بـریخـت اشـک من آن را کـه پـاره گشـت دروغـم

بــرفـت آب مـن آن را کـه رخـنـه گـشـت سـبـویـم

از ایـن دو دیــده ی پــر آب مــن کــه ریــخــتــه بــادا

چــه آب ریـخـتــگـی هـا کـه آمـده سـت بــه رویـم

رهی بـه کوی تـو جـویم که گویمت سـخـن خـود

تـو سـوی خـود ندهی ره، ندانم این بـه که گویم؟

تـویی چـو چـشمه ی آب حـیات و من بـه تـو تـشنه

نـخـورده شـربـتـی، آخـر چـگـونه دسـت بـشـویم؟

مــیــار طــره فــراهــم، فــرو گــذار کــه بـــر مــن

کـنـد هـر آنـچـه بــیـایـد، چــو مـی بــیـایـد از اویـم

تــن چــو مـوی مـرا بــگـسـل و بــسـوز در آتــش

که پی گسست درآمد غمت به شخص چو مویم

تـبـسـمـی کـه تـو آنـجـا نـه دلـبـری، گـل بـاغـی

نوازشـی که من اینجـا، نه خـسـروم، سـگ کـویم

***

بـیـار، سـاقـی، دریـای بـیکـرانـه بـه سـویم

که کشتـه می نشود آتـش جـگر بـه سبـویم

طفیل خاک یکی جـرعه ریز بـر سر من، ریز

کـه گـرد تـوبـه از این دلـق بـی نمـاز بـشـویم

نـگـنـجــم ار بــه در زاهـدان ز بــهـر تــبــرک

بـس است خدمت رندان مست بـر سر کویم

خوش آن خـمار پـیاپـی که لعبـتـان خـماری

شــبــم دهــنــد شــراب و ره درونــه ربــویــم

بـه یک سـفـال لبـالب فروخـتـم همه جـنت

که درد نقـد بـه از سـلسـبـیل نسـیه بـجـویم

حریف بـیشتر از من شود خراب که پیشش

بـه هـر پـیالـه سـرودی ز درد خـویش بـگـویم

صـلاح رهزن من شـد که ذوق بـت نگرفـتـم

کجاست شاهد بت رو که ره به قبله بجویم؟

بـه بـت پرستی خلقی که سنگسار کنندم

نه صـبـر آن کـه ز سـنـگـی بـود ز روی بـرویم

دلم به خدمت او بود دوش گفت که خسرو

تـو دانی و در مـسـجـد کـه من سـگ در اویم

***

نهفتـه خورد می آن شوخ و منکر است بـه رویم

کـجـاسـت دولت آنم کـه تـا دهانش بـبـویم؟

خـراب این هوسـم که بـود بـه خـواب صـبـوحـی

مـن آن دهـان مـی آلـود ز آب دیـده بـشـویم

شبیش دیدم در خواب، سالهاست که هر شب

ز شام تا سحر آن خواب پیش خویش بـگویم

مــگــر ز وادی جــانــان صــبـــا بــرد خــبــر مــن

کـه کـاروان سـلـامـت گـذر نـکـرد بـه سـویـم

بـه هر زمـینی هر کـس گـلـی شـونـد و گـیایی

مـنم کـه مهرگـیایی شـوم بـه کـوی تـو رویم

بـه ناتـوانیم از وی چـه آن كه حـال بـپـرسـیش؟

همین بس است که من سر بر آستانه ی اویم

کنون که توبـه شکستم، کدوی می به سرم نه

چـنان که کاسـه ی سـر بـشکند ز بـار سـبـویم

تـــو بـــر گــلــوی مــن ار تــیــغ آبـــدار بـــرانــی

بـسـی ز شـربـت آب حـیـات بـه بـه گـلـویـم

مگو کـه خـار جـفـایم بـبـین و مگـذر ازین سـوی

نه خسروم من، اگر سوی تو بـه دیده نپـویم

***

غـمم بـکشـت که از یار مانده ام، چـه کنم؟

بـه دسـت هجـر گـرفـتـار مـانـده ام، چـه کـنـم؟

نـمـانـد طــاقــت زاری و نـالــه ام، آن شــوخ

نــمــی رود ز دل زار، مــانــده ام، چـــه کــنــم؟

بــرون دهـم غــم هـجــران و بــاورم نـکــنــد

اسـیـر صـحــبــت اغـیـار مـانـده ام، چــه کـنـم؟

شـدم ز یـار و ز خـویش و ز جـان و دل بـیـزار

که هم ز خویش و هم از یار مانده ام، چه کنم؟

همی کشـند که منگر بـه روی خـوب چـو ما

بـه عـالـم از پـی این کـار مـانـده ام، چـه کـنـم؟

همـی کـننـد مـلـامـت کـه چـنـد گـریه ی خـون

ز زخـم غـمـزه دل افـگـار مـانـده ام، چــه کـنـم؟

رقیب گفت که «مخمور از چه ای، خسرو؟»

بـسی شب است که بـیدار مانده ام، چه کنم؟

***

بـرونم از دل پـر خون نمی شوی، چه کنم؟

ز جـان سـوخـتـه بـیرون نمی شـوی، چـه کـنم؟

تویی به حسن چو لیلی، ولیک هیچ شبی

انیس خـاطـر مـجـنـون نـمـی شـوی، چـه کـنـم؟

بـه یک فسون که بـگردی، درآمدی بـه دلم

کنون ز دل بـه صد افسون نمی شوی، چه کنم؟

هـزار قــصــه نـوشــتــم ز خــون دل بــر تــو

تـو هیچ بـر سـر مـضـمـون نمی شـوی چـه کـنم

بـه جـان تـو که فـراموش نیسـتـی نفسـی

اگر چه می شدی، اکنون نمی شوی، چه کنم؟

ز دیده رفتـن این خونم، آخـر از جـایی ست

ولـی تـو آگـه ازین خـون نمی شـوی، چـه کـنم؟

مگو بـه طـعـن که خـسـرو مکـن فـراموشـم

کـنم اگـر بـشـوی، چـون نمی شـوی چـه کـنم؟

***

گذشت یار و نسازم بـه خوی او، چـه کنم؟

چـو صـبـر نیسـت ز روی نکـوی او، چـه کـنم؟

رقیب گویدم، ای خون گرفتـه، چـشم بـبـند

چو عاشقم من مسکین به روی او، چه کنم؟

شـدم اسـیر سـمـند و خـلـاص مـی جـویم

ولیک می کشدم دل بـه سـوی او، چـه کنم؟

به جوی اوست کنون آب و من چنین تشنه

ولی ز خـون من است آب جـوی او، چـه کنم؟

روم به بـاغ بدین بو که خوش شود دل تنگ

بـه هـیچ بـاغ نـیابـم چـو مـوی او، چـه کـنـم؟

چـه جـای آنست که گویندم «آبـروی مریز»

بــسـوخـتــه سـت مـرا آرزوی او، چــه کـنـم؟

فـتـادگـی خـودش عـرضـه می دهم از پـی

فـتـاده چـنـد بـراین خـاک کـوی او، چـه کـنم؟

چـو شیر خـورد همه خون خـسرو آن بـدخو

ز شـیرخـوارگی این اسـت خـوی او، چـه کنم

***

بــرابــر لـب او انـگــبــیـن چــگـونـه کــنـم؟

مـقـابــل رخ او یـاســمـیـن چــگـونـه کـنـم؟

خدای چون سخنت را ز انگبین کرده ست

بـه پـیش تـو سخن از انگبـین چـگونه کنم؟

بــه زردی دل مــن زلــف تــو هــمــی آیــد

بـگـو گـرفـتـن او را، کـمـیـن چـگـونـه کـنـم؟

بـتـا، بـه دیده نشین، کاندرین هوس مردم

که دیده با چو تویی همنشین چگونه کنم؟

ز گـریه دیده سـفـیدم، بـلی بـه نطـع امید

سفید می شودم این چـنین، چـگونه کنم؟

بـر آسـتـین گـهـر از دیـده بـر تـو مـی ریزم

پـر از چـنـین گـهری آسـتـین چـگـونـه کـنـم

***

گــر آشــکــار حــدیـث نـهـان خــویـش کــنــم

بـه آشکار و نهان قصد جـان خـویش کنم

ز گریه راز تـو بـر سینه چـون رسد، چـه کنم؟

روان ز گـریه گـره بـر زبـان خـویـش کـنـم

بــه حـیـلـه آنـچـه تـوانـسـتــم آن خـود کـردم

ولـی تــرا نـتـوانـم کـه آن خـویـش کـنـم

از آن تــــســـت جــــفـــا و ازان بــــنـــده وفـــا

تو آن خویش کن و من از آن خویش کنم

روان شدی به سفر، می رسد مرا چو جرس

کـه ناله ها بـر سـر کـاروان خـویش کـنم

وداع کـردی و چــشـمـم روان شـد از بــر تــو

کـنون وداع دو چـشـم روان خـویش کنم

طبـیب رفت ز خـسـرو، دگر کنون وقت اسـت

کـه خـود عـلـاج دل نـاتـوان خـویش کـنم

***

نه بخت آن که به سوی تو جان خویش کنم

نه صبر آن که سکون در سرای خویش کنم

بـه گشـت کوی تـو تـقصـیر کرده بـاشـم اگر

دو چـشم خـویش نثـار دو پـای خویش کنم

ز غـیـرت دو لـبـم جـان و دیـده خـون گـردنـد

چـو آسـتـانه ی تـو بـوسـه جـای خـویش کـنم

خـوش آن زمان که دگر جـا نبـینی و شـنوی

چـو من بـه گریه ی خـون ماجـرای خویش کنم

رخـت کـه گـشـت بـلا دیده را، یکـی بـنمای

که دیده پـیشـکـش این بـلای خـویش کـنم

بــمـرد خــسـرو بــر آســتــان و سـلـطـان را

بـه دل نگـشـت کـه یاد گـدای خـویش کـنم

***

نــه یـار وعــده ی بــوس و کــنــار مــی کــنــدم

نــه دل ز دیــدن رویــش قـــرار مــی کــنــدم

درون دل نـه یکـی صـد هـزار افـسـون اسـت

هـــنـــوز آرزوی آن ســــوار مــــی کــــنــــدم

هـمـی خـلـد بـه دل مـن چـو نـاوک دشـمـن

نصـیحـتـی کـه کـسـی دوسـتـدار می کـندم

شــبـــی ز بـــیــم گــزنــدش هــزار نــاوک آه

فـرو هـمـی خـورم، ارچـه فـگـار مـی کـنـدم

دگــر ز بــخــت خــودم عــزتــی نـمــی بــایـد

همین بس است که پیش تو خوار می کندم

تـوام بـه تـیغ کـشـی و خـیـال کـشـت کـه او

شـفـیع مـی شـود و شـرمـسـار مـی کـندم

شبـم بـه خـوردن خـون رفت، ساقیا، می ده

کـه آن شــراب شــبــانـه خــمـار مـی کـنـدم

پـگه بـیامد و همسایه گفت «خـوابـم نیست

کـه نـالـه های تـو در سـینه کـار مـی کـنـدم

شراب عشق تـو می بـایدم بـه سر هر چـند

کــه بــامــداد اجــل هـوشــیـار مــی کــنـدم

به ناز گفت شبی «خسروا، گلت نشکفت »

هـنـوز آن ســخــنـش خــار خــار مـی کـنـدم

***

من آن نیم کـه بـه عـمـر از وفـای خـود بـروم

ز آستـانت بـه حـسن رضای خـود بـروم

منم فـتـاده بـه خـاکـی و هر زمـان چـون بـاد

گذر کنی بـه سر من ز جـای خود بـروم

به راه بی سر و پا می روم که آب دو چشم

رها نمـی کـنـدم تـا بـه پـای خـود بـروم

چـنان ضـعـیف شـدم، گـر دعـای وصـل کـنم

ز آه خـود بـه فـلک بـا دعـای خـود بـروم

مرا جـهان بـلـا بـر سـر اسـت و می خـواهم

که سر نهم، ز جهان بـا بلای خود بـروم

بـه دسـت بـوس خـیال تـو گـر شـود ممـکـن

درون دیـده ی صــورت نـمــای خــود بــروم

در انـتــظـار وصـالـت ز دســت شـد خــسـرو

دلت نشد که به سوی گدای خود بروم

***

بـبـین کـه بـاز بـه دسـت تـو اوفـتـاد دلـم

مـتــاع کــاســد خــود را کــجــا نـهـاد دلـم؟

بـگـشـت گـرد سـر زلـف نیکـوان چـنـدان

کـه خـویـشـتـن را چـنـدان بـه بــاد داد دلـم

بـه جای بـود دلم تا نشسته بـود آن زلف

بـه بــاد شـد، چـو پـریـشـان بـیـوفـتـاد دلـم

هـزار عــهـد بــکـردم کـه نـنـگـرم رویـش

چـو پـیش چـشـم من آمـد نه ایسـتـاد دلـم

تـمـام عـمـر مـن انـدر غـم جـوانـان رفـت

کـه هـیـچ گـاه ازایـشــان نـبــود شــاد دلـم

بـد اسـت صـورت خـوبـان نظـر نبـاید کرد

کــه یــاد دارد ایــن پــنــد از اوســتــاد دلــم

دلـت بـه ناخـوشـی روزگـار سـوخـتـگـان

اگر خوش است، همه عمر خوش مباد دلم

از آنگهی که شدم بـا تـو دوستی، هرگز

ز دوســتـــان گــذشــتــه نــکــرد یــاد دلــم

نماند خسرو محروم، بخت اگر این است

زهـی مـحــال کــه یـابــد گــهـی مـراد دلـم

***

شکست پـشت من از بـار غم، چه چاره کنم؟

ز غصه چند خورم خون خویش و دم نزنم

بـه تـیغ هـجـر دل مـن هـزار پـاره شـده سـت

عـجـب نبـاشـد، اگـر خـون بـرآید از دهنم

ز بس که سینه خراشم چو گل ز دست فراق

چـو لاله غرقه ی خـون است چـاک پـیرهنم

ز بــعــد مـردنـم ار ســوز دل چــنـیـن بــاشــد

بــسـوزد از تـب هـجـر تـو در لـحـد کـفـنـم

از آن دمی کـه دلـم شـد بـه صـحـبـتـت مـایل

نـمـانـد مـیـل بــه بــالـای سـرو و نـارونـم

حـدیـث بــاغ چــه گـویـم کـه بــا خـیـال رخـت

نمی کشـد دل غمگین بـه لاله و سـمنم

بـیـا کـه بـی تـو بــه جـانـم ز مـحـنـت خـسـرو

بـه لطف خویش رهان از عذاب خویشتنم

***

گـذشـت بــاز بـدیـن سـوی تـرک کـج کـلـهـم

کنون من و چو سگان خوابگه به خاک رهم

ز بـس که من بـه زنخدانش درشدم به خیال

گـمـان بـرم بـه خـیالـی مـگـر بـه زیر چـهـم

دلـم بــمـانـد بــه دنـبــال چـشـم او کـه مـگـر

زمـان زمـان بـه حـقـارت گـهی کـنـد نـگـهم

زهـی درازی عــمــر و هـلــاک مــن زیـن غــم

که نیسـت صبـح شب غم کم از هزار مهم

مـکـن نـصـیحـتـم، ای آشـنـا، کـه بـی خـبـرم

مـدار آیـنـه در پــیـش مـن کــه رو ســیـهـم

بـه جـان رسـیدم ازین دل، بـکـش ز بـهر خـدا

کـه تـو ز نـنـگ مـن و مـن ز ننـگ دل بـرهم

به جرم عشقم، اگر می کشی، بکش، لیکن

نـویـس بـر کـفـنـم هـم ز خـون مـن گـنـهـم

بـه پـیش دیده ی خسرو تویی و بـس، چه کنم؟

بــه پـیـش چـشـم نـیـایـنـد آفـتـاب و مـهـم

***

زبـان نمـاند، ز لـعـلـت سـخـن کـجـا یابـم؟

سخـن نماند، دمی زان دهن کجـا یابـم؟

ز زلف تـو همه چـون بـوی عشـق می آید

من آن نسیم ز مشک خـتـن کجـا یابـم؟

دلم ز شکل تو بدخو، به بوستان چه روم؟

کرشمه از گل و ناز از سـمن کجـا یابـم؟

عـلـاج زیـسـتـنـم جـز نـظـر نـبـد بـه رخـت

من این دو از پـی جان و ز تن کجا یابـم؟

در این زمان که مرا دشـنه ی فـراق بـکشـت

تـرا که جـان منی، جـان من کـجـا یابـم؟

اگر ز من طلبی جان، به صد هوس بـدهم

من این قدر ز دهانت سـخـن کجـا یابـم؟

ز دوریت غـم خـسـرو چـو کـوه و محـرم نه

شکاف چون کنم، این کوهکن کجا یابم؟

***

کـجـات جـویـم و گـر جـویـمـت، کـجـا یـابــم؟

غمم که داند و هم درد خود که را یابم؟

حـدیث مـن همـه جـا و مـرا شـنیدن کـشـت

کـجـا روم که خـلاصـی از این بـلا یابـم؟

نه مسـتـجـاب دعایی سـت بـت پـرستـان را

که پـای بـوس بـتی چون تـو از دعا یابـم

در آن زمـان کـه ز هـجـرت بـه مـردن آیـد کـار

تـرا کـه مـایه ی عـمـر مـنـی، کـجـا یـابـم؟

یکـی بـیا و بـر این سـینـه پـای نـه نـفـسـی

مـگـر کــه درد دل خــویـش را دوا یـابــم

بـه خـاک پـات کـه ما خـاک گـشـتـه بـرنکـنیم

شبـیت ار این سـر مدبـر بـه زیر پـا یابـم

ز بــــاد چــــنـــد زیـــد آدمـــی بــــیـــچــــاره

کـه مـن زیـم ز نـسـیم تـو، گـر صـبـا یـابم

خوشم به خون خود، ار تو گهی به تربت من

زیـارت آیـی و ایـن پـایـه خـونـبـهـا یـابــم

چه کم شود ز تو، ای پـادشاه کشور حسن؟

کـه یک نـظـر ز تـو بـر خـسـرو گـدا یابـم

***

کــدام ســـوی روم کــز فــراق امــان یــابـــم؟

کــدام تــیـره شــب هـجــر را کـران یـابــم؟

ز تــنــدبــاد فــراقــم بــریــخــت بــرگ وجــود

کجاست بویی از آن بوستان که جان یابم؟

زبـان نـمـانـد ز پـرسـش هـنـوز نـتـوان زیسـت

اگـر بــیـافــتــنـش را کــســی زبــان یـابــم

بـه هـجـر چـنـد کـنـم جـان، بـمـیرم ار یک بـار

خــلـاص یـابــم، بــل عــمـر جــاودان یـابــم

بــه جــان ســتــانــد، اگــر بــاد گــردی آرد ازو

کــه کــیـمـیـای ســعــادت ز رایـگـان یـابــم

ز آفــتـــاب جــمــالــش بـــســوخــتــم، یــارب

کــجــا روم کـه از ایـن روز بــد امـان یـابــم؟

ســتــاره ســوخــتــه مـی آیـد از دلــم درهـم

چـو طالع این بـود، آن ماه را چـسـان یابـم؟

چو جان دهم من از آن سو بر، ای صبا، خاکم

مـگـر ز گـم شـدن خـویشـتـن نـشـان یابـم

بــه خـواب داد مـرا خــسـرو از لـبــت شـکـری

مگر کـه بـوسـه بـدین گونه زان دهان یابـم

***

بـه جـان رسـیـدم و از دل خـبـر نـمـی یـابـم

وز آن کـه نیز دلـم بـرد اثـر نمـی یابـم

از این دو دیده ی بی خواب شب شناس شدم

ولی قـیاس شـب هجـر درنمی یابـم

بـهار آمد و گـلها شـکـفـت، لیک چـه سـود؟

که بـوی تـو ز نسیم سحـر نمی یابـم

کجـا روم که بـه هر انجـمن حـکـایت تـسـت

بـه شهر هیچ بـلا زین بـتـر نمی یابـم

تـو، ای عـزیز، که بـا یوسـفـی، غـنیمت دان

که من ز گم شده ی خود خبر نمی یابم

بـکشتی ار چه چو من صد هزار پـیش، هنوز

بـیا که من چو تـو یاری دگر نمی یابـم

نوای خـسرو مسکین خوش است بـلبـل وار

ولـی دریـغ کـه از بـاغ بـرنـمـی یـابـم

***

من آنچـه دوش بـدین جـان مبـتـلـا گـفـتـم

همـه حـکـایت آن طـره ی دو تـا گـفـتـم

گـرت هوای می اسـت و شـرابـخـواره ی مـن

بـیا که خـون دل و دیده را صلا گفتـم

بـه شـهر در دف رسـواییم بـزد همه خـلق

کجـا بـه پـیش تـو دیوانه ماجرا گفتـم

هـنـوز بــاز نـمـی آیـد ایـن دل بــی شــرم

تـبـارک الـله تـا من بـدو چـها گـفـتـم

کـنون مـرا بـه سـر کـوی شـاهدان جـوینـد

که تـرک صحبـت مردان پـارسا گفتـم

بـه هـر جـفـا کـه ز خـوبـان رسـد سـزاوارم

کـه بـیدلـان را بـسـیار ناسـزا گـفـتـم

ز صبـر اگر سخنی گفتم، ای فراق، مکش

گناه کـردم و بـد کردم و خـطـا گفـتـم

اگـر بـه خـدمـت یـاران مـن رسـی، ای بـاد

سلام من برسانی که من دعا گفتم

دلی که رفت ز تو، خسروا، در آن سر زلف

بـجوی و خواه مجو، بـاز من تـرا گفتم

***

نـبــودی آن کــه مــنـت دلــنـواز مـی گــفــتــم

چـرا ز سـاده دلی بـا تـو راز می گـفـتـم؟

هـمـه حـکـایـت نـاز تـو گـفـتـمـی، زیـن پـیـش

کنون بلای من است آن که ناز می گفتم

دلــا، بــســوخــتــی و تــلــخ مــی نـمــود تــرا

مـن ار ز پـنـد حـدیـثـیـت بـاز مـی گـفـتـم

خوش آن شبی که به روی تو باده می خوردم

بـه آب دیده همـه شـب نیاز مـی گـفـتـم

عـــظــــیـــم درد ســــر آورد نـــازنـــیـــن مـــرا

که من فسـانه بـه غـایت دراز می گفـتـم

دلـش گـر از سـخـن مـن گـرفـت، بـر حـق بـود

کـه دردهـای دل جــانـگـداز مـی گـفــتــم

هـر آن سـخــن کـه ازو یـاد بــود، شـب تــا روز

تـمـام می شـد و هر بـار بـاز می گـفـتـم

خـیال خـنده نمی سوخـت جـان خـسرو و من

دعــای آن لـب کـهـتــر نـواز مـی گـفـتــم

***

بــیــا کــه بــهــر تــو جــان در بـــلــا گــرو کــردم

بــتــی خـریـدم و هـر دو سـرا گـرو کـردم

تـنـی شـکـسـتـه بــه خـاکـی فـروخـتــم بــر در

دلـی خــراب بــه تــیـغ جــفــا گـرو کـردم

غـــلــام راتـــبـــه خـــوار غــم تـــوام، مــفــروش

کـه رخـت عـمر بـه دسـت بـلا گرو کـردم

اگـر چــه ســر بــفــروشــم، خــزیـد نـتــوان بــاز

چنین که دل به گل عشق و پا گرو کردم

چــه روز بـــود کــه افــتــاد در ســر ایــن ســودا

کـه دل بـه مهر و زبـان در دعـا گرو کـردم

اگــر ســتــانـد و مـنـکــر شــود، حــلــالـش بــاد

مـتــاع دل کــه بــدان آشــنـا گـرو کــردم

ســگـم، اگـر نـدهـم جــان بــه بــوی او بــر بــاد

بــدیـن قـرار نـفـس بــا صــبــا گـرو کـردم

دلت چو در خور عشق است، خسروا، افسوس

کـه قــیـمـت گـهـری بــر گـدا گـرو کــردم

***

تــوانـم از هـمــه خــوبــان نــظــر بــگــردانـم

مجال نیست کزان خوش پسر بگردانم

خوش آن زمان که به بویش نهفته می نگرم

چـو سوی من نگرد، پـس نظر بـگردانم

مــرا بــه بـــنــد مؤذن زبـــون کــنــد هــر روز

چـنانکـه آب در این چـشـم تـر بـگردانم

چنان ز دست تو مسکین شدم که خوبـان را

اگـر بــه راه بــبــیـنـم، گــذر بــگـردانـم

کـمـر چـه بـنـدی، بـگـذار تـا بـه گـرد مـیانـت

دو دست خویش به جای کمر بـگردانم

تـوانـم این کـه مـگـس از شـکـر بـرانم، لـیک

ز دل مگـس بـه چـسـان از شـکـر دانم

ز رشک سوخته شد، خسرو، ار بـود دستـم

ز زلــف تــو ره بــاد ســحــر بــگــردانـم

***

خـراب گشتـم و بـا خویش بـس نمی آیم

که هیچ بـا چو تـویی هم نفس نمی آیم

تـو تـیـر مـی زنـی از غـمـزه و مـن بــیـدل

بـه دیده مـی خـورم و بـاز پـس نمی آیم

مرا مگـوی «کـجـایی » من اینکـم، لـیکـن

ز بـس ضعیفم، در چـشم کس نمی آیم

ز دست جور نمی خواهمت که بینم روی

ولـیـک بــا دل خـودکـام پــس نـمـی آیـم

مـرا بــر تـو گـلـو بـسـتـه مـی بـرد زلـفـت

وگـرنـه مـن بـه هـوا و هـوس نـمـی آیم

کـدام بــاد بـه کـوی تـو مـی رود هـر روز؟

که من بـه همرهی او چو خس نمی آیم

رقیب تـو به جـفا خـسـتـه کرد خـسـرو را

چو طوطیم که به چشم مگس نمی آیم

***

منم که بی تو به صد گونه داغ می سوزم

تــو لـابــه دانـی و مـن لـاغ لـاغ مـی سـوزم

فـراغ وصـل نـدارم ز مـفـلـسـی، هر چـنـد

چــو مـفـلـســان ز بــرای فـراغ مـی ســوزم

شب سـیاه مرا نیسـت روشنی، هر چـند

که شام تـا بـه سحر چون چـراغ می سوزم

مرا بـه داغ سـگـی سـوخـتـی و درد نکـرد

سگم نخواندی، از این درد و داغ می سوزم

مـبــاش گـرم دمـاغ و بــســوز خــســرو را

من آخـر از تـو نـه هم زین دمـاغ می سـوزم

***

هـمـه شـب از تــو بــه دیـوار خــانـه غـم گـویـم

فـسـانـه گـویـم و بــا چــشـم پــر ز نـم گـویـم

چـو غنچـه گشـت دلم خـون و قصه ی تـو ز رشـک

دلـم نـخـواسـت کـه بــا بــاد صـبـحـدم گـویـم

تو خود یقینست که خوش گردی از غمم، لیکن

کـجـاسـت دولـت آنـم کـه بــا تـو غـم گـویـم؟

خوش آن شبی که تو در خواب ناز بـاشی و من

نـیـاز خـویـش بــدان زلـف خـم بـه خـم گـویـم

سـکـون دل را گـویـم «فـلـان از آن مـن اسـت »

چــنـان اگــر چــه نـبــاشــد، دروغ هـم گـویـم

تـو آن کـه مـی دهـیـم پـنـد، بــگـذر از سـر مـن

همان بس است که من درد خویش کم گویم

حــدث جــان دژم پــرســدم هـمـه کــس و مـن

هــمــه حـــکـــایــت آن نــرگــس دژم گــویــم

مـخــوان بــه قــبــلـه ام، ای پــارســا، روا داری

کــه تــو هـوالله گـویـی و مـن صــنـم گـویـم

مــرنــج از شـــغــب بـــی تـــکــلــف خـــســـرو

سـرود نـیـسـت کـه او را بـه زیـر و بــم گـویـم

***

رخـی کـه بــر کـف پـای تـو سـیـم تـن مـالـم

دریغـم آید، اگـر بـر گل و سـمن مالم

در آن شبـی که کنم گشت کوی تو همه روز

دو دیده را به کف پای خویشتن مالم

گــرم بــه راه ســنــان رویـد از هــوای رخــت

بـه زیر پای چو نسرین و نسترن مالم

به یاد تو همه شب خون خورم، چو روز شود

ز بـیم سـنگدلان خـاک بـر دهن مالم

غـبــار کـوی تـو بــا خـویـشـتـن بـرم در خـاک

عـبـیر رحـمت جـاوید بـر کـفـن مـالـم

چـو بـهر یوسف خود نیست گریه ام، تـا چـند

ز دیده خون دروغین بـه پـیرهن مالم!

مـگـر رسـد رخ خـسـرو بـه پـاش، هـر دم رخ

بـه صـد نیاز تـه پـای مرد و زن مالـم!

***

اگـر چـه از تـو دل خـسـتـه و غـمـیـن دارم

بدین خوشم که بتی چون تو نازنین دارم

بـرای آن که کـشـم پـیش چـشـم بـیمارت

مـتــاع عـافـیـت ایـنـک در آسـتــیـن دارم

بـه بـنـد زلـف تـو زنـجـیـر جـان خـود سـازم

دل سـتــم زده را چــنـد گـه بــرایـن دارم

بـه وصـل تـو چـه بـیارم نمـود گـسـتـاخـی

که شحنه ای چـو فراق تـو در کمین دارم

به ناز بینی و بدخو شدی و هم بد نیست

کـه دلبـری چـو تـو بـدخـوی و نازنین دارم

مرا اگر چـه که بـر دسـت غم فروخـتـه ای

هـنـوز داغ غــلــامـیـت بــر جــبــیـن دارم

اگر چـه خسرو روی زمین شدم بـه سخن

هـم از وفـا سـوی تـو روی بـر زمـین دارم

***

نـه یـک دل، ار چــه هـزار اســت، آن او دانـم

کـه من کـرشـمه ی آن تـرک فـتـنه جـو دانم

مرا چو بخت بد است، ار چه صد بلا به سرم

رســد ز یــار، نــه یــاری بــود کــزو دانــم

خـوشـم ز تـو بــه جـفـایـی، مـده فـریـب وفـا

کـه مـن فـریـب تــو و نـیـکـوان نـکـو دانـم

چــنـیـن کـه بــر سـر کـوی تــو راه گـم کـردم

ز آســتــان تــو رفــتــن کــدام ســو دانـم

هـوای روی تـو بــرد آن هـمـه هـوس ز سـرم

که گشت سبزه و رفتن به باغ و جو دانم

بــه جـز بــه بــنـدگـیـم روزگـار مـی پــرسـی

بـــه زیــر پـــای تـــوام، مــردن آرزو دانــم

دلــم بــیــار کــه مــی آیــد از تــو بــوی دلــم

کـه مـن سـگ تـوام و بــوی را نـکـو دانـم

اگـر چـه گـریه ی خـسـرو نـشـان رسـواییـسـت

ولــیـک مــن بــه حــضــور تــو آبــرو دانـم

***

نیامـده سـت بـه چـشـم آدمی بـدین سـانم

پـری و یا ملکی، چیستـی، نمی دانم؟

نـظـر بـه روی تـو کـرده دو دیـده حـیران شـد

تـو رفـتـی از نـظـر و مـن هنـوز حـیرانـم

گـمـان مـبــر کــه گـذارم ز دســت دامـن تــو

اگر چـه از دو جـهان آسـتـین بـرافشانم

چــنـان مـقـابــل تــو بــاد عـاشـقـی در ســر

همی روم کـه بـه شـمشـیر رو نگردانم

گر، ای سوار، کمان در کشی به کشتن من

ســپــر ز دیـده بــود گــاه تــیـربــارانــم

دریـده پــرده ی دل تــیـر غــمــزه ی تــو، چــنـانـک

شـکـاف گـشـت همـه رازهای پـنـهانـم

به صبـر گفتم «یک لحظه مونس من بـاش »

جواب داد که «از هجر نیست درمانم »

کــرشــمــه ی تــو و جــور رقــیــب و درد فــراق

بـدین صفت من بـیچـاره زیسـت نتـوانم

خـوش آن زمـان کـه حـریف مـعـاشـران بـودم

فراغ شاهد و می بـود و بـرگ بـستـانم

نـدانم آن همـه هم صـحـبـتـان کـجـا رفـتـند؟

کـه هـیـچ بـار نـیـامـد خـبـر از ایـشـانـم

کنون ز دولت عـشـقت امید خـسـرو نیسـت

که بـیش جـمع شـود خـاطـر پـریشـانم

***

چـنـیـن کـه غـمـزه ی خـوبـان نـشـسـت در کـیـنـم

مدان که یک نفـس ایمن ز فـتـنه بـنشـینم

حــلـال بــاد چــو مـی خــون مـن بــر آن سـاقـی

که غرقه کرد بـه یک جـرعـه تـقوی و دینم

چـنـان اسـیـر بــتـم کـم ز قـبـلـه نـیـسـت خـبــر

ز مـن حـکـایـت بـطـحـا مـپـرس کـز چـینـم

گـذشـت عـمـر و عـمـارت نـمـی پــذیـرد، از آنـک

خـــراب کــرده ی نــظــاره ی نــخـــســتـــیــنــم

بـه بـوسـتـان نـروم کـان هوس رخـت نـگـذاشـت

که دل کشـد بـه سـوی ارغوان و نسـرینم

خوش است گریه و آن هم نه گوهری ست، کزو

مـفـرحـی بـتـوان سـاخـت بـهر تـسـکـینـم

بــه خــواب دیـده ام امـشـب کـه در کـنـار مـنـی

چه خوابهای پریشانست این که می بینم

هـنـوز بــا تــو مـقــام دو کــون خــواهـم بــاخــت

اگـر چــه مـهـره ز نـطـع حـیـات بــرچـیـنـم

بـکـش بـه تـیغ کـه راضـیسـت خـسـرو مسـکین

مــکــش ز بــهـر خــدا از زبــان شــیـریـنـم

***

چـو مـن ز دوسـت بـه داغ درونه خـرسـندم

نه دوستی بود، ار دل به همرهی بندم

اگــر بــه تــیــغ بـــبـــرنــد بــنــد بــنــد مــرا

تـو ذکـر وصـل خـودم کن که بـاز پـیوندم

چو مو که بـرکنی و بـاز روید، آن غم تـست

که بـاز رست به دل هر پیش که برکندم

هـزار کـوه غـم ار بــر دلـم نـهـی، بــکـشـم

غـبــار خـنـگ تـو بــر دامـن تـو بــربـنـدم

ز بهر کشتن خویشش حیات خواهم و بس

اگـر حــیـات دهـد بــعـد ازیـن خـداونـدم

روا مــدار کــه از دیــدنــت شـــوم مــحـــروم

چـنین کـه مـن بـه جـمـال تـو آرزومـندم

دل شـکـسـتـه ی خـسـرو تـهی کـنـم یک بـار

شوند محرم اگر دل شکستـه ای چندم

***

بــه دیـده ای کــه تــرا دیـده ام نـمـی یـارم

کـزان نـظـر بـه سـوی دیگـری بـه بـار آرم

چـه وقت بـود که افتـاد بـه تـوام سـر و کار

که کار سر شد و در سر نمی شود کارم

کـجـا روم، چـه کنم کـز تـو هر کـجـا که روم

کـمـنـد گـیسـوی تـو مـی کـند گـرفـتـارم

کنون که پـیش رخت همچو زلف می پـیچم

فرو گذاشت مکن این چـنین بـه یک بـارم

مخسپ ایمن از آهی که می زنم هر شب

کـه فـتــنـه بــار تـوام تــا بــه روز بــیـدارم

مـرا بـه هر سـخـنـی از زبـان غـمزه مسـوز

بـه دست خویش بـزن تـیغ، اگر گنه کارم

بـه پـیش روی تـو از بـیم آنکه کشـتـه شوم

چـو شـمع سـوخـتـم و دم زدن نمی یارم

فـتــاده بــر در تــو خــســرو و نـدانـســتــی

کــه اوفـــتـــاده ی خـــود را فـــرود نــگــذارم

***

بـــه دیــدنــت کــه مــن خــو گــرفــتــه مــی آیــم

بکش به غمزه که بر خویش می نبخشایم

چــو بــهـر دیـدن روی خــودم بــخــواهـی کـشـت

بـه خـشم روی نتـابـی، گرت بـه خواب آیم

شـبــی بــه خــواب نـیـاســوده ام، بــیـا کـه مـگـر

ز دولــت تــو بــه خــواب اجــل نــیـاســایـم

گریست دیده بسی خون ز رشک حسرت، از آنک

شـبـی بـه کـوی تـو خـاری خـلـیـد در پـایم

ز بــهـر آنـکــه نــبــوســد کــســی درت جــز مــن

ز خــون دل هــمــه خــاک درت بــیــالــایــم

گــهــی فــتــاده بــدم نــیــم ســوخــتــه جــانــی

وزیــد بــادی از آن کــوی و بــرد بــر جــایـم

بـــرون نــمـــی رود از کـــام تـــلـــخـــی هــجـــرم

اگر چـه من بـه سـخـن خـسرو شکر خـایم

***

مـا کـه در راه غـم قـدم زده ایـم

بــر خــط عــافــیــت رقــم زده ایـم

تا به طوفان عشق غرقه شدیم

بــر ســر نـه فــلـک قــدم زده ایـم

قدمی کو بـه راه عشق شتافت

دیـــده بـــر راه آن قـــدم زده ایـــم

چون که اندر وجود نیست ثـبـات

دســـت در نــامــه ی عــدم زده ایــم

آسـتـین بـر زد آب دیده بـه رقص

بس که در سینه ساز غم زده ایم

از سـر نیسـتـی چـو سـلطـانی

هسـتـی هـر دو کـون کـم زده ایم

***

ما در این شهر پـای بـند توایم

عـاشـق قـامـت بــلـنـد تـوایـم

مـرده ی آن دهـان چـون پــسـتـه

کشـتـه ی آن لب چـو قـند تـوایم

می دوانی و می کشـی ما را

چون بدیدی که در کمند توایم

ای جـفـا بــر دلـم پـسـنـدیـده

دوستـی بـود، ار سپـند تـوایم

گو رفـیقـان، سـفـر کنید که ما

نـتــوانـیـم، پــای بــنـد تــوایـم

گذری می کن، ار طبیب منی

آتـش می نه، ار سـپـند تـوایم

بـاز پـرسی تـو حـال خـسرو را

تـا چـه غـایت نـیـازمـنـد تـوایم

***

غــم کـشــی چــنـد یـار خــویـش کـنـم

گـریه بـر روزگـار خـویـش کـنـم

بــــا دل خـــویـــش درد خـــود گـــویـــم

مویه بـر سـوکوار خـویش کنم

مـــی رود چـــون ز خـــون دل رقـــمــی

بــر درت یـادگـار خـویـش کـنـم

مــرغ دامــیــم کـــو رخـــت کـــه دمــی

نـالـه در نوبـهار خـویش کـنـم؟

دل نی و جـان نی، پـیش تـو چـه کـنم؟

که تو را شرمسار خویش کنم

چون به جز غم کسی نه محرم ماست

غم خـود غمگسار خویش کنم

یـــار بـــایــد بـــه وقـــت خـــوردن غـــم

خسرو خستـه یار خویش کنم

***

خـیـز تــا بــاده در پــیـالـه کـنـیـم

گـل درون قـدح چــو لـالـه کـنـیـم

بـا مـی جـان فـزا و نغـمـه ی چـنگ

تا به کی خون خوریم و ناله کنیم

هــر دم از دیــده ی قــدح پــیـمــای

بــاده ی لــعــل در پــیـالــه کــنــیـم

بـا گل و لاله همچو بـلبل مست

وصـف آن عـنـبـرین کـلـالـه کـنیم

شـادخـواران چـو بـاده پـیـمـاینـد

دفـع غـم راسـت بـر حـواله کنیم

وز شــگــرفــان چـــارده ســالــه

طـلب عـمر شـصـت سـاله کنیم

وز بـــخـــار شـــراب آتـــش فــام

ورق چــهـره پــر ز ژالــه کــنــیـم

همچو خسرو به نام می خواران

ملک دیوان بـه خـون قـبـاله کنیم

***

هر شـب از شوق جـامه پـاره کنم

عاشق عاشقم، چـه چـاره کنم

گــر بــرآیــد مــه از گــریــبـــانــش

دامـن از گـریه پـر سـتـاره کـنـم

از درونــم بــرون نــخــواهــد رفــت

گر چه صد جای سینه پاره کنم

خون شد این دل، نگر ز بهر جفات

دل دیـگـر ز سـنـگ خــاره کـنـم

جـرعـه ای گـر بــیـابــم از لـب تــو

صـوفـیان را شـراب خـواره کـنـم

چـند گویی کـه صـبـر کـن در هجـر

گــر تــوانــم هــزار بـــاره کــنــم

مـن هـمـی مـیرم و تـو آب حـیـات

چـون تــوانـم ز تــو کـنـاره کـنـم

تــو کــنــی جــور بــر دل خــســرو

مـن چـو بـیگـانگـان نـظـاره کـنم

***

چون شکر زان دو لعل تر بکنم

دل نخـواهم که از شـکر بـکنم

لـــب تـــو آب زنـــدگـــانـــی را

تـرعـه ی خـون شـود، اگـر بـکـنم

تــا بــسـوزم در آتــش غـم تـو

گوشه ای هر دم از جگر بکنم

گــر نـبــاشــد امـیـد دیـدن تــو

دیـده ی خـویش را ز سـر بـکـنـم

پــیـش رویـت در آتــش انـدازم

گـل کـه از بـاغ تـازه تـر بـکـنـم

نکـنم دل ز مهرت، ار هر شـب

جان ز عشق تو تا سحر بـکنم

بـر مکن چـشـم مردمی از من

کـه نـیـارم ز تــو نـظــر بــکـنـم

جان کند خسرو از لبـت هر دم

خنده ای زن که بـیشتـر بـکنم

***

جـان من از غمت چـنان شده ام

که ز غمخوارگی به جان شده ام

غم جان بـود پیش از این و کنون

بـکشم خویش را، بـر آن شده ام

تـا تـو مهمان من شـوی، خـود را

از اجل یک شبـی ضمان شده ام

پندت، ای نیک خواه، می شنوم

من که خـود پـند مردمان شده ام

کـوه دردم تــرا، گـنـه چــه کــنـم

کـه اگـر بــر دلـت گـران شــده ام

گـر ســگـان تــو الـتــفـات کـنـنـد

دور از آن روی استـخـوان شده ام

خـوار مـنـگـر کـه خــسـروم آخــر

کــه غــلـام تــو رایـگـان شــده ام

***

گـر در وصـل را گـشـاد دهـیـم

دیــده را مـــژده ی مـــراد دهـــیــم

پـا نهادی بـه خاک و دل دادیم

جان همت هم بر آن نهاد دهیم

دی بـرفتی و خواستم جان را

کــه نـویـدی بــراوفــتــاد دهـیـم

وعـده کـردی، وفـا نـفـرمـودی

ور فـرامـوش گـشـت، یاد دهـیم

صبر را گر عنان به دست آریم

اشـک را یک دم ایسـتـاد دهـیم

***

تـیـغ بـرکـش کـه تـا ز سـر بـرهـیم

تـیـر بـگـشـای کـز نـظـر بـرهـیم

آشــکــارا مــکــش کــه تــا بـــاری

هم ز سر هم، ز درد سر برهیم

خـشـم کـن تـا بــمـیـرم انـدر حـال

از تـو وز خـویشـتـن دگـر بـرهیم

آخـرم جـرعـه ای بــبــخـش از لـب

تـا ازین عـقـل حـیلـه گـر بـرهیم

گفتیم «خوش بزی و عشق مباز»

زنـده از دسـت تـو اگـر بــرهـیـم

وه کـه شــب در مـیـان کـنـم نـروم

از تو روزی که، ای پسر، بـرهیم

غــم خــســرو بــگـویـمـت کـه اگـر

از رفــیـقـان بــی هـنـر بــرهـیـم

***

گـــل دل تــــازه گــــردد از دم خــــم

دل گــل زنــده گــردد از نــم خــم

روح پاکت است چشم عیسی جام

و اشک لعل است خون مریم خم

تـــا شــوی مــحـــرم حــریــم حــرم

غـوطـه ای خـور بـه آب زمزم خـم

در شـبـسـتـان می پـرسـتـان کـش

شـــاهــد جـــام را ز طــارم خـــم

خــیـز تــا صــبــحــدم فـرو شــویـیـم

گـل رویـیـن قـدح بـه شـبـنـم خـم

داد عــیــش از ربــیــع بـــســتــانــم

بـــه طــلــوع مــه مــحـــرم خـــم

جـان خـسـرو مـگـر بـه وقـت صـبـوح

همـچـو سـاغـر بـرآمد از غـم خـم

***

این تویی تـا بـه خواب می بـینم

یا بـه شـب آفـتـاب مـی بـینم

در دل خـویـشـتـن خـیـال لـبــت

نـمـکـی بـر کـبـاب مـی بـینـم

یک شب از خویشتن مکن دورم

که ز هجـران عذاب می بـینم

راز دل چـون نهان کـنم از اشـک

هـمـه بـر روی آب مـی بـینـم

بـا کـه گویم غـم تـو، کـز غـم تـو

همـه عـالـم خـراب می بـینم

مـگــر امــروز کــز پــس عــمـری

نرگست را به خواب می بینم

جـان خـسـرو، مرو، شتـاب مکن

عمر خود در شتـاب می بـینم

***

رویـت، ای نـازنـیـن، کـه مـی بـینـم

جـان سـتـاند، چـنین کـه مـی بـینم

گفتی «از رویم آرزوی تو چیست؟»

آرزویـم هــمــیـن کــه مــی بــیـنــم

دیـدنــت مــردنــی ســت هــر روزم

نـزیـم مـن چــنـیـن کـه مـی بــیـنـم

نـتــوان رنـج عــشــق او بــشــنـیـد

مـن بــیـچـاره بــیـن کـه مـی بـیـنـم

بـــهــر روی تــو دوســت مــی دارم

هـر گـل و یاسـمـین کـه مـی بـینـم

لـب نـمـودی، بـبـخـش چـاشـتـیـی

هـم از آن انـگـبـیـن کـه مـی بـیـنـم

یا خـود از بـهر جـان خـسـرو راسـت

این همه خشم و کین که می بینم

***

دوش مــی رفـــت و آه مــی کـــردم

در پـــی او نــگــاه مــی کــردم

هـــر دم از خـــون دیـــده در پـــی او

قـاصـدی رو بــه راه مـی کـردم

شب همه شب ز دود سینه ی خویش

سرمه در چشم ماه می کردم

نـــاوک غــــمـــزه در دلـــم مـــی زد

مـن دلـخـسـتــه آه مـی کـردم

خــون دل تـــا بـــه روز مــی خــوردم

نـالـه تـا صـبـحـگـاه مـی کـردم

گریه می کـردم و بـه حـالت خـویش

خـنده هم گـاه گـاه مـی کـردم

آفــتـــابـــی بـــه صـــبـــح بـــاز آمــد

کـانـتــظـارش نـگـاه مـی کـردم

یــافــتــم عــاقــبــت مــهــی کــاو را

طـلبـش سـال و ماه می کردم

آه اگــــر بــــاز پــــس نـــمـــی آیـــد

عـالـمـی را ســیـاه مـی کـردم

گـر چـه تـقـصـیر ما ز حـد بـگـذشـت

کـرمـش عـذرخـواه مـی کـردم

بـعد از این وقت تـوبـه شـد، خـسـرو

پـیش از این گر گناه می کـردم

***

دل بــه زلـفـت ســپــردم و رفـتــم

در بــه زنـجـیـر کـردم و رفـتـم

در شــب وصــل مــانـدـم بــیـمـار

روز هجـران شـمـردم و رفـتـم

پـیـچـشـی داشـتـم ز هـر مـویـش

هـمـه از دل بــبــردم و رفـتـم

چون غمت جمله قسمت من شد

غم تـو جـمله خـوردم و رفتـم

چـند گویی که «رو، بـمیر از غـم »

تو همان دان که مردم و رفتم

گــر تـــرا بـــود زحــمــتــی از مــن

زحـمت خـویش بـردم و رفتـم

جـان خـسـرو که کس قـبـول نکـرد

هم بـه خدمت سپردم و رفتم

***

دل ز مــهـر تــو در کــه پــیـونـدم؟

دل ز مـهـرت کـجـا کـنـد بـنـدم؟

بس که دل می دری و می دوزی

یـک دل اسـت و هـزار پــیـونـدم

پــیـش ازیـنـم دلــی و دردی بــود

دل شد، اکنون به درد خرسندم

بـه یکـی دل غـم تـو نـتـوان خـورد

بـو کـه زلـفـت دهد دلـی چـندم

روی من زعـفـران شـد و زین روی

خیره بـر روی خـود همی خـندم

هـر دم از تـنـدبـاد سـینـه ی خـویش

صـبــر از شـاخ و بـیـخ بــرکـنـدم

پـنـد کـم ده مـراکـز آن بــگـذشـت

کـه نـصـیـحـت کـنـد خـردمـنـدم

بـعـد از این دل بـه نـیکـوان نـدهم

خـسـرو، ار جـان دهد خـداونـدم

***

مـن اگـر دوسـتـت هـمـی دارم

مکـش اکنون بـرای این کـارم

من خود از هجر مرده ام، لیکن

خـویشـتـن را بـدو نـمـی آرم

لـاف یاری نمـی زنم، هر چـنـد

بـا تـو در خویشتـن نمی یارم

در نـشـان سـتـارگـان سـپــهـر

همه شـب تـا بـه روز بـیدارم

می دهم جان بـه یاد گیسویت

شب بدین یاد زنده می دارم

نستـانی تـو جـان خسرو، لیک

گر بـگویی بـه غمزه نسپـارم

***

ای وجـــــود تـــــو دیــــده ی جـــــانــــم

جـسـم پـیدا و جـان پـنهانـم

بـس که سوی تـو می دوم بـه خـیال

سوی خـود بـاز ره نمی دانم

گـه کــرشــمـه کــنـی و گــاهـی نـاز

من بدین گونه زیست نتوانم

مـــهــرت از جـــان مـــن بـــرون نــرود

جـان من، گر بـرون رود جانم

تـــــا تـــــرا دیــــدم و نــــدادم جــــان

والله از زیسـتـن پـشـیمانم

پندم، ای دوست، می نهفتم، از آنک

تـو ز شـهری، من از بـیابـانم

ایــن چــنــیـن بــا خــیــال یــارب مــن

خـسـروم یا خـیال جـانـانـم؟

***

سـحـرگـه کـه بـیدار گـردیده بـودم

صبـوحی دو سه بـاده نوشیده بـودم

شدم بـامدادان بدانسان که دل را

کنم خـوش که محـمود ژولیده بـودم

بـتـم ناگه آمد بـه پـیش و ز دستم

فرو ریخـت هر گل که بـرچـیده بـودم

بـدیدم رخـش را و دیوانـه گـشـتـم

من این روز را پیش از این دیده بودم

بـخـندید بـر حـال من خـلـق عـالم

که داند که من بـر که خـندیده بـودم

مـرنـج ار در آویـخـتـم بـا تـو، جـانـا

که دیوانه و مسـت و شـوریده بـودم

نگارا، چه خوش آشناها که کردی

هـر آبـی کـه از دیـده بــاریـده بــودم

مرا فتنه بـودی، وزان چشم بـودی

تـرا بــنـده بــودم، وزیـن دیـده بــودم

ز غـمـهـای خـسـرو شـدم آزمـوده

کـه مـن عـشـق بـازیت ورزیده بـودم

***

مــن از دســت دل دوش دیـوانـه بــودم

همه شب در افسون و افسانه بـودم

غمش بـود و من گم شـدم در دل خـود

کـه هـمـراه غـولـی بـه ویـرانـه بـودم

ز دل شـعـلـه ی شـوق مـی زد بـه یادش

بــر آن شـعـلـه ی شـوق پـروانـه بــودم

به مسجد رود صبح هر کس به مذهب

مـن نـامـسـلـمـان بـه بـتـخـانه بـودم

دل و جـان و تـن بـا خـیالش یکـی شـد

همین من در آن جـمـع بـیگـانه بـودم

دریـغـا، خــیـالـش بــه ســیـری نـدیـدم

کـه شـوریده و مسـت و دیوانه بـودم

خـرابــی خـسـرو نـگـفـتــم بــه رویـش

که بیهوش از آن شکل مستانه بودم

***

مـن آن تــرک طـنـاز را مـی شـنـاسـم

من آن شوخ بدساز را می شناسم

مــبــیـنــیــد تــا مــی تــوانــیـد در وی

که من آن سـرانداز را می شناسـم

نبـینم بـه سویش ز بـیم دو چـشمش

که آن هر دو غـماز را می شـناسـم

شبم تازه شد جان به دشنام مستی

تـو بـودی، من آواز را می شـناسـم

ز مـن پـرس ذوق سـخـنـهای خـسـرو

که من آن ره سـاز را می شـناسـم

***

ز عشقت من خستـه جـان می خـراشم

چـگـونه ز هر دیده خـونی نپـاشـم؟

بـه یک جـرعـه ای، سـاقیا، جـمله زهدم

کـزین بـیشـتـر مـی نیرزد قـمـاشـم

ســر گــنــج شــاهـان نـدارم، مــرا بــس

رخ خــوبـــرویــان وجــوه مــعــاشــم

بـه مـیخـانه ها بـس کـه دیوانه گـشـتـم

مـرا دیـو گــیـرد چــو زو دور بــاشــم

چـو بــر سـر کـلـه شـد سـفـال شـرابــم

ز سر خود سزد، گر سفالی تراشم

زهی سرخ رویی خسرو که خوش خوی

بــه ســنـگ در مـیـکـده زد فـراشـم

***

گذشت آن که من صبر و دین داشتم

تـو گـویی، نه آن و نه این داشـتـم

هـمـی رفـت و پــابــوس زهـره نـبــود

هـم از دور رو بــر زمـیـن داشــتــم

بــــدیـــدم در آن پــــایـــه ی زنـــدگــــی

کـه من مردن خـود یقـین داشـتـم

رقـیبـش ز ننـگـم نگـشـت، ار نه مـن

سـر و تــیـغ در آسـتــیـن داشـتــم

بـه یادش ز خـورشـید می سـوخـتـم

همین سایه ای همنشین داشتم

مـســوز از گــمـان صــبــوریـم، ازآنـک

نماند آن که من پـیش ازین داشتم

فــتــادم بــه چــاه زنـخ، گـرچــه مـن

چـو خـسـرو دلی دوربـین داشـتـم

***

چــو نـام تــو در نـامـه ای دیـده ام

بـه نـامـت کـه بـر دیده مـالـیده ام

بــه یـاد زمـیـن بــوس درگــاه تــو

ســراپــای آن نـامـه بــوسـیـده ام

ز نـــام تــــو آن نـــامـــه ی نـــامـــدار

سـر بــنـدگـی بــرنـپــیـچــیـده ام

جـز این یک هنر نیست مکتـوب را

وگر نیست، باری من این دیده ام

کـه آنها کـه در روی او خـوانـده ام

جــوابــی از او بــاز نــشــنـیـده ام

قلم چـون سر یک زبـانیش نیست

از آن نــاتــراشــیــده بــبــریـده ام

ولـی اینـکـه بـنهاد سـر بـر خـطـم

از او راســتــی را پــســنـدیـده ام

زبـانـم چـو یارای نـطـقـش نـمـانـد

زبــانــی ز نـی بــر تــراشــیـده ام

بــیــا، ای دبــیـر، ار نــداری مــداد

ســیــاهــی بــرون آور از دیـده ام

سـخـنهای بـگزیده بـنویس و گوی

کـه ای مـونـس و یار بـگـزیده ام !

چـو زلف تـو شوریده شد حـال من

بــبـخـشـای بـر حـال شـوریـده ام

ســیـه کــرده ام نــامــه از دود دل

سـیـه روتــر از خـاک کـن دیـده ام

چو خسرو در این رقعه از سوز دل

بــه نـی آتــش تـیـز پــوشـیـده ام

***

بـیـا تـا بـی گـل و صـهـبــا نـبــاشـیـم

که گل بـاشد بسی و ما نباشیم

ز گــل نــازک تــریـم و چــنـد گــاهـی

بـه جـز زیـر گـل و خـارا نـبـاشـیم

بـــیــا، یــارا و بـــا مـــا بـــاش امـــروز

چو می دانی که ما فردا نباشیم

چـو تـنـهـا بـودنـی، بــایـد، هـمـان بـه

که از هم صحبـتـان تنها نبـاشیم

چــو نـگــذارنـد یـک جــا دوســتــان را

چرا بـا دوستـان یک جا نبـاشیم؟

چـو زیـر پـای مـی بــایـد شـدن خـاک

چـرا چـون خـاک زیر پـا نـبـاشـیم

چو بودن نیست، خسرو، جز دو روزی

دو روزی نـیـز بـگـذر تـا نـبـاشـیـم

***

بـحـل کـن آن همـه خـونها کـه در غـمـت خـوردم

که عمری از دل و جان شکر این کرم کردم

حــدیـث وصــل نـگـویـم کــه گـفــتــه شــد روزی

ز بـخـت بـد چـه لگدها که بـر جـگر خـوردم

بـــمـــردم و نـــدهـــم درد خـــود بـــرون، زیــراک

کـجـاسـت دل کـه شـنـاسـد حـلـاوت دردم

چـنان خـوش اسـت جـفـایت کـه گـر تـو تـیر زنی

قـبــول اگـر نـکـنـم مـن بــه دیـده، نـامـردم

چــه کــارم آیـد، اگــر خــاک کــوی تــو نــشــود؟

تــنـی کـه از پــی ایـن سـالـهـاش پــروردم

شــبــی کـه گـرد ســر کـوی تــو تــوانـم گـشـت

بـه عـشـق گـرد سـر خـود هزار می گـردم

به کوی تو چو شوم خاک، نیست غم به جز آنک

صــبــا ز کــوی تــو ســوی دگـر بــرد گـردم

گریسـت خـون بـه جـفای تـو، خـسروا، صد شکر

کـــه ســـرخ کـــرد بـــه گــاه وفـــا رخ زردم

***

دوســتــان در ره دل ســنــگ گــران اســت تــنـم

چه کنم تـا ز ره این سنگ بـه یک سو فگنم؟

گــل بـــاغ فــلــکــم، آمــده بـــر گــلــشــن خــاک

بــر درم جـامـه چـو بــادی بــوزد زان چـمـنـم

بـلـبـل جـان بـه هوایی چـمـن خـویش بـسـوخـت

کـی بـود، کـین نفـس تـنگ بـهم بـرشـکـنم؟

شـــاهــبـــازم کــه شـــکــارم بـــود از عــالــم دل

تــا کــیــم زیــن دل مــردار نــه زاغ و زغــنــم

آب خــوش خــوردنـم از عــقــل مــیـســر نــشــود

وقت می خوش آن کند بی خبر از خویشتنم

مستم از لعل لب خویش کن، ای دوست، چنانک

خـویشـتـن را بـه قـیامت نشـناسـم کـه منم

مـن دردی کـش دیـریـنـه چــو مـیـرم سـرمـسـت

بـه مـیم شـوی و نـمـازی هم ازو کـن کـفـنم

مـگـســیـم و بــه خــم بــاده درافـتــاده چــو مـن

بــه کـرانـی نـرســم، چــنـد پــر و بــال زنـم؟

ســاقـیـا، غـرقـه بــه مـی کـن قـدری خــســرو را

چـنـد بــاشـد ز بــتـان غـرقـه ی خـونـابـه تـنـم؟

***

گـــر رســـم روزی بـــه تـــو نــوآشـــنــایــی هــا کـــنــم

هر چـه بـاید خـواهم و بـخـت آزمـایی هـا کـنـم

او چـو شـاه از گـوشـه هـای چــشـم بــیـنـد سـوی مـن

مـن ازان لـبـهـا بـه صـد مـنـت گـدایی هـا کـنـم

ای خوش آن وقتی که او خوش خوش رود در خواب و من

پـیش چـشـم و زلـف او شـرح جـدایی ها کـنـم

از شــراب عــشــق ســیــل آمــد، مــصــلــایــم بـــبـــرد

گر شـوم هشـیار ازین می، پـارسـایی ها کـنم

از در او مـــســـت بـــیـــرون آیــم و در پـــیــش خـــلـــق

چــون گـدایـان تــوانـگـر خــودنـمـایـی هـا کـنـم

ور شــبـــی در کــنــج تــاریــکــم ســتــد، در پـــیــش او

خـویـش را زنـده بـسـوزم، روشـنـایی هـا کـنـم

بـــنــدگــی را خـــط نــویــســم بـــر رخ از خـــون جـــگــر

وز دو دیـده هـم بــرو ثــبــت گــوایـی هـا کــنـم

گــر طــفــیــل پـــاســبـــانــان بـــیــنــم انــدر کــوی تـــو

بــا ســگــان آن ســر کــو آشــنـایـی هـا کــنـم

یـک غــزل گــر بــشــنـود آن مـه بــه گــوش خــود ز مـن

همچو خسرو پیش خلقی خودستایی ها کنم

***

چـون ز تـو مـی نـتـوانـم کـه شـکـیبـا بـاشـم

چــه غـمـت دارد بــگـذار کـه رســوا بــاشــم

در فـراق تـو کـه دانـد کـه کـجـا خـاک شـوم؟

بـخـت آن کـو کـه مـن اندر تـه آن پـا بـاشـم؟

شــب نــدانــم ز پـــی دیــدن او چــون گــذرد

بــس کـه تــا روز در انـدیـشــه ی فـردا بــاشــم

ای خوش آن دم که برانی به گلویم شمشیر

من در آن فرصـت سـویت بـه تـماشـا بـاشـم

تـا بـه جـز من نخـورد کس غـم تـو بـیشـتـری

از پــی خـوردن غـمـهـای تــو تــنـهـا بــاشـم

رشـکـم آید کـه سـگـان بـر سـر کـویت گردند

گـر بــفـرمـایـی مـن نـیـز هـمـانـجــا بــاشــم

وعــده ای خــواهـم و در بــنـد وفــا نـیـز نـیـم

غـرض آن اسـت که بـاری بـه تـقاضـا بـاشـم

از سرم در گذران خـواب خـوشت خـوش بـادا

عاشقم من همه شب در غم و سودا باشم

حـجـت بـنـدگـی مـن خـط یـار اسـت، از آنـک

خـسـروم، مـن کـه غـلـام خـط زیـبــا بــاشـم

***

ز عشقت خواستـم از جان و یک دم بـا تو ننشستـم

بــریـدم از جــهــان بــهــر تــو و بــا تــو نــپــیـوســتــم

تـو در ابـرو گـره بـسـتـی و گفـتـی «خـون تـو ریزم »

مــن ایــن فــال مــبـــارک را درون دل گــره بــســتــم

نــدارم حـــد آن کـــز شـــب روان زلــف تـــو لـــافـــم

ولـیکـن این قـدر دانـم کـه در کـویت سـگـی هـسـتـم

چـو ارزان نیسـت آن دولت که پـیشـت بـار یابـد کس

مـرا ایـن دولـت ارزانـی کـه بــر خــاک درت بــســتــم

تو در دل شستی و جان این سخن گفت و برون آمد

«مبـارک بـاد خـصـم خـانه را منزل که من جـسـتـم »

بــر بــالـای هـمـچـو تــیـر گـر بــنـشـسـت پــهـلـویـم

مرا تـیری سـت در پـهلـو، چـو پـهلوی تـو بـنشـسـتـم

کسی را مسـت کن زان لب که هشیاری کند دعوی

مـرا خـود سـالـهـا بـاشـد کـه هـم بـر یـاد او مـسـتـم

بـه غـمزه عـاشـقـی را کـش که او را زنده می دانی

کـه مـن از دولـت هـجــرت ز نـنـگ زیـسـتــن رسـتــم

گله می کرد خـسـرو کز جـفـا بـشـکسـتـیم، گفتـی

«چه شد، کردم سفالی خرد، در نعل تو بشکستم »

***

عـاشــق شــدم، بــا یـار بــدعـهـد وغـا کـردم

زان شـوخ جــفـا دیـدم، هـر چــنـد وفـا کـردم

یارب، چه شد آن پر فن، دل را که ستد از من

من هوش که را دادم، من صـبـر کـجـا کـردم؟

مـطــرب غــزلـی تــر زد، درد کـهـنـم نـو شــد

مـعــذور بــدم، جــانـا، گـر جــامـه قـبــا کـردم

یـک چـنـد ز هـر سـودا بــاز آمـده بـود ایـن دل

نــاگــاه تــرا دیـدم، بــر خــویـش بــلــا کــردم

دی روی نــکـــویــت را انــدک تـــرکــی دیــدم

لـیـک از پـی چـشـم بــد بــسـیـار دعـا کـردم

گـفـتـم کـه «مگـر چـندی ایمن زیم از غـمها»

دل دور نـشــد از تــو، هـر چــنـد جــدا کــردم

بـر هـر صـنـمـی رفـتـم، در هـر پـسـری دیـدم

ننشست کسی در دل چندانش که جا کردم

تــا بــار دگـر خــســرو دل بــر پــسـران نـنـهـد

در کـشـمکـش عـشـقـت نیکوش سـزا کـردم

***

زین پس سر آن نیست که من زهد فروشم

ساقی، قدحی ده که بـه روی تو بـنوشم

جـایـی کـه نـیـرزد بــه جـوی دیـن درسـتــم

این تـوبـه ی صد جای شکسته چه فروشم؟

بـس پـیـر خـرابــات کـه دیـدم بـه شـفـاعـت

تــا بــاز گــشــادنــد در مــیـکــده دوشــم

اکـنون کـه سـرم شـد بـه در مـیکـده پـامـال

چون بیم دهد محتسب از مالش گوشم؟

بـوده سـت ز هـوش و دلـم انـدیشـه ی تـیمـار

الـمـنة لله کـه نه دل مـانـد نه هوشـم

رفـت آن که مصـلا بـه کتـف داشـتـم، اکنون

بـازیچـه گه مغ بـچـگان شد سـر و دوشم

پوشیده بـسی خدمت بـت کردم و زین پس

زنار هوس می کـندم، از تـو چـه پـوشـم؟

چـون بــاز نـیـامـد ز بــت و بــتــکـده خـسـرو

اصـلـاح مـزاج سـگ دیـوانـه چـه کـوشـم؟

***

گــر مـن بــه کــمـنـد تــو گـرفــتــار نـبــاشــم

افـتـاده دریـن سـایه ی دیـوار نـبـاشـم

آخـر ز تـو چـیـزی سـت درین سـینـه، وگـرنـه

چندین به سر کوی تو بیدار نبـاشم

زنـجــیـر گـشــایـم، بــبــرد زلـف تــو، گـر مـن

نوبـرده ی آن غـمزه ی خـونخـوار نبـاشـم

خـونها خـورم و شـکـر تـو گـویم کـه ازین می

یک لحظه ز اقبال تو هشیار نباشم

خــوش وقــت دلـی کــه بــود آزاد کــه بــاری

من می نتـوانم که گرفـتـار نبـاشـم

چون خاص خیالت شدم، ای جان و خرد، دور

آن به که کنون پهلوی اغیار نبـاشم

گویند کـه «خـسـرو مگری » وای کـه چـندین

بـیرون نـتـراود، اگـر افـگـار نـبـاشـم

***

چـون دولت آن نیسـت کـه پـهلوی تـو بـاشـم

کـم زان کـه فـتـاده بـه سـر کـوی تـو بـاشـم

کشتن چو ترا خوی شد، اکنون من و این درد

یــک روز مــگــر راتــبـــه ی خــوی تــو بـــاشــم

هر صـبـح بـه قبـله همه خـلق و من بـدکیش

افــتــاده در انــدیــشــه ی ابــروی تــو بــاشــم

روز از هـوس قـد تــو گـشــتــم بــه چــمـنـهـا

شـب نـیـز در انـدیشـه ی گـیسـوی تـو بـاشـم

خــورشـیـد بــرآیـد، خــبــرم نـبــود و مـه نـیـز

بـس گر دل پـر خـون بـه غم روی تـو بـاشـم

بــنـواز بــه یـک نـاوکــم، ای تــرک، کـه بــاری

مـن نـیـز طـفـیـلـی خــور آهـوی تــو بــاشـم

آن دم کـه تـو در کـشـتـن مـن دسـت بــرآری

خلقی همه سوی من و من سوی تو باشم

نآیــم بــه در از مــنــت دشــنــام تــو هــرگــز

بــا آن کـه هـمـه عـمـر دعـاگـوی تـو بـاشـم

ایـن اسـت بـهـار دل خـسـرو کـه چـو غـنـچـه

صـد پــاره جــگـر از هـوس روی تــو بــاشــم

***

عشقت نصیب من همه غم داد، درد هم

هوش و قرار من نشـد و خـواب و خـورد هم

دردا کـه آه گـرم بـه تـنـهـائیـم بـسـوخـت

تــنـهـا نـه آه گـرم کـه دمـهـای ســرد هـم

عشاق را کسی که جـفا گفت، عیب کرد

دید آنـچـه گـفـت و یاد کـند آنـچـه کـرد هم

جرمم که از وفاست بـبـخشای و عفو کن

ایـنــک شــفــیـع خــون دل و روی زرد هـم

اشکم روان بـه سـوی تـو آورد، چـون کنم

این خـاک روزیم بـد و این خواب و خورد هم

آنـجـا کـه پـای خـود نـهی از نـاز بـر زمـین

خــاک درت ز دیـده دریـغ اسـت و گـرد هـم

بـر جـان خـود نهم همـه درد تـو بـهر آنـک

درمـان تـو بـه کـس نـرسـد بـلـکـه درد هم

نامـرد نیسـت مرد تـحـمل بـه راه عـشـق

نــامــرد را چــه زهـره و یـارا کــه مــرد هـم

خـسـرو درین ره از سر مردانگیت نیسـت

با درد عشق جفت شو، از خویش فرد هم

***

مــاهـی رود و مــن هــمــه شــب خــواب نــدانــم

وه این چه حیات است که من می گذرانم

گـفـتـی کـه «چـسـانـی، ز غـمـم بــاز نـگـویـی؟»

من بـا تـو چه گویم، چو ندانم که چسانم؟

یــک شــب ز رخ خــویــش چـــراغــیــم کــرم کــن

تــا قـصــه ی انـدوه تــوام پــیـش تــو خــوانـم

بــوده ســت گـمـانـم کـه ز دســتــت نـبــرم جــان

جـاوید بـزی تـو کـه یقـین گـشـت گـمـانـم

پرسی که بگو حال خود، ای دوست، چه پرسی؟

آن بـه که من این قصه بـه گوشت نرسانم

نــی ز آن مــنــی تــو، چــه بــرم رشــک ز اغــیـار

بـیهوده مـگـس از شـکـرسـتـان کـه رانـم؟

تــا چــنــد دهـی درد ســر، ای اهــل نــصــیـحــت

من خـود ز دل سـوخـتـه ی خـویش بـه جـانم

زان گـونه کـه مـانـدی تـو درین سـینه، هم اکـنـون

مـانی تـو درین سـینه و مـن بـنـده نـمـانم

گویند که «خـسـرو، تـو شـدی خـاک بـه کـویش »

نـاچـار چـو رفـتــن بــه درش مـی نـتــوانـم

***

دریـاب کــه مــن طــاقــت هـجــر تــو نــدارم

بـشتاب که افتاد بـه جان بهر تو کارم

از من تو کران کردی و خون ماند به چشمم

گـوهـر ز بـرم رفـتـه و دریـا بـه کـنـارم

هــر روز دم ســـرد، مـــگـــر بـــاد خـــزانـــم

هر لحـظه زنم اشـک، مگر ابـر بـهارم

هر شـب ز پـی طـالـع بـد تـا بـه سـحـرگـاه

قـطـره ز مـژه بـارم و سـیاره شـمـارم

آن دل کـه ز مـن بــسـتـده ای بــهـر خـدا را

بـسپـار بـه من تا بـه خدایت بـسپارم

گـر صـد سـتـم از بــهـر تـو بــر روی مـن آیـد

آرم همه بر خویش و به روی تو نیارم

هـشــدار، دل خــســرو اگـر زلـف تــو گـیـرد

تـا نـالـه ی شـبـگـیر بـه رویـت نـگـمـارم

***

ابـــر مــی بـــارد و مــن بـــار ســـفــر مــی بـــنــدم

چـشـم مـی گـرید و مـن از تـو نظـر مـی بـندم

چــشـم گـریـان بــه لـبــش داشـتــه، یـعـنـی در راه

بـــر ســر آب روان پــل ز شــکــر مــی بـــنــدم

جــان گـسـسـتــه سـت گـره مـی زنـمـش از گـریـه

گرهش سست تر است، ار چه که برمی بندم

بــهـر بــســتــن بــه دگــر چــیـز هـمـی آرم دســت

وز تــحــیـر بــه غــلــط چــیـز دگــر مــی بــنـدم

گفتی، ای دوست «که بربند به مویی دل خویش »

حـال این اسـت کـه مـی بـینی، اگـر می بـندم

از تـو مـی دیـدم و چـون آمـد، چـشـمـم بــربــسـت

بـنگر از چشم خود، ای دیده، چه بـرمی بندم؟

نـمـکـی بــخــش بــه خــســرو کــه بــرای تــوشــه

خـون بـرون می کشـم از دیده، جـگر می بـندم

***

مرا بـین کاندرین حـالت سـر و سـامان نمی خـواهم

نهانی خـنـده ای هم زان لـب و دندان نمـی خـواهم

بـه غـمزه زاهدان را کـش، بـه ناوک مصـلـحـان را زن

کـه مـن خـون پـلـید خـود بـر آن دامـان نمی خـواهم

سـر لـبـهـات گـردم، سـبـزه شـان آغـاز شـد آن گـه

وگـر زین بـگـذرد، مـن زیسـتـن چـندان نمی خـواهم

ز مـسـتـیـت بــبـیـن چـنـدیـن زیـان صـبــر و دل دارم

مگر یک سـود کان دم بـوسـه را فرمان نمی خـواهم

بـــه رویــت آرزومـــنــدم، مـــدار از مــن دریــغ آخـــر

که بـت می جویم، ای کافر، ز تـو ایمان نمی خواهم

مـرا کــش، ای نـکــوخــواه و دعــای بــد مـکــن او را

که من این راز دل می خواهم و از جان نمی خواهم

طبیبا، درد عشق است این و خوش می آیدم مردن

رها کن درد من بـا من که من خود جـان نمی خواهم

بــرو، ای عـهـد مـســتــوری، درآ، ای دور بــدنـامـی

که من دیوانه ی عـشـقم، سـر و سـامان نمی خـواهم

چـو کـار از زر بـرآید، کـیمـیا می خـواهم، ای گـردون

بـده، سهل است این، خاک در سلطان نمی خواهم

جـلـال دیـن و دنـیـا شـاه پــرور، زآنـک مـی خـواهـم

بـه دولـت عـمـر او، وان عـمـر را پـایان نمـی خـواهم

ز دسـت بـیدلی خـسـرو بـه جـان آمد، اگر بـخـشی

دلـی مـی خـواهم از تـو، لـیک آبـادان نمـی خـواهم

***

بـــاز ایــن دل مــن رو بــه کــه آورد، نــدانــم؟

وان صبر که بوده ست، کجا کرد، ندانم؟

شب ها منم و گوشه ی غم حال من این است

حــــال دل آواره ی شــــبــــگـــرد نـــدانـــم

آن گــرد کــه مــی خــیـزد ازان راه بــبــیـنـیـد

و آن کیست سوار از پـی آن گرد، ندانم؟

اشـک از ســفـر کـوی ویـم تــحــفـه غـم آورد

مـن خـوش تـر ازین هـیچ ره آورد نـدانـم

بـازم بـه جـگـر می خـلـد آن قـامت چـون تـیر

سـاقـی، قـدح بــاده کـه مـن درد نـدانـم

یــاری کــه بــرنــجــد ز جــفــا، یــار نــگــویــم

مـردی کـه بــتـرسـد ز بــلـا، مـرد نـدانـم

از هـر کـه بـپـرسـنـد بـگـوید کـه چـه خـسـرو

یـک ســوخــتــه ی حــادثــه پــرورد نــدانـم

***

وقتـی ازین پـیش تـر خوشدلیی داشتیم

غارت عشقت رسـید، آن همه بـگذاشتـیم

تــخـم وفـا کـاشـتــیـم بــر سـر راه امـیـد

هیچ بـری چـون نداد، کاش نمی کاشتـیم!

شـاهسـوارا، ز خـط تـا بـکشـیدی سـپـه

ز آتــش دل در هـوا صـد عـلـم افـراشـتـیـم

دی ز لـب پـر نمـک خـنـده زدی، وز لـبـت

هر چه جگر رخنه داشت از نمک انباشتیم

دیده ی خسرو شده ست خانه ی نقاش چین

بـس که درو از خـیال نقش تـو بـنگاشـتـیم

***

بـس بـه مـویت اسـیر شـد جـانم

گـر گـذاری، گـریخـت نتـوانم

چون درآیی، نمی شناسم فرق

کین تویی در درونه بـا جانم

مـی نـگـر، مـن نـدانمـت گـه گـه

بـس بـه نـظـاره ی تـو حـیرانـم

نـــظـــر مـــردمـــان و دیـــده ی بـــد

بـر تـو چـون پـیرهنت لـرزانم

سـوی تـو بـینم و تـو جـانـب مـن

چـون بـینی، نـظـر بـگـردانم

همه هسـتـی بـه هیچ بـفروشم

وعده ی وصل نیست، بستانم

عاشق آن چـنان شدم که بـه دل

وصل و هجـر است هر دو یکسانم

دل مــن دزدی و شــوی مــنـکــر

خـسـروم من، تـرا نکـو دانم

***

از پــس عـمـر شـبــی هـم نـفـس یـار شـدم

خواب بود آن همه گویی تو، چو بیدار شدم

وقتی آن چشمه ی خورشید بدین سوی نتافت

گـر چـه در کـوی غـمش سـایه ی دیوار شـدم

مـوی گـشـتـم ز غـم و بــار اجـل مـی بــنـدم

ره دراز اسـت، نکـو شـد کـه سـکیار شـدم

طـوف کـوی تـو همه از سـر مـن بـیرون رفـت

آنکـه که گه در چـمن و گاه بـه گلزار شـدم

از ســگـان ســر کـوی تــو مـرا شـرم گـرفـت

بـس که در گرد سـر کوی تـو بـسـیار شدم

رفـت شــبــهـا و مـرا صــبــح مـرادی نـدمـیـد

نه ز چـشمت بـه حـد زیسـتـن افگار شـدم

خـسـروم، بـر سر هر کو شده رسوای جـهان

طـرفـه کـانـدوه تــرا مـحــرم اســرار شــدم

***

«ن»

از آن لـب می وزد بـویی و بـوی خـون ناب اسـت این

بـــیــا تــا تــر کــنــم لــب را، اگــر بـــوی شــراب اســت ایــن

ز مستـی چشم نگشایی و تـیرت بـی خطا بـر جـان

جهانی کشتـه شد، آخر چه می گویی «صواب است این »؟

نـخـفـتـم از غـمـت شـبـها و امـروزت کـه مـی بـینـم

ز تـن جـان می رود بـیرون، نمی دانم چـه خـواب اسـت این؟

فـرامـش شـد مـرا خـورشـید از شـبـهـای بـی پـایان

تـــرا مــی بـــیــنــم و انــدر گــمــانــم کآفــتـــاب اســت ایــن

مزن طعنه که عاشق نیستی چون خون نمی گریی

کـه خـون بـوده سـت آخـر پـیش از این کـامـروز آب اسـت این

ز سـوزم خـواب شب بـویی درآمد، مسـت من گفتـا

«در ایـن خـانـه جـگـر مـی سـوزد و بـوی کـبـاب اسـت ایـن »

غـمـت مهمـان جـاوید اسـت و جـانم میزبـانش شـد

تـو بـاش، ای مـیهـمـان، کـز بـهـر رفـتـن در شـتـاب اسـت این

سؤالـی کـردمـش کآزاد خــواهـد شــد دلـم وقــتــی

گــره زد در ســر ابــروی کــج، گـفــتــا «جــواب اســت ایـن »

شـبـی زلفـش گرفـتـم، گفـت «هم زینت درآویزم »

بــده، ای دزد جــان، شـکـرانـه ی مـشـکـیـن طـنـاب اسـت ایـن

رقـیـبــا، تــیـغ مـیـرانـی و در جـان مـی کـنـی رخـنـه

تــو ایـن را زخــم مـی گـویـی و مـا را فـتــح بــاب اســت ایـن

تو، ای ساقی، که هر دم می دهی خونابـه ای ما را

به خسرو می چه می بدهی که خود مست و خراب است این

***

غبار مشک می خیزد، ندانم تا چه باد است این؟

سوار مسـت می آید، فسـاد است و فسـاد است این

بـه زلـفـش صـد دل مـظـلـوم در فـریاد مـی بـینـم

نـدانـم رشـتـه ی ظـلـم اسـت یـا زنـجـیـر داد اسـت این!

مـنـش گـویم چـنین مـخـرام کآه خـلـق بـد بـاشـد

نصیحـت می کنم، یارب، چـه تـرک خود مراد است این

بـگفتـم گریه را «بـاز ایست » آخر یک زمان، گفتـا

که جـانان می رود بـیرون، چه جـای ایستـاد است این

هـمـه کـس را ز یـاد دوسـتــان در دل نـشـاط آیـد

مـرا جـان می رود بـیرون، ندانم تـا چـه یاد اسـت این؟

مبـین عـار، ار بـه گریه ریخـت مردم دیده در پـایت

کـه از خـون دلـش پـرورد و طـفـل خـانـه زاد اسـت این

دلـا، درمـانـده گـشـتــی از خـیـال مـن هـم از اول

که او را جـای می دادی، نمی گفتـم فسـاد است این

بــه امـیـد ســلـامـی رفــت روز عــمـر در کــویـش

شبت خوش، خسروا، بگذر که وقت خیر باد است این

***

همـی رفـتـی و مـی گـفـتـند اندر حـسـن فـردسـت این

بـت خـانه نشین است این، نه ماه خـانه گردست این

نگویم چـشـم و غـمزه سـت این کـه بـهر جـان من داری

که پـیکان شـکار اسـت آن و شـمشـیر نبـردسـت این

لـبــت گــه گــه بــخــنـدیـدی بــه روی زعــفــران رنـگــم

چه شد آخر نه اکنون هم همان رخسار زردست این؟

خوشم بـا آب چشم خویش تا گفتی که «غم می خور»

و لیکن هم تـو می دانی که ناخـوش آبـخـوردست این

مـرا دردی سـت انـدر جـان کـه هـم بــا جـان رود بـیـرون

دگـر درد آنـکـه همـدردی نیابـم، وه چـه دردسـت این

هـر آن خـاکـی کـه مـی ریزد بـه شـرط از دیـده بـپـذیـرم

ولی شـرطی که گویندم که از کوی تـو گردسـت این

به شوخی می زنی سنگم، گل است این بر رخ عاشق

گل مردان مزن بـر روی خـسـرو، چـونکه مردسـت این

***

شب ست این وه چه بی پایان و یا خود زلف یارست این

مه اسـت این پـیش چـشمم یا خـیال آن نگارسـت این

رســیـده مــوســم نـوروز و هـر کــس در گــلــســتــانـی

جـهـان در چـشـم مـن زنـدان، چـه ایام بـهارسـت این؟

چـه آیم در چـمن، ای بـاغـبـان، کان گل که هسـت آنجـا

بـه دیده می نمایم دل، بـه من گوید کـه خـارسـت این

ســیـه شــد روز مــن از غــم، پــریـشــان روزگــارم هــم

نه روز آسایشم بـاشد نه شب، چـون روزگارست این؟

غـم هـجـرم کـه مـی سـوزد، رهـا کـن تـا هـمـی سـوزم

کـه از نـامـهـربــانـی، چـون بـبـیـنـی، یـادگـارسـت ایـن

غــبـــار آورد چـــشـــمــم ز انــتـــظــار و بـــاد هــم روزی

غــبــاری نآرد از کــویـش کــه مـزد انـتــظــارســت ایـن

مـرا گـویـنـد بــیـکـاران، چـه کـارسـت ایـن کـه تــو داری؟

ز دل پـرسیدم این، من هم نمی دانم چـه کارست این

بــه غـم خــوردن مـوافـق نـه شـونـدم دوسـتــان هـر دم

نــدارم مــن روا، زیـرانـه نـقــل خــوشــگــوارســت ایـن

مــرا افــســوس مــی آیــد ز تـــیــرش بـــر دل خـــســرو

سگش هم ننگرد زین سو که بس لاغر شکارست این

***

درآ، ای شاخ گل، خندان و مجلس را گلستان کن

بـه گفت تلخ چون می عاشقان را مست و غلتـان کن

از آن زلـف پــریـشــان نـامـزد کـن بــاد را، ور کـس

به عهدت خواب خوش دارد، همه خوابش پریشان کن

مـگـو «پـیراهن زیبـایی آمـد چـسـت بـر یوسـف »

تـو هم بـشـنـاس خـود را و یکـی سـر در گـریبـان کـن

پـس از مـردن مـنه تـابـوتـم اندر گـوشـه ی مـسـجـد

بــبــر آن هــیـمــه را در کــار آتــشــگــاه گــبــران کــن

مـنـه بــر آیـنـه آن روی، وه گـر مـی نـهـی، بــاری

بــسـوز ایـن جـان کـم بــخـت مـرا، خـاکـسـتـر آن کـن

چـو نتـوان بـوی تـو بـشنید از وی، می درم جـامه

چـرا بـیهوده گـوینـدت کـه گـل در مـشـک پـنـهـان کـن

گه جـان دادن اسـت و شـربـت دیدار می خـواهم

اگر چـه بـر تـو دشـوار اسـت، بـاری بـر من آسـان کـن

بــرون آ چــون ســواد دیــده ی ابــر ســیــه، وانــگــه

بــه گــرمــا ســایــه ی بــالــای آن ســرو خــرامــان کــن

طــبــیـبــا، درد مـن دارد نـهـفــتــه در دلـم کــاری

تــو دردی را کـه بــیـکــارســت رو تــدبــیـر درمـان کـن

نـثـار تـسـت چـون جـانهای مـشـتـاقـان تـو، بـاری

نـثــارت دیـگـران چــیـنـنـد نـی خــود غـارت جــان کـن

نـدارم خـواب مـن، از آسـتـانـت بــو کـه خـواب آیـد

بــیـار آن خـاک را هـم خـوابــه ی آن چــشـم گـریـان کـن

بـنـای عـشـق جـانـان نو شـد اندر سـینه ی خـسـرو

بـــنــاهــای کــهــن از کـــارگــاه غـــمــزه ویــران کـــن

***

بـهار آمد، ولی سرو گلسـتـان چـون تـوان کردن

که بی یاران خود، حیف است گشت بوستان کردن؟

گسسته سلک صحبت دوستانم بـاز و من زنده

بــدیـن خـواری نـه از راهـسـت یـاد دوسـتــان کـردن

مرا گویی «فراموشـش کن و آزاد شـو از غـم »

مسـلمانان، چـنین رویی فـرامش چـون تـوان کـردن؟

بـگویند آن مسـافر را که صد پـاره شـده جـانش

کـم از یک نـامـه ای کـز وی تـوان پـیوند جـان کـردن؟

به فتراک تو دل بـندم، مرا چون نیست آن پنجه

کـه بــتــوانـد تــرا دســت شـفـاعـت در عـنـان کـردن

کجااند آن همه مرغان که رفتند از چمن، یارب؟

نــدانــســـتـــنــد، پـــنــداریــد، یــاد آشــیــان کــردن

بیا تا شکر غم گوییم، خسرو بـعد از این، چو ما

نــدانــســتـــیــم در ایــام شــادی شــکــر آن کــردن

***

زهـی رسـم بـنـاگـوشـت گـل انـدر سـبــزه پـروردن

حــرامــت بـــاد بـــی یــاران مــی انــدر ســاغــر آوردن

لطـافـت گـویم آن یا حـسـن یا خـود آدمی کـشـتـن

شــمـایـل خــوانـم آن یـا شــکـل یـا خــود مـردم آزردن

چه رویست آن، تعالی الله که نتوان زیستن بی او؟

چه شکل است آن نمی دانم که نتوان پیش او مردن؟

گهی از رخ فـشـاندن گـرد و گه در دامن افـگـندن

گـهـی بــر روی بــردن دسـت و گـه در آسـتـیـن کـردن

اگـر گـویـم کـه دارم بــر لـبــت کـاری بــه جـای لـب

روا بـــاشــد چــنــیــن در کــار مــا دنــدان فــرو بـــردن

ز زلـفـت مـی کـشـم بـسـیـار تـاب از روی تـو روزی

پــریـشـانـی چـه آرد چـون تــویـی را دسـت در گـردن؟

خـوش اسـت آن لب گزیدن گـاه شـورانگیزی خـنده

اگـر چــه نـیـسـت از مـعـهـود حـلـوا بــا نـمـک خـوردن

مــپــرور، خــســروا، در دل خــیــال خــوب رویــان را

نـشـایـد دشـمـن خــود را بــه خــون خـویـش پــروردن

***

مرا قامت چو چوگان است و سر چون گوی سرگردان

بیا، ای ترک و چوگانی بدین سرگشته در گردان

همه شـب جـان مـن گـردانسـت گـرداگـرد رخـسـارت

بـدانگونه کـه بـاشـد گـرد گـل بـاد سـحـر گـردان

سـرت گـردم، زمـانـی گـوش کـن بــر نـالـه هـای مـن

گـرت درد سـری بــاشـد مـرا بـر گـرد سـرگـردان

در ایـام چـو تـو شـکـر لـبـی تـا کـی کـشـم تـلـخـی؟

بـزن یک خـنده و دامان عـیشـم پـر شـکـر گردان

ز غم شـب تـا سـحـر جـان می کنم، بـردار زلف از رخ

اگـر مـردن نـبــاشـد زود، بــاری بــیـخـبــر گـردان

شـبـی، ای آفـتـاب حـسـن، در مهتـاب گـشـتـی کـن

در و دیــوار را از ســـایــه ی خـــود جـــانــور گــردان

بــــرون آ از در و دیـــوانـــه گـــردان هـــوشـــیـــاران را

ولـیـکــن خــســرو دیـوانـه را دیـوانـه تــر گــردان

***

شـبـی بـا مـا خـیال خـویشـتـن را مـیهمـان گـردان

ز بــاغ عـارض خـود مـجــلـسـم را بــوسـتــان گـردان

بــه زیـبــایـی و رعــنـایـی بــرون آ یـک ره از خــانـه

ز رخ بــنـمـا گــلـســتــان و ز قــد ســرو روان گــردان

هوس دارم از آن نرگـس نگـاهی، سـوی من بـنگـر

چــو چــشــم نـاتــوان خــود مـرا هـم نـاتــوان گـردان

خـدا را چــنـد سـوزم ز آتــش بــی مـهـری آن مـه؟

بــده صــبــری مـرا یـا بــا مـن او را مـهـربــان گــردان

غـم عـشـق تـو دارد پــایـمـالـم تــا شـوم کـشـتـه

تـو هـم بـا او جـفـا را بـهـر قـتـلـم هـم عـنـان گـردان

چه پنهان می شوی، بنمای روی خویش خلقی را

چو خسرو هر طرف از عشق خود بی خانمان گردان

***

وصـیت می کـنم، گـر بـشـنود ابـرو کـمـان من

پـس از مردن نشـان تـیر سـازد اسـتـخـوان من

زبان اوست ترکی گوی و من ترکی نمی دانم

چه خوش بودی، اگر بودی زبانش در دهان من

بـه شـکر نسـبـت لعل لب جـان پـرورش کردم

بـرون کن از پـس سـر، گر غلط کردم، زبـان من

اگر بـا ما سخن گویی ز روی مرحمت، می گو

منم فرهاد سـرگردان، تـویی شـیرین زبـان من

چـنان از عشق می سوزد تـنم در زیر پـیراهن

کـه از بـیـرون پـیـراهـن نـمـایـد اسـتـخـوان مـن

مـراد خـسـرو بـیدل بـرآر و یک زمـان بـنشـین

کـه رحـمـی بـر دلـت آیـد ز فـریـاد و فـغـان مـن

***

نــدارم روزی از رویـت بــه جــز حــیـرت گــه دیـدن

چه سود از دیدن بستان، چه نتوان میوه ای چیدن؟

اگر دزدیدن جان می نخواهی، چیست از شوخی

بـه هنـگـام خـرامـش خـویش را صـد جـای دزدیدن؟

دلی کـو عـاشـق شـمعـی بـود سـوزد چـو پـروانه

کـه بــر آتــش سـیـه رویـی بــود چــون دود لـرزیـدن

جـگـرخـارای پـیکـان غـمـزه ی خـوبـان، رو، ای رعـنـا

کـه نآرد نـازنـیـن طـاقـت ز نـاخـن پــشـت خــاریـدن

زکـوة آن دو لـب بـر جـان من یک خـنده ضـایع کـن

کـه ایـن دیوانـه زان لـبـهـا هـمـی ارزد بـه خـنـدیـدن

لب و چـشمم بـه رشکند از پـی خاک درت بـا هم

که این در گردن سـرمه سـت و آن در بـند بـوسیدن

شبـی گفتـم که سـوز من نبـینی گه گهی، گفتـا

که بـاشد خـس ز بـهتـر سوخـتـن، نی از پـی دیدن

کسی کو جان نبـازد عشق او بازی ست با جانان

نـشـایـد خــودپــرسـتــان را طـریـق عـشـق ورزیـدن

مرنج از جـور یار، ار عاشقی، خـسرو، که بـه نبـود

مـزاج نـیـکـوان دانـسـتــن و بــر خـویـش پــوشـیـدن

***

مخند از درد من، جـانا، نه بـر بـازی ست آه من

درون تـــا آتـــشـــی نـــبــــود، نـــخـــیـــزد دود از روزن

ز جامه گر چه جان پاره کنی، کی باورم داری؟

تــرا کــاســیـب خــواری هـیـچ گـه نـگــرفــت در دامـن

گـناهی جـز وفـاداری مـن اندر خـود نمی بـینم

نـدانـم تــا کـه فــرمـودت کـه دل از دوســتــان بــر کـن

اگر از ناز خـون ریزی، حـلالت کـردم، ای بـدخـو

وگراز دوست جان خواهی، رضایت خواهم، ای دشمن

مرا در بـاغ می خوانی، مگر آگه نه ای از خود؟

رهـا کـن تــا تــرا بــیـنـم، چــه جــای لـالـه و نـسـرن

الا، ای سـاقی مسـتـان، طـفـیل جـرعـه ی رندان

شـرابـی گـر نـمـی ارزم، سـفـالـی بــر سـرم بـشـکـن

بـبـر از من همه اسبـاب هستی جز وفای خود

کـه آن در خــاک خـواهـد رفـت، دور از روی تــو بــا مـن

رقـیـبــا، گـردنـت بــار گـران را بــرنـمـی تــابــد

تــو از خــون مـســلــمـانـان گــرانـبــاری مـکــن گــردن

بـرفـت از یاد خـسـرو زاد و بـوم کهنه در کویش

چـو مرغـی در قـفـس ماند، فـرامش گـرددش مسـکـن

***

با چون تو مهی یک شب گر خواب توان کردن

بـهر خـوشـی عـمری اسـبـاب تـوان کردن

گـر پــای تـرا وقـتـی از گـریـه تـوان شـسـتـن

از بـهـر چـنـیـن کـاری خـونـاب تـوان کـردن

آن طـره بـه یک سـو نه از گوشـه، مه تـابـان!

شـبـهـای سـیاهم را مـهتـاب تـوان کـردن

گـر غـمـزه ی تــو جـویـد شـاگـرد بــه خـونـریـزی

صد خـضر و مسـیحـا را قصـاب تـوان کردن

بـیداری من بـوده سـت از رنج فـراق امـشـب

چندان که به آسایش ده خواب توان کردن

زاهد کـه تـرا بـینـد، گـر قـبـلـه بـه دل خـواهد

از طـاق دو ابــرویـت مـحــراب تــوان کـردن

آن خـوی کـه ز روی تـو گـه گـاه چـکـد بـر لـب

کــام دل خــســرو را جــلـاب تــوان کــردن

***

گیسوی تـرا نسـبـت بـا شب نتـوان کردن

وز مـاه جـمـالـت را غـبـغـب نـتـوان کـردن

جــان عـزم ســفـر دارد، بــردار ز رخ پــرده

مـنزلـگـه مـه عـمـدا عـقـرب نـتـوان کـردن

تـو ظـلم کنی بـر من، من بـنده دعا گویم

یارب، چـه کنم کـاینجـا، یارب نتـوان کردن

گیرم که تـو پـیکان را بـیکار نمی خـواهی

خـون ریخـتـن خـلقی مذهب نتـوان کردن

کودک شـدی و جـانم بـازیچـه ی خـود کردی

ور خود ز تـن من شد، مرکب نتـوان کردن

شربت ز لبت خواهم، وین بیهده گویی را

بــهـر دل گـرم خـود در تــب نـتـوان کـردن

حـلـوای لـب خـود نـه انـدر دهنـم تـا خـود

از غـایـت شـیـرینـی در لـب نـتـوان کـردن

خسرو بـه جهان اندر از بـهر تو می بـاشد

ورنه به چنین جایی یک شب نتوان کردن

***

یوسف چو رخت ماهی در خواب ندیده ست این

خـورشید چـنان زلفی در تـاب ندیده سـت این

دو چــشــم چــو بــادامــت در خــواب بــود دایـم

بـادام چنان چـشمی در خواب ندیده ست این

مـحــراب دو ابــرویـت طــاق اســت دریـن عـالـم

طاقی که چـنان هرگز محـراب ندیده سـت این

بــویــی کــه دهــد زلــفــت گــلــزار کــجــا دارد؟

خـونی که خـورد لعـلت عـناب ندیده سـت این

بــالـای تــو گــر بــیـنـد، مـهـتــاب شــود ســایـه

خـود سـایه ی بـالـایـت مـهـتـاب نـدیده سـت این

نـقـشـی کـه رخــت دارد در آب دو چــشــم مـن

یک چشم چنان نقشی در آب ندیده ست این

صـد حـرف فرو خـوانده سـت از دفتـر تـو خـسـرو

بـی دایره ی عـشـقـت یک بـاب نـدیده سـت این

***

مــــبـــــارک بـــــاد، مـــــاه روزه داران!

بـدان مـسـتـی فـزای هوشـیاران!

مده، ای محتسب، تشویش چشمش

که در خواب خوشند آن پر خماران

ز گـریـه بــیـش مـی ســوزیـم بــا آنـک

نــگــیــرد هــیـمــه ی آتــش ز بــاران

رخـت در چـشم مشـتـاقان چـنانسـت

کــه شــربــت در دهـان روزه داران

خــورد خــون مـن آن کــافــر هـمـه روز

گــوارا بــاد مـی بــر بــاده خــواران

غــنـیـمــت دار خــواب بــی غــمــی را

که شب ناخوش بود بـر سوکواران

بــیـار آن ده قــدح، ای ســاقـی هـوش

که بـر خسرو نبـود این می گواران

***

خمار و خواب و چـشم کافرش بـین

شـکـنـج و پـیـچـش زلـف تـرش بـیـن

دل پـــاکــان و جـــان پـــارســـایــان

هـلـاک غـمـزه هـای سـاحـرش بـیـن

چـو غـوغـای مگـس در خـانه ی شـهد

نـفـیـر مـسـتـمـنـدان بــر درش بــیـن

بــه جــای آب اگـر ســاکـن نـدیـدی

درون پـیـرهـن سـیـمـیـن بـرش بـیـن

بـتـا جـعدت پـر از دلهاست خـواهی

گـره بـگـشـا، بـه هر مـو انـدرش بـین

همه شب باده نوشیده ست تا روز

هنوز آن خواب مستی در سرش بین

بـدیـدم یک رهـش، دیوانـه گـشـتـم

دلـم گــویـد کــه بــار دیـگــرش بــیـن

دلم را سـوخـتـی ور بـاورت نیسـت

درونم چـاک کـن، خـاکـسـتـرش بـین

چـو گوید خـسرو از غم گریه ی چـشم

ز خــاک پــای شـاه کـشـورش بــیـن

***

بــــرآمـــد مـــاه عـــیـــد از اوج گـــردون

طـرب چــون مـاه نـو شـد هـر دم افـزون

بــر اوج آسـمـان نـونـی سـت یـا عـیـن

که بـیرون آمده سـت از کـلک بـی چـون

به گردش چیست چندین نقطه زانجم؟

اگـر یـک نـقـطــه بــاشــد بــر ســر نـون

بـــبـــیـــن انـــدر رکـــوع آن پـــاره ی نـــور

هلـاکـش گـوی خـواهی خـواه ذوالـنـون

هـمـانـا حــلـقـه ی گـوش سـپــهـر اسـت

چـو لـیلـی هـسـت در پـهلـوی مـجـنـون

شـفـق بــیـن و ســیـاهـی شـب عـیـد

تو پنداری که این مشک است، آن خون

چــنـیـن مــاه نـو و عــیـد خــجــســتــه

مـــبــــارک بــــاد بـــر ذات هـــمـــایـــون

در اوصــاف کــمــالــت نــظــم خــســرو

بـنـامـیزد همـه سـحـر اسـت و افـسـون

***

شــبــی بــخــرام و مـه را کـار بــشــکـن

رخـی بـنما و گل را بـار بـشـکن

ز ســر جــوش دلــم بـــرگــیــر جـــامــی

خـمـار نـرگـس بـیـمـار بــشـکـن

مــخـــور بـــا مــردمــان عـــشـــق بـــاده

سـفالش بـر سـر اغـیار بـشـکن

صـبــوحــی کـرده از مـجــلـس بــرون آی

بـتان را چاشت گه بـازار بـشکن

سـرم نطع اسـت پـایی کوب، ای مسـت

دماغ عـقـل دعـوی دار بـشـکـن

جــهـان مـی کـشـی هـر روز، بــنـشـیـن

یک امروز از پـی من کار بـشکن

خط مشکین یار، ای گل، نه سهل است

ورق، کانجا رسی، زنهار بشکن

بــر آن دامـن نـخــواهـم خــون خــود نـیـز

قبـا را عطف خـونین وار بـشـکن

دل خسرو شکستـی، وه که گفتـه ست

کـه مـهـر حـقـه ی اسـرار بـشـکـن

***

خــوش آمــد بـــا تــوام دیــدار کــردن

نظـر در روی چـون گـلـنـار کـردن

کـشـیـدن بــاده بــر روی تــو، وانـگـاه

تــمـاشــای گـل و گـلـزار کــردن

چه خوش باشد ترا از خواب مستی،

بـه زخـم بـوسـه ها بـیدار کـردن

ز مــن در پــیـش تــو کــاری نــیــایــد

بـــه جــز نــظــاره ی دیــدار کــردن

نــیــارم از لـــبـــت دل را جـــدا کـــرد

که نتوان خون ز خون بیزار کردن

بـه جـرم عـشـق اگـر خـونـم بـریـزنـد

نخـواهم هرگز اسـتـغـفـار کـردن

بـه شـمشیری نگردم منکر از عشـق

ز تـو کشـتـن، ز من اقـرار کـردن

مگو خـسـرو که اینها گفتـنی نیسـت

نمی شاید سخـن بـسیار کردن

***

بــر آن رویـی کـه نـتــوان مـی گـرفـتــن

تـرش بـر روی مـا تـا کـی گـرفـتـن

حـلـالـش بـاد خـونم آن چـنان، کـوسـت

جـفـایت چـون تـوان بـر وی گرفتـن

صــبــا بــســتــان کــبــاب نـیـم ســوزم

به دستش ده به جای می گرفتن

کــجـــا افــتـــاده ای، زاهــد، ز مــا دور؟

نشـاید مفـلـسـان را پـی گـرفـتـن

چـنـین کـز غـمـزه ی شـوخـت امـان یافـت

بـخـواهد فـتـنـه روم و ری گـرفـتـن

ترا هم هست شوقی، لیک فرق است

بـتـا از سـوخـتـن تـا خـوی گرفـتـن

ز تــو در خــان و مــان ســوزی اشــارت

ز خـسـرو آتـش انـدر نـی گـرفـتـن

***

نـه بـی یادت بـرآید یک دم از مـن

نـه بــی رویـت جــدا گـردد غـم از مـن

بـزن بـر جـانم آن زخمی که دانی

به شرط آن که گویی «مرهم از من »

دلم را خون تو می ریزی و ترسم

که خـواهی خـون بـهای دل هم از من

مرا از هر که دیدی پـیش کشتی

مـگـر کـس را نـمـی بـینی کـم از مـن

اگـــر آهــی بـــرآرم از دل تـــنــگ

بــه تــنـگ آیـنـد خــلـق عــالـم از مـن

کجـا کارم بـه عالم راسـت گردد؟

که بـرگشـتـی چـو زلف پـر خـم از من

***

روزی که به عالم است شب دان

پـرسـیـدن گـرم را ز تـب دان

ز اشــکــال زمــانــه نــور هـر کــار

خـورشید بـه عقده ی ذنب دان

لـافـیدن سـفـله بـاشـد از مـال

بـر جیفه کلاه بـر شغب دان

در فـــاقــه بـــود فـــروغ تـــقـــوی

پـیـرایـه گـر چـراغ شـب دان

بـــر اشــک حــریــص عــارفــان را

صد خنده ذخیره زیر لب دان

نقـب افـگـن حـرص تـو ز دینسـت

مـه پــرده درنـده ی قـصـب دان

از خـسـرو پـنـد تـلـخ سـود اسـت

بـپـذیر و ملیلـه را لـعـب دان

***

از هــمــچــو تــویـی بــریــد نــتــوان

بــر تـو دگـری گـزیـد نـتـوان

تــا چــنــد کــشــم جــفــایــت آخــر

محنت همه عمر دید نتـوان

زین پـس من و جور عشق و تسلیم

کز آمده سـرکشـید نتـوان

غم سینه بسوخت، چون توان کرد؟

خـود پـرده ی خـود درید نتـوان

یـــاران عـــزیـــز پـــنـــد گـــویـــنـــد

گـویند، ولـی شـنید نـتـوان

مـن کـز پــی خـواریـم چـه تـدبــیـر؟

عـزت بـه درم خـرید نـتـوان

بــی یـاری بــخـت کـام دل نـیـسـت

بـی پـر بـه هوا پـرید نتـوان

ایــوان مــراد بـــس بـــلــنــد اســت

آنجا بـه هوس رسید نتـوان

این شـربـت عـاشـقـیسـت خـسـرو

بی خون جگر چشید نتوان

***

ای مـیـر هـمـه شـکـرفـروشــان

تـوبـه شـکن صـلاح کوشـان

عشاق ز دست چـون تـو ساقی

خونابه به جای بـاده نوشان

در مـیـکــده ی غــمــت ســفــالــی

نرخ همه معـرفـت فـروشـان

یک خرقه رخت درست نگذاشت

در صـومـعـه ی کـبــودپـوشـان

در کــاوش کــنــه خـــوبـــی تـــو

کند است خـیال تـیزهوشان

از پـرده چـو گـل دمـی بــرون آی

بـاد همـه نیکـوان فـروشـان

خـوش وقـت تــو کآگـهـی نـداری

از آتش سینه های جوشان

بـیـدار نـگـشـت نـرگـس مـسـت

از نـالـه ی بــلـبــل خــروشــان

از تــو سـخــنـی بــه هـر ولـایـت

خـسرو بـه ولایت خـموشان

***

ای آرزوی امـــــــــیـــــــــدواران

ای مـــرهـــم درد دل فـــگـــاران

از دشـمـنی آنچـه بـود، کـردی

ای دوسـت، چـنین کـنند یاران؟

تــا ســایــه ی زلــف تــو بــدیــدم

دیـوانـه شـدم چــو سـایـه داران

افـگـنـد تـنـم چـو مـوی بـاریـک

در زیــر گـــلـــیــم ســـوکـــواران

مـی گـریم بـر غـریبـی خـویش

چــون ابــر بــه مـوسـم بــهـاران

گر شرح دهم غم تـو صد سال

یـک قــصــه نــگــویـم از هـزاران

آن ها که تو می کنی برین دل

از دل نــشـود بـــه روزگــاران

بـا این همه چـشم بـر سـر راه

مـــی دارم چـــون امـــیـــدواران

تـا کی گذری بـه سوی خسرو

چون بر سر کشت خشک باران

***

ســرمـســت رود چــو در گــلـســتــان

پــامـال کـنـد جــمـال بــسـتــان

مــن نـالــه کــنـان ز غــم هـمــه شــب

او خـفـتـه بـه ناز در شـبـسـتـان

یـــارب کــــه از آن خــــدای نــــاتــــرس

انصـاف من شـکسـتـه بـسـتـان

ای چــشــم تـــرا بـــه کــشــتــن مــن

یک غـمـزه و صـد هـزار دسـتـان

هم مستی و هم خوشی همه وقت

خوش باد همیشه وقت مستان

فــــریـــاد ز بــــلــــبــــلــــان بــــرآمــــد

مـخــرام بــه نـاز در گـلـســتــان

داغــــی کـــه فـــراق بــــر دلـــم کـــرد

بشکاف و بـبین، هنوز هست آن

شـد کـشـتـه بــه دسـت جـور خـسـرو

آخــر نـگـهـی بــه زیـردســتــان

***

تــا از بــر تــو جــدا شــدم مـن

یارب که غمت چه کرد بـا من

از دیــدن تــو ز دســت رفــتــم

ای کـاش نـدیـدمـی تــرا مـن

سـیـمـاب شـدی و از خـیـالـت

در خویش گمم چو کیمیا من

رفت آن که به یکدگر رسیدیم

من بـعـد کـجـا تـو و کجـا من

گـیرم بـه غـمـم رهـا کـنـی تـو

هرگـز غـم تـو رها کـنـم مـن!

گـر زنـده بـمـانـم انـدر این غـم

جـز مرگ نخواهم از خـدا من

کس نیست بـدین ستم گرفتار

بـا خسرو دل شکسته یا من

***

جــانـا، گـذری بــه بــوسـتــان کـن

بـاده خـور و رخ چـو ارغـوان کن

جـان ها کـه گرانسـت نرخ ایشـان

یـک بــار بــخـنـد و رایـگـان کـن

از غــمــزه روانـه کــن خــدنــگــی

یـک جــان مـرا هـزار جــان کـن

گر می کشیم ز کس چه پرسی؟

چیزی که ترا خوش آید، آن کن

زن در دل خـــســـرو آتــــش، امـــا

خـود را ز مـیـانـه بــر کـران کـن

***

یک دم فـرامـوشـم نـه ای، گـر چـه نـیاری یاد مـن

انصاف حسنت می دهم بـا آنکه ندهی داد من

گـفـتـم کـه نزد من نشـین، مگـذار زارم این چـنین

تـو نـازکـی و نـازنـیـن، تـنـگ آیـی از فـریـاد مـن

هر سـاعـت از مژگان خـود خـون دلم پـیش اوفـتـد

زین زار ماند بـخت بـد، این است پیش افتاد من

شب مونسـم پـروین بـود، روزم ز خـون بـالین بـود

پیوسته گر غم این بـود، مسکین دل ناشاد من

من می نگفتم کان جوان یک روز خواهد برد جان؟

دیدی چه چپ زد ناگهان این صبر بی بنیاد من!

جـان می شـود از تـن جـدا، هیچ ار گـذر افـتـد تـرا

بـویی بـیـاری، ای صـبـا، زان سـوسـن آزاد مـن

ای دل، در آن زلـف دو تـا مـی بـاش تـسـلـیم بـلـا

کآسـان نـخـواهد شـد رها از دام این صـیاد مـن

فـریـاد خــسـرو هـیـچ گـه انـدر دلـش نـگـرفـت ره

گـر چـه کـند در سـنگ ره این نالـه و فـریاد مـن

***

سودای خوبان کم نشد، زین جان غم فرسود من

هستی همه کردم زیان، این بـود زیشان سود من

بـا هـر کـه بـنـمـودم وفـا، دیـدم جـفـایی عـاقـبـت

شکری نگفت از هیچ کس، این جان ناخشنود من

من خـود ز دسـت هجـر تـو در تـلخـی جـان کندنم

ابــرو تــرش کـرده مـرو، ای تـرک خـشـم آلـود مـن

بـنشین به بـالینم دمی، من خود نخواهم زیستن

بـاری بـبـینم روی تـو، کافـیسـت خـود مقصـود من

زین آه دردانگیز من بـگریسـت چـشم خـلق خـون

یارب چه بـودی چشم تـو، گر پـر شدی از دود من!

از نــالــه و زاری زبــان یــک دم نــمــی آســایــدم

بـیـن تـا چـه خـواهـد کـرد بـاز این آه زودازود مـن!

نـالـیـدن یـعـقـوبـیـم در سـنـگ مـی گـردد هـمـی

دیـــوار در رقـــص آورد ایـــن نـــغــــمـــه ی داود مـــن

امـشـب نـهـانـی روی را بــر آسـتـانـش سـوده ام

ای گـریه امـروزی مـشـو ایـن روی خـاک آلـود مـن

خـونـابـه ی خـسـرو چـنـیـن دیـده نـیـفـگـنـدی بـرون

گـر دل نـدادی هـر دمـش اشـک جـگـر پــالـود مـن

***

مـاهی گـذشـت و شـب نخـفـت این دیده ی بـیدار مـن

یـادی نـکــرد از دوســتــان یـار فــرامـش کــار مـن

فــریـاد شــبــهـایـم چــنـیـن کــز درد مـی آرد خــبــر

بـسـیـار دلـهـا خـون کـنـد، این نـالـه هـای زار مـن

زین بـخـت بـی فـرمـان خـود در حـیرت مـرگـم، دمی

بـیـرون نـیـایـد چـون کـنـم ایـن جـان بـدکـردار مـن

یــار ارچــه از چــشــم نــکــو دیـدن نــمــی آرد مــرا

ای دیـده ی بــد، کــور شــو، گـر نـنـگـری در یـار مـن

هان، ای رقیب، ار می کشی هم بر کفش نه تیغ را

مــانـا کــه شــرمـی آیـدت از دیـده ی خــونـبــار مــن

بـر جـان مـن آخـر هـنـوز، از چـیـسـت، بـرآمـد گـره؟

بس نیست این کان زلف زد چندین گره در کار من

گـر تــو نـیآزاری، بــگـو تــا خــویـش را قــربــان کــنـم

چـه پـرسـی از آزار دل، می بـین بـه جـان زار مـن

من خون خود کردم بـحـل، زان گونه کت بـاید، بـکش

بـاشد که خشمت کم شود، ای کافر خونخوار من

گـفــتــی کــه راز ایـن درون ســوزی نـدارد آنـچــنـان

تـو راسـت می گویی، ولی پـیداست از گفتـار من

***

مـاه هـلـال ابــروی مـن عــقــل مـرا شــیـدا مـکـن

غـمـزه زنان زین سـو میا، آهنگ جـان مـا مـکـن

ای من، غـلام روی تـو، گر جـور خـواهی ور سـتـم

بر بنده ی خود می کنی، چون گویمت کن یا مکن

گـه زلف سـوی رخ بـری، گـه خـال پـیش لب نهی

جـان دارد آخـر آدمی، چـندین بـلـا یک جـا مکـن

گـر من ز جـور چـشـم تـو کـردم شـکـایت گونه ای

زارم بـکش، لیکن مگو «در روی من پیدا مکن »

دیـریـنـه یـاران مــنـنـد، ای پــنـدگــو، انـدوه و غــم

ور بـی غمی، منمای ره، زیشان مرا تـنها مکن

گفتی «شوم فردای هجر آن کشتنت را ساخته »

امـروز مـهـمــان تــوام، تــو وعــده ی فــردا مـکــن

گر عشق می بـازی، دلا، پروانه ای شو نی مگس

بــالـای آتــش چـرخ زن، پــرواز بــر حـلـوا مـکـن

گـفـتـم «ز زلف چـون تـویی زنار بـندم » گفـت «رو

در کفر هم صـادق نه ای، زنار را رسـوا مکن »

خـسـرو، اگر بـخـتـت گهی یاری دهد کانجـا رسی

هم بـر زمین نه دیده و گسـتـاخـی آن پـا مکـن

***

مـانـا کـه بــگـشــایـد دلـم، بــنـدی ز گـیـســو بــاز کــن

گـم گـشــتــگـان عـشـق را پــنـهـان یـکـی آواز کـن

غـمـهاسـت در هر دل ز تـو، هر یک بـه دیگـر چـاشـنـی

مــا نـیـز گــرم ذوق غــم بــا هـر یـکــی انـبــاز کــن

گـو تــا مـرا در کـوی تــو ســوســنـد پــیـش عــاشــقـان

بــازار تـو چـون گـرم شـد، بـر مـن دو دیـده بــاز کـن

گـه جــان درون و گـه بــرون، کــارم مـگــر یـکــتــا شــود

نــازی کــه اول کــرده ای، یـک بــار دیـگــر بــاز کــن

پـــیــش رقـــیــب کــافـــرت در داد مــا را چـــشـــم تـــو

گـر ذکـر کـشـتـن می کـنی، هم ذکـر آن غـماز کـن

بـــاز آمـــد ایــن بـــاد صـــبـــا، آورد بـــویــی از چـــمـــن

ای مرغ جان، بـشکن قفس، هم سوی او پـرواز کن

بگشاد عشق از دیده خون، نالان شو، ای شخص نگون

آمـد شــراب تــو کـنـون، جــنـگ کـهـن را ســاز کـن

خـسـرو، تـو بـر وی کی رسی، لیکن بـه کویش کن گذر

در خــاک بــا هـر ذره ای بــنـشــیـن، بــیـان راز کـن

***

هر مجـلسـی و سـاقیی، من در خـمار خـویشـتـن

هر بـیدلـی آمد بـه خـود، من بـر قـرار خـویشـتـن

زین سوی جـور دشمنان، زانسوی طعن دوسـتـان

خلقی به طعن و گفتگو، عاشق به کار خویشتن

ای پـنـدگـو، هـر دم دگـر چـه آتـشـم در مـی زنـی

من خـود بـه جـان درمانده ام بـا روزگار خویشتـن

جـانا، چـو خـواهی کـشـتـنم در آرزوی یک سـخـن

بـاری بـه دشنامی مرا کن شرمسـار خـویشـتـن

می دانی آخر مردنم عمدا، چه می گویی سخن؟

درمانده ای را کـشـتـه گـیر از انتـظـار خـویشـتـن

تـــو در درون جـــان و مــن هــر دم در انــدوه دگـــر

یارب کـه چـون پـاره کـنـم جـان فـگـار خـویشـتـن

گر در خـمار آن می ای کـز کشـتـن عـاشـق چـکـد

این خون خود کردم بـحل، بـشکن خمار خویشتن

بــرداشـتــم ره در عـدم، بــگـذاشـتــم دل در بــرت

گــه گــه مـگــر یـادآوری از یـادگــار خــویـشــتــن

خود غمزه بـر خـسرو زنی، بـر دیگران تـهمت نهی

مانا بـه فـتـراک کسـان بـندی شـکـار خـویشـتـن

***

خـونی ز چـشـمم می رود، در انتـظـار کـیسـت این؟

تـیری بـه جـانم می نهد، از خـارخـار کـیسـت این؟

دل کــز بـــتــان بـــوالــهــوس آورده بــودم بـــاز پــس

بـاری دگر دزدیده کـس، بـنگر که کـار کیسـت این؟

هـر دم بـه خـاکـی مـنـزلـم، هر دم غـبـاری حـاصـلـم

ای خـاک بـر فـرق دلـم، آخـر غـبـار کـیـسـت ایـن؟

گـویـنـد اگـر آن خــوش پــسـر آیـد، چــه آری در نـظـر

در چـشـم من چـندین گهر بـهر نثـار کـیسـت این؟

اینک رسید آن کینه کش، جان در رکابش سینه وش

بـرکشتنم دل کرده خوش، مردم شکار کیست این؟

گـلـگـون انـار انـگـیـخــتــه، گـیـسـو کـمـنـد آویـخـتــه

دل خسته و خون ریخته، چابک سوار کیست این؟

بــسـتـه مـیـانـی در کـمـر چـون ریـسـمـانـی و گـهـر

بــاری مـرا نآمـد بــبــر، تــا در کـنـار کـیـسـت ایـن؟

بــر خـسـرو بـیـدل ز کـیـن، اسـپ جـفـا را کـرده زیـن

گـر ریزدش خـون در زمـین، در زینهار کـیسـت این؟

***

آمـد بــهـار، ای یـار مـن، بــشـکـفـت گـلـهـا در چـمـن

شــد در نـوا هـر بــلــبــلــی بــر شــاخ ســرو و نــارون

بــاد صـبــا گـلـریـز شـد، سـاقـی، بـده مـی تـا شـوم

گــه از خــمـار چــشــم تــو مـســت و گـه از دردی دن

بــا عــارض زیـبــای تــو مــا را چــه جــای بــاغ و گــل

بـــا قــامــت رعــنــای تـــو چــه جــای ســرو و نــارون

چــنـدان بــه یـاد عـارضـت بــارم ز جــوی دیـده خــون

تــا لــالـه هـایـت را دمـد ســنـبــل بــر اطــراف چــمـن

چشمم چو در هر گوشه ای سرشار دارد چشمه ای

در چـشـمـم ار نـاری گـهـی، بـاری بـیا در چـشـم مـن

شــادم اگــر مــیـرم ز غــم، بــاری ز مــحــنــت وارهـم

از هجـرت، ای زیبـا صـنم، تـا چـنـد بـاشـم مـمـتـحـن؟

گــاهـیـم ســازد بــی خــبــر، گــاهـیـم نآرد در نــظــر

با عاشقان آن چشم را باز این چه سحر است و فتن؟

داریـم بــا زلـفـت، بــتــا، وقـت خــوش و ایـن قـصـه را

مـگــشــای بــا بــاد صــبــا، وقــت مــرا بــر هـم مــزن

از انــتــظــارت دیـده هــا شــد خــســرو بــیــچــاره را

ای یـوســف فــرخ لـقــا، بــویـی فــرســت از پــیـرهـن

***

بـالای تست این پیش من یا سرو بـستانیست این

چشم من است این پـیش تـو یا ابـر نیسانیست این

مـردم بــه جـان چـاکـر تـرا، دیـو و پــری لـشـکـر تـرا

نی خـوبـی است این مر تـرا، ملک سلیمانیست این

تـو می روی، وز هر کـران خـلقـی بـه فـریاد و فـغـان

ای کـافـر نـامـهـربــان، آخــر مـسـلـمـانـیـسـت ایـن؟

هر سـو کـه می افـتـد گذر، هر غـم کـزان نبـود بـتـر

هر لحظه می آید به سر، ما را چه پیشانیست این؟

تـرسان همی بـودم که جـان خـوبـی ستـاند ناگهان

ای دل، کـنون هشـیار هان، کـان آفـت جـانیسـت این

هرچ آیدت زین حوروش، ای جان محنت کش، بکش

بـسیار بـودی جـمع و خـوش، وقت پـریشانیست این

شـهری بـکـشـت آن تـندخـو، زنهار جـام می مـجـو

گستـاخ می بـینی درو، خسرو، چـه نادانیست این؟

***

ز اندازه بـگذشت آرزو، طاقت ندارم بـیش از این

دیدم که هجران چون بـود، دیگر نیارم بیش از این

دل تـشـنـه ی دیدار تـو، جـان مـیهمـان یک نـفـس

ای آشـنـا، از در مـران، بـیگـانـه وارم بـیش از این

بـگذار بـوسم پـای تو، بـس از جهان محنت بـرم

هم، جان تو، کاندر جهان کاری ندارم بیش از این

آزرده ی دیـریـنـه را یـک غـمـزه زن کـان بــه شــود

مرهم نمی خـواهد ز تـو جـان فگارم بـیش از این

ای ابـر نـیسـانی، مـزن لـاف از در غـلـتـان خـود

کـز بـهـر ایـثـار رهـش در دیـده دارم بـیـش از ایـن

آرام گیر، ای بی وفا، یک دم نشین بر چشم تر

زان رو کـه دیـدار تــرا نـبــود قـرارم بــیـش از ایـن

خـسـرو چـو موید از غـمـت، زاندوه تـو بـار گـران

آخـر مسـلمانی، منه بـر سینه بـارم بـیش از این

***

خـواهـی دلـا، فـردوس جـان، رخـسـار جـانـان را بـبـیـن

ور بــایـدت ســرو روان، آن مــیـر خــوبــان را بــبــیـن

ای دل، کـه هـسـتـی بـی قـرار، از بــهـر روی آن سـوار

ار جـانت می آید بـه کـار، آن شـکـل جـولان را بـبـین

ای بـت پـرسـت هند و چـین، کز یاد بـت بـوسـی زمین

چندین چه گویی بت چنین، آن یک مسلمان را ببین

گـم کـرد، جـانـا، بــر درت، هـم جـان و هـم دل چـاکـرت

در گـیـسـوی غـدر آورت، ایـن را بـجـو، آن را بـبـیـن

دیشب که می رفتی چو مه، می گفت با من دل به ره

«گر جـان ندیدی هیچ گه، اینجا بـیا، جان را بـبـین »

دارم ز تــو داغ کــهـن، ور نــیـســت بــاور ایـن ســخــن

پـیـدا دل مـن پــاره کـن، وان داغ پــنـهـان را بــبــیـن

بــخــرام هـمـچــون عــاقـلـان، از بــهـر جــان غــافــلـان

در هــم ز آه بــیــدلــان، زلــف پــریـشــان را بــبــیـن

ای چـون پـری در دلبـری، در حـسـن خـود گشتـه بـری

خواهی سلیمان بـنگری، بـر تـخـت سلطان را بـبـین

مـی گـوی هـر دم، خـسـروا، سـلـطـان مـبــارک را دعـا

ور راسـت خـواهی قبـله را، آن قطـب دوران را بـبـین

***

خواب ز چشم من بشد، چشم تو بست خواب من

تــاب نـمـانـده در تــنـم، زلـف تـو بــرد تــاب مـن

فـتــنـه ی چـشـم تـو سـتــد خـواب مـرا بــه عـهـد تـو

فتنه چو خواب کم کند، بهر چه برده خواب من؟

تـشـنه ی خـون فـتـنه ام، بـس کـه بـخـورد خـون مـن

دشـمـن آب دیده ام، بـس کـه بـریـخـت آب مـن

درد ســریــت مــی دهــد گــریــه ی زار مــن، بـــلــی

خـود همه درد سـر بـود حـاصـل این گـلـاب مـن

سـوزش خـود چـه گویمت، بـس که بـگفـت دمبـدم

آتــش دل بــه صـد زبــان، حــال دل کـبــاب مـن

روز من از تـو گـشـت شـب، ور غـم روشـنی خـورم

آه جــهــان فــروز دل بـــس بـــود آفــتــاب مــن

در شـب ماهتـاب، اگر سـگ همه شـب فـغـان کند

آن سـگ بـافـغـان مـنـم، روی تـو مـاهـتـاب مـن

عـمـر شــتــاب مـی کـنـد، وقـت وفـای عـهـد شــد

هسـت ز عمر بـی وفا بـیشـتـر این شـتـاب من

از تــو هـمـای کـی فــتــد ســایـه بــر آشــیـان مـا!

جـغـد بــه حـیـلـه مـی پـرد در وطـن خـراب مـن

دی در تــو هـمـی زدم لــب بــه جــفــا گــشــادیـم

بــخــت در دگـر گـشـود از پــی فـتــح بــاب مـن

بــوسـه سؤال کـردمـت، بــوسـه زدی بــه زیـر لـب

گـر نه مـن ابـلـهم، همین بـس نبـود جـواب من

خـسـرو از انقـلاب تـو، گرچـه که ماند بـی سـکون

هم ز سـکون بـه دل شود، این همه انقلاب من

***

گرچـه ز خوی نازکت سوخـتـه گشت جـان من

سـوی تـو می کـشـد هنوز این دل ناتـوان مـن

خـواب نمـانـد خـلـق را در همـه شـهر از غـمـت

دور شـنیده می شـود در دل شـب فـغـان مـن

هـیـچ غـبــارت از درون مـی نـپـذیـردم سـکـون

گرچـه شـد آب جـمله خـون در تـن ناتـوان من

وه کـه ز جـور چـون تـویـی نـام غـبــار بــر زبــان

نیست کسی که بفگند خاک بر این دهان من

گـر دهـیم بـه جـان امـان، نـزل ره تـو عـمـر مـن

ور کـشـیـم بـه رایـگـان گـرد سـر تـو جـان مـن

گفتیم از چه ناخوشی، رنج تـو چیست، بـازگو؟

دوری دوسـتــان و بــس، دور ز دوسـتــان مـن

بس که تو شوخ و دلبری، گم شود ار دل کسی

گـرچـه کـه دیگـری بـرد، بـر تـو بـود گـمان من

دور مـکـن ز دامـنش گـرد مـن، ای صـبـا، از آنک

در ره او از این هوس خـاک شد استـخـوان من

خـون دل مـن آب شـد از پـی روی شـسـتـنـش

خـواب نـمـی رود هـنـوز از پـی ایـن جـوان مـن

خـشـم کـنـان بـیـا کـه مـا صـلـح کـنـیم یکـدگـر

جــان و دل مـن آن تــو، رنـج و غـم تــو آن مـن

دوش ز آه دل مـرا ســوخــتــه بــود لــب، ولــی

بـخـت مـن آنـک نـام شـه بـود بـرین زبـان مـن

شـاه جـهان جـلـال دین، آنک بـه یک اشـارتـش

دولـت بــیـکـرانـه شـد مـحـنـت بـی کـران مـن

بــگـذرد و نـیـوفـتــد هـیـچ بــه خـسـروش نـظـر

پـیک شـتـاب مـی رود تـرک سـبـک عـنان مـن

***

تـنگ نبـات چـون بـود، لب بـگشـا کـه هم چـنین

آب حـیات چـون رود، خـیز و بـیا که همچـنین

هر که بگویدت که تو دل به چه شکل می بری؟

از سـر کوی ناگهان مسـت بـرآ که همچـنین

هر کـه بـگویدت کـه جـان چـون بـود اندرون تـن؟

یک نفسی بـیا نشین در بـر ما که همچـنین

هر کـه بـگـویدت کـه گـل خـنده چـگـونه می زند

غـنچـه ی شـکرین خـود بـازگشـا که همچـنین

ور بـه تو گویم، ای پسر، کت به کنار چون کشم

تـنگ بـبـند بـر مـیان بـند قـبـا کـه همـچـنین

هر کـه پـری طـلـب کـند، چـهره ی خـود بـدو نمـای

هر که ز زلف دم زند، زلف گشا که همچنین

لــاف وفــا زنــی، ولــی نــیـســت بــرای نــام را

در تو نشانی از وفا، هم بـه وفا که همچنین

هر کـه نخـواند هیچ گـه نامـه ی عـشـق چـون بـود

قـصـه ی حـال خـسـروش بـاز نما که همچـنین

***

رفـتـی و شـد بـی تـو جـانـم زار، بـاز آی و بـبـین

سینه ای دارم ز هجر افگار، بازآی و ببین

بــر سـر راه تـو زان بــادی کـه از سـویـت رسـیـد

دیده ی من پرخس و پرخار، بـازآی و بـبـین

گـر بــیـایـی و بــبــیـنـی حــال مـن از گـفـت مـن

بو که بزیم جان من، یک بـار بازآی و ببین

چون تو رفتی از من و من از خود، کنون لطف کن

گـاه رفـتـن آخـریـن دیـدار، بـازآی و بـبـین

من نمی گویم «بـیا، وین شخص چون مویم نگر»

از خم گیسوی خود، یک بـار بـازآی و ببین

گـر نـدیدی سـوزش مـجـنون ز درد و داغ عـشـق

درد و داغ خـسرو غمخوار، بـازآی و بـبـین

***

آخـر، ای خـودبـین من، روزی بـه غمخواری بـبـین

از گـرفــتــاری بــپــرس و در گـرفــتــاری بــبــیـن

ایـنـک ایـنـک بــر سـر کـوی تـو زارم مـی کـشـنـد

گـر ز کـشـتـن بــاز نـسـتــانـیـم بــازاری بــبــیـن

چـون نـخـواهی دید آن خـونریز را، ای دیده، بـیش

باری این ساعت که در قتل است بسیاری ببین

نیسـت همدردی کـه گویم حـال خـود را، ای صـبـا

بــلـبـلـی نـالـنـده تـر از مـن بـه گـلـزاری بــبـیـن

وصل خاصان راست، من زایشان نیم، ای بخت بد

بـــهــر مــن انــدازه ی ادبـــار مــن کــاری بـــبــیــن

بــلـبــلـا، امـروز مـن در گـلـسـتــانـم، گـل مـجـوی

از جـگـر پـر کـالـه ای بـر نـوک هـر خـاری بـبـیـن

ای دل، آخـر می بـبـاید داشـت، پـاس کار خـویش

خسرو ار گم شد، سگی دیگر بـه بـازاری بـبـین

***

آن کــلــاه کــج بــر آن ســرو بــلــنــد او بـــبــیــن

وان شـراب آلوده لبـهای چـو قند او بـبـین

دل در آن زلف اسـت، عذرش مشنو، ای بـاد صبـا

مو به موی او به خود پیوند و بـند او بـبین

ای که می بـافیش مو، آهسـتـه تـر کن شـانه را

ریش دلها را بـه جعد چون کمند او بـبـین

هان و هان، ای چـشم من، کاندر کمین آن رخی

جان من، بـر آتـش سینه سپـند او بـبـین

ای رقـیـب، ار مـی کـشـی اول دل مـن پـاره کـن

داغــهـای خــنـجــر بــیـدادمــنـد او ببـیـن

دل اسـیـر عـشـق شـد، اقـبــال بـخـت مـن نـگـر

سر فدای تـیغ شد، بـخـت بـلند او بـبـین

پیش من روزی سواره می گذشت، آهم بجست

اینـک اینـک داغ بـر ران سـمـنـد او بـبـین

جـان مـن، مـخـرام غـافـل پـیش هـر درمـانـده ای

ناگـهان آهی ز جـان مـسـتـمـند او بـبـین

پـند خـسـرو شـاهد سـاقیسـت، هان تـا نشنوی

خان و مان های خراب اینک ز پند او ببین

***

صـبـح دولـت مـی دمـد یا خـود رخ جـانانسـت این

بـوی گل می آید این یا بـوی آن بـسـتـانست این

دیدم از خـنده نمـک ریزانش، گـفـتـم «بـر کـه بـاز»

هم بـه خـنده گفت «بـهر سینه ی بـریانست این »

ز آب چــشــم مــن گــیـاه مــهـر مـی رویـد مــدام

بـنگر، ای نامهربـان، تـا چـه عجـب بـارانست این

جـانم از هجـران بـرون رفتـه سـت و می بـینم تـرا

دل گواهی می دهد بـا من کـه اینک آنسـت این

هر که دید آن صفحه ی رخسار، خواند الحمد و گفت

الله الله آیـتــی از رحــمـت یـزدانـســت ایـن

رکـن حـق والـای دیـن کـاخـتـر بـه تـعـظـیـم تـمـام

پاش می بوسد گهی، دستوری سلطانست این

دی رسـیـده ارغـنـون عـشـرت شـادی بــه دسـت

داد خـسرو را که خـدمتـگار خـسرو خـانست این

***

ای بـه کـویت هر سـحـرگـه جـای تـنها ماندگـان

رحمتی بـر چشم خون پـالای تـنها ماندگان

چـون بـه کویت دوسـت تـنها پـای را خـاکی کند

کس بـه جـز گریه نشوید پـای تـنها ماندگان

درد تــن بــاشــد، ولـیـکـن نـی بــســان درد دل

گـر مـثـل گـردون رود بـالـای تـنها مـانـدگـان

با چنین شبها که من دارم، چه باشد، وه که گر

یادت آید روزی از شـبـهـای تـنـهـا مـانـدگـان

نی منت گـویم ز تـو«حـالم تـوانی گـوش کـرد؟»

کانده سخت است در سودای تنها ماندگان

کــشــتــی از تــنـهـائیـم، آخــر نـیـامـد وقــت آن

کت گذر بـاشد بـه محنت جای تنها ماندگان

مـانـد ایـنـم آفـتــاب و مـه کـه در شـبــهـای غـم

سـایه بـاشد مونس شـبـهای تـنها ماندگان

آفـتــاب چــرخ تــنـهـا ســوزد و گـویـد «مـسـوز»

وای تـنها مـاندگـان، ای وای تـنها ماندگـان!

تـو غـم خـسـرو کـجـا دانی کـه نشـنیدی گـهی

نـالـه و فــریـاد دردافــزای تــنـهـا مـانـدگـان

***

بـاش تـا مـشـکـت ز بـرگ یـاسـمـین آیـد بـرون

بــیـنـی از تـن چـنـد جـان نـازنـیـن آیـد بــرون

تـیر زهرآلـود چـشـمـت قـصـد جـانم مـی کـنـد

همـچـو زنبـوری کـه ناگـه از کـمـین آید بـرون

مـانـده در زیر زمـین خـورشـیـد، آخـر رخ بـپـوش

تــا مـگـر خــورشـیـد از زیـر زمـیـن آیـد بــرون

چون به پشت زین نشینی، گر ندیدستی، ببین

کـز مـیـان بــیـد سـر در آســتــیـن آیـد بــرون

گـر لـب چـون انـگـبـیـنـت را بـه دنـدان بــرکـنـم

خـون از او بـیـرون نـیـایـد، انـگـبـین آیـد بـرون

زهره ی مـن بـس کـه از دسـت جـفـاهایت نـشـد

خون همی از چشمه ی چشم انگبین آید برون

نقـش تـو بـر دیده ی خـسـرو نشـسـت از انتـظـار

گر نیایی، چـشـم من بـا همنشین آید بـرون

***

دوش ســرمــســت آن نـگــار نـازنـیـن آمــد بــرون

همچو طاووسی که از خلد برین آمد برون

قــامــت زیــبـــا و رویــی چـــون بـــهــار آراســتـــه

راستـی گویی که سرو راستین آمد بـرون

او میان مطلق ندارد، این که می بـینیم چـیسـت؟

تـار مـویی کـز دو زلـف عـنبـرین آمـد بـرون

نــازنــیـنــا، تــا مــیــان خــویــش بــنــمــایـی مــرا

ز انـتـظـام دیـده ی بــاریـک بــیـن آمـد بــرون

چون سخن می گویی، از روی تو می گوید سخن

صـورتـی کـز خـامه ی نقـاش چـین آمد بـرون

تــا بــدیـد انـگـشـتـریـن لـعـل تـو، خـسـرو، پــدیـد

دیـده را آب از لـب انـگـشـتـرین آمـد بـرون

***

نـام گــل بــردن بــه پــیـشــت بــر زبــان آیـد گــران

دم زدن بــی یـاد رویـت از دهـان آیـد گـران

در تــرازوی دل ار ســنـجــم تــرا بــا جــان خــویـش

از لطـافـت تـو سـبـک آیی و جـان آید گران

ابـرویت در سـینه ام بـنشـسـت و می لـرزم ز بـیم

کاین چنین تـوزی بـر آن زیبـا کمان آید گران

گـر بــمـیـرم از غـمـت، روزی نـدارم غـم، جــز آنـک

بـر چـنان خـاک عزیزان استـخـوان آید گران

گــر خــیـالــت بــرد جــانــم بــر زبــان نآرم، از آنــک

مـنـت کـم هـمـتـان بـر مـیهـمـان آیـد گـران

آن گــرانــی دارم از غــمــهــات بـــا ایــن لــاغـــری

ســایـه ی او بــر زمـیـن و آســمـان آیـد گـران

تــنـگ نآیـد عـاشـق، ار صـد جــور از جــانـان رســد

گـر بــریـزد ابــر کـی بــر نـاودان آیـد گـران؟

گـرچـه مـوری گـشـتـم از خـواری گـرانـم بـر همـه

بوالعجب موری که بر جمله جهان آید گران

گرچه پند دوستان تلخ است، ای خسرو، نکوست

کـز طـبـیبـان کـن مکـن بـر ناتـوان آید گـران

***

عـافـیت را در همـه عـالـم نمـی یابـم نـشـان

گرچه می گردم بـه عالم هم نمی یابـم نشان

آدمـیـت را کـجــا بــر تــخــتــه ی طـیـنـت کـنـم؟

کآدمــی را از بــنـی آدم نـمــی یـابــم نــشــان

مردمی جـسـتـن زهر نامردمی نامردمیست

چـون ز مـردم در همـه عـالـم نمی یابـم نشـان

طـالـعـم نـاخـوب و از اخـتـر نـمـی بــیـنـم اثـر

سـینه ام مـجـروح و از مرهم نمی یابـم نشـان

دل ز من گم گشت و من از دل براین نطع بلا

از که خواهم جستنش کز غم نمی یابم نشان

خـسـروم، لیکـن چـو کیخـسـرو ز تـرکـان امل

شـهربـنـد ظـلـم، ار رسـتـم، نمـی یابـم نشـان

***

آن کــه فــصــل گــل هـمــی گــویـنـد، ایـنـک آمــد آن

گـل گـریبـان می درد از خـجـلت نسـرین خـزان

شــکــرســتــانـی ســت گـویـی بــاغ از شــکـرلـبــان

نیشـکرزاری سـت گویی گلشن، از عرعر مدان

ایـن زمـان آغـاز ســبــزه ســت و لـب جــو مـی رویـم

کم ز جـنت نیسـت گلشن، غیرت حـورا مردان

بــسـتــر خـاشـاک کآسـودیـم و بــرخـفـتــیـم مـسـت

بـهـتـر از دیـبــای پـر تـشـویـش زریـن مـرقـدان

مـا بــه مـی خــوردن ز بــهـر گـور نـگـذاریـم خــشــت

چـون ز زر دیدیم سـنگی قسـم عـالی گنبـدان

هـســت فــرق انـدر مــیـان دون و عــالــی هـمــتــی

خانه ای از عود و صندل ساخت این، اودر روان

چون جدایی خواست بود، ای دوست، دامن برمچین

قـدر صـحـبــتـهـا بــدان و قـدر گـیـر از بــخـردان

گـر چـه جـوزاییم یـا چـون فـرقـدان هـم مـحـرم اسـت

زان که هم جوزا جـدا خواهد شدن هم فرقدان

خـسـروا، چــون هـیـچ عـاقـل را نـدیـدی خـوش دلـی

خــوش دل دیـوانـگـان و عـاشــقـان هـجــر دان

***

جــان مـن از بــیـدلـان، آخــر گـهـی یـادی بــکـن

ور بـه انصـافـی نمی ارزیم، بـیدادی مکـن

شـادمـانـیهـاسـت از حـسـن و جـوانـی در دلـت

شکر آن را یک نظر در حـال ناشـادی بـکن

هـر شـبـی مـایـیـم و تـنـهـایـی و زنـدان و فـراق

گر تـوانی از فرامش گشـتـگان یادی بـکن

گـر بـه دولـت خـانـه ی وصـلـم نـخـوانی، ای پـسـر

بـاری اینجا آی و سر در محنت آبادی بکن

خـاک کـویت کـردم اندر چـشـم تـو زین آب و گل

هم درین خانه ز بـهر خویش بـنیادی بـکن

اشـک خـسـرو را نهان در کـوی خـود راهی بـده

جوی شیرین را روان از خون فرهادی بکن

***

چـشـم را در مـلـک خـوبــی شـحـنـه ی بــیـداد کـن

غـمـزه ی خـونـخـواره را بــر جــادوان اسـتــاد کـن

زلـف بــر دســت صـبــا نـه تــا پــریـشـانـش کـنـد

خـان و مـانـی را بـه هـر مـویـی از آن آبــاد کـن

تـیـغ عـیـاری بـکـش، سـرهـای مـشـتـاقـان بــبــر

پـس طـریـق عـشـق بازی را ز سـر بـنـیـاد کـن

ای که از حسن و جوانی مست و خواب آلوده ای

گــاه گــاه از حــال بــیـداران شــبــهــا یـاد کــن

نالـه را هر چـند می خـواهم کـه پـنهان بـرکـشـم

سینه می گوید که من تنگ آمدم «فریاد کن »

دل به زلفت بـستم، ار در بـندگی در خورد نیست

ای ســرت گـردم، بــگـردان گـرد سـر، آزاد کـن

حـــســرت رویــت هــلــاکــم کــرد از بـــهــر خــدا

روی بــنــمــا و دل درمــانــده ای را شــاد کــن

مـن نیم زینها کـه خـواهم از جـنابـت سـرکـشـید

خـواه فـرمان سـتـم فـرمای و خـواهی داد کـن

مـلـک خـوبـی را شـنـیـدم سـکـه نـو زد، ای صـبـا

اولش جـان خـدمتـی ده، پـس مبـارک بـاد کـن

سـینه ی مـن کـوه دردسـت و بـه نـاخـن مـی کـنم

آن که نامم بـود خـسـرو، بـعـد از این فرهاد کن

***

عـاشـقـان را گـه گـهـی از رخ نـوایی تـازه کـن

خستگان را گه گه از پاسخ جفایی تازه کن

غـمزه را آشـفتـه سـاز و خـون ما بـر خـاک ریز

خنده را بـر لب گمار و خون بـهایی تـازه کن

بـوسـه ی دزدیده خـواهم، گـرنـه بـدهی ظـاهـرا

وعـده ی پـوشـیده ده، لب را گـوایی تـازه کـن

لـعـل تـو درمـان جـان اسـت و لـبـم را دردمـنـد

دردمـنـد خـویـش را، آخــر دوایـی تــازه کـن

بـی وفایی را دهان بـربـسته ای، بـگشا دهان

یـا ز مـا خـون ریـز یـا بـا مـا وفـایی تـازه کـن

صبحدم بویی ز زلف خود سوی خسرو فرست

ملک افـریدون و خـاقـان بـر گدایی تـازه کـن

***

تـرک مـن بـر عـزم رفـتـن تـیـر در تـرکـش مـکـن

غـمزه ی خـون ریز را بـر فتـنه لشـکرکش مکن

زان دل سـنـگـیـن چـو کـردی تـیـر پــیـکـان مـژه

تـا مرا جان هست در تن تیر در ترکش مکن

گــر نـداری زان لـب شــیـریـن شــکــر ورزیـدنـم

خـنـده ی دزدیده زان لـبـهای شـکـروش مـکـن

پـایی کـوبـان مـی رود خـنگـت بـر آتـش لـاخ نه

گـو بــرای جـان مـا را لـعـل در آتــش مـکـن

چـرخ مه گـم کـرد و زلفـت یافـت، پـنهانش مدار

هفت دوران است سیار فلک را شش مکن

پیش رفته ست آب چشمم، خسرو از بهر وداع

ابـر بـارانی ست در ره، تنگ بـر ابـرش مکن

***

نـاز در چــشــم و کــرشــمــه در ســر ابــرو مــکــن

ور کـنی خـیر و بـلـا، بـاری نظـر هر سـو مکـن

بــاز مـی داری ز کــشــتــن نـرگــس بــدمــســت را

این فـسـون گـیرا نمی آید، بـر آن جـادو مـکـن

بـوسـه ای دادی و کـشـتـی، وه کـه دیـگـر گـاه گـاه

درد عاشق را به درمان می کنی، بدخو مکن

تـــیــغ بـــر وی زن کــه پـــیــشــت لــاف آزادی زنــد

مـا گـرفــتــاریـم، تــنـدی بــر ســر ابــرو مـکـن

درد دل مــی گــویــم و بـــا آنــکــه خـــوی نــازکــت

گر دل اینجـانیسـت، بـاری سوی دیگر رو مکن

پــرده ی عـشـاق تــو صـد پــاره خـواهـد شـد چــو گـل

بــاده را گـسـتـاخ بــا آن زلـف عـنـبـربـو مـکـن

من که از جان دست شستم، دادن پندم چه سود؟

ای طـبـیب، ار هـشـیاری، مـرده را دارو مـکـن

ای کــه چــون خــســرو گـرفــتــار هـوای دل نـه ای

عـافـیـت خـواهـی، نـظـر انـدر رخ نـیکـو مـکـن

***

بــی وفــا یـارا، چــنـیـن هـم بــی وفــاداری مـکـن

گـر وفـایـی نـیـسـتـت، بـاری جـفـاکـاری مـکـن

چــنـد گـویـی کـز جــفـا کـردن دلـت را خـون کـنـم

هر چه خواهی کن، همین از بنده بیزاری مکن

بــر نــیـفــتــاد آخــر از عــالــم نــشــان مــردمــی

شـــرم دار از مــردمــان و مــردم آزاری مــکـــن

چـشـم را دل می دهی در کـشـتـن مـا بـی گـنه

کــافــران را در قــصــاص مؤمـنـان یـاری مـکــن

آیـت حـسـنـی و رویـت هـدیـه ی دلـهـا بــس اسـت

بـر لـب شـنـگـرف فـام این رنـگ زنگـاری مـکـن

در خیالش بیهشم، چه جای پند است، ای حکیم

خـواب دیوانه ست، تـعبـیری بـه هشیاری مکن

خـسـروا، بــا او بـه عـزت جـان بــرابــر مـی نـهـی

هم بـدان عـزت کـه بـاد او بـدین خـواری مـکـن

***

تـا کـی، ای مه روی، کـین انگـیخـتـن؟

خون ما بـر خـاک عمدا ریخـتـن

تــنـگ بــربــسـتــن کـمـیـت فـتــنـه را

در شکارستان عشق انگیختن

کـی روا بــاشــد بــه کـوی عـاشـقـان،

دل ز مـا دزدیـدن و بـگـریـخـتـن

جـان بـه مهر خـویش بـستـن، وانگهی

کشتـه ی خود را بـه زلف آویختـن

گشت خسرو مویی، از خود مگسلش

سهل بـاشد موی را انگیخـتـن

***

خویش را در کوی بی خویشی فگن

تا بـبـینی خویش را بی خویشتن

جـرعه ای بـر خـاک میخـواران فشان

آتـشـی در جـان هشـیاران فـگـن

هـر کــه را دادنــد مــســتــی در ازل

تـا ابـد گو «خیمه در میخـانه زن »

مــرغ نــتــوانــد کــه در بــنــد زبـــان

صبحدم چون غنچه بگشاید دهن

بــاد اگـر بــوی تــو بــر خــاکــم دمـد

همچـو گل بـر خـود بـدرانم کـفـن

از تـنـم جـز پـیرهن مـوجـود نـیسـت

جـان من جانان شد و تـن پـیرهن

آنـچـنـان بــدنـام و رسـوا گـشـتـه ام

کــز در دیــرم رهــانــد بــرهــمــن

جـز خیالش در بـدن یک موی نیست

وز غم او هسـت یک مو هم بـدن

معرفت، خـسرو، ز پـیر عشق جـوی

تا سخن ملک تو گردد بـی سخن

***

عـمر بـرفـت و نرفت عـشـق ز سـودای من

تــرک جـوانـان نـگـفـت ایـن دل شـیـدای مـن

بـستـه بـه جانم کمر پـیش بـتـان چون کنم

خـاصـیـت ایـن مـی دهـد طـالـع جــوزای مـن

تـا بـه خـرابـات عـشـق دامنم آلوده گشـت

بـر سـر بــازار عـشـق پـیـش نـشـد پـای مـن

پختن سودای وصل، جان و دلم را بسوخت

چـون نگـرم، خـام بـود، این همه سـودای من

آیــنــه گــر روی تـــســت، آه دل، ای آه دل

علت اگر عشق تست، وای من، ای وای من

تـو بــه قـتـال مـنـی، مـن بـه تـمـاشـای تـو

بـهـتـر از ایـن خـود نـبــود هـیـچ تـمـنـای مـن

تـا تـو بـه چشم آمدی از پـس این، هیچ گه

در رخ خــوبــان نـدیـد چــشــم گــهـرزای مـن

بـیش نیامد مرا شـکـل گـلی پـیش چـشـم

بــیـش خــســی نـگــذرد بــر لـب دریـای مـن

قـصـه ی بــاران اشـک بــیـش نـگـویـم، ازآنـک

درخـور گـوش تـو نـیـسـت لؤلؤی لـالـای مـن

بـهر چه می داریم، بـنده اگر کشتنی ست

رنـجــه کـن آن تــیـغ را بــهـر تــقــاضــای مـن

خـسـرو بـیدل ز شوق بـر در تـو خـاک شـد

هیچ نگفتـی «کجاست عاشق تـنهای من؟»

***

ای دل، از آنـهـا کـه رفـت، گـر بــتـوانـی مـکـن

یـاد جـوانـی بــلـاسـت بــیـش تـو دانـی مـکـن

قسم خود، ای جان، ز تن جمله گرفتی، کنون

خــانـه ی تــو دیـگـر اسـت خــیـز و گـرانـی مـکـن

ای لـب و چـشـمـت بــلـا غـمـزه ی پـنـهـان مـزن

تـــیــغ بـــزن آشـــکــار، داغ نــهــانــی مــکــن

چــنـد خــرامـان روی، وه کــه بــتــرس از خــدا

غــارت پـــیــران راه بـــیــن و جــوانــی مــکــن

هـر چـنـد بـخـواهـی ز جـور بـر سـر افـتـادگـان

مـی بــتــوانـی، ولــیـک گــر بــتــوانـی مــکــن

حـسـن چـو میدان دهد، گـوی ز سـرها مـتـاب

رخش بقا سرکش است، سست عنانی مکن

اهل دل ار پـیش ازین کـشـتـه ی خـوبـان شـدنـد

بـــاقـــی ازان تـــوانــد، دل نــگــرانــی مــکـــن

نـــرم تـــری زن گـــره بــــر ســـر ابــــروی نـــاز

حــال دلـم دیـده ای، سـخــت کـمـانـی مـکـن

حـسن تـو عالم گرفت، خـورده ز خـسـرو مگیر

مـرغ سـلـیمـان بـس اسـت، مرغ زبـانی مکـن

***

از شـب گـیسـوی تـسـت روشـنی روز من

از رخ چــون انــجــمــت روشــنــی انــجــمــن

تـا که شـکسـتـه دلم صـحـبـت زلفـت گزید

صـحـبـت دل کـرد اثـر، زلف تـو شـد پـرشـکـن

از سـر زلـفـت نـخـاسـت این دل گـردن زده

مـن ز ســرش خــواســتــم، گـردن او را بــزن

من همه سر می نهم پیش تو بی گفت تو

تو همه سر می کشی پیش من از گفت من

بـر رخ خـسـرو بـمـانـد نـقـش ز خـوبــان دل

تــا دل پــرخـون اوسـت نـقـش رخـت را وطـن

***

ای دل، بــه چــشــم عـبــرت نـظــاره ی جــهـان کـن

ظــاهـر نـهـان چــه بــیـنـی، نـظـاره ی نـهـان کـن

پـــرواز کــن بـــه هــمــت، بـــر پــر بـــه اوج عــزت

جـبـریل اوج خـود شـو، بـر سـدره آشـیـان کـن

چـشـمـت چـو تـنـد گـیـری چـون پــرده هـای دیـده

بــگـشـای پــرده ی دل، سـرپــوش از آن روان کـن

زان زر کــه کــم خــوری گــر دامـن گــرانـت مــانـد

بــر دار خــاک و خــارا دامــان خــود گــران کــن

عــمــر رونــده خــواهــی پــایــنــده تــا قــیــامــت

زنـهـار نــام نـیـکــو بــا عــمــر هـمــعــنـان کــن

گـر تــخــت عـاج خــواهـی، خـود را بــلـنـد مـنـگـر

در خاک تست بادی، زان مشتی استخوان کن

بـــر خــویــهــای نــاخــوش نــه بـــاد بـــرد، بـــاری

داری رمـی ز گــرگــان زر ابــروی شــبــان کــن

ور در صــــدف چــــنــــانــــی کآرنــــد روی در تــــو

آیــیــنــه هــای خــود را آیــیــنــه ی جــهــان کــن

رخ ســـوی شــاه دل نــه، کــش در غــزا خـــرد را

پـس اسـپ عـشـق در ران، فرزینش رایگان کن

بین شمع کش ز سوزش کشته ست جان روشن

گـر روشـنـیـت بــایـد، تــن را بــسـوز جــان کـن

خــســرو بــه مـلـک شـهـرت چــنـدت زبــان هـرزه

عـالـم همـه گـرفـتـی، شـمـشـیر در مـیان کـن

***

یـک ره ز در بـرون آ، قـصـد هـزار جـان کـن

قـربـان هزار چـون مـن بـر چـشـم ناتـوان کـن

رویت بـلاست، بـنما، تـا جان دهند خلقی

در عـهـد خــود ازیـنـسـان نـرخ بــلـا گـران کـن

از دیــدن تــو مــردم تــا بــزیـم و نــمــیـرم

در شـخـص مـرده ی من خـود را بـیار و جـان کـن

از نوک غـمزه تـا کـی خـونها کـنی دمـادم

شهری بکشتی، اکنون شمشیر در میان کن

از کـوبش غـم تـو بـگـسـسـت بـنـد بـندم

یک جـرعـه ای میم ده پـیوند اسـتـخـوان کـن

از لب چـو دیگرانم چون شکری بـبـخشی

بـاری طـفـیل ایشـان خـاکـی در این و آن کـن

گر دل بری، توانی، ور جان بری ز من هم

تـسلیم تست خسرو خواه این و خواه آن کن

***

تــا چـنـد کـوشـی آخـر در خـون بــیـگـنـاهـان

آهسته تـر زمانی، ای میر کج کلاهان

چندان که بـینم آن رو، چـشمم نمی شود پـر

چون دیدن گدایان بـر خوان پـادشاهان

بـی تو دو دیده چون نیست از هیچ گریه فارغ

من داد خود نیابم هرگز از این گواهان

مـن چــشــم بــاز کــردم، خــاک در تــو دیـدم

چـون کـوریم نیاید از سـرمه ی سـپـاهان

غوغاسـت پـیش رویت از عاشـقان که بـاشـد

بـازار بـردگان را گرمی به چاشتگاهان

عــشــاق روســیــه را لــازم بــود مــلــامــت

چـون لـعـنت مـلـایک بـر نامـه ی گـناهان

خسرو به زلف و خالش اندوه خود چه گویی؟

دانی کـه غـم نیاید اندر دل سـپـاهان

***

ای دور مـــانــده از نــظـــر دورمـــانــدگـــان

بـازآی هم بـه جـان و سـر دورماندگـان

عـمرم بـه بـاد رفـت و نیامـد بـه سـوی من

آن بـــاد کآورد خـــبـــر دورمــانــدگـــان

مـردم ز زنـده داشـتــن شــب کـه در فـراق

دشـوار می رسـد سـحـر دورمـاندگـان

خـلـقـی بــسـوزدم کـه رسـیـدنـد رفـتـگـان

ایـن اسـت داغ تــازه تــر دورمـانـدگـان

نــبـــود بـــه از نــظــاره ی دیــدار رفــتــه دیــر

هر تـحـفـه کآید از سـفـر دورمـانـدگـان

هـر شـب رویـم و گـریه ی خـون جـگـر کـنـیـم

آنـجـا کـه خـود بــود گـذر دورمـانـدگـان

هر ساعتم ز خوردن غم خواب مردن است

آیا همینست خواب و خور دورماندگان

دلـها شـود کـبـاب، چـو خـسـرو کـنـد نفـیر

چـون دورمـانـدگـان ز بـر دورمـاندگـان

***

ای تــیـغ بــرکـشــیـده چــو مـردم کـشــنـدگـان

زنـجـیر تـو بـه گـردن گـردن کـشـنـدگـان

از رفـــتـــن تـــو مــرده شـــود زنــده زیــر خـــاک

جــانـا، مـرو کــه بــاز بــمـردنـد زنـدگــان

چــون تــو یـکــی نـیـافــت اگــر آب چــشــم مـن

هر چند گشت گرد جـهان چون دوندگان

هـــر بــــامـــداد بـــر ســـر راهـــت روم بـــه درد

پـرسـم حـکـایتـت همـه روز از رونـدگـان

من دانم و کسی که چو من طالب کسی است

کـعـبــه چـه آگـهـسـت ز پـای دونـدگـان

بــادی سـت کآتـش مـن از آن بـیـش مـی شـود

چندین که می دمند به گوشم دمندگان

صـبـر و قـرار جـسـتـم و دل گـفـت «صـبـر کـن »

تــا بــر پــریـده انـد ز دام ایـن پــرنـدگـان

بـیـچـاره خـسـروم پـی خـوبــان بـه جـان رسـیـد

یارب، خـلاص بـخـش مرا زین کشـندگان

***

ای بـی خبـر، ز دیده ی بـی خواب عاشقان

تــا سـوخـتـه دلـت ز تـف و تــاب عـاشـقـان

ذکـر لـب و دهـان تـو تـسـبــیـح بـیـدلـان

نـعـل سـم سـمـنـد تــو مـحـراب عـاشـقـان

شب خواب دیدمت به بر خویشتن، ولی

آن بخت کو که راست شود خواب عاشقان!

یک شـب بـه میهمـانی خـونابـه ی مـن آی

تـا بــی خـبــر شـوی ز مـی نـاب عـاشـقـان

گفتـی که کشـتـن تـو هوس دارم آشکار

پـوشـیده نیسـت لطف تـو در بـاب عاشـقان

گر چـه درون حجـره ی جـانهاست جـای تـو

هم ایمـنـی خـطـاسـت ز پـرتـاب عـاشـقـان

مـردن همـم رها نکـنی زیر پـای خـویش

زین گـونـه هـم مـبـر مـه مـن آب عـاشـقـان

خـسـرو نزار و غـمزه ی خـوبـان کشـید تـیغ

شـرمـنـده مـی شـویم ز قـصـاب عـاشـقـان

***

ای بــاد، بـوی یـار بـدیـن مـبـتـلـا رسـان

در چشم من ز خاک درش توتیا رسان

گر هیچ از آن طـرف گـذری افـتـدت ز من

خدمت بـر و سلام بـگوی و دعا رسان

یک تـار بـهر پـرسـش من زان قبـا بـکش

تـشریف پـادشاه بـه پـشت گدا رسان

آن دل که برده ای ز من ار نیستت قبول

بـازآر و هم بـه سینه ی این مبـتـلا رسان

جــانــی خــراب دارم و وردســت نــام او

ایـن درد را گـرفـتـه بــه نـزد دوا رسـان

گفـتـی کـه ناله ی تـو بـه یار تـو می رسـد

آنجـا که ناله می رسد، آنجا مرا رسان

از دیـده غـرق آب شـدم، مـردمـی بـکـن

این آب را نـهـفـتـه بـدان آشـنـا رسـان

مـا چـون نـمـی رسـیـم بــدان آرزوی دل

یـارب، تـو آرزوی دل مـا بــه مـا رسـان

خـسرو که از فراق خیالی شد، ای صبـا

از جـاش در ربــا و بـدان دلـربــا رسـان

***

بــرداشــتــن نـظــر ز نـگـاری نـمـی تــوان

ور نیز می تـوان ز تو، بـاری نمی توان

از چون تو گل چگونه کسی آستین کشد

دامن کشیدن از سر خاری نمی تـوان

گـر درکـشــیـد گـردن خــورشـیـد را دوال

جز در رکاب چون تـو نگاری نمی تـوان

چـون صید طره ی تـو نگشتـه سـت آسـمان

مه را گـرفـتـن از دم مـاری نمی تـوان

دریـا شــد از هــوای لــب تــو کــنــار مــن

آخـر کـم از لب چـو کـناری نمی تـوان

بـا آنکه در شـکنجـه ی غم بـسـتـه مانده ام

هم باز مانده از تو چو یاری نمی توان

خــسـرو ز دور در تــو درودی هـمـی دهـد

چون بـر درت ز دیده نثـاری نمی تـوان

***

بـنشـسـت عشق یار بـه جـانم چـنان درون

کـز عـافـیـت نـمـانـد نـشـانـی در آن درون

خـوناب گشـت و کـشـتـه نمی گرددم هنوز

آن آتشی که هست درین استخوان درون

هـر کــس زدی ز مــردن فــرهـاد داســتــان

مــا نــیــز آمــدیـم در ایـن داســتــان درون

یـارب، کـسـی بــود کـه زبــانـم بـرون کـشـد

یـک دم ز نــالــه مــی نـرود از دهـان درون

گفتم چو دیدمش که به جانش درون کشم

او رفت بـی اجـازت من خود بـه جان درون

در هـر دلـی کــه در نـرود دلــبــری بــســوز

آتـش بـه خانه اش که نشد میهمان درون

خـوش وقـت آن زمـان کـه بــود گـاه مـردنـم

آن بــت درآیـد از در مــن نــاگــهــان درون

مـردم بــر آســتــان و نـرفـتــم درون، کـنـون

خـاکـم نـگـر کـه بــاد بــرد ز آسـتــان درون

ای مـرغ جـان، بــخـنـد یـکـی تـا بــرون پـرد

مرغی که بـرنشسـت در این آشیان درون

گفتـی که خـسـروا، بـه دلم جـای کرده ای

خـشنودم، از درم نبـری که یک زمان درون

***

دل مـی بـری و در خـم مـو مـی کـنی، مـکـن

آزردن دل هـمــه خــو مــی کــنـی، مــکــن

تـو جـور مـی کـنی و مـن از دیده می کـشـم

این شـیوه گرچـه نیک نکو می کنی، مکن

خـلقی ز بـوی تـو همه دیوانه گشت و مست

بـاری تـو گل ز بـهر چـه بـو می کـنی، مکن

گـاهـم زنـخ نـمـایـی و گـه زلـف مـی کـشـی

بـی رشـتـه ام بـه چـاه فرو می کنی، مکن

لـرزانـســت بــر تــو جــان مـن از آه بــیـدلــان

گه گه که گشت بر لب جو می کنی، مکن

خون می کنی دل من و بندی به زلف خویش

خـود می کنی و بـر سـر او می کنی، مکن

جــای دگـر مـده دل گـم گـشــتــه را نـشــان

آواره ام چـه سـوی بـه سو می کنی، مکن

گفتـی که خسروا، چـه کنم کت بـود خلاص؟

آن شـانه را که در خـم مو می کـنی، مکـن

***

ای دیـده، بــیـش در رخ جـانـان نـظـر مـکـن

ور مـی کــنـی بــر آن بــت بــیـدادگــر مـکــن

مـی رفـت و مـن بـه خـاک نهاده سـر عـزیز

در وی نــدیــد، یــارب از ایـن خــوارتــر مــکــن

جــان خـواهـدم بــرآمـدن، ای بــاد، زیـنـهـار

از زیــر مــوی زلــف پـــریــشــان و تـــر مــکــن

گفتم «نماند خواب و خورم در غم تو» گفت

«آخر نه عاشقی، سخن خواب و خور مکن »

ای شـهسـوار، شـکـل تـو مـا را خـراب کـرد

یـک مـردمـی بـکـن کـه از اینـسـو گـذر مـکـن

ای مـاه نو، ز حـلـقـه بـه گـوشـان بـندگـیت

مـا بــنـده ایـم، حـلـقـه در آن گـوش در مـکـن

خـسـرو بــر آسـتـان تـو افـتـاد و خـاک شـد

خـواهی در او نظـر کـن و خـواهی نظـر مکـن

***

عـزم بـرون چـو مسـت خـماری شـوی، مکن

تــــاراج نـــقــــش آزری و مــــانـــوی مـــکــــن

خـردی و همرهی بـدان می کنی، خطاست

خوبی، ولی چه سود که بد می شوی، مکن

گر چـه خـوش اسـت جـور و جـفاهای نیکوان

لـیـکـن اگـر نـصـیـحـت مـن بــشـنـوی، مـکـن

کـج می نهی بـه گاه خـرامش بـه دیده پـای

افـگار گشـت چـشـم من، این کـج روی مکـن

گـیـرم کـه از لـبــم نـرســانـی گـل انـگـبــیـن

بـاری بـدیـن سـخـن دل دشـمـن قـوی مـکـن

بــنـمــای رو و چــشــم مـرا مـنـتــظــر مــدار

بــگــشــای زلــف وکــار مـرا یـکــتــوی مـکــن

عشق آفت است، خسروا، پا را به هوش نه

تـسـلـیم شـو بـه بـندگـی و خـسـروی مـکـن

***

ای دل، ز وعـــده ی کـــج آن شـــوخ یــاد کـــن

خود را به عشوه، گرچه دروغ است، شاد کن

بـنویس نامه ای و روا کـن بـه دسـت اشـک

لـیـک اول از ســیـاهـی چــشـمـم ســواد کـن

تــا چــنـد خــود مـراد کـنـی صــد هـزار کــار

یـــک کـــار بـــر مـــراد مـــن بـــی مـــراد کـــن

ایـنـک ســواره مــی رود و تــا بــبــیـنـمــش

ای آب دیــده یــک نــفــســی ایــســتــاد کــن

خسرو، چو نرد عشق به جان باختی، کنون

مـانـدن بــه دســت تــســت، گـرو را زیـاد کـن

***

ای دل، عـلـم بـه مـلـک قـنـاعـت بـلـنـد کـن

چشم طمع ز خوان خسان بی گزند کن

خاک است هستی تو و خواهی که زر شود

از کـیمـیـای نـیسـتـیش بـهـره مـنـد کـن

در خـــلــوت رضــا ز ســـوی الله روزگــیــر

و ابـلیس را بـه سـلسـله ی شـرع بـند کن

روزی اگـر بــه سـوخــتــه ی مـحــنـتــی رسـی

بــر آتــش درونـه ی او جــان ســپــنـد کــن

آن کــش ریـاضــتــی نـبــود خــود زقــنـد نـه

و آن کش محـاسنی نبـود، ریشخـند کن

از کـوی عـقـل بــر در ســلـطــان عـشــق رو

وین تـاج بـفگن از سـر و نعل سـمند کن

تـا چـنـد زاغ مـزبـلـه، لـخـتـی هـمـای بــاش

خـود را بـه نانمودن خـویش ارجـمند کـن

جـان کش نخـسـت در قدم شـبـروان عشق

بــرج حـصـار چــرخ ز هـمـت کـمـنـد کـن

دشـمـن گـرت ز پــسـتــی هـمـت لـگـد زنـد

تـو خـاک راه او شـو و هـمـت بـلـنـد کـن

سـنگ ار یکـی زننـد، دعـاشـان دوبـاره گـوی

کـبـر ار یکـی کـننـد، تـواضـع دوچـند کـن

این آسـتـانه ملک کـسـی، ز آن دیگـر اسـت

خسرو بـرو تو، هیچ کسی را پـسند کن

***

جـانـا، شـبـی بـه کـوی غـریـبــان مـقـام کـن

چـون جـان دهیم در کـف پـایت خـرام کن

داری بــه زیـر غــمـزه و لـب مـرگ و زنـدگــی

تـا چـند جـان دهم، بـه زبـان ناتـمـام کـن

دعــوی خــونـبــهـای دل خــویـش مـی کـنـم

یک بـوسـه بـر لبـم زن و قـطـع کـلام کـن

مـی کــت حــلـال بــاد بــنـوش و خــرام کــن

بــر زاهـدان صــومـعـه تــقـوی حــرام کـن

یـک جـرعـه نـیـم خـورده ی خـود بـر زمـین بـریـز

در کام مرده شربت «یحیی العظام » کن

تـا بـو کـه بــر لـب تـو رسـم، خـون مـن بــریـز

وانـگـه بـه جـام بـاده ی رنگـین بـه جـام کـن

ای بــاد صـبــحـدم، چـو بـدان سـوی بـگـذری

از مـن سـگـان آن سـر کـو را سـلـام کـن

ای دل، چو سوختی ز هوسهای خام خویش

عـمـر عــزیـز در ســر ســودای خــام کـن

خـسـرو، نظـر در آن رخ و وانگـه حـدیث صـبـر

انـدازه ی تـو نـیـسـت، زبــان را بـه کـام کـن

***

امـروز بــاز شــکــل دگــر گـشــت یـار مـن

یــادی نــکـــرد از مـــن و از روزگـــار مــن

صد ره فتـاده بـر ره خـویشم بـدید و هیچ

رحـــمــت نــکــرد بـــر دل امــیــدوار مــن

مــردم در آرزوی کــنــاری و بـــخـــت بـــد

نــنــهــاد آرزوی مـــن انــدر کـــنــار مـــن

عمرم در انتـظـار شـد و یک دم آن حـریف

نآمـد کـه وای بــر مـن و بـر انـتـظـار مـن!

گــه آه و گــاه گــریـه و زاری و گـه نـفــیـر

یارب، کجـا شد آن همه صبـر و قرار من؟

گر من بـه کـوی می دوم از بـهر یک نظـر

تا به که گشت می زند آن شهسوار من

ای مردمان، بـه زهره و مه بـنگـرید، لـیک

زنـهـار مــنـگــریـد بــه ســوی نـگــار مـن

ایـزد کــجــات بــهــر هـلــاک مــن آفــریـد

ای آفـــت دل مـــن و آشـــوب کـــار مــن

دشمن بدید گریه ی خسرو، دلش بسوخت

هرگز نگفتیش که بـس، ای دوستدار من

***

بـاز آمـد آن کـه سـوخـتـه ی اوسـت جـان مـن

خـون گـشـتـه از جـفـاش دل ناتـوان من

هر چـند بـینمش، هوسـم بـیش می شـود

روزی در این هوس رود الـبـتـه جـان مـن

آنـجــا طـلـب مـرا کـه بــود گـرد تــوسـنـش

روزی اگــر ز خــاک نـیـابـی نـشــان مـن

ای زاهـد، آن قـدر کـه دعـا مـی کـنـی مـرا

نـامـش بــگـوی بــهـر خــدا از زبــان مـن

داغ غـــلـــامـــی تـــو دریـــغـــم بـــود از آن

هیچ اسـت و بـاز هیچ بـهـای گـران مـن

بـیگـانگـی مـکـن چـو در آمیخـتـی بـه جـان

جان خود از آن تست و خلاص تو آن من

گفتی «حدیث بوسه تو دانی، ز من مپرس

زیرا نگنجـد این سـخـن اندر دهان من »

چـون نالـم از غـم تـو کـه پـرورده ی وی اسـت

گـر بـشـکـنند بـند ز بـند اسـتـخـوان من

ای مــهــر آرزوی، ز خــســرو بـــتـــافــتــی

شـرمـت نیامـد از مـن و اشـک روان من

***

ای بـوده در قـفـای تـو دایم دعـای من

بـیگـانـگـی مـکـن کـه شـدی آشـنـای مـن

دسـت از جـفـا بـدار، وگـرنه دعـا کـنم

تــا داد مــن ز تــو بــســتــانـد خــدای مـن

گر من دعا کنم بـه سـحـرگاه، وای تـو

گـر دسـت مـن نـگـیـری، صـد بـار وای مـن

تو از برای عشقی و عشق از برای تو

مـــن از بــــرای دردم و درد از بـــرای مـــن

تـو پـادشاه حسنی و خسرو گدای تـو

ای جان، بگو که کیست فقیر و گدای من؟

***

کـم زان کـه جـان بـه کـوی تـو دانیم سـوخـتـن

گـر جــمـلـه وام را نـتــوانـیـم تــوخـتــن

گــر تــو نــظــاره آیــی و یــا پــرســش کــنــی

ما را کـدام چـاره بـه از جـامه دوخـتـن؟

در پرده پوشی ام چه کنی کوشش، ای رقیب

جـهل است چـاک دامن دیوانه دوخـتـن

جــانـا، مــده اگــر دو جــهـانـت دهـنـد، از آنـک

یوسـف بـه مـن یزید نـشـاید فـروخـتـن

شبـهای من سـیاه تـر اسـت، ار چـه نیم شب

از آه مــن چــراغ تــوان بـــرفــروخــتـــن

دعــوی عــشــق کــرده ی خـــســـرو بـــیــایــدت

چون هندوان در آتش غم زنده سوختن

***

خوش است میکده، ساقی، به روی همنفسان

ز جــام ســاقـی دوشـیـنـه جــرعـه ای بــرســان

مــحـــقــق اســت کــه خـــیــاط غــیــب روز ازل

نـدوخــت خــلـعــت رنـدی بــه قـد بــوالـهـوســان

بـه کـنـج مـیـکـده بـنـشـیـن مـدام و قـانـع بـاش

که خون خویش خوری به که می ز دست کسان

چـــراغ عـــیــش بـــرافـــروز از شـــراب کـــه زود

شـود ز دسـت تــو رغـبــت چــو روغـن بــلـســان

کـسـی کـه گـوهـر ذاتـیـش بــی خـلـل بــاشـد

چــه الــتــفــات نــمــایـد بــه اخــتــیــار خــســان

نــهــفـــتـــه دار قـــدح را درون خـــلــوت خـــاص

روا مـــدار کـــه افـــتـــنـــد انـــدر او مـــگـــســـان

بــیـار بــاده کــه مــا را نـمــانــد چــون خــســرو

غـمی ز شـحـنه و قاضـی و بـیمی از عـسـسـان

***

رو، ای صـبـا و سـلـامـم بـه دلـنواز رسـان

نیاز بـنده بـدان شوخ عشوه ساز رسان

بـمردم و نگشادم غمش، چو جـان بـدهم

بـبـر حـکـایـت و بـر مـحـرمـان راز رسـان

بــه جـان کـاسـتــه افـسـانـه ی فـراق بــگـو

بـه شـمع سـوخـتـه پـروانه ی گداز رسـان

کجایی، ای که دلت بر هلاک ناخوش بود

بــیـا و مـژده بــدان لـعـل دلـنـواز رسـان

مـن آنچـه مـی کـشـم اندر درازی شـبـها

بـــه روزگــار ســر زلــف او فــراز رســان

دلم بـبـردی و تـرسـم کـه درد آن رسـدت

دلـم بـه زلـف نـگـهـدار و درد بـاز رسـان

حـریـف مـی طـلـبــد نـرگـس مـقـامـر تــو

خـبـر بـه حـلـقـه ی مـردان پـاکـبــاز رسـان

چـو نیم خـورده ی خـود بـاده بـر زمین فگنی

بگو «به روح ستم کشتگان ناز رسان »

ز ناز این همه نتـوان فـروخـت بـر خـسـرو

شـکـسـتـه را قـدری مـرهم نیاز رسـان

***

نـظـر چـگـونـه تـوان در هـمـه جـهـان کـردن؟

چو نیست آن که به رویش نظر توان کردن

بـه هر چـه بـی رخ تـو پـیش از این نظر کردم

بـه جان تو که پـشیمان شدم، از آن کردن

بــه فـتـوی خـط تـو کآیـتـی سـت در خـوبـی

حـلـال نیسـت تـماشـای بـوسـتـان کـردن

چو کعبـتین شگرف است چشم تـو که چنان

مـقــام را نـتــوانـنـد از اســتــخــوان کـردن

گـران کـنی دل، اگـر گـویمت کـه سـنگـدلـی

اگر نه سنگدلی، چـیست دل گران کردن؟

غمت که دانه ی دلها خورد، عجب مرغی ست

که جـز بـه سـینه نمی یارد آشـیان کـردن

عـنـان صـبــر شـد از دسـت، در چــه آویـزم؟

کـه هـیـچ نـتــوان دســت در عـنـان کـردن

غــلـام تــو شــوم، ار الـتــفــات کــم نـکـنـی

خـدای صـبــر دهـادت بــدیـن زیـان کـردن!

پـر آب دیـده شـدم، کـشـتـیـی هـمـی بـایـد

بــدیـن طــریـق مـرا عـمـر بــر کـران کـردن

***

صواب نیست بـه تو فکر حور عین کردن

خطاست نسبـت زلفت به مشک چین کردن

بـرای خاطر دشمن ز دوست بـرگشتی

روا نــبــاشــد بــا دوســتــان چــنـیـن کــردن

شـکـاره ای نـبـرد جـان ز تـیر غـمـزه ی تـو

چه حاجت است به هر جانبی کمین کردن؟

هـزار جــان گـرامـی هـنـوز کـم بــاشـد

فـــدای خــــاک ره مـــرد دوربــــیـــن کـــردن

مکن تعجب از این داغ می بر این خرقه

بـه حـشر خواهم از این داغ بـر جـبـین کردن

ندارد از تـو دمی صبـر در جـهان خـسرو

مـگـس شــکــیـب نـدارد ز انـگــبــیـن کــردن

***

مـیـسـر ار شـود از چـون تــو نـخـل بــرخـوردن

ز شـاخ عـمـر تــوان مـیـوه هـای تــر خـوردن

مـن از لـب تـو خـورم خـون، تـو از دل و جـگـرم

چـه دوسـتـی بـود این خـون یکـدگر خـوردن!

چـو مـفـلـسـان هـوسـنـاک بـا تـو چـنـد از دور

به وهم خویش در اندیشه گل شکر خوردن!

گـر این گـل اسـت، خـود انـداز خـاک در دهنـم

که تو بـه خوردن می، من به خاک در خوردن

غـمت که لقـمه ی جـان اسـت، کی تـواند خـورد

شکم پـرسـت که نشناسـد او مگر خـوردن؟

چنین که سرزده در کوی دوست رفتن ماست

نـه آتـشـیـم بــخـواهـیـم تـا بـه سـر خـوردن

بــه غــمـزه ی تــو کــشــان مـی بــرد دلـم، ورنـه

کسـی بـه خـود نرود دشنه بـر جـگر خـوردن

بــه جــان پــذیـر نـه از دیـده زخـم او، خــسـرو

کـه عـاشـقـی نـبـود زخـم بـر سـپـر خـوردن

***

چــنـیـن کــه بــی تــو زمــانی نــمــی تــوان بــودن

نه مردمی بـود از چـشـم مـا نهان بـودن

دمی به سوی من آی، ارچه عیب شاهان است

بـه کـنج مـحـنت درویش مـیهمـان بـودن

ز دیـده گــوهــر و در بــر درت فــشــانــم، از آنــک

نه دوستـیست بـه کوی تـو رایگان بـودن

صـــبــــور بــــودنـــم از دیـــدن رخـــت گـــویـــنـــد

چـرا ز دیـده نـبــاشـم، اگـر تـوان بــودن؟

ز ســیـنـه ام نـه هـمـانـا بــرون روی هـمـه عــمـر

چنین که خوی شدت در میان جان بودن

مــلــامــتــت نــکــنــم گــر جــفــا کــنــی، زیـراک

رها نمـی کـندت حـسـن مـهربـان بـودن

بـه بـنـد سـخـت شـدن، در شـکـنـجـه جـان دادن

از آن بـه اسـت کـه در بـند نیکـوان بـودن

طــریـق بــوالــهـوســان اســت نــی ره عــشــاق

ز عشق لاف، پس از فتنه بـر کران بـودن

مـپــرس قـصـه ی خــســرو، چــه جــای پــرس آن را

که حـیرت رخـت آموخت بـی زبـان بـودن

***

اگـر بــخـواهـمـش آن روی دلـسـتــان دیـدن

بـه هیچ روی نـخـواهم بـه گـلـسـتـان دیدن

چـه روی او نگـرم، جـان دهم کـه حـیف بـود

چــنـان جــمـالـی وانـگـه بــه رایـگـان دیـدن

رخش بدیدم و شد سرخ چشم من پیشش

بــه شــیـر دیـدم و خــونــم نـمــود آن دیـدن

بــسـی زیـان دل و جــان بــه هـجـر او دیـدم

کــه هـیـچ ســود نـدیـدم از ایـن زیـان دیـدن

تـمـام هـسـتـی مـن بــرد، گـر کـنـد نـظـری

نـخـواهـم آن هـمـه را هـیـچ در مـیـان دیدن

نـگــار مـن، زخــم جــعــد یـک گـره بــگـشــا

مـگـر کـه دل بــتــوانـد خــلـاص جــان دیـدن

کـران گـریه نمی بـینم از غـمـت، وین سـیل

بـه غـایتـی سـت کـه نـتـوانیش کـران دیدن

هـزار خـون بــه زمـیـن ریـخـتـی، وگـر گـویـم

ز شرم سوی زمین چیست هر زمان دیدن؟

چـو در بـبـیـنـد خـسـرو، گـرش بـریـزی خـون

زهـی مـحــال کــه بــاز آیـد از چــنـان دیـدن

***

ز زلـف تــو کـمـر فـتــنـه بــر مـیـان بــســتــن

ز من به یک سر مویت همه جهان بستن

دل پــر آتــش مـن زان بــه زلـف در بــسـتــی

که بس عجب بـد آتش به ریسمان بستن

ز عــشــق طــره ی تــو نــافــه مــی کــنــد

آهـو وگر که چـند گره بـر شـکم تـوان بـسـتـن

نگـار بـسـتـن تـو جـادویی سـت انـدر دسـت

کـزان نـگـار تـوان دسـت جـاودان بـسـتـن

ز ناتـوانی چـشـمت جـهان چـو گشـت خـراب

طـبــیـب را نـبــود چـاره از دکـان بــسـتـن

خـیـال روی تــو شـد شـهـربــنـد سـیـنـه ی مـن

همای را نتـوان جـز بـه استـخوان بـستـن

نبست خسرو مسکین دلی به تو که تراست

اگـر چـه نیز گـشـاید از این مـیان بـسـتـن

***

دلم که سوخت ز عشقش چراغ جان من است آن

غـبــار کـز تــو رسـد نـور دیـدگـان مـن اســت آن

مـســوز جــان دگــر عــاشــقــان بــدان غــم خــود

که من ز رشک بمردم که حق جان من است آن

جـفاسـت ز آن تـو می کن، بـمیر گو چـو رهی صـد

وفـا مـکـن کـه نه ز آن تـو آن، از آن من اسـت آن

بــر آسـتــانـت کـه حــالـی ز خــون دیـده نـوشـتــم

بـخـوان کـه درد فـزاید که داسـتـان من اسـت آن

بـه خـاک کـوی تـو مردم که خـواسـتـم بـه دعـا من

تـو نام اجـل نهی و عـمـر جـاودان مـن اسـت آن

شـد ار چـه خـار مـغـیـلـان ز هـجـر بــسـتـر خـاکـم

چـو یاد مـی دهـدم از تـو، پـرنـیان مـن اسـت آن

اگر چـه گوشـه ی غـم ناخـوش اسـت بـر همه، لیکن

چـو در خـیال تـوام بـاغ و بـوسـتـان من اسـت آن

گـر، ای صـبــا، روی آنـجـا بـه جـان دعـاش بـگـویـی

ز مـن ولـیـک، نـگـویی کـه از زبـان مـن اسـت آن

شـود بــه راه تـو خـسـرو چـو خـاک تـا بــنـشـانـی

غـبـار پـا چـو ندانی که اسـتـخـوان من اسـت آن

***

بـــیــار ســـاقــی و جـــام شـــراب در گــردان

خــراب کــرده ی خــود را خــراب تــر گـردان

ز بـهـر دردکـشـان آبــگـیـنـه حـاجـت نـیـسـت

یکی سـفـال شـکسـتـه بـیار و در گردان

هـنــوز عــقــل ز تــو دیـر مــی دهــد خــبــرم

لبـالبـم دو سه پیش آر و بی خبـر گردان

گـر آن حـریـف مـرا بـیـنـی، ای صـبــا، جـایـی

خـبـر دهیش از این مسـتـمند سرگردان

به ترک صحبت دیرینه، گفتمش، هوس است

به فضل خویش، خدایا، دلش دگر گردان

کـسـان بـه یـار او مـسـت و بـی خـبــر، یـارب

که پـیش تـیر همه جان من سپـر گردان

بــمـانـد خـسـرو لـب خـشـک و ز آه گـرم آخـر

گهی بـپرس و زبـانی بـه لطف در گردان

***

دریـــغ صــــحــــبــــت دیـــریـــنـــه ی وفــــاداران

خـوش آن نشـاط و تـنعـم که بـود بـا یاران

چــو از شــکــفــتــن نـورزو عــیـش یـاد کــنـم

بـه چشم من گل، اگر نیستـند از آن یاران

چــو دوســتــان وفــادار رخــت بــربــســتــنــد

جــهـان چـگـونـه تــوان دیـد بــی وفـاداران

پـدیـد نـیسـت یکـی هـم از آن، تـعـالـی الله

نـبــوده انـد مـگـر آن خـجــسـتــه دلـداران

فـــراق کـــرده دل مـــا خـــراب و مــرهــم نــه

بــه حـقـه ی فـلـک از بــهـر ایـن دل افـگـاران

دلـا، بــدان کــه بــه تــعــبــیـر هـم نـمـی ارزد

جهان که صورت خواب است پیش بیداران

عــزیـز مــن بــه مــتــاع زمــانـه غــره مــشــو

کـه آنسـت داروی کـیسـه بـران و طـراران

چو عمر می رود از حرص و آز، جان چه کنی؟

بــه هـرزه چـنـد تــوان کـرد کـار بــیـکـاران

صلاح نفس مجـو، خـسـرو، ز دل خـود، از آنک

طــبــیـب مـرده نـســازد عــلـاج بــیـمـاران

***

آخــر نــگــاهــی بـــر حــال مــا کــن

درد دلــــــم را روزی دوا کــــــن

از دســت هـجــران مــن در بــلــایـم

یارب، بـه فـضـلت آن را دوا کـن

گـفـتـی «بــه وصـلـت روزی نـوازم »

وقت است، جانا، وعده وفا کن

مــن در فــراقــت شــوریــده حــالــم

بـاز آی و رحمی بـر حال ما کن

صــد ره نــویــدم دادی بــه وصــلــت

امــیــد مــا را بـــاری وفــا کــن

از خـــوبـــرویــان زشــتـــی نــیــایــد

ایـن زشـت رویی آخـر رهـا کـن

زیــن بــیــش مــا را از خــود مــیــازار

انــدیــشــه آخــر روز جــزا کــن

در عشق، خسرو، دل را چه قیمت؟

جـان و روان را پـیشـش فنا کن

***

سـبـزه همان و گـل و صـحـرا همان

بـاغ همان، سایه همان، جا همان

گـرد چــمـن شـاهـد زیـبــا بــســی

در دل مـن شــاهـد زیـبــا هـمــان

پهلوی من صد بت جان بخش، وای

آن کـه مرا می کـشـد، الـا همـان

در چـمـنی هر کـس و من بـر درش

بـاغ من آن اسـت و تـماشا همان

نــام نـمــانـد از دل و جــان و هـنـوز

عشـق همان اسـت و تـمنا همان

چـشـم مـرا سـیـل ز دریـا گـذشـت

ســوخــتــگـی دل شــیـدا هـمـان

قهر تـو لطـفی سـت که عـشـاق را

خـار همـان بـاشـد و خـرمـا همان

فــرق مــیـان دو لــبــت کــی تــوان

خضر همان است و مسجد همان

از تـــو بـــلــا وز دل خـــســـرو رضــا

کـز تـو همـان شـاید و از مـا همان

***

روی تــرش کـرده بــه یـاران مـبــیـن

سرکه فروشی مکن، ای انگبین

چــاه مــزن زیـر لــب چــون ســمـن

رخـنه مـکـن در شـکـم یاسـمین

روی زمــیــن را تــویــی آب حــیــات

تـشنه ز تـو هر که بـه روی زمین

زلف کـه شـد طـوق گـلوی تـو، کـرد

سـلـسـلـه در گـردن مـاء مـعـین

بـی گـنـهـی چـشـم ز مـا بـرمـگـیـر

بـی سبـبی چهره ز ما در مچین

لیک از آن چـشـم کـمین می کـنی

دیـده ی بـد نـیـز بــبـیـن در کـمـیـن

پــای بــریـن دیـده ی پــر خــون مــنــه

بـیهده در خـون و دلم در مشـین

ای که ز روی تو جهان روشن است

آه مـن سـوخـتـه را هـم بــبــیـن

خـسـرو آخـر چـو سگ از خـود مران

چـنـد چـو روبـه کـنیم پـوسـتـین

***

ای ســمــن نـامــه ی وفــا بــســتــان

نـسـخـه زان روی دلـربـا بـسـتـان

وی بــنـفــشــه ز رشــک طــره ی تــو

کوژپـشـتـی بـر او عـصـا بـسـتـان

خــاک او تــوتــیـا شـد، ای نـرگـس

دیـده بــفـروش و تـوتـیـا بــسـتـان

گـــر تـــوانـــی بـــدو رســـانـــیــدن

یک سلام از من، ای صبا، بستان

پس بگو کز دو چشم فتنه پر است

بــده انـصــاف مــا و یـا بــســتــان

روی چـون مـاه را بــه چــرخ نـمـای

هـفــت آیـیـنـه رو نـمـا بــســتــان

بــه غــلــامــی بـــخــر مــرا از مــن

وز دو چـشم خودش بـها بـستـان

پـس بـه چـشم خیال خود بـفروش

لیکن از چـشم خـود رضا بـستـان

دل بـبـردی و جـان هـمـی خـواهی

گر بـخـواهی سـتـد، بـیا بـسـتـان

زر چــه جــویــی، بــبــیــن رخ زردم

وز غـم خـویـش کـیـمـیـا بـسـتـان

نــامــه ی مــا اگـــر نــمــی خـــوانــی

قـصـه بـاری ز دسـت مـا بـسـتـان

داد خــسـرو ز دسـت قـصـه هـجــر

از بــــرای خـــدای را بـــســـتـــان

***

عـالم از جـام لب خـراب مکـن

تـهـمـت انـدر سـر شـراب مـکـن

هر زمـان تـافـتـه مشـو بـر مـا

تــو مـهـی، کــار آفــتــاب مـکــن

بـا چنان ره مرو به غارت شب

کــار دزدی بــه مـاهـتــاب مـکـن

گر چه زان غمزه فتنه ی شهری

امـشــبــی آرزوی خــواب مـکـن

خیمه ی حـسن را بـه صحـرا زن

گـردن عـاشــقـان طــنـاب مـکـن

ور تـرا آرزوی کشـتـن ماسـت

غمزه خود می رود، شتاب مکن

زلف خـود را بـه زیر گوش منه

دام مــاهـی بــه زیـر آب مــکــن

از دهان تـوام سؤالی هسـت

گـر نـداری دهـن، جــواب مـکــن

چـشمم از گریه یک زمان بـازآ

خــانـه ی مــردمــان خــراب مـکــن

بـی چـراغ است خـانه ی خسرو

هـر زمـان روی در نـقــاب مـکــن

***

گـواه جـبــیـن اسـت بــر درد مـن

ســرشـک روان بــر رخ زرد مـن

بــبــخـشـای بـر نـالـه ی عـنـدلـیـب

الـــا، ای گـــل نــازپـــرورد مــن

که گر هم بـدین نوع بـاشد فراق

بـه کـوی تـو آرد صـبــا گـرد مـن

که دیده ست هرگز چنین آفتی؟

کـزو مـی بــرآیـد دم ســرد مـن

فغان من از دست جور تـو نیست

کــه از طـــالــع مــادر آورد مــن

مـن انـدر خـور بـنـدگـی نـیسـتـم

وز اندازه بـیرون تـو درخـورد من

تـو دردی نـداری کـه دردت مـبــاد

از آن رحمتت نیست بر درد من

***

دل شــکــیـبــا نـمــی تــوان کــردن

و آشکارا نمی تـوان کردن

سوخت جـانم درون تـن، چـه کنم؟

پـرده بـالا نمی توان کردن

گفتی «اندر دل تو پنهان کیست؟»

آه پـیدا نـمـی تـوان کـردن

گـر چـه گویند، هر چـه زیبـا نیسـت

تـرک زیبـا نمی توان کردن

بــخـت بــد بــه نـگـردد از کـوشـش

خار خرما نمی توان کردن

صـبــر گـویـنـد «خــسـروا، دانـی؟»

دانم، اما نمی تـوان کردن

***

من خـسـتـه را ز آن خـود کن، بـبـین

یک امروز مهمان خـود کن، بـبـین

مــخــور بــاده، آیـیـنــه در پــیـش دار

نظر در گلستـان خـود کن، بـبـین

نــدیـدی کــه مــه در گــریـبــان بــود

سـر اندر گریبـان خـود کن، بـبـین

اگـــر نــشـــکـــنــد در ز دنــدان تـــو

یکـی زیر دنـدان خـود کـن، بـبـین

چه گویی که خسرو از آن من است

من خسته را ز آن خود کن، ببین

***

چـه کـنـم کـز دل مـن آن صـنـم آیـد بـیرون

با دل از سلسله ی خم به خم آید بیرون

آخـر، ای آه درون مـانـده، دمـی بــیـرون رو

مـگـر از دل قـدری دود غـم آیـد بـیرون

مـژه ی تـسـت چـو پــیـکـان کـج انـدر جـگـرم

بـکشم، لیکن بـا جـان بـهم آید بـیرون

جــان رود، لـیـک دم مـهـر و وفــایـت گـردد

آخـر این روز که از سـینه ام آید بـیرون

من و رسوایی جاوید که عشق تو بـلاست

هر که افتـاد درین فتنه، کم آید بـیرون

گـر مـعـمـای خـطـت را بـه خـرد بـرخـواننـد

قـصـه ی بـیـدلـی از هـر رقـم آیـد بـیـرون

چنگ را ماند خسرو که زند چون ره عشق

نـالـه از هـر رگ او زیر و بـم آیـد بـیرون

***

ای شــکــل و بــالــایـت بــلــا، از بــهـر جــان مــردمــان

بـس کن ز جـولان، ورنه شـد از کـف عـنان مردمان

تـــا بـــر نــخــواهــد آمــدن نــاگــه ز کــویــت آتـــشــی

آگــه نــخــواهـد شــد دلــت ز آه نــهـان مــردمــان

بــادی ز زلـفـت مـی وزد، جــانـی ز هـر ســو مـی بــرد

کـو آن کـه بـودی پـیش ازین سـنگ گـران مردمـان

هـر ذره از خــاک درش، جــانــی دو ســه گــردش دوان

یارب، چـه سرگردانی اسـت از بـهر جـان مردمان؟

پنهان سگم خواندی، خوشم، گیرم که ندهی لقمه ای

بـاری بـه سـنگی شـاد کـن سـگ را میان مردمان

هـر شـب مـن و کـنـج غـمـت، گـوینـد خـلـقـی بـا تـوام

آخـر ز صد شب راست کن یک شب گمان مردمان

مـردم کـه چـشـمـی تـر نـکـرد آن سـنگـدل، اکـنون نگـر

ســویـت غـریـب مـرده را، چــشــم روان مـردمـان!

آخــر مـسـلـمـانـیـسـت ایـن، آن غـمـزه را پــنـدی بــده

تــاراج کـافـر تـا بــه کـی در خـان و مـان مـردمـان!

مــن بـــر در تـــو نــاکــســـان، آخـــر هــمــی بـــار آورد

ناخوانده، چون مهمان رود خسرو به خوان مردمان

***

چــه بــلــاســت از دو چــشــمـت نـظــر نـیـاز کــردن

مـژه را گـشـاد دادن، در فـتــنـه بــاز کـردن

چـو کـمـال صـنـع بــی چـون ز جـمـال تــسـت پــیـدا

نتـوان حـدیث عـشـقـت ز ره مـجـاز کـردن

هـمـه خـواب مـردمـان شـد بــه دو دیـده تـلـخ، یـارب

ز کجـات گشـت شـیرین حـرکـات ناز کردن

چـه خوش است بـاد خـلوت که دهد سرشک خونین

ز خـراش دل گـواهـی بــه زبــان راز کـردن

دل پــر ز خــون و بـــا تــو نــزنــم دمــی کــه نــتــوان

بــه حــضـور نـازنـیـنـان غـم دل دراز کـردن

تو بخسپ خوش که ما را ز غمش چو شمع خو شد

همه روز زنده بودن، همه شب گداز کردن

بــه جــفــات دل نـهـادم، بــکـن آنـچــه مـی تــوانـی

چـه کـنـم نـمـی تـوانم ز تـو احـتـراز کـردن

چــه بــود مــتــاع خــســرو کــه کــنـد نـثــار جــانـان

مگسی چه طمع راند بـه دهان بـاز کردن؟

***

گـر ز شـوخـی نـیـسـتــت پــروای مـن

رحـمتـی بـر چـشم خـون پـالای من!

نـاگـهـان گـر گـشـت کـویت مـی کـنـم

چشم من در غیرت است از پـای من

من چو جان بدهم، سگ خود را مگوی

تــا نـگـهـدارد بــه کــویـت جــای مـن

از دلــم گــر کــرتـــه تـــنــگ آمــد تـــرا

خـود قـبــا کـن ایـن دل یـکـتــای مـن

ســوزش مــن از چــراغ خــانــه پـــرس

کوست سوزان هر دم از سودای من

سـنگـهایی کـان بـه کـویت مـی خـورم

گـــو گـــوارا بـــاد بـــر رســـوای مــن

جـان خـسـرو در دو چـشـمت یک نظـر

گـر چــه سـرزد ایـن قـدر کـالـای مـن

***

یار بـی فـرمـان و دل هـم هـمـچـنـان

یک دمـی بـاقـی و همـدم همـچـنان

شانه کردن زلف را چندین چه سود؟

بسته چندین دل به هر خم همچنان

هر کسـی پـندی شـنید و صـبـر کـرد

کـار مـن دشـوار و درهـم همـچـنـان

عـشـق صـد گـونه بـلـا بـر من فـگـند

کــفــه ی امــیـد مــن کــم هـمــچــنـان

هـر شـبـی تـا روز بـا خـود بـهر صـبـر

صـد فـسـانـه گـویم و غـم همـچـنـان

جان نفس بـشکست و در پـرواز شد

دل بـه دام فـتـنـه گـر کـم همـچـنـان

شـد ز یـاران دیـده خـسـرو را خــراب

عـشـق را بـینـاد مـحـکـم هـمـچـنـان

***

هــمــی ریـزی بــه بــازی خــون یـاران

چنین بـاشد سزایی دوستداران؟

بـه خـون بـیدلـان خـوردن مـکـن خـوی

که کس را نآید این شربت گواران

مـن رســوا و هـر ســو خــنـده ی خــلـق

چـو مـسـتـی در میان هوشـیاران

بـرای صـبــح پـیـروزی کـه بـی تـسـت

حـیـات مـن چـو شـام سـوکـواران

تـــنــم پـــرورده شــد در خـــون دیــده

چـنان کز می سفال بـاده خـواران

نـگـویـم درد خـود بــا کـس کـز ایـن راز

نــگــنــجــد در دل نــااســتـــواران

مـنـم سـرگـشـتــه زیـر پــای خــوبــان

چـو گوی افتـاده در پـیش سواران

شــکـاری را ز تــیـر تــرک روزی ســت

مــرا از نــاوک مــردم شـــکـــاران

چه خوش می نالد اندر عشق خسرو

چـو بـلبـل در قفـس وقـت بـهاران

***

عــشــق آتــشــم در جــان زد و جــانـان ازان دیـگــران

مـا را جـگـر بــریـان شـد و او مـیـهـمـان دیـگـران

ای مرغ جان، زین ناله بس، چون نیست جانان ز آن تو

بـیهـوده افـغـان مـی کـنـی در بـوسـتـان دیگـران

گــه نـقــد جــان لــب را دهـم، گــه مــایـه ی دل دیـده را

مـن بـوالـفـضـولـی می کـنم، کـالـا از آن دیگـران

جـویم ز پـیران بـی غـمی، لیکـن چـنین بـخـتـم کـجـا؟

بـا مـن جـوان مـردی کـنـد بـخـت جـوان دیـگـران

گر کشـتـنی شـد بـیدلی، تـا کی ز خـلقـم سـرزنش؟

بـاری بـه تـیغ خویش کش، چند از زبـان دیگران؟

بـــگــذار مــیــرم بـــر درت، مــنــمــای خـــوبـــان دگــر

مـفـرسـت خـاک کـوی خـود بـر آسـتـان دیـگـران

بـر دیگـران مـی بـندی ام، ای چـشـمـه ی حـیوان، بـکـن

چـون خـود بـشستـی از دلم نام و نشان دیگران

گـویـم کـه مـردم از غـمـت، گـویی کـه نـتـوان این قـدر

سهل است آخر، جان من، مردن به جان دیگران

تـو سـود کـردی بــنـده را، مـن جـان زیـان دادم بــه تـو

مـپـسـنـد بـهـر سـود خـود چـنـدین زیان دیگـران

تـو می خـوری، من درد و غم، یعـنی روا بـاشـد چـنین

شربـت تـو آشـامی و تـب در اسـتـخـوان دیگران

خـسـرو بـه تـار مـوی تـو جـان مـی دهـد دیگـر جـهـان

گـر چـه عـلی الرغـم منی جـان و جـهان دیگران

***

دل گـمـگــشــتــه بــه بــازار خــریـدن نـتــوان

ور دهـد لـابـه، چـو تـو یار خـریدن نـتـوان

عـشـوه می ده کـه خـریدار بـه جـانم تـا آنک

این متاعی ست که بسیار خریدن نتوان

مـردمی کـن قـدری، چـند درشـتـی و جـفـا؟

گل خـرد هر که بـود، خـار خـریدن نتـوان

آه دل نــیــک نــبـــاشــد، تـــو جــوانــی آخــر

جـان مـن، روز و شـب آزار خـریدن نتـوان

بـی گـناهی تـلـف سـوخـتـگـان سـهل مگـیر

زانک جـان اسـت بـه بـازار خـریدن نتـوان

جـان بـه سـودات نهم، لیک بـدین نقـد حـقیر

نـاز آن نـرگــس بــیـمـار خــریـدن نـتــوان

ما هلـاک و تـو بـه درویش نبـینی، چـه کـنم؟

دولـت و بـخـت بـه بــازار خـریـدن نـتـوان

خسروا، زر به میان آر، چه جای سخن است

بـر چـون سـیم بـه گفـتـار خـریدن نتـوان

***

در ره عـــشـــق از بـــلـــا آزاد نــتـــوان زیــســـتـــن

تـا غمش در سینه بـاشد، شاد نتوان زیستـن

دشـمـنی چـون عـشـق در بـنیاد دل افـشـرده پـای

بــر امـیـد صـبــر بـی بــنـیـاد نـتـوان زیـسـتـن

قـوت جـان مـن تـویـی، چـنـد از صـبـا بـویـی و بـس

آخر این کس مردن است، از باد نتوان زیستن

دل مــرا شــاهــدپــرســت و نــاز آن بـــدخــو بــلــا

بــا چــنـیـن دل از بــلـا آزاد نـتــوان زیـســتــن

مـن بـه جـان مـرغ اسـیـر و خـلـق گـویـد صـبـر کـن

ایـمـن انـدر رشـتــه ی صـیـاد نـتــوان زیـســتــن

هـر کـجــا گـفـتــار شـیـریـن رخـنـه در جـان افـگـنـد

حـاضـر مـردن کـم از فـرهـاد نـتـوان زیـسـتــن

گر چه من سختی کشم، آخر جفا را هم حد است

هم تـو دانـی کـانـدرین بـیداد نـتـوان زیسـتـن

روزگـــار مـــن پـــریــشـــان شـــد ز یــاد زلـــف تـــو

در چــنــیـن ویــرانــه ی آبــاد نــتــوان زیـســتــن

جـور کـش، خـسـرو، مـزن دم از جــفـای دوسـتــان

روز و شـب بـا نـالـه و فـریـاد نـتـوان زیـسـتـن

***

یک دگر خـلق بـه سودای دل و جـان گفتـن

من و سـودا و همه شـب غـم پـنهان گفتـن

پـرسـیم بـر که شـدی عـاشـق، والله بـر تـو

مخـتـصـر شـد، هنری نیسـت فراوان گفتـن

گفت تـلخ از لب شیرین تـو زهر اسـت، دگر

پـرسی از بـنده تـو آن چشمه ی حیوان گفتـن

خـون شـود دل که کـنم بـا تـو ز زلف تـو گله

بــر چـنـان رویـی و آنـگـاه پـریـشـان گـفـتـن

بـهـتـریـن روز مـرا خـواب اجـل خـواهـد بــود

زین همه شب بـه دل افسانه ی هجران گفتن

نام تـو گویم و حـسرت خـورم، آری چـه کنم

کـام شـیرین نشـود از شـکـرسـتـان گفـتـن

چـند گویی «غم خـود گو، ز سـر من بـگذر»

کاین حدیث است که بر روی تو نتوان گفتن

گفتیم «جانت چگونه ست ز هجرم » یعنی

جـز تــرا نـیـز تـوان بــا دگـری جـان گـفـتــن!

سوز خـسـرو همه پـرسند، ولی چـون نکنم

کآتـش جـان و جـگر بـیش شـود زان گفـتـن

***

جــانـان هـمـان و دل هـمـان درد مـن شــیـدا هـمـان

هر کس بـه سودای گلی، جـان مرا سودا همان

در بـاغ هر کـس از گـلـی مـسـت و مـن شـوریده را

دیده بـه سـوی سـرو و گل اندر دل شـیدا همان

گـوینـد کـز بـهر چـرا چـندین خـوری غـم، چـون کـنم

کآمد خوشی بـخش همه، بخش من تنها همان

زاهد، به محرابـم مخوان، صوفی، ز تسبیحم مگوی

مـایـیـم گـویـی ذنـبـی مـحـراب و درد مـا هـمـان

سـویـش بــه پـای خـود شـدم، وز پـای دیـگـر آمـدم

این بار سر خواهم نهاد آن را که مست پا همان

جـانـا، چـه گـویم درد خـود بـا تـو کـه بـهر جـان مـن

تـو دل همـان داری و من آن لـعـبـت خـارا همـان

دل پر ز سودای لبت، در سینه جانی خشک و بس

نـرخ مـتـاع از حـد بـرون، درویـش را کـالـا هـمـان

گـفـتـی وجـودت خـاک شـد، آن خـاک را جـا بـر درم

من زحمت خود می بـرم، ماند مگر بـر جـا همان

چندان بـی جویی کشتـنم کان غم که دارد هجر تـو

خـواهی شـنـیدن نـاگـهان امـروز تـا فـردا همـان

پـندم دهند و نشـنوم، خـواهم که هم صـبـری کـنم

چون تو به خاطر بـگذری، دل بـاز خسرو را همان

***

صـبـح دمید و روز شـد، شـمع بـه گـوشـه نه کـنون

شـمع چـه، آفتـاب هم، چـون تـو نشـسـتـه ای درون

ساقی حسن خود تو شو، ساقی خون خویش من

تــو ز پــیــالــه بـــاده خــور، مــن ز دل کــبـــاب خــون

گــریــه ی چـــشــم مــن نــگــر، ســوز نــدارد آبـــجـــو

نــــالــــه ی زار مــــن شــــنــــو،درد نــــدارد ارغــــنـــون

از تـو که شمع سینه ای سوخـتـه گشت جـان من

جـان بـه چـسـان بــرون کـشـم تـا تـو روی ز دل بـرون

طــره ی مــشــک ســای تــو ظــل مـعــطــر الــصــبــا

نــرگــس نـیـم مــســت تــو بــاب مــهـیـج الــجــنــون

لــالـه ســتــان عــاشــقــان بــهـر رخ تــو خــون دل

نــوشــد و بــر هـمــیـن دهـد دیـدن روی لــالــه گــون

مــن ز وجــود بــی خــبـــر خــیــل خــیــال در نــظــر

بــهـر بــه خـواب درکـشـم، تــشـنـگـیـم شـود فـزون

تــیـشــه ی تــیــز عــشــق را تــاب کــی آرد آدمــی؟

گر چه ستون سنگ هست،ورچه که هست بیستون

ســاغــر آرزوی مــن، وه کــه چــگــونـه پــر شــود؟

چــرخ چــنـیـن کــه مـی دهد دور بــه کــاســه ی نـگــون

جـــهــد حــســود، خــســروا، در طــلــب مــراد دل

رام کـسـی نـمـی شـود بـخـت بـه حـیـلـه و فـسـون

***

ای مـشـک وام داده زلـفـت بـه آهـوی چـیـن

زان زلف مشکفامت عشاق گشته مشکین

بـرخـاسـت بـوی ریحـان زان طره ی چـو سـنبـل

بنشست بـاد بـستان زان عارض چو نسرین

یـک ره بــه نـیـم خــنـده دنـدان نـمــای مـا را

تــا اوفــتــادن آیــد دنــدانــه هــای پـــرویــن

بــسـیـار روی خـوبــان دیـدم، ولـیـک بــی تـو

خـاطـر نـمـی پـذیرد از هـیـچ روی تـسـکـین

چـون من نمی تـوانم بـرخـاسـتـن ز عشـقت

گـه گـه اگـر تـوانـی نـزد مـن آی و بـنـشـین

پــیـراهـن جــفــا را هـر روز مــی بــپــوشــی

حـالم چـو نیک دانی بـر خود مپـوش چـندین

لب خواهد از تو خسرو، گویی که هیچ ندهم

گـر هیچ نیسـت، جـانـا، بـاری زبـان شـیرین

***

خــه از کــجــاهـا مـی رســی آلــوده ی مـی هـمــچــنـیـن

در خـون شده زلف آنچـنان، رخـسـار پـر خـوی همچـنین

چون دشمنانم می کشی، من خود شدم کشته، ولی

آخـر مسلمانی سـت این، ای دوست، تـا کی همچـنین

سـخـتــی جــانـم بــیـن کـه چــون سـوز تــرا تــاب آورم

نـاچـیـز گـردد، گـر فـتـد یـک شـعـلـه در نـی هـمـچـنـین

از بـهـر جـانـی در رخـت، کـی گـویـم این کـز جـور بـس؟

مـی کـن تـو تـا مـن مـی کـشـم جـور پـیاپـی همـچـنین

هر شـب خـورم در بـزم غـم، گه خـون دل، گـاهی جـگـر

وه چـون خـرابـی نآردم، نـقـل آنـچـنـان، مـی همـچـنـین

چــون مـن گـرفـتــارت شـدم، زآنـم چــه کآرنـدم خــبــر؟

ماهی ست در روم آنچنان، خوبی ست در ری همچنین

خــســرو کــه نـالــد گــه گــهـی از جــور و از بــیـداد تــو

گـه لـاف عـشـقـت مـی زند، نپـسـندم از وی همـچـنین

***

از خـانه دشمن خـاسـت دل، فریاد کردن چـون تـوان؟

بی صبـرم از بی خان و مان، بر بـاد کردن چون توان؟

ای دوسـت، چـنـدیـن غـم مـخـور بــهـر خـرابــی دلـم

تــا دولــت خــوبــان بــود، آبــاد کــردن چــون تــوان؟

هـر چـنـد کـوشـیـدم بـه جـان دل بــاز مـانـدن از بـتـان

شـاگرد ما زد دوسـت را، اسـتـاد کـردن چـون تـوان؟

گـفـتـم «دلم آزاد کـن » گـفـتـا «بـه بـازی بـسـتـدم »

زیـنـســان گـران داده بــهـا، آزاد کـردن چــون تــوان؟

غمزه زنان آن شـوخ و من خـاموش و حـیران در رهش

سلطان چو خود خنجر کشد، فریاد کردن چون توان؟

گفتـی که از جـان یاد کن، از من چه حیران مانده ای؟

آنجـا که حـاضـر تـو شـوی، در یاد کـردن چـون تـوان؟

هجران کشیده تیغ کین، تو، سست پیمان، دل دهی

بـر اعـتـماد چـون تـویی دل شـاد کردن چـون تـوان؟

من خـود کشـم جـورت، ولی تـو خـود بـگویی بـی وفـا

چـنـدین بـه روی دوسـتـان بـیـدار کـردن چـون تـوان؟

خـسـرو ز دل غـرقـه بـه خـون یـاران بـه تـیمـار مـنـش

در روز طـوفـان خــانـه را بــنـیـاد کـردن چــون تــوان؟

***

آســـتـــان یـــار و آن گـــه خـــون مـــن

شـاد بـاش، ای طـالـع میمون من

بـاده خـواهی خـورد، روشن شـد مزاج

چـون چـنین شد بـار اول خون من

بوالعجب کاری ست، من مشغول جان

وان رقـیـبــت در چــرا و چـون مـن

کـاری افـتــاده ســت بــا شــبــهـا مـرا

تو بخسپ، ای بخت دیگرگون من

کـشـتـی و بـازم رهـایـی شـد ز هـجـر

دیـــر زی درد درون افــــزون مــــن

خــون دل از دامـن، ای دیـده، مـشـوی

یادگـارسـت این ازان مـجـنون مـن

شــعـر خــســرو مـایـه ی دیـوانـگـیـســت

تـا نـیامـوزد کـسـی افـسـون مـن

***

عیش من تـلخ اسـت ازان شکر لب شیرین سخـن

چون بـخندد، ورچه بـاشد، هست در پـروین سخن

مـردنـم نـزدیـک شــد هـنـگـام شـربــت دادنـســت

کیست کارد یک سخن بر من ازان شیرین سخن؟

بــو کـه بــریـم، ای صــبــا، از بــهـر مـن بــهـر خــدا

گه گهی جـاسوسیی کن، زو دمی بـرچـین سخن

کـــاش بـــیــدردان بـــدیــدنـــدی رخ زیــبـــای یــار!

تـا نگـفـتـنـدی بـه طـعـن بـیدلـان چـندین سـخـن!

ای که گویی «عشق چه بود»؟ باش تا از خون من

بـعـد از آنـت مـرد خـوانـم، گـر بـگـویی این سـخـن

عـاشـقـی وانگـه مـسـلـمـانی، ندانی، ای سـلـیم

دوستـی چـون بـا بـتـان افتـد، رود در دین سخـن؟

بــهـتــریـن روز آفـتـی مـی بــیـنـم از تــو در جـهـان

گفـت من بـشـنو، مکـن، جـانا، بـدین آیین سـخـن

جــــادوان را لـــب بــــدوزد ســـوزن مـــژگـــان تــــو

وه که پـیشـت چـون بـرآید از من مسـکین سـخـن

در هــوای روی تـــو خــون مــی چــکــانــد از غــزل

خـسـرو رنگـین سـخـن گـر رنگ بـازی زین سـخـن

***

صــد ره گــذری هــر دم بــر جــان خــراب مــن

رحـمـت نکـنی هرگـز بـر چـشـم پـر آب مـن

بــر زد ز دمـاغـم دود از شـربــت عـشـق، آری

بـی درد سـری نـبــود مـسـتـی شـراب مـن

هر چند دلم خون شد، سوزاک من افزون شد

کـشـتـه نـشـد ایـن آتـش از آب کـبــاب مـن

جـانم بـه گـداز آمـد، کـو آن همـه عـیش مـن؟

شـبـهای دراز آمـد، کـو آن همه خـواب مـن؟

چـون گـریه کـند چـشـمم، مـاتـمکـده ای بـاید

تــا بــر ســر هـمــدردان ریـزنـد گــلــاب مـن

می سـوز دل تـنگم، ای هجـر، مگر زین سـو

بــر بــوی کـبــاب آیـد آن مـسـت خـراب مـن

در دوزخ اگـر سـوزم، زیـن نـیـســت مـرا دردی

هستی تو بهشتی رو، این است عذاب من

یـک تــار قـبــایـم ده خــلـعـت ز پــی خــســرو

دران نــبــود بـــاری تــشــریــف جــواب مــن

***

ســواره ایــنــک آن ســـرو روانــم مــی رود بـــیــرون

بــگـیـریـدیـش او، کـز کـف عـنـانـم مـی رود بــیـرون

دعایی خـوانش، ای زاهد که چـندین خـاطر خـستـه

بــه هـمـراهـی آن جــان جــهـانـم مـی رود بــیـرون

بـدی گـر گـویمـت، جـانا، مگـیر از من کـه مدهوشـم

نـمـی دانـم کـه تــا چــه از زبــانـم مـی رود بــیـرون

بـه جـانـان گـفـتـنـم نـاگـه نـخـواهد رفـت جـان، یارب

چه نام است این که هر بار از زبانم می رود بیرون؟

چه دل ها زان که خست این ناله های زار من، یارب

جـگـر دوز اسـت تـیـری کـز کـمـانـم مـی رود بـیرون

دلیری می کنم پـیشش که خواهم تـرک جان گفتـن

دل مـن دانـد و هـم مـن کـه جـانـم مـی رود بـیرون

عـجـب حـالی کـه خـالی می نگـردد سـینه ی خـسـرو

بـدیـن گـونـه کـه ایـن اشـک روانـم مـی رود بـیـرون

***

چشم است، یارب، آنچنان یا خود بلای جان من

جـور اسـت از آنسـان دلسـتـان یا غـارت ایمان من

شـوخ و مقامر پـیشه ای، قتـال بـی اندیشه ای

خونین چو شیرین تیشه ای، صیدت دل قربـان من

هـر روز آیم سـوی تـو، دل جـویم از گـیسـوی تـو

کان دل که دارد خـوی تـو، بـوده ست روزی آن من

از غـارت خــوبــان مـرا جــان رهـا شــد مـبــتــلـا

تـو، شـوخ، دیگـر از کـجـا پـیدا شـدی از جـان من؟

ای، گنج دلها، مسـتـیت، در قتـل چـابـکدستـیت

درد مـن آمـد مـســتــیـت، دیـوانـگــی درمـان مـن

هجرم بـکشت و شوق هم، روزی نگفتی از کرم

چون است در شبهای غم، آن عاشق حیران من؟

بـا عـاشـقـان تـنگـدل زینسـان مـنه در جـنگ دل

آخــر بــتــرس، ای سـنـگـدل، ز آه دل بــریـان مـن

خـیز، ای صبـای مشـک بـو، بـر گلرخ من راه جـو

حـال مـن مـسـکـین بـگـو، در خـدمـت جـانـان مـن

***

آه ازین تـنگ قـبـایان شـده تـنگم دامان

که نه سـر ماند مرا در غم ایشـان نه امان

لـب گـشـاینـد و نـبـاتـی نـدهنـدم، آری

کـام خـود را نـتـوان یـافـتــن از خـودکـامـان

گر بـرم در بـرشان دست، بـدزدند اندام

سیم دزدی عجبی نیست ز سیم اندامان

رخ چو آتـش بـنمایند و جگر پـختـه کنند

این دل پـختـه ی من سوخته شد زین خامان

خسرو از بهر تو بدنام شد، از وی بگریز

نــیـکــنــامــی نــبــود در روش بــدنــامــان

***

ای جهانی کشته، جان چند کس خواهی شدن؟

تــهـمـت آلـود زبــان چــنـد کـس خـواهـی شـدن؟

مـن ز دورت هـم نـبــیـنـم، تــو عــلــی رغــم مــرا

مونس چـشـم و روان چـند کـس خـواهی شـدن؟

جـان دهد هر کـس کـه بـیند ناگهت، زین گونه گو

تــا بــلـای نـاگـهـان چــنـد کـس خــواهـی شــدن

از خـرامـت بـس کـه مـی مـیرد بـسـی نـظـارگـی

جان خسرو، جان ستان چند کس خواهی شدن؟

***

بنشین نفسی کز همه لطف تو بس است این

بــســتــان کـه ز جــانـم نـفـس بــازپــس اسـت ایـن

در هـسـتــی مـن چـنـد زنـی شـعـلـه ی هـجـران

آخـر دل و جـان اسـت، نه خـاشاک و خـس است این

گـفـتـم کـه گـزیدم لـب چـون قـنـد تـو در خـواب

خـنـدید و شـکـر ریـخـت کـه خـواب مـگـس اسـت این

ای بــاد، بــرو ایــن نــفــس از مــا بــرســانــش

کـای عـیـسـی جــانـهـا، گـرو یـک نـفـس اســت ایـن

خـوش مـی کـنـم انـدر هـوس روی تــو جــانـی

هست ار چـه خوش آینده و ناخوش، هوس است این

گـفـتـم کـه بـه فـریـاد رس از غـمـزه ی خـویـشـت

تــیـری بــه مـن انـداخــت کـه فــریـادرس اســت ایـن

مـن بــنـده ی آن چـشـم کـه از گـوشـه ی چـشـمـم

شب دیدی و گفتی که بر این در چه کس است این؟

خــســرو چــه کـنـد نـالـه ی عـشـاق، مـیـا تــنـگ

کــاخــر هـم ازان قــافــلـه بــانـگ جــرس اســت ایـن

***

ای آشـنـا، دریـن چـه بـی بــن نـظـاره کـن

تــا انـدرو نـگـون نـفــتــادی کــنـاره کــن

تـا کـی بـه جـهـد چـاره ی مـال و درم کـنـی؟

گـر ممـکـنت بـود ز پـی عـمـر چـاره کـن

تـاج سـر فـلـک چـه نـظـاره کـنی بـه فـرق

چـون خشت زیر سر نهد آنگه نظاره کن

بـر لـوح خـاک احـسـن تـقـویـم چـون تـویی

در خویشتـن شمار سپـهر و ستـاره کن

بــگـذر ز دهـر و عـنـصــر و اجــرام، چــرخ را

پـیش عـروس همت خـود پـیشـکاره کن

چون ز آفتاب و مه تو بـهی، گر شوی چراغ

سیلی به نور گو، به زبـان صد حراره کن

ور خـار بـهـر مـطـبـخ تـجـریـد مـی کـشـی

طوبی و سدره بشکن و بر پشتواره کن

دل گوهری ست، گر به رگ راست بندیش

آن رشته را بـتاب و درین سنگ پـاره کن

خـسـرو، بـه سیم معنی اگر در رسیده ای

آن سـیم را بـه گوش دلت گوشواره کن

***

چون همی دانی که تن چون جان نهان خواهد شدن

تن چو جان جاوید کن کز کوشش آن خواهد شدن

ز آسـمـان خـضـروش چـون چـشـمه ی عـمر آمده سـت

کین حـیات از بـیشـتـر هم بـر کـران خـواهد شـدن

بـــهـــر چـــه گـــردد، گـــرانـــبـــار انـــدریــن راه دراز

کـاروانـی کـان بـه سـوی آن جـهـان خـواهد شـدن

این بـلـنـدیهـای صـورت خـواسـتـن از بـهـر چـیسـت؟

چـون زمین است آدمی پـی آسمان خـواهد شدن

کــوش در لـعــبــی کــه از مـاتــت بــه قــایـم ره بــرد

چـون سـراسـر مـهره هـایت رایگـان خـواهد شـدن

تـــا کــی آرایــش کــنــی، گــاه از در و گــاه از گــهــر

در نـگـیـن دانـی کـه آخـر خــاکـدان خـواهـد شـدن

پــیـش ازان طـعـمـه مـکـن پـیـش سـگـان حـرص و آز

قـالـبـی کـانـدر نـهـایت اسـتـخـوان خـواهـد شـدن

حـق صـحــبــت را غـنـیـمـت دار بــا هـم صـحـبــتــان

چـون همـی دانی جـدایی در مـیان خـواهد شـدن

نـکـتــه ی خــسـرو گـران دری ســت، ور خــوش نآیـدت

تـو مکـن در گـوش، گـوش تـو گـران خـواهد شـدن

***

ای غمت خوش تر ز شادی کسان

از غم خود هر دمم شادی رسان

چـون کسان گر لایق خدمت نه ایم

لعـنتـی بـفـرسـت بـر ما ناکسـان

پـاره پـاره کـن مرا بـر فـرق خـویش

تـا همه زاغـان بـرند و کـرکـسـان

هر کسـی در کعبـه ی وصـلت رسـید

مـن بــمـردم در مـیـان واپــســان

مهربـانی زو مجـو، خـسـرو، از آنک

شعله را رحـمت نیاید بـر خـسان

***

یک شـب، ای ماه جـهان افروز من

بــر مــن آی و بــاش صــبــرآمــوز مــن

نـیـسـت یـک ذره تـرا دل گـرمـیـی

گر چه صد دل پخته گشت از سوز من

از چـه روزم شـد سـیه، مـانا فـتـاد

ســایــه ی شــبــهــای مــن بــر روز مــن

می دهم جان، بگذر و ناخوش مكن

بـــهــر فـــردا مـــهــلـــت امـــروز مـــن

گریه هم بـر من شبیخون می کند

خــســروا، بــیـن لـشــکـر فــیـروز مـن

***

از آن خویش کنم من که جان دهم بـستـان

که ز آن خود نشنوی تو بـه حیله و دستـان

بـدین صفت که ز سـر تـا قدم همه شکری

حـلال بـادت شیری که خـوردی از پـسـتـان

چه بـاشد ار بـه سر وقت من رسی وقتـی

چـو مکرمان بـه سوی کلبـه ی تـهی دسـتـان

بــرون خـرام کـه تــا پــارسـای ثـابــت حـال

فـدم درسـت نـیـارد نـهـاد چــون مـسـتــان

مـرا کـه دعــوی بــازار زهـد و تــقــوی بــود

به یک کرشمه ی چشمت تمام بشکست آن

من ضعیف چـه مرد غمت که بـازوی عشق

بـه پـنجـه تـاب دهد دسـت رستـم دستـان

صلای عیش دهندم مرا که دل جایی ست

چه جای رفتن بـاغ است و گشتن بـستـان

غـــلـــام نـــالـــه ی دیـــوانـــگـــان روی تـــوام

خـوش اسـت زمـزمـه ی مـرغ در بـهـارسـتـان

گهی گهی دل من شـاد کـن بـه دشـنامی

دعای خـسـرو مسکین بـدین قدر بـسـتـان

***

گر هوس بردم به رویت چشم خود بر دوختن

چـشم کین تـوز تـو نیکو داند این کین تـوخـتـن

گـر بـدوزی دیـده از تـیـرم کـه در رویـم مـبـین

هـم بـه رویـت گـر ز رویـت دیـده دانـم دوخـتـن

می خورم دود چـراغ دل همه شب تـا بـه روز

هـم نـمـی آرم خـطـی از لـوح صـبــر آمـوخـتـن

بـر من دلـسـوخـتـه همسـایه هم ناید گـهی

جـز بـه آتـش خواستـن یا خود چـراغ آفروخـتـن

گـر تــو نـظــاره کــنـی، بــایـد مـرا آتــش زدن

و اندک اندک پـیش تـو، بـل ذره ذره سـوخـتـن

وه چـه خـوش می آید از تـو این قدر گفتـن بـه ناز

« بنده خسرو را که بفروشم، ولی نفروختن »

***

چـون بـستـدی دل من، پـرسشم کن بـه ازین

بــردی چـو جـان ز تـنـم، تـیـرم مـزن ز کـمـیـن

زان ره کــه خــنـده زنـان آیـی چــو ســرو روان

خواهم که هم بـه زمان خـاکی شوم بـه زمین

ای بـنـده مـهر و مـهـت، صـد جـان تـه کـلـهت

گـشـتـم چـو خـاک رهت، دامن ز بـنده مچـین

دل در غم چو تو مهی جان مرگم چو تو نه ای

از مـرهم چـو تـو نهی، دردم فـزون شـد بـبـین

از خــنـده چــون نـمـکـی ریـزی ز لـب دمـکـی

مـلـک دو جـم نـه یکـی گـیـری از آن دو نـگـین

از مـن بـه سـوی دیـگـر بــر مـشـکـن و مـگـذر

کـن هر چـه هسـت دگر بـر جـان من مکن این

ای لاله، از تـو خـجـل، سـرو از تـو پـای بـه گل

بنشسته ای چو به دل، لختی به دیده نشین

رویـت بــلـای جــهـان، عـشــق تــو داغ نـهـان

لــعــل تــو راحــت جــان، زلــف تــو آفــت دیـن

نآیی بـه دسـت مـرا، خـسـرو کـجـا، تـو کـجـا!

مـاهـی مـگـر بـه سـمـا یـا حـور خـلـد بــریـن؟

***

آخـر بـگـو، ای نـازنـیـن، نـاز تـو تـا کـی هـمـچـنـین؟

پـوشیده در جـان میخـلد راز تـو تـا کی همچـنین؟

حـسـنـت بـلـا، نـازت جـفـا، بــاری بـرآمـد جـان مـن

حسن تو تا کی همچنین، ناز تو تا کی همچنین؟

نـبــود نـوای درد خــوش، نـشـنـیـد چــون نـالـیـدنـم

خندید چون چـنگ نگون ساز تـو تـا کی همچنین؟

چـشـم شـکـارانداز تـو بـازی سـت کـو مردم خـورد

عالم ز مردم شد تـهی، بـاز تـو تـا کی همچـنین؟

خسرو لب خود می گزی، بهر لبش چون نیست آن

بـیهوده بـر لـبـهای خـود گـاز تـو تـا کـی همچـنین

***

در سـرم بـاز هوایی سـت که گفتـن نتـوان

مهر خـورشید لقایی سـت که گفتـن نتـوان

غـم بـالـاش مـرا کـشـت، نمی یارم گـفـت

راستی را چه بـلایی ست که گفتـن نتـوان

هر نفـس دم چـو نی از پـرده ی عـشـاق زدن

کار بـی بـرگ و نوایی ست که گفتـن نتـوان

تــا بــدیـدم خــم ابــروی هـلــال آســایـش

قدم انگشـت نمایی سـت که گفـتـن نتـوان

مـهربـانی کـه نـدارد سـر سـودای کـسـی

در سر بی سر و پایی ست که گفتن نتوان

خسروا، داد ازین می که به مهرش بکشم

کین می ناب ز جایی ست که گفتـن نتـوان

***

امـــروز بــــه نـــظــــاره ی آن ســــرو خــــرامـــان

بس عاقل و هشیار که شد بی سرو و سامان

جـانـم شـده گـمـراه و بــه دل مـانـده خـیـالـی

زان سـرو کـه مـی رفـت بــه صـد نـاز خــرامـان

ای بـی خبـر، از حال چـه گویم بـه تـو این حال

دانـی کــه نــدانـنـد غــم ســوخــتــه خــامــان

از چـشـم غـلـامـان چـو نـه ای هـیچ گـهـی دور

خـواهم که بـبـوسـم بـه هوس چـشـم غلامان

گــر پــیـش تــو لــافــد مــه کــامــل، نــپــذیـرد

دعــوی تــمــامـی کــس ازیـن نـیـم تــمــامــان

از بــوی خـط و زلـف تــو بــس جـا کـه رود بــاد

گــر وام کــنـد مـشــکــی ازان غــالــیـه دامــان

خسرو چه دری جامه، چو فرهاد شو از عشق

کــز نـالـه کـســی را فــگـنـد چــاک بــه دامـان

***

ز سـر کـرشـمـه یک ره نـظـری بـه روی مـن کـن

بـه عـنایتـی که دانی گذری بـه سـوی من کن

مــنـم و دلــی و دردی ز غــمــت چــو نــاتــوانـان

بـه زکوة تـندرسـتـی نظـری بـه سـوی من کن

همـه بـوی عـود نبـود کـه بـه رغـبـتـش بـسـوزی

دل سوخته ست، قدری نظری به بوی من کن

اگـرسـت رسـم خـوبــان کـه بـه مـو نـهـنـد دلـهـا

دل خود بـیار و جـایش بـه تـن چو موی من کن

به دو زلف طوق دارت، نه یکی که صد به هر خم

وگـرت هـزار بـاشـد، هـمـه در گـلـوی مـن کـن

تـن خـاکـیـم لـبـالـب هـمـه پـر ز خـونـسـت از تـو

لب خویش را تـو ساقی، ز سر سبـوی من کن

نگران مشـو ز خـسـرو کـه بـد اسـت حـالش آخـر

نفـسـی بـیا و بـنشـین، بـد من نکوی من کـن

***

حرف “واو”

دلـم را کـرد صـد پــاره بــه سـیـنـه خـار خـار تــو

مرا این گل شکفت و بس همه عمر از بهار تو

تـو، سلطان، چون گدایان را زکوة حسن فرمایی

مـرا این بـس کـه زیر پـا شـوم هـنـگـام بـار تـو

سـر خـود مـی زنـم بـر آسـتـانـت تـا بـرآیـد جـان

که این سر درد خـواهم بـرد بـا خـود یادگار تـو

همه کس بـیندت جز من، روا بـاشد کزین نعمت

بــه مـحـرومـی بــمـیـرد پـیـش در امـیـدوار تـو

نیارم چشم کس پوشید، لیکن چشم خود بندم

اگـر بــیـنـنـدگـان بـیـنـنـد روی چـون نـگـار مـن

بـه خشمم گفته ای کاندر دل و جانت زنم آتـش

زهی دولـت، اگـر خـاشـاک من آید بـه کـار تـو

اگـر بـشـکـافـیم سـینه، من از جـانت کـنم یاری

وگـر بـیرون کـنی چـشـمم، منم از دیده یار تـو

اگـر نگرفـتـیم دسـتـی، لگـد بـر سـر هوس دارم

بـدین مقدار هم روزی نگشـتـم شـرمسـار تـو

عفاک الله ز چـشم خـسرو آن خـونها که افشاند

معـاذالله کـه گـویم پـیش چـشـم پـر خـمار تـو

***

دلم آشـفـتـه شـد، جـانا، بـه بـالـای بـلـای تـو

بکن رحمی به جان من که گشتم مبتلای تو

اگر رای تـو این بـاشـد کـه من دانم جـفـا بـینم

جـفای جـمله عالم را کشـم، جـانا، بـرای تـو

میان بگشای، ورنه پیرهن صد چاک خواهم زد

که در دل بـس که ره دارم من از بند قبـای تو

رقیبـت را نمی خواهم، الهی، نیست گردانش

کـه دایم می کـند مـحـروم مـا را از لـقـای تـو

اگـر تـو هـر رقـیبـی را بـجـای بـنـده مـی داری

بـحمدالله که خسرو را کسی نبـود بـجای تـو

***

دو رخ بــنـمـای و بــازار کـواکـب بــشـکـن از هـر دو

که گردد تـافتـه خـورشید و ماهت روشن از هر دو

بــبــنـدنـد ار کـمـر نـیـشـکـر و نـی پـیـش بــالـایـت

تـو بـنما قـامت خـویش و کمرها بـشـکن از هر دو

ز جـان و دل چـو یادت می کنم، دارم عـجـب از وی

که جان و دل ز یک دیگر به رشکند و من از هر دو

کشیدند آن دو لب فتـوای خـط همچـون مسلمانان

بـلا بـنگر که تعلیم تو چون گشت این فن از هر دو

ببین، ای یوسف جان، گریه ز آن دو چشم یعقوبی

که غرق خون و خوناب است یک پـیراهن از هر دو

دو همدم می دهد پـندم، ولی چـون من گـرفـتـارم

بـه حـق دوسـتـی نزدیک من بـه دشمن از هر دو

عمارتـهای عمر و عقل چـون شـد بـی خـلل از وی

بـیا زود، ای اجـل، بـنیاد هسـتـی بـرکن از هر دو

مـرا مـنـمـای دو عــالـم جــزای طــاعـت، ای زاهـد

که من کردم گریبـان چـاک و چـیدم دامن از هر دو

اگــر از عــشــق لــافــد مــرد و نـامـرد و بــنـازد پــر

سـر مردان کـه خـسـرو مردتـر بـاشـد از آن هر دو

***

بــدیـنـســان کـز غـمـت بــر خــاک دارم هـر زمـان پــهـلـو

از آهـن بــایـدم یـا سـنـگ، نـه از اسـتـخـوان پــهـلـو

تــو شــب بــر بــســتــر نــازی و مــن تــا روز، در کــویــت

مـیان خـاک و خـون غـلـطـان ازین پـهلـو، از آن پـهلـو

خـیـالـی مـانـدم از دسـتــت، بــرهـنـه چـون کـنـم خـود را

کـه بـر اندام مـن یک یک شـمـردن مـی تـوان پـهلـو

چــنـیـن شـبــهـای بــی پــایـان و مـن بــر بــسـتــر انـدوه

از آن پـهـلـو بـریـن پـهـلـو، وزیـن پـهـلـو بـر آن پـهـلـو

اگـــر بـــالـــا کـــنــی یــک گـــوشـــه ی ابـــرو، فـــرو مــانــد

مـه نـو کــز بــلــنـدی مـی زنـد بــا آســتــان پــهـلـو

وفـــاداری بـــیـــامـــوز از خـــیــال خـــویــشـــتـــن بـــاری

کـه از مـن وانـگـیـرد روز تــا شــب یـک زمـان پــهـلـو

مـن و شـبــهـا و خــاک در کـه داد آن بــخــت خــســرو را

کـه بـهـر خـواب پـهلـویت نـهـد، ای داسـتـان، پـهلـو

***

بـــیــچـــاره دلــم خـــون شــد در پـــیــش خـــیــال تـــو

تــا چــنـد هـنـوز آخـر دوری ز وصـال تــو

عـقـل و دل و جـان از تـن، بـرد ایـن هـمـه عـقـل از مـن

من مانده ام و چشمی حیران جمال تو

خــنــجــر کــش و بــازم کــش تــا بــاز رهــم زیــن غــم

ور زانکـه بـود، جـانـا، هر چـنـد وبـال تـو

زیــنــگــونــه کــه مــن دیــدم شــکــل تـــو و حــال خــود

دشـوار بـرم جـان را از دسـت خـیال تـو

ای لــشـــکـــر مــشـــتـــاقـــان در پـــیــش رکـــاب تـــو

ای گـردن سـربــازان در پــیـش دوال تـو

یارب که چه ظلم است آن، یارب که چه داغ است این

بـر جـان مسـلـمانان از هندوی خـال تـو

جــانــی ســت مــرا هــدیـه، مــنــمــای چــنــان رویــم

کـانـدازه ی مـن نـبـود تـعـظـیـم جـمـال تـو

صـــــد قــــصـــــه فـــــزون دارم از درد دل خـــــســـــرو

لـیـکـن بـه زبــان نـارم از بـیـم مـلـال تـو

***

ای جــان مــن آویــزان از بــنــد قــبــای تــو

بـیچاره دلم خون شد در عهد وفای تـو

افـتـاده نخـواهم بـود، الـا بـه درت زین پـس

گـر خـاک شـوم بـاری زیر کـف پـای تـو

گفتـی که بـدین زاری از بـهر که می میری

والله کـه بـرای تـو، بـالله کـه بـرای تـو

یارب، نفسـی بـاشـد کز عشـق امان یابـم

و آسوده بـخسپم شب ایمن ز بلای تو

جــان تــیـغ تــرا دادم از شـرم رخــت مـردم

زیرا بـه از این بـاید تـعـظـیم جـفـای تـو

یـار دگــرم گــویـی، وز آه نــمــی تــرســی

یعنی که کسی دیگر، آنگاه بـجای تو؟

هر چند که شد خسرو سلطان سخنگویان

از بهر یکی بوسه هم هست گدای تو

***

آن کیسـت کـه می آید صـد لشـکـر دل بـا او

درویـش جــمـالـش مـا، ســلـطــان دل مـا او

بی صبح و شبی خواهم کو را غم خود گویم

مـن گـویـم و او خـنـدد، تـنـهـا مـن و تـنـهـا او

مـسـتـم ز خـیـال او مـن بـا وی و وی بـا مـن

یارب، چه خیال است این، اینجا من و آنجا او

هجـرم که ز چـرخ آمد، از آه خودش زین پـس

تـا سـوخـتـه نـگـذارم، یا مـن بـه جـهـان یا او

مهتاب چه خوش بـودی، گر بـودی و من تنها

لـب بـر لـب و رو بـر رو، او بـا مـن و مـن بـا او

گــویــنــد مــرا آخــر دیـوانــگــیــت خــو شــد

دیــوانــه چــرا نــبـــوم، مــاه مــن شــیــدا او

من خسرو او زیبـا بنگر که چه ننگ است این

دیــبــاچــه ی دلــهــا مــن، آیـیـنــه ی جــانــهــا او

***

از دوری خـود، جـانـا، حـال دل مـن بـشـنـو

انـدوه فــراق گــل از مــرغ چــمــن بــشــنـو

زان موی بناگوشت هر کس گله ای دارد

آن طره به یک سو نه از گوش، سخن بشنو

نافه همه بـوی خوش از بـوی تـو می دزدد

غـمـازی آن دزدی از مـشـک خـتــن بــشـنـو

بـا این همه نیکـویی اندر حـق مـسـکـینان

مشـنو سـخـن بـدگـو، گـفـت بـد من بـشـنو

از بـاد هوایت دل صد جـان بـدرید، این خود

بـشکفت گلی دیگر، ای غنچـه دهن، بـشنو

تـو جـان مـنی و مـن دور از تـو همـی میرم

ای جـان جـدا مـانـده، آخـر غـم تـن بــشـنـو

بـشکست می لعلت چـون تـوبـه ی خسرو را

اکنون صفت مستـی زان تـوبـه شکن بـشنو

***

ای رهزن عـشـاق، چـه عیار کسـی تـو

وی ماه شـب افروز، چـه طرار کسـی تـو

خـون اسـت می نوشگوارت ز دل خـلق

ای ظالم بی مهر، چه خونخوار کسی تو

هر چند که گویند مکن جور، کنی بـیش

زین خوی مخالف چـه جـفا کار کسی تـو

خنجر زنی از غمزه و رحمت نکنی هیچ

زین بـیش عفاالله چه ستـمگار کسی تـو

گر جـان ندهم، سر نهم، آزرده کنی دل

هم جـان و سـر تـو که دل آزار کسی تـو

خوارم کنی و عزتم این بـس که بـگویی

کای بـر درم افتـاده، تویی خوار کسی تو

چندین که جفا بـرد ز تو خسرو مسکین

روزیـش نـگـفـتـی کـه وفـادار کـسـی تـو

***

خـلقـی همه در شـهر و مرا جـا بـه دگر سـو

هر کس بـه رهی و من تنها به دگر سو

بـیـنـم چـو بــه راهـش بــدوم، پـاش بــگـیـرم

دستم بـه دگر سو رود و پـا بـه دگر سو

وه ایـن چــه زمـان بــود کـه کـردیـم وداعــش

کو رفت بـه سـوی دگر و ما بـه دگر سو

رو مـی نـنـهـد خـسـتـه دلـم جـز بـه وی آری

هر کس رود از بـهر تماشا به دگر سو

صـوفـی، مـدهـم پـنـد کـه رو از سـر کـویـش

زیرا که نخواهم شد ازینجـا بـه دگر سو

جـان بـرد و من از دل طلبـم، وه که چه طرفه

دامم بـه دگر سـو و تـقاضا بـه دگر سـو

او رفـت و مـن از بــیـخــودی خـویـش نـدیـدم

کو بـاز سوی خـانه بـشد یا بـه دگر سو

در عشق عفاالله طلبم وصل تو، زشت است

معـشـوق دگر سـو و تـمنا بـه دگر سـو

آیــا بــود آن روز کــه بــا هــم بــنــشــیـنــیـم

آشوب دگر سو شده، غوغا به دگر سو

گر کام رسد ور نرسد، دوسـت بـسنده است

خـسـرو نـرسـد از رخ زیبـا بـه دگـر سـو

***

ای ســبــزه دمــانـیـد بــه گــرد قــمــر از مــو

سرسبزی خط سیهت سر به سر از مو

مـویـی سـت دهـان تـو و در مـوی شـکـافـی

هـنـگـام سـخـن ریـخـتـه لؤلؤی تـر از مـو

کـس مـوی مـیانـت نـکـنـد یک سـر مـو فـرق

تـا سـاخـتـه ای مـوی میان را کـمـر از مو

جـز عـارض سـیـمـیـن تـو بــر طـره ی شـبـرنـگ

هـرگـز نـشــنـیـدیـم طــلـوع قــمـر از مـو

بــر طـرف بــنـاگـوش تــو آن طـره ی مـشــکـیـن

صـد سـلسـله انگیخـتـه بـر یکـدگـر از مو

خسرو که به وصف دهنت موی شکافی ست

یک نـکـتـه نـگـویـد ز دهـانـت مـگـر از مـو

***

مــن ایــنــجــا و دل گــمــره در آن کــو

از آن گمگشـتـه ی مسـکین نشـان کـو

مـگـو، ای پـنـدگـو، بـی او بـزی خـوش

خـوشـم گر زنده مانم، لیک جـان کـو

مـرا گـویـی کــه رو بــا صــابــری ســاز

تـو خـود می گویی اما گو کـه آن کـو

به دل گویم که غمها خواهمش، گفت

چــو او پــیـش نــظــر آیـد، زبــان کــو

بـپـرس این نـاتـوان را، پـیـش تـر زانـک

بــپــرسـی خـلـق را کـان نـاتـوان کـو

پـــس از مــردن دعــای تـــربـــت مــن

بـسـندسـت آنکه گویی، گو فلان کو

بـه گـسـتـاخـی حـدیث بـوسـه گفـتـم

به خنده گفت کای خسرو، دهان کو

***

زینسـان کـه نـاوک مـی زنـد چـشـم شـکـارانداز او

بـــســیــار مــرد شــیــردل کــایــد شــکــار نــاز او

جایی که با هر تار مو شد بسته صد گردن کشش

بــا مــا چــه عــیـاری کــنـد زلــف کــمـنـد انـداز او

بــر حـکـم آن خـط قـضـا بـنـوشـتـه اش بــر گـرد رخ

جــان وام دارد او بــبــیـن مـر عـاشـق جــانـبــاز او

گفـتـی که مرغ جـانت را بـند و قفس بـسـیار شـد

این هم نماند، ای جان، بسی نزدیک شد پرواز او

شـوقـی کـه هسـت از شـمع خـود آلوده ی آتـش مرا

گـر مـطـرب آرد در نـوا تــرســم، بــسـوزد ســاز او

خـسـرو ننالد پـیش کـس زیرا کـه گرید خـلق خـون

بـس کـز جـراحـتـهای دل خـون مـی چـکـد زآواز او

***

آن شــکــل جــولــانــش نــگــر، وان خــلــق در دنــبــال او

وان خــواب نـازآلــود بــیـن، ویـن غــمـزه ی قــتــال او

یـک تــار مــویـش را صــبــا هــر دو جــهــان گــویــد بــهــا

هـرگــز بــدیـن نـدهـم رضــا گــر مـن بــوم دلـال او

خـنـگـش چـو از جـا درجـهد هرگـز نـه پـیشـش سـر نهد

سـبـزه بـه خـط خـود دهـد فـتـوای خـون و مـال او

گر در شکار آن کینه کش گاهی به میدان مست و خوش

مـسـکـین دل دیوانه وش سـرگـشـتـه در دنبـال او

گـر مـی پــرد ایـن چــشــم تــر کــان رویـش آیـد در نـظــر

بـگـذر، دلـا، کـانـدر اثـر خـون مـی چـکـد از خـال او

آه دل زارم کـــــنــــون ســـــوزان نــــمــــی آیــــد بـــــرون

کـش داغـهـا انـدر درون گـنـجــد، نـگـنـجـد حـال او

در بــــنــــد آن زلــــف دو تــــا دیـــوانــــه ام دایــــم، دلــــا

زنـهـار زنـهار، ای صـبـا، گـه گـه بـپـرسـی حـال او

خــســرو شــنـاســد ســوز مـن، و آن نـالـه ی دلـســوز مـن

زان کاگهست از روز من، شبهای همچون سال او

***

ترکی ست بـدخو آنکه من دارم سر و سودای او

چشمی ست کافر آنکه شد جان و دلم یغمای او

شکلی بـه دل پنهان شده، بـالا بـلای جان شده

ای صـد چـو من قربـان شـده بـر قد و بـر بـالای او

دل زان سـر زلـف دو تــا زیـر کـلـاهـش کـرده جـا

گـر جـان مـن پـرسـی کـجـا، اینـک تـه یک پـای او

زو نـاوک و از مـن تــنـی، زو تـیـغ وز مـن گـردنـی

این است رای چون منی تا خود چه بـاشد رای او

گر خواست بـریدن سرم، زان رفت بـر تـن خنجرم

تــا وقــت مــردن بـــنــگــرم بـــاری رخ زیــبـــای او

امـروز در جـانـم سـخـن، فـردای وصـلـم در دهـن

او در غـــم امـــروز مــن، مــن در غـــم فـــردای او

تـن شد بـه رنج آموخته، دل شد بـه درد افروخته

جـان بــا بــدن هـم سـوخـتـه از آتــش سـودای او

هر شب روم بـا چشم تر آنجا که بود آن سیم بر

گـرچـه از او نـبــود اثــر، بــاری بــبــیـنـم جــای او

در چشم من آن خاک پا گه سرمه شد، گه توتیا

درمان چـشـم آمد مرا، خـسـرو، بـه خـاک پـای او

***

ای زنـدگـانـی بــخـش مـن لـعـل شـکـر گـفـتـار تـو

در آرزوی مـــردنـــم از حــــســــرت دیـــدار تــــو

گـر شـهـد بـیـنـم در زبــان یـا آب حـیـوان در دهـان

تـحـقـیق می دانم کـه آن نبـود بـجـز گـفـتـار تـو

معـذوری از زلف سـیه پـوشـی بـه روی همچـو مه

سـیری نـدارد هـیـچـگـه چـون دیـده از دیـدار تـو

گر خـود تـرا زین چـشـم تـر دشـوار می آید نظـر

بـیرون کشـم دیده ز سـر آسـان کنم دشـوار تـو

زین پـس بـه خـوبـان ننگرم، در کوی ایشـان نگذرم

گـر هیچ یک ره جـان بـرم از غـمزه ی خـونخـوار تـو

خواهی نمک زن ریش را، خواهی بکش درویش را

هر خون که باشد خویش را بربسته ام دربار تو

در کـوی تـو بـر هـر دری افـتـاده مـی بـینـم سـری

این نیسـت کـار دیگـری جـز کـار تـو، جـز کـار تـو

چــون غــم بــه گـفــتــار آورم یـا دیـده در کــار آورم

چــون رو بــه دیــوار آورم بـــاری بـــود دیــوار تــو

خواهی که بـهر خـنده ای پـیش افگنی افگنده ای

ایـنـک چـو خـسـرو بــنـده ای او بـنـده ی دیـدار تـو

***

گرچـه که هست خـون دل بـاده ی خـوشگوار تـو

سرخوش و شیرگیر شد نرگس پـر خمار تو

سـرو بــلـنـد و نـخـل تـر گـه گـهـی آورم بـه بــر

وه کــه بــدیــن کــجــا رود آرزوی کــنــار تــو

تـیر بـر آهوان زنی، غـمـزه بـه مـا از آن سـبـب

رشک شکار تو ز من، رشک من از شکار تو

چشم من است و خاک ره رفته، بـتا، بـیا بـبـین

دیده کـه خـاک مـی خـورد در ره انـتـظـار تـو

چون سر و کار شد مرا با چو تویی به دوستی

رسـم وفـا نبـاشـد، ار سـر بـنهم بـه کار تـو

از پــی تـو ز خـون دل شـربــت مـهـر سـاخـتـم

نـیـز نـکـرد رحـمـتـی چـشـم حـرامـخـوار تـو

هـسـت چـو یـادگـار تـو غـم کـه مـبـاد در دلـی

جـای بـه سـینـه کـرده ام از پـی یـادگـار تـو

بـی تـو که زنده مانده ام سـیر نمای رو بـه من

تـا بــرهـد ز نـنـگ جـان خـسـرو بــیـقـرار تـو

***

تــا بــه زمـانـه شــد خــبــر از مـه بــا کـمـال تــو

شـیفتـه گشـت عالمی ز ابـروی چـون هلال تـو

تـا بـه دو هفـتـه مـاه اگـر راسـت کـند جـمـال تـو

تـیـز نـگـاهـش اوفـتــد هـر شـبــی از کـمـال تـو

از خـطت ارچـه کشتـه شد خلق بـتـرس از خـدا

نـــامـــه ی او ســـیـــاه بــــاد از رقـــم وبــــال تــــو

قـرعــه دروغ مـی زنـم بــهـر صــبــوری، ارنـه کـو

دولـت آنـکـه بــنـگـرم روی خـجــسـتــه فـال تــو

دور ز بــنـدگـی تــو گـرچــه خــیـال گـشــتــه ام

از دل و دیـده مــی کــنـم بــنـدگــی خــیـال تــو

گــیــر کــه ذره بـــر رود، کــی رســد آفــتـــاب را

هـمـت مـدبـری چـو مـن، پـس هـوس وصـال تـو

خال تو گشت و چشم من رهزن خال چون منی

کـافــر ســرخ چــشــم مـن دزد دلـم خــیـال تــو

نـخــل قـد تــو در دلـم کـاب هـمـی خـورد ز خـون

بـین که چه میوه می دهد زین خورشم نهال تـو

عـمـر بـه کـنـج فـرقـتـم رفـت و نـگـفـتـیم گـهـی

این قدری که خسروا، چیست به گوشه حال تو

***

بـاز بـه خـون خـلق شـد چـشم جـفانمای تـو

عـمـر اگـر وفـا کـنـد جـان مـن و جـفـای تــو

نیسـت امید کز تـوام یک گل بـخـت بـشـگفد

عـمـر بـه بـاد مـی دهم بـیهده در هوای تـو

گـریـه و آه سـرد مـن گـر بــربــایـدت کـسـی

تا نروی ز جای خود، ای دل و دیده، جای تو

وقـتـی اگـر ز جـان مـن نـاوک تـو خـطـا شـود

تـن بـه قـصـاص در دهم معـذرت خـطـای تـو

من که ز دولت غمت خون دو دیده می خورم

هسـت حـرام خـوارگی گـر نکـنم دعـای تـو

بــاد بــر آسـتــان تــو خـاک شـده وجــود مـن

تـا بـه طفیل آستان بـو که رسم بـه پـای تو

بـر زمـی آخـرت گـهـی بـوده بـود خـرامـشـی

حـیف بـود بـه چـشم من خاک در سرای تـو

از حـسـد خـیـال تـو بــا دل خـود بــه غـیـرتـم

گـلـخـنـیـی چـرا کـشـد هـودج کـبـریـای تـو

گوش بـه خسرو آر شب تـا که بـبـینی از کجا

نغـمه ی شـوق می زند بـلـبـل خـوشـنوای تـو

***

نیست گشاده چشم من جز به خیال روی تو

بسته کس نشد دلم جز به شکنج موی تو

هر سـحـری چـو بـیدلـان آیم و بـر تـو بـنـگـرم

از پـی آنکه شد مرا فال خـجـستـه روی تـو

پـیش من آ که سـاعتـی بـا تـو مگر دمی زنم

زانکه بـه لب رسیده شد جـانم از آرزوی تـو

دیـده ی مـن ز نـیـکــوان روی تــو اخــتــیـار کــرد

از پـی چشم زخم تـو کم نگرم بـه سوی تو

مرد چـو خـسرو از غمت بـوی وفا بـدو رسـان

تـا بـه وسـیله ی صـبـا زنده شـود بـه بـوی تـو

***

روی یـار از ســبــزه ی تــر بــوســتــانـی یـافــت نــو

چـشـم من بـهر تـماشـا گلسـتـانی یافـت تـو

تـــا لــب او در تــه هــر مــوی خــط جــان نــمــود

بـنده زان لـب در تـه هر مـوی جـانی یافـت نو

مـاه مـن زلـف سـیـه بــر خـط سـبـزت سـر نـهـاد

طـوطـی شـکرخـورت هندوسـتـانی یافـت نو

دی کمر بستی و در وی بسته شد مویی ز جعد

نی مـیان بـودی تـهی گـاهت میانی یافـت نو

قـامـت تـو کـز ضـعـیفـی بـسـتـه در مـویت نمـاند

بـر سـر هـر تـار مـویـی خـانـمـانـی یـافـت نـو

بـس کـه نونو داسـتـانـت فـتـنه شـد بـر هر زبـان

هـر زبــان از قـصـه ی مـن داسـتـانـی یـافـت نـو

بـس کـه سـودم روی زرد خـویـش بــر خـاک درت

بــاد هـر دم ز آسـتـانـت زعـفـرانـی یـافـت نـو

***

مسـت می گـردی ز خـانه، بـیش نافـرمان مشـو

چـشم بـد نیکو نبـاشـد، جـایها مهمان مشو

گر تـرا جولان نبـاشد، گر تـو چون من صد کشی

یـا مـرا اول بـکـش یا بـیش در جـولـان مـشـو

طوق شـاهان اسـت فتـراک تـو بـر ما سـهل گیر

شـرم دار و بـر گـدایان صـاحـب فـرمان مشـو

غـمزه می آری و می گـویی مـرو از خـود عـجـب

تـیغ می رانی و می گویی مرا، قربـان مشـو

دل ز مـن بـسـتـانی و گـویی نمـی دانم کـه بـرد

این چنین یکبـارگی هم جـان من نادان مشو

از غـمت شـبـها نخـفـتـم و آن زمـان کـت یافـتـم

گـر مرا خـواب دگـر گیرد تـو دیگـرسـان مشـو

دوسـتـان گـشـتـند دشـمـن، ای دل، آخـر آگـهی

زان من بـودی تـو بـاری جـانب ایشـان مشـو

دل کـه ویـرانـی سـت انـدر طـالـعـش از نـیـکـوان

گفت مردم کی شـود گر گویدش ویران مشو

خسروا، دیدی که حیران مانده ای در کار خویش

من ترا صد ره نگفتم کاین چنین حیران مشو

***

مـــردم چـــشـــم مـــرا بــــرد آب و گـــر آیـــی درو

مردمی بـاشد که بـنشینی چـو بـینایی درو

مـاه را بـا چـون تـویی بـاری کـه نسـبـت مـی کـند

نیست چون عیاری و شوخی و رعنایی درو

در رخـت گم گشـت عـقل و گفت، یارب، چـون کنم

وصـف زیبـایی که حـیران اسـت زیبـایی درو

عشق استاد است و شاگردش بلای کوی دوست

مکـتـبـش بـدبـخـتـی و تـعـلیم رسـوایی درو

تــشــنــه ی تــو مــیــرد آب زنــدگــی گــر بـــیــنــدت

زنـده ای ســیـراب گـردد گـر فــرود آیـی درو

گـرد کـویـت را نـبــیـزم مـن بــه دامـان دو چــشــم

زانـکـه گـم گـردد دل بـد روز هـر جـایـی درو

خـلـق گـوید، خـسـروا، از عـشـق کـی دیوانه شـد

چون کند بـیچـاره، چون نبـود شکیبـایی درو

***

پــر زخــم اســت و شـکـســت زلـف گـرانـبــار تــو

زانکه هزاران دل است بسته ی هر بار تو

خــط کـه بــر آن لـب کـشــیـد از ســر کـلـک قـضـا

نقـش فـنا زد رقـم بـر لب خـونخـوار تـو

زنده بـه کویش نماند، وه که چـه مردم کش است

همچـو طـبـیبـان خـام نرگس بـیمار تـو

فاتحه خوان است خلق سوی سرایش که هست

خـاک شـهیدان عشـق کهگل دیوار تـو

هـر کـه زبــان مـی کـشـیـد از پـی تـو سـوی مـن

همچـو من بـی زبـان گشت گرفتـار تـو

ای ســر خـــســرو تـــرا مــژده کــه هــر بـــامــداد

فتـنه بـه قصـابـیسـت بـر سـر بـازار تـو

***

پـــرده ی صــبـــرم دریــد غــمــزه ی دلــدوز تـــو

زهره ی من آب کرد عشق جـهانسـوز تـو

من که سحر هر شبی دم نزنم تا به صبح

تـرسـم روشـن شـود مهر دل افروز تـو

رنـگ گـل عــارضــت روز بــه روز اســت نـو

خـارکـشـی را چـه رنگ از گل نوروز تـو

هـنـدوی چـشـم تــرا غـارت تــرکـان چـیـن

نیکویی آموخـتـه اسـت زلف بـدآموز تـو

تـا تـو بـر اهـل صـواب تـیـر زنـی بـی خـطـا

هسـت کـمان بـلند ابـروی کین تـوز تـو

خـسـرو بــیـچـاره کـرد وقـف هـوای تـو دل

گر چه پی جانست گرد غمزه ی دلدوز تو

***

گر نه کمند بـلاسـت بـر دل عـشـاق تـو

بهر چه نازی کند زلف تو با ساق تو

تو که به غلتاق تنگ چست درآمد تنت

پـرده ی دل را درید رشـک بـغـلتـاق تـو

بـو که بـیاید ز تـو شـسـتـن نعل سـمند

پـای بـزرگان گرفت گریه ی عشـاق تـو

گـریه کـنم تـا مـگـر ز ابـرو اشـارت کـنی

لیک ز بـاران من غم نخـورد طاق تـو

پـیش تـو مـردن مـرا چـون نگـذارد رقـیب

بـهر چه بـاری زید خسرو مشتاق تو

***

نـوبــت خـوبـی زدنـد در شـب گـیـسـوی تـو

فتـنه عسـس گشـت بـاز گرد سـر کوی تـو

گـر بــه تــرازوی چــرخ دسـت رسـد مـر مـرا

حسن تـو یکسو نهم، مه بـه دگر سوی تـو

روی مــرا زرد کــرد روی تـــو مــنــکــر شــود

اینک اگر راسـت اسـت، روی من و روی تـو

نیسـت کمان غـمت چـون که بـه بـازوی من

گـوشـه گـرفـتــم، ولـی گـوشـه ی ابــروی تـو

مـن بــه فـسـون وفـا زان خــودت مـی کـنـم

تــفــرقـه گـر نـفـگـنـد نـرگـس جــادوی تــو

بـس که شکستـه دلان بـستـه ی زلفت شدند

هست هزاران شکست در سر هر موی تو

ای بــه دو رخ چـون پــری زلـف ز رخ دور کـن

دیـو نـه نـیـکـو بــود خـاصـه بـه پـهـلـوی تـو

قامت خسرو ز غم چون دم سگ حلقه شد

تـا فلکش طوق ساخـت بـهر سگ کوی تـو

***

عـــاشـــق و دیـــوانـــه ام، ســــلـــســـلـــه ی یـــار کـــو

سینه ز هجران بسوخت، شربت دیدار کو

گر چه گلستان خوش است، ورچه چمن دلکش است

آن هـمـه دیدم، ولـی آن گـل رخـسـار کـو

نـــالـــه ی هـــر عـــاشـــقـــی از دل افـــگـــار خـــویــش

از من مسـکین مپـرس کـان دل افـگار کـو

نـقـش مـن بــت پــرسـت هـسـت بــه کـشـتــن سـزا

تـیغ سیاست کجاست، بـازوی این کار کو

آه کـه دعــوی عــشــق، پــس غــم جــان، چــون بــود

دوسـتـی جـان گـرفـت، دوسـتـی یـار کـو

وه کـه جــمـالـی چــنـان روزی ایـن چــشــم نـیـســت

دیـده ی بــیـدار هـســت، دولــت بــیـدار کــو

بـــر ســـخـــن درد مـــا گـــوش نـــهــد گـــرچـــه یــار

خــســرو بــیـچــاره را طـاقـت گـفـتــار کـو

***

خـــون گــریــم ارچـــه از ســتـــم بـــیــکــران تـــو

هـم خــاک روبــم از مـژه بــر آســتــان تــو

بـــســـیــار آبـــگــیــنــه ی دلــهــا شــکــســـتـــه ای

زیـن جـرم سـنـگ شـد دل نـامـهـربــان تـو

جـان رفـت و نـه وصـال تـوام شـد نه عـیش خـوش

نـه مـن از آن خــویـش شـدم نـه از آن تــو

در دل کـه شـب جـفـای تـو می گـشـت تـا بـه روز

گفتم که، ای تو، در دل من، گفت، جان تو

ابــرو تــرش مـکـن کـه شــود کــشــتــه عــالـمـی

زین چـاشـنی کـه می نگـرم در کـمـان تـو

از تـــنـــگـــی دهـــان تـــوام دســـت کـــی دهـــد

روزی مـن چـو تـنـگ تـر اسـت از دهـان تـو

گفتی که خسرو آن من است این چه دولت است

یـعـنـی مـنـم کـه مـی گـذرم بــر زبــان تـو

***

هـر جـا کـه لـب بـه خـنـده گـشـایـد دهـان تـو

خـونابـه ایسـت از لب چـون ناردان تـو

ای بـس عنان که بـر سر کوی تو شد ز دست

کــز راه جــور بــاز نـتــابــد عــنــان تــو

شــد خــانـمـان صــبــر هـمـه غـارت و خــراب

از تــرکــتــاز غــمــزه ی نـامــهـربــان تــو

از خـوی بـد چـه ظـلـم کـه بـر مـا نـمـی کـنی

آخر چـه کرده ام من مسکین از آن تـو

عشق تو بس که بر دل خسرو زده ست زخم

گرهست امید زیستنم هم به جان تو

***

کس چون جـهد ز گیسوی همچون کمند تـو

جـایـی کـه آن کـمـنـد شـود پــای بــنـد تـو

آمـوخـت چـشـمـهـای مـرا گـریه هـای تـلـخ

در دیـده خــنـده هـای لـب نـوشـخــنـد تــو

شویم ز گریه روی زمین را که هسـت حـیف

کـافـتــد بــه خـاک سـایـه ی سـرو بــلـنـد تــو

ای پـنـدگـو کـه گـویـیـم از عـشـق او بـخـیـز

چون دل به جای نیست، چه خیزد ز پند تو

تــا کـی هـنـوز در دلـت از خــســتــه ی غـبــار

کـز خــون دل نـشـانـد غـبــار ســمـنـد تــو

دل تـنـگـیم بـکـشـت، مـفـرمـای عـیـب اگـر

تـنـگ اسـت ایـن قـبــا بـه تـن ارجـمـنـد تـو

دلهاست آخر این، نه سپند، اینچنین مسوز

یک پـند من بـه گوش کن، ای من سپند تو

گــو تــا بــه روح مـن کــنـد از بــعــد مـردنـم

کـش گـر بــود نـصـیـبــه ز حـلـوای قـنـد تـو

گـرد آر زلـف را کـه ز عـالـم بــرون گـریـخــت

خــسـرو هـنـوز مـی نـجــهـد از کـمـنـد تــو

***

گـر بـاده مـی خـورم بـه سـر مـن خـمـار تـو

ور در چـمـن روم بـه دلـم خـارخـار تـو

خـون شـد ز نالشم جـگر سـنگ و همچـنان

بـا سنگ خویشتـن دل بـا استـوار تـو

از دیـدن تــو مـســت و خــرابــم تــمــام روز

جان می کنم تمام شب اندر خمار تو

بیرون جهان سمند که پیشت به صد هوس

مردن بـه پـای خویشتـن آید شکار تـو

دل راتـب غـم تـو چـو بـی مـن نـمـی خـورد

شـرمنده ی دلم من و دل شـرمسـار تـو

عمرم بـه یاری سـگ کوی تـو شـد بـه سـر

روزی نگفتـیش که چگونه ست یار تـو

داغ تـــو دارم ار نــکــنــم خـــدمــتـــی دگــر

کـم زانکـه بـا زمین بـرم این یادگار تـو

بــهــر کــدام روز بـــود عــقــل و جــان و دل

گـر این مـتـاع خـرج نگـردد بـه کـار تـو

صد پـاره شد چـو غنچـه دل خـسـرو و هنوز

بـاری گـلـی شـكفـت مرا در بـهار تـو

***

هر شب منم فتاده بـه گرد سرای تو

تـــا روز آه و نــالــه کــنــم از بـــرای تـــو

روزی که ذره ذره شود استـخوان من

بــاشـد هـنـوز در دل تــنـگـم هـوای تــو

هرگز شـب وصال تـو روزی نشـد مرا

ای وای بـر کـسـی که بـود مبـتـلای تـو

جان را روان بـرای تـو خواهم نثار کرد

دستم نمی دهد که نهم سر به پای تو

جانا، بـیا بـبـین تـو شکسته دلی من

عـمری گذشـتـه اسـت منم آشـنای تـو

بر حال زار من نظری کن ز روی لطف

تـو پـادشاه حـسنی و خـسرو گدای تـو

***

بـــوی وفــا ز طـــره ی عــنــبـــرفــشـــان تـــو

عشاق را نه جـز ستـم بـیکران تـو

شب نیستی که می نکنم تا به وقت صبح

افـغـان ز جـور غـمـزه ی نامـهربـان تـو

بـرق از نـفـس گـشـایم و ژالـه زنم ز اشـک

شـاخ وفـا دمد مگر از گلسـتـان تـو

نــادیــده کــس مــیــان تــو و تــابــدیــده ام

گم گشته ام ز لاغری اندر میان تو

تـن مـوی شـد مـرا و بــه هـر مـوی از تـنـم

غـم کـوه کـوه در غـم کـوه روان تـو

زرد و خـمیده شـد تـن خـسـرو که تـا شود

خـلخـال پـایهای سگ پـاسبـان تـو

***

مـســت آمـد آن نـگـار کـه مـا مـســت روی او

دیوانگیست کار من از جـستـجوی او

بــا خــود بــریـد چــشــم مـن از روی مـردمـی

گــر آرزو کــنـیـد کــه بــیـنـیـد روی او

بر خاک کوی وی دل من دوش گم شده ست

یک ره طلب کنید دل از خاک کوی او

خـواهـیـد تـا چـو مـن نـشـویـد از بـلـای هـجـر

در مـن نگـه کـنید و بـبـینید سـوی او

گـر تـلـخ پـاسـخـی دهد از خـوی تـلخ خـویش

هم بـشـنوید و تـلـخ مدانید خـوی او

گـر هـیـچ نـیـسـت، پـیـش نـسـیم صـبـا رویـد

بـر خـسرو شکستـه رسانید بـوی او

***

عــشــق نــوســت و یـار نـوســت و بــهـار نـو

زان روی خـــوب روز نــو و روزگـــار تـــو

چـــون درنــیــایــد از در مـــن نــوبـــهــار مــن

زانم چـه خـوشـدلی که درآید بـهار نو

در نــوبــهـار چــون تــو نـه ای در چــمــن مــرا

از سـرو و گل چـه خـیزد و از لاله زار نو

بـس نوبـهار کـهنه کـه بـشـکـسـت زانکه کـرد

در چشم نیم مست تو هر دم خمار تو

دارم دل غــمـیـن و نـدانـســتــم ایـن کـه بــاز

هر روز نو شـود غـمم از غـمـگـسـار نو

بـــا خـــاک یــادگـــار بـــرم درد تـــو کـــه بـــاز

هــم یــادگــاریـی شــود و یـادگــار تــو

بــردی دلـم مـرنـج ز گــســتــاخــیـش، ازآنـک

نـوبــرده ایـسـت پــیـش خـداونـگـار نـو

خواهی ببین و خواه نه، باری من از دو چشم

ریزم بـه خـاک کـوی تـو هر دم نثـار تـو

خــســرو ز عـشـق لـافـی و جــویـی قـرار دل

بـخـشـد مـگـر خـدای دلـت را قـرار نـو!

***

ای خـرد مـسـت لـعـل چـون می تـو

مـــا ز آزاده ابــــروی خــــوی تــــو

مـی مـرا ده کـه لـب بـه گـوش بــرم

بس که مستم ز لعل چون می تو

چـون کنی وعـده، بـاز گویی «کی »

من بـه صـد جـان غـلام آن کی تـو

چون غمت بکشدم، بگویی «هی »

روح بـخـشد بـه تـن همان می تـو

گـویـیـم مـردن تــو از پــی کـیـســت

هـم بــه جـان و سـر تـو از پـی تـو

گـفــتــم از تــو حــیـات دارم، گـفــت

«تـو نـگـر و آن حـیات لـاشـی تـو»

خـسـروا، چـون سـزای سـوخـتـنـی

مهربـانی سـت شـعـله بـر نی تـو

***

ای بــه بــالــا بــلــنـد و زیـبــا تــو

رشــک ســرو بــلـنـد بــالـا تــو

زرگـر از سـیم چـون تـو بـت نکـند

خـواه هم بـرد و خـواه فـرما تـو

در دلـت هـیـچ جـا نـمـی گـیـریم

گرچه ما هسته ایم و خرما تـو

تـیغ بـرکـش که جـان فـدا کـردیم

گـر نـخــواهـی بــریـد از مـا تــو

خیز و بـر دیده شین چـنانکه بـود

مــردم دیــده زیــر و بـــالــا تـــو

گـل دمـانـیـد اشـک مـن از خـاک

بـو کـه آیـی بـدیـن تـمـاشـا تـو

هـمـه راهـت بــرفـتــم از مـژگـان

گرچه دور است ره ز من تـا تـو

جان خسرو، چو جای خود کردی

دور تــا کـی شـوی ازیـنـجـا تـو

***

یــا دلــم را بــه راز مــحــرم شــو

یـا تـنـم را بـدوز و مـرهـم شـو

گـــر نــه ای آگـــه از درونــه ی مــن

یک زمـانـی بـیا و همـدم شـو

نشوی کم به پرسشی که کنی

ورشوی کم بـدین قدر کم شو

چـنـد سـر بـرکـنی ز جـیب جـفـا

یا بـه دامن کش و فراهم شـو

ور غـمـت بـهر بـردن دل مـاسـت

دل ما را بـگیر و بـی غـم شـو

گر شـوی دیده، می تـوانی شـد

مردم دیده گر شوی، هم شو

جـای در چـشم خـسـرو ار نکنی

خـاک پــای سـر مـعـظـم شـو

***

لــالــه دمــد از خـــون شــهــیــدان غــم او

تــا حــشـر درآیـنـد بــه خــوان عـلـم او

از جـور و وفـا و سـتــم هـر کـه بــپــرسـی

در عشق مساوی ست وجود و عدم او

مـی زد رقــم غــالـیـه نـقــاش ســیـه کــار

بـشکست ز رشک خـط سـبـزت قلم او

در پای خم امروز چو من صاف دلی نیست

جـز درد کـه پــیـوسـتــه بــود در قـدم او

خسرو چـو خورد می ز سفال سگ کویش

جـمشید حسد می بـرد از جـام جـم او

***

تـا شـدم چـشـم آشـنـا بــا روی تـو

چشمه ها از من روان شد سوی تـو

بس که مویت در خیال من نشست

در خـیـالـم کـیـن مـنـم بــا مـوی تــو

عـاشــق روی تــوام کـز بــس صـفـا

روی تــــوان دیـــدن انـــدر روی تــــو

گـفـتـیم بـی روی من در گـل مـبـین

چــون کـنـم، مـی آیـدم زو بــوی تــو

نفگنی در گردنم دستـی که نیست

ایــن کــمــان را طــاقــت بــازوی تــو

ســر بــه زانـو مــانـده ام از دامــنـت

تـــا چــرا بـــوســد ســر زانــوی تـــو

بـنده خـسرو از سر جـان خـواستـت

تـا نـشـیـنـد سـاعـتـی پــهـلـوی تـو

***

آیین تـو دل بـردن است، ای چـشم خـلقی سوی تـو

خوی تو مردم کشتن است، ای من غلام روی تو

گه جان به بویی می دهم، گه دل به مویی می نهم

کـاری سـت افـتـاده مـرا بـا هر خـم گـیسـوی تـو

از بـس کـه کـویت هیچـگـه خـالـی نبـاشـد ز آه کـس

هـر لـحـظـه بــیـنـم تـازه تـر داغ سـگـان گـوی تـو

نـزدیـک مـردن مـی شــوم از بــوی زلـفــت مـی زیـم

تـا حال چون خواهد شدن روزی که نبـود بـوی تـو

گـر مـن نـمـانـم، ظـن مـبـر کـز کـوی او دامـن کـشـم

بــا بـاد هـمـراهـی کـنـد خـاک مـن انـدر کـوی تـو

آیم بـه کـویت هر شـبـی چـون خـواب ناید چـون کـنم

مشغول دارم تـا سحـر خود را بـه گفت و کوی تـو

گـفـتـی کـه سـوی بـاغ رو تـا بـو کـه دل بـگـشـایـدت

او فـتـح مـا را کـی زنـد چـنـدیـن گـره در مـوی تـو

امشـب کـه مهمان منی، فـردا کـه خـواهد زیسـتـن؟

بـگـذار تـا یـک سـاعـتـی مـی بـینـم انـدر روی تـو

دسـت رقـیـبـت بـس بـود، گـر تـیغ بـر مـن مـی زنـی

پـیکـار خـسـرو چـون نـهم بـر سـاعـد و بـازوی تـو

***

دل و جــــان مـــرا زانـــدازه بــــگـــذشــــت آرزوی تــــو

بـبــایـد خـون مـن تـا جـان کـنـم قـربــان خـوی تـو

دلــم بـــســتــی چــو در زلــف درازش آن قــدر رشــتـــه

کــه گـردد هـر زمـان گـرد ســر هـر تــار مـوی تــو

تـو خـود هـم زیـن دل پـر خـون بــرون بـر حـال دل، جـانـا

کـه مـن گـفـتـن نمـی آرم بـر آن خـوی نـکـوی تـو

نـــمـــازت را بـــه خـــون بـــودی وضـــوی مـــردم دیـــده

چـو خون کم شد تـیمم می کند از خـاک کوی تـو

تو خوش خوش می روی چون گل به پیشت بادپا خندان

هـزاران جـان سـرگـشـتــه دوان دنـبــال بــوی تــو

بـه راهت خـاک گـشـتـه عـاشـقـانسـت و تـو در جـولـان

مـبـادا کـان چـنـیـن گـردی نـشـینـد گـرد روی تـو

نـمـی یـابــد خـبــر خـلـق از دل گـم گـشـتــه جـز آن دم

کــه بــوی خــون دلـهـا بــاد مـی آرد ز ســوی تــو

نـه بــر تــو بــلـکـه هـم بــر دیـده ی خـود مـی نـهـم مـنـت

اگـر دزدیـده پــا گـردم ز بــهـر جـسـت و جـوی تـو

مــن و شــبــهـا و بــیـداری و حــیـرانـی و خــامــوشــی

که محرم نیست خسرو را زبان در گفت و گوی تو

***

ز دلـهـا لـشــکـری دارد ســخــن بــا تــاجــداران گـو

قــرار لـشــکــر خــود ده بــه تــرک بــی قــراران گـو

ترا دو چشم جادوکش، من از دوری به مردن خوش

خـود ار خـنجـر نمی رانی، بـدان خـنجـر گـذاران گـو

مـگـو بــا مـن کـه در کـویـم بـلـا و فـتـنـه مـی بــارد

ز بــارانـم چــه تــرسـانـی، حــدیـث تــیـربــاران گـو

چـه گـویـی ایـن کـه پـامـال غـلـامـانـت کـنـم بــر در

بـه راه خـویشـم، ای سـلطان، لگدکوب سـواران گو

چـرا هر دم همی گویی که سـوز عشق بـد بـاشـد

مـرا در سـینـه دوزخ هـاسـت این بـا خـام کـاران گـو

جـفـا گـر می کـند بـر روی او چـون گـویم، ای محـرم

ولـی زانـگـونـه کـانـدر گـوش او افـتــد بــه یـاران گـو

غم من بـشنو، ای بـاد و چو هست این کلبه ی نوحی

مـگـو آن جـا و گـر گـویـی بــسـان شـرمـسـاران گـو

تـو ای کـز بــاده ی عـشـق بــتـانـم تـوبـه مـی گـویـی

مرا عمری ست مستم، این سخن با هوشیاران گو

چـه گل چیند کسی کز خار تـرسد، خسروا، سر نه

بـه تـیغ همچـو سـوسـن بـس حـدیث گـلعـذاران گو

***

ای گـــلـــســـتـــان تـــرا بــــالـــای ســـرو

وز تــو زیـب قــامـت زیـبــای ســرو

شکل سرو ار چه به بستانها خوش است

بــا چــنـان قـدی کـرا پــروای سـرو

هـر کـرا بــا گـلـعـذاری سـرخــوش اسـت

کی سر باغ است با سودای سرو

راســتــی گــویــم مــرا بـــا تـــســت کــار

راســت نـایـد کـار از بــالـای ســرو

مــی درم بـــر یــاد بـــالـــایــت چـــو گـــل

جـامـه پـیش قـامـت یکـتـای سـرو

هــیــچــگــه بـــاشــد کــه زیــر پـــای تـــو

سر نهم چون سبـزه زیر پـای سرو

خـسـروت بــر چـشـمـهـا جــا کـرد، ازآنـک

بـر گـذار سـرو بــاشـد جـای سـرو

***

همی گویم که وقتی، ز آن مشتـاقان مجنون شو

تـو، نـافـرمـان بـدخـو را نـمـی گـویم کـه اکـنون شـو

چـه حـاجـت نـامـه هـای درد مـا را مـهر واکـردن

بـبـین عـنوان خـون آلـوده و بـر حـرف مـضـمـون شـو

من امشـب جـان شـیرین در سـر و کار وفـا کردم

تـو در دولـت بـمـان جـاویـد هـر روزی بـر افـزون شـو

بـده سـر جـرعه و درکش ز جـام شوق، ای زاهد

پـس آنگه پـای کـوبـان پـیش آن لبـهای میگـون شـو

بــه دیـوار خــرابــات اوفــگـنـدم خــرقـه ی رســمـی

حلالت کردم، ای دزد، از درون بـستـان و بـیرون شو

مسافر می شود مهمان و دل همراه او، ای جان

هنوز او فـرصـتـی دارد تـو بـاری پـیش ازو خـون شـو

نـیـایـد عـاقـلـان را، خــســروا، سـودای تــو بــاور

گر این را محرمی خواهی، به گورستان مجنون شو

***

بــیـا، ای بــاغ جــان، تــا بــنـگــرم ســرو روان تــو

مـرا، دربــان، رهـا کـن تـا بــمـیـرد بــاغـبــان تـو

ز فـریادم بـنـالـد کـوه و ره نـدهی بـه سـوی خـود

تـعالی الله چه سنگ است این دل نامهربـان تو

بــســوزم و آه بــرنـارم، گــرفــتــم مــردمـی آمــد

نـه آخـر دوسـتــم مـن، چـون روا دارم زیـان تــو

بـخـواهـی دید کـز ظـلـم تـو نـاگـه بـهـتـرین روزی

من مظـلوم خـواهم هر دو دسـت اندر عنان تـو

مرا گفتی «که بـاشی تو که بوسی آستان من »

گر آن گسـتـاخـیم بـخـشـی، غـلام رایگـان تـو!

وگر زین ننگ می داری که خـود را ز آن تـو گفـتـم

مــن تــنـهـا از آن خــود، دل و جــانــم از آن تــو

تـو آگه نی و من بـا تو ازینسان عشق می سازم

کـه خـود را گـه گـهی دشـنام گـویم از زبـان تـو

رقـیبـا، گـفـتـیم کـو گـفـت خـاکـم در دهان کـردی

تو گر این راست می گویی، شکر اندر دهان تو

به حیله زیستی خسرو که دی پیش آمد و دیدی

کنون بـاز آمد آن مردم کـش، اینک بـهر جـان تـو

***

امشب، ای بـاد، یکی جـانب آن بـستـان شو

سـر آن زلف پـریشان کن و مشک افشان شو

من که زان بوی شوم کشته و خواهی بـروم

از پــی بــوی دگـر جــانـب آن بــســتــان شــو

چون شدی، ای دل بدخو، که نمودت این راه

که بر آن سرکش خودکامه و بی سامان شو؟

تـشنه ی خـون دل ماسـت دو چـشـم مسـتـت

هر دم، ای دیده ی من، سـاقی آن مسـتـان شو

صـنما، رفـت چـو جـانم بـه غـمت لطـفی کن

تـا شوم زنده ز سر، هم تـو درین تـن جان شو

همه در مجـلس شـاهان نتـوان خـورد کـبـاب

یک شبـی بـر جـگر سوخـتـه هم مهمان شو

آرزو دارم کــــامــــی ز لــــبـــــت یــــک روزی

تـا مـگـر گـویـی کـه غـارتـگـر خـوزسـتـان شـو

رکن دین آصف ثـانی حـسـن آن کش بـه دعا

آسـمـان گـفـت کـه فـرمان ده چـار ارکـان شـو

گـر همی خـواهی در دیده کـشـندت خـوبـان

گفت خسروست که خـاک در خسرو خان شو

***

عـارض هـمـچــون نـگـارســتــان تــو

شاهد حال است بر دستان تو

شب جهانی کشته ای و آنگه هنوز

بـوی خون می آید از پـیکان تـو

عـذر خـواه آن غـمـزه را از مـا کـه او

خـون مـا ریخـت بـی فـرمان تـو

مـوی بــر انـدام مـن پــیـکـان شــود

چـون کنم یاد از سـر مژگان تـو

سـنگ گـوهر را بـه دنـدان بـشـکـند

بـشـکـنـد گـر گـوهـر دنـدان تـو

گـل بـخـندد در چـمـن گـر خـنده ای

وام یـابــد از لــب خــنــدان تــو

بـا چـنین خـوبـی تـو ز آن کیستـی؟

بنده خسرو هست بـاری آن تو

***

کـارم از دسـت بــرفـتـه سـت ز نـادیـدن تــو

زین پس، ای دیده، کجا ما و کجا دیدن تو

آن کجا وقت که در کوچه ما بـه جولان رفتـن

دل بــدزدیـدن و دزدیـده بــه مـا دیـدن تــو

آن بـه خـونریز خـود از چـشـم رضا دیدن من

و آن بـر احوال من از چشم جـفا دیدن تـو

حـــال زار گـــذر مـــن شـــب تـــیــره دانــی

کـه چـه فـرق اسـت ز نادیدن تـا دیدن تـو

خواست خسرو که نبیند غمی، اما چه کند

دیـدنــی بــود، نــگــارا، غــم نــادیـدن تــو

***

«ه»

دلـی دارم چــو دامـان گـل از غـم چــاک گـردیـده

سـری بـر آسـتـان او ز محـنت خـاک گردیده

ز بــس کــز غــمـزه ی او تــیـغ بــیـداد آمـده بــر مـن

سراسر سینه ام چون دامن او چاک گردیده

بـه تـابـاک افـگـنـد پـروانه را شـمـع وفـا پـیشـش

کـه گـرد سـر هنوزش اندر آن تـابـاک گردیده

بـه آن شکل و شمایل بـا وجود حسن خورشیدی

ندیده چـون تـویی هر چـند در افلاک گردیده

عـجـب گـر شـادمان گـردد درونها بـعـد ازین هرگز

دل خـلقی چـنین کز درد من غمناک گردیده

ز به زهر هجر خسرو جان نخواهی داد دور از وی

از آن رویـی کــز آیـیـن وفــا تــریـاک گـردیـده

***

چـه شـکل اسـت این که می آید سـمند ناز بـر کـرده

هــزاران جــان و دل آویـزه ی بــنــد کــمــر کــرده

گـهی خـواهـم کـشـم دیده، گـهی خـواهم نـکـو دارم

چـو بـینم سـوی او انگشـتـها در دیده در کرده

سـر آن چـشـم گـردم، دیـده چـون دزدیده سـوی مـن

چـو سـویش دیده ام، از ناز دیگر سو نظر کرده

چـه شـرمش آید از تـلخـی که از شـوخـی و بـدگویی

کـند بـا مـن حـدیث تـلـخ رو سـوی دگـر کـرده

نـه مـن مـردم بـه خـون گـرم و عـشـق شـهرت آلـوده

عـروسـی دان مرا گلگونه از خـون جـگـر کـرده

خوش آن مجلس که خسرو گشته غرق جرعه ی خوبان

لباش هستی خود پیش شان از گریه تر کرده

***

من ار چه هر شب از شبهای هجرش می کنم ناله

ز آه مــن مـــبـــادا بـــر لـــبـــش آزار تـــبـــخـــانــه

مـرا از نـالـه ی خـود صـد خـراش اسـت و یـکـی راحـت

که می بـشناسد آن سلطان سگان خویش را ناله

گـذشـت از حـد درازی شـبـم تـرسـم کـه نـاگـاهـان

شود شبـهای بـی پـایان در این یک روز صد سـاله

بــبــیـنــم در رخــت گــر ره بــود در آتــش و تــیـغــم

دوم ز انسـان که گویی می روم بـر سوسن و لاله

چه خوش جان دادنی بـاشد که من از تـلخی مردن

تو بخشی از لب خویش آخرش شربت در آن حاله

گرم چـون خـاک زیر پـای تـوسـن پـی سـپـر سـازی

هـمــت نـگــذارم و گــردی شــوم، آیـم ز دنـبــالــه

فـراقـت کـشـت خـسـرو را کـه تـرسـیـدی ز روز بــد

ملـخ زد کـشـت دهقـان را کـه می تـرسـید از ژاله

***

تــو دور افــتــاده از مــا و نـگــنـجــد شــوق در نـامـه

بــیـا کـز دسـت تـو هـم پـیـش تـو پـاره کـنـم جـامـه

تــرا خــال بــلــاپــرور چــو نـقــطــه بــر رخ چــون مـه

مـرا داغـت بـه پـیشـانـی چـو عـنـوان بـر سـر نـامـه

هزاران نامه تـر کردم بـه خـون آخـر چـه گم گشـتـی

اگــر تــو بـــیــوفــا راتـــر شــدی روزی ســر خــامــه

ز خـــونــریــز تـــو هــم در ســـایــه ی زلــف تـــو آویــزم

رقـیبـت گـر بـخـواهـد کـشـت بـاری انـدر آن شـامـه

من از جـان خـاسـتـم، تـو خـوی بـد بـگـذار جـان من

که مردن خوش بود از دست چون تو شوخ خودکامه

ز آه خـویـشـتـن یـک سـینـه بـی آتـش نـمـی بـینـم

بـبـین دیوانه ی خـود را کـه چـون گـرم اسـت هنگـامـه

همه شب خـون خـورم بـا دل، ندارم عقل را محـرم

که هسـت این شـربـت خـاصان نگنجـد در دل عامه

به چندین نیش هر چشمی ز چشم خسروت رفتی

پـسـنـدت نـیـسـت آخـر بـر یـکـی خـارم دو بــادامـه

***

ای از رقــم شــبــگــون دیـبــاچــه ی مــه کــرده

صــد نـامـه ی پــاکــان را خــط تــو ســیـه کـرده

چـاه ذقـنـت کـانـجـا جـانـهـا بـه حـیـل گـنـجـد

طرفه که هزاران دل خون گشته به چه کرده

جـولـان خـیـالـت را چـشـم تـو بـه یـک غـمـزه

انـدر دل تــنـگ مـن بــشــکــافــتــه ره کـرده

خــاک در تــو صــوفــی بــیـزد بــه کـلـاه خــود

خــاک در ایـشـان هـم تــعـظـیـم کـلـه کـرده

اول دل مـن خــود را خــون کـرد بــه صـد زاری

وانـگـاه بــه صـد زاری یـاد تــو چــو مـه کـرده

شد پخته دل خسرو کش خام همی خواندی

تـو سـوخـتـه سـر تـا پـا پـر خـاک سـیه کرده

***

ای جـان، چـو سـخـن گـویم مسـتـانه و رندانه

سرمسـتـم و لایعقل زان نرگس مستـانه

پـرسـد ز سـرشـک خـون جـانم ز غـمـت، آری

پـر گشـتـه مرا آخـر در عـشـق تـو پـیمانه

ای دوسـت، سـر زلفـت در سـینه ی من بـگـشـا

زنجیر نه این در را، سرهاست درین خانه

با عشق دو چشمش چون رفتی ز پی کویش

خـسـرو، تـو رهی رفـتـی رنـدانـه و یارانه

***

ای رفــتـــه و تـــرک مــن بـــدنــام گــرفــتــه

وز دسـت وفـای دگـران جـام گـرفـتـه

بـــاز آمــده ای تــا بــنــمــایــی و بـــســوزی

در ســـوز مــیــاور دل آرام گــرفــتـــه

خونم مخور، ای دوست، که این باده غم آرد

چـون دید تـوان آن رخ گلفـام گرفـتـه؟

دزدان دل ار شــاه بــگــویــد کــه بــگــیـرنــد

مـن گـیرم هـر مـوی تـرا نـام گـرفـتـه

دشـنام مـرا گـفـتـه بـدی دوش، همـه شـب

مـن لـذت آن گـفـتـن دشـنام گـرفـتـه

از پـــیــش مــران بـــنــده ی دیــریــنــه ی خــود را

گر دل شدت، ای کافر خودکام گرفته

من دوزخـی عـقـل و بـسـا دوزخـی عـشـق

گو صد چو من سوختـه را خام گرفتـه

ای گـل، چـه زنـی خـنـده ز نـالـیدن خـسـرو

کـازرده بــود بــلـبــل در دام گـرفــتــه

***

دلـــی دارم ز هــجـــران پـــاره پـــاره

جگر هم گشته پنهان پـاره پـاره

بـیا کـت بـینم و همـچـون سـپـنـدی

بـر آتـش افـگـنم جـان پـاره پـاره

چه خوش حالی که گردم گرد کویت

دلی پـر خون، گریبـان پـاره پـاره

بـه کـویت کـرده ام شـب گریه ی خـون

جـگـر اینک بـه دامـان پـاره پـاره

ز پــیـونـدت نـخــواهـد شـد جــدا دل

کنیش ار خود به پیکان پاره پاره

بـه صد خـونابـه ایمان در دل آویخـت

مکن، ای نامسـلمان، پـاره پـاره

لبـت گر خـورد خونم، گر دهد دست

کند خـسرو بـه دندان پـاره پـاره

***

دلم در عـشـق جـانان گشـتـه پـاره

دل است آن شوخ را یا سنگ خاره

شــبــانـگــاه تــو بــر مـه پــاره آمــد

مـــرا در دل غــــم آن مــــاه پــــاره

کــنـار خــود نـمــی بــیـنـم ز گــریـه

کــه نــتـــوان دیــد دریــا را کــنــاره

چـو بـگشـادم بـه گریه چـشم دربـار

گـشـاد ابــرو، پــدپــد آمـد سـتــاره

من و مستی و بـدنامی و زین پـس

سـگـان رسـوا و طـفـلـان در نظـاره

بــه عـشـقـم چـاره فـرمـایـنـد یـاران

ولـی بـا یـار بـی فـرمـان چـه چـاره

نگـارا، بـگـسـلـان سـررشـتـه ی خـود

کـه نـتـوان دوخـت این دلـهای پـاره

اگر خون خورد خواهی، شیوه بگذار

که خـسرو نیست طفل شیرخـواره

***

نــســیــم زلــف بــر دســت صــبـــا ده

مرا خـون، غیر را مشک خـتـا ده

بـسـی کس چـشـم می دارند لطـفـت

مـرا خـاک و کـسـان را تـوتـیـا ده

از آن می کت چو خون من حلال است

پیاله خود خور و شربت به ما ده

بـکـش از یک نظـر، چـون کشـتـه گردم

یکـی دیگـر بـیفـگـن، خـونبـها ده

بـه حـکم خـط خـویش، ای آیت حـسن

همه فـتـوی بـه خـون آر و مرا ده

دلــیـری مـی کــنـد در دیـدنـت خــلــق

بـه دست غمزه شمشیر بـلا ده

مـرا صـد پــاره کـن بــر چـشـم بــیـمـار

غــلـیـواژان و زاغــان را صــلــا ده

چـو خـاکسـتـر شـوم از سـوز عـشـقت

به دست خویش بـر بـاد صبـا ده

بــه صـد تــعـویـذ جـان دردم نـشـد بــه

بـه یک دشنام خـسـرو را دوا ده

***

چــو بــنــمــایـی رخ گــلــنــارگــونــه

گل اندر خار غلتـد خارگونه

همیشه چشم تو مست است، جانا

ولی در دلبری هشیارگونه

شــفــا حــاصــل نــشــد درد دلــم را

مگـر زان نرگـس بـیمارگونه

خــرد در صــدر دیـوانـخــانـه ی عــشــق

همی گـردد دل بـیکـارگونه

چـه غـم، ایـنـک پــی تـو مـی گـذارم

نفـس پـیمـودن مـکـارگـونه

***

گــشـــادم دیــده روی تـــو نــاگــه

بـه جـانم درشـدی ناکـرده آگـه

اگـر گـویـم کـه از جــورت کــنـم آه

زنی فـی الحـال تـیغ و گوییم وه

قــدت شـــاخ انــار و روی تـــو نــار

تــعــالـی الله از آن قــد انـاره

اگـر پــرتــو زنـد خــورشــیـد رویـت

بـسـوزد مـه درون هفـت خـرگـه

مکن بـا چـشم خود نرگس مقابـل

کـسـی آیینه نـنهد پـیش امـقـه

صــفــا از روی او بـــرد آیــنــه، بــه

بــنـامـیـزد زهـی دخــل مــوجــه

بــگـریـم هـر سـحـر بــر یـاد رویـت

که باران خوش بود اندر سحرگه

به گفت خسرو ار خط موی معنی

مسـلـسـل کـرد اعـزالله شـأنه

***

تــا دل ز تــوام بــه غـم نـشـسـتــه

جــان در گـذر عـدم نـشــســتــه

بـــر خـــاک در تـــو مــن مـــقـــیــم

مـانـنـد سـگ حــرم نـشـســتــه

هـر کـس کـه بــدیـد حـسـن رویـت

در خــانـه ی زهـد کـم نـشــســتــه

آن خــــط غــــبـــــار بـــــر عــــذارت

چون هندوی پشت خم نشسته

هستم به رقیب ناکس، ای دوست

چـون خـار بـه گل دژم نشـسـتـه

مــهــر از هــوش رخ تــو هــر شــب

تـا وقت سـحـر بـه غم نشسـتـه

از دولــت وصــل تـــســت خــســرو

بـر مسند و تـخـت جـم نشستـه

***

در خون منم، ای صنم، نشسته

وز عشـق تـو در الم نشـسـتـه

مـانـنـد تـو دلـبــری بــه خـوبــی

در ملکت حـسـن کم نشسـتـه

آن ابـــروی شـــوخ دلـــربـــایـــت

بـگرفتـه دل و بـه خم نشستـه

هر کس بـه مقام و منزل خویش

در کوی تو چون سگم نشسته

ای صوفی بـی صـفا بـه محـراب

چـون مردم بـی ندم نشـسـتـه

خـسـرو بـه حـریم عـشـق فـارغ

از زمـزم و از حــرم نـشـســتــه

***

ای در دل من مقـیم گـشـتـه

دل بـی تـو اسـیـر بـیم گـشـتـه

خـال تـو چـو نقطـه ی دو ابـروت

یــک دایــره ی دو نــیـم گــشــتــه

پشت صدف از لبت شکسته

در در شـکـمـش یتـیم گـشـتـه

از مــیـم دهـان و نـون ابــروت

چشمم همه نون و میم گشته

خــطـت بــه سـواد دیـده ی مـن

بـنشسـتـه و مسـتـقیم گشتـه

نو مرده فتاده بـنده در عشق

در مـذهـب غـم قـدیـم گـشـتـه

مـن بـی زر و آسـتـین تـنگـت

از دسـت تـو پـر ز سـیم گشتـه

خسرو بـه گدایی چنان سیم

پــیـش در او مـقــیـم گـشــتــه

***

ای در دل من چـو جـان نشستـه

در سـینه درون نهان نـشـسـتـه

بالات که راست کرده تیری ست

تیری ست به مغز جان نشسته

مـن رفـتـن جـان چـگـونه خـواهم

تـو شوخ چـو در میان نشـسـتـه

جــان بــر لــبــم آمــد و نــرفــتــه

تــا نـام تـو بــر زبــان نـشـسـتـه

من غرقه و دست و پـا زنان، وای

می خـند تـو بـر کران نشـسـتـه

ای خــاک، بــه زاریـم مــکــن دور

گردی ست بـر آستـان نشستـه

عشاق کشی چـو بـر در تـسـت

خـسـرو بـه امـیـد آن نـشـسـتـه

***

ای آرزوی دل شـکـسـتــه

ما در دل تـو شکستـه بـستـه

بــس دل کــه بــه دولـت فــراقــت

از نـنــگ حــیـات بــاز رســتــه

مجروح لبت بسی ست، کس دید

یـک خــرمـا را هـزار هـسـتــه

دل کـوفــتــه مـن چــو آهـن ســرد

زان گونه که صد شرار جسته

سروت چـو بـرای جـان ما خـاسـت

بـرخاستـه و بـه جان نشسته

انــدوه مـــن ار نــهــنــد بـــر کـــوه

کـه را بـینی کـمر شـکـسـتـه

بـر خـسـرو غـمزه ای تـمام اسـت

شمشیر چرا زنی دو دستـه؟

***

ای آمـده جـان هـر شـکـسـتــه

می ده ز شکستـه بـر شکسته

نشکسته ام از تو هیچ عهدی؟

ای عهد بـبـستـه بـرشکستـه!

کم کـرده درسـت هیچ عـاشـق

وصـفی ز لبـت، مگر شـکسـتـه

گـل خــنـده ی لـعــل شــکــریـنـت

قـدر گل و گل شـکـر شـکسـتـه

تــا طـوق سـگ تــو سـازد ایـام

عـشـاق تــرا کـمـر شـکـسـتــه

نشکسته بـه هیچ زر ز تـو کس

الـا کـه بــه روی زر شـکـسـتــه

دریـاب کــه خــســرو از هــوایـت

مانده ست چو مرغ پر شکسته

***

ای دهـلـی و ای بــتــان ســاده

پگ بسته و جیره کج نهاده

خون خوردنشان به آشکاریست

گر چه بـه نهان خورند بـاده

فـرمـان نکـنند، از آنکـه هسـتـند

از غـــایــت نـــاز نـــامـــراده

نـزدیـک دلـی چــنـان کــه دل را

بـرداشـتـه گوشه ای نهاده

جـایی که بـه ره کـنند گلگشـت

در کـوچــه دمـد گـل پــیـاده

آسـیـب صـبــا رسـیـد بــر دوش

دسـتـارچـه بـر زمین فـتـاده

شان در ره و عاشقان بـه دنبـال

خـونـابـه ز دیدگـان گـشـاده

ایشان همه بـاد حـسـن در سـر

اینـها همـه دل بـه بـاد داده

خـورشـیـدپــرسـت شـد دل مـا

زین هندوکـان شـوخ سـاده

بـربـسته به مویشان چو مرغول

خـسرو چـو سگی ست در قلاده

***

ای غـــالـــیــه گـــرد مـــاه ســـوده

آراســـتــــه شـــمـــع را زدوده

بـرداشـتـه نـسـخـه ای ز خـورشـید

آیـیــنــه کــه روی تــو نــمــوده

یـک خــنــده ز لــعــل شــکــریـنــت

زنــــــگــــــار هـــــزار دل زدوده

جــان تــازه شــود ز گــرد خــنـگــت

کان خاک مفرحی ست سوده

هــر روز بـــه کـــوی تـــو جـــوانــان

جــان کـاشـتــه و جــگـر دروده

هـــــر روز بــــــه دیـــــدن رخ تــــــو

جــان داده و عــمـر تــو فــزوده

بیگانه شد آن کسی که بوده ست

وقــتــی بــه دل خــراب بـــوده

هــر شــب دل مــن حــدیــث دردت

هم گفتـه و هم ز خـود شنوده

کـــس در غـــم تـــو نــداده پـــنــدم

جــز آنـکــه غــمـی نـیـازمــوده

بــسـتـه بـه عـطـای او دل خـویـش

خـسـرو کـه میان خـون غـنوده

***

ای حــســن، تــو آفـت زمـانـه

روی تو بـه دلبـری فسانه

صـد دل درود دمـی بـه زلـفـت

گـر تـیـز رود زبــان شـانـه

هر دم سـوی قـبـلـه ی دو ابـروت

خورشید یگانه در دو گانه

از زلـف تــو گـاه قــبــلـه بــازی

مطروح دو رخ شـده زمانه

من غرقه و تـو بـه آب چـشمم

پـیش رخ خویش بـر کرانه

تـیرم زنی و خـوشـم که بـاری

بـشـناخـتـیم بـدین بـهانه

گم گشتی خسروا، به کویش

یا مـاند مگـر تـرا بـه خـانه

***

ای آرزوی هـــــزار ســــــیـــــنـــــه

ونــدر دل تــو هـزار کــیـنـه

هـسـتـم ز بـرت کـه هـسـت پـیـدا

در جامه چو می در آبـگینه

هر قطره ی خون ز چشم من هست

بـر خـاتـم عـاشـقـی نگینه

ای عـقـل کـه پــنـدنـامـه خــوانـی

در آب روان کن این سفینه

طــاقــت بــه دلــم نـمــانــد، یـارب

انـزل لـقـلـوبــنـا ســکـیـنـه

مــجــنــون خــراب ســیــنــه دانــد

انـدوه مـن خــراب ســیـنـه

ننگ همـه عـاشـقـانسـت خـسـرو

مپـسـند سـفـال در خـزینه

***

عـیـد اسـت خــوبــان نـیـم شـب در کـوی خــمـار آمـده

سرمسـت گشتـه صبـحـدم، غلتـان بـه بـازار آمده

عـیـد آمـد از چـرخ بــریـن، پـر شـادمـانـی بــیـن زمـیـن

مـه را چــو زریـن جــام بــیـن از بــهـر خـمـار آمـده

بـا ظـلـمـت شـب شـکـل مـه چـون نـاخـن شـیـر سـیه

آهـوی مـشــرق رو بــه ره افــتــاده افـســار آمـده

ایـنـک سـپــیـده کـرد اثــر، در صـبــح عـیـدی کـن نـظـر

وز مـی رخ مـسـتـان نگـر چـون بـرگ گـلـنـار آمـده

چـشـمـه کـه آب آرد بــرون دیـدی بـه کـهـسـار انـدرون

بـین چـشمه ی آتـش که چـون بـیرون ز کهسار آمده

از دهرهای بی سکون چون سلخ شد مه بین که چون

پـهـلـوگـه سـلـخـش کـه چـون بـی هیچ آزار آمـده

بــاز از لـطــافــت ســر بــه ســر کــرده لــبــان نـغــز تــر

هـر یـک بـر آیـیـن دگـر خـونـریـز و خـونـخـوار آمـده

گویی که ابـر اندر فـلک پـیلی سـت آن بـی هیچ شـک

وان پـیـل را زرین کـجـک بـر سـر نـگـونـسـار آمـده

انـگــشــتــریـن بــی نـگـیـن وز بــهـر آن انـگـشــتــریـن

چـنـدین هزار انـگـشـت بـین هر سـو پـدیدار آمـده

هر کس بـه کف کرده ملی، هر دل شکفتـه چـون گلی

وز کـوس هـر ســو غــلـغــلـی در چــرخ دوار آمـده

شـب کـس نـخــفـتــه خـواب را، خـوبــان گـلـاب نـاب را

نـقــل و مـی و جــلـاب را هـر ســو خــریـدار آمـده

خـوش خـوش گلاب مشـکـبـو گشـتـه روان از چـار سـو

زو خـانـه و بــازار و کـو چــون صـحــن گـلـزار آمـده

شـب مـار دودانـگـیـز دان، صـبــح از دمـش خـنـده زنـان

گـویـی کـه ضـحـاکـی سـت آن انـدر دم مـار آمـده

خـورشـیـد تـیـغ آتـشـیـن زنـگـار چـرخـش هـمـنـشـیـن

آن تــیـغ را بــر چــرخ بــیـن روشــن ز زنـگـار آمـده

در خـانـه هـر خـورشـیـدوش گـلـگـونـه ی تـر کـرده خـوش

خورشید تـیغ آتـشین زنگار چـرخـش همنشین در

خـانـه هـر خـورشـیـدوش گـلـگـونـه ی تـر کـرده خـوش

مژگـان چـو تـیر نیم کـش، لـبـها چـو سـوفـار آمده

در عـیدگـه گـشـتـه روان هـر سـوی چـون پـیر و جـوان

هـم عــقــل بــرده هـم روان دل دزد و طــرار آمـده

رانـده بــراق صــفــت شــکـن در عــیـدگـه شــاه زمـن

بسته به گردش آن چمن، چون شه به پیکار آمده

عــالــم گــرفــتــه نـور خــور، ور کــس درو کــرده نـظــر

عــطــش دمــاغــش را نــگــر از تــاب انــوار آمــده

بـــرتــافــتــه جــعــد ســیــه، وز نــاز کــج کــرده کــلــه

وز روی ایـشـان عـیـدگـه یـغـمـا و خـونـخـوار آمـده

جـوشـان بـه مـرکـب گـرم رو، در دیـده مـیدان کـرده نـو

در هـر رکــابــش نـو بــه نـو گـنـبــدگـری کـار آمـده

مــیــخــواره را امــروز بــیــن غــرق شــراب شــکــریــن

مـوری سـت انـدر انـگـبــیـن گـویـی گـرفـتـار آمـده

چـنـگ از نـوای ارغـنـون از بـس کـه جـانـی کـرده خـون

تــن تـن کـنـان جـانـی بــرون از زیـر هـر تــار آمـده

***

ای قـــبـــلـــه ی ابــــروی تـــو مـــحـــراب ابــــرار آمـــده

مـحـرابــیـان در کـوی تــو از قـبــلـه بــیـزار آمـده

هم عاشقان در شست تـو، هم روزه داران مست تـو

هـم زاهـدان از دسـت تــو در بــنـد پــنـدار آمـده

وه کـان کـمند عـنبـرین مـشـک خـم اندر خـم و چـین

از بـهـر آن مـویـی بــبـیـن جـانـی گـرفـتـار آمـده

زیـبــا تــو بــر بــام آنـچـنـان شـوخـی و عـیـاری کـنـان

ای آفــتــاب عــاشــقــان از تــو بــه دیـوار آمــده

تا دیدم آن چشم عجب سوگند آن چشم است و لب

گر هست جویم روز و شب در چشم بیدار آمده

تــو سـرکـش و مـن بــیـدلـم، افـتــاده کـار مـشـکـلـم

حـاصـل ز دسـت حـاصـلم صـد رنج و تـیمار آمده

نازی سـت اندر سـر تـرا خـشمی سـت بـر چـاکر تـرا

وان خـوی نـازک مـرتــرا از چـشـم بــیـمـار آمـده

خــســرو گــرفــتــار هــوس، دیــوانــه ی روی تــو بـــس

وز خـون مـژگـان هر نفـس آلـوده رخـسـار آمـده

***

عـید اسـت و سـاقی در قدح جـام مصـفا داشـتـه

تـشـنـه لـبــان روزه را شـربــت مـهـیـا دانـسـتـه

تــا از شــراب بــاصــفــا گـویـد حــریـفـان را صــلـا

ایـنـک سـپــهـر انـدر هـوا جـام مـصـفـا داشـتــه

هسـت این مه فـرخـنده فـر، لیک بـرو فرخـنده تـر

کـو دیـده مـه را در نـظـر در روی زیـبــا داشــتــه

دردی کش کز عشق من در ماه مانده چـشم وی

ساغر به دستش پی به پی دیده به بالا داشته

ای چشمه ی حیوان جان، نی نی که جان جان جان

در حـقـه ی پــنـهـان جـان مـعـجـون اصـبــا داشـتـه

***

جــانـا، روان کــن راحــتــی، ای راحــت جــان هـمــه

بـا ما همه تـلخـی مکن، ای شکرستـان همه

تـو مست و غلتـان تـو بـه تو، زلف پـریشان مو بـه مو

جان بادگران سو به سو، گرد سرت جان همه

غم دارم و دل ریش از آن، بـیخوابـی من بـیش از آن

میگفت حـالم پـیش از آن خواب پـریشان همه

زان روی چون مهتاب خوش یکدم نکردم خواب خوش

از تـو نـخـوردم آب خـوش، ای آب حـیوان همـه

تـو خـفـتـه شـبـهـا بـیخـبـر خـلـقـی بـه فـریاد سـحـر

من جان خود سازم سپـر در پـیش پیکان همه

ای درد تــو مـهـمــان مـن، مـهـمـان دردت جــان مـن

درد تــو تــنـهـا ز آن مـن، درمـان تـو ران هـمـه

خـسـرو ز جـان سـوخـتـه گم گشـتـه صـبـر آموخـتـه

وقـتـی شـد آخـر دوخـتـه چـاک گـریبـان همـه

***

ای غمزه ی خـون ریز تـو خـونم بـه افسـون ریخـتـه

افسـون چـشـم کافرت زینگونه صـد خـون ریخـتـه

تـا هر که بـاشـد یار تـو، بـیخـود شـود در کـار تـو

ای زیـر لـب گـفـتــار تــو در بــاده افـیـون ریـخـتــه

ای آنکه گردون چند گه می داشت در خونم نگه

زین هر دو چـشم روسیه شد اینک اکنون ریختـه

نی سـرو، ای شـاخ رطب، کان قامت زیبـاسـلب

از نقره ی خام، ای عجب، نخلی ست موزون ریخته

هر جـا کـه اشـکـم تـاخـتـه آهم عـلـم افـراخـتـه

هـامـون ز دریا سـاخـتـه، دریا بـه هـامـون ریخـتـه

خـواهـم بــپـرم بـر سـمـا کـز جـور تـو گـردم رهـا

صــد گـونـه بــاران بــلـا گــردد ز گـردون ریـخــتــه

ای کرده خسرو را زبـون هرگز نپـرسیده که چون

خـون کـرده دل را در درون وز دیده بـیرون ریـخـتـه

***

دوش درآمـد از درم تـازه چـو بـاد صـبـحـگـه

مـشـک فـشـانـده بـر قـبـا غـالـیه سـوده بـر کـلـه

بس که دو دیده ی سیه بـر کف پای سودمش

گشـت سـفید چـشم من شـد کف پـای او سـیه

دست گرفتمش که دل حامل درد شد ببین

گـرچـه گـرفـتــه حـامـلـه بــر طـبــق سـفـیـد مـه

کوه غم اسـت بـر دلم، کاه شده ز غم تـنم

پیش تو می کشم بگیر آنچه که هست کوه و که

روی نماسـت چـشـم من خـاک در تـو اندرو

آب چــو بــاصــفـا بــود خــاک بــیـنـمـش بــه تــه

ایـن دل کـور بـیـشـتـر بـر زنـخـت گـذر کـنـد

مـرگ بـه خـنده در شـود کـور چـو بـگـذرد بـه چـه

عـارض گـنـدمـین تـو هسـت گـزیدنم هوس

گـر ز بــهـشــت روی خــود افـگـنیـم بــدیـن گـنـه

بـوده ام اندر این سخـن صبـح رسید از افق

سـاخـت بــه طـره مـاه مـن طـره ی صـبــح را هـبــه

***

گر کنی گشت چمن با شوخ و با شنگی دو سه

بــاغ صــد رنـگ آورد از بــوی و از رنـگـی دو ســه

هر مژه از نرگـسـت گویا زبـانی شـد کـه هسـت

بــهـر دل بــردن درو افـسـون و نـیـرنـگـی دو سـه

گـر مـنـت جـان خـوانـم و جـان دیده و دیده جـگـر

دوسـتـم آخـر مـکـن دل بـد ازیـن نـنـگـی دو سـه

عـاشـقـانـت را چـو نـایـد خـواب، غـم گـویـنـد بـاز

بـر درت افتـاده هر شب خسته دل تـنگی دو سه

خـشـم هـا گـیری کـه نـبـود آشـتـی، ور بـاشـدت

بــاشـدت انـدر مـیـان آشـتــی جــنـگـی دو سـه

چون به بـازی سنگ بـر عاشق زدن کار بـتانست

ای بت، آخر بر من بی سنگ هم سنگی دو سه

وه که خسرو چون زید گر همچو تو بـاشد به شهر

شوخ چـشـم و خـیره و بـازنده و شـنگی دو سـه

***

هـمـه شـب رود رهی رو بـه ره صـبـا نـشـسـتـه

همه کس بـه خـواب راحـت، من مبـتـلا نشستـه

غرضـی ورای امکان چـه خـیال فاسـد اسـت این

هـوش جـمـال سـلـطـان بــه دل گـدا نـشـسـتـه

نـفــســی فــرو نـبــردم کـه نـه انـده تــو خــوردم

تـو بـگـو کـه چـون زیم مـن بـه در هوا نـشـسـتـه

تـو در آی و غـمزه ای زن که نهند پـیش بـت سـر

بـه سـتـانه ای که بـاشـد صف پـارسـا نشسـتـه

بــبــر، ای دل اســیـران، بــه کـجــا گـریـزم از تــو

بـه حـوالـی دو چـشـمت حـشـم بـلـا نشـسـتـه

همه شب صبـا بـه بـویت، من سوخته چه گویم؟

کـه چـهـاسـت در دل مـن ز دم صـبــا نـشـسـتـه

تــو ز نـالـه ی مـن از مـن ســزد ار جــدا نـشــیـنـی

که ز دست خویش من هم ز خودم جدا نشسته

اگرسـت رسـم خـوبـان که بـه سـر شـوند راضی

مـنـم ایـن کـه انـدریـن ره بــه ره رضـا نـشـسـتـه

سر کوی تست خسرو شب و روز، چون کنم من

کـه تـوام نمی گـذاری نفـسـی بـه ما نشـسـتـه

***

مـه مـن خـراب گـشـتــم ز رخــت بــه یـک نـظـاره

نظـری ز تـو عـفـاالله چـه می اسـت مسـتـکاره

بـه چـسـانت سـیر بـینم که هم از نخـسـت دیدن

شـوم از خــود و نـیـارم کـه بــبــیـنـمـت دوبــاره

هـوسـم بــود کـه دیـده ز هـمـه سـتــانـم و پــس

بــه هـزار دیـده شـبــهـا بـه رخـت کـنـم نـظـاره

چـو روی بـه گـشـت میدان دل عـاشـقـان بـود گـو

کـه ز لـعـل بــادپــایـت جــهـد آتــشـیـن شـراره

تـو بـه ره روان و خـلقـی بـه هلـاک مانده هر سـو

چـــه غـــم آب تـــنــدرو را ز خـــرابـــی کــنــاره

سـر آن دو چــشـم گـردم کـه چـو هـنـدوان رهـزن

هـمـه را ز نـوک مـژگــان زده بــر جــگــر کــنـاره

چـــو زنـــم دم عـــیــاری تـــه آن بـــلـــنـــد ایــوان

کـه بــه کـنـگـر جــلـالـش نـرسـد کـمـنـد چــاره

مـشــمـر، حــکـیـم، طـالـع چــو ز روز بــد بــگـریـم

که من آب خـوش نخوردم بـه شمار این ستـاره

چو ز دست رفت خسرو رگ جان مکش ز دستش

که به رشته دوخت نتوان جگری که گشت پاره

***

نـوبــهـار اسـت و چــمـن جــلـوه ی جــوزا کـرده

ابــرهـا ریـخــتــنــی لؤلؤی لــالــا کــرده

گـره طـره ی سـنـبــل ز صـبــا جـسـتـم، گـفـت

«دامـن لـالـه پـر از عـنبـر سـارا کـرده »

بــر گـل و لـالـه ی تــر مـی رود و نـیـک بــبــیـن

پـای آلـوده بـه خـون پـایـچـه بـالـا کـرده

عـاشـقـان رفـتـه بـه گـلزار و دل سـوخـتـه را

بـه تـکـلـف ز گـل و لـاله شـکـیبـا کـرده

هر که را بـر جـگر از فتـنه ی خوبـان داغی ست

من هم از گـل گـله ای از رخ زیبـا کـرده

داشته چشم بـه نرگس بـر هر گل که رسید

بـه هوس دیده ی خویشش بـه ته پا کرده

می شـنودی کـه گل و لاله بـه بـاغ و نرگـس

مـطـربــان را بـه نـوا بــلـبـل گـویـا کـرده

بـنـده خـسـرو ز شـکـرریزی وصـفـت هر روز

کلک خود را بـه دو دندانه شکرخـا کرده

***

ای بـه خـشـم از بـر من رفـتـه و تـنها مانده

تـو ز جـان رفـتـه و درد تـو بـه هر جـا مـانده

تـا تـو، ای دیـده ی بــیـنـای مـن، انـدر خـاکـی

نـیسـت جـز خـاک درین دیـده ی تـنـهـا مـانـده

خــرمـی تــو کـه از نـاکــســی ام وامـانـدی

وای بر من که من از چون تو کسی وامانده

گله زین سوختـگی بـا که کنم چون جـز دل

نیسـت سـوزنده کسی بـر من رسـوا مانده

آه و صــد آه کــه ایــمــن نــیــم از آتـــش آه

گـر چـه سـر تــا قـدمـم غـرقـه ی دریـا مـانـده

ای مسـلـمانان، یارب دل تـان سـوخـتـه بـاد

گـر نـسـوزد دل تــان بــر مـن تــنـهـا مـانـده

لؤلؤی دیده عزیز است به چشم من، ازآنک

یـادگــاری ســت کــز آن لؤلؤی لـالـا مـانـده

قدر وامق چـه شناسد مگر آن سوخـتـه ای

کـه بـود یک شـبـی ار پـهلـوی عـذرا مـانـده

کس نداند غم خـسرو مگر آن کس که مبـاد

بــی چـراغـی بــود انـدر شـب یـلـدا مـانـده

***

مــنــم امــروز ز روی چــو تــو یــاری مــانــده

بــاده ی عـیـش ز سـر رفـتــه خـمـاری مـانـده

چشم و سینه به گذری های تو بر ره سوده

دیـده پـر خـاک و دلـی پـر ز غـبــاری مـانـده

عشق خون خوردن و جـان سوختـنم فرموده

مـن بـه نـزدیک خـود انـدر سـر کـاری مـانـده

رفــتــه از پــیـش نــظــر نــقــش نـگــار زیـبــا

بـر رخ از خـون جـگـر نقـش و نگـاری مـانـده

بــوسـتـانـی کـه درو جـز گـل بـی خـار نـبـود

چـون تـوان دید که گل رفـتـه و خـاری مانده

وه در ایـن فـتــنـه کـه فـریـاد رسـد جـان مـرا

تـرک قـتـال و فـرس تـنـد و شـکـاری مـانده

ای صـبـا، عـذر بـخـواهیش اگـر مـا رفـتـیم

راه خـونـخـوار و خـر افـتـاده و بــاری مـانـده

دوســتــان بــاز نــیــایــد دل مــن، بــگــذاریــد

کشته صیدی ست به فتراک سواری مانده

خلق گویند که بـی او بـه چه سانی خسرو؟

چـون بـود بـلـبـل مـسـکـین ز بـهاری مـانده

***

ای صــبـــا، از زلــف او بــنــدی بـــخــواه

عــاریـت از لـعـل او قـنـدی بــخــواه

چــون لــب مــیـگــون بــیــالــایـد ز مــی

چـاشـنی از لـعـل او قـنـدی بـخـواه

پــاره شــد پــیـراهــن جــان از غــمــش

زان لب جـان بـخش پـیوندی بـخواه

ای که می گویی «قناعت کن به هجر»

رو قـنـاعـت را ز خـرسـنـدی بـخـواه

ز آتــش دل دفـتــر صــبــرم بــســوخــت

نـسـخــت او از خـردمـنـدی بــخـواه

نـوبـت وصـلـش اگـر پـیـوسـتـه نـیـسـت

گر توانی خواست یک چندی بخواه

هـسـت وصـلـش بــا خـداونـدان بــخــت

خـسروا، بـخـت از خـداوندی بـخواه

***

هـر شـب از ســودای آن زلـف ســیـاه

بـــگـــذرانــم از فـــلـــک مـــن دود آه

گـر کـنـی دعـوی خـوبــی، مـی رسـد

شاهدان داری دو رخ چون مهر و ماه

مــاه را بــا ابــرویـت نــســبــت کــنــم

شـرمـسـاری چـون نـبـینم زین گـنـاه

خـون چـنـدیـن سـوخـتــه در گـردنـش

آنـکـه نـامـش کـرده ای زلـف ســیـاه

ملک دل ملک تو شد، ای شاه حسن

کـامـران بــنـشـیـن بـه صـدر بــارگـاه

خـسـروش خـلـوتــگـه دیـدار سـاخــت

دیـده را چــون دیـد روشـن جــایـگـاه

***

ای جـفـایت بـر من مـسـکـین همه

چند ازین خشم و عتاب و کین همه

قصد جانم می کنی چون دشمنان

دوسـت مـی دارم تـرا بـا ایـن هـمـه

محـنت من بـین و رو بـنمای، ازآنک

بـهر رویت می کـشـم چـندین همـه

در بـناگـوش تـو سـر در کـرده زلف

کـشـتـن مـا می کـند تـلـقـین همـه

تـا کـی آخـر شـربــت زهـرم دهـی

تـلـخ گـویی زان لـب شـیـرین هـمـه

کاشـکی خـوبـان نبـودندی بـه دهر

یـا نــبــودنــدی بــدیـن آیـیـن هـمــه

هر چـه دانی تـو بـکن چـون مر تـرا

می رود بـر خـسـرو مـسـکـین همه

***

ای تــرا جــور و جــفــا آیـیــن هــمــه

خـشم و نازت بـر من مسـکین همه

بــا رقـیـبــان تـو، ای جـان، چـون کـنـم

ظالم اند و بی کس و بی دین همه

داغ حـسـرت بـر دلـم مـانـدی و رفـت

جـان مـن مـیـر مـنـی بـا ایـن هـمـه

عالمی را بـا رخـت عیش است و من

تـلـخ کـامـم زان لـب شـیرین هـمـه

در شب هجران غمت بـا روی خویش

می فـشـانم در سـحـر پـروین همـه

ای تــرا بــنـده شــده شــاهـان هـنـد

وی غـلـامـت دلـبــران چــیـن هـمـه

نیسـت مانندت، بـس جـستـیم، هیچ

در خــتــا و خــلـخ و سـقـیـن هـمـه

پــیـش رویـت در چـمـن گـشـتـنـد آب

از خـجـالـت لـالـه و نـسـریـن هـمـه

هر چه می خواهی بکن، چون مر ترا

می رود بـر خـسـرو مـسـکـین همه

***

جــان مــن بــر دســت بــیــدادم مــده

دم بـه دم هـر روز بــر بــادم مـده

نــالــه ی مــن نــیـســت بــی دردســری

گـوش را ره ســوی فـریـادم مـده

داد اگـر خـواهـم، بـخـواهی کـشـتـنـم

ور نخـواهی کـشـتـنم، دادم مده

جـان کـه در مـحـنـت بــپـروردم بـخـواه

دل که در خـدمت فرسـتـادم مده

دوست گر دشمن شود رفت ای خیال

تو همم دشمن شوی، یادم مده

مـی دهـی کــوهـی ز غــم جــان مـرا

خـسـروم آخـر، نه فـرهادم، مـده

***

بــاغ بــیـن فـصـل بــهـاری سـاخـتـه

سرو چـون سلطان کلاه افراختـه

قمریان گشـتـه غـزلخـوان یک طـرف

پـــرده ی نـــوروز را بــــنـــواخـــتـــه

بـــرده بـــاد اوراق اســـنـــاد خـــزان

غنچه نو مجموعه ی خوش ساخته

بــلـبــل از اوراق گـل کــرده درســت

مـنـطـق الـطـیـر اصـول فـاخــتــه

گل فروش از ریسمان شیرازه بست

دختـر گل بـین که چون پـرداختـه

وان بـنـفـشـه بـین کـه خـط سـبـز را

مـی بـخـوانـد سـر فـرو انداخـتـه

مـرغـهـا چـنـدان فـرو خـوانـد لـطـیف

عشقها بـا شعر خـسـرو بـاخـتـه

***

ای جهان چشم سیاهت بـستـه

فتـنه خـود را بـه پـناهت بـستـه

آسمان دست مه از رشته ی صبـح

پـیش آن روی چـو ماهت بـستـه

غـم پــیـچـیـده مـرا چـون طـومـار

پـس بـه تـعـویذ کـلاهت بـسـتـه

دیــده ره داد تـــرا انــدر چــشــم

خــون دل آمـده راهـت بــسـتــه

دل من غرقه ی خون است که شد

در سـر زلـف دو تـاهـت بــسـتـه

خواب گر چشم جـهان می بـندد

ماند از آن چشم سیاهت بسته

خـطت آورد سـپـه بـر من و شـد

مه بـه فتـراک سـپـاهت بـسـتـه

جــان بــرآرم ز زنــخــدان تــو، تــا

نشد از خـط سر چـاهت بـستـه

***

خــسـروا، گـر عـاشـقـی جــام بــلـا پــیـش نـه

داغ عــقــوبــت بــیـار بــر جــگــر رویـش نـه

تـابـه ی تـیره سـت عـقل صـیقل او کن ز عـشـق

تـابـه چـو آیینه گـشـت دم مـزن و پـیش نه

نـعـل در آتــش فـگـن از پــی مـعــشــوق و گـر

عـاشـق حــال خــودی بــر جــگـر ریـش نـه

جـان کـه نـمـانـد مـقـیـم در صـف عـشـاق بــاز

ســر کــه نــداری بــه راه در ره درویـش نـه

بــو کـه ز چــشـم بــتــان سـیـریـت آیـد گـهـی

آن هـمـه نـاوک بــیـار بــر دل بــدکـیـش نـه

چــشــم ســتــیـزنــده را چــابــک تــادیــب زن

ظــلـم رســانـنـده را لـشــکــر فــرویـش نـه

خـون که می عارفانست بـر لب جـان بـرفشان

غم چو خور عاشقانست از پی دل پیش نه

گـر رسـد از دوســتــان زخــم مـلـامـت، مـرنـج

خون تـنت فاسد است، رگ بـه تـه نیش نه

طعمه که ناخوش تر است در دهن خویش کن

لقـمه که بـایسـتـه تـر، پـیش بـد اندیش نه

***

از لــب او، ای خــیـال، نـقــل لــب مــا مـده

مرغ خـسک خـواره را پـسـتـه و خـرما مده

من که بـه نامش کـنم، وصـف جـمالش بـگو

غــرق یـکـی قـطــره را غــوطــه ی دریـا مـده

رنـد خـرابــاتـیـم مـی بـه سـفـالـم رسـان

دردکــش کــهـنــه را جــام مــصــفــا مــده

گـر گـذری، ای صـبـا، از پـیش چـشـم بـیـار

خـاکی از آن پـا ولی بـوسـه بـه آن پـا مده

تــا کـه زیـد بــا مـراد کـش تـو نـوازش کـنـی

کـــشـــتـــه ی امــروز را وعـــده ی فـــردا مـــده

دل که مرا بـسوخـتـه ست آمده در زلف تـو

تا که نسوزد چو من، پیش خودش جا مده

بـهر تـوام مـی کـشـنـد، هدیه ی مـن روی تـو

جـلـوه بـه عـاشـق بـده، هدیه بـده یا مـده

جور تو خوش تر ز داد نزد دلی کو دل است

گـر بـه جـفـا جـان دهـیـم، داد دل مـا مـده

جـان و دل خـسـرو اسـت در ره سودای تـو

هر چـه بـری خـوش بـبـر، قـیمت کـالا مده

***

ای از گــل تـــو مــا را در دیــده خــار مــانــده

وز نـوک غــمـزه ی تــو جــانـم فـگـار مـانـده

تــا نـقـش تــو زمـانـه در پــیـرهـن کـشــیـده

در کــارگــاه گـردون مـه نـیـم کــار مـانـده

تـا بـو که چـون تـو ماهی بـینم بـه طالع خود

هر ب بـه گریه چـشـمم اندر شمار مانده

بـس دل کـه هسـت هر دم از ناردان لـعـلـت

در پـرده قـطـره قـطـره همچـون انار مانده

تـو رفـتـی و دل مـن دنـبـال کـرده چـشـمـت

مـگـذار دوسـتـان را دل پــر غـبــار مـانـده

بـی تـو درون جـانم زارسـت، چـون کـنم مـن

بـیرون چـو می نیاید، این جـان زار مـانده

رحـمـی کـز انـتـظـارت دو چـشـم چـار کـردم

وز گریه هست صد جو در هر چهار مانده

دسـتـم بـگـیر، یارا، یاری بـکـن کـه هـسـتـم

در مـحـنت جـدایی دسـتـی ز کـار مـانده

تن موی گشت، گه گه زان می کنم عزیزش

کـز زلـف تـسـت مـا را این یـادگـار مـانـده

عـمـرم کـه رفـت بـی تـو انـدر حـسـاب نـایـد

وامی سـت بـهر خـسـرو بـر روزگار مانده

***

مـهر تـو در دل مـن مـاننـد جـان نشـسـتـه

همچون منت به هر سو صد ناتوان نشسته

من بـا دو چـشم گریان پـیوستـه در فراقت

تـو شـادمـان و خـرم بــا دیـگـران نـشـسـتـه

گر خون چکد ز دیده زین غصه جای آنست

تـا کـی تـوانـت دیدن بـا این و آن نـشـسـتـه

یک شـب بـه کـلبـه ی ما گـر بـگـذری بـبـینی

گرد فراق و محـنت بـر خـان و مان نشسـتـه

بـخـرام سـوی گلشن، تـا هر طرف بـبـینی

بـلـبـل ز شـوق رویت نـالـه کـنان نشـسـتـه

آیـا بـود کـه بـینـم روزی بـه کـام خـویشـت

از دشـمـنـان بـریده بـا دوسـتـان نـشـسـتـه

از گرد ره، نگارا، عمری ست تـا که خـسرو

از بـهـر پـای بـوسـت بـر آسـتـان نـشـسـتـه

***

از بس که ریخت چشمم بهر تو خون تیره

کـم مـانـد بـهر گـریه در چـشـم مـن ذخـیره

چـشـم مـقـامـر تــو از بــس دغـا کـه دارد

مـالـیده صـبـر مـا را همـچـون سـفـوف زیره

ای من غـلام آن لب کـان را اگـرچـه بـیند

پر گمشده فرشته همچون مگس به شیره

آبــاد بــر تـو، جـانـا، کـز کـشـتـن عـزیـزان

وه کــو خــراب کــرده آبــاد صــد حــضــیــره

از آفـتــاب دیـدن گـر چــشـم خـیـره گـردد

شـد آفـتــاب چــشـمـم از دیـدن تــو خـیـره

گـر شـانیم بـر آتـش گـویی نـشـینـم او را

فـرضـم بــود نـشـسـتــن در قـعـده ی اخــیـره

افـگنده روز بـخـتـم سـایه بـرین شـب من

ورنـه شـبـم چـنـین هم نـبـود سـیاه و تـیره

این ناله های زارم بـشنید، گفت «خـسرو

ز آن تـو نیستـم من زحمت مبـین و حیره »

***

روزی بـه لاغ گفتـم کت نسبـتی ست بـا مه

من بـد لسـت حـیا من شدة الندامه

گاهی کـشـد بـه تـیغـم، گاهی زند بـه تـیرم

فـی کـل مـا یـعــری حــلـافـنـا ادامـه

چون حال خویش گویم با ظالمی که پیشش

لم تعتبر حدیثی والعجم فی التهامه

مـایـیـم و کـعـبــه ی جــان مـردن بــه وادی غـم

والله فـر مـنی یا طـالـب الـسـلـامه

خسرو ز طعن تـرسی، اینجـاست بـازی جان

بـالـحـیف لـحـقـه مـن خـافـه مـلـامه

***

شــمــع فــلــک بــرآیـد بــا آتــشــیـن زبــانـه

ســاقـی نـامـســلـمـان درده مـی مـغـانـه

کـشــتــی مـن روان کـن مـانـا کــرانـه یـابــم

دریـای غــم نـدارد چــون هـیـچ جــا کـرانـه

چون تـوبـه ام شکستی گر نیست وجه بـاده

بــفـروش خــانـه ی مـن بــا آن شــرابــخــانـه

مـی نـیـم خــورد خـود ده ور پــاره ی بــرنـجــی

دل بـر لـب تـو دارم، مـی خـواسـتـن بـهانه

نی نی کـه از رخ خـود بـیهوش کـن که بـاری

یـکــدم خــلــاص یـابــم از مـحــنـت زمـانـه

رو تــا رویـم بــیـرون دســتــم بــه گــردن تــو

تـو بـیـخـود صـبـوحـی، مـن بـیهـش زمـانـه

ای مه غلام حـسنت، چـون در خـمار بـاشی

نی رو ز خواب شسته نه موی کرده شانه

مطرب بـه رود خـود زن دسـتـی بـه ابـر بـاران

وین زهد خـشـک ما راتـر کن بـه یک تـرانه

خسرو خراب مطرب تو مست ناز و سرخوش

هان در چـنین نشاطی یک رقص عاشقانه

***

مـن بــهـر تـو بــه دیـده و دل خـانـه سـاخـتـه

از من تـو خویش را ز چه بـیگانه ساخته

شـانـه چــرا بــه مـو رســدت، وه کـه اره بــاد

بـر فرق آنکه بـهر تـو این شانه ساخـتـه

مـن چـون زیـم کـه مـهـد تـو در خـانـه و بـرون

سـنگ مـلـامـتـم سـگ دیوانه سـاخـتـه

آتش خور است مرغ دلم، خوش پرنده ایست

کایزد به فضل قوت وی این دانه ساخته

یـاران کـه در فــســانـه ی راحــت کـنـنـد خــواب

بـیخـوابـی مـرا همه افـسـانه سـاخـتـه

چـون نـالـه ی شـبـانـه ی عـاشـق کـشـیدنـیسـت

مطرب که صد تـرانه ی مسـتـانه سـاخـتـه

مـردم چــو بــیـوفــاســت هـه آهـوان دشــت

آرامـگـاه خـویـش بــه ویـرانـه سـاخـتــه

خـسـرو بـه عـشـوه ی تـو زبـون گشـت عـاقبـت

خـود را اگر چـه عاقل و فرزانه سـاخـتـه

***

ای عـشـقـت آتـشـی بـه همه شـهر درزده

و آن آتـش از درونـه ی مـن شـعـلـه بـر زده

هـر روز چـشـم مـسـت تـو در کـاروان صـبـر

بـیرون کشیده تـیغ و ره خواب و خور زده

مـژگـان تـو بــه هـر زدن چـشـم بــهـر قـتـل

آراســتــه دو لـشــکـر و بــر یـکـدگـر زده

هر تـیر کز اشـارت تـو راسـت کـرده چـشـم

آن تــیـر راسـت کـرده مـرا بــر جـگـر زده

لـب تـو مکـن بـه پـاسـخ تـلـخ و مـرا مکـش

زان لــعــل آب کــرده و انـدر شــکــر زده

نی چشم تو زده ست مرا تیر، بلکه هست

هم چـشـم مـن مـرا ز گـشـاد نـظـر زده

اینک ز چـشم من بـه تـو آمد بـه مسـتـغاث

خـون جـگـر بــه دامـن تـو دسـت تـر زده

چـون شـانه ی تـو مـانده ام از دسـت موی تـو

پایی به گل بمانده و دستی به سر زده

دل بــر گـرفـتــه از تــو چـرا نـشـکـنـد دلـم؟

چـون سـنگ بـرگرفـتـه ای و بـر گهر زده

تـو تـیـغ جـور بــر سـر مـن مـی زنـی و مـن

آیم همـی بـه کـوی تـو هـر روز سـر زده

هـر شـب زده ز جــور تــو خــســرو هـزار آه

هر چـند گفـتـه بـیش مزن، بـیشـتـر زده

***

رســـیــد وقـــت کــه هــر روز بـــامــداد پـــگــه

خـوریـم بــاده و بـر روی گـل کـنـیـم نـگـه

ز شـاخ یـک تــن سـرو اسـت و صـد هـزار قـبــا

ز لاله یک سـر کوه اسـت و صد هزار کله

کـلاه لاله کـه لعـل اسـت، اگـر تـو بـشـناسـی

نمونه ای مـگـرش داغ کـینه اسـت سـیه

چـو از کـرشـمـه بــیـاراسـت چـشـم را نـرگـس

بـدید بـلـبـل و گـفـتـن عـلـیک عـین الله

دمــیــد گــل بـــه ره نــیــکــوان و گــل در بـــاغ

روان شــدنـد و بــبــردنـد دجــلــه را از ره

هـزار ســال خــوشــی بــیـش دارد انـدر عــمـر

اگـر چـه مـدت عـمـر گـل اسـت روزی ده

کـنـون بــه بــاغ و لـب جــوی خــیـمـه بــایـد زد

خوش آن حـبـاب که بـرابـر می زند خـرگه

کجـاسـت سـاقـی نوخـیز سـاده رو که ز شـرم

نـگـه کـنـد بـه زمـین چـون درو کـنیم نگـه

مرنج، ساقی، اگر چشم من به روی تو نیست

که هست دیده ی من زیر پای همچو تو شه

***

به کوی عقل مرو، گر به عشوه بردی راه

وگـر ز عـقـل گـذشـتـی، بـگـوی بـسـم الله

هـزار بـار بـه گـوش دلـم رسـیـد از غـیـب

کـه عـشـوه راهنمـایسـت و عـقـل مانع راه

وگر بـه سـلسـله ی عشق مبـتـلا شده ای

بــرو بــه مـیـکـده وز پـیـر دیـر هـمـت خـواه

بــه یـک پـیـالـه رهـانـد ز بــنـد عـقـل تـرا

مـن آزمـوده ام ار نـشـنـوی، مـرا چـه گـنـاه

بـیا بـه مجـلـس رندان و بـر کـف سـاقـی

قران چشمه ی خورشید بین به یک شبه ماه

مـجـو مجـو قـدح بـاده در جـهان، خـسـرو

که آب بـوالهوسان ریخت حب منصب و چاه

***

مــهــی درآمــده و در درونــه جـــا کـــرده

برفته جان و به تو جای خود رها کرده

چـه چـشـمها کـه بـه ره مـاند بـهر آمدنت

چه دیده ها که سمند تـو زیر پـا کرده

نبـود قـیمـت یوسـف ز هفـده قـلـب فـزون

هزار جـانت فـزون یوسـفـان بـها کرده

نعـوذ بـالله گـویم کـه پـیش چـشـم تـو بـاد

هر آنچـه چـشم تـو بـر روزگار ما کرده

خـیالـت آمـده هـر دم ز بـهر کـشـتـن مـن

دویده گـریه ی من پـیش و مرحـبـا کـرده

نپرسد از تو کسی گرچه از کرشمه و ناز

قـصـاص مـی کـنی و بـر گـناه ناکـرده

مـرا بـه سـایـه ی بــالـای خـود یـکـی بــنـواز

که سـرو نیز گهی سـایه بـر گیا کـرده

تـو خـیـره دیـدنـی مـن نـگـر کـه هـر بـاری

غـبـار خـنگ مـن درویزه از صـبـا کـرده

بـه جان خزیده دلم از تو بـوسه ها، وان را

ذخـیره بـهر زمین بـوس پـادشـا کـرده

دعای خـسرو جـز دیدن جـمال تـو نیسـت

بـه پـیش دیده ی خود هر کجـا دعا کرده

***

چــو بــوی زلـف تــو هـمـراهـی صــبــا کـرده

ربـوده جـان ز من و کـالبـد رها کرده

پــنـاه ســوزش بــیـچــارگــان شــده زلـفــت

که در کناره ی خورشید تـکیه جـا کرده

کــلـاه تــو کــه شــده کــج ز بــاد رعــنـایـی

هـزار پـیـرهـن عـاشـقـان قـبـا کـرده

بـه یک خـدنگ کـه بـگشـاد نرگـس مسـتـت

دلم ز سـینه و جـانم ز تـن رها کرده

تـو هـیـچـگـاه نـدیـدی مـرا بــه چـشـم نـکـو

منت نهان ز پی چشم بـد دعا کرده

خـیـالـت آمـده هـر دم بــه پـرسـش دل مـن

دوید اشک منش پیش، مرحبا کرده

سپیده دم تو به خواب و مرا بکشته ز رشک

مراغه ها که به گرد رخت صبـا کرده

چــو شــکـر دیـدن رویـت نـدیـده ام هـجــران

بـه نـانـمـودن رویـت مـرا سـزا کـرده

عـقـوبـتـی کـه بـه شـبـهـای هـجـر دید دلـم

سـتـارگان را بـر خـویشتـن گوا کرده

خـیال تـو کـه ازو غـرق خـون شـدم هر چـند

مـیان خـون دل خـسـرو آشـنا کـرده

***

بــکــش بــه گــرد رخ خــط دلــربــا پــرده

کـه هیچـکـس نکـند آفـتـاب را پـرده

ز بـیم آنـکـه رسـد چـشـم آفـتـاب بـه تـو

بـبست ابر به هر لحظه در هوا پرده

کند بـه پـیش رخت پـرده پـوشی سبـزه

چو گل به باغ کشد به سر گیا پرده

گل از رخ تو بـدزدید روی و پـنهان داشت

ولیک پـاره شدش ناگه از صبـا پـرده

جمال روی تو پوشیده چون نخواهد ماند

مپـوش پـیش رخ از پـرده ی دو تا پـرده

تـنت بـجـای نهفتـن چـنان بـود که کشد

بـه روی بـاده ز جـان جهان نما پـرده

شـها، ز بـهر جـدایی و مـدح تـو خـسـرو

گشاد از پس هر پـرده ای جدا پـرده

***

چو خاست صبـحدم آن مه ز خواب پژمرده

گـل رخــش ز خــمـار شــراب پــژمـرده

شـدند خـوبـان پـژمرده زان جـمال چـنانک

شـود شـکـوفـه ی تــر ز آفـتــاب پــژمـرده

در آفــتــاب مــرو مــاه مـن کــه نآرد تــاب

رخـت که می شود از ماهتـاب پـژمرده

بـبـردی آب، همه گلرخـان دو تـا گشـتـند

چو آن گلی که کشندش گلاب پـژمرده

بـدید نرگس بـستـان بـه خواب چشم تـرا

شد از تـحـیر آن هم بـه خـواب پـژمرده

مرا بـگـیر چـو گـل لعـل بـر رخ از دم سـرد

که تو به توست همه خون ناب پژمرده

وصال خواست ز تو خسرو و جوانی یافت

که گشت غنچه ی دل زان جـواب پـژمرده

***

مــکــش بـــه نــاز مــرا، ای بـــه نــاز پــرورده

مـریز خـون مـسـلـمـان بـه جـرم نـاکـرده

مـرا بـکـشـت لـب جـان سـتـان تـو، هر چـنـد

مـفـرحــی سـت بــه آب حــیـات پــرورده

بـبـخـش قندی از آن لب که پـیش از آن نامید

هـم از خـیـال لـبــت وام کـرده ام خـورده

بـترس از آنچه بـه شب یا بـه خواب کرده دراز

هـزار کـس بــه دعــا دســبــهـا بــرآورده

دریــده پــرده ی دل را فــراق و جــان ره یــافــت

هـنـوز چـنـد کـنـم پـیـش مـردمـان پــرده

بـدان کـه مـن ز شـبـیخـون هـجـر جـان نـبـرم

چـنین که صـبـر من آواره گشـت در پـرده

چه جای پند و نصیحت چو من ز دست شدم

چه سود نعل زر اکنون که لنگ شد زرده

بــرآر یـک نـفـس، ای صـبــح تـیـره، روز امـیـد

مگر سـفید شـود این شـب سـیه چـرده

بـه سـر چـگـونـه بــرد راه خـسـرو مـسـکـیـن

ضــعــیـف مـوری و بــار فـراق صــد مـرده

***

ای فــــراق تــــو یــــار دیــــریـــنــــه

غـم تـو غـمگسـار دیرینه

درد تــــو مـــیـــهـــمــــان هـــر روزه

داغ تــو یـادگــار دیـریـنــه

غـرق خـونـم کـه مـی خـلـد هـر دم

در دلـم خـار خـار دیـرینـه

هر کسی را می و یاری ست و من

بـی خـبـر از خـمار دیرینه

هـیـچـگـه در حـضـور خـواهـم گـفـت

مـحـنـت انـتـظـار دیـرینـه

ای دریـغـا کـه خــاک خــواهـم شــد

بــا دل پـر غـبــار دیـریـنـه

ای صـــبـــا، زیــنـــهــار یــاد دهــش

گه گه از دوستدار دیرینه

گــاه گــاهـی خــرامـشــی نـکــنـی

بـر سـر خـاک یـار دیرینـه

چــنـد گـاهـی خـلـاص یـافـتــه بــود

جـانم از کـار و بـار دیرینه

وه کـــه بـــاز آمــدی و خـــســـرو را

بـردی از دل قـرار دیـرینـه

***

ای رخـت شـمع حـسـن بـرکـرده

شـب عـشـاق را سـحــر کـرده

مه بـه زلف تـو گم شـده، خـود را

مـی بــجــویـد چــراغ بــر کـرده

لـب تــو بــر شــکـر نـهـاده خــراج

چـشـم تـو انـدکـی نـظـر کـرده

تـن مـن نـی شـد و خـیـال لـبــت

بـنـد بـنـدم چـو نـیشـکـر کـرده

عـکـس دنـدان تـو بـه طـرف دهن

قـطـره ی اشــک را ســحــر کـرده

پـخـتـگی دلم که پـر خـون اسـت

دمـبــدم از غـم تــو ســر کـرده

بــی خــبــر کـرد نـالـه گـوش مـرا

لـیـک گــوش تــرا خــبــر کــرده

بینمت یک شبی به خانه ی خویش

چو مهی سر به عقده در کرده

تــو چــو آب حــیـات بــر سـر مـن

مـن بـه پـای تـو دیـده تـر کـرده

خـسـرو انـدر مـیـانـت پــیـچــیـده

مـوی را خــم ز مـو کـمـر کـرده

***

مـه بــه زلـف تـو گـر شـود بــسـتـه

هر زمان خوب تر شود بـسته

گـر بـه زلـف تـو چـشـم بــگـشـایـم

موی در مو نظر شود بـسـتـه

چــون گـشـایـی دهـان شـیـریـن را

تـنگهای شـکر شـود بـسـتـه

گـر ز جــورت بــه چــرخ نـالـه کــنـم

چرخ را هفت در شود بـستـه

دیده کـز خـواب بـسـتـه می نشـود

هم به خون جگر شود بسته

از دم ســـرد مــن عــجـــب نــبـــود

آب چـشمم اگر شود بـستـه

بنده خسرو که دل به مهر تو بست

کی بـه مهر دگر شود بـسته

***

جـهان تـا مـه روشـنت سـاخـتـه

ز دلها فـلـک خـرمنت سـاخـتـه

رخ خـویـش تـا بـیـنـد انـدر رخـت

مـه آیـیـنـه ی روشـنـت سـاخـتــه

قــضــا کــرده یـک جــا هـزار آرزو

خـلاصه کشیده، تـنت ساخـتـه

غمت پر ز خون کرده دلها بسی

وزان غنچه ها گلشنت ساخته

مـیا تـنگ، اگـر خـسـرو تـنگ دل

دل تـنگ را مسـکـنت سـاخـتـه

***

لـبــت در سـخـن انـگـبــیـن ریـخـتـه

رخـت مشک بـر یاسمین ریختـه

از آن روی و مــوی دلآویــز تــســت

دلــم در شــب و روز آویــخـــتـــه

چــو بـــاد صــبــا دیــد رخــســار تــو

به گل گفت «کای روی تو ریخته

بــرانـگـیـخـتـی بــر مـن اسـپ جـفـا

دگر تـا چـه ها بـاشد انگیختـه؟»

ز خسرو گریزان مشو کو شده ست

اسـیر تـو، وز خـویش بـگـریـخـتـه

***

در اوصــاف خــود عــقــل را ره مـده

بــهـشـت بــریـن را بـه ابــلـه مـده

جهان مست و دیوانه کردی به زلف

نـسـیـمـی بـه بـاد سـحـرگـه مـده

غـم عـاشـقـان بـشـنـو، امـا بـه نـاز

جــواب سـخــن گـه ده و گـه مـده

چـگـویـم بـه تـو راز پـنـهـان خـویـش

خودش بشنو و سوی خود ره مده

گــر انـصــاف، جــویـد دل ظــالــمــم

مـده هیچـش انصـاف، والله مـده

زنخ مـی نمـایی و خـون می خـورم

چـنین شـربـتـم زانچـنان چـه مـده

رقـیب ار کشـد خـسـرو خـسـتـه را

زبـان را در آن رخـصـت «نـه » مـده

***

قـلـاشـم، ای مـنـکـر، مـرا دربــانـی مـیـخــانـه ده

این عـقل رسـمی غرقه کن، می تـا لب پـیمانه ده

مـن تـوبـه تـنها بـشـکـنم، اول سـبـو نه بـر سـرم

وانــگــه نــدای زهـد مــن پــیـش در مــیـخــانــه ده

من عاشق و هر بـی خبـر از خان و مان یادم دهد

ای آه سـوزان شـعـلـه ای بـر دسـت این دیوانـه ده

پـیـدا بــسـوز، ای دل، مـرا پـس درد نـهـان بــازگـو

هنگـامه اول گـرم کـن، پـس شـرح این افـسـانه ده

مشـغول شـهد بـی غمی، چـه آگه از سـوز دلم؟

یـارب، مــگــس را چــاشــنــی از لــذت پــروانــه ده

بیگانه شد یار، ای صبا، با جان چه کار اکنون مرا؟

این آشـنـای کـهـنـه را بـسـتـان، بـدان بـیـگـانـه ده

ای خــواجــه ی دیـوان دل، آخــر بــیـفـزایـی خـورش

گـر نـیـسـت وجـه زنـدگـی، بــر مـردنـم پــروانـه ده

بـر مـن جـفـاها کـرد دل، بـسـتـان ازو انصـاف مـن

ظالم تر از غم نیست کس، اقطاعش این پروانه ده

چـون بـر پـری رویان همه ملـک سـلـیمان یافـتـی

بـسـتـان تـو خـسـرو جـان و دل، مرغ بـلا را دانه ده

***

جــان بــهـانـه طــلــب و شــکــل تــو نـازآلــوده

من نیم زیستـنی، جـان چـه کنم بـیهوده؟

بـــس کــه در ســـایــه ی دیــوار تـــو در فـــریــادم

ز آه مــن ســایـه ی دیـوار تــو هـم نـاســوده

چـشـم تـو کشـتـن من گفتـه که از غـم بـرهم

رحـمـتـش بـاد کـه این مـرحـمـتـم فـرموده

بـــا تــو در خــواب مــرا پــهــلــوی آزاد نــســود

گرچه بر خاک درت پهلوی من شد سوده

بـرسـانـی ز مـن، ای گـریه، گـر آن سـو گـذری

خـدمـتـی چـند بـه خـونـابـه ی چـشـم آلـوده

سال ها شد دل من رفت و ندانم به کجاست؟

از کـه پــرسـم خـبــر آن دل گـمـره بــوده؟

قـلـب بــاشـد نـه دل آن کـه تــو در وی بــیـنـی

تـه همـه عـقـل و زبـر پـاره ی عـشـق اندوده

نــدهـم قــصــه ی ســوز دل خــویـشــش، زیـراک

شعله ای گیرد، ترسم، بـه دلش زان دوده

یــارب، از ســـوز دل مــا تـــو نــگـــاهــش داری

گر چه بر خسرو دل سوخته کم بـخشوده

***

ای گل که چنین در بغلت تنگ گرفته

کـز خـون دلـت پـیرهنـت رنگ گـرفـتـه

آن سـوخـتـگی جـگر لاله ازان اسـت

کـز آه من آتـش بـه دل سـنگ گرفـتـه

تـا دست تـظلم نزند کس بـه عنانش

تن داده به مستی و عنان تنگ گرفته

از سـوزن زنـگـار گـرفـتـه بـشـنـاسـد

بـس کـز نم گـریه مژه ام زنگ گـرفـتـه

***

ای دل، ار تـو عـاشـقی، زین غم خـلاص جـان مخـواه

کــار را ســامــان مــجــو و درد را درمــان مـخــواه

از بــلـا و فـتــنـه تــرســی، چــشـم در خــوبــان مـنـه

بـیم چـاوشـان کـنی، دریوزه از سـلـطـان مخـواه

یــار مــحــمــل رانــد، در ویــرانــه ی هــجـــران بـــمــیــر

نوح کشـتـی بـرد، ما را غـوطـه در طـوفان مخـواه

دشـمن کـش دوسـت می خـوانی، مرادت کی دهد؟

نام قصـاب ار خـضر شـد، چـشـمه ی حـیوان مخـواه

شــهـســوارا، نـاوک مــژگــان زدی جــان بــســتــدی

بـیشـتـر زان چـون نـدارم، مـزد آن پـیکـان مـخـواه

از تــن عــاشــق ز بـــهــر خــون او پـــرســش مــکــن

از بــز قـربــان ز بــهـر کـشـتـنـش فـرمـان مـخـواه

تـن نه مسـتـورسـت، عصـمت از سـگ گلخـن مجـوی

دل نـه آبــادســت، عـشــره از ده ویـران مـخــواه

خاک پایش را به دل می خواهی، ای دیده، خطاست

گوهری را کش دو عالم قیمت است ارزان مخواه

زاری خــســرو مــجــو در ســیـنــه هــای بــی خــبــر

نـالـه ی مـرغ اســیـر از بــلـبــل بــســتــان مـخــواه

***

بــه گــردت بــاد ســردی هـر دم از عــشــاق دیـوانــه

پـریشـانـی زلـفـت را فـراهـم کـی کـنـد شـانـه؟

بــلــای جــان شــدی و مــن هـم اول روز دانــســتــم

کـه روزی بـهر ما فـتـنه شـود آن شـکـل تـرکـانه

مرا خـود شورشی بـوده سـت، عشقت یار شد بـا آن

حــدیـث مـن بــدان مـانـد کـه دیـوان کـار دیـوانـه

دل و جـان گـرچـه بــا مـن صـحـبــتــی دارنـد دیـریـنـه

ولیکن چـون زیم بـی دوست بـا این چـند بـیگانه

بــه بــدنـامـی و رســوایـی اســیـران را مـزن طــعــنـه

تـو، ای زاهد، ندیده ستی بـلای چشم مستـانه

هـمـه یاران بـه گـشـت بـاغ و مـیل مـن بـه کـنـج غـم

یـکـی زنـدان نـمـایـد بــوسـتـان بــر مـرغ ویـرانـه

نگون کن، ساقیا، خم را که این آتش که من می دارم

بـه دریا نیز ننشـیند، چـه جـای طـاس و پـیمـانه

اثـر در جـانـسـت مـسـتــی را اگـر در آب و گـل بــودی

سبو را مست و غلطان دیدمی در صحن میخانه

گــرم خــون ریـزد آن ســلــطــان، فــدای بــنــدگــان او

کـه عـاشـق کـز بـلـا تـرسـد نبـاشـد مرد مردانه

گـه کـشـتــن بــود در پــیـش خــوبــان رونـق عـاشـق

بــه گــاه جــانـفــروشــی گـرمـی بــازار پــروانـه

شــب خــســرو هـمـه در قـصـه ی خــوبــان بــه روز آمـد

سـگـان را در نـفـیر و پـاسـبـانـان را در افـسـانـه

***

بــه بــاغ ســایـه ی ابــرسـت و آب در ســایـه

ازین سبب من و جانان و خواب در سایه

به سایه خفته بدم دی که یارم آمد و گفت

چـه خـفتـه ای که رسید آفتـاب در سایه

فـروغ روی تـو تـیزسـت، زلـف بـر لـب نوش

ز آفــتـــاب نــهــد آن شــراب در ســایــه

مه مـنی و دل از روی تـو بـه خـط زان رفـت

کـه سـوخـتـه رود از مـاهـتـاب در سـایـه

کــنــون چــو بــاد بــبـایـد پــیـش از صــبــح

بـه گلشـنی که درو بـاشـد آب در سـایه

بـه بـانـگ چـنـگ مـگـر سـاقـیم کـنـد بـیدار

چو خفته بـاشم مست و خراب در سایه

بـه بـوسـتـان منم امروز مجـلسـی و گـلی

روانـه کـرده مـیی چـون گـلـاب در سـایه

در آفتـاب همین ساقی است از رخ خـویش

دگـر صـراحـی و نقـل و شـراب در سـایه

هـوای گـرم و تــو نـازک، بــرون مـرو، جــانـا

بــنـوش بــا مـن مـیـهـای نـاب در سـایـه

***

ای لـبـت شـهـر پـر شـکـر کـرده

لـاله را داغ بـر جـگـر کـرده

خط سبزت به گرد چشمه ی نوش

سـر از آب حـیـات بـر کـرده

لـب لـعــلـت ز بــهـر راحــت روح

قـنـد را بـا گـلـاب تـر کـرده

رفــتــه از دیـده در جــگـر تــیـرت

وز ره دل به جان گذر کرده

خـم و پــیـچ خـط تــو خــسـرو را

داغ دیـریـنـه تـازه تـر کـرده

***

«ی»

قــاصــد نـیـامــد کآورد زان نـامــســلــمــان نـامـه ای

جــان خــاک راه قـاصـدی کآرد ز جــانـان نـامـه ای

چون کافرانم کشت غم، چون هندوانم سوخت هجر

یارب، چـه بـودی کـامدی زان نامسـلـمان نامه ای

بـیم اسـت، جـانان، کـز غـمت از پـرده بـیرون اوفـتـم

تـا راز مـن پـنهان بـود، بـفـرسـت پـنهان نـامـه ای

بــر دل نـهـم آن نـامـه را چـون کـاغـذی بــر ریـش تـو

بـر ریش دل مـرهم کـنم نـاچـار زینسـان نـامـه ای

خــود گـیـر کآیـد نـامـه ای زو بــر مـن شــوریـده ســر

خواندن نیارم، چون کنم زین چشم گریان نامه ای

تـیـر آورد نـامـه بــسـی، بــفـرسـت بــر جـانـم ز تــن

تـا مـونـس گـورم شـود بـفـرسـت یـاران نـامـه ای

دارم بـه دل سـودا بـسـی پـیچـیده بـر هم تـو بـه تـو

بـهر دل از تـیغ مـژه بـشـکـاف و بـرخـوان نامه ای

ای دیـده، خـونـاب جـگـر بــر نـوک مـژگـان بــر هـمـه

پـس از زبــان کـالـبــد بـنـویـس بــر جـان نـامـه ای

خـسـرو، در این سـوز نهان بـیهوده سـودا مـی پـزی

درویش را آن بـخـت کـو کآیـد ز سـلـطـان نـامـه ای

***

شهری سـت معمور و درو از هر طرف مه پـاره ای

مسکین دلم صد پاره و در دست هر مه پاره ای

اشـکـال هـر کـس را بـبـین کـانـدر مـیان آن همـه

دارد هوای کـشـتـنـم نـاوک زنی خـونـخـواره ای

هر کس که با او می کند دعوی ز حسن و دلبری

بـاید ز سروش قامتـی، وز بـرگ گل رخساره ای

زینـسـان کـه مـاه عـارضـش شـد آفـتـاب دیـگـران

هرگز بـه بـخـت ما نشـد طالع چـنین سـیاره ای

صـد چـاک گشـتـه سـینه ام از کاوکاو عـشـق تـو

مسکین دل ریشم درو چـون طفل در گهواره ای

چـون وعده ی وصلی دهد، رخ پـوشـد و پـنهان شود

جز جانسپاری چون کند خسرو بـه هر نظاره ای

***

جـان ز هجـرت چـیست، زار افتـاده ای

دل ز عـشـقـت بـیقـرار افـتـاده ای

مــن کــیـم، زاری حــزیـنــی بــیـدلــی

غم خوری بی غمگسار افتاده ای

دردمـنـدی مـسـتـمـنـدی خـسـتـه ای

کــــارزار کــــار زار افـــــتـــــاده ای

خــــاکـــی بــــی آبــــرویـــی در هـــوا

آتــشـیـن آهـی ز کـار افـتــاده ای

دردنـوشـی، جـانـفـروشـی در خـروش

بـیکسـی بـی کار و بـار افتـاده ای

جـان غـریبـی، بـی نصـیبـی از حـبـیب

دور از یـــار و دیـــار افــــتــــاده ای

مــبـــتــلــایــی بـــیــنــوایــی در بـــلــا

جــان نـثــار دل فـگـار افــتــاده ای

بــلـبــلـی بــا غـلـغـلـی بــی روی گـل

وز مــیـانـه بــر کــنــار افــتــاده ای

پای در گل، دست بر دل، سر به پیش

رفته عزت، سخت خوار افتـاده ای

بــیـدلـی بــی دلـبــری بـی مـونـسـی

بــی زر و بـی زور و زار افـتـاده ای

خـسـتـه فـرهادی، شـکسـتـه وامقـی

خسروی بـی خواستگار افتاده ای

***

هــر روز کــافــتـــاب بـــرآرد زبـــانــه ای

بـیرون جـهم ز کلبـه ی غم عاشـقانه ای

نـظـاره بــر رخ تـو کـنـم گـر بــبــیـنـمـت

بـاری ز چـاوشـان بـخـورم تـازیـانـه ای

از دوسـتـی تـو بـه سـر کـوی تـو نمـاند

ناشـسـتـه ز آب دیده ی من آسـتـانه ای

افـتـاده راه مـن بـه دل و گـنج مـعـرفـت

گشت از خیال سیمبـران دردخـانه ای

سـوز درون کـز او جـگـر من کـبـاب شـد

بـیرون جـهد ز هر تـه مـویی زبـانـه ای

مردن به کوی تو هوسم می کند، ولی

یـابـم اگـر چـو دیـدن رویـت بـهـانـه ای

بـیداریم بـکـشـت که هر روز ازین خـمار

باشیم گه خراب چو مست شبانه ای

خـوابـم نماند بـو که رسـد خـواب آخـرم

آغــاز کــن ز لـازمـه ی مـن فــســانـه ای

خـسـرو مرو بـه بـاغ کـه از نالـه ی تـو دی

مـرغـان نخـورده اند بـه گـلـنار دانه ای

***

فـریاد کـانـدر شـهـر مـا خـون مـی کـنـد عـیاره ای

شوخی کشی غارتگری مردم کشی خونخواره ای

او می رود جـولان زنان بـر پـشـت زین وز هر طرف

نـظــارگـی در روی او حــیـران و خــوش نـظــاره ای

مـن چـون تـوانم دیدنش آخـر بـه چـشـم مـردمـان

کز چـشـم خـود در غیرتـم بـر آنچـنان رخـسـاره ای

دارد لــب شــیــریــن او کــاری ز دنــدان کــســـی

کان هست جـان پـاره ام یا هست از جـان پـاره ای

امشب خیال از صبر من می کرد پرسش گونه ای

گفتـم «چـه پـرسی حـال او، سرگشتـه ی آواره ای »

از چـیسـت، ای شاخ جـوان، بـر ما فروناید سرت؟

آخـر چـه کـم گـردد ز تـو، گـر بــرخـورد بــیـچـاره ای

در دیـده ی خــســرو نـگـر ز اشـک و خــیـال روی تــو

مـاهـیت در هـر گـوشـه ای بـر هـر مـژه سـیاره ای

***

دیری سـت کـای گلبـرگ تـر بـر روی ما خـندان نه ای

هـسـتـی لـطـیـف و خـوبـرو، زان در وفـا خـنـدان نـه ای

زلف دوتـاهت چـیسـت این، زیر کلاهت چـیست این؟

چتـر سیاهت چیست این، چون بـر دلم سلطان نه ای؟

یعـنـی تـویی، ای همـنـشـین، جـانـان و جـان نـازنین

یـا خـود خـیالـی این چـنـین، در پـیش مـن جـانـان نـه ای

چون بر تو می دارم نظر، از چیست زینسان چشم تر

آخــر نــدانــی ایـنــقــدر نـیـکــو نــه هـم نــادان نــه ای

تــاراج دل کـردی بــسـی، دسـتـی بــرو یـاری رسـی

در بــردن دل هـر کـســی مـی دانـدت، پــنـهـان نـه ای

ای عـشـق، داری مدخـلی، در جـان مشـتـاقان بـلی

در گـفـتــن آسـانـی بــلـی، در تــاخــتــن آسـان نـه ای

بـشـکـافـتـی جـان از مـیان، خـود را نه پـیوندی بـر آن

یـعـنـی تـویی پـیونـد جـان، پـر کـالـه ای از جـان نـه ای

لب را نگر میگون شـده، سـرسـبـز ز آب و خـون شده

بـا خـضـر همـره چـونشـده، گـر چـمشـه ی حـیوان نه ای

زین پـیش بـودی همنفس، اکنون نمی مانی بـه کس

خسرو همان بنده ست و بس، تو آنکه بودی، آن نه ای

***

ای درد بـــیــدرد دلـــم، تـــاراج پـــنـــهـــان کـــرده ای

یـا جــان بــهــم بــیـرون روی کآرام در جــان کــرده ای

در حـیـرتـم تــا هـر شـبــی چـون خـواب مـی آیـد تــرا

زینسان که در هر گوشه ای صد دل پریشان کرده ای

فـتــنـه دمـی در عـهـد تــو بــیـکـار نـنـشـیـنـد هـمـی

از نـقــد جــان هـا لــاجــرم مــزدش فــراوان کــرده ای

دی چـشـم را فـرموده ای گـه گـه نظـر در کـشـتـگـان

گـر در پــذیـرد ایـنـقـدر، گـبــری مـســلـمـان کـرده ای

تـو مـسـت و دلـهـا بـر درت گـشـتـه روان از هـر طـرف

در چـــــار بـــــازار بـــــلــــا نــــرخ دل ارزان کــــرده ای

گـفـتـی ندانم بـی سـبـب غـمگین چـه می دارد مرا؟

مـن آشـکـارا گـویـمـت خــونـهـا کـه پــنـهـان کـرده ای

از نـیـکـوان کـس را نـبـود این مـرحـمـت بـر عـاشـقـان

آبــاد بــر تــو کـز ســتــم صــد خــانـه ویـران کـرده ای

دانـم کـه نـتـوانـی وفـا، لـیـک انـدک انـدک خـوی کـن

کـانـچ از جـفـاکـاری بـود چـنـدانـکـه بــتـوان، کـرده ای

دل در گلی بندم، ولی گل نیست چون تو، چون کنم؟

آخـر تـو هـم وقـتـی گـذر سـوی گـلـسـتــان کـرده ای

در پــیـش زلـف و خـال تــو خـون جــگـر مـی ریـخـتــم

دل گفت کاین هم، خسروا، شبـهای هجران کرده ای

***

ای که چشم من بـه روی خویش روشن کرده ای

اندر آ خـوش خـوش کـزان رو خـانه گلشـن کـرده ای

صــد دل ویــرانــســت در هــر تــار پــیـراهــن تــرا

تو، چنین نازک، چه تـارست اینکه بـر تـن کرده ای؟

تــو هـمـه تــن مـایـه ی شــادی و جــانـم پــر ز غـم

جـان من، وه اینچـنین جـایی چه مسکن کرده ای؟

جلوه کردی بر من از رخ تا روان شد خون ز چشم

یـارب آیـد پـیـش چـشـمـت آنـچـه بـا مـن کـرده ای

تــیـغ زن بــر گــردن مــن، خــون مــن در گــردنـت

غم مخور، چون اینچنین خون صد به گردن کرده ای

هر شبـی تـا روز می سـوزم گدازان همچـو شمع

دم بــه دم از ســوزش مـن چــلـه روشـن کـرده ای

دوسـت مـی دارم تـرا بــا آنـکـه بــهـر خـویـشـتـن

عـالـمـی بــر خــسـرو بــیـچــاره دشـمـن کـرده ای

***

ســیـنـه ام را از غـم عــالـم تــو بــی غـم کـرده ای

از غــم خــود تــا مـرا رســوای عــالـم کـرده ای

فـاشـم، ای دیده، تـو کردی، زانکه زین دل هر کـجـا

خـواسـتـم گـویم غـمـی، بـنیاد مـاتـم کـرده ای

وه کـه خـلـقـی ز آه دودانگـیز مـن بـگـریسـت خـون

ای عـفـاک الله تـو بـاری دیده را نـم کـرده ای

زین پـریـشـانـی، سـرت گـردم، خـلـاصـم کـن دمـی

ای که کار من چـو زلف خـویش در هم کرده ای

دل به تو دادم، کنون می خواهی این دم جان ز من

آری،آری، بــر دلـم جــور و جــفــا کـم کـرده ای

ریـش کــردی ســیـنــه ام از نــاوک هــجــران و بــاز

خـنده کـردی بـر دلم جـور و جـفـا کـم کـرده ای

گر ز بـی مهری سخـن می گویی، آن را خود مگوی

ور ز من می پـرسـی، از بـیداد آن هم کرده ای

خــســروا، دیـوانـگـی بــگـذار و لـعــلـش را مـخــواه

کاین سلیمان است کز وی قصد خاتم کرده ای

***

ای کـه در هیچ غـمی بـا دل مـن یار نه ای

سـوی مـن بـیـن، اگـر انـدر سـر آزار نـه ای

از تــو هــر روز گــرفــتـــار بـــلــایــی گــردم

تـو چـه دانی کـه در این روز گرفـتـار نه ای؟

هر شـب از نـالـه ی مـن خـواب نـیاید کـس را

خـفتـه ای تـو که در این واقعـه بـیدار نه ای

بـا من خـسـتـه کم رویم ز تـو در دیوارسـت

می کـن آخـر سـخـنی، صـورت دیوار نه ای

نـار دانـی ز دو لـب بـر مـن بـیـمـار فـرسـت

شکر آن را که چو من درهم و بـیمار نه ای

از بـــرای دل مــن جــان مــن امــروز بـــبــر

گرچه عهدی ست به دنباله ی این کار نه ای

یار بنشست مرا در دل و من می دانم و او

خـسـروا، خـیز کـه تـو مـحـرم اسـرار نه ای

***

ای کـه در دیده درونی و در آغـوش نـه ای

هم بـه یاد تـو کـه یک لـحـظـه فـرامـوش نه ای

چـند افـسـون جـفـا خـوانی و پـنهان داری

آنچنان نیست که افسونش به هر گوش نه ای

رو بـپـوشیدی و این بـنده خطا کرد که دید

من و رسوایی ازین پـس، چـو خطاپـوش نه ای

وه کـه از درد تـوام خـون جـگر نوش گرفـت

تـو چـه دانی کـه در این درد جـگـرنـوش نه ای

گـر بــه آغـوش بــریـزنـد گـل انـدر بــر مـن

آن هـمـه خـار بــود چــون تــو در آغـوش نـه ای

دوش گـفـتــی کـه کـنـم چـاره ی کـارت فـردا

آخــر امــروز چـــرا بـــر ســخــن دوش نــه ای؟

از لبش وعده دهی، وز مژه اش زخم زنی

نـیـش بـاری مـزن، ای دیـده، اگـر نـوش نـه ای

***

خــنـده را سـوخــتــن جــان مـن آمـوخــتــه ای

غــمـزه را غــارت ایـمــان مـن آمـوخــتــه ای

جـان بــه بــازی بــبــری از مـن و بــازم نـدهـی

این چه بازیست که بر جان من آموخته ای؟

می زنی بـر من سـرگشـتـه کـه سـربـازی کـن

گـوی بـازی تـو بـه چـوگـان مـن آموخـتـه ای

طــره را بــشــکــنــی و بـــاز بـــبــنــدی، دانــم

این شکست از پـی پـیمان من آموخـتـه ای

جـا بـه چـشـمم کنی و غرقه شـوم بـرنکشـی

آشـنا گـر چـه بـه طـوفـان مـن آمـوخـتـه ای

پاره گرد، ای دل و خون شو که ترا فرمان است

عـشـق بـازی تـو بـه فرمان من آموخـتـه ای

چـه کـنی از مـژه سـحـر از پـی خـسـرو هر دم

ایـن عـمـلـهـا نـه ز دیوان مـن آمـوخـتـه ای؟

***

آتــــش انـــدر آب هـــرگــــز دیـــده ای

عـنـبـر انـدر تـاب هرگـز دیده ای

چــون دهـان و لــعــل شــورانـگــیـز او

پـسـتـه و عـناب هرگـز دیده ای

شــد نـقــاب عــارضــش زلـف ســیـاه

شـام پـر مهتـاب هرگـز دیده ای

در صـــدف چـــون رشـــتـــه ی دنــدان او

لؤلؤی خـوشـاب هـرگـز دیده ای

نرگسـش در طاق ابـرو خـفتـه مسـت

مست در محراب هرگز دیده ای

در غمش خسرو چو چشم خونفشان

چـشـمه ی خـوناب هرگـز دیده ای

***

بــاز بــر خـونـم کـمـر بــربــسـتـه ای

وان دو ابـــروی دو ســر بــربــســتــه ای

مـن مـیـان بــربـسـتـنـت را بـنـده ام

مـوی را گـویـی کـمـر بــربــسـتــه ای

می روی چون تیر و در دل می خلی

تا خود از شست که بـیرون جسته ای

از تــری آب از لــبــانــت مــی چــکــد

بـس که اندر چشم من بـنشستـه ای

زان خط میگون كه بر گل ریختی

دفتر گل را ورق بشكسته ای

تــازه کـردسـتـی ز نـم بــر روی خـود

هـم بــه خـون تــازه در پــیـوسـتـه ای

بــر زمـیـن پــهـلــو نـمـی یـارم نـهـاد

بس که خسرو را به مژگان خسته ای

***

سـر در خـمـار، شـب بـه کـنار کـه بـوده ای؟

لـبـها فـگـار، همدم و یار کـه بـوده ای؟

سـنبـل بـه تـاب رفـتـه و نرگس بـه خـواب ناز

شب تا به روز بـاده گسار که بوده ای؟

شـمـع مـراد مـن نـشـدی یک شـبـی تـمـام

مـاه تـمام، در شـب تـار کـه بـوده ای؟

بـا چـشـم آهـوانـه کـه شـیـران کـنـد شـکـار

ای آهـوی رمـیـده شـکـار کـه بـوده ای

سـروت هـنـوز هـسـت در آغـوش خـاسـتــن

ای سرو نیم رسته، بهار که بـوده ای؟

زان رو که جوی چشمه ی خورشید خون گرفت

خـونابـه شـوی گـریه ی زار کـه بـوده ای؟

کـارت چــنـیـن کـه پــرده ی دلـهـا دریـدن اسـت

امشب به پرده محرم کار که بوده ای؟

مــا را ز اشــک صــد جـــگــر پـــاره در کــنــار

تـو پـاره ی جـگـر بـه کـنـار کـه بــوده ای؟

بــر ریـش خـسـروت نـمـکـی هـم دریـغ بــود

مرهم رسـان جـان فـگار کـه بـوده ای؟

***

ای ده یکی ز خوبـی تـو مه، چگونه ای؟

وز هـر دو هفـتـه مـاه یکـی ده، چـگـونـه ای؟

گـفـتـم رسـم در آخـر آن مـه بـه نـزد تـو

آخـر رسـید، ای صـنـم، آن مـه، چـگـونـه ای؟

تـا چـند گوییم نرسـیده سـت گـاه وصـل

آن گـاه نـیـز مـی رسـد، آنـگـه، چـگـونـه ای؟

گر چه نپرسیم که چگونه ست حال تو؟

بــاری تــوان ز حـال مـن، آگـه، چــگـونـه ای؟

ره مـی روی و در پــی تـو صـد هـزار دل

ای بــرده صــد هـزار دل از ره، چــگــونـه ای؟

دی بـوسه دادیم چو شدم خاک بـر درت

امــروز خــاک بـــوس در شــه چــگــونــه ای؟

آیم بـه نـزد تـو، چـه خـوش آید مـرا ز تـو

بر خسروت خوش آمدی، ای مه، چگونه ای؟

***

مــشــک بـــر اطــراف مــه آورده ای

تــوبـــه بــه زیــر گــنــه آورده ای

بــر رخ تــو کآفــت جــان مـن اســت

از شــب یـلــدا ســپــه آورده ای

شـانـه کـو گـم کـرده بـر فـرق تـو ره

مـو کـشـانش رو بـه ره آورده ای

داده ام از دیده خون، دل خسته ای

خواستم یک بوسه، نه آورده ای

رســـم تـــو آزردن خـــســـرو شــده

بــاز چــه رسـم تــبــه آورده ای؟

***

ز آب مـلـاحــت کـه رخ آلـوده ای

وانکه نمک بـر جـگری سوده ای

داد لـبـت بـوسـه و رنجـه شـدی

بـازسـتـان، گـر تـو نـفـرمـوده ای

بـشـنو از ارواح شـهیدان عـشـق

زمـزمه ی عـشـق کـه نشـنوده ای

هست دوان گرد تو چون گردباد

جـان عـزیزان که تـو بـربـوده ای

دوش نشد دل که بـه مه بـنگرم

ز آنـک تــو انـدر دل مـا بــوده ای

لابه بـر آن لب چو ملمع گریست

عـربـده بـر فـتـنه چـه آلوده ای؟

مـی روم از وعـده ی وصـلـت مـدام

گرچه که بادست که پیموده ای

منت بـخشیدن تـو بـهر چیست؟

بـر دل خـسرو که نبـخشوده ای

***

گـرچـه بـه هـر سـخـن دلـم از تـن ربــوده ای

بـا این همـه بـگـوی، کـه جـانم فـزوده ای

چـشـمت بـه غـمزه بـردن دلـها نمونه ایسـت

تـا تـو بـدیـن بـهـانـه چـه دلـهـا ربـوده ای!

رویـــت درون پــــرده و صـــد پـــرده چـــاک ازو

شـادی بـه روزگار کـسـی کـش نموده ای

بــالــیـن گــردنــاک مــرا طــعــنــه مــی زنـی

جـانـا، بـه تـکـیـه گـاه غـریـبــان نـبـوده ای

آســـان مــگــیــر آه و دم ســرد مــن، از آنــک

خـردی و گـرم و سـرد جـهـان نآزمـوده ای

گفتی که خون به دست خودت ریز، ای رقیب

شکرانه بر من است که از وی شنوده ای

کـی دانـد انـده شـب تــنـهـا نـشـســتــگـان؟

ای آن کـه مسـت در بـر جـانان غـنوده ای

ای مــرغ آب، عـبـــره ی دریــات ســهــل بـــود

پــروانـه وار سـیـنـه بــر آتـش نـسـوده ای

بـد گـفـت عـاشـقـانـت چـنـین کـرد، خـسـروا

رنجـه مشـو که کـشـتـه ی خـود را دروده ای

***

تو شوخ هر کجا لب خندان گشوده ای

از دل بـسـی گره کـه بـه دندان گشـوده ای

آب حـیات می رودت در سـخـن کـه لب

گـویـی ره آب چـشـمـه ی حـیـوان گـشـوده ای

ما چـون زییم بـیش کـه از بـهر جـان ما

مستـی و خوی چـکان و گریبـان گشوده ای

هسـت از بـرای کینه ی ما خـط کشیدنت

مـضـمون نهان مـدار کـه عـنوان گـشـوده ای

فــریـاد رس مــرا و ز فــریـاد وارهـانـش

خسرو که هر شبی ز وی افغان گشوده ای

***

آن دل خــراب شــد کــه تــو آبــاد دیـده ای

وان سـینه غـم گرفت که تـو شـاد دیده ای

بـازار عـیش و خـانه ی هسـتـی و کوی عـقل

ویـرانـه هـا شــد آن هـمـه کآبــاد دیـده ای

عـمری سـت تـا بـه دام بـلـایی اسـیر ماند

آن جــان نــازنــیــن کــه تـــو آزاد دیــده ای

نزد من، ای حـسـود، تـو بـایسـتـیی کـنون

تـا خـان و مـان دل هـمـه بــر بــاد دیـده ای

ای پــنـدگـوی، هـمـره مـن در عـدم نـه ای

تـــا از غـــم ویــم عـــلـــف و زاد دیـــده ای

ای مـرغ عـاشـق ار تـو بـدانـسـتـیـیـی وفـا

در رنــج خــویـش راحــت صــیــاد دیــده ای

خسرو، به بوستان چه روی دل دگر طرف؟

کاش از نخست در گل و شمشاد دیده ای

***

تـو بــا آن رو بـگـو مـه را، چـه بـاشـی؟

تو با آن رخ بگو شه را، چه باشی؟

بــبــیـن آیـیـنـه و خــود را صــفــت کـن

حـدیـث زهـره و مـه را چـه بـاشـی

دلا، زینسان چه می نالی در آن کوی؟

گـدایـان شـبــانـگـه را چـه بـاشـی

بــمــیـر ای مــرغ تــشــنـه در بــیـابــان

امــیـد ابــر نـاگــه را چــه بــاشــی

چـه سـویت، خـسـروا، دارد جـدا گوش

بـه کـویش ناله و وه را چـه بـاشـی

***

چــه بــد کـردیـم کـز مـا بــرشـکـسـتــی؟

ز غـم بــر جــان مـا نـشـتــر شـکـسـتــی

روان شـــد گــریــه تـــا گــیــرد عـــنــانــت

گـذشــتــی و عـنـان را بــر شــکـســتــی

مــرا در طــعــنــه ی خـــصـــمــان فــگــنــدی

بـه سـنـگ نـاکـسـان گـوهـر شـکـسـتـی

تــنــم خــســتــی و خــونـم نـوش کــردی

چـرا مـی خـوردی و سـاغـر شـکـسـتـی؟

دلـم را خــرد بــشـکـسـتــی بــه هـجــران

قــوی بــتــخــانـه ای را در شــکــســتــی

چـه شکل اسـت این که دین را غارتـیدی؟

چه نازست این که هم، کافر، شکستی؟

چه بانگ پای اسپ است این که در وجد؟

نـوا در حــلـق خــنـیـاگــر شــکــســتــی؟

نـــگــــویـــم زلـــف کــــان دزد ســــیـــه را

نـکـو کـردی کـه پــا و ســر شــکـســتــی

گــره مــحـــکــم زدی بـــر جـــان خــســرو

کـه زلـف عــنـبــریـن را بــر شــکـســتــی

***

چون می نرسد دست به پایی که تو داری

کم زانکه شـوم خـاک سـرایی که تـو داری

بــازنــد جــهـان را بــه یـکــی داو، بــنــازنـد

مـن هـر دو بـبـازم بـه دغـایی کـه تـو داری

زنــــهــــار نــــجـــــویــــی دل آزرده ی مــــا را

ای بـاد صبـا، گشت بـه جـایی که تـو داری

گـر بـد نکـنی دل، تـن تـو تـن نتـوان گـفـت

جـانی سـت نهان زیر قـبـایی کـه تـو داری

افـسـوس بـود جـور تـو بـر هر دل و جـانـی

مـن دانم و من، قـدر جـفـایی کـه تـو داری

صـد خـرقـه ی صـوفـی بـه خـرابـات گرو کرد

آن نـرگـس مـخـمـور بــلـایـی کـه تــو داری

رنجه مشو ای زاهد نیک، از پـی من، زآنک

دل بــاز نـیـایـد بــه دعــایـی کــه تــو داری

خسرو بـه زبـان توبـه و در دل می و شاهد

احسنت از این صدق و صفایی که تو داری

***

رخساره مکن راست به جایی که تو باشی

ور راست کنی، طرفه بـلایی که تو باشی

گـفـتـی چـو بـبـینی رخ ما را غـم خـود خـور

از جان که کند یاد به جایی که تو بـاشی؟

از دیـده نـیـفــتــد گــذرش بــر تــو نـگــویـی

تـا خـاک شـوم در تـه پـایی که تـو بـاشـی

شـاید کـه نـیـاری بـه نـظـر مـلـک جـهـان را

در کـلـبــه ی احـزان گـدایـی کـه تــو بــاشـی

خـلـقـی بـه دم سـرد بـمـیرد بـه درت، زآنك

خـورشید نتـابـد بـه سـرایی که تـو بـاشی

خـسـرو، اگر از شـعر بـرانی سـخـن عشـق

احسنت، زهی شعرسرایی که تو باشی

***

مـسـت آمـده ای بــاز بـه مـهـمـان کـه بـودی؟

دانـم شـکـری در شـکـرسـتــان کـه بــودی؟

ای یـار جـدا مـانـده، دل تــنـگ کـه جـسـتــی؟

ای یوسـف گم گشـتـه بـه زندان کـه بـودی؟

دیـوانـه ی مـن بــر ســر کــوی کــه گــذشــتــی؟

تــشـویـش ده حــال پــریـشــان کـه بــودی؟

می دوش کجـا خـوردی و سـاغر بـه که دادی؟

در ظـلمت شـب چـشـمه ی حـیوان که بـودی؟

حـلوا همه تـاراج شـد، ای دل، تـو چـه کـردی؟

شهد که چـشیدی، مگس خـوان که بـودی؟

جـــان دگـــری در تـــن نـــالـــان کـــه بـــودی؟

کــان نــمــکــی در دل بـــریــان کــه بــودی؟

نــی بــوی گــلــی داری و نــی رنــگ بــهـاری

خـسـرو، تـو بـه نـظـاره ی بـسـتـان کـه بـودی؟

***

دیـدی کــه حــق خــدمــت بــســیـار نـدیـدی

بـبـریدی و رنـج مـن غـمـخـوارنـدیدی

بــســیـار کــشــیـدم غــم و رنـج تــو و انـدک

آن را بـه میان اندک و بـسـیار ندیدی

آمــاج خــدنــگ ســتـــمــم ســاخــتــی آخــر

جـز مـن دگـری لـایق این کـار ندیدی

بـــاری تـــو بـــزی شــاد کــه داری دل خـــرم

چون که نشدی عاشق و آزار ندیدی

بــیـداری شـبــهـام چـه دیـدی تـو کـه هـرگـز

در خـواب گـهـی دیده ی بـیدار نـدیدی؟

بـیمـار چـه پـرسـی تـو کـه بـیمـار نـگـشـتـی

تـیمار چـه دانی تـو کـه تـیمار ندیدی

خسرو، تو بسی غصه کشیدی ز چنان شوخ

بــاز از دل گـمـراه تــو انـکــار نـدیـدی

***

ای بــاد، حـدیـث دلـم آنـجـاش بـگـویـی

در گوشه ای در گوش به تنهاش بگویی

از هر نمط آنجـا سـخـنی درفگنی، پـس

زانگـونه کـه دانی سـخـن ماش بـگـویی

از غـمزه ی او هسـت همه شـهر بـه فریاد

آهـسـتـه بـدان غـمـزه ی رعـنـاش بـگـویی

بــا دامـن پـر خـون چـو بـه بــازار فـتـادم

حـال مـن تــردامـن تــرسـاش بــگـویـی

گـسـتـاخـی بـوسـه نکـنم، لیک پـیامی

از هر لـب مـن بـا کـف هر پـاش بـگـویی

گفـتـی که کـشـد دردت از نام تـو، گویم

«ای کاش بـگویی و ز ما کاش بگویی!»

دل داده ی اویــم، اگــر امــروز دهــم جــان

فــردا خــبــری از پــی فـرداش بــگـویـی

چـون مـردن من زحـمـت آن پـاش نـیرزد

این جاش مخوانی و همانجـاش بـگویی

هر چند دل خسرو ازو سوخت، نخواهم

کـش هیچ ملامت کـنی، اماش بـگـویی

***

ای بــاد، ســلام دلـم آنـجــا بــرســانـی

بـوسی ز لبـم بـر کف آن پـا بـرسانی

یکـبـار رسـانـیـش سـلـام هـمـه عـشـاق

صـد بــار از آن مـن تــنـهـا بــرسـانـی

بــسـیـار بـگـردیـش ز مـا گـرد سـر آنـگـاه

صد سجده ی فرضش ز سر ما برسانی

این پـیرهن چـاک بـه خـون غـرقه که دارم

پـنهان بـبـری از مـن و پـیدا بـرسـانی

دیـریـنـه پـیـامـی کـه بــرون داده ام از دل

پـرورده بـه خونهای دل آنجا بـرسانی

کـردیم بـه خـونـاب جـگـر نقـش بـه چـهره

این قصه بـه آن یوسف دلها بـرسانی

گر بر سر خسرو گذری، دوست، هماناک

عـمـر وی از امـروز بـه فـردا بـرسـانی

***

ای آنکـه تـو سـلـطـان همه سـیمـبـرانی

دستـور بـود فتـنه بـه ملک تـو که رانی

صـد تــیـر جـفـا مـی گـذرانـی ز جـگـرهـا

بـازوت قوی بـاد که خوش می گذرانی

چـشـمـم کـه دویـد از پـی دیـدار نـدیـدت

این است سزایش که به تیریش بـرانی

سبـزه که دمد از گل عشاق تو، ای تـرک

خنگ تـو بـود سوخته، هان تـا بـچرانی

از آب و گـــلـــم گـــرد بـــرآورد هـــوایـــت

تـا چند بـه دنبـال خودم خاک خورانی؟

مـا را تـو مکـش در هوس آن لـب شـیرین

این سوی درآیم، گرم آن سوی برانی

گفتی که زبانیم جز از تو همه کس، وای

مـا را بـمـکـش گـر تـو حـیـات دگـرانـی

هستـی تـو اگر شاد بـه رنجـیدن خـسرو

من سینه کنم پـاره، تو گر جامه درانی

***

شــتــربــانـا، دمـی مــحــمــل مـیـارای

رهـا کـن تــا بــبــوســم نـاقـه را پــای

نـــهـــادنـــد آشـــنـــایــان بـــار بـــر دل

دلم رفتـه ست و بـارش ماند بـر جـای

روان شـد مـحـمـل و جـانـم بـه دنـبــال

جـرس مـی نالـد و مـن می کـنم وای

نـدیـدم ره چـو غـایـب شـد ز چـشـمـم

غــبــار بــخــتــیــان دشــت پــیـمــای

تـو، ای کـت بـر شـتـر آب حـیات اسـت

بـه وادی تـشنه می میرم، بـبـخشای

بـیابـان پـیش چـشـمـم گـشـت تـاریک

مـه مـحـمـل نشـینم، پـرده بـگـشـای

دلم چون همرهش شد گویش، ای باد

که جان هم می رسد، تعجیل منمای

خـــوشــی بـــر مــردنــم آخـــر نــیــارم

بــدیـن دوری هـمـم مـنـزل مـفــرمـای

رسـید آن مـاه چـون خـسـرو بـه مـنـزل

تو ره می بین و رو بـر خاک می سای

***

مــرا زان مــیـر خــوبــان نـیـســت روزی

گـدایان را ز شـاهـان نـیسـت روزی

بـه سنگی چون سگان خرسندم از دور

گـرم چـوبـی ز دربـان نـیسـت روزی

ز من زایل کن، ای جان، زحمت خویش

چـو درمـانت ز جـانـان نیسـت روزی

رو، ای اسـکـنـدر، از هـمـراهـی خــضـر

تـرا چـون آب حـیوان نـیـسـت روزی

بــه حـیـلـه چـنـد بــتــوان زیـسـت آخـر

تنی دارم کش از جان نیست روزی

هـوس بـردم بـه رویـش، گـفـت بـخـتـم

شـما را از گـلـسـتـان نیسـت روزی

دل و جـــان و خـــرد بـــردی، تـــرا بـــاد

مـرا بـاری از ایشـان نـیـسـت روزی

ز دردت بــــاد روزی مــــنــــد جــــانــــم

بــه دردی کــش ز درمـان نـیـســت روزی

چـه سـود از گریه ی خـسـرو در این غـم؟

چو کشتش را ز بـاران نیست روزی

***

چــه کـردم کآخــرم فــرمـان نـکـردی

بــدیـدی دردم و درمـان نـکـردی

ز هجـران تـو کـفـری هسـت بـر مـن

شـب کـفـر مـرا ایـمـان نـکـردی

بــه دشــواری بــرآمـد جــانـم از تــن

بـبـردی جـان من، آسان نکردی

چـه جـانـها کـان بـه وجـه بـوسـه ی تـو

بــرفــت و نــرخ را ارزان نـکــردی

به گریه خواستم وصلت در این ملک

گدای خویش را سلطان نکردی

بــه کــویــت آرزومــنــدان نــمــودنــد

نگـاهی جـانـب ایشـان نکـردی

تـرا گـفـتـم کـه یـک روزی مـرا بــاش

بـرفـتـی از من و فـرمان نکـردی

دلـم بـردی و گـفـتـی خـواهمـت داد

چـو رفتـی، پـیش یاد آن نکردی

نـدیـدی عـیـش خـسـرو تـلـخ هـرگـز

بـه حلوای لبـش مهمان نکردی

***

چـنین کـان خـنـده ی شـیرین تـو کـردی

هـلـاک عــاشــقـان آیـیـن تــو کـردی

جــفـا مـی کـرد بــر مـن خـود زمـانـه

بـلای عـشـق تـا شـد، این تـو کردی

نــکــردی رد سؤال بـــوســه هــرگــز

گـدایـی بــر دلـم شـیـریـن تـو کـردی

تـرا مـن دل سـپــردم، لـیـک جـایـش

در آن گیسوی چین بر چین تو کردی

نـه مـرد عـشـق بــودم مـن، ولـیـکـن

مگـس را طـعـمه ی شـاهین تـو کـردی

مــبــادا نــام غــم هــرگــز بــر آن دل

مرا گر چـه چـنین غـمگین تـو کـردی

مـرا ایـن مـاجــرای دیـده بــا تــســت

چـنـیـنـم بـیـدل و بـی دین تـو کـردی

تو خوبان را نمودی پیشم، ای چشم

سـتـم بـر جـان من چـندین تـو کردی

نـگـفـتـم بـد تـرا، ای عـشـق، هـرگـز

که قصـد خـسـرو مسـکین تـو کردی

***

ز رحــمـت چــشــم بــر چــاکـر نـداری

نـداری رحــمـت، ای کـافـر، نـداری

دلـم بــردی و خـوشـتـر آنـکـه گـر مـن

بــگــویــم بــیــدلــم، بـــاور نــداری

مـگـو در مـن مـبـیـن، در دیـگـران بـیـن

کـه مثـل خـویش در کـشـور نداری

به پشت پای خود بنگر که وقت است

از ایــن آیــیــنــه ی بـــهــتـــر نـــداری

کـلـه را کـج مـنـه چـنـدیـن بـر آن سـر

کـه تـا بـا مـا کـجـی در سـر نداری

بــخـور خـون دل و دیـده مـکـن، ای آب

نه خون من که خواب و خور نداری

چـو دل بــرداشـتــن انـدیـشـه ات بــود

چـرا سـنگی بـه کشتـن بـرنداری؟

حــدیـث خـسـرو انـدر گـوش مـی کـن

ز بــهـر گــوش اگــر گــوهـر نـداری

***

شکسـتـی طره، تـا در سر چـه داری؟

نـگـویـی کـیـنـه بــا چــاکــر چــه داری؟

کـلـه کـج کـرده ای از بــهـر آن راســت

که خـون ریزی، دگر در سـر چـه داری؟

مسـلمان کـشـتـن اندر مذهب تـسـت

بـجـز این خـود تـو، ای کافر، چـه داری؟

مسلمانی ست این، آخر نه کفرست؟

ســتـــم را، بـــیــوفــا، داور چــه داری؟

ربــودی جــان ز خــلـقــی از نـگــاهـی

کـنـون تـا چـشـم دیـگـر بــر چـه داری؟

ورق چــون داغ شــد، ابـــتـــر نــگــردد

چــو داغـم کـرده ای، ابــتــر چـه داری؟

اگــر مـن گـفــتــه ام کــز تــو صــبــورم

دروغــی گـفــتــه ام، بــاور چــه داری؟

غـــمـــی دادی و آن دل را ســـپــــردم

مـن ایـنـک حـاضـرم، دیـگـر چــه داری؟

گـرم دیوانه خـواهی داشـت در دشـت

مـیـان بــربـسـتـه ام بـر هـر چـه داری؟

فــتــاده ســوخــتــم بــر خــاک راهــت

چـنـینـم خـاک و خـاکـسـتـر چـه داری؟

بــر آب دیــده ی خــســرو بـــبــخــشــای

چو جان تر کرد، چشمش تر چه داری؟

***

مـرا چــنـد آخـر از خـود دور داری؟

دلـــم را در هــم و رنـــجـــور داری

روا داری که بـا آن روی چـون شـمع

شــب تــاریـک مــا بــی نــور داری

مــیـان داری چــو زنـبــوران کــافــر

مــژه کـــافـــرتـــر از زنــبـــور داری

ز رسوایی مرنج، آخر محـال است

که عاشق باشی و مستور داری!

بـتـی گـر داری، از فـردا مـینـدیش

کـه در خـانه بـهشـت و حـور داری

تـو آن سـلـطـان خـوبــانـی، نـگـارا

که همچون فتـنه صد دستور داری

ز چـندان دل که ویران کرده ی تـست

چـه بـاشـد گر یکی معـمور داری؟

چو آتش در زدی، باری همین بین

چـنین بـاشـد که خـود را دور داری

معافی، گر نمی پـرسی ز خـسرو

کــه خــوبـــی و دل مــغــرور داری

***

دلـا، بــا غــمـزه ی خــوبــان چــه بــازی؟

بـگو بـا تـیغ خـون افشـان چـه بـازی؟

مـرا گــویـی کــه بــا مـن بــازیـی کــن

کـنم، جـانا، ولی بـا جـان چـه بـازی؟

ز جـان سـیـر آمـدسـتــم مـن، وگـرنـه

مـرا بــا آن لـب و دنـدان چــه بــازی؟

تفحص کن که حال کشتگان چیست؟

چـه رانی مرکب و چـوگان چه بـازی؟

چـرا بـر خـود نمی بـخـشـایی، ای دل

بــر کـافـر مـسـلـمـانـان چــه بــازی؟

چـو پـوشـی درد خـود از بــیـم جـانـی

چنین عشقی، بگو، پنهان چه بازی؟

نـه از یارسـت خـوشـتـر، آنـکـه بـینـی

نه از عشق است بـهتر، آنچه بـازی؟

مکن خـسـرو که بـازی نیسـت این کار

تـرا بـا سـاقـی سـلـطـان چـه بـازی؟

***

رخساره چه می پوشی، در کینه چه می کوشی؟

حـال دل مسـکـین را می دانی و می پـوشـی

گــر نـرخ بــه جــان ســازی، ور عــمـر بــهـا گــویـی

از دیـده خـریـدارم هـر عـشـوه کـه بــفـروشـی

گــفــتــی کــه ز مــی هــر دم ســودای دلــی دارم

تـا خون که خواهد بـود آن بـاده که می نوشی

از درد فــراقـت مـن بــیـم اســت کـه جــان بــدهـم

سـاقی دو سـه می بـرده بـا داروی بـیهوشی

شــب رفــت، چــراغ مــا از ســوز نــمــی شــیـنــد

ای شــمـع، تــو هـم دانـم آتــش زده ی دوشــی

زیـن دیـده ی بــی فــرمــان خــون چــنــد خــورم آخــر

یکـبـار ز سـر بـگـذر، ای سـیل کـه بـر دوشـی

گـر فـتــنـه ز چــشـم آمـد، ای دل، تــو چــرا مـانـی

ور سوخته شد عاشق، عارف، تو چرا جوشی

غـــم بـــســـت لـــبـــم آخـــر، درد دل بـــیــمـــاران

از نـالـه شـود وردش، زو مـرده بـه خـامـوشـی

گــفــتــم کــه کــنـم یـادش تــا دل بــه نـشــاط آیـد

چـون کار بـه جـان آمد، خـوش وقت فراموشی

گـر خــال بــنـاگـوشــت دل بــســتــد و مـنـکـر شـد

بــاری تــو گــواهــی ده، ای در بــنــاگــوشــی

خــســرو، ز رخ خــوبــان گـفــتــی کـه کـنـم تــوبــه

کـاری کـه ز تـو نـایـد، بــیـهـوده چـرا کـوشـی؟

***

اگــر تــو ســرگــذشــت مــن بــدانـی

دگـر افـسـانـه ی مـجـنـون نـخـوانی

هـمـی گـویـد «بـرو بـیـدار مـی بــاش

مکن تـعلیم سگ را پـاسـبـانی »

ز من پرسی که همدردان چه کردند؟

تـــرا دادنــد جـــان و زنــدگــانــی

مــرا گــرد ســـر آن چـــشـــم گــردان

کـه تـا بــر مـن فـتـد آن نـاتـوانـی

نـمـانـدم اسـتـخـوانـی هـم کـه بـاری

سـگ تـو بـاشـد از من میهمـانی

طـــبـــیــبـــم داغ فــرمــایــد، نــدانــد

کـه صـد جـا بـیش دارم در نهانی

بـه بــالـیـنـش مـنـالـیـد، ای اسـیـران

که بـس شیرین بـود خواب گرانی

مـــرا جــــان در وفــــاداری بــــرآمــــد

هـنـوز انـدر حـق مـن بـدگـمـانـی

بـه قتـل خـسـرو آمد عشـق و شـادم

که یاری همرهی شد آن جهانی

***

نــگــاریـن مــرا شــد نــوجــوانــی

کـه نـو بـادش نـشـاط و کـامـرانی

خـطـش پـیرامن لب، گـوییا خـضـر

بـــرآمـــد گـــرد آب زنـــدگـــانـــی

بـمیرم بـر سـر کـویش کـه بـاشـد

ســگــان کــوی او را مـیـهـمـانـی

نه بر رویت خطت، ای آیت حسن

کـه هسـت آن فـتـوی نامهربـانی

مـن از بـاغ تـو گـر بـرگـی نـبـنـدم

تـو بـاری بـرخـور از شـاخ جـوانی

غـمی چـون کـوه بـر جـانم نهادی

تـو بـاقی مان که من بـردم گرانی

چـه یارد گفت در وصف تـو خسرو

که هرچ اندر دل آرم، بیش از آنی

***

سـزد گـر نـیـکـویـی در مـن بــبـیـنـی

کـه خـودکـام و جـوان و نـازنـیـنـی

بــه گـاه خـنـده چـون دنـدان نـمـایـی

مـرا انـدر مـیـان چــشـم شـیـنـی

مسـلـمـان دیدمـت، زان دل سـپـردم

نـدانـسـتـم کـه تـو کـافـر چـنـینی

مــه و خــورشــیـد را بــســیـار دیـدم

بهی از هر که می گویم، نه اینی

به عیش خوش ترش خوشنودم از تو

که گاهی سـرکه گاهی انگبـینی

ز جــان آیـم بــه اســتــقـبــال تــیـرت

که بـر من راسـت کرده در کمینی

بـیا گـر در همـی چـینـی ز چـشـمـم

بـه شـرط آنـکـه مـهره بـرنـچـینـی

***

دیـوانــه شــدم ز یـار بــدخــوی

بــیـگـانـه پــرســت و آشــنـا روی

دل بـردن عاشقانسـت خـویش

مـن جــان نـبــرم ازان جــفـاجـوی

از جــعـد تــرش تــن چـو مـویـم

در تــافـتـه گـشـت مـوی در مـوی

پــرسـنـد نـشـان صـبــر، گـویـم

گامی دو سه از عدم بر آن سوی

خـواهم بـه درت روم بـه صـد آه

سوزم سر و پـای خود در آن کوی

او گـرچـه بـه سـوز مـن نـبـینـد

بـــاری رســدش ز داغ مــن بــوی

ساقی، بـه زکات می پـرستـان

از من بـه دو جـرعه غم فروشـوی

ای دیده، به سوز من ببخشای

کــامــروز تـــراســت آب در جــوی

خسرو چو بـه نیک گویی تست

یــاد آر او را بــه گــفــت بــدگــوی

***

جـــانــا، تـــو ز غــم خـــبـــر نــداری

کــز ســـوز دلــم اثـــر نــداری

بــــردار چــــو بــــر درت فــــتــــادم

یـا خــود فــگــنـی و بــرنـداری

تــا کـی بــه جــواب تــلـخ ســوزی

نی آنکـه بـه لب شـکـر نداری

جـای تـو دل مـن اسـت، بـنـشـیـن

دل جـــای دگـــر اگـــر نــداری

مـی کـن ز جـفـا هر آنچـه خـواهی

دانـم کـه جـز این هـنـر نـداری

ای غم، تو ز جان من چه خواهی؟

یــا کـــار دگـــر مــگـــر نــداری

خــســرو، تــو بــه راه خــوبــرویــان

یکسر چه روی، دو سر نداری

***

نی کار کسـی سـت عشقبـازی

کـو دل نـنـهد بـه جـانـگـدازی

عشقی که نه جان دهند در وی

بـازی بـاشـد، نه عشـقبـازی

مـی آیـی و مـی چـکـد ز تــو نـاز

کـز سـر تـا پـای جـملـه نازی

تن غرقه ی خونست، سجده بـپذیر

کاین جامه نمی شود نمازی

محـمودوشـان عـشـق را کشـت

حـسـنت بـه کـرمـشـه ی ایازی

زلـفـت کـه حــدیـث او درازســت

آمــوخـــت شــب مــرا درازی

از غــمــزه ی تـــو کــجـــا رهــد دل

این کافر و آن کشـنده غـازی

بــر یـاد تـو مـی زیـم، ولـی جـان

تـا کی ماند بـه چـاره سـازی

خسرو چو نهاد سر بـه تـسلیم

بـاری بـکـش، ار نـمـی نوازی

***

ای بــرده دلـم بــه دلــســتــانـی

هم جـان مـنی و هم جـهانی

جان می رودم برون و غم نیست

غم زانست که در میان جانی

دود از دل عـــاشــــقـــان بــــرآرد

حــسـن تــو ز آتــش جــوانـی

از ســوز غــم تـــو بـــرنــخـــیــزم

بــا آنـکـه بـر آتـشـم نـشـانـی

بـگشای دهان خـویش تـا دسـت

شـــویــیــم ز آب زنــدگــانــی

هـر شــب مـنـم و خــیـال زلـفـت

شـبــهـای دراز و پــاسـبــانـی

من خـواهم داد جـان بـه عشقت

هـر چــنـد تــو قـدر آن نـدانـی

از دوســـتـــی تــــو نـــاتــــوانـــم

ای دوسـت، بــبـر اگـر تـوانـی

خــســرو کـه بــمـرد، زنـده گـردد

گـر دم دهدش مـسـیح ثـانـی

***

ای آنکـه تـمام هم چـو ماهی

بــا زلـف چـو چـتـر پــادشـاهـی

مـردم ز بـرای نـقـش و زلـفـت

از دیـده بـرون کـشـد سـیـاهـی

گـر خـط سـیـاه خـود بـبـیـنـی

بر مشک دهی به خون گواهی

ای زلــف تــرت مـراغــه کــرده

بــر روی تـو چـون در آب مـاهـی

آخر چه شود گر از لب خویش

یک بـوسـه بـرای من بـخـواهی

از خـسرو خـسـتـه رو بـگردان

زان رو کـه تـمـام همچـو مـاهی

***

ای مـــردم دیـــده ی نـــکــــویـــی

شـاد آنکه درون چـشم اویی

من بـی تـو چـگویمت که چـونم

بی من تو چگونه ای، نگویی

سـیب ارچـه تـراسـت، آب او را

چــاه زنــخ تــو بـــرد گــویــی

بـر پـسـتـه لـب تـو تـا نـخـنـدیـد

از پـسـتـه نرفت تـنگ خـویی

بر مشک دهی به خون گواهی

گـر طـره ی خـویـشـتـن بـبـویی

گـل پـیش تـو، گـر بـه بـاغ رانی

خــیـزد بــه هـزار تــازه رویـی

دریاب کـه گـوهـری چـو اشـکـم

در خـاک نـیـابـی، ار بـجـویی

مــن پــای ز آب دیــده شــویــم

تـو دست ز خون من نشویی

بـا این همه از تـو چشم بـد دور

ای مــردم دیــده را نــکــویـی

***

بــخـرام، ای سـرو روان کـز بــاغ رضـوان خـوشـتـری

دلدادگان خـویش را می کش که از جـان خـوشـتـری

در هوشیاری مهوشی، سرمست و غلتان دلکشی

چـون مو کنی شانه کشی، طره پـریشان خوشتـری

چـوگـانـت سـر جـو از هـمـه، سـر بــرد گـو از هـمـه

خوش می بری گو از همه، در لعب چوگان خوشتری

بـا آنکه خوش بـاشد چمن با سرو و نسرین و سمن

بـسـیار دیدم در تـو من، بـسـیار از ایشان خـوشتـری

هر چـند مـی بـینم تـرا، تـشـنه تـرسـت این دل مـرا

خـواهـم بــیـاشـامـم تــرا کـز آب حـیـوان خـوشـتـری

گر چـه جـوانی خوش بـود، بـی تـو ندانم خوش بـود

ور زندگانی خـوش بـود، حـقـا کـه تـو زان خـوشـتـری

بـاری چـه بـاشـد دل بـبـین کـانجـا کـنی منزل گزین

در چارسوی دل نشین کز هشت بـستـان خوشتری

نقش تـو، ای شمع چـگل، بـیرون دهم زین آب و گل

لیکـن تـویی چـون گنج دل، در کنج ویران خـوشـتـری

دارم بـه دل درد قـوی، مـی خـواهمـش مـنـزل قـوی

بـا آنـکـه درد خـسـروی، لـیـکـن ز درمـان خـوشـتـری

***

ای قامتت چـون شـاخ گل، از بـرگ گل خـندان تـری

چـون لاله ی تـر نازکی، چـون سرو در بـسـتـان تـری

گل داشت وقتی بـوی تـو، آمد بـه دعوی سوی تـو

از آفـتــاب روی تـو شـد خـشـک بــا چـنـدان تــری

اکـنون کـه بـرنا مـی شـوی، آرام دلـها مـی شـوی

هـر چـنـد دانـا مـی شـوی، از کـودکـان نـادان تری

با عهدت، ای پیمان شکن، گفتی نمی یارم سخن

کز عـهد زلف خـویشـتـن بـدعهد و بـدپـیمان تـری

یـوسـف بـه هـفـده قـلـب اگـر ارزان بــود انـدر نـظـر

گر جان دهم عالم به سر، از وی بسی ارزان تری

گـفـت مـنـت آید گـران، وز همـچـو مـن تـو بـر کـران

خـوبــی و رعـنـایـی، از آن هـر روز نـافـرمـان تــری

سـلـطـان کـند گـر هر زمـان تـیغ سـیاسـت را روان

تـو در سیاسـت جـان جـان، حـقا کزو سـلطان تـری

گر جـان کـند خـسـرو زیان، بـا تـو چـه درگیرد از آن

کـز بــهـر جــان عـاشـقـان هـر روز نـافـرمـان تــری

***

ای مـه، بــدیـن چـابــک روی، از آسـمـان کـیـسـتـی

وی گل، بـدین نازک تـنی، از بـوستـان کیستـی؟

سـیـمـیـن تــری از بــادتــر، در لـب ز شـیـریـنـی اثــر

بـا قامتـی چـون نیشکر پـسـتـه دهان کیستـی؟

بـادام چـشـمـت پـر فـتـن، عـنـاب لـعـلـت پـر شـکـن

بـا ما نمی گویی سخن، بـستـه دهان کیستی؟

تـرکـی، ولـی یغـمـا نه ای، مـی بـینـمـت تـنها نه ای

بــاری از آن مـا نـه ای، آخــر از آن کــیـســتــی؟

نی سر به پیمان می بری، نی هیچ فرمان می بری

ره می روی، جان می بری، سرو روان کیستی؟

از غــمـزه ی بــیـبــاک تــو شــد جــان مـردم خــاک تــو

ای من سـگ فتـراک تـو، مطلق عنان کیسـتـی؟

می نالد از غم چون جـرس خسرو، نگویی یک نفس

کای مرغ نالان در قفس! از گلسـتـان کیسـتـی؟

***

زینسان که از هر موی خود زنجـیر صد دل می کنی

مردن هم از گیسـوی خـود بـر خـلق مشـکـل می کنی

هـم جـان و تـن مأوای تـو، هـم دیده و دل جـای تـو

ای از تـو ویران خـانـه هـا هر جـا کـه مـنـزل مـی کـنـی

بـــیــرون مــیــا در آفـــتـــاب، آزرده می گــردد تـــنــت

بــا روی خــود بــا روی او نـسـخــه مـقـابــل مـی کـنـی

دلـها بـری و خـون کـنی، ای ظـالـم، آخـر رحـمـتـی

آن دل که خـواهی کرد خـون بـهر چـه حـاصل می کنی

با خار و خس خاک رهش کردم به دیده، گفت چون

مـی نـایم از ننگ انـدرون، خـانه چـه کـهگـل مـی کـنی

بـر من چه غمزه می زنی، کآمد بـه لب جـانم ز غم

این جـان یک دم مـانده را بـهر چـه بـسـمـل می کـنی؟

ای پــنـدگـو، گـر شـد فـزون از خــوردن خـون جــگـر

چـون مـن نخـواهم زیسـتـن دانم چـه بـر دل مـی کـنی

خــاک ره خــود مـی کـنـی آلـوده از خــون کـســان

چون حق چشم ماست این، بهر چه بسمل می کنی؟

خــســرو کــه در چــاه زنــخ انــدازی و بـــرنــاریــش

جـادوسـت، پـس او را نـگـر، در چـاه بــابـل مـی کـنـی؟

***

ای چــهــره ی زیــبـــای تــو رشــک بـــتـــان آزری

هر چند وصفت می کنم، در حسن از آن زیباتری

هـرگـز نـیـاید در نـظـر نـقـشـی ز رویت خـوبـتـر

شـمـسـی نـدانـم یا قـمـر، حـوری نـدانم یا پـری

آفــاق را گــر دیـده ام، مــهـر بــتــان ورزیـده ام

بــسـیـار خـوبــان دیـده ام، امـا تـو چـیـز دیـگـری

ای راحـت و آرام جـان، بــا قـد چـون سـرو روان

زینسـان مرو دامن کشـان، کآرام جـانم می بـری

عـزم تـماشـا کـرده ای، آهنگ صـحـرا کـرده ای

جـان و دل ما بـرده ای، این اسـت رسـم دلـبـری

عالم همه یغمای تـو، خـلقی همه شـیدای تـو

آن نــرگــس رعــنــای تــو آورده کــیـش کــافــری

خسرو غریب است و گدا، افتاده در شهر شما

بـاشـد کـه از بـهـر خـدا سـوی غـریـبـان بـنـگـری

***

جان به فدات می کنم، بو که از آن من شوی

مرده تنی من بـبـین، کوش کز آن من شوی

شـد بــه بــقـیـن دیـگـران مـاه تــمـام روی تـو

چـشـمه ی آفتـاب شو، گر بـه گمان من شوی

چـنـد بـه چـربـی زبـان همـچـو چـراغ سـوزیم

سوخته عاقبت گهی هم به زبـان من شوی

گـر بـه فـغـان من تـرا دردسـری سـت، بـاز ده

نیستـم آن طمع که تـو دردستـان من شوی

سـیـم بـگـیـرم از بـرت، گـر بـکـنـی عـنـایـتـی

وام بـخواهم از لبـت، گر تو ضمان من شوی

بـرگـذر دو چـشـم مـن کـآب روانسـت درگـذر

پـیش که غـرقه ناگهان ز آب روان من شـوی

فتنه ی خسروی بـه رخ، پهلوی من نشین دمی

بو که به چیزی از بلا، فتنه نشان من شوی

***

نیسـت دلی که هر دمش آفت دین نمی شـوی

مهر فزون نمی شـود تـا تـو بـه کین نمی شوی

صـد سـتـم و جـفـای تـو یـاد نـمـی کـنـم بـه دل

هیچ فرامشم بـه دل، ای بـت چین، نمی شوی

مــی نـگــری در آیـنـه، مــن ز قــرار مـی شــوم

گر چه تو نیز می شوی، لیک چنین نمی شوی

از تـو چـنین کـه مـی رسـد نور بـه مـاه آسـمـان

در عـجـبـم کـه تـو چـرا مـاه زمـین نمی شـوی!

جان کسان که می شود هر شبی ار به کین تو

خود دل تـو نمی شود تـا تو بـه کین نمی شوی

جـور و جـفـا نـبـود بـس، بـر سـکـنـات نـیـز شـد

بـاری از آن بـتـر مشـو، گر بـه از این نمی شوی

آخـر امـیـد پــای تــو داشـت سـرم بــه خـاک ره

گیر کـه از کـرشـمه تـو بـر سـر این نمی شـوی

چـون دل خسرو از غمت گوشه نشین غم شده

وه که تو هیچگه بـر او گوشه نشین نمی شوی

***

می گذری کـه سـینه را وقـف هوای خـود کـنی

من که بـوم که بـر دلم داغ جـفای خود کنی

گویمت این چـنین مرو، وز بـد چـشـم کـن حـذر

لیک تـو گفـت نشـنوی، کار بـرای خـود کنی

حـیـف بـود کـه در روش پـای تـو بـر زمـین رسـد

دیده بـه خاک می نهم، گر ته پای خود کنی

مـاهـی و آفـتــاب ســان گـرم بــر آسـمـان روی

آه مـرا اگـر شــبــی راهـنـمـای خــود کــنـی

گـفـتــی اگـر نـگـه کـنـی دو رخ مـن سـزا کـنـم

آینه گر کـنی نگه، هم تـو سـزای خـود کنی

جـان تـو هسـت در دلم، وز سـر لطف و مردمی

هر چه بجای دل کنی، آنگه بجای خود کنی

خسرو از اشتیاق تو سوخته گشت و وقت شد

گر نظری بـه مرحمت سوی گدای خود کنی

***

دسـت بـه گل نمی زنی، زانکه نگار من تـویی

بـوی سـمن نمی کشـم، زانکه بـهار من تـویی

روی زمین گـر از صـبـا سـیرگـه شـکـوفـه شـد

مـن چـه گـره کـنم از آن، لـالـه عـذرا من تـویی

گـر ز قـرار مـی رود هـوش مـن از تـو، گـو بــرو

من به قرار خود خوشم، هوش و قرار من تویی

گرچـه سـوار آسـمان خـانه بـه خـانه می رود

کـی نگرم بـه سـوی او، فـتـنه سـوار من تـویی

چشم من از نگار خون نقش تو می کند به رخ

دل بـنهم بـه نـقـش او هر چـه نگـار مـن تـویی

خـسرو خـستـه بـر درت کشتـه ی تـیر غمزه شد

هیچ نگفـتـی، ای فـلان، کـشـتـه ی زار من تـویی

***

کـج کـلها، کـمان کـشـا، تـنگ قـبـای کیسـتـی؟

لـابـه گـرا و دلبـرا، عـشـوه نمای کـیسـتـی؟

زیـر کـلـاه جــعـد تــو بــر کـمـرت کـشـیـده ســر

بسته به چابکی کمر چست قبای کیستی؟

مـرکـب نـاز کـرده زین، داده بـه تـیغ غـمـزه کـین

سـاخـتـه آمـده چـنـین بـاز بـرای کـیسـتـی؟

سـیـنـه ی بــنـده جـای تـو، دیـده بــه زیـر پــای تـو

ما همه در هوای تـو، تـو بـه هوای کیستی؟

تــا رخ خـود نـمـوده ای، جـان ز تــنـم ربــوده ای

کاهش من فـزوده ای، مهر فـزای کیسـتـی؟

خـانـه ی جـان همـی بـری، دانه ی دل همـی خـوری

نیک بـلـند می پـری، مـرغ هوای کـیسـتـی؟

خسرو خسته را سخن بسته شد از تو در دهن

طـوطـی شـکـرین من، نغـز ندای کـیسـتـی؟

***

ای ز غــبــار خــنــگ تــو یــافــتــه دیـده روشــنــی

چـند بـه شوخی و خـوشی گرد هلاک من تـنی

وه کــه ز شــوق چــون تــویـی دود بــرآمـد از دلـم

خوب نه ای تو آفتی، دوست نه ای، تو دشمنی

بــهـر خــدای دسـت را پــیـش از آسـتــیـن مـکـش

زانـکـه زبـان بـری تـو از ریـزش خـون چـون مـنـی

دعـوی مـهـر و آنـگـهـی بـر دل خـسـتـه رخـنـه هـا

ریـش مـنـسـت آخـر ایـن، چـنـد نـمـک پـراگـنـی

درگــذر بـــراق تــو خــاک شــد اســتــخــوان مــن

مــنـتــظــر عــنـایـتــم، گــر نـظــری درافــگــنـی

ای کــه ســوار مــی روی تــرکــش نــاز بــر کــمــر

زین چـه که غمزه می زنی، تـیر چـرا نمی زنی؟

دل که بسوخت در غمت، طعنه چه می زنی دگر؟

شـیشـه ی نـازک مـرا سـنـگ مـزن کـه بـشـکـنـی

کبـر تـو ارچـه می کشـم، زانکه لطـیف و دلکشـی

خـوب نـیـایـد، ای پـسـر، از چـو تـویـی فـروتـنـی

خـسرو خستـه پـیش ازین داشت رعونتـی بـه سر

چـون بـه ریاضـت غـمت جـمله بـبـرد تـوسـنی؟

***

رخ خـوبـت بـه چـه ماند، بـه گـلسـتـان و بـهاری

چـشـم مسـت تـو بـدان نرگـس رعـنای خـمـاری

مـی روی در ره و مـی گـردد جــان گـرد سـر تــو

هم بـدان گـونـه کـه گـرد سـر گـل بـاشـد خـاری

تـیـغ بــگـذار کـه بــاری حـق عـشـقـت بــگـذارم

گـر نـه آنی تـو کـه بـا مـا حـق صـحـبـت بـگـذاری

بیهده ست این که سر کوی تو باران دو چشمم

کـز وفـا خـوشـه نـیـابـم کـه تـو این تـخـم بـکـاری

شادمانم بـه غمت گرچه دل سوختـه خون شد

شــاد بـــادا دل تـــو گــرچــه ز مــا یــاد نــیــاری

صید آن چـشم شدم، گر کشدم نیسـت ملامت

گــر بــجــویـنــد ز تــرکــان دیـت خــون شــکــاری

ای خـــیــال رخ آن یــار جـــدامـــانــده دریــن دل

او چون مهمان نرسد، خانه به صورت چه نگاری؟

ای کـه بـی فـایـده پـنـدم دهـی، آن روی نـدیده

گـر بــبـیـنـیـش تـو هـم گـوش بـه آن پـنـد نـداری

آبــگـیـنـه ســت دل نـازک بــی طـاقـت خــسـرو

بـشـکـند وه کـه چـنین گر تـو ز دسـتـت بـگـذاری

***

خــواسـتــم زو آبــرویـی، گـفـت «بــیـهـوده مـگـوی

عاشقان را ز آب چـشم خویش بـاشد آبـروی »

بـر سـر خـاک شـهـیـد عـشـق حـاجـت خـواسـتـم

گـفـت «نام دلبـر ما گـو، ولی حـاجـت مگـوی »

آب چشمم شست خون و خون چشمم گشت آب

پند گویا، بنگر این خوناب و دست از من بـشوی

دی بـه بـازاری گـذشـتـی، خـاسـت هویی آنچـنـان

جـان و دل کردند خـلقی گم در آن فریاد و هوی

جـان من گم گشت و می جـویم، نمی یابـم نشان

چون تو در جان منی، باری چنین خود را مجوی

در خـرابــیـهـای هـجــران گـر تــو در خـسـرو رسـی

در بـیـابــان کـی رود بـهـر رضـای تـشـنـه جـوی

***

بـــاز ایــن ابـــر بـــهـــاری از کـــجـــا آیـــد هـــمـــی؟

کـز بــرای جــان مـســکـیـنـان بــلـا آیـد هـمـی

من نخواهم زیست، این بو می شناسم کز کجاست

خـون من در گـردنش، بـر من چـه ها آید همی

رو بــگـردان، ای صـبــا، بــر مـن بــبــخــشــای و بــیـا

کــز تــو بـــوی آن نــگــار آشــنــا آیــد هــمــی

بـوی گـل گـه گـه کـه مـی آیـد، ز مـن جـان مـی رود

زانکـه مـن مـی دانم و مـن کـز کـجـا آید همی

یـار حــاضـر، مـن نـمـی دانـم ز بــیـهـوشـی خـویـش

کـوسـت این یا مـی رسـد یا رفـت یا آید همی

صــبــر فـرمـایـنـد و مـن بــیـخــود کـه درد عـشــق را

دل که رفت از جای خود، کمتر به جا آید همی

خـلـق گـوید، خـسـروا، غـم کـشـت، از خـود یـاد کـن

در چـنـین انـدیـشـه یـاد خـود کـرا آیـد هـمـی؟

***

سـبـزه نوخـیز است و بـاران درفشان آید همی

مــیـل دل بــر ســبــزه و آب روان آیـد هــمــی

ابـــر گــوهــربـــار پــنــداری کــه از دریــا کــنــار

بــار مــرواریــد بــســتــه کــاروان آیـد هــمــی

جای آن باشد که دل چون گل ز شادی بشکفد

کــز صــبــا امــروز بــوی آن جــوان آیـد هـمـی

مـی رود آن نـازنـین گـیسـوکـشـان از هر طـرف

صـد هزاران دل بـه دنبـالش کـشـان آید همی

جـان مـن گـر زنـده مـانـد جـاودان نـبــود عـجـب

کآب حـیوان از لـبـت در جـوی جـان آید هـمـی

وه که هر شب بـا چنان فریاد کاندر کوی تـست

خواب در چشمت ندانم بر چه سان آید همی

بـاد هـر دم تـازه تـر گـلـزار حـسـنـت کـز چـه رو

هر سحـر خسرو چـو بـلبـل در فغان آید همی

***

بــاز بــهـر جــان مـا را نـاز در ســر مـی کــنـی

دیده ی بـیننـده را هر دم بـه خـون تـر مـی کـنی

گر چو مویم میکنی، بـهر عدم هم دولت است

زانکه ره دورست و بار من سبک تر می کنی

آفتـابـی تـو، ولی زانجـا که روز چون منی ست

کـی سـر اندر خـانه ی تـاریک مـن در می کـنی

گفتی از دل دور کن جان را و هم بـا من بـساز

شرم بـادت خویش را بـا جان بـرابـر می کنی

می کنی آن خـنده ای تـا ریش من بـهتـر شود

بـاز خـنـده مـی زنـی و آزار دیـگـر مـی کـنـی

ای بـت بـدکیش، چـشم نامسـلمان را بـپـوش

در مـسـلـمـانی چـرا تـاراج کـافـر مـی کـنی؟

هر زمان گویی که حال خویش پیش من بگوی

آری آری، گـفـت خـسـرو نیک بـاور می کـنی

***

ای پـریوش، هر چـه رسـم مردمی کـم می کنی

مـی کـنـی دیـوانـه و دیوانـه تـر هـم مـی کـنـی

زلـف تـو از پـردلی صـد قـلـب دلـها را شـکـسـت

بـس که تـو بـر تو دلش در زیر هم خم می کنی

بـر درت جـان مـی کـنـم، مـزدم ز رویـت یک نـظـر

شـاه خـوبــانـی، چـرا مـزد گـدا کـم مـی کـنـی؟

خـاست طوفانی هم از خـاک شهیدان زآستـانت

وه چگونه خسپد آن خونها که هر دم می کنی؟

کـشـتـگـانـت را بـه آب دیده مـی شـوینـد خـلـق

ای عـفـاک الله تـو بـاری دیده را نـم مـی کـنی

شعله های خود، دلا، روشن مکن هر جا، از آنک

تــازه داغــی بــر دل یـاران مــحــرم مــی کــنـی

درد خــســرو را زیـادت مـی کــنـی، ای پــنـدگــو

تـو حساب خویش می دانی که مرهم می کنی

***

هر زمـانی از کـرشـمـه خـویشـتـن بـینی کـنی

چـند کافر کیش بـاشـی، چـند بـی دینی کنی؟

صــورت چــیـن نــایـدت از هـیـچ رویـی در نـظــر

بــا چـنـان رو گـر نـظـر در صـورت چـیـنـی کـنـی

آیـنـه کـو تـا بـبـیـنـی و بـبـوسـی لـعـل خـویـش

وز دهان خـویشـتـن هر دم شـکـرچـینـی کـنـی

گـر بـه روی زهـره ی گـردون کـنـی دنـدان سـفـیـد

بـر شـرف جـای مـهت گـویی کـه پـروینی کـنی

آینه بـینی و پـس گـویی کـه مـن خـودبـین نیم

چـون بــبـیـنـی آیـنـه، نـاچـار خـودبـیـنـی کـنـی

گویی اندر گیسوی مشکین من مسکین شوی

گر همان سـودا نبـینی، بـر کـه مسـکینی کـنی

مسـت حـسـنی و ز خـوی بـد تـویی نقل تـرش

جان خسرو هست، اگر رغبت به شیرینی کنی

***

چـتـر عـنـبـروش کـن از گـیسـو کـه سـلـطـان مـنـی

تـرک لشـکـرکـش کـن از مژگـان کـه خـاقـان منی

زلــف بـــالــا کــن، بـــبـــنــد آن روزن خــورشــیــد را

کآفـتـابـم نیسـت حـاجـت، چـون تـو مهمـان منی

جـان من گم گشـت پـیشـت، نیسـت آن جـای دگـر

تـا تـو بـردی جـان مـن یا خـود تـو هم جـان مـنـی

از لطـافـت جـوهرت را خـود نمی دانم که چـیسـت؟

پـا مـنـه بـر مـن کـه مـورم چـون سـلـیـمـان مـنـی

در دلـم بــاشـی و هـرگـز ســایـه بــر مـن نـفـگـنـی

بــارک الله آخـر، ای سـرو، از گـلـسـتــان مـنـی

دوش دل بردی و می خواهی که امشب خون کنی

مــن بــحــل کــردم، اگــر حــجــاج قــربــان مـنـی

کـافـرت کـردنـد خـلـقـی، بـس کـه نـاحـق کـشـتـیم

کــافــری نـزدیـک خــلـق، امـا مـســلـمـان مـنـی

چــون تــو مـهـمـانـی و آنـگـه خـانـه ی خـسـرو غـمـت

یارب، این خواب است، ای یوسف، به زندان منی

***

گر تو سیمین سرو را شکل سرافرازی دهی

بـنـده را در نـالـه بـا بـلـبـل هم آوازی دهی

بـهر مردن گشتـم اینک ساختـه تـا کی هنوز

نرگـس بـدخـوی را تـعـلیم بـدسـازی دهی

آب چشم من که شد غماز حال من بـه خون

کسـوت لعـلش همی تـعلیم غمازی دهی

بـت پـرستی دلم بـسیار شد، وقت است اگر

تـیغ کافرکش بـه دست غمزه ی غازی دهی

داد ایـن مـرهـم بـده کـز زیـر پـایـت دور مـانـد

چون به صف عاشقان داد سرافرازی دهی

یار در دل، خـسـروا و جـانم آخـر، شـاید آنـک

پـادشـاه را بـا گـدایی خـانـه انـبـازی دهی

***

جــان شــیـریـن مـنـی، ای از لـطـافـت چــون پــری

گر پـری جان است، تو از جان شیرین خوشتـری

گــویــیــا بـــر آب حــیــوان بــرگ نــیــلــوفــر دمــیــد

آن تـــن نــازک بـــه زیــر فــوطـــه ی نــیــلــوفـــری

خـواسـتـم جـورت بـگـویـم، خـوف دل بـربـسـت لـب

لــیــک رخ را چـــون کـــنــم، دارد زبـــان زرگــری

کــافــرا، تــا چــنـد تــو خــون مـســلـمـانـان خــوری

بـار دیگـر گـر مـسـلـمـانـی، بـدین سـو بـنـگـری

دل ز مــن دزدیـدی و کــردی نـهـان در زیـر چــشــم

پس همی خواهی به خنده جان من بیرون بـری

چـون بـدیدم چـشـم غلتـانت، گزیدم پـشـت دسـت

کعبـتـین آنجـا دو چـشـم، اینجـا عجـب بـازیگری

چـشمهای من چـو دریا گشـت و لبـها خـشک ماند

چون تو سلطان را چنین بد ملک خشکی و تری

سوز عاشق لطف معشوق است، بـر پروانه نیست

مـنـت شـمـع آنـکـه دادش دولـت خــاکـسـتــری

می کنی شوخی که، خسرو، جامه ها چندین مدر

خـویشـتـن را گـو کـه چـندین پـرده ی دل می دری

***

چـه شـدت که از کرشـمه نظری بـه ما نکردی؟

سـخـنی بـرون ندادی، شکری عطا نکردی

چـو گیا بـه خـاک سودم سـر خـود بـه زیر پـایت

تـو چـو بـاد بـرنگـشـتـی، مـدد گـیا نکـردی

بـه دلـم چـه خـانـه سـازی کـه هزار خـانـه دارد

ز هزار تـیر مـژگـان چـو یکـی خـطـا نکـردی

ز طـواف کـعـبــه ی خـود چـه دوانـیـم بــه کـعـبـه؟

ز هـزار حـاجـت مـن چـو یـکـی روا نـکـردی

هـمـه عـمـر وعــده کـردی، طــمـع وفـا نـکـردم

که چـو عـمر بـیوفـایی سـزد، ار وفا نکردی

تو ز حال من چه دانی که به خون چگونه غرقم

چو در این محیط هامون گهی آشنا نکردی

بـکـن، ای دو دیده، گـرچـه سـر مـردمی نداری

نظری بـه حال خسرو چو بـه کار ما نکردی

***

ز نظر اگر چـه دوری، شـب و روز در حـضـوری

ز وصــال شــربــتــم ده کـه بــســوخــتــم ز دوری

منم و شبی و گشتی به خرابه های هجران

کــه عــظــیــم دور مــانــدم ز ولــایــت صـــبـــوری

چـو بـه اخـتـیار خـاطـر غـم عـشـق بـرگـزیدم

ز جــفــا هــر آنــچــه آیــد بــکــشــیـم از ضــروری

من اگـر هلـاک گـردم، تـو چـه التـفـات داری؟

کــه ز غــفــلـت جــوانـی بــه کــرشــمـه ی غــروری

نه خـیال بـر دو چـشـمم، نه یکـی هزار منت

کــه تـــوام ز دولــت او شــب و روز در حـــضــوری

چمن اینچنین نخندد، تو مگر بهشت و بـاغی

بـشـر اینـچـنـین نـبـاشـد، تـو مـگـر پـری و حـوری

گـذری اگـر تـوانـی بــه بــهـار عـاشـقـان کـن

که ز اشک من به صحرا همه لاله است و سوری

بـه شب فراق خسرو چـو چـراغ سوخـت آخر

شبـش ار چـه تـیره تـر شد، بـه چـراغ از تـو نوری

***

بــســم از جــمـال ســاقـی و شــراب ارغـوانـی

کـه بـه یار تـشـنه ام مـن، نه بـه آب زندگـانی

منم و شبـی و گشتـی چو سگان بـه گرد کویت

نبرم هوس به شاهی که خوشم به پاسبانی

غـمـش ار چـه کـرد پـیرم، گـلـه پـیش دل نـیـارم

من و صـد هزار چـون من بـه فـدای آن جـوانی

بـرش، ای حـریف غالب، که خـراب کرد و مستـم

نه شـراب لعـل روشـن که سـرشـک ارغـوانی

تـو ز شـهر رفـتـه و من بـه کـمـال وجـد و حـالـت

نـه زبــانـگ چــنـگ و بــربــط ز درای کــاروانـی

ز فـراق کـشــتــه ای و بــه زبــان و جــان نـوا ده

بـه عـنایتـی کـه داری، بـه نوازشـی کـه دانی

تـن مـن چـو مـوم ز آتـش، بــگـداخـت در فـراقـت

بـه دل چـو سـنـگ خـارا، تـو هنوز همـچـنـانی

چــو نـویـد غـم فـرسـتــی، دل مـرده زنـده گـردد

کـه غـذای روح بــاشـد غـم دوسـتــان جـانـی

مـشــو، ای صـبــا، مـشـوش ز نـفـیـر دردمـنـدان

چـو ز غـایبـان مجـلـس خـبـری بـه ما رسـانی

طــمــع وصــال از تــو هــوس و خــیــال بـــاشــد

کـه سـگـان کـوی را کـس نبـرد بـه مـیهمـانی

کـه اگـر ز شـرح شـوقـت دل سـنگ خـون نگـرید

ز حـدیث عـشـق بـاشـد سـخـنـی بـود زبـانی

صفت تو چون توانم، به سخن که هر چه خسرو

بـه خیال و خاطر آرد، تو به حسن بیش از آنی

***

خنده ای کن شکرستان دهن بازگشای

انگبـین زان لب چـون بـرگ سـمن بـازگشای

نقـل شـاهانه ی تـو پـسـتـه و عـناب سـزد

مـردمـی کـن، قـدری گـنـج دهـن بـازگـشـای

بـا بـزرگان نرسد خرده سخن می گویی

خرده گیری به میان نیست، سخن بازگشای

جعد تو تـنگ بـه کار دل ما پـیچیده ست

پـنجـه ای چـند ز جـعد چـو شـکن بـازگشـای

هست کوتاه شب وصل درازیش بـبخش

زان سـر زلـف سـیه نـیـم شـکـن بـازگـشـای

***

عـالـم آشــوب تــر از طــره ی طـرار خــودی

فـتـنه انـگـیزتـر از غـمـزه ی خـونـخـوار خـودی

پــای افــشــرده و زانــو زده ای در کــاری

دامنت چون بگرفته ست و تو در کار خودی

آیت حسنی و پـیچـیده بـه طومار دو زلف

پـیـچ بـر پـیـچ ز نـیـرنـگ بـه طـومـار خـودی

گـر گرفـتـار تـوام، نیسـت گرفـتـی بـر من

کـه تـو نـیـز از رسـن زلـف گـرفـتــار خـودی

صــبــر مـن طـره ی طـرار تــو گـر بــاز دهـد!

یــا شـــریــک عــمــل طــره ی طــرار خـــودی

دوش بـوسی بـزدم بـر لبـت، آزرده شدی

بــاز کـن لـب، نـه اگـر بــر ســر آزار خــودی

وام بردی دل خسرو به گواهی دو چشم

اینک اینک خـط تـو، گـرنه بـه اقـرار خـودی

***

می بـه جـام ارچـه ز خـون من مسکین داری

نـوش بــادت کـه شــکـرخــنـده ی شـیـریـن داری

دو حـیـات اسـت ز یـک خـنـده ی تـو عـاشـق را

زانـکـه در حــقــه ی یـک خــنـده دو پــرویـن داری

زان لب ساده گرم بوسه ببخشی، کم ازآنک

نــظــری جــانــب ایــن گــریــه ی رنــگــیــن داری

پـیش صـوفـی گـذر و، گـریه ی خـونـین، فـرمـای

تـا بـه خـون دسـت بـشـوید دلش از دین داری

نـگـری در مـن و چـون مـن نـگـرم بـرشـکـنی

این چـه فتـنه سـت که بـهر من مسکین داری

خــار در بــســتــر تــنـهـایـیـم افــگـنـد فــراق

زان چه سودم که تو آن بر گل و نسرین داری؟

هـمـه را زنـده کـنـی و بــکـشـی خــسـرو را

جـان من این چه طریق است و چه آیین داری؟

***

بـخـتـم از خـواب درآمـد چـو تـو بـا من خـفـتـی

نـه در آغــوش کـه در دیـده ی روشــن خــفـتــی

هـر دمـی گـردی و در دیـده ی نـاخــفـتــه ی دوسـت

دوســتــانـه ز پــی کـوری دشــمـن خــفـتــی

یاد داری کـه شـبـی هـر دو بـه بـسـتـان بـودیم

من به خار و خس و تو در گل و گلشن خفتی

این چه عید است که خسرو ز تو قدری دریافت

که تـو بـا او همه شب دست بـه گردن خفتی

***

گـر تـو رنج من مسـکـین گـدا بـشـناسـی

جـور از حـد نـبــری، حـد جـفـا بـشـنـاسـی

من جز از تـو نشناسم بـه حق خدمت تـو

تـو نه آنی کـه حـق خـدمت ما بـشـناسـی

تو که از کبر و منی می نشناسی خود را

مـن مـســکـیـن گـدا را ز کـجــا بــشـنـاسـی

ز فراقت ز ضعیفی همه خـلقم بـشناخـت

ور تـو بـینی نه همـانـا کـه مـرا بـشـناسـی

بـسـتـه ی مـوی تـوام، ور بـه تـنم در نـگـری

موی در موی کـنی فـرق و مرا بـشـناسـی

بـرده ای صـد دل و زنـهـار کـه نـیـکـو داری

کـه دلم زان همه دلها، صـنما، بـشـناسـی

از درون سـوخـتـگـی دارد و از بــیـرون داغ

این نشان بهر همان است که تا بشناسی

چـون درون جـگـرم جــای گـرفـتــی زنـهـار

چـون بـریزی نمکی از لب و جـا بـشناسـی

***

نوبهار است و گل و موسم عید، ای ساقی

بـاده نـوش و گـذر از وعـد و وعـید، ای سـاقـی

روز محـشـر نبـود هیچ حـسـابـش بـه یقـین

هر که در کوی مغان گشت شهید، ای ساقی

گشت پـیمانه چو تسبـیح روان در کف شیخ

تـا ز لعـل تـو یکی جـرعـه کشـید، ای سـاقـی

حـاصـل از عمر ندارد بـجـز از حـسـرت و درد

هر که عـید اسـت ز میخـانه بـعید، ای سـاقی

آنـکـه در کـوی مـحـبـت قـدم از صـدق نـهـاد

دگــر او پــنـد ادیـبــان نـشــنـیـد، ای ســاقــی

بــارهـا کــرده بــدم تــوبــه ز مـی، بــاز مــرا

چشم مست تـو بـه میخانه کشید، ای ساقی

زاهـد از شـرم تــو دایـم ســر انـگـشـت گـزد

جــز در مـیـکـده جــایـی مـگـریـد، ای ســاقـی

***

بـــاز، ای ســـرو خـــرامـــان، ز کـــجـــا مـــی آیـــی؟

کـــز بـــرای دل دیـــوانـــه ی مـــا مـــی آیـــی

مــی کــشــد هــجـــر و ره آمــدنــت مــی طــلــبـــم

چیست فرمان تـو، جـانا، بـه کجـا می آیی؟

گــر ز جــا مـی روی از خــویـش نـبــاشــد عــجــبــی

عجب این است که چون باز به جا می آیی

ای خوش آن کشته که شد در ته شمشیر و بزیست

کــه در آن دم تــو بــه نـظــاره ی مـا مـی آیـی

ســوزت، ای عـشـق، هـمـه خــرمـن جــانـهـا ســوزد

شـرم نـایـد کـه بـر ایـن بـرگ گـیـا مـی آیی

زنـــدگـــانـــیـــت نـــمـــی ســـازد دانـــم، خـــســـرو

آخـر این کـوی فـلان اسـت که تـا می آیی!

***

آن نه روییست که ماهی ست بدان زیبایی

وان نه بـالـاسـت، بـلاییسـت بـدان رعـنایی

گر سـر زلف سـیه بـازگشـایی، چـه عـجـب

که شـود مشـک تـتـار از غم تـو شـیدایی!!

بــر دل مـن غـم زلـف تـو گـره بـر گـره سـت

بـا تـو بـگشـایم اگر پـیش کسـی نگشـایی

مردم چـشمی و شد خـانه ی چـشمم تـاریک

تـا تـو در خـانـه ی دیـگـر شـدی، ای بـیـنـایـی

ســوی دیـوار چــه آیـی کـه نـیـایـد، صـنـمـا

هــیـچــگــه صــورت دیـوار بــدیـن زیــبــایـی

هـم بـدان بـام چـو مـهـتـاب طـوافـی مـی کـن

آفــتــابــی تــو، چــرا بــر ســر دیــوار آیـی؟

چـنـد از دور، حـبـیبـا، بـه سـوی مـن نگـری

چـنـد هر سـاعـتـی از خـویشـتـنـم بـربـایی

بـخـت یاری دهدم، گـر تـو بـه من یار شـوی

دولـتــم رو بــنـمـایـد، چـو تــو رو بــنـمـایـی

دوش پـیغام تـو بـر ما بـرسـیده سـت، امروز

جان به شکرانه فرستیم، چه می فرمایی؟

بــکـشـیـدم ســر زلـف تــو و خــســرو دانـد

آنچـه مـن مـی کـشـم امـروز بـدین تـنهایی

***

چـو منی را مده از دسـت که کمتـر یابـی

نه چـون من یابـی هر یار که دیگر یابـی

قدر من می نشناسی که چسانم به وفا

بــاش تـا صـحـبــت یـاران دگـر دریـابــی

میر خـوبـان ولایت شدی، از ما می پـرس

کـاین ولـایت نه همه عـمـر مـقـرر یابـی

قـاب و قـوسـیـن خـدایـسـت کـمـان ابــرو

نه کـمانی کـه بـه دکـان کـمانگـر یابـی

نیکویی داری، اندر حـق خـسرو کن صرف

که بسی خوبی از این دولت بیمر یابی

***

جـان مـن، بــی مـن درمـانـده ی تـنـهـا چـونـی؟

من ز غم سوخته گشتم، تو بگو تا چونی؟

بــنـدگـان را نـرسـد پــرسـش مـخــدوم، ولـی

ای مـنـت بـنده، بـگـو بـهر خـدا تـا چـونی؟

هیچ مـی دانی کآخـر غـم تـنهایی چـیسـت؟

هیچ می پـرسی، کای غمزده تنها چونی؟

بـهر تـسـکین غریبـی چـه کمت خـواهد شد؟

گر بـگویی که چه حال است تـرا یا چونی؟

بـی من سـوخـتـه هر شـب کـه حـرامـت بـادا

بــا گـل و نـقـل تـر و جـام مـصـفـا چـونـی؟

خسرو از دست تو خود خون دلش می نوشد

تـو بـگو اینکـه بـه نوشـیدن صـهبـا چـونی؟

***

بـی تـو، ای بـی تو بـه جان آمده جانم، چونی؟

کـز پـی کـاهـش مـن روز بــه روز افـزونـی

پـیش از این گرچـه جـفاهات بـسـی بـود، ولی

نه چـنین بـود از این بـیشـتـری کـاکـنونی

جان همی خواستی از من که به افسون ببری

جان من رفت و تو هم بر سر آن افسونی

چـنـد گـویـی کـه چـه حـال اسـت دل تـنـگ تـرا

آن چـنان اسـت کـه تـو از دل مـن بـیرونی

حـــال خــونــابـــه ی خـــســرو دل خــســرو دانــد

تـو چـه دانی که نه در آب و نه اندر خونی

***

دلها بـه غمزه دزدی، چون خنده بـرگشایی

جانها به عشوه سوزی، چون زلف را نمایی

دلـهـا بــری و گــویـی، مـن دلـبــری نـدانـم

بــازی ز زلـف بــسـتــان تــعـویـذ دلـربــایـی

هستـم فتـاده در غم بـرخاستـه ز هستـی

هـیچ افـتـدت کـه گـه گـه در دیدن مـن آیی

گـردد دل غــمـیـنـم خــون از بــرای جــانـان

زیـرا کــه مـی بــرآیـد حــال مـن از جــدایـی

خون شد ز گریه دیده، بفشان ز زلف گردی

تـا دیـده سـرمـه سـازد از بــهـر روشـنـایـی

چـندین مگو که خسرو بـا من چـه کار دارد؟

آخـر تـو روز عـیـدی، مـن بــنـده روسـتـایـی

***

ای بـیغـم از دل من، بـسـیار شـد جـدایی

شادی بـه رویت ارچه بـر غم کنان نیایی

گـفـتـی، رهات کـردم از خـنجـر سـیاسـت

دل سـوخـتـی و جـانم آتـش بـرین رهایی

دانـد چـگـونـه بـاشـد شـبـهای دردمـنـدان

آن کس که خفته یک روز بر بستر جدایی

شـبـهای عـاشـقـان را شـمـع مـراد نـبـود

رسوای شهر و کو را چـه جـای پـارسایی

خورشید آسمان را چـون کم تـوان رسیدن

بـر جـای رقـص مـی کـن، ای ذره ی هـوایی

در حـسـرت جـمالت جـانم بـه لب رسیده

ای دستـگیر جـان ها، آخـر بـگو، کجـایی؟

آن من نیم که باشم در ملک وصل خسرو

بـگذار تـا بـه کویت خوش می کنم گدایی

***

ای کــه تــاراج دل و دیـن مــی دهـی

فـتـنـه را بـاز این چـه آیین مـی دهی؟

مــاه از روی تـــو مــی یــابـــد شــرف

کش بـه یک خنده دو پـروین می دهی

می دهی دل بو که جان خواهد ستد

بـاری آن مـسـتـان، اگـر این می دهی

ندهیم چـندان کـه خـواهم بـوسـه ای

بـارک الله، عـشـوه چـندین می دهی

چــنـد گــویـی لـب بــه دنـدانـت گــزم

در دهـان مــرده یـاســیـن مــی دهـی

خـوی ز رویـت ریـخـت آبـی بــر لـبــت

زانکـه شـربـت نیک شـیرین می دهی

لعل تـو در خـون خـسـرو بـسـتـه شد

هم بر این شربت که رنگین می دهی

***

سرمه اندر چشم خودبین می کنی

شـانـه انـدر زلـف پـرچـین مـی کـنـی

از ستـم چـندین که کردی کس نکرد

بس کن، از بهر که چندین می کنی؟

در غـم لـبــهـای مـن گـویـی بــمـیـر

مـرگ را بـر بـنـده شـیرین مـی کـنـی

بـگـذری از مـهر و گـویی کـاین کـنـم

مـهـر مـی بـایـد تـرا کـاین مـی کـنـی

تــا بـــود مــا و خــیــالــت در شــرف

چـشم خـسـرو پـر ز پـروین می کنی

***

آنکه جـان گویند خـلقـی، آن تـویی

وانکـه شـیرین تـر بـود از جـان تـویی

شـهـر دل ویـران شـد از بــیـداد تـو

ورچـه ویران تـر شود، سلطان تـویی

در بــلـای فـتــنـه نـتـوان زیـسـتــن

دیـر زی، گـره یـکـی زیـشـان تـویـی

تـا کیم سـوزی که دل بـر جـای دار

چـون بـرین دل صـاحـب فرمان تـویی

از گـران جـانـی مـن، جـانـا، مـرنـج

چـون درون جـان مـن پـنـهـان تـویـی

من خوشم، گر سوخـتـه دارم جـگر

از تو خواهم عذر، چون مهمان تویی

درد خسرو هر زمان افزون تر است

از که گیرم عیب، چـون درمان تـویی

***

ای ز رویـت چــشــم جــان را روشــنـی

زلـف مـشـکـن تـا دلـم را نـشـکـنـی

گـفــتــم ایـمـن شــو کـه مـن زآن تــوام

عـید بـر عـمـر اسـت و آنـگـه ایمـنی

چیست کز دستم نمی نوشی شراب؟

روشـنـم شــد تــشـنـه ی خــون مـنـی

هـر زمــان گــویـی مــنـال از دوســتــان

چـند انـدر بــازی، ای یـار، افــگـنـی؟

آخـر ایـن جــان اسـت کـز تــن مـی رود

آخر این تیغ است و بر من می زنی!

مــانــده بـــا دامــان آن یــوســـف دلــم

آخـر این خـون هـم در آن پـیـراهـنـی

پـاک دامـانـی، تـو دانی چـاره چـیسـت

مـا و مـعـشـوق و مـی و تــردامـنـی

تــا چـه خـواهـد شـد، نـدانـم حـال مـن

مـن اسـیـر و تــیـغ خــوبــان گـردنـی

خـسـروا، از کـنـدن جـان چـاره نـیـسـت

چـون نـمـی آری کـه دل را بـر کـنـی

***

تـرک مـن، بـر شـکـل دیـگـر مـی روی

بــا مـه از خـوبــی بــرابــر مـی روی

چـسـت بــربـسـتـی قـبــای فـتـنـه را

گویی از میدان بـه لشـکـر می روی

بـــر ســـر خـــود راه کـــردم مــر تـــرا

بـر حـقـی، گـر بـر سـرم بـرمی روی

چــنـد گـویـی در روم در چــشـم تــو؟

دیده در راهسـت، گر سـر می روی

دوش گــفــتــی مـردم چــشــم تــوام

وین زمان در چشم من درمی روی

سوی خسرو بین که خاک پای تست

ای که بـاد افـگنده در سـر می روی

***

تـا فـراقت تـاخـت بـر من بـارگی

ســاخــتــم بــا مـحــنـت و آوارگـی

دل ز ما بردی، زهی جان پروری

خون ما خوردی، خهی غمخوارگی

چـار و ناچارت چو ما فرمان بـریم

چــاره ی مــا ســاز در بـــیــچــارگــی

چـون عـنان صـبـر بـردی از کفـم

یـک زمـان درکـش عـنـان بــارگـی

وارهان یکـدم از این بـیداد و غـم

زانـکـه شـد بـیـداد غـم یـکـبـارگـی

***

آمـد آن شـادی جـان بـر مـا دی

شادی افزود مرا بـر شادی

پـایـش افـتـادم و لـب بـگـرفـتـم

گفت، بـگذار، کجا افتـادی؟

گفتـم آن کردم، چـون بـاد صـبـا

از دل غنچـه گره نگشـادی

ســـرو در آرزوی بـــنـــدگـــیــت

گـلـه ها مـی کـند از آزادی

یاد داری که از این پیش ز لطف

باده بر یاد خودم می دادی

کـرد بـیـداد تـو بـر خـسـرو جـور

نـسـتـد دارویی از بـیـدادی

***

هر شب، ای ماه، کجا می گردی؟

از من خستـه جـدا می گردی

گــر بــه ذکــر تــو دمــی گــردد دل

هیچ گـرد دل مـا می گـردی؟

ورق جـور بـه کف چـون خط خویش

همـه در گـرد بـلـا می گـردی

بـا خـط خـویش بـگـویی کـامـشـب

گرد خورشید چـرا می گردی؟

مـن کـجـا تـا بـه کـجـا در طـلـبـت؟

تـو کجـایی و کجا می گردی؟

مـن دهـن بــاز چـو گـل مـنـتـظـرت

تو پریشان چو صبا می گردی

***

گر چـه سعادت بـسی سـت در فلک مشتـری

دزد حـوادث هم اسـت از پـی انگشـتـری

عـقـل حـوادث نـپـخـت در پـس نه پـرده، زآنـک

رخـنـه ی بـال مـن اسـت در فـلـک چـنـبـری

راست روی پـیشه کن همچـو سحـاب سـپـهر

بـو که ازین دیوگاه جـان بـه سلامت بـری

حرف طلب کن نه نقش کز ره معنی خطاست

مـعـتــقـد پــایـدار دسـت بــه صـورتــگـری

سـوزش عـشـاق تـو هسـت چـو آتـش بـه دل

نه ز پـی مردمی است دولت خاکستـری

قـابــل عـصـمـت نـیـنـد، پــنـد نـگـویـنـد، ازآنـک

مغ نشـود پـارسـا، سـگ نشـود جـوهری

گـرچـه در آخـر زمـان پــرورش دیـن کـم اسـت

عدل خلیفه بـس است از پی دین پـروری

قـطـب جـهان کـاهل ملـک خـدمتـی درگـهش

جمله سر آرند پیش، تاج شهی بر سری

***

ای رفتـه در غـریبـی، بـاز آ که عـمر و جـانی

یا خـود چـو عمر رفتـه بـاز آمدن ندانی؟

در راه تــو بــمــیـرم، گــرچــه تــرا نــبــیـنــم

بـاری خـلـاص یـابـم از نـنـگ زنـدگـانـی

زانجـا که رفتـه ای تـو، نفرستـی ار سلامی

بـر دست بـاد بـاری از خاک ره نشانی!

رفــتــی و زآرزویـت بــر لــب رســیـد جــانـم

مـانـا کـه زنـده یـابـی، بـاز آ اگـر تـوانـی

از مــا چــو آشــنــایـان بــرداشــتــنــد دل را

ای جـان زار مـانده، تـو هم بـبـر گـرانی

ای صاحب سلامت، خفته به خواب مستی

تو در شب فراقت احوال من چه دانی؟

زین بـخـت نابـسـامان کامی نیافت خـسـرو

بــر بــاد آرزو شــد ســرمــایـه ی جــوانــی

***

ای بـــاد، بـــاز بــر ســر کــوی کــه مــی روی؟

بوی که رهبرت شد و سوی که می روی؟

چـندان گل و شـکوفه که هسـتـند خـاک پـات

در جـسـتـجـوی روی نکـوی کـه می روی؟

بـا این نسیم خـوش که تـو داری بـه بـوستـان

جـایی دگر بـگو کـه بـه بـوی که می روی؟

زیـنـگـونـه کـز تـو طـره ی سـنـبـل مـعـطـر اسـت

تــو بــهـر بــوی کــردن بــوی کـه مـی روی

خوش می شود دلت که گذر می کنی به باغ

دانـی بـه گـرد گـلـبـن روی کـه مـی روی؟

آنــجــا روی مــگــر کــه جــهـانــی اســیـر دل

در کوی تـو روان، تو بـه کوی که می روی؟

خـسـرو ز تـشـنـگـی بـیـابــان هـجـر سـوخـت

ای آب زندگـی، تـو بـه جـوی کـه می روی

***

نامردم اسـت، هر کـه درو نیسـت مردمی

عودی که بوش نیست، بسوزش به هیزمی

مردم نه ای، چه نفس بـد اندر نهاد تست

دیــوی کـــه جـــای کـــرده در انــدام آدمــی

وه این چه کوری است که در چارراه شرع

بــا صــد هـزار رهـبــر بــیـنــنــده ره گــمــی

عـمر روان چـو آب و تـو معـمار قـصـر خـاک

چـو آب چـشـمـه هسـت، چـرا در تـیمـمی؟

شـرمـی کـه بـهر مـال شـوی بـنده ی خـزان

چـــون بـــنــده ی خـــدایــی و فـــرزنــد آدمــی

چـون بـد کـنی، بـدیت بـگـویند، از آن مرنج

کـان هم خـودی که در حـق خـود در تـکلمی

از بــرگ ریـز یـاد کــن و دل مــنـه بــه بــاغ

ای بــلـبــلـی کـه بــر ســر گـل در تــرنـمـی

امـروز بـاژگـونـه مـزن نـعـل اسـپ خـویـش

فـردا چــو زیـر خــاک لـگـدکـوب هـر ســمـی

***

بـه بـت نـمـای مـرا ره، اگـر بـه دیـن نـتـوانـی

به مهر کش سگ خود را، اگر به کین نتوانی

گـهـم نـوازی، گـاهـی بــود کـه تــیـغ بــرانـی

مراد تـسـت، چـنان کـن، اگـر چـنین نتـوانی

بـه نـاز گـویی، بـوسـی دهم اگـر بـدهی جـان

مـن آن تـوانـم کـردن، ولـی تـو این نـتـوانـی

بـیا و تـکیه بـرین چـشم شب نخـفتـه ی من کن

کـه بـا چـنـین تـن و انـدام بـر زمـین نـتـوانی

مگو تو تلخ که جان می بری به گفتن شیرین

مرا بـه زهر گهی کـش، کـز انگـبـین نتـوانی

خـوش اسـت بـاغ، ولیکن نایستـد دلم آن جـا

کـه تـو شـنـیـدن ایـن نـالـه ی حـزیـن نـتـوانـی

دلـا، بــکـش ز بــلـنـد آسـتـانـت دامـن دعـوی

کـه خـاک رفـتـن آنـجـا بـه آسـتـین نـتـوانـی

نخـست از سر جـان خیز خـسروا و پـس آنگه

بـه آشـکـار بــرو زن، گـر از کـمـیـن نـتـوانـی

***

هـلـال عـید نـمـود، ای مـه دو هـفـتـه، کـجـایی؟

کـه دوسـتـان را روی چـو عـیـد خـود بـنـمـایی

بــرون خــرام کــلــه کــج نـهـاده تــا بــه نــظــاره

ز پــرده هـا بــه درافـتـنـد لـعـبــتــان خـتـایـی

اگر تو بـاد بـه سر می کنی، رسد که بـه خوبـی

چـو غنچـه لعل کلاه و چـو سـبـزه سبـزقبـایی

نـمــاز عــیـد بــه مـحــراب ابــروی تــو کــنـم مـن

نه من که جمله جهان، چون به عیدگاه درآیی

چــرا روایـی اشـکـم بــه پــیـش روی تــو نـبــود؟

گــلــاب را بـــود آخـــر بـــه روز عـــیــد روایــی

هـر آنـچـه در دل مـن بــود، ریـخـتـنـد بــه صـحـرا

دو چـشم من که بـه خونم همی دهند گوایی

بـخـوان بـه نزد خـودم تـا چـو بـخـت سوی تـو آیم

کجـاسـت دولت آنم که تـو بـه سـوی من آیی

به جور می کشم، این جرم خسروست، نه از تو

که تـو چـو لطـف ملک جـان فـزای عـمر فزایی

***

سلام و خدمت ما، ای صبا، به یار بگوی

فـغـان و زاری بـلـبـل بـه نـوبـهـار بـگـوی

بـرفـت طـاقـت صـبـر و نماند قـوت عـقـل

بــگـوی حـال مـن او را و زیـنـهـار بـگـوی

ز خـون دیده همه دسـت من نگار گرفت

مگر کـه دسـت بـگیرد بـدان نگـار بـگوی

هزار جـور کشـیدم ز غـم که نتـوان گفت

یـکـی اگـر بــتـوانـی از آن هـزار، بـگـوی

اگــر ز بــنـده فــرامـوش کــرد، یـادش ده

وزین سخن دو سه بـر وجه یادگار بگوی

بـنـای عـافـیـتـم کـاسـتـوار بـود از صـبــر

خـراب شـد ز غـمـم دار اسـتـوار بــگـوی

حـدیث چـشـم چـو دریا بـگو و زین مگذر

چو زین گذشت، حدیث لب و کنار بگوی

اگرچه هر چه بـگویی بـه عکس کار کند

تـو بـاری اینقدر از بـهر عـکس کار بـگوی

اگر چـه او نشود ز آن خـویش خـسـرو را

تـو ز آن خـود بـکـن و بـهر کـردگار بـگوی

***

ای بــاد صــبــحــگـاه بــه مـن نـام او بــگـوی

خـونـاب غـیـرتـم بـه لـب جـام او بـگـوی

جـان بــو کـه خـوش بــرآیـدم امـروز پـیـش او

چـیزی دگـر مگـوی، همین نام او بـگوی

بـسـتـان دعـای سـوخـتـه ای، وز لـبـش مرا

آلــوده ی کــرشــمــه ی دشــنـام او بــگــوی

یـار اســت یـا خــیـال؟ نـمـی دانـم ایـنـقــدر

آن کیست در طواف بـر آن بـام او بـگوی

شــبــهـا مـنـم ز غـمـزه ی او غــرق خــون نـاب

این ماجـرا بـه نرگس خـودکـام او بـگوی

پــیـغــام داد کـز ســر تــیـغــت ســر افـگـنـم

حاجت به تیغ نیست، به پیغام او بگوی

وامی ست جان خسرو از آن روی همچو مه

گر ممکـن اسـت بـر رخ گلفـام او بـگوی

***

گـاهم ز غـمـزه هـا هـدف تـیر مـی کـنـی

گـاهـم زبـون چـشـم زبـون گـیـر مـی کـنـی

من جـامه کـاغـذین کنم از رشـک کاغـذت

کـان را چـو بـرگ کـه هـدف تـیر مـی کـنـی

خونها که می خورانیم، از تو بـدین خوشم

گویی بـه کـام من شـکـر و شـیر می کـنی

شب گوییا بـه خـواب لبـم بـر دهان تـست

این خـواب را بـگو که چـه تـعـبـیر می کنی؟

من از غمت خمیده، تو گویی جوان شدی

خوش خنده ایست اینکه به تدبیر می کنی

گفتـی بـلا رسد که بـه خواریت می کشد

جـان عـزیز من، تـو چـه تـقـصـیر می کـنی؟

هر دم مگو، ز یاری خـسـرو مراسـت شک

زیـرا سـخــن مـخــالـف تــقـدیـر مـی کـنـی

***

ای یـار پــرنـمـک، جــگــرم ریـش مـی کــنـی

قـصـد هلـاک سـوخـتـه ی خـویش مـی کـنی

از دیــده شــرم دار، گــرت بــیـم آه نــیــســت

بـی موجـبـی چـرا دل من ریش می کنی؟

آخـــر کـــجـــا روا بـــود، ای نــاخـــدای تـــرس

این سـلطـنت که بـا من درویش می کـنی

ای آنـکـه پــنـد مـی دهـیـم از بــرای عـشــق

چـندین مدم که آتـش من بـیش می کـنی

جـانـا، ز طـعـنه کـشـتـه شـدم، کـاین دل مـرا

آمـاج تــیـر دشــمـن بــدکـیـش مـی کـنـی

چشمت به خواب می رود، آن مست را بگوی

آخـر چـه کـرده ایم کـه در پـیش مـی کـنی

جـوری کـه می کـنی تـو، مـرا آن نمی کـشـد

این می کشد که پیش بداندیش می کنی

گـر بـوسـه خـواهم از مژه، گـویی جـواب تـلـخ

بـوسه مده، چـرا سخن از نیش می کنی؟

خـسـرو بــه آرزو چـو خـیـالـت بـه جـان خـریـد

در کـار او هـنـوز چــه فـرویـش مـی کـنـی؟

***

هیچ شـکـر چـو آن دهان دیدی؟

هیچ تـنگ شـکر چـو آن دیدی؟

ایـن زمــانـت کــه در کــنـار آمــد

جـز کـمـر هیچ در مـیان دیدی؟

در چمن همچو شمع مجلس ما

طـوطـی آتـشـین زبـان دیـدی؟

در سـخـن جـز شـراب آتـش فام

ز آب آتش نشان نشان دیدی؟

راســـتـــی را شــمــایــل قــد او

هیچ در سرو بـوسـتـان دیدی؟

پـــرتـــو روی او بــــگـــو روشـــن

هـیـچ در مـاه آسـمـان دیـدی؟

همچـو غرقاب عشق او، خـسرو

هـیـچ دریـای بــیـکـران دیـدی؟

***

گر منت می کـنم عـنان گیری

تا کی از چون منت کران گیری؟

هـر زمــان از کــرشــمـه ی ابــرو

بـهـر خـونـریز مـن کـمـان گـیـری

دل گــرفــتــار تــو از آن کــردم

کــه مـرا از بــرای جــان گــیـری

غـمـزه و چـشـم تـو نکـو دانـد

این زبـون کـردن، آن زبـان گـیری

آفـتـابـی، ولی نخـواهم گفـت

کـه تـو زان چـیزها جـهان گـیری

بـین دهـان چـو خـاتـم خـود را

تـا خـود انگشـت در دهان گیری

مـنم و هر دو مـردم چـشـمـم

کـه دو سـه بـنـده رایگـان گـیری

بـوسـه گفتـی و گر لبـت گیرم

ایـن نـبـایـد، حـسـاب آن گـیـری

گویدت دل که ترک خسرو گیر

تـرسـم از کـودکـی همان گـیری

***

تــا تــو روی چـو مـاه بــنـمـایـی

نــتـــوان دیــد روی بـــیــنـــایــی

نـیـم بــالـای تــو نـبــاشـد سـرو

کــه تــو ســرو تــمــام بــالــایـی

بـه تـماشا قدم چه رنجـه کنی؟

تـو کـه سـر تـا قـدم تـمـاشـایـی

گـویـی از حـسـرت نـبــات لـبـت

شیشـه گر گشـت چـرخ مینایی

روی بـــنــمـــای تـــا درو داریــم

کـــز رخ آیــیــنــه ی مــصـــفـــایــی

پـیشـتـر زانـکـه بـرد دانـی رنـگ

نــتــوانــی کــه روی بــنــمــایـی

پـیـش زلـفـت فـتـاده ام شـبـهـا

دیـو مــی گــیـردم ز تــنــهــایـی

بــســتــه ی زلــف را بــگــو، بـاری

کـای فـلـان، در کـدام سـودایی؟

بی تو چون زلف تو پس آمده ام

چه شود، گر به رفق پیش آیی؟

بـوسه ای چـند بـنده خـسـرو را

بــر لــب خــود بــرات فــرمــایـی

***

چـو کـار جـهان نیسـت جـز بـیوفـایی

درو بـــا امـــیــد وفـــا چـــنـــد پـــایــی

رها کن، چـرا می کنی قـصـر و ایوان

بــه جــایـی کــه نـبــود امــیـد رهـایـی

بـلند آفتـابـی سـت هر یک که بـینی

بــــگـــرد انـــدرو در هـــوای هـــوایـــی

اگــر آدمــی غــرقــه گــردد بــه دریــا

از آن بــه کـه بــا کـس کـنـد آشـنـایـی

اگر چـه بـسـی دردها هسـت، لیکن

جــداگــانــه دردی ســت درد جــدایـی

چـو دیدی که هسـتـی بـقـایی ندارد

ز هسـتـی چـه لافی در این لابـقایی؟

مـرو بـهر مـشـتـی درم نزد هر خـس

مـکـن خـدمـت گـاو چــون روسـتــایـی

به جیب فلک، خسروا، دست در کن

به هر جا چو دونان چه دامن گشایی؟

***

مــرا دوش گــویــی بــه خــواب آمــدی

بــه کـف کـرده جــام شـراب آمـدی

کـنون هسـت جـان کـندنم زان خـمـار

که در خـواب مسـت و خـراب آمدی

ز حــیــرت بــه خــواب اجــل مــی روم

بــه بــیـداریـم نـه بــه خـواب آمـدی

بـه دل بـردنـم آمـدی، عـیـب نـیـسـت

تـو مـسـتـی بـه بـوی کـبـاب آمـدی

شــبـــی داشــتـــم تــیــره از روز بـــد

شبم خوش که چون ماهتاب آمدی

چـو جــسـتــنـد از گـریـه ی مـن سـبــب

تــو بــودی کــه بــر روی آب آمــدی

کـجــا بــودی، ای اخــتــر، نـیـک فـال؟

کــه مــه بـــودی و آفــتـــاب آمــدی

به قهر ارچه کامل شدی، هم خوشم

کـه در تــیـغ حــاضــر جــواب آمـدی

دل خــســرو از تــو نــشــد هــیـچ دور

بـه ره گـرچـه بـس مـاهتـاب آمدی

***

ز مـن بـرشـکـسـتـی بـه یـکـبــارگـی

در وصـل بـسـتـی بـه یـکـبـارگـی

درافتـاده بـودی بـه دامم، چـه سـود؟

که از دام جـسـتـی بـه یکبـارگی

بـــیــا کــز جــدایــی بـــرانــداخــتــم

همه ملک هستـی بـه یکبـارگی

مــگــر در دلــت مـهـربــانـی نـمــانـد!

که پیمان شکستی بـه یکبـارگی

بــرفــتــی و بـــا بــدســگــالــان مــن

به عشرت نشستی به یکبارگی

چه می خورده ای، خسروا، که دگر؟

ز انـدوه رسـتـی بــه یـکـبــارگـی

***

تـو خـود بـه غمزه سـراسـر کرشـمه و نازی

چه حاجت است که با ما کرشمه ای سازی

بــه تــیـغ بــازی مــژگــان مــریـز خــون مــرا

کـه نـیـسـت ریـخـتـن خـون عـاشـقـان بـازی

شب آمدی و نگفتم به کس، ولی چه کنم؟

کـه بــوی زلـف بـه هـمـسـایـه کـرد غـمـازی

حـدیث حـسـن کسـی را بـه عهد تـو نرسـد

تـرا رسـد کـه، نـگـارا، بــه حـسـن مـمـتـازی

از آن شده سـت لگدکوب بـلبـلان سـر سرو

کـه پــیـش قـامـت تـو مـی کـنـد سـرافـرازی

چـو جـان بـه پـای تـو انداختـم، خیال بـگفت

کــه مــن از آن تــوام تـــا تــو دل نــیــنــدازی

رضا بـه کشتـن خـود داد خـسـروت که ز لب

بــه زنـده کــردن او چــون مــســیـح پــردازی

***

ای شـب تـیره بـه گیسـوی کسـی می مانی

وی مؤذن تــو بــه فـریـادرســی مـی مـانـی

چـه خـبـر داری از آن قـافـلـه، ای مرغ سـحـر؟

کـه ز فـریـاد بـه نـالـان جـرسـی مـی مـانـی

گـریه مـی خـواسـت هـمـی آیـدم از دیـدن تـو

زان که، ای سرو، به بـالای کسی می مانی

عـمرم آن اسـت کـه در دیده همی آیی، لـیک

مردن این است که در دیده بسی می مانی

صد شبم چشم به ره مانده و روزی که رسی

طـاقـتـم نیسـت، اگر یک نفـسـی می مانی

آخر، ای دل، چه کنم بـا تو، بـه هر جا که روی

عـاقـبـت بـسـتـه بـه دام هوسـی می مانی

آه ســـــوزنـــــده چـــــرا دود ز تـــــو بـــــرنآرد؟

خسروا، چون تو نزاری، بـه خسی می مانی

***

کـرشـمـه کـردن تـو وقـت نـاز و بـدخـویی

ســزد کـه نـو کــنـد اکـنـون لـبــاس دلـجــویـی

چه آبـروست که حسن از رخ تو می بـارد

بـه وقـت صـبـح کـه روی چـو مـاه مـی شـویی

جـز از تـو روی کـسـی را نکـو نمـی بـینم

کــه دیـگــری نــبــود خــود بــدیـن نــکــورویـی

به عشوه عیش مرا تلخ می کنی هر روز

مکـن کـه خـود شـودت همچـنین بـه بـدخـویی

فـتـاده ام بـه درت خـان و مـان رهـا کـرده

رها کن، از من بی خان و مان چه می جویی؟

اگـر بـه پـیـش تـو از بـنـده گـر بـدی گـویـد

بــدو بــگـو کـه تــو، بــاری نـکــو نـمـی گـویـی

بـیـا تـو در بــر خـسـرو، بــبـر غـم از دل او

بـــه شـــادی دل آن کـــس کــه در بـــر اویــی

***

سـمن داری بـه زیر سـبـزه یا خـود یاسـمین داری

رخی داری به از هر دو، هم آن داری، هم این داری

ز غمزه می کشی، ناوک ندانم بر که خواهی زد؟

جـنـیبـت تـنـد مـی رانی، نـدانـم بـا کـه کـین داری؟

از آن زلـف و دهان خـوش سـلیمانی بـکـن دعـوی

که هم دیوت بـه فرمان است و هم انگشترین داری

بـــه زلــف کــافـــرت دارم دل کــافـــر مــزاج خـــود

بــه زنـاری بــدل کـردم هـمـیـن اســبــاب دیـنـداری

مرا رخـساره زرین شد، چـو سیمین دیدمت سینه

مـرا جــان آهـنـیـن بــایـد، چـو تــو دل آهـنـیـن داری

تـرا چـون آب حـیوان روی و عاشـق پـیش تـو مرده

چـه سـودم از چـنان رویی کـه ما را اینچـنین داری؟

حـشـر در کـوی تـو زیبـد کـه هسـتـت صـورت زیبـا

قــیـامـت بــر درت اولــی کــه فــردوس بــریـن داری

بـر آن عـزمـم کـه گـیرم سـاعـد سـیمین تـو یکـدم

بـه مـن ده انـدکـی زان گـل کـه انـدر آسـتـیـن داری

خـط سـبـز از پـر طـاووس می سـازد مـگـس رانت

رهـا کـن تـا مـگـس رانـد کـه در لـب انـگـبـیـن داری

لـب شـیرین بـه خـسـرو ده، مبـادا خـط فـرو گـیرد

شـکـر در کـام طـوطـی نه کـه زاغ اندر کـمـین داری

***

تا داشت به جان طاقت، بودم به شکیبایی

چون کار به جان آمد، زین پس من و رسوایی

سـرپـنجـه ی صبـرم را پـیچـیده بـرون شـد دل

ای صــبــر، هـمـیـن بــودت بــازوی تــوانـایـی

در زاویـه ی مـحـنـت دور از تــو چـو مـهـجـوران

تــنــهـا مــنــم و آهـی، آه از غــم تــنــهـایـی

شبها منم و اشکی، وز خون همه بـالین تر

عـشـق این هنرم فـرمـود، ار عـیب نفـرمـایی

گفـتـی که شـکیبـا شـو تـا نوبـت وصـل آید

تـو پـیـش نـظـر، وانـگـه امـکـان شـکـیـبـایـی!

صد رنج همی بـینم، ای راحـت جـان، از تـو

از دیـده تـوان دیـدن چـیـزی کـه تـو بـنـمـایـی

گر راز بـرون دادم، دانی که ز بـی خـویشی

دیـوانـه بــود عـاشـق، خـاصـه مـن سـودایـی

بـس در که همی ریزد از چـشم تـر خـسرو

کـز دسـت بـرون رفـتـنش سـررشـتـه ی دانایی

***

مــگــر، ای بــاد نــوروزی، گــذر بــر یــار مــن داری

کـه گـویی این نسـیم تـازه زان گـلـزار مـن داری

اگــر چــه یـاد نـارد روزی از مــا، چــون روی آنـجــا

سـری از من بـه پـای آن فـرامـش کـار من داری

مـرا از زندگـانی تـوبـه شـد، ای مـرگ، بـی رویش

بـیا، بـسـم الله، ار فـرمـانی از دلـدار من داری

مدان، ای سرو، کز حسن تو حیران مانده ام در تو

ولیکن دوسـت می دارم که شـکل یار من داری

دل آزرده ی مـن بــاری از غـمـخــوارگـی خــون شــد

تو چونی، ای که جان اندر دل غمخوار من داری

کـلاه صـوفـیان را جـام می می سـازد آن سـاقـی

درآ، ای مـحـتـسـب، گـر طـاقـت بـازار مـن داری

من و شـبـها و هجـر و پـاسـبـانی، از سـرم بـگـذر

تـو خـواب آلـود نـتـوانی کـه پـاس کـار مـن داری

مگـر این سـو کـه بـنشـیند، تـوانی مردمی کـردن

کـه یـکـدم پــای نـازک بــر دل افــگـار مـن داری

زبـانی خـسـرو و شـکـر غـمت، گـر بـشـنوی ار نه

تو مست دولتی، کی گوش بـر گفتار من داری؟

***

دلا، آن تـرک را دیدی، کنون سـامان کجـا بـینی؟

نمی گفتـم درو منگر که خـود را مبـتـلا بـینی

بـه خـیل آن سـواری لـشـکـر دلـهای مشـتـاقـان

فروزان همچو آتـشهای لشکر جا بـه جا بـینی

نیارم گفـت کـش پـابـوس از من، ای صـبـا، لیکن

ز من بـر گرد سر گردی ز خیلش هر کرا بینی

شـد از درد جـدایی جـان مـن صـد پـاره بـنـگـر تـا

به هر یک پاره ی جان، جان من دردی جدا بینی

یـکــی بــازآ و در دیـوارهــای خــانــه ی خــود بــیـن

که در هر یک بـه خون من نوشته ماجرا بینی

فدای پـات صد جان، چون خرامی و کشی صد را

وگر جویند خون از شرم سوی پشت پـا بـینی

مرا گفتی که خسرو، حال خود بنمای گه گاهی

مـعـاذالله کـه تـو این دردهای بـی دوا بـینی

***

عزیزی همچو جان، ارچه چو خاکم خوار بگذاری

بــه حــق عــزتــی کـانـدر دل مـن دارد آن خــواری

جفا پـیرایه حسن است، آن کن جـان من بـر من

کــه خــوبـــان را نــزیــبــد زیــور مــهــر و وفــاداری

بـه تـیغم گر کنی صـد شـاخ و از بـیخـم بـیندازی

تـرا سـرسـبـز مـی خـواهـم، نـدارم بــرگ بـیـزاری

ز غمزه کشتیم، اکنون بـه بـوسیدن لبـی تـر کن

کرم کن آخر این شربت که زخمی خورده ام کاری

چـو گـم کـردم بـه زیر خـاک در کـوی فـراموشـان

فـرامـش گـشـتـگـان خـاک را گـه گـاهـی یـاد آری

وه، ای خـواب اجـل، آخـر نخـواهی آمـدن وقـتـی

هم امروزم به خوبـان خوش که من مردم ز بیداری

بـه هشیاری ندارم تاب غم، ساقی، بـیار آن می

کـه آتـش رنگ شـد، آتـش زنم در روی هوشـیاری

مزن، ای دوسـت، چـندین بـر گرفتـاران دل طعنه

مـبــادا هـیـچ دشـمـن را بـه دسـت دل گـرفـتـاری

بـه صد جان شکر می گوید، جفاهای تـرا خسرو

شـکـایت گـونـه ای دارد هم از تـو گـر بـدین کـاری

***

گـهی بـنـمـا و گـه پـوشـیده دار آن روی گـلـنـاری

چــه غــم دارد تــرا، بــگــذار تــا مــیــرم بــدیــن خــواری

خـرابـم هـم بـه یـک دیـدن، مـن دیـوانـه در رویـت

کـســی را بــرده ایـن مـی کـو کـنـد دعـوی هـوشـیـاری

لبـت در خواب می بوسیدم امشب، بلعجب کاری

که می در خواب می خوردم، این زمان مستم به بیداری

خوشم بـا تو درین سودا که باشم با تو در کنجی

تـو سـوی خـویش نـدهـی راه و مـن پـیشـت کـنـم زاری

ندارد چـشـم مـن بـر آسـتـانت سـیری از سـودن

مــگــر کـــز خـــاک گــردد ســـیــر، وه ایــن دیــده ی نــاری

ز جـورت ذوق می گـیرم کـه کـاری ناید از خـوبـان

بــجــز شــوخــی و بــدخــویـی و تــنــدی و جــفــاکــاری

اگر چـش غمزه ی خونخوار صد خون می کند هر دم

مـبــارک بــاد، بــر ســلـطــان مـن رســم ســتــمـگــاری

به صد سختی بخواهد کشتنم غم بعد ازین، زیرا

نمـاند آن دل کـه خـسـرو را بـه غـم می کـرد غـمخـواری

***

ز من که عاشق و مستم صلاح کار مجوی

خزانست در چمن عاشقان، بهار مجوی

چـو مـن ز خـون دل سـوخـتـه سـیـه رویـم

سـپـیدرویی من زین سـیاه کـار مجـوی

نـرویـد از گــل مــن جــز گــیـاه بــدنــامــی

گل سلامت ازین خـاک خـاکسار مجـوی

بـه جـز فسـاد ز فـاسـق دگر عـمل مطـلب

بـه جـز وفـا ز مقـامم دگر شـمار مجـوی

ز اهل میکـده جـز ناکـسـی جـمـال مخـواه

بـه کنج مزبـله جـز ماکیان شکار مجـوی

دلا، چو هدیه ی جـان پـیشکش نخواهی کرد

بـر آسـتـانه ی سـلطان عشـق بـار مجـوی

ســوار چــابــک مـن، آمـدم بــه بــنـدگـیـت

قـرار بــنـدگـیـم ده، ولـی فــرار مـجــوی

چـو خـسـرو راز بـتـان زینـهـار نـتـوان یافـت

مـجـو رهایی از آن بـنـد و زینهار مـجـوی

***

ای بــاد صـبــح گـاهـی، خــه از کـدام ســویـی؟

وی بــوی مــهـربــانـی، وه از کــدام كـویـی؟

گـرچـه غـمـت بـه خـونـم تـعـویـذ مـی نـویـسـد

تــعــویـذ جــانــت ســازم، ای آیـت نـکــویـی

پـــنــهــان مــشــو ز دلــهــا، آتــش زن آشــکــارا

هــر روز گــرم تـــر کــن بـــازار خــوبـــرویــی

خـونـهـا ز دیده سـویت رفـت و شـبـی نـگـفـتـی

کــای آب آشــنـایـی، تــو از کــدام جــویـی؟

تـو مسـت همچـو غنچـه، دل در خـیال حـسـنت

گـلـبــرگ مـن، نـگـویـی تـو در کـدام بـویـی؟

بــا آن کـه کـشـتـه گـشـتـم از خـنـجـر جـفـایـت

بــوی وفــات آیـد، گــر خــاک مــن بـبــویـی

ای بــاد، مـن نـیـارم گـفـتـن کـه پــاش بــوسـی

لـیکـن سـلـام چـشـمم بـا خـاک در بـگـویی

چــنـدم ز گـریـه گـویـی، ای پــنـدگـو، کـه بــازآ

پیکان درون سینه، خون از برون چه شویی؟

شب قصه های خسرو پیش که گویم، ای جان؟

بــا تــو نـگــویـم، ای دل، زیـرا کــه زان اویـی

***

نه از ره سـت کـه گوییم کـبـک خـوش گـامی

که کبک قهقهه بـر خود زند چو بـخرامی

ز شـرم ســر بــه گـریـبــان فـرو بــرد غـنـچــه

اگر بـه بـاغ روی، کـان چـنان گل اندامی

چــو ذره زیـر و زبــر مـی شـونـد مـشــتــاقـان

در آن زمان که چو خورشید بر سر بامی

اگـر تـویی بـه سـرانـجـام بـد ز مـن خـرسـنـد

کـدام حـال مـرا بـه ز بــد سـرانـجـامـی؟

بـه سـینه می گـذری هر دمی و می سـوزی

که آتـشی تـو، بـه خـاشـاک درنیارامی

نـگـشــت ســیـر ز طــوفــان آتــش شــوقــت

دلـم کـه بــود گـوارانـش دوزخ آشــامـی

کسی که لاف زد از سوز عشق شمع وشان

اگر کم اسـت ز پـروانه ای، زهی خـامی

چــرا کـشــد ز گـریـبــان عـشــق ســر آن کـو

نـکـرده پـاره یکـی پـیرهـن بـه بـدنـامـی

بــبــاز بـهـر هـوس جـان بـه کـام دل، خـسـرو

که هست مر همه را مردنی بـه ناکامی

***

دلــم کـــه لــاف زدی از کـــمــال دانــایــی

نگر که چون شد از اندیشه ی تو سودایی

دمی اگرچه که جان من از تو تـنها نیست

بـه جـان تـو که بـه جان آمدم ز تـنهایی

در انـتــظـار نـسـیـمـی ز تـو بــه راه صـبــا

گـذشـت عـمر گـرامی بـه بـاد پـیمـایی

اگر چـه عـرصـه ی عـالم پـر اسـت از خـوبـان

بـیا کـه از همه عـالـم مـرا تـو می نایی

چـو وصل نیست مرا، قرب تـو همینم بـس

کـه آسـتـان خـود از خـون مـن بـیالـایی

چو گل فشانی بر دوستان خود کم از آنک

مـرا طـفـیل همـه سـنـگـسـار فـرمـایی

دلــم کــه رفــت، نـیـاورد یـاد هـم چــیـزی

از آن مــســافــر آواره گــرد هـر جــایـی

دریـد جــامـه ی عــمــر و نـمــانـد آن مــقــدار

کـه زیـر پـا بـکـشـم دامـن شـکـیـبـایـی

بـه بـنـد بـاز نـیامـد چـو خـسـرو از خـوبـان

رهاش کن که بـمیرد کنون بـه رسـوایی

***

هــر بــار کــه تــو در دل شــب در دلــم آیــی

خـــون دلـــم آیـــد ز دو دیــده بـــه روایــی

ای جـان بـه تـو مـی دادم و یادم نـکـنی هیچ

فـریـاد کـه جــانـم بــه لـب آمـد ز جـدایـی

آیـی چــو خــرامـان و زنـی راه هـمـه خــلــق

بـا آن روش و نـاز، چـه گـویـم، چـه بـلـایی

جـانـم بــه سـر رفـتـن و شـکـل تـو کـشـنـده

بـیچاره من آن دم که تـو در پـیش من آیی

بـی دیـدن روی تـو، چـه گـویم بـه چـه روزم؟

یـارب کـه تـو ایـن روز کـسـی را نـنـمـایـی

ای شـاهد سـرمـسـت، بـبـر مـوی کـشـانـم

تـا در سـر و کـارت کـنـم ایـن زهـد ریـایـی

چــون طــوطــی آمـوخــتــه بــا شــکــر دردت

در بـنـد بـمـیرم کـه نـیم خـوش بـه رهایی

خوش وقت من آن دم که کشم باده به یادت

چـون جـان بـدهم بـر سر کویت بـه گدایی

هـر شـب مـنـم و خـاک سـر کـوی تـو تــا روز

ای روز و شب اندر دل خسرو، تو کجایی؟

***

مـــا را در آرزویــت بـــگـــذشـــت زنـــدگـــانــی

باقیست تا دو سه دم، دریاب گر توانی

چشمت که کشت ما را باشد همین قصاصش

کـز دور مـردن مـن بـنـمـاییـش نـهـانـی

گـر این تـن چـو مـویـم بـوده سـت از تـو گـویی

تـو دیـر زی کـه اینـک مـردیم از گـرانـی

رشــک آیـدم ز تــیـغــت بــر عــاشــقــان دیـگـر

این لطف هم مرا کن از بـهر آن جـوانی

چـون بـر سـرم رسـیـدی، بـر مـن مـبــارک آمـد

مـردن بـر آسـتـانـت، ای جـان زندگـانی

شـکـر غـم تـو گـویـم کـز دولـتـش هـمـه شـب

بـا دیده در شرابم، با دل به دوستگانی

بـا سوز خـود خـوشم من، بـر من مخـند گه گه

تـا بـیشـتـر نـگـردد این داغـهای جـانی

گــر بــگــذری بــدانــســو، ای بـــاد، زلــف او را

زان گونه کـو نداند، از من دعـا رسـانی

بـی او، دلـا، ز خـسـرو کـم جـو قـرار و سـامـان

کو رسم صبـر داند، لیکن چـنانکه دانی

***

هوس پـخته ست این پـروانه بـهر خویشتن سوزی

بــیـا و خــانــه روشــن کــن ز بــهــر مــجــلــس افــروزی

چه آتش می زنی زینسانم، ای دور از تو چشم بد

دل و جان است آخر نی سپند است این که می سوزی

گـر از بـی مـهـری چـشـمـت گـلـه کـردم بـنـامـیزد

کـــه آمــوزد کـــمــان ابـــرویــت را رســـم کــیــن تـــوزی

چـو دیدی مـردنـم، گـفـتـی کـه روزی روی بـنمـایم

چــنــیـن روزی هـمــم در زنــدگــی یـعــنـی شــود روزی

سـگـت هم می رمـد از من، تـوانی مـردمی کـردن

کـه چـون بــازو کـنـم طـوقـش بــه تــیـری بــازویـم دوزی

چـه اغرا می کنی در خون خـسرو چـشم بـدخو را

بــه رحــمـت ره نـمـا قـصـاب را، کـشــتــن چــه آمـوزی؟

***

به ناز هر نفسی سوی من گذر چه کنی؟

همین که این دل من خون کنی، دگر چه کنی؟

اگر چـنین که تـویی نیم شـب روی بـر بـام

تــبــارک الله تــا بــر ســر قــمـر چــه کــنـی؟

یکی کرشمه ی ابـروت بـهر فتـنه بـس اسـت

بـه گـرد روی ز مـو این همـه حـشـر چـه کـنی؟

خـــدای از پـــی دل بــــردن آفـــریـــد تـــرا

تـو موی بـهر چـه بـافی و سر بـه بـر چـه کنی؟

چـو هر چـه کـردم امـانـم نـبـود از دسـتـت

کـنـون ز دیـده بـخـواهـم کـشـید هـر چـه کـنـی

نــعــوذ بـــالله امــیــد وفــا ز پــس از تــو

مــن اســـتـــوار نــدارم تـــرا، اگــر چـــه کــنــی

کـمر همی طـلبـی تـا بـه کـشـتـنم بـندی

تـرا کـه نـیسـت مـیانـی، بـگـو کـمـر چـه کـنی؟

ز رنج خـسـرو گـفـتـی همـیشـه بـر حـذرم

کنون که کار دل از دسـت شد، حـذر چـه کنی؟

***

ای جـان ز تـن رفـتـه، بـه تـن بـاز کـی آیی؟

وی سـرو خـرامان، بـه چـمن بـاز کی آیی؟

جــانــی تــو کــه از دوری روی تــو بــمــردم

تـا زنـده شـوم بــاز، بـه مـن بـاز کـی آیـی؟

شـد جـان هوایی بـه عـنان گـیری تـو، لـیک

زان بـاد تـو، ای تـرک بـه من، بـاز کی آیی؟

مـا را وطـن تـنـگ و تـو خـو کـرده بـه صـحـرا

در ظــلــمـت زنـدان وطــن بــاز کــی آیـی؟

سرمایه ی خسرو به جهان جز سخنی نیست

عمری که تو رفتی به سخن، باز کی آیی؟

***

تـو نیز ای بـی وفا، تـا کی ستـم بـر جـان من خـواهی؟

بـیا تـا کـین مـن از بـخـت بـی سـامـان من خـواهی

چــه کــم گــردد ز خــاک پـــای تــو، آخــر اگــر گــاهــی

بــدیـن مــقــدار عــذر دیـده ی گــریــان مــن خــواهــی

اگـر جـان بـایدت، پـیش آی و بـی فـرمـان من، بـسـتـان

کـه از بـیگـانـگـی بـاشـد، اگـر فـرمـان مـن خـواهـی

اگـر خـواهم دهی بـوسـی بـه پـشـت پـای خـود بـینـی

وگـر خـواهـی نـهـی، داغـی دل بـریان مـن خـواهی

مــرا تـــا زنــده ام از درد عــشــقــت راحـــتـــی نــبـــود

بـکـش تـیغ و سـرم بـفـگـن، اگـر درمان من خـواهی

بدان می ماند، ای غمزه، که جان می خواهی از خسرو

من مسکین چه خواهم دیگر، ار تو جان من خواهی

***

ز مـن بـرگـشـتـه ای، جـانا، ندانم بـا کـه می سـازی؟

حـدیث ما نمی پـرسـی، کـه داند بـا کـه همرازی؟

کــلــاه انــدازد از ســر گــاه دیــدن قــامــت خـــوبـــان

تـو سـر می افگنی، جـانا، مکن چـندین سرافرازی

نـوازش مـی کـنـی و جـان بــرون مـی آیـد از حـسـرت

تـوانی مـردمی کـردن کـه چـشـمی بـر من اندازی

دلـم گـر کــافــری ورزیـد گـریـه چــیـســت، ای دیـده؟

چـو نـتـوانـم کـه بـسـتـانم، مـکـن بـیهوده غـمـازی

مـرا بــر جــان رسـیـده زخــم و او مـشـغـول نـاز خــود

شکاری می طپـد در خـون و تـرک مسـت در بـازی

بـقـای شـمـع بـاد، ار صـد هـزاران چـون تـو مـی مـیرد

ایــا پــروانــه ی مــقــبــل کــه بــر آتــش بــه پــروازی

چـو جـانان کرد جـا در دل، تـورو، ای جـان بـی حـاصـل

که بـا سلطان بـه یک خـانه گدایی را چـه انبـازی؟

ز درد آگـه نـه ای، ای پــارسـا، زان مـی دهـی پــنـدم

اگر چـون من شوی بـی دل، بـدین گفتـن نپـردازی

چه درد سر دهی، خسرو، ز گفت و گوی خویش او را

چه نالی اندران بستان، نه بس مرغ خوش آوازی؟

***

بـدین صـفـت که تـویی در زمانه، معـذوری

اگـر بـه صـورت زیـبـای خـویش مـغـروری

دلم چو آینه صورت پـرست شد، چه کنم؟

بـه هر طرف که نظر می کنم تو منظوری

بـه بـلـبـلـان بــرسـانـیـد تـا نـفـس نـزنـیـد

که غنچه پـای بـرون می نهد ز مستوری

مـرا چـو از تـو اجـازت بـه زندگـانی نیسـت

به زیر پای تو جان می دهم به دستوری

ترا که شوق عزیزی نسوخت، کی دانی؟

که چیست بـر دل خسرو ز داغ مهجوری

***

هندوی زلـف را چـو تـو یغـمـا چـنین دهی

در روم و ری مــنــادی تـــاراج دیــن دهــی

پـیش لـب تـو گـرچـه گـداییسـت کـار من

ملک جـهان مراسـت، گر انگشتـرین دهی

چون من روم، به تربـت من بوسه ای زنی

حلوای روح من چو دهی، این چنین دهی

آنجا که گشت تست، بـگو تـا شویم خاک

بـاری چـنین چو کشتـه ی خود را زمین دهی

جــان بــردن نـهـفـتــه مـیـامـوز غــمـزه را

جـلـاد را چـه اسـتــره در آسـتـیـن دهـی؟

تـلخـی عشق بـی مزه گردد ز نوش وصل

ناخـوش میی که چـاشنیش انگبـین دهی

من کیستم که خنده زنی تو به روی من؟

خـسـرو خـس و بـهاش تـو در ثـمین دهی

***

گـرچـه بـه نـظـاره ایـم، نـیـز نـخـوانـی

دیـده ی بــد دور ازان جــمــال و جــوانـی

مـا ز تـو نـزدیـک مـی شـویم بـه مـردن

گـاه خــرامـش مـگـر تــو عــمـر روانـی

گـر تـو درآری بــه دوسـتـگـاری مـا سـر

هسـت سـر آنکـه سـر دهیم نشـانی

ای که زنی سـنگ پـیر تـوبـه شـکـن را

شیشه نگه دار، سر تراست، تو دانی

گرچـه ازان شه خـوریم خون و نپـرسد

شـربــت درویـش یـاربـش بـچـشـانـی

درد مــن، ای بـــاد، کــوه تـــاب نــیــارد

مـی شـنو از مـن، ولـی بـدو نرسـانی

ای که دم از سوز شمع می زنی اینجا

سـوزش جـانـی بـدان نـه سـوز زبـانی

پـیـش کـه خـسـرو ز سـیـنـه آه بــرآورد

آه کـه جـان نـیز نیسـت مـحـرم جـانی

***

ای دل، مـرا بـه هر کـو افـسـانه چـند خـواهی؟

جـان زلـف یار دارد، از شـانه چـنـد خـواهی؟

در عهد او چه جـویی دلهای خستـه، ای جـان؟

در مـلـک مـیـر ظـالـم ویـرانـه چـنـد خـواهـی

ای مـرغ آن گـلـسـتـان، کـت جـان مـاسـت دانه

گر نامه زان بت آری، زین دانه چند خواهی؟

گفتـی ز کیسـت طعنه از دسـت عشق بـر تـو؟

ای آشـنـای جـانـها، بـیگـانه چـنـد خـواهی؟

تــا چــنـد عـاشـقـان را دیـوانـه خـواهـی از غـم

تـو زلـف را بـجـنـبـان، دیوانـه چـنـد خـواهی؟

گفـتـی فـسـانه ای گو، از سـرگـذشـت هجـران

بـاید که تـو نخسپـی، افسانه چند خواهی؟

تــو دیـر زی، اگــر مـن جــان در ســر تــو گــردم

جایی که شمع بـاشد، پـروانه چند خواهی؟

پـرسـی کـه چـنـد بــاشـد دلـهـا بـه گـرد کـویـم

در سـومنات گـبـران بـتـخـانه چـند خـواهی؟

زینسان که هم به بویی مست و خراب گشتی

خـسـرو، هنـوز آخـر پـیمـانـه چـنـد خـواهی؟

***

بـدین صفت که بـبـستـی کمر بـه خـونخـواری

درســت شــد کـه نـداری ســر وفــاداری

بــه هـر جــفــا کـه تــوان کـرد کـار مـن کـردی

خـدای تــو بــه دهـادت ازیـن جــفـاکـاری

تــویـی چــو آیـنــه و صــد هـزار رو در تــســت

ولی چه سود که یک رو نگه نمی داری؟

رخ تــو احـسـن تــقـویـم، چــون شـوی طـالـع

ســتــارگـان فـلـک در حــیـات نـشـمـاری

بـــبـــســـت گـــویــی آب حـــیــات را زنــگـــار

در آن زمـان کـه بـپـوشـی قـبـای زنگـاری

ز رشک چشم تو نرگس که خاستی به چمن

نـمـی تــوانـد بــرخــاســتــن ز بــیـمـاری

چـنـان شـدم کـه بـه جـایـم نـیـاری، ار بـینـی

هـنـوز شـرط تــعـهـد بــه جــا نـمـی آری

حــدیــث بــشــنــو، از آزار مــردمــان بــرخــیـز

کــه هـیـچ چــیـز نــخــیـزد ز مــردم آزاری

مـرا کـه بــاد هـوایـت بــر آسـمـان بـرده سـت

بـگیر دسـت، بـه شـرطی که بـاز نگذاری

ز زنـده داری شـبــهـای مـن تــرا چــه خــبــر؟

شبـی بـه خواب ندیدی چـو روی بـیداری

مـریـز خـون دو چــشـم عـزیـز خـسـرو، ازآنـک

نریخـت خـون عزیزان کسی بـدین خواری

***

سزد که سجده کنند، ای بـرهمن عجمی

همه بـتـانت کـه محـراب چـشـم هر صـنمی

در آب و آینه بـینی همیشه صورت خویش

کـه آفـتـاب پـرسـتـی و بـت پـرسـت هـمـی

هـمـه ولـایـت روی تـو بـاغـی سـت مـگـر

ســـواد خـــطـــه ی تـــو انــدکـــی قـــلـــمـــی

بــه فـرق تــاج زمـرد بــرآر چــون طــاووس

درآ بـه جـلوه که طاووس هندی، ای عجـمی

برون کشم رگ جان، بهر چه کشم بارش

ز عـشـق تـو کـه نه از لـات سـومـنات کـمـی

دریغ نیسـت کـه سـوزنـد هنـدوان خـود را

ز دوسـتـیسـت که چـون سومنات محـتـرمی

نمـوده مـی شـود آفـاق، در صـفـای تـنت

تـو آبــگـیـنـه ی هـنـدی نـه ای کـه جـام جـمـی

سـیـاه تــخـتـه ی هـنـدو بــود سـفـیـد رخـم

تــو از سـیـاهـی هـنـد ز سـفـیـدیـی رقـمـی

چـو گشـت خـسـرو جـادو زبـون غـمزه ی تـو

به خواب بستنش افسون هندیی چه دمی؟

***

نشـان آن دهن از من چـه پـرسـی؟

حدیث جانست این، از تـن چه پـرسی؟

مرا جان بـخش بـی دستوری چشم

ازان عــیـار مـردافــگــن چــه پــرســی؟

ز ســـوز ســـیــنــه ی پـــر آتـــش مــن

چو دانی یک بـه یک روشن چه پرسی؟

سـگـان کـوی خــود را پــرس حــالـم

مـرا از خـانـه و مـسـکـن چـه پــرسـی؟

بــه رســوایـی دریـدم جــامـه ی صـبــر

بـرون شـد پـایـم از دامـن چـه پـرسـی؟

مرا گویی، چه کردی آن دل خویش؟

ز خود پرس این خبر، از من چه پرسی؟

ز مستوران چه پـرسی درد عشاق؟

غـم یـوسـف ز پــیـراهـن چـه پــرسـی؟

کـمـال عـشـق نـامـردان چـه داننـد؟

نـبــرد تــهـمــتــن از زن چــه پــرســی؟

بـپـرس از شیرمردان، خسرو، این راز

ز رعــنــایـان روبــه فــن چــه پــرســی؟

***

بـه یک کـرشـمه کـزان چـشـم دلربـا کـردی

چو جان بـه سینه درون آمدی و جا کردی

خـدنگ نـاز چـو از غـمـزه راسـت بـگـشـادی

بـه دل درست زدی، گر ز تـن خـطا کردی

مـن ار چـه تـیـغ زنـم، دل ز تــو جـدا نـشـود

تـو نـاوکـی زدی و دل ز مـن جـدا کـردی؟

دلـم کـه شــادی وصــل تــرا نـکـرده شــکـر

هزار شـکـر کـنم کـز غـمش سـزا کـردی

بـگـفـتـمت کـه غـم جـان مگوی بـا هر کـس

بـه غمزه گفتـی و بـر جـان من بـلا کردی

اگـر مـیـان تــو گـم گـشــت در مـیـان کــمـر

دهانـت نیز نـمـی دانم، آن کـجـا کـردی؟

بسوختی دل خسرو، هنوز خواهی سوخت

چو کس نگفت ترا این چنین، چرا کردی؟

***

به خوبی همچو مه تابنده بـاشی

بـه ملـک دلـبـری پـاینده بـاشـی

من درویش را کـشـتـی بـه غـمزه

کـرم کـردی، الـهی زنده بـاشـی

جـفـا کم کن که فـردا روز محـشـر

ز روی عاشقان شـرمنده بـاشی

ز غــمــهـای جــهـان آزاد بــاشــم

اگـر تـو همـنشـین بـنده بـاشـی

جـهان سـوزی، اگـر در غـمزه آیی

شـکرریزی، اگر در خـنده بـاشی

به رندی و به شوخی و به صد ناز

هزاران خان و مان برکنده باشی

***

ای کــه امــروز بــه زیـبــایـی او مــی نـازی

جـای آن اسـت که بـر ماه کنی طنازی

تـا کـه در سـینـه کـنـون تـخـم وفـایت کـارد

اشـک بـا خـون دل بـنـده کـنـد انـبـازی

خود کشی عاشق و بر طره ی مشکین بندی

خـود دلم دزدی و اندر سـر زلف اندازی

از رخت بـنده چه بـربست به جز دلسوزی؟

بلبل از لاله چه آموخت جز آتش بازی؟

چـشـم تـو بـا همـه بـد می کـند، الـا بـا تـو

زانکه بـا غمزه ی بـدسـاز نکو می سـازی

من ز اندوه چـو خـسـرو بـه تـو پـرداخـتـه ام

تـو پـی آنکه بـه من هیچ نمی پـردازی

***

در تـو، ای دوست، بـه خون ریختـنم داری رای

تو همین روی نما، تیغ خود از خون پالای

تن من موی شده، غم نیز گرهی شد در وی

ناوک غـمزه زن و آن گـره از مو بـگـشـای

مـی کـنـم هـر نـفـســی نـالـه ز دم دادن تــو

کاستـخوان تـهیم در دم سردت چون نای

در پــیـت رفــت دل ســوخــتــه و داغ بــمـانـد

خستـگی چـون بـرود داغ بـماند بـر جـای

وای کــردم کــه مـگــر غــم ز دلــم بــرخــیـزد

گر دل این اسـت ازو هیچ نخـیزد جـز وای

دل دریـن بــود کـه نـاگـاه بــدیـدم رخ دوســت

بـاز دیوانه شد این عقل نصیحـت فرسای

عشق می گفت که خسرو، تـو مرا می دانی

چـون امان یافتـه ای پـیش دلیری منمای

***

فسون چـشمش ار خوابـم نبـستـی

چـرا چـشمم چنین در خون نشستـی؟

وگر بـودی بـه چشمش مردمی هیچ

بــدیـنـسـان در بـه روی مـن نـبــسـتـی

ور از خـوبــان بـه آسـانـی شـدی دل

ز آه عــاشــقــان آتـــش بـــخــســتـــی

خـوش آن وقتـی که گاهی از سر ناز

بــدیـدی ســوی مـا و بــرشــکـســتــی

ببازم جان که دل خود بیش از آن برد

چه می خواهی ز چون من بت پرستی

بــتـا، گـر گـویـمـت بـوسـی ز لـب ده

مـگـیـر ایـن بــیـهـده گـویـی ز پــسـتـی

ز تـو یک غـمزه، وز عـشـاق شـهری

ز تــو یـک تــیـر، وز عـشـاق شـسـتــی

رخـت را کـاش خـسـرو سـیـر دیـدی

کــه مــردی و ز نــادیــدن بـــرســـتـــی

***

دلـــی دارم در او دردی و داغـــی

که یکـدم نیسـتـش از غـم فـراغـی

بـه هـر دل از دلـم سـوزی بـگـیرد

بـسـوزد چـون چـراغـی از چـراغـی

ازیـن شــکـرلـبــان شـمـع صـورت

بـه بـازی سوخـتـند هر طرف لاغی

شـکـافـندم جـگر، وز غـمزه گویند

جــراحــت را بــبـــایــد کــرد داغــی

کم از نظاره ای، باری که هستت

دمـیـده سـبــزه ای بــر گـرد بــاغـی

رقـیـب روسـیـه را کـن ز خـود دور

خــوی بــلـبــل نـیـرزد خــوی زاغـی

بــریـزد آب خــســرو چــون نـریـزد

که گل حیف است در چنگ کلاغی

***

ای کـاش مـرا بــا تــو ســر و کـار نـبــودی

تـا دیده و دل هر دو گـرفـتـار نبـودی

شـرمـنـده نـبــودی اگـر از ریـخــتــن خـون

آن زلـف نگـون تـو نگـونسـار نـبـودی

بـودی سر آتـش که بـدیدی بـه سوی من

گـر نرگـس مـخـمـور تـو بـیمـار نبـود

بــرداشـتـمـی ایـن دل در گـوشـه فـتــاده

گـر از غـم و اندیشـه گرانبـار نبـودی

هم سهل گذشتی ستم و هجر تو بر من

گر شحنه ی غم بـر سر این کار نبودی

مـردم ز جــفــای تــو و کـس زنـده نـمـانـد

در عــالــم اگــر یـار وفــادار نـبــودی

دشـوار شـد احــوال مـن و دوسـت نـدانـد

گر دوست بدانستی، دشوار نبودی

خـسـرو، اگـرت دیده بـه خـوبـان نـفـتـادی

از غـمزه ی خـوبـان دلت افـگـار نبـودی

***

گـر مـاه تـو از مـشـک تـو آلـوده نـبــودی

زینسان دل من خسته و پـالوده نبـودی

ور زلـف تــرا شـانـه فـراهـم نـنـشـانـدی

یک، دل بـه سر کوی تـو آسوده نبـودی

زینـگـونـه نـخـوردی غـم تـو خـون دل مـا

گـر غـمـزه ی خـونخـوار تـو فـرموده نبـودی

ور نرگس مسـت تـو خـبـر داشتـی از ما

خـون خـوردن ما بـهر تـو بـیهوده نبـردی

تـا چـند کشـم زین دل خـود کار جـفـاها

ای کاش که این جان غم اندوده نبودی

آسوده دلی داشته ام، ای صنم، آن روز

کـاین داغ بـتـان بـر دل گم بـوده نبـودی

خـسـرو کـه بـه دامـان مژه رفـت درت را

افـسـوس کـه گـر دامنش آلـوده نبـودی

***

امــیــد نــبــود ارچــه مــرا یـک نــظــر از وی

هــم دیــد کــه بــســیــار بــود ایــن قــدر از وی

سـلطـان ز کـجـا بـر هوسـش چـشـم نگارد؟

درویــش کــه دریــوزه کــنــد یــک نــظــر از وی

دل مـی کـشـدم جـانـب آن غـنـچـه هـنـوزم

هـسـت ارچـه کـه صـد تـیـر بـلـا در نـظـر از وی

پــژمـرده مـبــاد، ارچــه خـورد از جــگـرم آب

آن شــاخ جــوانــی کــه نــخــوردیــم بـــر از وی

دوش از دل مــن یـاد نـمـی کــرد خــیـالــش

کـاین رفـتـه کـجـا شـد کـه نـیـامـد خـبـر از وی؟

صد جـان بـه فدایش که گه کشـتـن عشـاق

بـــنــمـــایــدم از دور کـــه گـــیــرنـــد بـــر از وی

از مـوی تــو بــر پــای مـلـائک نـهـد اشــکــل

حـسـنت کـه نگشـتـه سـت خـیال بـشـر از وی

دور از تـــو مــرا دور کــنــنــد از تــو و گــویــم

دور از هــمــه کــس بـــود تــوانــم مــگــر از وی

در کـشـتـن مـا عـیب کـنندش همـه، لـیکـن

گر عیب نگیری، چه خوش است این هنر از وی

من داشته جان را به صد افسانه همه شب

وانــگــه هـمــه جــنــبــیـدن بــاد ســحــر از وی

مپـسـند کـه میرم چـو سـگان بـر سـر راهت

خـسـرو سـگ خـانـه سـت، مـبــنـدیـد در از وی

***

من بـاد نخـواهم کـه وزد بـر چـو تـو بـاغـی

تــا از تــو نـسـیـمـی نـرســانـد بــه دمـاغـی

خوش دولت مرغی که خورد بر ز تو، ماییم

کـز دور خـرابــیـم بــه بــویـی چـو تـو بــاغـی

گر خـواه بـه بـازار شوم، خـواه بـه بـستـان

مـا را ز رخــت سـوی دگـر نـیـســت فـراغـی

گــر جــلــوه ی طــاووس ز روی تــو نـبــیـنـیـم

در کــوی تــو مـیـریـم بــه مـهـمـانـی زاغــی

تـو داغ جـگـر را چـه شـناسـی کـه نبـودت

جــز از مـی گــلـرنـگ بــه دامـان تــو داغــی

پـروانه که جـان را بـه سـر شـمع فـدا کـرد

در مشهد خویش از تن خود سوخت چراغی

آن بـه کـه مـن سـوخـتـه پـیـش تـو نـیـایـم

زیـبــا نـبــود پــیـش گـلـی بــانـگ کــلـاغــی

لاغ است تـرا کشتن، اگر لطف دگر نیست

بـــاری ز مــن دلــشــده یــاد آر بـــه لــاغــی

نآمد ز دل خستـه خـبـر، گرچـه که خسرو

از گــریــه دوانــیــد چــپ و راســت الــاغــی

***

صـــبـــا زلــف تـــرا گــر دم نــدادی

گـره بـر کـار مـن مـحـکـم نـدادی

ور از درد دل مـــــا بـــــودی آگـــــاه

مشاطه گیسـویت را خـم ندادی

وگـر در عـقـل گـنـجـیدی خـیـالـش

ورق بــر دسـت نـامـحـرم نـدادی

حـکیم ار عشق دانسـتـی، خـرد را

نـشـان سـوی بــنـی آدم نـدادی

وگر عاشق به دست خویش بودی

عـنـان دل بـه دسـت غـم ندادی

وگـر جـاویـد بـودی مـلـک مـقـصـود

سـلـیـمـان دیـو را خـاتــم نـدادی

صـبــا هـم دوزخـی دانـسـت مـا را

وگــرنــه ســوز مــا را دم نــدادی

ســتــد جــان و جــوانـی داد مــا را

چه می کردم، اگر آن هم ندادی

خـلاصـی دیدی ار خـسـرو ز زلفش

گــره هـا را ز گــریـه نــم نــدادی

***

زهی رویت شـکـفـتـه لـالـه زاری

در حــســن تــرا گــل پـــرده داری

رخـت را بـهتـر از مه می شـمارم

وزین بـهـتـر نـمـی دانـم شـمـاری

درخــت صــنـدل آمـد قــامـت تــو

که می پیچد در او زلفت چو ماری

روان کـردی ســمـنـد کــامـران را

نـتـرسـیـدی کـه بـرخـیـزد غـبـاری

بـه دنبـالت روان شد آب چـشمم

کــه ریـزد بــر ســر راهـت نـثــاری

چو خود رفتی به تسکین دل من

خـیـال خـویـش را بـفـرسـت بـاری

بـخـواهـم یـادگـاری از تـو، لـیکـن

خـیال است اینکه بـدهی یادگاری

دلـم یک چـنـد بـود اندر پـس کـار

فــراقــت بـــاز پــیــش آورد کــاری

گلی نشکفتـه بـختـم را ز وصلت

ز غم هر موی بـر تن گشت خاری

ز شـاخ وصـل چـون بـرگـی ندارم

بــخــواهـم از جــنـاب شـاه بــاری

ز بــحـر نـظـم خـسـرو در نـثــارت

کشـد هر لحـظه در شـاهـواری

***

بـــیــکــار دلــی بـــاشـــد کــو را نــبـــود دردی

کـاهـل فـرســی بــاشـد کـز وی نـجــهـد گـردی

دردی کـه ز عـشــق آیـد، جــانـم بــه فـدای آن

خـود جـان نـبـود شـیرین بـی ذوق چـنـان دردی

از گـردش چــشــمـت هـســت آوارگـی دلـهـا

تــا کــعــب نـفــرمـایـد، جــنـبــش نـکــنـد نـردی

شبها منم و شمعی هم سوخته و هم مست

گــه مــرده و گــه زنـده، آهـی و دمــی ســردی

شــد وقـت گـل و روزی فـریـاد کـه نـنـشـیـنـی

یـک دم چــو گـل سـرخــی در پــیـش گـل زردی

زانگه که غمت در دل چـون حـرص بـخیلان شد

دارم همه شب چشمی چون دست جوانمردی

گـفـتـم کـه غـمـت آخـر تـا چـند خـورد خـسـرو

خـنـدیـد کـه عـاشـق را بــه زیـن نـبــود خـوردی

***

گل آمد و هر مرغی زد نغمه بـه هر بـاغی

هر فاخـتـه ای دارد بـا همسـر خـود داغـی

از بـاد صبـا هر کس بشکفته چو گل خرمن

آن بـاد که من جویم کی می وزد از باغی؟

هر کس غم خود گویان بـا قمری و بـا بلبل

من سوخته می جویم رو کرده سیه زاغی

من سوخته ام، زاهد، تو طعنه زنی هر دم

تــا چــنـد نـهـی داغــی مـا را زبــر داغــی

خسرو نشود هرگز عشق و خـردت بـا هم

کـان زاغ نـمـی گـنـجـد در خـانـه ی انـبــاغـی

***

ای ســرو بــلـنـدت را صـد فـتــنـه بــه هـر گـامـی

هـســت از رخ رنـگـیـنـت رنـگ رخ گــل وامـی

یـک مـرده اگــر عــیـســی کــردی بــه دعــا زنـده

صد مرده کنی زنده، ای شـوخ، بـه دشـنامی

خـورشـیـد رخــا، از تــو یـارب کـه چــه کـم گـردد؟

از کـلـبــه ی تــاریـکـم گـر صـبــح کـنـی شـامـی

گـویـنـد، «مـدر جــامـه » مـن مـی نـدرم، لـیـکــن

مـانـده سـت گـریبـانـم در پـنـجـه ی خـودکـامـی

عقل و دل و جان هر سه شد کشته ی عشق، آری

خـاشاک بـسی سوزم تـا پـختـه شود خـامی

شـب خـون بـه نـهـان خـوردم و امـروز بـه روی تـو

هر صـبـح خـمـاری را در درخـور بـود آشـامی

ای مـرغ، کـه مـی نـالـی از بــهـر گـلـی چــنـدیـن

مـا را کـه ندیده سـتـی رخـسـار گـل اندامـی

در چـشـم و لـب خـوبــان گـر جـور و جــفـا بــیـنـد

طفلی ست که خوش گردد از شکر و بادامی

بـــی دوســت دلــم بـــا گــل آرام نــمــی گــیــرد

گـو در چــمـن آن کــس رو کــو را بــود آرامـی

در قــیـد بــمـرد آهـو، خــســرو بــه خــم گـیـســو

هـر صــیـد بــود لـابــد در کـشــمـکـش دامـی

***

فــراهـم کــرد شــکــل کــج کــلــاهـی

کـه در زیر کـلـاهش هسـت مـاهی

گــنــاه از دیــدن خــوبــانــســت حــقــا

که نفـروشـم بـه صـد تـوبـه گناهی

سیه رویم ز دل کاین دل چنان سوخت

کـه بـر رو مـی رود خـون سـیـاهـی

چــنــانــم شــب دراز آمــد کــه شــادم

اگـر خـورشـیـد بـیـنـم بـعـد مـاهـی

خـیـالـت خـوابـگـه در چـشـم مـن کـرد

مرنج، ار هست ناخوش خوابگاهی

ز سوزت چـون رهم، ای جـان من، وای

که دایم از غمت هستم بـه چاهی

بـه هر گـلزار اشـکـم سـبـزه ها رسـت

سـمندت را رسـد زینسـان گـیاهی

مـرا درد و غــمـت ز آن روی کـشــتــنـد

کـه خـسـرو را رسـد در دیده راهی

***

مـرا دل بـا یـکـی مـانـده سـت جـایـی

کـه نـاید روزی از کـویش صـبـایی

هـمـه کـس ز آتــش بــیـگـانـه ســوزد

مـن مـسـکـیـن بـه داغ آشـنـایی

بـیا، ای زاغ، کاین آن استـخـوان است

کـه بـر وی سـایه انـدازد همـایی

مــزن طــعــنــه پــریـشــانـیـم بــگــذار

کـه عـمـرم رفـت بـر بــاد هـوایـی

بـه جرم عشق کشتن حاجتـم نیست

که داند عشق کردن هم سزایی

مه و خورشید گو، بـر جـای خود بـاش

کـه ما هم شـاهدی داریم جـایی

ز عشقت کار من جـایی رسیده سـت

بــجـز مـردن نـمـی بـیـنـم دوایـی

ز تیغت بیم خسرو بیش از این نیست

کـه گـیـرد دامـنـت خــون گـدایـی

***

ای زلــف تـــو هــر گـــره گــشـــادی

می خط تو خطه و سودای

ای چـــشـــم مـــرا چـــراغ خـــانـــه

در سـر مکن از کـرشـمه بـادی

در راه نـــیـــاز مـــی نـــهـــی پــــای

خوش راهی و بوالعجب نهادی

شب چشم تو خلق را همی کشت

چــونـســت ز مـا نـکـرد یـادی؟

یــک فـــوج ز غـــمــزه نــامــزد کـــن

تـا بـا صـف غـم کـنـم جـهـادی

ســـر مــی دادم بـــه هــر نــگـــاری

گــر تــیـغ غــمـت زبـان نـدادی

ســرگــشــتــه نـبــودی، ار دل مــن

در دسـت خـط تـو چـون فتـادی

پـرکـار اگـر بـه دسـت خـویش اسـت

از دایــره پـــا بـــرون نـــهـــادی

تـــو تــیــر ســتـــم گــشــاده و مــن

دل بـستـه بـر اینچنین گشادی

گـــر از ســـتـــم تـــو بـــد گـــریــزان

ایــام چـــو خـــســروی نــزادی

***

ای فــتــنـه ز چــشــم تــو نـشــانـی

بــالــای تــو آفــت جــهــانــی

مـویی سـت بـه زلـف تـو کـه صـد بـار

بــر بــاد بــداد خــان و مـانـی

مـــن بـــا تـــو بـــجـــز نــظـــر نــدارم

حاشا که بـه بـد بـری گمانی

بــوســی هـوســم کــنــد، ولــیـکــن

خشنود نمی شوی به جانی

گــر لــب نــبـــود، کــم از حــدیــثـــی

ور دل نـدهـی، کـم از زبـانـی

گــر مـی کــشــدم رقــیـب بــدخــوی

بـگـذار سـگی و اسـتـخـوانی

ای زلــــف درو مــــپــــیـــچ زنــــهـــار

کآزرده شــود چــنـان مـیـانـی

دل گم کرده ست خسرو، آن کیست

کـز گمشـدگـان دهد نشـانی

***

گـر چـشـم من در روی آن خـورشـید رخـسـار آمدی

آخــر شــب امــیــد را صــبــحــی پــدیــدار آمــدی

تـا کی دوم چـون بـیخودی در کویت ار بـخـتـم بـدی

یـا پـای در سـنـگ آمـدی یـا سـر بــه دیـوار آمـدی

گر دوسـت بـودی یار من، کـی خـواسـتـی آزار من؟

آسـان گـرفـتـی کـار مـن، هـر چـنـد دشـوار آمـدی

پشت من از غم گشت خم، کز بخت بنمودی ستم

هرگز چـنین خـاری ز غـم بـر جـان غمخـوار آمدی؟

دردی که دارم در نهان کز یار جـسـتـی کس نشـان

هر موی من گشتی زبـان، یک یک بـه گفتار آمدی

تــا کــی ز بــیــداری مــرا بــاشــد دو دیـده در هــوا

ای کـاش! تـیری از سـمـا بـر چـشـم بـیدار آمـدی

خـسـرو چـنان گشت از سـخـن، کاندر میان انجـمن

از دوست در گفتی سخن، دشمن به گفتار آمدی

***

بـهر گـشـاد عـالمی بـگـشـا ز زلـف خـود خـمی

در پیچ پیچ زلف تو پوشیده شد چون عالمی

دلهاسـت در زلفـت اگر شـانه کنی آهسـتـه تـر

زیرا نبـاید ناگهانی خـونی چـکد از هر خـمی

چـند از خـیالـت هر شـبـی صـبـح دروغـینم دمد

ای آفـتـاب راسـتـی، از صـادقـی آخـر دمـی!

در هم شـده نام تـرا مـی گـریم و جـانم بـه لـب

یک خنده ی تو بـس بـود شربـت بـرای درهمی

با خویش گویم راز تو، بس سوزم و دم درکشم

رشـک آیدم کاندر غـمت انبـاز گردد محـرمی

غمهات آرد پی بـه دل، گر بـگسلد آن سلک غم

پـیوندم از خون جـگر بـنهم غمی را بـر غمی

خسرو گرفتـار تـو و چون هست چشمت ناتـوان

گرد سـرت آزاد کن بـیچـاره مرغـی پـر کـمی

***

ای نـنـهـاده هـیچ گـه تـن بـه رضـای چـون مـنـی

تـافتـه چـون سـتـمگران دسـت وفـای چـون منی

من بـه رضای خـویشتـن جـان بـه فدات می کنم

نیست دلت که دردهی تـن بـه رضای چون منی

مـی گـذری و بـی خـطـا راسـت گـرفـتـه بـر دلـم

ناوک غمزه می زنی، چیست خطای چون منی؟

گـر بـه بـقـای خـود مـرا نـیسـت مـرادی از رخـت

تـو بـه مـراد خـود بـزی، نه بـه بـقـای چـون مـنی

بـهـر نـجـات خـویـشـتـن دسـت چـه در دعـا زنـم

چـون بـه فلک نمی رسد دست دعای چون منی

عـشــق بــبــرد از ســرم گـوهـر عـقـل و لـاجــرم

چــرخ بــه رشـتــه ی ادب کـرد سـزای چــون مـنـی

بـس که چـو مرغ کـنده پـر خـسـتـه ی خـار محـنتـم

نیسـت بـجـز سـموم غـم بـاد صـبـای چـون منی

چون به همه جهان مرا نیست به جای تو کسی

مرحمت ار کنی سزد، خاصه بـه جـای چون منی

خـــســـرو بـــیـــدل تـــوام بــــلـــبــــل بــــاغ آرزو

عـشـق بـه پـرده ی جـفـا بـسـتـه نـوای چـون مـنی

***

سـرو سـمـنبـرم کـجـا تـا بـه بـرش درآرمی؟

دسـت مراد یکدمی در کمرش درآرمی؟

سرو ندیده ام بـه بـر، لیک بـه سرو قامتـش

سحر زبان خود دهم تا به برش درآرمی

تـنگ درآمده بـه بـر چون جگری بـه تـنگ بـر

ور بـه نفیر در شود، تـنگ تـرش درآرمی

هست دو دیده ام به ره، ور به یکی درآیدم

بـرکنمش از آن یکی درگذرش درآرمی

از قـد خـود کـمان کنم وز رخ خـویش جـام زر

تـا بـه طریق خدمتـی در نظرش درآرمی

خسروم و بـه جـای رز جـام جهان نما کشم

عـادت مور را شـبـی در نظـرش درآرمی

***

گـر بـه کـمند زلف تـو من نه چـنین اسـیرمی

کی بـه کـمند ابـرویت خـسـتـه ی زخـم تـیرمی

هست یقین چو مردنم، از غم دوریش مکش

بــاری اگـر بــمـیـرمـی، در قـدم تــو مـیـرمـی

بــودم اسـیـر کـافـران وقـتــی و در فـراق تــو

در هوسم که این زمان کاش همان اسیرمی

پـنـد دهنـد کـز بـتـان چـشـم بـبـند جـان مـن

بــاز کـشـیـد تـا مـگـر بـنـد کـسـی پـذیـرمـی

تـرک سخن بـگو که شد ملک جهان از آن من

آه کـه تـنـگ در بـرت یک شـب اگـر بـگـیرمـی

طعنه زنی که خسروا، ملک جـهان ستـانمی

گـر بـه ولـایت سـخـن مثـل تـو بـی نظـیرمی

***

پـیش از این مـن بـا جـوانان آشـنایی کـردمی

کاشکی زیشان هم از اول جدایی کردمی

از دل گـمـگـشـتـه اکـنون گـوش نـتـوانـم نهاد

زانکـه اول وصـف خـوبـان خـتـایی کـردمـی

زیـن دل دوزخ اگــر افــروخــتــی شــمـع مـراد

وقتـی آخـر شـام غم را روشـنایی کردمی

یک سخن شیرین ندارم یاد از آن رویی که آن

بـر جـراحـتـهای جـانی مـومـیایی کـردمـی

توبه داد این چشم شاهدبـاز و این شاهد مرا

زانچـه من وقتـی حدیث پـارسایی کردمی

ای خوش آن شبـها که از بـهر گدایی بـر درت

بـر سـر کـوی تـو بـر درها گـدایی کـردمـی

خـلـعـت تـیغـت ز خـون بـایسـتـی اندر گـردنم

تـا مـیان عـاشـقـانت خـودنمـایی کـردمـی

از پـی تـو دوست می دارم غمت را، ورنه من

بـا چـنان بـیگانه ای کـی آشـنایی کـردمی

زاغ نالان است خسرو بـی رخت وز خار هجـر

گـر گلی بـودی ز تـو، بـلبـل نوایی کـردمی

***

پیش از این من کاشکی عشقت نمی ورزیدمی

تـا بـه گـوش خـود جـفـا از دیگـران نـشـنیدمـی

این همه رسـوایی از عـشـقت نرفتـی بـر سـرم

روز اول چــشــم اگــر از دیـدنـت پــوشــیـدمـی

کـاش مـن حـجـام بـودم تـا بـه وقـت سـر تـراش

بــهـر صــدقــه دائمــا گــرد ســرت گــردیـدمـی

یـا کـه آهـوی شـکـاری بــودمـی کـز بــهـر قـتـل

در تـه پـای سـمـندت غـرق خـون غـلـطـیدمـی

یـا پــیـاده بــودمـی بــر نـطـع شــطــرنـج تــو تــا

در مــیــان پـــیــل مــات آخــر رخ تــو دیــدمــی

یـا کـه در پـیـش سـگـان کـوی خـود بــارم دهـی

تـا بـه ایشان سر بـه سر بـر آستـان خفتیدمی

این همه دولـت نصـیب دشـمنان، ای کـاشـکـی

مـن بـه دشـنامـی هم آخـر زان مـیان ارزیدمی

غـیر مـهجـوری و مـحـرومی نصـیبـم چـون نشـد

گر بدانستم من این، کی عشق می ورزیدمی

خـاک پـایم، گفتـه ای، خسرو، بـبـوسی عاقبـت

دولـتـی بـودی، اگـر پـای سـگـت بـوسـیـدمـی

***

هـمـه شــب فـرو نـیـایـد بــه دلـم کـرشـمـه ســازی

ز شـب اسـت اینـکـه دارم غـم و نـالـه ی درازی

به نمازش ارچه بینم چپ و راست بیش از آن است

دو ســلـام چــار گـویـم چــو ادا کـنـم نـمـازی

بــه جــفـا کـلـاه کـج نـه چــو شـنـاخـتــی حــد خـود

که میان شهسواران چو تو نیست شاهبازی

وه از ایـن هــوس بــمــردم کــه بــه زیـر پــات مــیـرم

مـه مـن تـمـام کـرد آن هوسـم بـه نیم نـازی

همه شب چـو شمع بـاشم بـه چـنین خـیال پـخـتـن

که طفیل شمع پـیشت بـودم شـبـی گدازی

چـو نـدارم ایـن سـعـادت کـه بــه گـریـه پـات شـویـم

ز پـی ره تـو شـسـتـن مـن و گـریـه و نـیـازی

همه خـونسـت اشک خـسـرو، همه این بـود ضرورت

پـسـر سـبـکـتـگـیـن را چـو بـه دل بـود ایـازی

***

بـــه فـــراغ دل زمــانــی نــظـــری بـــه مــاهــرویــی

به از آنکه چند شاهی، همه عمر های و هویی

نـه ز دسـت نـوجــوانـان بــه چــمـن شـدم، ولـیـکـن

هـوس جــمـال جــانـان نـرود بــه رنـگ و بــویـی

نــفــســم بــه آخــر آمــد، نــظــرم نــدیــد ســیـرش

بـجـز این نـمـانـد مـا را هوسـی و جـسـتـجـویی

بـــبـــریــد نــاتـــوان را بـــه طــبـــیــب آدمــی کــش

کـه چـو مـردنـیسـت بـاری بـه نـظـاره ی چـو اویی

چه خوش است مست ما را به کرشمه لعب چوگان

کـه بـه خـاک در نـغـلـتـد سـر مـا بـسـان گـویی

بـه خـدا که رشـکم آید ز رخـت بـه چـشـم خـود هم

کـه نـظـر دریـغ بــاشــد ز چــنـان لـطـیـف رویـی

دل مـن کـه شــد نـدانـم چــه شــد آن غـریـب مـا را

که بـرفـت عـمر و نآمد خـبـرش بـه هیچ سـویی

ســخــن ســگــان شــبــرو نـزنـد مــگــر کــســی را

کـه شـبـیش بـوده بـاشـد گـذری بـه گرد کـویی

مـکـن، ای صــبــا، مـشــوش ســر زلـف آن پــریـوش

کـه هـزار جــان خــســرو بــه فـدای تــار مـویـی

***

من تـرا دارم و جز لطف توام نیست کسی

در جــهــانــم نــبـــود غــیــر تـــو فــریــادرســی

نفسی بـی تـو نیارم زدن، ای جان، گر چه

نـکـنـی یـاد مـن خـسـتــه بــه عـمـری نـفـسـی

هر کسی راسـت هوایی و خـیالی در سر

مــن بــجــز فــکــر و خــیـال تــو نـدارم هـوســی

غرقه در بـحـر غم عشـقم و در خـون جـگر

می رود بـی رخـت از چـشـمه ی چـشـمـم ارسـی

بـیش ازینم چو مگس از شکر خویش مران

کـه تــفـاوت نـکـنـد در شـکـرســتــان مـگـســی

بـر مـن دل شـده هـر چـنـد گـزیدی دگـری

بـه وصـالت کـه بـه جـای تـو مرا نیسـت کـسـی

بـلـبـل جـان من از شـوق گـلسـتـان رخـت

تـا بــه کـی صـبــر کـنـد نـعـره زنـان در قـفـسـی

طالب وصل شو، ای خسرو خوبان، خسرو

نه من دلشده ام، بس که چو من نیست کسی

***

در سر افتاده ز عشق توام، ای جان، هوسی

بــا سـگ کـوی تـو گـفـتــم کـه بــرآرم نـفـسـی

بــر درت حـلـقـه چــو زنـجــیـر درم بــهـر درای

نـالـه هـا کـردم و فــریـاد چــو بــانـگ جــرســی

نـشـدی مـلـتـفـت حـال مـن، ای عـمـر عـزیـز

هرگز این خـواری و زاری نکشـیده سـت کسـی

حــلـقـه ی زلـف ســمـن ســای تــو در دور قـمـر

فــتــنـه پــیـدا کـنـد و غــارت و آشــوب بــســی

سـر بـه سـر بـا سـگ کـوی تـو نهاده خـسـرو

چون به پابوس تو، ای جان، نشدش دسترسی

***

بسیار باشد، ای جان، از همچو من غمینی

نـازی کـه مـی کـشـم مـن از چـون تـو نازنینی

تـا دسـت و پـا نهادی در حـسن کس ندیدم

پــایـی بــه دامـن انـدر، دسـتـی در آسـتـیـنـی

گـر در جـهـان بــگـردی از جـور خـود نـیـابـی

بــی آب دیـده خـاکـی، بــی خـون دل زمـیـنـی

از شـبــروان کـویـت هـر گـوشـه ای و آهـی

وز هـنـدوان چـشـمـت هـر غـمـزه در کـمـینـی

شمشیری از خـیالت، بـر ما سـری و جـانی

زنــاری از دو زلـــفـــت، از مــا دلـــی و دیــنــی

پـوشـیـده ام بـر دل مـشـکـیـن زره ز زلـفـت

کز گوشه های چشمت ترکی ست در کمینی

زنـبــوروار بــسـتــی در خــون مـن مـیـان را

زان لـــعـــل دلـــنــوازم نــاداده انــگـــبـــیــنــی

در شـهر بـند عـشـقـت دانی که کـس نداند

قدری چـو من غریبـی، جـز همچـو من غمینی

شبـهاسـت بـنده خـسرو کز پـا نمی نشیند

روزی نـشـیـنـد آخـر بـا چـون تـو هـمـنـشـینـی

***

آن چشم شوخ را بـین هر غمزه ایی بـلایی

وان لـعــل نـاب بــنـگـر هـر خــنـده ای جــفـایـی

هـر ابـرویی ز رویـت مـحـراب بـت پـرسـتـی

هـــر تـــار مـــو ز زلـــفـــت زنـــار پـــارســـایـــی

گویند، چیست حالت آن دم که پـیشت آید؟

چـون بــاشـد آنـکـه نـاگـه پــش آیـدش بــلـایـی

این غم که هست دانم هر دو ز تو بـرین دل

می کش که ظالمی را خوش می کنی سزایی

گر غـرقه بـر نیاری، بـاری کم از فـسـوسـی

ای آشـــنـــات هـــر دم در خـــون آشـــنـــایـــی

وصلت همین قدر بـس کافتـادمت چـو در ره

از ره کنی بـه یک سـو سـنگی بـه پـشت پـایی

سـودای زلف آن بـت امشـب بـکشـت ما را

آه، ای شـب، سـیه رو، پـایـانـت نـیسـت جـایی

من خود ز محنت خود بودم به جان دگر سو

وه کــز کــجــا فــتــادی بــر جــان مــبــتــلــایــی

سـلـطـان مـن تـوانـی مـهمـان خـسـرو آیی

بــیــداری اســت امــشــب در خــانــه ی گــدایــی

***

هر شـبـم کآهم بـه عـالـم دم زدی

آتـــش انــدر خـــرمـــن عـــالـــم زدی

سوخت جانم را غم و غم سوختی

ذره ای ســـوز مــن ار بـــر غـــم زدی

گـر دلـم را دسـت بــودی بــر فـلـک

دیده ای سقفش که چون بر هم زدی

زیـن زبــان دانـی اگـر جـم بــودمـی

آســمــانـم بــوســه بــر خــاتــم زدی

در تـن خـاکـی و سـلـطـانـی بــدی

خـــاک پـــایــم آســمــان را کــم زدی

***

مـن نـدیـدم چـون تــو هـرگـز دلـبــری

سرکشی عاشق کش و غارتگری

از تــو یـک نـاز و ز خــوبــان عــالـمـی

وز تــو تــیـری و ز دلـهـا لـشــکـری

از زمــیـن پــنــهـان بــمــانــد آفــتــاب

گــر بــرآیـی بــامــداد از مـنـظــری

مـن سـری دارم کـه در پـایـت کـشـم

گـر تـو در خـوبـی نداری همسـری

از کـــجـــا بـــر روزگـــار مـــن فـــتـــاد

چـون تـو سـنگین دل بـلای کافری

دسـت نـه بــر سـیـنـه ام تـا بـنـگـری

آتــش پــوشـیـده در خـاکـسـتــری

ماند چـشـمم روز و شـب در چـارسـو

تـــا مــگــر نــاگــه درآیــی از دری

من که از خـود بـر تـو غـیرت می بـرم

چــون تــوانـم دیـدنـت بــا دیـگــری

هر که دید از چشم خسرو خون روان

گـشـت هر مـو بـر تـن او نشـتـری

***

آنـکـه مـرا در دل اسـت گـر بــه کـنـار آمـدی

کــی ســتــم روزگــار بــر مـن زار آمـدی

یـار ز دسـتـم بــرفـت، کـار ز دسـتـم نـمـانـد

کار به دست است، اگر دست به یار آمدی!

دست من آنگه که گشت از سر زلفش جدا

کــاش کــه پــای حــیـات بــر دم مـار آمـدی

صـبـر و دل از من بـرفـت، قـدر ندانسـتـمش

از پــی ایـن روزگــار ایـن دو بــه کــار آمــدی

از پــس سـالـی مـگـر روی نـمـایـد چــو گـل

غـنـچـه کـه بـسـتـه قـبــا بــاد سـواد آمـدی

خسرو از آن یک کنار جـان بـه میان ریخـتـی

آنـکـه بــرفــت از مـیـان گـر بــه کـنـار آمـدی

***

یــک ره بــکــن ز غــمــزه ی خــونــیـن اشــارتــی

کـافـتـد ز فـتـنه در همه آفـاق غـارتـی

چــنـدیـن بــه شـهـر دزدی دلـهـا کـجــا شـود؟

در دیده گر ز چـشم تـو نبـود اشـارتـی

آن را که می کشی، به ازین نیست خونبهاش

از سـر کـنـیش زنـده، گـر آیی زیـارتـی

گـر بــی رخــت عـمـارت عـمـرم کـنـد سـپــهـر

بـادا خـراب، یارب ازینـسـان عـمـارتـی

گـوینـد دوسـت وعـده بـه شـمـشـیر مـی کـند

آن بخت کو که یابم از ایشان بشارتی

مـن وصـف آن جـمـال چـگـونـه کـنـم کـه هـیـچ

فـیـروزمـنـد نـیـسـت بـر آنـم عـبـارتـی

عشق آتـش اسـت، خـسرو، اگر سوزدت مرنج

دانی کـه آتـشـی نـبـود بـی حـرارتـی

***

آمـد بــهـار و سـرو بــرآراسـت قـامـتـی

گل بـرکـشـید بـهر طـرب را عـلامتـی

گـردیـده بــاد بـر سـر آن سـرو جـان مـن

گردان چـو بـاد گرد بـر آن سرو قامتـی

او در خـرام و انـبــهـی جــان بــه گـرد او

حشری ست گوییا که روان با قیامتی

تـاراج غـمزه هاش درآمد بـه شـهر و کو

در خـانه ای نـمـانـد مـتـاع سـلـامـتـی

هم خـون عاشقان گنهش را شـفیع بـاد

چـون نیستـش ز کردن خونها ندامتـی

ای پــنـدگـوی، درگـذر از پــنـد بــیـدلـان

دانی که مسـت را نبـود اسـتـقـامتـی

گفتار خویش بیهده ضایع چه می کنی؟

در حـق گـمرهی کـه نیرزد سـلـامتـی

داغـم نـهـاد بــر دل و در جــانـیـم هـنـوز

بـه زین مخـواه سوخـتـگان را غرامتـی

صد فتـنه ز آب دیده نوشـتـم بـر آسـتـان

خـسـرو بـرو نخـواند ز بـیم شئامـتـی

***

مـردانه مـی کـشـد بـه جـفـایم سـتـمـگـری

تــا مــیـرم و دگــر نـدهـم دل بــه دیـگــری

راحـت بـود سـیـاسـت آن کـس کـه بــایـدش

از غـمـزه دور بــاشــی و از نـاز خــنـجــری

گفتم که دوش با تو نشستیم، راست است

بر خویش بسته ام به هوس خواب دیگری

از غـم مـگـر ز وادی هـجــر اسـتــخـوان بــود

کــز کــعــبــه ی امــیــد بــیــایــد کــبـــوتــری

مــایـیـم و خــواب و بــازوی آن یــار زیــر ســر

وه کـی نـهـد تـو در خـم بــازوی مـا سـری

کـی ره کـنـد بــه کـلـبـه ی مـا چـون تـو آفـتـاب

مــا نــاخــدای بــاز کــنـد ز آســمــان دری

یارب حـلال خواب خوش، ار چـه شبـی ز غم

روزی نـبــود پــهـلــوی مــا را ز بــســتــری

خـسرو بـه سـایه ای ز درخـت تـو قانع است

آن دولت از کجا که بـه دست افتدش بـری

***

ای صـد شـکسـت زلف تـرا زیر هر خـمی

در هر خمیش مانده به هر گوشه درهمی

گـه گه بـه ناز شـانه کـن آن زلف را، مگـر

دلــهـای دورمــانــده بــرون آیـد از خــمــی

مویی شدم ز هجر و تو گویی کز این قدر

کاین از پـی من اسـت، نگنجـم بـه عـالمی

در رشـک آن که در غم تـو گرددم شـریک

مـی مـیرم و غـم تـو نـگـویم بـه همـدمـی

گـر جـان رود، تـو پـرسـش بـیـمـاریم مـیـا

تــرســم کـه در دل آیـدت از دیـدنـم نـمـی

افسوس مردنم مخور، ای پـادشاه حسن

زیــرا گــدای مــرده نــیــرزد بــه مــاتــمــی

چـون درد کـهنه در دل من یادگـار تـسـت

یــارب مــبــاد درد مــرا هــیـچ مــرهــمــی

گـر بـی تـو در بـهـشـت بـرنـدم، زنـم ز آه

آتـش در آن بـهـشـت کـه گـردد جـهـنـمـی

نبـود عـجـب که مهر تـو می روید از زمین

هر جـا کـه از دو دیده ی خـسـرو چـکـد نمـی

***

ساقی بیا که موسم عیش است و میم و نی

می ده کـه لـالـه گـون شـده از بـاده ری و خـی

رخ بــرفــروز و زلــف مـســلــســل گــره بــزن

تــا بــشــکــنـد جــمــال تــو بــازار مــیـم و هـی

مـه را بــه روی خـوب تـو نـسـبــت کـجـا رسـد

ای رویـت آفــتــاب و لـبــت شــیـن و کـاف و ری

شــکــر شــد از خــجــالــت لــعــل تـــو آب وار

بر شین و کاف و ری چو کشیدی تو خی و طی

خــط مــعــنــبـــر تـــو چــو دور قــمــر گــرفــت

کــردنــد عــاشــقــان تـــو تـــر ری و دال و مــی

روح مــجــســمــی تــو نــه عــقــل مــصــوری

ای روح عــقــل مــثــل تــو نــادیــده بــی و تــی

بــتــگـر چــو دیـد پــیـش رخ و قــامـت تــو کـرد

از شــرم کــارخــانـه ی صــد ســالــه طــی و بــی

طـی کـن حــدیـث دور زمـان، جــام مـی بــیـار

تـــا بـــاغ روح را دهـــم آبـــی ز مـــیـــم و یـــی

می خـور، مخـور غـم دل و دین، خـسـروا، دگر

بــگــشــا بــه مـدح خــســرو آفــاق لــام و بــی

لــب بــر لــب نــگــار نـه ار دســت مــی دهـد

خـــالـــی قـــدح مـــدار ز بـــاده و مــیــم و یــی

***

تـو می روی و بـه نظاره ی تـو چشم جهانی

بـگـو کـه آگـهـی از عـاشـقـان دلـشـدگـانـی

بـگشت حال به بـالای ابـروی تو کسان را

که زیر دسـت فـتـادش چـنان کـمند و کمانی

در ابروی تو نه یک دل هزار بیش فرو شد

بـه من ز داغ دل آنگه کـه دارد از تـو نشـانی

بـرهمـنـان کـه پـرسـتـنـد آفـتـاب فـلـک را

مـگـر کــه هـنـدوی مـا را نـدیـده انـد زمـانـی

غــلــام پــنـجــه ی مـرغــول هـنـدوانـه ی اویـم

که هست هر خم مویی از او شکنجه ی جانی

بــریـخـت آب رخ بــیـدلـان بــه خـاک در او

چـه کم شـود که اگر تـر کند بـه لطف زبـانی

گران کمانی آن هندوی کمانکـش چـابـک

بـه هـیـچ پـنـجـه ی تـرکـی رهـا نـکـرد عـنـانـی

بخار هجران، خسرو، صبور بـاش که هرگز

رطب نیابی ازین بـسـتـگی ز پـستـه دهانی

***

بـسـی نـمـانـد کـه جـانـی بــرون رود ز غـریـبـی

هنـوز مـی نـرسـانـد مـرا ز زلـف تـو طـیبـی

مبـاد خواب خوش آن شوخ را که غمزه ی شوخـش

فـگـنـد خـار مـغـیلـان بـه خـوابـگـاه غـریبـی

ز درد عــشــق بــمـردم خــبــر دهـیـد، رفــیـقـان

اگـر مـفـرح صـبـر اسـت در دکـان طـبـیـبـی

نـدادیـم چـو ضـمـانـی بــه تــیـغ راضـیـم، اکـنـون

اشارتی به کرم، جان من، به سوی رقیبی

چو بـت پرست شدم از تو، بـعد ازین من و کویت

بـه دوش رشتـه ی زناری و بـه دست صلیبـی

زکوة حسن بده زان به هر چه می رسی، ارچه

نمـی رسـد بـه گـدایان دورمـانـده نصـیبـی

بـه گـاه دیـدن تـو خـسـرو از بــلـا چـه خـورد غـم

چـه غـم نظـارگـی شـاه را ز چـوب نقـیبـی

***

یار اسـت و صـد کرشـمه، شـهر اسـت و خـوبـرویی

ماییم و طـعن دشـمن، خـلقی و گفتـگویی

او بــد کــنـد بــه شــوخــی، مـن جــز نـکــو نـگـویـم

چـون گویم اینکه بـا من بـد می کند نکویی

بــیـخــود شـدیـم، ســاقـی، زان نـازنـیـن مـجــلـس

ساغر به دیگران ده، ما را بـس است بویی

مــوی مــیـانـت بــنـشــســت انـدر تــن چــو مــویـم

بـا آنـکـه در نـگـنـجـد، مـویـی مـیـان مـویی

دارم تــنـی سـفـالـیـن دل ســخــتــی تــو بــر ســر

کس سنگ را چه گوید، گر بشکند سبویی

یــک ره تــرا بــبــیـنــم، پــس پــیــش تــو بــمــیــرم

مـن بـیـش از ایـن نـدارم، در عـالـم آرزویـی

ابــروت هـمـچــو مـژگــان، ای شــهـســوار خــوبــان

حـالـی بـرای بـازی دارم سـری چـو گـویـی

مجنون، شنیده باشی، کز دست عشق چون شد؟

پــیـش آی تـا بــبــیـنـی درمـانـده ز آرزویـی

ســـیــلـــی ز هــیــچ بـــاران در کـــوی او نــیــامـــد

گــر آب دیــده ی مــا بــا خــود نــبــرد جــویـی

تــو مـی روی و خــســرو نـعـره زنـان بــه پــیـشــت

سلطان و صد تـجمل چاوش و های و هویی

***

ای کـه بـه چـشـم تـو نیایم همی

یک نظر آخر به چو من درهمی

گفـت کـه از مات فـراموش گشـت

کـاش فـراموش شـوی یکـدمی

عالم غم بـی تـو مرا بـر دل اسـت

لیک دلت را چـه غـم از عـالمی

بی غمی از عمر قوی شادییست

شـادی آن کس که ندارد غمی

این دل در پـیش کـه خـالـی کـنـم

وه کـه ندارم بـه جـهان محـرمی

هـسـت درین درد مـن خـسـتـه را

مـرگ ســزاوارتــریـن مـرهـمـی

بــر مــن اگــر گــریـه نـمــی آیـدت

وام کـن از دیـده ی خـسـرو نـمـی

***

هــر کــســی را هـوای ســیـم و زری

مـن مـسـکـیـن و داغ سـیـمـبــری

هسـت در خـون ز گـریه مردم چـشـم

چـون کـریمی بـه دسـت بـدگهری

شـبـم ار تـا قـیامـت اسـت، چـه بـاک

گــر ز روی تـــوام دمــد ســحـــری

تـوبـه یـک غـمـزه بـشـکـنـی، گـر مـن

کشم از عقل و جان و دل حشری

هر که جانیش هست و جانان نیست

او نـــــدارد ز زنــــدگـــــی اثـــــری

آهــنــی مــی شــود ربــوده ی ســنــگ

نـه کـم اسـت از جــمـاد جــانـوری

بــهـر مـن گـر جــهـان شــود پــر غــم

گـر ز یـار اسـت، بــاد بــیـشـتــری

پــنــد گــویــا، تــرا چــه درد کــنــنــد؟

زخــم پــیـکـان بــه سـیـنـه ی دگـری

خــورش صــوفــیــان جـــگــر بـــاشــد

نـقــل مـی خــوارگــان بــود گـزری

هــمــه کـــس ذوق خـــرمــی گــیــرد

ذوق غــم گـیـر، خــســروا، قـدری

***

دوش می گـفـت پـیر تـرسـایی

یــــاد دارم ز مـــــرد دانــــایــــی

کـانـدریـن دور مـی پـرسـتـان را

نیسـت خـوشتـر ز میکده جـایی

دردنـوشـان و کـنـج دیـر مـغـان

خـلـق عـالـم بـه هر تـمـاشـایی

بـر سر چـارسوی خـطه ی عشق

نیسـت خـالی سری ز سودایی

زاهد و بـاغ خـلـد و ما و حـبـیب

هـر کــســی را بــود تــمــنـایـی

ساقیا، زان قدح که می نوشی

جرعه ای ده بـه بـی سر و پایی

خـوش بـود جـام بـاده نوشـیدن

خـاصـه از دسـت مجـلـس آرایی

در تــردد گـذشــت عـمـر عــزیـز

همچو من نیست مختلف جایی

شد ز مهر تـو ذره سـان خـسرو

هــرزه گــردی و بــاد پــیـمــایـی

***

ای ز زلـف تــو مـشــک تــر بــویـی

وز مـیـان تــو تــا عـدم مـویـی

گل ز تـو نرم شد چـنان که بـه بـاغ

نرمیی می کـند بـه هر تـویی

مــاه نــو گــردد از تـــو زیــر و زبـــر

گـر اشـارت کـنـی بـه ابـرویی

پـیش چـوگـان زلـفـت از سـر حـال

سر زده می رویم چـون گویی

چـنـد جـا خـویـش را کـنـم قـربــان

کت نبیند کسی ز هر سویی

یــار مــن رو مــتــاب یــا بــنــمــای

جـای دیگر چو روی خود رویی

پهلوی من نشین که بی تو شبی

بـر زمـیـنـم نـسـود پـهـلـویـی

خـنده ای کـن کـه بـی خـیال لبـت

درد خــســرو نــدیــد دارویــی

***

دلـــی دارم، امـــا جـــز افـــگـــار نــی

غم از حد گذشته ست و غمخوار نی

دل خـویـش خـواهـم سـپـردن بـه یـار

کـه بــیـدل تــوان بــود و بــی یـار نـی

نـگـارا، تــمـاشـا کـنـم در خــیـال

رخ تـــســـت دل ســوی گــلــزار نــی

ز خونم که چشمت چو من می خورد

شبـان روز مسـت است و هشیار نی

تـــرا کـــارگــر کـــرد حـــســـن و مــرا

بـــجـــز خـــوردن غــم دگــر کــار نــی

***

مـسـلـمـانـان، گـرفـتـارم بـه دسـت نـامـسـلـمـانی

ازیـن دیـوانـه بــدمــســتــی و بــدخــویـی و نــادانـی

بــه طـره آشـنـا بــنـدی، بــه خـنـده پـارسـا بـیـنـی

بـه غـمزه ناخـدا تـرسـی، بـه کـشـتـن نامسـلـمـانی

بـه ابـرو فـتـنه انگـیزی، بـه نـرگـس عـالـم آشـوبـی

بــه بــالـا آفــت آبــادی، بــه کــاکـل کـافــرســتــانـی

مـکـن چـنـدین گـلـه، ای دل، مـگـو بـد خـوبـرویان را

کـزان کـافـر دلـانـت حـاضـرسـت اینـجـا مـسـلـمـانـی

مرا افـسـوس می آید کـه تـیرت می خـورد دشـمن

من آخـر دوسـتـم، جـانا، دلم خـوش کـن بـه پـیکـانی

دعــای بــد نـخــواهـم کـرد، لـیـکـن ایـن قـدر گـویـم

کـه یارب، مـبـتـلـا گـردی چـو مـن روزی بـه هجـرانـی

مرا کشت این صبا هر دم که یادم می دهد امشب

کـه وقـتـی مـیـهـمـانـی داشـتــم انـدر گـلـسـتــانـی

مــن از بــیـدار بــودن وه کــه دیـوانـه شــدم، بــاری

خــدایـا، ایـن شــب هــجــران نــدارد هـیـچ پــایـانــی

طـبــیـبــا، بــهـر جـان نـاتـوانـم غـم مـخـور چـنـدیـن

رهـا کــن جــان دهـم، زیـرا نـمـی ارزم بــه درمــانـی

کـنـون یاد شـراب و شـاهـد و مـسـتـی و قـلـاشـی

گذشته ست آن که خسرو را سری بودی و سامانی

***

ای گل، دهن تـنگت صـد تـنگ شـکـر چـیزی

گـل بـا تـو نمی ماند در حـسـن مگـر چـیزی

مـا را بـه تـمـاشـایـی مـهـمـان رخ خـود کـن

چـون سـبــزه بــرآوردی گـرد گـل تـر چـیـزی

دودی کــه ز آه مـن بــر مـاه زدی هـر شــب

در روی چــو مـاه تــو هـم کــرد اثــر چــیـزی

تــا بـــاز کــرا ســوزد ایــن جــادوی تــو آخــر

خـط تـو دمـیـد ایـنـک بــالـای شـکـر چـیـزی

تـا بـاغ رخـت دیدم، گـل بـاد بـه چـشـم مـن

کـی از گـل و بـسـتـانی آرم بـه نظـر چـیزی

گـفـتـی کـه کـمـر بـنـدم در ریـخـتـن خـونـت

بـاری ز پـی بـسـتـن داری بـه کـمـر چـیـزی

گویم غم و دردم بـین، گویی که بـتـر خواهم

بـسم الله اگر خواهی زین هر دو بـتـر چیزی

زان غم که فرستادی کرده دل خسرو خوش

جان منتظرست اینک، گر هست دگر چیزی

***

لعل است چنان با لب یا هست ز جان چیزی!

روییست تـرا بـا مه یا خـود بـه از آن چـیزی!

بـنشـین کـه نمی خـیزد یک سـرو بـه بـالـایت

خود پـیش تو کی خیزد از سرو روان چیزی؟

مـن جـامـه درم از تــو، تـو غـم نـخـوری از مـن

آری نـشـود مـه را از ضـعـف کـتــان چــیـزی

خــنـده زنـی، ار خــواهـم قــنـدی ز دهـان تــو

یعـنی کـه ازین گفـتـن ناید بـه دهان چـیزی

بـوسـی طـلـبـم گـویی لـب مـی نـدهـد راهم

گر بوسه نخواهی داد، از بنده ستان چیزی

وصـلـم تـو نـمـی خـواهـی زانـم بـه زیان داری

از عشوه بـکش ما را گر هست چنان چیزی

خـوابـم بـه فـسـونـی بـس ور جـادوییـت بـایـد

اینـک غـزل خـسـرو بـرگـیر و بـخـوان چـیزی

***

بــهــاری ایــن چــنــیــن خــرم، مــرا آواره دل جــایــی

من و کنج غـم و هر کـس بـه بـاغـی و تـماشـایی

بـه سـوی سـرو پـا در گـل روان شـد خـلـق و مـن آنم

کـه خـواهم خـاک گـشـتـن زیر پـای سـرو بـالایی

ز هـجــران خـون هـمـی گـریـم، نـرویـد جـز گـیـاه غـم

چـنـیـن ابـری مـعـاذالله اگـر بـارد بـه صـحـرایـی!

تـو ای کـم گوی از کویش بـکـش پـا، من همی گویم

که پـیشش سر نهی از من، اگر پیش آیدت جایی

بـه کویت سـنگ سـارم، گر تـو بـنوازی بـه یک سـنگم

بــیـا نـظــاره کـن بــاری جــمـال حــال رســوایـی

بـه خـاری کز جـفـایت می خـلد در سـینه، خـرسـندم

اگــر از نـخــل بــالـایـت نـمـی ارزم بــه خــرمـایـی

کــبـــاب خــام ســوزی را حــریــف چـــاشــنــی دانــد

که از سوز جگر وقتی چو من پخته ست سودایی

اگر زیر و زبر شد ذره، گو می شو، چه بـاب است این

کـه یـاد آید گـهـی خـورشـید را از بـی سـر و پـایی

تو، ای عاقل، که از خسرو سر و سامان همی جویی

رها کن، وه چه می جـویی ز مجـنونی و شیدایی

***

دو چشم مست تـرا نیست از جهان خبـری

که نشتری ست ازان غمزه ها به هر جگری

تـو داری آنـچـه پـری دارد از لـطـافـت، لـیـک

چــه فــایـده کــه نـداری ز مــردمــی قــدری

دلـــم بـــبـــردی تـــا دیـــگـــری در او نـــرود

دریـغ بــاشـد بــر جــای چـون تــویـی دگـری

متـاع جـان که بـه هر دو جـهانش نفروشـم

اگـر تـو مـی طـلـبـی راضـیم بـه یـک نـظـری

چنان بـه روی تو مستغرقم که یادی نیست

کـه بــر فـراز فـلـک زهـره ایـسـت یـا قـمـری

در آن زمـیـن کـه تـویی پـای را بـه عـزت نـه

که زیر هر کف پـایی فـرو شـده سـت سـری

کجـاسـت صـحـبـت آن دور رفـتـگان، فریاد

کـه عـمـر رفـت و نـیـامـد ز رفـتـگـان خـبـری!

مـرا کـه آبــلـه شـد پـای دل، تـرا چـه خـبــر

کـه در ولـایـت خــوبــان نـکـرده ای سـفـری!

نگشت خوش دل عاشق به انگبین بهشت

چـه دل بــود کـه تـوانـا بـود بـه گـل شـکـری

بـبـوس از قـبـل خـسـرو آسـتـانـش، ای بـاد

اگــر در آن ســـر کــو روزی افــتـــدت گــذری

***

مـن اشـک بـیدلـان را خـنـده مـی پـنـداشـتـم روزی

کنون بر می دهد تخمی که من می کاشتم روزی

هـم اول روز کـآن زلـف سـیـاهـم پـیش چـشـم آمـد

دل مـن زد کـه از وی شـام گـردد چــاشـتــم روزی

تـو، ای ناخـورده جـام عشـق، هشیاری مکن دعوی

که من هم خـویش را هشیار می پـنداشتـم روزی

دو چـشمم بـر رخـش داده بـه کویش در نهم، پـایی

هم از خـاک درش این رخـنه مـی انبـاشـتـم روزی

دل از درد کهن خون گشت و محـرومی بـخـتـم بـین

کــز آب دیــده رازی بــر درش بــنــگــاشــتــم روزی

تـو گـر بـر جـای دل داری، مرا گـر نیسـت دل بـر جـا

مزن بـر حـال من طـعـنه که من هم داشـتـم روزی

ملامت سوخت خسرو را، همه پاداش آن است این

کـه بـر اهـل مـلـامـت بـد هـمـی انـگـاشـتـم روزی

***

صــبــا آمــد، ولــی بــویـی ازان گــلــزار بــایــســتــی

چه سود از بـوی گل ما را، نسیم یار بـایستـی

رخــش در جــلــوه ی نـازســت و مـن از گــریـه نـابــیـنـا

دریغـا، دیـده هـای بـخـت مـن بـیدار بـایسـتـی

شبانگاهم که چون بی رحمتان می کشت هجرانش

شـفاعت خـواه من آن لعل شـکربـار بـایسـتـی

چـه سـودم، زانکه در کشتـن رسـد خـلقی بـه نظاره

نگاهی سوی من، زان نرگس بـیمار بـایسـتـی

شراب عشق خـوردم، نیسـت کس کارد بـه سـامانم

دلم گر مست شد، بـاری خرد هشیار بایستی

در آن سـاعـت کـه سـرو تـو مـن انـدر بـوسـتـان دیدم

اگر در چشم من گل نیست باری خار بایستی

ز خــوبــی هـر چــه بــایـد نــازنـیـنــان را هـمــه داری

ولیکـن از وفـا خـالی بـر آن رخـسـار بـایسـتـی

سـگـان در کـوی او شـبــگـرد و خـسـرو را درو ره نـی

طـفیل آن سـگان، بـاری مرا هم بـار بـایسـتـی

***

نـیـسـت در شـهـر گـرفـتــارتـر از مـن دگـری

نـبــد او تـیـر غـم افـگـارتــر از مـن دگـری

بـر سـر کـوی تـو دانم کـه سـگان بـسـیاراند

نـیـک بــنـمـای وفــادارتــر از مـن دگــری

وه کـه آن روی بــجــز مـن دگـری را مـنـمـای

تــا نـمـیـرد ز غـمـت زارتــر از مـن دگـری

شـرمسـارم ز گران جـانی خـود، زانکـه نماند

بـر سـر کـوی تـو بـسـیارتـر از من دگـری

محنت عشق و غم دوری و بدخویی دوست

نکـشـد این همه دشـوارتـر از من دگـری

کـــاروان رفـــت و مــرا بـــار بـــلــایــی در دل

چون روم، نیست گران بارتر از من دگری

سـاقـیـا، بـرگـذر از مـن کـه بـه خـواب اجـلـم

بـاز چـو اکنون تـو هشـیارتـر از من دگری

خـسـروم، بـهر بـتـان کـوی بـه کو سـرگردان

در جـهـان نـبــود بـیـکـارتـر از مـن دگـری

***

سخن چون زان دو لب گویی، چه گوید انگبین باری؟

به جایی کان دو رخ باشد، چه باشد یاسمین باری؟

چو غم را چاشنی تـلخ است، بـتوان از هوس خوردن

وگـر خــوردن هـوس بــاشــد، غـم آن نـازنـیـن بــاری

هــنــوز آن زلــف چــون زنــار تــا کــی در دلــم گــردد

بــه کـار بــت پـرسـتـی شـد مـرا ایـمـان و دل بــاری

تـرا بــازار خـوبـی گـرم و مـن در سـنـگـسـار ایـن جـا

کـه گر رسـوا شـود عـاشـق، بـه بـازاری چـنین بـاری

بـر آنـی کآسـتـیـن بـر مـالـی و تـیـغـی زنـی بـر مـن

چه حاجت تیغ ساعد، پـس تو بـر مال آستین بـاری؟

گــر از دامــان رحــمـت ســایـه ای بــر مــا نـیـنـدازی

چـنـیـن هـم از مـن بـیـچـاره دامـن بـرمـچـیـن بــاری

لـبـت غـیری گـزیـد و گـر دریغـسـت از مـن آن خـاتـم

هـم از دورم یـکـی بـنـمـای آن نـقـش نـگـیـن بــاری

چـه بـاشـد جـان شیرین، کز پـی شیرین لبـت ندهم

چـو مـی بایـد مـگـس را مـردن، انـدر انـگـبـین بـاری

حــســاب زنــدگــانـی نـیـســت روزی کــز درت دورم

وگـر خـود مـرگ بـایـد هـم بـه خـاک آن زمـیـن بـاری

***

گــل آمــد و هـمـه در بــاغ بــا مـی و جــامـی

مــن و خــرابــه ی هـجــر و غــم گــل انـدامـی

هـوای دیـدن گـل شـد، روا مـدار، ای دوسـت

کـه بـی رخـت گـذرانم چـنین خـوش ایامـی

ز جـام خـویـش فـرو ریـز جـرعـه ای بــه سـرم

که سـرخ روی شوم، گر نمی دهی جـامی

یکـی خـبـر بـه گـل نـو همـی رسـان، ای بـاد

کـه مـرد بــلـبــل و تــو در شـکـنـجـه ی دامـی

چـنین کـه صـبـح سـعـادت همی دمد ز رخـت

چـه بـاشـد ار دل ما را سـحـر کنی شـامی

خوشم من ار چه که درد نهفته در دل هست

کـه بـی کـرشـمه درین دل نمی زنی گامی

چـه پــوسـت بــاز کـنـم بــا تـو داغ پــنـهـان را

که هست سوختـه جانی کشیده در جامی

دلی که پـیش رخـت لاف صـبـر زد مرده سـت

کــه هـیـچ زنـده نـگــیـرد بــه آتــش آرامــی

بـــود فــضـــول خـــریــداری تـــو از خـــســـرو

به جان عمر که این نسیه است و آن وامی

***

کـشـان دل تـو بـه سـوی گـلـی و نـسـتـرنی

من و شـکـسـتـه دلی و هوای سـیم تـنی

گریخـت عـقل ز سـودای عـشـق بـر حـق تـو

چــه طــاقــت آرد زالـی نـبــرد تــهـمـتــنـی

بــیـار ســاقــی و در نــامــه ی ســیـاه مــبــیـن

فـرشـتـه را چـه غـم از پـارسـایی چـو منی

هـزار جــان مـقـدس در انـتــظـار بــسـوخــت

ز تــنـگــنـایـی گــفــتــار در چــنـان دهـنـی

بـگوی یک سخـن و خوش بـکش چـو فرهادم

که نیست جز سخنی خون بهای کوهکنی

مـن از دو کـون بـرافـتـادم، ار کـمـند تـراسـت

ز خان و مان بـه درافتاده ای به هر شکنی

چو بت پرست شدم، دوزخم به نسیه مگوی

بـه نقـد سـوز کـه کـم نیسـتـم ز بـرهمـنی

تـو چـاک سـینه نبـینی، ز چـاک جـامه مـرنج

کـه بـس گـران نـبـود در سـفـر بـه پـیرهنی

منال خـسـرو، اگر عاشقی، ز دوسـت، ازآنک

نیافـت کـحـل وفـا چـشـم هیچ غـمـزه زنی

***

گـذشـت آن کـین دل زارم شـکـیـبـا بـود یـک چـنـدی

پــریـشـانـی زلـفـش آمـد و زد راه خــرسـنـدی

جـز این شـیرینی انـدر عـیش تـلـخ خـود نـمـی بـینم

که گه گه می کنی بـر گریه ی تـلخم شکرخندی

گـــواران بــــاد بــــر جـــان و دلـــم زهـــر فـــراق تـــو

نبـخـشیدند آن کامم که از وصلت خـورم قندی

چه می خندی، برین سامان جان من تو، ای بی غم

دل و صبـری تـو داری و مرا هم بـود یک چندی

پــدر دارم هـمــه در پــنــد و مــن دنــبــال کــار خــود

مـبــادا هـیـچ مـادر را چــنـیـن بــدروز فـرزنـدی

بـگـو، ای پـنـدگـو، نـامـش کـه بــاشـد مـرهـم جـانـم

که خسرو را ز بهر ترک او تیری ست هر پندی

***

خوش آن شبها که آن جان جهان مهمان من بودی

جـراحـتـها که او کـردی لبـش درمان من بـودی

گــدایـی مـی کــنـم ار وقــت خــوش را از در دلـهـا

گـه آن گــنـج روان در خــانـه ی ویـران مـن بــودی

نـمـی گــردد فــرامــوش از دلــم پــای نـگــاریـنـش

کـه جـایی گـه گهی بـر دیده ی گـریان من بـودی

بـه بـخـت من که آن شب گرد خودکامم بـه یاد آمد

وگرنه تـا چـها بـار از غـمش بـر جـان من بـودی

مـن مـحـروم را چـندین نم از چـشـمی نبـودی هم

اگر زان کوی مشتـی خاک در دامان من بـودی

هـزاران داغ غـم جـان را شـود زیـن حـیـرتــم در دل

که کاش آن داغ اسپش بـر دل بـریان من بودی

نسـیما، گـر بـه ره آید مرا، وه کـز کـجـا جـسـتـی؟

که این بو از تو می آید، بر آن مهمان من بودی

مـرا گـویـنـد بـر جـا دار دل کـایـام عـیـش اسـت این

گذشـت آن کـین دل دیو از در فـرمان من بـودی

مـلـامـت مـی کـند نـادان، سـخـن بـرنآمـدی از وی

اگـر یک روزه بـر جـانش غـم جـانان مـن بـودی

دل رفــتــه نـیـایـد بــاز، ره تــا کــی تــوان رفــتــن؟

رها کن، خـسـروا، بـاز آمدی گر ز آن من بـودی

***

نـــبـــود یـــار مـــن آن را کـــه یـــار داشـــتـــمـــی

گـهی بـه دیده و گـه در کـنار داشـتـمـی

ز مــن بـــریــد و غـــمــم یــادگــار داد کـــه کـــاش

دو سـه دگـر هم ازین یادگـار داشـتـمـی

بــــه نـــاز گـــفـــتـــی گـــه گـــه كه مـــن از آن تـــوام

دروغ گـفـتـی و مـن اسـتـوار داشـتـمـی

خـــراب کــرده ی خــوبـــانــســت خـــان و مــان دلــم

وگـرنـه بــهـتــر ازیـن روزگـار داشـتــمـی

به قهر می کشدم عشق و این همان خصم است

که پیش ازین من نادانش خوار داشتمی

بــه بــاغ کــاش بــهـم بــودمـی کـه تــا پــیـشــش

ز خـون دیـده زمـیـن لـالـه زار داشـتـمـی

کـــدام گـــل تـــه او بـــود تـــا دو دیـــده ی خـــویــش

بــرفـتـمـی و بـه بــالـای خـار داشـتـمـی

خــراشـهـا کـه دریـن ســیـنـه بــودی از کـف پــاش

بــریـن جـراحـت جــان فـگـار داشـتــمـی

دریــغ یــک ســـر خـــســـرو هــزار بـــایــســـتـــی

کـه تـیـغ او را مـشـغـول کـار داشـتــمـی

***

ای غنچه را بـربـستـه لب، شکل و دهان چون تـویی

چـون لاله خـون کرده دلم سـرو روان چـون تـویی

روزی مــن دیـوانــه وش، بــر بــاد خــواهــم داد جــان

دســت تــظـلـم در زده انـدر عـنـان چــون تــویـی

گفتـی ز من سر می کشی، آخـر بـه گردن چـون نهد

آن سـر که بـرگیرد کسی از آسـتـان چـون تـویی

تـو چـسـت مـی بـندی کـمـر وز تـرس جـانم مـی رود

کآزرده گـردد نـاگـهـان نـازک مـیـان چــون تــویـی

آن دل که رفت از دست من، گفتی ندانم تا چه شد؟

مـن صـد گـمـان بـد بـرم، او میهمـان چـون تـویی

گر شـب روم در کوی تـو، عـفـوی که گسـتـاخـی بـود

بـیداری چـون من سگی بـا پـاسبـان چـون تـویی

سـر در جـهان خـواهم نهاد از دسـت تـو تـا چـنـد گـه

بـاری نـبـینـم نـشـنوم نـام و نـشـان چـون تـویی

از عشـق گویندم حـذر، هسـت ار همه جـان را خـطـر

من عشق خوبان کم کنم خاصه از آن چون تویی

گــر هـر زبــان خــســرو بــود کآیـد بــر آن لـب ذکــر او

یعنی که نام چون منی پـس بـر زبـان چون تـویی

***

شــاه حــســنـی وز مـتــاع نـیـکـویـی داری فـراغـی

زیبـدت گـر مـی کـنی بـر حـال مـسـکـینان دمـاغـی

داغ هجـرانـم نـه بـس، خـالـم ز رخ هم مـی نـمـایی

چـند سـوزم، وه کـه داغـی می نهی بـالـای داغـی

گـه بـه من دزدیده بـینی گـه بـه دزدی خـویشـتـن را

نزد من جان دادن است این، نزد یاری نیست لاغی

بهر این حاجت که بوک آیی شبی بر من چو شاهی

می نهم از سـوز دل شـبـها بـه هر مشهد چـراغی

آب چـشـمم گـفـت حـالـم بـر درت زان پـس تـو دانی

هم تـو می دانی کـه نبـود بـر رسـولان جـز بـلاغـی

غــنــچـــه ی دل پـــاره پـــاره گــرددم چـــون یــادم آیــد

آنـک بــودم بــا گـل خــنـدان خـود روزی بــه بــاغـی

چند گوییدم که رفت از گریه چـشمت، سرمه ای کن

من بـرین ظالم همی خواهم بـه جای سرمه داغی

هسـت نـالـان سـوخـتـه جـانم مـرم، ای کـبـک رعـنا

گـر ز مـردار اسـتـخـوانـی بـشـنـوی بـانـگ کـلـاغـی

عقل و هوش الحـمدلله رفت، ازین پـس ما و عشقت

یافت چـون خـسرو ز صحـبـتـهای بـی دردان فراغی

***

نـوبــهـار آمـد و بــگـذشـت بــه شــادی مـه دی

ایـنـک ایـنـک کـه ســراپــای گـل و آتــش وی

بـعـد ازین جـامـه لـطـیـف و تـنـک و تـر پـوشـنـد

چــو گــل تــازه بــتــان خــتــن و خــلـخ و ری

نـازنـیـنـا، عــرق از روی تــو بــر گــل بــچــکــیـد

مـی مـمـزوج لـبــالـب بــرسـان پــی بــر پـی

پـاک کن خـوی ز بـناگوش که این مردم چـشم

خـون خـود ریزد هـر جـا کـه بـریزد ز تـو خـوی

رو سـوی آب و بــه یـک خـنـده پـر از شـکـر کـن

بــر لـب جـوی بـه هـر جـا کـه روی رویـد نـی

خیز و گلگشت چمن کن که نمانده ست به راه

چشم نرگس که ز تو زان ره بخرامی یک پی

خـون خــسـرو بــه قـدح کـن، اگـرت مـی بــایـد

عـاشـق تـسـت، مبـادا کـه بـگـوید هی هی

***

ای مــعــدن نــاز، نـاز تــا کــی؟

بــر مـن در تــو فـراز تــا کـی؟

در حـسـرت یـک نـظـر بـمـردیـم

چشم تو به خواب ناز تا کی؟

تـو ابـروی خویش می پـرستـی

در قـبــلـه ی کـج نـمـاز تـا کـی؟

شـمـعـم خـوانـی و سـوزیم زار

بـر سـوخـتـه ها گداز تـا کی؟

بس نیست هلاک من به زلفت

دیگـر شـب مـن دراز تـا کـی؟

تیری که بـر سینه خورد محمود

در کـشـمـکـش ایـاز تـا کـی؟

بــخـل تـو بــرای نـیـم بــوسـی

بــر خـسـرو پـاک بــاز تـا کـی

***

ای که به غمزه می کنی قصد شکار دیگری

غـیر هلـاک مـا مکـن میل بـه کـار دیگـری

گشت چـمن چـو می روی بـر دل گرم ما گذر

گـلـخـن آشـنـا بـه از بـاغ و بـهـار دیـگـری

ای بــه هـزار مـرتــبــه ز آب حـیـات پــاک تــر

حـیف بـود کـه بـگـذرد بـر تـو غـبـار دیگری

جـان هزار پـاره را پـیش سـگ تـو مـی کـنـم

زانکه به دست همتم نیست غبار دیگری

خـسرو خستـه هر کجـا ناله کند ز دست تـو

کـی بــه درون اثـر کـنـد نـالـه ی زار دیـگـری

***

غزل های نویافته

بـاز روی تـو خون آلوده و جعد تو تـر است

زلف مشـکین تـرا بـاد صبـا جـلوه گر اسـت

گـل دمد در چـمن حـسـن تـو از خـندیدن

مگر اندر سـر زلف تـو نسـیم سـحـر اسـت

تــا بــزیـر و زبــر رخ گـل و ســنـبــل داری

سنبل و گل شده از روی تو زیر و زبر است

هر که دید آن خط تو غالیه دارند از اشک

خـال مشکین تـو خـود غالیه دان دگر است

نگشـاید مگر آن لحـظه که لب بـگشـایی

جـعد شـکر که گره بـر گره از نیشکر اسـت

وصـل تـو هیچ فـراموش ز دل می نشـود

گـوییا لطـف ملک زاده ی خـورشـید فـر اسـت

***

فــتــح مــی آیــد در دهــلــیــز دولــت بــاز کــن

بــارگـاه فـخــر خــود بــا آســمـان هـمـراز کـن

کوس نصرت کوب و چـرم طبـل اگر سـوده شود

تیغ برکش پوست از سرهای دشمن ساز کن

بـندبـند فـاجـران گـر فـی الـمـثـل از آهن اسـت

این چـنین بـندان بـه پـای پـیل گـرگ انداز کـن

تـیـغ تـو چـون در بــر لـشـکـر کـلـیـد فـتـح شـد

دســت بــگـشــا قـلـعـه ی دربــنـد را در بــاز کـن

تیغ خود را گو که جان خصم و دشت کربلاست

گـر تــوانـی در بــیـابــانـی چــنـیـن پــرواز کـن

زنده شد ز افسـانه های خـشت تـو بـهرام گور

زیـن فـسـانـه هـفـت گـنـبــد را پــر از آواز کـن

ز ابـــر نـــیـــســـان خـــود و آوازه ی بـــاران خـــود

غـلـغـلی افـگـن بـه دریا گـوش ماهی بـاز کـن

زآهـن شـمـشـیـر درهـای هـمـه عـالـم بــگـیـر

وانـگــه انـعــام نـدیـمــان ســخــن پــرداز کــن

***

ای بــه هـر مـوی شـده بــســتــه ی زلـف دل مـن

وی به هر کوی شده در طلبت منزل من

این چنین درهم و پیچان ز چه گشته ست دلم

ســایـه ی زلـف تــو افـتــاد مـگـر در دل مـن

کارم از شـکل سـر زلف تـو مشکل شـده اسـت

مشکل امروز که بـگشاید ازو مشکل من

لـب تـو آب حـیات سـت و خـطـت ظـلـمت شـب

جـز همه تـنگی و تـاریکی ازو حاصل من

خــســرو بــی خــبــرم تــا بــه غــمـت افــتــادم

خـبـرت هسـت ازین واقـعـه ی مشـکـل من

***

گـر حـقـیـقـت نـشـدت واقـعـه ی جـانـی مـن

زلف را پـرس که از کیسـت پـریشانی من

پــیـش نـه آیـنـه آشــوب جــهـانـی بــنـگــر

تـا بــدانـی صـنـمـا مـوجـب حـیـرانـی مـن

غـمزه هایت بـه فسـون در دل من در رفتـه

تــا بــه تـاراج بــبــردنـد مـسـلـمـانـی مـن

دوش در چــاه زنــخــدان تــو افــتـــاد دلــم

خــبــری داری از آن یـوسـف زنـدانـی مـن

شد زمستان ز دم سرد من آفاقی بخش

مـیوه ای از چـمـن وصـل زمـسـتـانی مـن

گر میسـر شودم چـون تـو پـری رخـسـاری

بـشـود روی زمین مـلـک سـلـیمـانی مـن

بـرنگیرم ز خـط حـکم تـو پـیشـانی خـویش

که خداوند به بسته ست به پیشانی من

***

تـــرک مـــن ای مــن غـــلـــام روی تـــو

جـمله شاهان جهان هندوی تـو

خـون مـا گـر ریـخـت در کـویـت چـه بـاک

خون بهای ماست خاک کوی تو

هـر چــه آیـد در دلـم غـیـر تــو نـیـســت

تـا تـویی یا خوی تـو یا جـوی تـو

رشـــکـــم از بـــنــد قـــبـــا آیــد کـــه او

ذوق ها مـی رانـد از پـهلـوی تـو

چند می پرسی که خسرو را که کشت

غمزه ی تـو، چـشـم تـو، ابـروی تـو

***

مطربـا سوی چمن وقت گل آهنگ تـو کو

صوت تـو، نغمه ی تـو، بـربـط تـو، چنگ تو کو

پیش آن لعل چه نازی بـه صفا ای یاقوت

آب تـو، تـاب تـو، رخشانی تـو، رنگ تو کو

ای فلک گر به پری چهره ی من داری بخت

مکر تو، سحر تو، افسون تو، نیرنگ تو کو

چـند گویی که منم خـسرو اقلیم سخـن

ملک تـو، کشور تـو، تـاج تـو، اورنگ تو کو

***

سـوی تـو دیدم ریـخـتـی خـون دلـم را بـی گـنـه

از چشم خود می بینم این ای روی چشم من سیه

در کـشـتـن بـیچـارگان تـعـجـیل کم فـرمای زانک

گـر هـسـت جـانـی در تـنـم بـهـر تـو مـی دارم نـگـه

زینسان مکش از دست من پیش زنخدان زلف را

زان رو که بـس مشکل بود بی ریسمان رفتن به چه

گــر از ارادت رو نـهـم بــر راه تــو عــیـبــم مـکــن

کـز ابــتـدا دولـت مـرا کـردسـت زیـن سـو ره بــه ره

این اشک خسرو هیچگه بـر روی او ساکن نشد

یـعـنـی عـجـب بــاشـد اگـر آب ایـسـتـد بـر روی گـه

***

نشدت دل که به این دل شده مهمان آیی

کــعــبــه ی دل شــوی و در حــرم جــان آیـی

ای مـسـیح مـن و جـان همـه آخـر تـا کـی

یک نفس بـر سـر این کشـتـه ی هجـران آیی

خـــاک آن راه هــمــه قــنــد مــکــرر گــردد

بر زمینی که تو زان لب شکرافشان آیی

چـند گـویی کـه شـب آیم ز رقـیبـان پـنهان

آفـتـابـی تـو، مـحـالـسـت کـه پـنـهـان آیی

بـخـت را مـانی و خـسـرو بـه تـه فـرمـانـت

بــخـت خـسـرو تـو اگـر در تـه فـرمـان آیـی

***

هزار شـکـر خـدا را که چـون تـو دلداری

نــمــود روی بــه مــن بــعــد مــدتــی یـاری

کـنـون زبـون خـیالـات غـمـزه های تـوام

میان مـجـلـس مسـتـان چـنانکـه هشـیاری

تـو یوسفی و من از نقد جـان خـریدارت

بــیـا بــگـو کـه نـیـابــی چــو مـن خـریـداری

اگر چه حسن تـو از آفتـاب اندک نیست

ولـی ز حـسـن تـو انـدک تـرسـت بـسـیاری

اگر چـه بـار جـفای تـو هر کسی نکشد

مـن ضـعـیف جـفـاکـش هـمـه کـشـم بـاری

هزار طعنه چه گویی که از سرم بـرخیز

کس این سخن نکند خاصه بـا تو چون یاری

جفا کنی وز من عذرخواهی از شوخی

چه می کنی و چه می خواهی از گرفتاری

زبـان بـاین قـدری رنـجـه دار بـر خـسـرو

کــه گــر بـــگــویــدت آن مــنــی بــگــو آری

***

رفـت سـرمـا و صـبـا مـی دهـد از گـل خـبـری

پـس ازین مـا و لـب جـوی و رخ سـیـم بـری

از پــی آنــکــه درآیــنــد بــهــشــتــی رویــان

بـاغ گویی کـه گـشـادسـت ز فـردوس دری

نـیـکــویـان در چــمـن و دیـده ی نـرگـس بــر گـل

بـا چـنـان چـشـم، دریـغـا کـه نـدارد نـظـری

غنچه گر دعوی مستـوری و مستـی می کرد

بـعد از آن بـینیش از دست صبـا جـامه دری

تو و صحن چمن ای مرغ و من و کوی کسی

که ترا هست به گل عشق و مرا با شکری

بــلـبــل از تــیـزی آواز جــگـرهـا بــشــکـافــت

مـرده بــاشــد کـه نـدارد ز جــراحــت اثــری

سـرو را فاخـتـه می گفت که سـرسـبـز بـمان

گـر چـه از شـاخ جــوانـیـت نـخـوردیـم بــری

خـسـرو این سـکـه ی گـفـتـار کـه در مـدح تـو زد

غرض اخلاص تو بـودست نه سیم و نه زری

***

ترک من خونابـه ی من بـین و دست از من بـشوی

ترک ترکی گیر و دل را هم ز مرد و زن بشوی

یک نظر می خواهم از چشمت درین خواب اجل

یک ره از خـواب جـوانی نرگس پـرفن بـشـوی

دشمن اندر گریه ی جـان منسـت ای دوسـت خـیز

دوسـتـان کـشـتـه را از گریه ی دشـمن بـشـوی

تیغ مژگان گرچه بـا چندان کشش آلوده نیست

گریه کن بـر کشتگان وان تیغ مردافکن بشوی

نیم کشـت غـمزه کـردی نیم خـوردی در شـراب

تـهمـت جـان بـهانه جـوی را زین تـن بـشـوی

خـسـروا از دل بـسـی رفـتـی تـو خـاک مـیـکـده

چـنـد لـاف زهـد بــازی، تـری از دامـن بـشـوی

***

جهانی به خواب خوشست و من از غم به بیداری

خورد هر کس آب خوش دل من بـه خونخواری

شـب از غم بـود صـد سـالم همه شـب ز غم نالم

نـبــاشــد چــنـیـن حــالـم گـرم دل کـنـد یـاری

گـو کــنـم چــو کــم کــاری هـوای چــون تــو یـاری

جـفـا کـن کـنون بـاری کـه مـیرم بـه دشـواری

زدی غـــمــزه و هــر دم نــمــایــی رخ و لــب هــم

چه بخشی کنون مرهم که زخمی زدی کاری

چــو بــر کــنـگـرش جــو جــو تــرا جــلـوه بــایـد نـو

رگ جـانم بـبـرد خـسرو کمندت بـه دست آری

***

خـیـالـی کـرده ام وین از خـیال خـود نـمـی دانـی

ز ابـرو پـرس اگـر جـور هـلـال خـود نـمـی دانـی

نهادی سـنبـله بـر مشتـری و می کشی خـلقی

مـنـت آگـه کـنـم گـر تـو وبـال خـود نـمـی دانـی

ز جـولـان سـمـنـدت دور بــادا چـشـم بــد گـرچـه

صـف مـوران مـسـکـین پـایمـال خـود نمی دانی

مه دو هفته می خوانی رخ خود را و من چون مه

همی کاهم که در خوبی کمال خود نمی دانی

مگـو ای شـاخ خـلق از دیدنم بـهر چـه می میرند

تـو یعـنی از بـلـای زلـف و خـال خـود نمی دانی

دمـی بـا مـردم دیـده نـشـسـتـی پـس دم دیـگـر

اگـر زین هم نشـینی بـد ملـال خـود نمی دانی

بـخـواهد رفت ناگه جـان . . . خـود درین خـسـرو

که حـالی در چـنین نظاره حـال خود نمی دانی

***

گر تـو یک ناوک از آن چـشم سیه بـسـتـانی

ملک نه چـرخ ز خـورشید و ز مه بـسـتـانی

عـارضـت مـاند در آبـنوس جـان ای سـلـطـان

چه شود گر نفسی عرض سپـه بـستـانی

آن دلـی کـش همـه خـوبـان نـتـوانـنـد سـتـد

تـو از آن چـشـم سـیه نیم نـگـه بـسـتـانی

بی گرو جان دهم و بوسه همی خواهم وام

لیک شرطی که یکی بدهی و ده بستانی

دیدنـت شـد گـنـهـم مـنـتـهی بـر دیده نـهـم

گر کشی چـشمم و انصاف گنه بـسـتـانی

جـان دهم نه کنی ارزد نه یکی صـد جـان آن

کـه بـه صـد نـاز از آن گـفـتـن نه بـسـتـانی

جـان گریزانست ز خـسرو اگر آن سو ای بـاد

بـگـذری بـوی از آن زلـف سـیـه بـسـتـانـی

***

می شکفد گل به چمن تا ز نسیم سحری

وه چه خوشی گر نفسی پهلوی من باده خوری

گر ز خـرابـی منت نیست خـبـر رنجـه مشو

مـسـتــی حـسـن تــرا شـایـد اگـر بــی خـبــری

آهن و سـنگ آب شود ز آه دل غم خـور من

نــرم نــگــردد دل تــو وه چــه عــجــب جــانـوری

هر کـسـی از پـیرهنت رشـک بـرد در بـر تـو

مـن ز زمـیـنـی کـه تـو آن زیـر قـدم مـی سـپـری

من بـه رهت خاک شدم بـو که تـه پـا کنیم

سـوی دگر پـرشکنی کرده تـو خـوش می گذری

تـا ستـدی دل ز تـنم ماند تنم خسته ز غم

بــاز دهـد خـسـرو اگـر جـان ز تــنـش تـو بــبــری

***